TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ EĞİTİM YAPISI

TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ EĞİTİM YAPISI 2011

İÇİNDEKİLER 1. EĞİTİM... 3 1.1. Bölge de Okur-Yazarlık Oranları... 3 1.2. Okul Öncesi Eğitim... 6 1.3. İlköğretim... 8 1.4. Orta Öğretim... 10 1.5. Yükseköğretim... 14 1.6. Çıraklık ve Yaygın Eğitim... 17 2

% 1. EĞİTİM Son yıllarda eğitim alanında önemli yatırımlar yapılmasına rağmen Bölge hala genel gelişmişlik sıralamasına paralel olarak eğitim sıralamasında da son sıralarda yer almaktadır. (DPT, 2003) DAP Ana Planı nda sosyal hedeflerin alt başlığında belirtildiği üzere eğitim hizmetleri ile kent alt yapısının kalitesi ve düzeyini yükseltmek hala ulaşılması gereken başlıca hedefler arasında bulunmaktadır. İlköğretimden yüksek öğretime kadar okullaşma oranı açısından cinsiyete göre eşitsizlik bulunmaktadır. (DPT, 2000) Bölge de 1998 yılında Bitlis (3) ve Van (9) illerinde toplam 12 özel okul sayısı varken 2009 yılında bu sayı 16 ya yükselmiştir. (Milli Eğitim Müdürlüğü, 2010) Tablo 1: TRB2 Bölgesi Eğitim Sektörü Sıralaması İl Eğitim Sektörü Sıralaması Genel Gelişmişlik Sıralaması Bitlis 76 79 Hakkâri 70 77 Muş 80 81 Van 77 75 Kaynak: (DPT, 2003) 1.1. Bölge de Okur-Yazarlık Oranları İnsan kaynağının bilgi ve becerilerinin artırılması ile sosyal yaşama katılımın asgari gereği olarak kabul edilen, okur - yazarlık oranı değişkeni, illerin genel eğitim düzeyini göstermesi açısından önem taşımaktadır. Şekil 1: TRB2 Bölgesi Okuma- Yazma Oranı (%) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Okuma-Yazma Oranı 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2010 Kaynak: (TÜİK, 2000), (TÜİK, 2010) 2010 yılı genel nüfus sayımı verilerine göre TRB2 Bölgesi nde, 6 yaş ve üstü nüfusun %11,7 si (toplam 199.892 kişi) okuma-yazma bilmemektedir. Okuma - yazma bilmeyenlerin %79,7 sini kadın nüfusu oluşturmaktadır. TRB2 Türkiye 3

TR21 TR51 TR61 TR41 TR52 TR31 TR42 TR22 TR10 TR33 TR32 TR62 TR71 TR81 TR63 TR83 TR72 TR82 TRC1 TR90 TRA1 TRB1 TRC3 TRB2 TRC2 TRA2 Şekil 2:TRB2 Bölgesi Okuma-Yazma Bilmeyenlerin Cinsiyete Göre Dağılımı TRB2 Bölgesi - 2010 Erkek 20,3% Kadın 79,7% Kaynak: (TÜİK, 2010) Okuma-yazma oranı 1940 2010 döneminde Türkiye ortalaması 4 kat artarken, TRB2 Bölgesi nde 12 kat artış göstermiştir. Şekil 3: TRB2 Bölgesi Okuma-Yazma Oranı ( 6 + yaş ) (%) 95 90 85 80 75 Kaynak: (TÜİK, 2010) Bölge de görev yapan öğretmen sayısı her yıl artış göstermesine rağmen genç nüfusun Türkiye ortalamasından oldukça fazla olması ve yeni okul ve dersliklerin hizmete sunulması Bölge nin öğretmene olan ihtiyacını artırmaktadır. Bölge de en fazla göç alan Van ili ilköğretim düzeyinde öğretmene en fazla ihtiyaç duyulan illerin başında gelmektedir. 4

TR82 TR22 TR90 TR32 TR71 TR81 TR83 TRA1 TR33 TRB1 TR72 TR51 TR31 TR61 TR52 TR41 TR21 TR42 TR63 TR Türkiye TR62 TRA2 TRC1 TRB2 TRC3 TR10 TRC2 Tablo 2: TRB2 Bölgesi Okuma-Yazma Durumu ve Cinsiyete Göre Nüfus ( 6 +yaş ) 2010 Okuma yazma Toplam Erkek Kadın bilmeyenlerin (bilenlere) oranı (%) Bitlis 11,8 4,5 19,5 Hakkâri 12,9 5,7 20,7 Muş 13,2 5 22 Van 12,1 4,8 19,6 TRB2 12,5 5 20,4 Türkiye 6 2,2 9,9 Kaynak: (TÜİK, 2010) Tablo 3: TRB2 Bölgesi Bitirilen Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Nüfus ( 6 +yaş ) 2010 Kadın / Erkek İlköğretim Ortaokul Lise Yüksekokul ve Lisans Bitlis 39 27 26 29 Hakkâri 42 30 28 23 Muş 37 26 26 31 Van 39 29 30 30 TRB2 Bölgesi 39,25 28 27,5 28,25 TÜRKİYE 44 38 42 41 Kaynak: (TÜİK, 2010) Şekil 4: Düzey 2 Bölgeleri İtibariyle Orta ve İlköğretimde Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı İlköğretim Orta öğretim Mesleki Orta Öğretim 13 13 15 14 14 14 15 16 16 15 16 13 16 16 17 18 19 19 19 17 18 19 19 22 21 24 23 12 14 14 14 14 14 15 16 15 17 17 16 16 16 16 16 16 18 19 18 19 24 24 26 28 20 28 16 16 16 17 17 17 17 17 18 18 19 20 20 20 20 21 21 21 21 22 23 24 26 27 27 28 30 Kaynak: (TÜİK, 2009a) 5

Şekil 5: İller Bazında İlköğretimde ve Orta Öğretimde Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı (2009-2010) İlköğretim Orta Öğretim Mesleki Orta Öğretim 20 22 26 21 29 25 22 27 23 25 26 31 Bitlis Hakkari Muş Van Kaynak: (TÜİK, 2009a) 1.2. Okul Öncesi Eğitim 2009-2010 Eğitim-Öğretim Yılı verilerine göre okul öncesi okullaşma oranı, Bölge için % 32,32 olarak Türkiye ortalaması olan % 26,92 üstünde seyir etmiştir. Bu oranlara bakıldığında son beş yılda eğitimin bu alanında özellikle Bölge de iki katına yakın bir okullaşma gerçekleştirildiği görülmektedir. Ancak bu artış, Bölge de eğitim dili dışında anadile sahip olma oranının yüksek olması ve özellikle kırsal kesimde eğitim diline hâkimiyetin yeterince olmaması dikkate alındığında yeterli görünmemektedir. Söz konusu nedenlerle ilköğretimin son sınıflarında yer alan öğrenciler arasında dahi okuma yazma bilmeyenlerin olması gibi bir sorunu karşımıza çıkarmaktadır. Bu çerçevede görece Türkiye ortalamasına oranla Bölge nin okul öncesi okullaşma oranı nispeten daha yüksek olsa da Bölge nin ihtiyacı diğer Bölgelere kıyasla daha fazla bir önem arz etmektedir. Tablo 4: TRB2 Bölgesi Okul Öncesi Okullaşma Oranları (%) 1 Bitlis Hakkâri Muş Van 2005-2006 35,12 8,25 13,97 15,31 2006-2007 36,38 14,10 16,29 17,81 2007-2008 29,83 17,67 19,46 19,17 2008-2009 26,21 14,59 25,01 26,06 2009-2010 32,26 20,39 33,59 43,06 1 Bu tablo, Milli Eğitim İl Müdürlüklerinden temin edilen veriler kullanılarak Ajans tarafından hazırlanmıştır. 6

Şekil 6: İlçelerin Okul Öncesi Düzeyde Dersliğe Düşen Öğrenci Sayıları (2009 2010) 2 Okulöncesi öğretimde dersliğe düşen öğrenci sayısı bakımından en dezavantajlı il Van dır. Ortalama olarak dersliğe düşen öğrenci sayısı 260 kişi dir. Diğer üç il ortalama 30 kişi ile birbirlerine yakın durumdadırlar. İlçe bazında ise dersliğe düşen en fazla öğrenci Özalp (477), Başkale (424), Muradiye (376) ve Erciş (372) ilçelerindeyken, en az öğrenci Yüksekova (16), Hakkâri Merkez (19), Şemdinli ve Bitlis Merkez (20) ilçelerinde görülmektedir. 2 Bu harita, Milli Eğitim İl Müdürlüklerinden temin edilen veriler kullanılarak Ajans tarafından hazırlanmıştır. 7

Şekil 7: İlçelerin Okul Öncesi Düzeyde Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayıları (2009 2010) 3 Okul öncesi öğretimde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı bakımından da en dezavantajlı il Van dır. Ortalama olarak dersliğe düşen öğrenci sayısı yaklaşık 46 kişidir. Diğer üç il ortalama 27 kişi ile birbirlerine yakın durumdadırlar. İlçe bazında ise öğretmen başına düşen en fazla öğrenci Özalp (106), Başkale (70), Çaldıran (58) ve Erciş (57) ilçelerindeyken, en az öğrenci Şemdinli (11), Yüksekova (17), Bitlis Merkez (20) ve Tatvan (21) ilçelerinde görülmektedir. 1.3. İlköğretim İlköğretimin zorunlu hale gelmesi, bu alanda ciddi yatırımların yapılması ve taşımalı eğitim olanaklarının iyileştirilmesi, Bölge de ilköğretim alanında okullaşma oranlarını % 100 e yükseltmiştir. 2009-2010 Eğitim - Öğretim Yılı verilerine göre İlköğretim okullaşma oranı Bölge de % 99.89 ile Türkiye ortalamasına yakınsamaktadır. Tablo 5: İlköğretim (Zorunlu Temel Eğitim) Okullaşma Oranı Bitlis Hakkâri Muş Van 2005-2006 94,19 90,93 99,08 100 2006-2007 95,87 93,82 84,55 100 2007-2008 92,60 96,59 82,58 100 2008-2009 95,37 96,21 97,65 100 2009-2010 100 99,56 100 100 Bölge illeri içinde en hızlı okullaşma oranı Bitlis iline aittir. İlköğretimde ortalama olarak dersliğe düşen öğrenci sayısı 41 kişi ile Van en dezavantajlı ildir. Diğer üç il ortalama 33 ile birbirlerine yakın durumdadırlar. 3 Bu harita, Milli Eğitim İl Müdürlüklerinden temin edilen veriler kullanılarak Ajans tarafından hazırlanmıştır. 8

Şekil 8: İlçelerin İlköğretim Düzeyinde Dersliğe Düşen Öğrenci Sayıları (2009 2010) 4 İlçe bazında ise dersliğe düşen en fazla öğrenci sayısı sırasıyla Başkale (51), Van Merkez (50), Özalp (49) ve Erciş (48) ilçelerindeyken, en az öğrenci sayısı sırasıyla Ahlat (24), Varto (25), Bitlis Merkez (26) ve Çukurca (27) ilçelerinde görülmektedir. 4 Bu harita, Milli Eğitim İl Müdürlüklerinden temin edilen veriler kullanılarak Ajans tarafından hazırlanmıştır. 9

Şekil 9: İlçelerin İlköğretim Düzeyinde Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayıları (2009 2010) 5 İlköğretimde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı bakımından da en dezavantajlı il Hakkâri dir. Hakkâri İli nin ilçesi Şemdinli bu alanda en dezavantajlı ilçedir. İlçe bazında ise öğretmen başına düşen en fazla öğrenci Şemdinli (63), Başkale (53), Çaldıran (47) ve Özalp (43) ilçelerindeyken, en az öğrenci Çukurca (17), Edremit (22), Adilcevaz ve Ahlat (23) ilçelerinde görülmektedir. 1.4. Orta Öğretim Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan 2010 2014 Stratejik Planı nda orta öğretimin stratejik amacı olarak ortak bir genel kültür oluşturmak ve eğitime erişim bakımından cinsiyet ve bölgesel farklılıkları azaltmak ve eğitim seviyesini Avrupa Biriliği düzeyine çıkarmak; öğrencileri esnek bir yapı içinde, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda, ortak bir genel kültür verilerek üst öğrenime ve geleceğe hazırlamak olarak tanımlamıştır. (MEB, 2009) Bölge de orta öğretim okullaşma oranı %48,47 oranı ile Türkiye ortalaması olan %84,19 un altında seyretmektedir. Bölge de kadınların okullaşma oranı ise %31 ile Türkiye ortalaması olan %62 nin altında kalmaktadır ve yüzde olarak ülke ortalamasının yarısına tekabül etmektedir. 5 Bu harita, Milli Eğitim İl Müdürlüklerinden temin edilen veriler kullanılarak Ajans tarafından hazırlanmıştır. 10

Şekil 10: Orta Öğretim, Genel Lise ve Meslek Lisesi Okullaşma Oranları 6 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Orta Öğretim, Genel Lise ve Meslek Lisesi Okullaşma Oranları Orta Öğretim Genel Lise Meslek Lisesi Kaynak: (TÜİK, 2010) Küresel rekabette sektörlerin gücünü artırmak ve nitelikli insan gücünü yetiştirmek amacıyla; sektörle iş birliği gelişmiş, esnek ve modüler program çeşitliliğine sahip, teknolojik altyapısı güçlü ve daha çok talep edilen bir mesleki teknik eğitim yapısına ulaşmak için Bölge de eğitimin teknik altyapısı (okul, derslik, atölye, son teknolojik ekipman ve bu düzeyde hazırlanmış müfredat) güçlendirerek gençlerin hızlı ve kolay istihdam edilebilirlikleri sağlanabilir. Bölge nin genel lise ve meslek lisesi okullaşma oranlarının Türkiye ortalamasına yakınsaması genel lise ve meslek liselerindeki okullaşma çalışmalarının ortaöğretim okullaşma çalışmalarına kıyasla daha güçlü bir altyapıya sahip olduğu varsayılabilir. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı nın Stratejik Planı nın da gösterdiği hedeflere (Ortaöğretim içerisinde mesleki ve teknik eğitimin okullaşma oranını plan dönemi sonuna kadar en az % 50 ye çıkarmak) ulaşmak için eğitim altyapısına daha fazla yatırım imkânı sunulmalı ve oluşturulacak bölgesel planların da bu politika ile eşgüdüm sağlaması gerekmektedir. TRB2 TÜRKİYE 6 Bu tablo Milli Eğitim İl Müdürlüklerinden temin edilen veriler kullanılarak Ajans tarafından hazırlanmıştır. 11

Şekil 11: İlçelerin Ortaöğretim Düzeyinde Dersliğe Düşen Öğrenci Sayıları (2009-2010) 7 Orta öğretimde dersliğe düşen öğrenci sayısı bakımından en dezavantajlı illerin başında Hakkâri (45) ve Muş (38) illeri gelmektedir. Dersliğe düşen öğrenci sayısının en fazla olduğu yerler sırasıyla Bulanık (96), Şemdinli (58), Yüksekova (51) ve Başkale (48) ilçeleri iken dersliğe düşen öğrenci sayısının en az olduğu yerler sırasıyla Hasköy (11), Bahçesaray (15), Çatak (20) ve Gürpınar (21) ilçeleridir. 7 Bu harita, Milli Eğitim İl Müdürlüklerinden temin edilen veriler kullanılarak Ajans tarafından hazırlanmıştır. 12

Şekil 12: İlçelerin Ortaöğretim Düzeyinde Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayıları (2009-2010) 8 Bölge deki öğretmen başına düşen öğrenci sayısının en fazla olduğu il 43 kişi ile Muş tur. Hakkâri ise Bölge içerisinde 17 kişi ile en avantajlı durumdadır. İlçe bazında ise öğretmen başına düşen en fazla öğrenci sayısı sırasıyla Başkale (51), Van Merkez (50), Özalp (49) ve Erciş (48) ilçelerindeyken, en az öğrenci sayısı sırasıyla Ahlat (24), Varto (25), Bitlis Merkez (26) ve Çukurca (27) ilçelerinde yer almaktadır. Tablo 6: LYS de Başvuran ve Yerleşen Aday Sayısına Göre İl Sıralaması (2010) LYS Sıralaması Bitlis 69 Hakkâri 81 Muş 76 Van 77 Kaynak: (ÖSYM, 2010) TRB2 Bölgesi, 81 il sıralamasında yapılan Ortaöğretim başarı ve üniversiteye yerleştirme sınavlarında son sıralarda yer almaktadır. Yukarıda da bahsedildiği üzere Bölge nin eğitim altyapısında hem nitelik hem de nicelik anlamında iyileştirmelere ihtiyaç duyulmaktadır. Geçen on yıllık süreçte Bölge ye ciddi anlamda fiziki altyapı geliştirme bakımından yatırımlar yapılmasına rağmen eğitim alanında sınav başarı sıralaması ile DPT tarafından hazırlanan İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması nda (DPT, 2003) yer alan eğitim sektörü sıralaması ile paralellik göstermeye devam etmektedir. 8 Bu harita, Milli Eğitim İl Müdürlüklerinden temin edilen veriler kullanılarak Ajans tarafından hazırlanmıştır. 13

1.5. Yükseköğretim Bölge nin yükseköğrenim (Yüksekokul, lisans, yüksek lisans ve doktora) mezunlarının 6 + yaş üstü nüfusa oranı %4,11 iken (en az olan Muş İli : %3,02 ülke ortalaması %7,57 dir. (TÜİK, 2009a) Bölge de toplam dört üniversite eğitim-öğretime devam etmektedir. Bölge nin ilk yüksek öğretim okulu 20 Temmuz 1982 tarih ve 41 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulan Yüzüncü Yıl Üniversitesi dir. 5662 Sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun la kurulan ve 29 Mayıs 2007 tarihinde 26536 Resmi Gazetede yayınlanarak kurulan Bitlis Eren ve Muş Alparslan üniversiteleri 2006 2007 döneminde öğrenci kabul etmeye başlamışlardır. Hakkari Üniversitesi ise 2008 yılında 28/3/1983 tarihli ve 2809 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilâtı Kanununa aşağıdaki eklenen 99. Madde kurularak ile 21 Aralık 2009 tarih 27439 sayılı Resmi Gazetede Hakkari Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetmeliği kurumsal faaliyetlerine başlamıştır. Bölge üniversitelerinde eğitim-öğretime devam eden öğrencilerin %74 ü Yüzüncü Yıl Üniversitesi nde, geri kalan öğrenciler ise Bölge nin diğer üç üniversitesinde eğitim - öğretim görmektedir. Yüksek eğitim gören öğrencilerin %32 si kadın iken bu oran Türkiye ortalamasının (%43) altında bulunmaktadır. Şekil 13: Bölge Üniversiteleri Akademik Birim Sayıları 9 12 10 8 6 4 2 0 Bitlis Eren Üniversitesi Hakkari Üniversitesi Muş Alparslan Üniversitesi Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fakülte 3 3 3 11 Enstitü 2 2 2 3 Yüksek Okul 8 3 3 10 Bölgesel düzeydeki göç oranı, Bölge öğrencilerinin başka bölgelere kaymasına yol açmıştır. Bölge nin genel kültür yapısı, yüksek öğretimdeki okullaşma oranının düşük olmasında rol oynamaktadır. Ayrıca yüksek puanlı öğrenciler için Bölge üniversiteleri yeterince cazip gelmemektedir. (DPT, 2000) 9 Bitlis Eren, Hakkâri, Muş Alparslan ve Yüzüncü Yıl üniversitelerinden temin edilen veriler doğrultusunda hazırlanmıştır. 14

Tablo 7: TRB2 Bölgesi ndeki Üniversitelerin Öğrenci Sayıları ÜNİVERSİTELER Bitlis Hakkâri Muş Yüzüncü Toplam Eren Alparslan Yıl ÖNLİSANS Toplam 2.821 659 1.172 4.365 9.017 Kız 821 150 334 1.352 2.657 Erkek 2.000 509 838 3.013 6.360 LİSANS Toplam 187 0 427 8.829 9.443 Kız 139 0 255 2.847 3.241 Erkek 48 0 172 5.982 6.202 YÜKSEK LİSANS LİSANSÜSTÜ Toplam 0 0 0 1.473 1.473 Kız 0 0 0 443 443 Erkek 0 0 0 1.030 1.030 DOKTORA Toplam 0 0 0 172 172 Kız 0 0 0 62 62 Erkek 0 0 0 110 110 TIPTA İHTİSAS Toplam 0 0 0 243 243 Kız 0 0 0 53 53 Erkek 0 0 0 190 190 GENEL TOPLAM Toplam 3.008 659 1.599 15.082 20.348 Kız 960 150 589 4.757 6.456 Erkek 2.048 509 1.010 10.325 13.892 Kaynak: (TÜİK,2010) Şekil 14: Bölge Üniversiteleri Cinsiyete Göre Öğrenci Durumu Kadın Erkek 32% 68% Kaynak: (TÜİK, 2010) 15

Şekil 15: Öğretim Elemanı Başına Düşen Öğrenci Sayısı 25 20 15 10 5 0 TRB2 TÜRKİYE Kaynak: (TÜİK, 2010) Bölge üniversitelerinde yüksek eğitim gören öğrencilerin toplamı Türkiye deki toplam öğrenci sayısının %1,2 sini oluşturmaktadır. Öğretim üyesi ve öğrenci sayısının az olması nedeni ile oransal olarak öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı da ülke ortalaması olan %24,38 in oldukça altında seyir etmektedir. Tablo 8: Bölge Üniversitelerinin Fakülte Dağılımı 10 Fakülteler Bitlis Eren Üniversitesi Hakkâri Üniversitesi Muş Alparslan Fen Edebiyat Bottom of Form İktisadi ve İdari Birimler Mühendislik- Yüzüncü Yıl Üniversitesi Üniversitesi * * * 3 Toplam * * * * 4 * * * 3 Mimarlık Diş Hekimliği * 1 Eğitim * * * 3 Erciş İşletme * 1 Güzel * 1 Sanatlar İlahiyat * 1 Tıp * 1 Veteriner * 1 Ziraat * 1 Toplam 3 3 3 11 20 Bölge nin öncelikli alanları olan eğitim, tarım, turizm, sağlık konularında hizmet veren yüksek eğitim kurumu görevini, Yüzüncü Yıl Üniversitesi üstlenmektedir. Yeni kurulan kurumların Bölge nin taleplerini karşılaması doğrultusunda zamana ihtiyaç vardır. Bölge üniversitelerinin asıl önemi, yüksek katma değerli faaliyetleri geliştirme ve Bölge ye çekmede, mobil sermaye oluşumu ve içsel kalkınmadaki başarısını etkileyen bilgi üretimi ve transferi sürecindeki 10 Bitlis Eren, Hakkâri, Muş Alparslan ve Yüzüncü Yıl üniversitelerinden temin edilen veriler doğrultusunda hazırlanmıştır. 16

rollerinden gelmektedir. Üniversiteler öğrenme kültürü, ilişkisel ve kurumsal adaptasyonu sağlarken kendi bölgelerine faydalı olabilecek şekilde kendilerini şekillendirme özelliğine de sahiptir. Üniversitelerin bu birincil fonksiyonu, aynı zamanda beşeri sermaye oluşumunda kendisini gösterir. Ancak Bölge de hizmet veren yüksek öğrenim kurumları; nitelikli personel istihdam etmedeki zorluk, amaç ve hedef oluşturmada yaşanan kısırlık, kalite ve statüko sorunu vb. bir çok nedenden dolayı bölge kalkınmasına yeteri katkıyı sağlayabilmiş değildir. 1.6. Çıraklık ve Yaygın Eğitim Çıraklık eğitiminde geliştirilen genel bilgi derslerine ilişkin programlar ile meslek dersleri için hazırlanan modüler yapıdaki çerçeve programlar 2005-2006 öğretim yılından itibaren kademeli olarak uygulamaya konulmuştur. Bölge de göç ile kente yerleşmiş olan aileler çocuklarını küçük yaşta ailenin geçimini sağlamak için sokağa iterek çocukların eğitim ve öğretim olanaklarından yoksun olarak yetişmesine neden olmaktadır. Okuma yazma bilmeyenlerin dörtte üçünü kadınların oluşturduğu toplumumuzda, durum daha karmaşık hale gelmektedir. Bu doğrultuda hayatının bir döneminde eğitim almamış veya alamamış bireylerin sosyalleşmelerini sağlamak, mesleki beceri kazandırarak gelir getirici faaliyetlerde bulunmalarına katkı sağlayabilir. Özellikle okuma-yazma kurslarının daha da yaygınlaştırarak ikinci aşamada mesleki beceri kurs olanaklarının artırılması gerekmektedir. Kadın kursiyer sayısının Türkiye ortalamasından fazla olması bu konudaki çalışmaların oranlar sürdürülebilir kılınmadıkça devam etmesi gerektiğini göstermektedir. Şekil 16: TRB2 Bölgesi Eğitim Alan Kursiyer Sayısı Türkiye Ortalamasına Oranı 12 10 2008-2009 yılı TRB2/TÜRKİYE (Öğrenci Sayısı) 8 6 4 Meslek Kursları Okuma-yazma Kursları Sosyo Kültürel Kurslar 2 0 Meslek Kursları Okuma-yazma Kursları Sosyo Kültürel Kurslar Kaynak: (MEB, 2009) 17

% Şekil 17:TRB2 Bölgesi Yaygın Eğitim Olanaklarından Yararlanan Kadın Oranı 60 50 40 Kadın Katılımcıları/Toplam Katılımcılara Oranı 30 20 TRB2 TÜRKİYE 10 0 Meslek Kursları Okuma-yazma Kursları Sosyo Kültürel Kurslar Kaynak: (MEB, 2009) Türkiye ortalamasının sadece %2 sine tekabül eden öğrenci sayısına sahip olduğumuz mesleki eğitim oranını daha yukarılara çekmek durumundayız. Ajans tarafından yapılan GZFT analizlerinde Bölge nin zayıf yönlerinden biri de Bölge de yaşanan teknik eleman ihtiyacıdır. Bu ihtiyacın karşılanması noktasında çıraklık eğitim merkezlerine büyük görev düşmektedir. Bölge nin çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim gören öğrenci sayısı Türkiye ortalamasının %1 i kadardır. Şekil 18: Eğitimi Bitiren Kursiyerlerin Yaş Durumu 25000 Eğitimi bitiren kursiyerlerin yaş durumu 20000 15000 10000 5000 0 TRB21 Van TRB22 Muş TRB24 Hakkari TRB23 Bitlis 6-14 Yaş 15-22 Yaş 23-44 Yaş 45 üstü Yaş Kaynak: (TÜİK, 2008b) Bölge de okuma-yazma bilmemedeki % 16 lık oran dikkate alındığında istenen düzeyde yaygın eğitime ulaşılamadığı görülmektedir. Yaygın eğitim verileri incelendiğinde Bitlis ve Muş 6-14 18

yaş, Hakkâri 15 22, Van 23 44 yaş gruplarında yoğunlaşmıştır. Yaygın eğitim konusunda Bitlis diğer illere oranla dezavantajlı durumdadır. 19