DÝL ve ANLATIM 1. ÜNÝTE : Ýletiþim, Dil ve Kültür........................................8 2. ÜNÝTE : Dillerin Sýnýflandýrýlmasý ve Türkçenin Dünya Dilleri Arasýndaki Yeri.........................10 3. ÜNÝTE : Ses Bilgisi ve Telaffuz (Söyleyiþ)..............................12 4. ÜNÝTE : Kelime Bilgisi.............................................16 5. ÜNÝTE : Cümle Bilgisi..............................................26 6. ÜNÝTE : Paragraf Bilgisi............................................34 TÜRK EDEBÝYATI 1. ÜNÝTE : Güzel Sanatlar ve Edebiyat...................................58 2. ÜNÝTE : Coþku ve Heyecaný Dile Getiren Metinler (Þiir)....................60 3. ÜNÝTE : Olay Çevresinde Oluþan Edebî Metinler.........................80 Genel Tarama Testi.........................................84 MATEMATÝK 1. ÜNÝTE : Kümeler..................................................95 2. ÜNÝTE : Denklem ve Eþitsizlikler....................................103 3. ÜNÝTE : Fonksiyonlar.............................................129 4. ÜNÝTE : Üçgenler.................................................137 5. ÜNÝTE : Vektörler................................................165 6. ÜNÝTE : Veri Sayma ve Olasýlýk......................................167 FÝZÝK 1. ÜNÝTE : Fizik Bilimine Giriþ........................................178 2. ÜNÝTE : Madde ve Özellikleri.......................................180 3. ÜNÝTE : Kuvvet ve Hareket.........................................190 4. ÜNÝTE : Enerji...................................................202 5. ÜNÝTE : Isý ve Sýcaklýk.............................................214
Ýçindekiler KÝMYA 1. ÜNÝTE : Kimya Bilimi.............................................226 2. ÜNÝTE : Atom ve Periyodik Sistem...................................232 3. ÜNÝTE : Kimyasal Türler Arasý Etkileþimler............................248 4. ÜNÝTE : Maddenin Hâlleri..........................................258 BÝYOLOJÝ 1. ÜNÝTE : Yaþam Bilimi Biyoloji......................................270 2. ÜNÝTE : Canlýlarýn Dünyasý.........................................281 3. ÜNÝTE : Güncel Çevre Sorunlarý.....................................304 TARÝH 1. ÜNÝTE : Tarih Bilimi..............................................314 2. ÜNÝTE : Uygarlýðýn Doðuþu ve Ýlk Uygarlýklar..........................318 3. ÜNÝTE : Ýlk Türk Devletleri.........................................324 4. ÜNÝTE : Ýslam Tarihi ve Uygarlýðý...................................332 5. ÜNÝTE : Türk Ýslam Devletleri.......................................338 6. ÜNÝTE : Türkiye Tarihi............................................344 COÐRAFYA 1. ÜNÝTE : Doða ve Ýnsan............................................352 2. ÜNÝTE : Harita Bilgisi.............................................354 3. ÜNÝTE : Yerküre'nin Þekli ve Hareketleri..............................362 4. ÜNÝTE : Ýklim Bilgisi..............................................366 5. ÜNÝTE : Yer'in Þekillenmesi........................................376 6. ÜNÝTE : Beþerî Yapý...............................................388 7. ÜNÝTE : Ortak Payda: Bölge........................................390 8. ÜNÝTE : Ýnsan ve Çevre............................................392 CEVAP ANAHTARI......................................................395
1. ÜNÝTE Ýletiþim, Dil ve Kültür TEST 1. Her dilin kendine özgü atasözleri, deyimleri, vecizeleri, nüktelerinin olmasý ve bunlarýn baþka dillere aktarýlmasýndaki zorluklar, her dilin ayrý bir inanç yapýsýnýn, bakýþ açýlarýnýn ayrý bir imkanlar ve yöneliþler dünyasýnýn esiri ve aynasý olduðunu göstermektedir. Bu cümleden aþaðýdakilerden hangisine ulaþýlabilir? AAA_Dil kültür iliþkisi - 217 A) Dilin ulusal nitelikler taþýdýðýna B) Kültürün deðiþken olduðuna C) Geliþmiþ dillerin evrensel olduðuna D) Dil deðiþtikçe kültürün de deðiþtiðine E) Bireylerin ayný anda iki ana dile sahip olamayacaðýna 4. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde boþ býrakýlan yere, ayraç içinde verilen sözün getirilmesi anlamca uygun olmaz? AAA - 294 A) Ýletiyi hazýrlayan, gönderen kiþiye ---- denir. (baðlam) B) Ýletinin gönderildiði kiþiye, iletinin hedefine ---- denir. (alýcý) C) Ýletiþimde gönderilmek istenen bilgiye, mesaja ---- denir. (ileti) D) Ýletinin göndericiden alýcýya ulaþtýðý yola veya araca ---- denir. (kanal) E) Ýletinin göndericiden alýcýya ulaþýp ulaþmadýðýný gösteren sonuca ---- denir. (dönüt) 2. Beylerbeyi Sarayý, Sultan Abdülaziz tarafýndan yaptýrýlmýþtýr. Saray genellikle yaz aylarýnda, özellikle de yabancý devlet baþkanlarýnýn aðýrlanmasýnda kullanýlmýþtýr. Harem ve Selamlýk olarak iki ana bölümden oluþan sarayda Selamlýk, donatým ve süsleme açýsýndan Harem den daha zengin tutulmuþtur. Sarayda 3 giriþ, 6 salon ve 26 oda bulunmaktadýr. Rutubete ve sýcaða karþý döþemeleri, Mýsýr dan getirtilen hasýrlarla kaplanmýþtýr. Çoðunluðu Hereke yapýmý büyük boyutlu halý ve kilimleri, kristal avizeleri, Fransýz saatleri; Çin, Japon, Fransýz Yýldýz vazolarý gibi görülmeye deðer sanat yapýlarý vardýr sarayda. Bu parçada dil hangi iþlevde kullanýlmýþtýr? CCC - dilin iþlevleri-217 A) Þiirsel iþlevde B) Heyecana baðlý iþlevde C) Göndergesel iþlevde D) Kanalý kontrol iþlevinde E) Alýcýyý harekete geçirme iþlevinde 3. Aþaðýda verilen gösterge ve türü eþleþtirmelerinin hangisinde yanlýþlýk yapýlmýþtýr? AAA - iletiþim-217 A) Yön levhasý doðal gösterge B) Kasýrga doðal gösterge C) Sözcükler dil göstergesi D) Bayramlaþma sosyal gösterge E) Ýlkbahar doðal gösterge 5. Kendi dýþýnda baþka bir þeyi gösteren, düþündüren ya da onun yerini alabilen nesne, görünüþ ve olgular gösterge olarak kabul edilir. Buna göre aþaðýdakilerden hangisinin bir gösterge olduðu söylenebilir? AAA - 293 A) Trafik iþaretleri B) Ormanlar C) Parklar D) Çocuklar E) Taþlar 6. Bir toplumda dil anlayýþý, o toplumun yaþama düzeninin bir ürünü olarak ortaya çýkar. Dil, insanlarýn hayat karþýsýndaki davranýþ özelliðine göre biçimlenir. Doða ile iç içe, göçer bir kültür yaþayan toplumun dili, bu yaþam biçimine göre biçimlenir. Kentte, yerleþik kültüre göre yaþam süren bir toplumun dili de o yaþam tarzýnýn bir sonucu olarak þekillenir. Söz geliþi Türklerde erkek-diþi ayrýmý gözetilmemesi Türkçeye de yansýmýþtýr. Türklerin göçebe olmalarý ve hareketli bir yaþam sürmeleri Türkçede fiillerin zengin olmasý sonucunu ortaya çýkarmýþtýr. Türklerin doðayla iç içe yaþamalarý da Türkçede renk isimlerinin çok zengin olmasý sonucunu doðurmuþtur. Bu parçada asýl anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? CCC-25 A) Kültürel deðerler dille korunur. B) Diller arasýnda sözcük alýþveriþi olabilir. C) Dil, toplumsal yaþama göre þekillenir. D) Toplumlar dünyayý farklý farklý algýlar. E) Her dilin kendine özgü bir yapýsý vardýr. 8 1. Ünite : Ýletiþim, Dil ve Kültür
Test Ýletiþim, Dil ve Kültür 7. I. Büyüklerin yanýnda ayak ayak üstüne atmamak II. Polislerin kendine özgü kýyafet giymesi III. Trafik kazasýndan sonra tutanak tutmak IV. Güneþli havalarda gözlük takmak V. Hastanelere sessiz olmak gerektiðini belirten hemþire resmi asmak Yukarýda verilenlerden hangisi sosyal göstergeye örnek gösterilebilir? AAA - 217 A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 8. Aþaðýdakilerden hangisi iletiþimin ögelerinden biri deðildir? DDD - 293 A) Baðlam B) Dönüt C) Kanal D) Simge E) Ýleti 9. Yaklaþýk on bin yýldýr iþlenerek günümüze kadar gelen dilimiz, bundan binlerce yýl öncesinde yaþayan atalarýmýzýn kültür miraslarýnýn da günümüze ulaþmasýný saðlamýþtýr. Töre, inanç, kültür, toplumsal deðerler, yaþayýþ biçimi ve benzer ögelerin tümü, dilimiz aracýlýðýyla geçmiþten geleceðe taþýnmaktadýr. Adý saný yok olmak gibi bir deyimi, binlerce yýldýr taþýyan dilimiz, ayný zamanda Bilge Kaðan ýn kutlu sözlerini bugün okuyabilmemizi saðlayan güçlü bir araçtýr. Atalarýmýzýn binlerce yýl öncesinde, giysilerindeki kýrýþýklýklarý gidermek için ütü benzeri bir alet kullandýklarýný Kaþgarlý Mahmut un Divan ýndan bugüne aktaran yine dildir. Biz bugün Dede Korkut ta görüyorsak töremizi ve destanlarýmýz yaþatýyorsa bize Altaylarýn efsanesini, bunlar kutlu dilimiz sayesindedir. Bu parçada asýl anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? EEE-25 A) Dil zamanla deðiþir ve geliþir. B) Deyimler zaman içinde ortaya çýkar. C) Tarihsel kiþilikler dil ile yaþar. D) Dilimizin binlerce yýllýk bir geçmiþi vardýr. E) Dil, kültürün taþýyýcýlýðýný yapar. 10. Sanayi tesislerinden atmosfere býrakýlan gazlar, bir tabaka oluþturur. Bu gaz tabakasýnýn güneþ ýþýnlarýnýn dünyaya çarpýp geri dönmesini engellemesi sonucunda, dünya yüzeyinde sýcaklýðýn artmasýna küresel ýsýnma denir. Küresel ýsýnma eskiye oranla daha da arttý. Birkaç yýl öncesine göre atmosferdeki karbondioksit, metan gibi gazlar azken bugün oran iki katýna çýktý. Küresel ýsýnma hem dünyaya hem dünyada yaþayan canlýlara zarar veriyor. Dünyanýn bazý bölgelerinde kasýrgalar, seller olurken bazý bölgeleri kuraklýk yaþýyor. Kutuplardaki buzullar hýzla eriyor. Böyle giderse yakýn bir gelecekte deniz seviyesi yükselecek, birçok toprak parçasý sular altýnda kalacaktýr. Bunun için bütün ülkelerin bir an önce önlem almasý gerekmektedir. Öncelikle insanlar bilinçlendirilmelidir. Zararlý gazlarýn önüne geçmek için çalýþma yapýlmalýdýr. Dünyayý tehdit eden kimyasal atýklarýn önüne geçilmeli hatta nükleer denemeler durdurulmalýdýr. Bu parça için aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? AAA-297 A) Dil, kanalý kontrol iþlevinde kullanýlmýþtýr. B) Düþünceler açýklayýcý anlatýmla dile getirilmiþtir. C) Söyleyenin duygularýna yer verilmemiþtir. D) Ýleri sürülen fikir, tanýmlama ve karþýlaþtýrmalardan hareketle anlatýlmýþtýr. E) Somut verilerden hareketle öngörüde bulunulmuþtur. 11. Kardeþlerim, evlatlarým! Ruhu göklerde olan yedi yüz senelik þanlý tarihimiz bu minarelerden bugün, Osmanlý tarihinin faciasýný seyrediyor. Bu muazzam tarihî meydanda, zafer alaylarý tertip eden ecdadýmýzýn ruhu bizi seyrediyor. Dünyalarýn öbür ucuna at süren namaðlup erlerin evlatlarý önünde baþ eðiyor ve yemin ediyorum: Millet namýna, ecdadýmýzýn bizi seyreden ruhlarýna yemin ediyorum. Bugün kollarý kesilmiþ olan bu milletin kalbi, eski cesaret ve þecaatini kaybetmemiþtir. Bu parçada dil hangi iþlevde kullanýlmýþtýr? CCC - 217 A) Göndergesel iþlev B) Kanalý kontrol iþlevi C) Heyecana baðlý iþlev D) Sanatsal iþlev E) Alýcýyý harekete geçirme iþlevi 9. Sýnýf Soru Dünyasý / Dil ve Anlatým 9
2. ÜNÝTE Dillerin Sýnýflandýrýlmasý, Türkçenin Dünya Dilleri Arasýndaki Yeri TEST 1. ----, 15. yüzyýl ile 19. yüzyýlýn sonlarýna kadar devam eden döneme verilen isimdir. Bu dönemde Türkçeye Arapça, Farsça gibi dillerden sözcük ve tamlamalar girmiþ, sanatçýlar eserlerinde bunlara sýklýkla yer vermiþ, bu da dilin aðýrlaþmasýna yol açmýþtýr. Bu parçanýn baþýna aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? ccc - türkçenin tarihi geliþimi-219 A) Doðu Türkçesi B) Eski Anadolu Türkçesi C) Osmanlý Türkçesi D) Türkiye Türkçesi E) Kuzey Türkçesi 2. Aþaðýdaki dillerden hangisi, Türkçenin baðlý olduðu dil ailesi içinde yer almaz? AAA - 218 A) Çince B) Korece C) Moðolca D) Japonca E) Tunguzca 3. Aþaðýdakilerden hangisi tek heceli diller arasýnda yer alýr? eee - dillerin sýnýflandýrýlmasý-218 A) Arapça B) Habeþçe C) Fince D) Türkçe E) Çince 4. Aþaðýdakilerden hangisi Batý Türkçesinin kollarýndan biri deðildir? EEE Türk Dilinin Tarihi geliþimi - 218 A) Türkiye Türkçesi B) Türkmen Türkçesi C) Gagavuz Türkçesi D) Azeri Türkçesi E) Kazak Türkçesi 5. XII. yüzyýlýn ortalarýndan itibaren, Moðol baskýsý yüzünden sürekli batýya doðru akan Oðuz boylarý, Anadolu daki Türk nüfusunun artmasýný ve önceden burada var olan edebî geleneklerin yeni gelenlerle beslenerek daha da zenginleþmesini saðladýlar. Böylece artan Türk nüfusunun tesiriyle Türkçe, Farsça karþýsýnda gittikçe kendini kabul ettirmeye ve Farsçanýn hâkimiyetine son vererek bir yazý dili olarak yavaþ yavaþ filizlenmeye baþladý. Beyliklerin baþýnda bulunan hükümdar ve beylerin kendi millî dil ve kültürlerine deðer verip Türkçe yazan ilim adamlarý ve þairleri koruyup teþvik etmeleri de filizlenmeye baþlayan bu yazý dilinin geliþmesine yardým etti. Bu parçadan Türk dili ile ilgili olarak aþaðýdaki yargýlarýn hangisine ulaþýlamaz? DDD - 217 A) Siyasi geliþmelerden dolaylý olarak etkilendiðine B) Geliþmeye açýk bir yapýsýnýn olduðuna C) XII. yüzyýlda yazý dili olarak kullanýldýðýna D) Bilinmeyen bir dönemde kendinden ayrýlmýþ, büyük farklýlýklar gösteren kollarýnýn olduðuna E) Farsçanýn kullaným sahasýný etkilediðine 6. Aþaðýdakilerden hangisi Eski Türkçe olarak isimlendirilen dönemde yazýlmýþtýr? CCC - 218 A) Atabetü l-hakayýk B) Kitab-ý Dede Korkut C) Orhun Kitabeleri D) Divan-ý Hikmet E) Kutadgu Bilig 7. ---- asýl öge sözcük kök ve ekleridir. Tek veya çok heceli eklerin olduðu bu dillerde, yeni sözcükler ekler aracýlýðý ile türetilir. Yine ekler aracýlýðý ile sözcüklere çeþitli anlam ve görevler yüklenir. Korece, Mançuca, Tunguzca, Estonca bu dil grubu içinde yer alýr. Bu parçada boþ býrakýlan yere aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? BBB - 218 A) Tek heceli dillerde B) Eklemeli dillerde C) Sami dillerinde D) Çekimli dillerde E) Hint dillerinde 10 2. Ünite : Dillerin Sýnýflandýrýlmasý ve Türkçenin Dünya Dilleri Arasýndaki Yeri
Test Dillerin Sýnýflandýrýlmasý, Türkçenin Dünya Dilleri Arasýndaki Yeri 8. ---- dil ailesi, dünyanýn en büyük dil ailesidir. Yüzlerce dil ve lehçe içerir. Dünyada 2,5 milyarý aþkýn kiþinin ana dili bu dil ailesine aittir. Avrupa nýn en büyük dilleri, Güney ve Batý Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya da en çok konuþulan diller bu dil grubundandýr. Günümüzde dünyada en çok konuþulan 20 dilden 12 si bu dil grubuna aittir. Bunlar Ýngilizce, Ýspanyolca, Hintçe, Portekizce, Bengalce, Rusça, Almanca, Fransýzca, Marati, Ýtalyanca, Puncapca ve Urduca dýr. Bu parçada boþ býrakýlan yere aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? BBB - 218 A) Ural-Altay B) Hint-Avrupa C) Hami-Sami D) Bantu E) Çin-Tibet 11. Aþaðýdakilerin hangisinde bir bilgi yanlýþý yapýlmýþtýr? CCC A) Eski Türkçe devresinin bilinen ilk metinleri 8. yüzyýlda dikilmiþ olan Orhun Anýtlarý dýr. B) Uygur Türkleri; Göktürklerin millî yazý dillerini býrakmýþ Ýranlýlarla akraba olan bir kavim Soðdlarýn yazýsýný ve Mani-Buda dinlerini kabul etmiþlerdir. C) Batý Türkçesi, Kýpçak Türkleri nin konuþma diline dayanmaktadýr; 13. asýrdan itibaren yazý dili olarak kullanýlmýþtýr. D) Doðu Türkçesi, Eski Türkçenin ve Karahanlý Türkçesinin bir devamý olarak ortaya çýkmýþtýr. E) Çaðatay Türkçesinin en önemli sanatçýsý Ali Þir Nevai dir. 9. Aþaðýdaki dil - dil ailesi eþleþtirmelerinden hangisinde yanlýþlýk yapýlmýþtýr? AAA - 218 A) Arapça Hint-Avrupa dil ailesi B) Türkçe Ural-Altay dil ailesi C) Fransýzca Hint-Avrupa dil ailesi D) Japonca Ural-Altay dil ailesi E) Yunanca Hint-Avrupa dil ailesi 12. Aþaðýdaki dillerden hangisi ötekilerden farklý bir dil ailesine aittir? EEE - 218 A) Türkçe B) Moðolca C) Japonca D) Korece E) Almanca 10. (I) 11. yüzyýlda yazýlmýþ olan eserlerden biri de Karþgarlý Mahmut un Divanü Lügati t-türk adlý eseridir. (II) Kaþgarlý Mahmut bu eserini Türklere Arapçayý öðretmek amacýyla kaleme almýþtýr. (III) Aslýnda bir lügat olan Divanü Lügati t-türk te örnek olarak verilen halk þiirleri, atasözleri, deyimler dil ve kültür tarihimiz bakýmýndan son derece önemlidir. (IV) Kaþgarlý Mahmut ayný zamanda ilk Türk dili bilginidir. (V) Eserini Türk dili ile Arap dilinin at baþý yürüdükleri bilinsin diye yazdýðýný söylemektedir. Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlýþý yapýlmýþtýr? BBB A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 13. Yeryüzündeki dillerde ses, yapý ve söz dizimi bakýmlarýndan bazý benzerlik ve yakýnlýklar görülür. Bunlara dil akrabalýðý (ailesi) denir. Dünya dilleri iki bölümde incelenir. Köken bakýmýndan tek heceli diller, eklemeli (bitiþken) diller ve çekimli (bükümlü) diller olmak üzere üçe ayrýlýr. Yapý bakýmýndan Hint-Avrupa dilleri, Hami-Sami dilleri, Bantu dilleri, Çin-Tibet dilleri ile Ural-Altay dilleri olmak üzere beþe ayrýlýr. Bu parçadaki bilgi yanlýþý aþaðýdaki deðiþikliklerden hangisinin yapýlmasýyla giderilebilir? EEE A) Çin-Tibet sözü atýlmalý. B) tek heceli diller yerine çok heceli diller sözü getirilmeli. C) Ural-Altay sözü atýlmalý. D) Bantu dilleri yerine Afrika dilleri sözü getirilmeli. E) Köken bakýmýndan sözüyle Yapý bakýmýdan sözü yer deðiþtirmeli. 9. Sýnýf Soru Dünyasý / Dil ve Anlatým 11
3. ÜNÝTE Ses Bilgisi ve Telaffuz (Söyleyiþ) TEST - 1 1. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde hem ünsüz yumuþamasýnýn hem ünlü düþmesinin örneði vardýr? EEE - 20 A) Ýþe girmek isteyenleri süzdükten sonra odasýna geçti. B) Taþý topraðý altýn denen bu þehirde yýllarca yaþam mücadelesi verdi. C) Gönlü zengin insanlarýn sohbetlerine doyum olmazdý. D) Aklýný kullanýrsan, en zor sorunlarýn bile üstesinden gelebilirsin. E) Marmara ya doðru açýlan yelkenli güneþ batarken ufuktan kayboldu. 4. Aþaðýdaki dizelerin hangisinde ünsüz benzeþmesi ya da ünsüz yumuþamasý yoktur? DDD-68 A) Ýçimi titreten bir sestir her gün Saat her çalýþýnda tekrar eder B) Ne yaptýn tarlaný, nerede hasadýn Elin boþ mu gireceksin geceye C) Bir düþünsen yarýyý buldu ömrün Gençlik böyledir iþte, gelir gider D) Gölgeler yerleþiyor pencereme Çaðýnýz baþlýyor ey hatýralar E) Eserken yelken açmadýðým rüzgâr Gel gör ki, sular batýya meyleder 2. Aþaðýdakilerin hangisindeki altý çizili sözcükte ünsüz düþmesi vardýr? DDD - 20 A) Elindeki kitapçýkta yararlý bilgiler var. B) Bu mahallenin daracýk sokaklarý vardýr. C) Biricik oðlunun üzülmesine gönlü razý olmadý. D) Karanlýk ve küçücük bir odada üç kiþi kalýyordu. E) Gencecik insanlara aðýr sorumluluklar yüklenmemelidir. 5. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde ünlü düþmesine uðramýþ bir sözcük yoktur? ddd-68 A) Þehrin gürültüsünden kaçan insanlar yaylalara çýkýyor. B) Kederini dýþarý aksettirmeyen bir kiþiliðe sahipti. C) Kýrlarda gezmenin ayrý bir güzelliði vardýr. D) Yemyeþil doðanýn ortasýnda, aþýlmaz sanýlan derelere köprüler yapýlmýþ. E) Bu resmi odamýn en güzel yerine asacaðým. 3. Ömür yurdunun yaz esenlik ili Suyun çaðlayýþtýr konuþkan dili Bu dizelerdeki altý çizili sözcükte aþaðýdaki açýklamalarýn hangisine uygun bir ses olayý vardýr? EEE-68 A) Sözcüðün aslýnda bulunduðu hâlde, bir ekin gelmesiyle sözcükteki bir sesin düþmesi B) Sözcükte yuvarlak ünlüden sonra düz - geniþ ünlülerden birinin gelmesi C) Sert ünsüzle biten sözcüðe ünsüzle baþlayan bir ek gelmesiyle ekin baþýndaki ünsüzün sertleþmesi D) Ýki heceli olan sözcüðe ünlüyle baþlayan bir ek gelmesiyle ikinci hecede bulunan ünlünün düþmesi E) Sert ünsüzle biten sözcüðe ünlüyle baþlayan bir ek gelmesiyle sözcüðün sonundaki ünsüzün yumuþamasý 6. Üçüncü kiþi iyelik eki alan sözcüklere -e hâl eki eklendiðinde, iki ek arasýna n kaynaþtýrma sesi girer. Aþaðýdakilerin hangisinde bu kurala örnek olabilecek bir kullaným vardýr? BBB - 228 A) Karþýya geçmek isteyen kadýna yardým etti. B) Trafik sorununa bir çözüm bulunmalý. C) Kendine çok güzel bir kitap almýþ. D) Dün ormana yüzlerce keklik býrakýlmýþ. E) Þunlarý sýnýfa götürmem gerekiyor. 7. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde ünsüz türemesi vardýr? EEE_68 A) Çok tatsýz olaylar yaþadýk bu gezi sýrasýnda. B) Bahçede elli kadar öðrenci toplanmýþtý. C) Sen ne kadar da hissiz birisin böyle! D) Her yazarýn belli bir okur kitlesi vardýr. E) Þiirden aldýðým hazzý hiçbir þeye deðiþmem. 12 3. Ünite : Ses Bilgisi ve Telaffuz (Söyleyiþ)
Test - 1 Ses Bilgisi ve Telaffuz (Söyleyiþ) 8. Geçmiþ zamanlar geleceklerden parlak deðil Vakte þahadet edercesine yükselmiþ Akþam parýltýsýndan bütün zaferler üzerine Daðlar dalgalanmakta, bayrak deðil Bu dizelerde aþaðýdakilerden hangisinin örneði yoktur? AAA - 68 A) Ünlü daralmasý B) Kaynaþtýrma ünsüzü C) Ünsüz düþmesi D) Ünlü düþmesi E) Ünsüz yumuþamasý 9. Aþaðýdaki atasözlerinin hangisinde hem ünsüz uyumunun hem ünsüz yumuþamasýnýn örneði vardýr? BBB - 68 A) Her yiðidin bir yoðurt yiyiþi vardýr. B) Bir ambar buðdayýn örneði bir avuçtur. C) Borçtan korkan kapýsýný büyük açmaz. D) Çanaða ne doðrarsan kaþýðýnda o çýkar. E) Erken kalktým iþime, þeker kattým aþýma. 12. Halime bakýp da gurbet diyorlar. Yaralý gönlümü hiç sormuyorlar. Dostluðu unutmuþ, köpükten dostlar, Acýmý paylaþýp, dinleyen mi var? Bu dizelerde aþaðýdaki ses olaylarýndan hangisinin örneði yoktur? CCC - 20 A) Ünsüz yumuþamasý B) Ünlü daralmasý C) Ünsüz türemesi D) Ünlü düþmesi E) Ünsüz benzeþmesi 13. Ben senin en çok ellerini sevdim Bir pýnar serinliðinde, küçücük ve ak pak Bu dizelerde aþaðýdakilerden hangilerinin örneði vardýr? D 68 A) Ünsüz yumuþamasý ünlü daralmasý B) Ünsüz benzeþmesi ünlü düþmesi C) Ünlü türemesi ünsüz benzeþmesi D) Ünsüz düþmesi ünsüz yumuþamasý E) Ünsüz yumuþamasý ünsüz benzeþmesi 10. Bir gün bulutlar geldi habersiz Sonra incecikten aðdý üstüme Büyüdü içimde zamanla yeri Ýki mýsra gibi aldý gönlümü Bir gül yapraðýndan güzel elleri Bu dizelerde aþaðýdakilerden hangisinin örneði yoktur? BBB - 20 A) Ulama B) Ünlü daralmasý C) Ünsüz benzeþmesi D) Ünlü düþmesi E) Ünsüz yumuþamasý 14. Denizler karanlýk geceye sitem etti O zaman karanlýk yerini aydýnlýða devretti Yine denizler sessiz ve sakindi Denizler bir daha mutluluk ve huzur verecekti Bu dizelerde aþaðýdakilerden hangisinin örneði yoktur? BBB - 68 A) Kaynaþtýrma ünsüzü B) Ünlü daralmasý C) Ünsüz benzeþmesi D) Ünlü düþmesi E) Ünsüz yumuþamasý 11. Evin önünde ark vardý Arkýn üstünde alçacýk köprü Köprünün üstündeki çocuklar Hayalet gibi bir kuþ gördü Bu dizelerde aþaðýdakilerden hangisinin örneði vardýr? DDD - 68 A) Ünsüz türemesi B) Ünsüz yumuþamasý C) Ses daralmasý D) Ünsüz düþmesi E) Ünsüz benzeþmesi 15. Alnýnýn ortasýnda ayrýlan ipek saçtan Leman ýn solgun yüzü ay gibi görünüyor Süreyya elindeki þiþeden yudum yudum Ýçirirken, diyor ki: Bugün biraz uyudum! Bu dizelerde aþaðýda verilen ses olaylarýndan hangisi yoktur? BBB- 68 A) Ünlü düþmesi B) Ünsüz düþmesi C) Ünlü daralmasý D) Ünsüz benzeþmesi E) Sert ünsüz yumuþamasý 9. Sýnýf Soru Dünyasý / Dil ve Anlatým 13
Ses Bilgisi ve Telaffuz (Söyleyiþ) TEST - 2 1. Aþaðýdaki cümlelerin hangisindeki altý çizili sözcük ek alýrken bu sözcüðün ünsüzlerinden biri düþmüþtür? bbb-20 A) Bu zor iþten de alnýmýn akýyla çýkmýþtým. B) Ýniþe geçen yolcu uçaðý giderek alçalýyor. C) Tarihî kentin daracýk sokaklarýnda bir süre dolaþtýk. D) Devrilen araç, uzun uðraþlardan sonra kenara çekildi. E) Ýlerlemenin yolu gençlerin eðitiminden geçmektedir. 5. Bulutlar geçiyor, aklýma sen geliyorsun Bir köhne zaman geçiyor senden uzakta Hâlâ o rýhtýmda bekliyor musun O bembeyaz gemi kaybolurken uzakta Bu dizelerde aþaðýdakilerden hangisinin örneði yoktur? eee-20 A) Hece düþmesi B) Ünlü daralmasý C) Ünsüz yumuþamasý D) Ünsüz benzeþmesi E) Ünsüz düþmesi 2. Anne sinesidir ilk barýnaðýn Gözlerin uykulu, baþýn yaslýdýr Yine de orasý bil son duraðýn Baþka ufuk simsiyahtýr, paslýdýr Bu dizelerde aþaðýdakilerden hangisinin örneði yoktur? dd 20 A) Ünlü düþmesi B) Ulama C) Ünsüz yumuþamasý D) Ünlü türemesi E) Kaynaþtýrma ünsüzü 6. Otobüsümüz, kuzeydeki daðlara doðru yöneldi- I ðinde temmuzun kavurucu sýcaðý ve sahilin ne- II fes kesen nemi geride kalmýþtý. Asfalt bozulup da III toprak yola girince yolculuðun seyiri de deðiþti. IV Zýplaya zýplaya ilerleyerek çýktýk Kaçkarlar a. V Bu parçadaki altý çizili sözlerden hangisinin yazýmý yanlýþtýr? DDD-69 A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 3. Aþaðýdaki dizelerin hangisinde hece (ünlü) düþmesi vardýr? dd - 20 A) Aðarmayan saçýmý güneþe tutuyorum B) Gözlerinden göðüme sayýsýz yýldýz akar C) O þarkýya özenip söylenecek mýsralar vardýr D) Benim gönlüm gök gibidir, açýk deniz gibidir E) Görüyorsun ya, bir sevdayý büyütüyoruz birlikte 7. O, yaþamayý arzu ettiði hayatýn romanýný yazmak istiyordu. Bu dizelerde aþaðýdakilerden hangisi yoktur? DDD - 20 A) Ünlü daralmasý B) Kaynaþtýrma ünsüzü C) Ünsüz yumuþamasý D) Ünsüz türemesi E) Ünsüz benzeþmesi 4. Aþaðýdakilerin hangisinde dostça, uyku, biricik, tabaðý, geliyor sözcüklerinin herhangi birinde görülmeyen bir ses olayý verilmiþtir? AAA - 20 A) Ünlü daralmasý B) Ünsüz benzeþmesi C) Ünlü (hece) düþmesi D) Ünlü (hece) türemesi E) Ünsüz (deðiþimi) yumuþamasý 8. Yüz bin atlý saf saf yürür Mezarlýklar arasýndan Davullarla, zurnalarla Edirnekapý dan geçtim Bu dörtlükte kaç yerde ulama vardýr? BBB_ A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 14 3. Ünite : Ses Bilgisi ve Telaffuz (Söyleyiþ)
Test - 2 Ses Bilgisi ve Telaffuz (Söyleyiþ) 9. Her an, yaz ortasýnda hayal ettiðim Boðaz Masmavi, gözkapaklarýmýn arkasýndadýr Bu dizelerdeki altý çizili sözcükte aþaðýdaki ses olaylarýndan hangileri vardýr? EE / 20 A) Ünsüz türemesi - ünsüz düþmesi B) Ünlü daralmasý - ünlü düþmesi C) Ünsüz benzeþmesi - ünsüz türemesi D) Ünsüz yumuþamasý - ünlü düþmesi E) Ünsüz benzeþmesi - ünsüz yumuþamasý 13. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralmasýnýn örneði yoktur? BB-68 A) Mesai uygulamasýnýn bittiðini kim söylüyor? B) Hasta olduðu için yataðýndan güçlükle doðruluyor. C) Salondakiler, konuþmacýyý can kulaðýyla dinliyor. D) Yaþlý kadýn, aylardýr oðlunun yolunu gözlüyor. E) Evindeki eski eþyalarý bir ay önce yeniliyor. 10. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde ünsüz düþmesinin örneði vardýr? CC-20 A) Kazayý küçük sýyrýklarla atlatmanýza sevindik. B) Sizden çocuklarý affetmenizi istiyorum. C) Bir uzman, enflasyonun yükseleceðini söyledi. D) Küçükken kaðýttan gemiler yaparlardý. E) Aðaçtan büyük bir elma koparýp bana verdi. 11. Aþaðýdaki sözcüklerden hangisine ayrýlma durumu eki getirilirse ünsüz benzeþmesi meydana gelmez? EEE - 222 A) hafif B) aðaç C) incecik D) kafes E) dokuz 12. Þehrin uðultusundan usanmýþ ruhumuzun Nadir duyabildiði taze bir heyecanla... Karýþtým o gün bugün bu zavallý çobanla Bingöl yaylalarýnýn mavi dumanlarýna, Gönlümü yayla yaptým Bingöl çobanlarýna! Bu dizelerde aþaðýdakilerden hangisinin örneði yoktur? ccc 20 A) Ulama B) Ünlü düþmesi C) Ünlü daralmasý D) Ünsüz yumuþamasý E) Kaynaþtýrma ünsüzü 14. Bir senden alýyor gönlüm haberi Sen oldun o körün bakan gözleri Ýçime sinmiyor, bir güzel yeri Sen yanýmda yokken gezemiyorum Bu dizelerde aþaðýdaki ses olaylarýndan hangilerinin örneði vardýr? cc - 202 A) Ünsüz yumuþamasý ünlü daralmasý B) Ünsüz benzeþmesi ünsüz yumuþamasý C) Ünlü düþmesi ünlü daralmasý D) Ünlü türemesi ünsüz türemesi E) Ünlü daralmasý ünsüz düþmesi 15. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde ünsüz türemesine örnek olabilecek bir kullaným vardýr? eee - 219 A) Tam elli yýl ayný fabrikada çalýþmýþtý. B) Her milletin kendine özgü bir kültürü vardýr. C) Çocuklara sessiz olmalarý gerektiðini söyledim. D) Oyuncular sette yoðun bir çalýþma içindeydi. E) Gözlerimde bir an yanma hissi oluþtu. 16. Sonunda süreksiz sert ünsüzlerden (p, ç, t, k) biri bulunan sözcük, ünlü ile baþlayan bir ek aldýðýnda sondaki sert ses yumuþar. Aþaðýdaki sözcüklerden hangisi bu kurala uyar? ddd - 68 A) Kürk B) Tok C) Dut D) Yurt E) Çap 9. Sýnýf Soru Dünyasý / Dil ve Anlatým 15
4. ÜNÝTE Sözcük Anlamý TEST - 1 1. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde açmak sözcüðünün anlamý ile kullanýmý birbirine uymamaktadýr? aa Anlam Kullaným A) Bir rengin koyuluðu- Deniz mavisi, çocuknu azaltmak larýn odasýný açtý. B) Bir þeyi kapalý du- Çaðýrdýklarý çilingir rumdan kurtarmak kapýyý açmýþ. C) Bir konu ile ilgili Bütün dertlerini, sýkonuþmak kýntýlarýný bana açardý. D) Bir iþ yerini, kurumu Yeni yapýlan hastanefaaliyete geçirmek yi bakan açacak. E) Bir nesneyi çalýþýr Televizyonu aç da, haduruma getirmek berleri seyredelim. 2. I. Kitaptaki makaleleri okurken bazý yerlere not düþmüþ. II. Çocukken aðaçtan düþmüþtüm ve ayaðým kýrýlmýþtý. III. Ekmek parasý kazanmak uðruna bütün aile gurbet ellere düþmüþtü. IV. Elektrikçi, sigortayý onarýrken dengesini kaybedip düþtü. V. Piknik eþyalarýný arabaya yerleþtirmek bana düþtü. Yukarýdaki numaralanmýþ cümlelerin hangilerinde düþmek sözcüðü ayný anlamda kullanýlmýþtýr? CC-4 A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V. 4. Aþaðýdaki altý çizili sözcüklerden hangisi sesteþ deðildir? dd A) Annem kýr çiçeklerini çok severdi. B) Kýþlarý dolu olan otellerin sayýsý çok az. C) Arabanýn sað tarafýna bir kamyon çarpmýþ. D) Babamýn erken gelmesine çok sevindik. E) Öðleden sonra çocuklarý yat limanýna götürmeyi düþünüyorum. 5. Aþaðýdaki cümlelerde geçen altý çizili sözcüklerden hangisi gerçek anlamýnýn dýþýnda (mecaz anlamýyla) kullanýlmýþtýr? aa A) Bu savaþ, bölge halkýnýn yaþamýnda derin izler býraktý. B) Anneme yazdýðým mektuplar, bu kutunun içindeydi. C) Yaðmurlu bir nisan akþamýnda doðmuþ kardeþim. D) Ameliyathanenin önünde hepimiz endiþeyle bekliyorduk. E) Çevreyi kirleten vatandaþlara artýk ceza kesilecekmiþ. 6. Bir müzik yapýtýnýn en küçük birimi ----, bunlar birleþince ---- ortaya çýkar, o da nihayetinde ---- beraberinde getirir. Bu cümlede boþ býrakýlan yerlere baðlama göre aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? AA - 05 A) notadýr beste güfteyi B) beste müzisyen müziði C) müzisyendir beste þarkýyý D) notadýr müzik müzisyeni E) konservatuvardýr beste güfteyi 3. Aþaðýdaki altý çizili sözcüklerden hangisi terim deðildir? dd A) Bir þiirin olmazsa olmaz parçasýdýr kafiye. B) Ressam fýrçayý tuvaline usulca sürüyordu. C) Dünkü derste çözelti elde etmek için deney yapmýþlar. D) Her sanat dalýnýn kendine göre kurallarý vardýr. E) Meridyenler arasýndaki mesafe kutuplara doðru azalýr. 7. O, sanatýmýzýn en üretken kalemlerinden biridir. Bu cümlede altý çizili sözcükte görülen söyleyiþ özelliði, aþaðýdakilerin hangisinde vardýr? ddd-4 A) Yeþil Türbe, çinileriyle göz kamaþtýrýyor. B) Bursa kadar tarihle iç içe bir þehir yoktur. C) Çocuklar okul bahçesinde top oynuyor. D) Bu araba ne zamandýr bizi izliyor. E) Kýsa zamanda bir þirket sahibi olmuþtu. 16 4. Ünite : Kelime Bilgisi
Test - 1 Sözcük Anlamý 8. Ayný dönemde sanat hayatýna baþladýðý pek çok þair arkadaþý týkandýðý, eski þiirleriyle oyalandýðý hâlde o, yazdýklarýyla daima genç kalmasýný bilmiþtir. Bu cümlede týkanmak sözüyle anlatýlmak istenen, aþaðýdakilerden hangisidir? eee - 3 A) Sanatsal içerikten yoksun olmak B) Kapalý bir anlatýmý benimsemek C) Karamsar konularý iþlemek D) Ayný konularý tekrar tekrar ele almak E) Üretkenliðini, yaratýcýlýðýný yitirmek 9. Aþaðýdaki altý çizili sözcüklerden hangisi gerçek anlamýnýn dýþýnda (mecaz anlamýyla) kullanýlmýþtýr? DD - 01 A) Tüm televizyon kanallarý, deniz kazasý ile ilgili geliþmeleri aktarýyor. B) Buradaki evlerin balkonlarý oldukça geniþti. C) 1990 lý yýllarda bu tür þarkýlar epey ilgi görüyordu. D) O, görüþlerini okura dayatan bir yazar olmadý hiçbir zaman. E) Yerlere dökülen sarý yapraklar, âdeta doðal bir halý oluþturmuþtu. 10. Dökülür köpüklü sular yarýndan Baharlar yaratýr kýþýn karýndan Ýçenler sihirli pýnarlarýndan Þöyle bir silkinir ceylan olurlar Bu dörtlüðe dökülmek sözcüðünün kattýðý anlam aþaðýdakilerin hangisinde vardýr? BBB - 262 A) Ülkemizin pek çok yöresinde nisan geldi mi köylüler tarlalara dökülür. B) Tankerdeki delikten akþama kadar denize tonlarca petrol dökülmüþ. C) Her tarafým dökülüyor, birkaç günlük rapor alýp evde dinleneceðim. D) Asýrlýk konaðýn sývalarý, boyalarý yer yer dökülmüþ. E) Bu araba dökülüyor, böyle bir arabayý bedava verseniz kimse almaz. 11. I. Yaralanan yolcuyu ambulansa kadar sýrtlarýnda taþýdýlar. II. Dedesi, bu üniformayý tam otuz yýl þerefle taþýmýþ. III. Ýþçiler, bir kamyon eþyayý beþinci kata iki saatte taþýmýþ. IV. Koskaca takýmý maçlarda sadece üç oyuncu taþýdý. V. Projeyi vaktinde yetiþtiremediði için içinde bir suçluluk duygusu taþýyordu. Yukarýdaki numaralanmýþ cümlelerin hangilerinde taþýmak sözcüðü ayný anlamda kullanýlmýþtýr? BB-4 A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V. 12. Þairin özgün bir anlatýmý var, düþündürücü, sarsýcý ve esprili. Ýnsaný döndürüp dolaþtýrýp en temel gerçeðe davet ediyor: Ýnsanlarýn birbirini sevmesine. Aþaðýdakilerden hangisi, bu cümlede geçen sözcüklerden birinin anlamý deðildir? CCC-1 A) Nitelikleri bakýmýndan benzerlerinden ayrý B) Belli baþlý, ana C) Tasalandýran, kaygýlandýran D) Etkileyebilecek özellikte olan E) Bir duyguyu, bir düþünceyi, bir konuyu söz veya yazý ile bildirme 13. Aþaðýdaki altý çizili sözcüklerden hangisi gerçek anlamýyla kullanýlmýþtýr? EEE - 1 A) Bu yolculuðun nereden estiðini ben de bilmiyorum. B) Genç ressamý artýk parlak bir gelecek bekliyordu. C) Þoför, direksiyonu bir anda kýrdýðý için otobüs devrilmiþ. D) Aðacýn yola vuran gölgesinde biraz serinlemek istediler. E) Ustalar, bahçenin etrafýna sapasaðlam bir duvar ördüler. 9. Sýnýf Soru Dünyasý / Dil ve Anlatým 17
Sözcük Anlamý TEST - 2 1. Daha çok, romanlarýyla tanýdýðýmýz Dickens, Müþterek Dostumuz adlý yapýtýnda sanayileþme döneminde halk yýðýnlarýnýn çektiði acýlarý ve yoksulluðu derin bir gözlem gücüyle dile getirir. Çevirmenler olarak bugüne kadar atladýðýmýz bir yapýttýr bu. Zamanýnýn sýnýfsal ve salt paraya dayalý deðerlerini kýyasýya eleþtiren bu yapýtýn dilimize - geç de olsa- kazandýrýlmasý, hem Türk okuru hem de kitap için bir þanstýr. Bu parçada geçen altý çizili sözle anlatýlmak istenen aþaðýdakilerin hangisinde verilmiþtir? CCC-2 A) Çok okunmak B) Dikkate almak C) Göz ardý etmek D) Üzerinde durmak E) Dikkatlice okumak 4. Kadýn, yavrusunu yýllar sonra ilk defa görüyordu. Çok sýkýntýlar çekmiþ, çok üzüntüler yaþamýþtý. Ama o, gözyaþlarýný içine akýtmayý tercih etmiþ, hiçbir þey olmamýþ gibi yavrusuna sarýlmýþtý. Bu parçada geçen gözyaþlarýný içine akýtmak sözüyle anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? AAA - 2 A) Üzüntüsünü çevresindekilere yansýtmamak B) Duygusal bir yapýya sahip olmak C) Ýçindeki üzüntüyü hafifletmeye çalýþmak D) Ölümün acý gerçeðiyle karþý karþýya kalmak E) Aðlayarak iç dünyasýný huzura kavuþturmak 2. Okurun duygu dünyasýný yansýtan ve okurca benimsenen eserde okur, yazarýn aynasýnda kendini görür. Bu cümlede geçen yazarýn aynasýnda kendini görmek sözüyle anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? AAA - 2 A) Eserde kendi duygu ve düþüncelerini bulmak B) Toplumun beklentilerine cevap bulmak C) Yazarla ayný coðrafyada yaþamak D) Eseri sýký bir þekilde eleþtirmek E) Eserin konusunu ilginç bulmak 5. Son zamanlarda yazarlarla yapýlan söyleþilerle sýkça karþýlaþýr olduk. Kitaplarýyla kendimize bir dünya kurduðumuz yazarlarýmýzla yapýlan bu sýð söyleþiler, kitaplarla kurduðumuz pembe dünyanýn yýkýlmasýna yol açýyor. Bu parçadaki altý çizili bölümde söyleþilerle ilgili olarak anlatýlmak istenen, aþaðýdakilerden hangisidir? EEE - 2 A) Yazarlarý tanýtmaktan yoksun olduðu B) Kitaplarýn tanýnmasýný saðlayamadýðý C) Hiçbir hazýrlýk yapýlmadan gerçekleþtirildiði D) Yazarlar hakkýnda ayrýntýlý bilgi içermediði E) Kitaplarýn oluþturduðu olumlu havayý ortadan kaldýrdýðý 3. Öyle gezi yazýlarý vardýr ki, insanýn elinden tutar, anlattýðý yerlere götürür insaný. Yazar, öyle cümleler kurar ki, sayfalar sinema perdesine döner; kentler, sokaklar, insanlar satýrlarýn arasýnda canlanýr. Bu parçadaki altý çizili sözle anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? DD - 11 A) Yazar, okuyucuyu sýkmamak için yapýtlarýnda sürükleyici bir anlatýmý tercih eder. B) Yazar, gezi ile sinema arasýnda gizli bir bað olduðunun farkýnda olduðu için bunu okuruna duyurur. C) Yazar, gezi yazýlarýnýn ufuk açýcý bir özelliði olduðunu bildiðinden sýk sýk geziye çýkar. D) Yazar, gezdiði yerlerle ilgili izlenimlerini, zihinde canlanacak biçimde okura aktarýr. E) Yazar, gözlemlerini yapýtýna aktarýrken mutlaka okurun beðenilerini dikkate alýr. 6. Yeni yazarlarýn pek çoðu, genç deðildi; ama bunlar kendilerini genç sayýyorlardý. Çünkü karþýlarýnda ne yazarlarsa kabullenen bir genç kitle vardý. Onlar için, uyuyan bu kitleyi avutmak iþten bile sayýlmazdý. Bu parçadaki altý çizili sözle anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? AAA - 02 A) Genç okurlarý etkilemenin kolay olduðu B) Niteliksiz eserlerin bile her çaðda ilgi gördüðü C) Okurun, gereksinim duyduðu yapýtlara ilgi gösterdiði D) Her yapýtýn okur üzerinde bir etkisinin olduðu E) Her eserin mutlaka yararlanýlacak bir yanýnýn olduðu 18 4. Ünite : Kelime Bilgisi
Test - 2 Sözcük Anlamý 7. Þiiri anlamsýzlýða kurban edenlerin ya da içerikli þiir yazdým diyerek övünenlerin; en iyi benim þiirimdir diye öteki þairlerin þiirlerine burun kývýranlarýn almasý gereken daha çok yol vardýr. Bu cümlede, þiiri anlamsýzlýða kurban etmek sözüyle anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? AAA - 2 A) Anlamsýzlýk için þiiri feda etmek B) Þiirde estetiði öne çýkarmak C) Müzikalitesi fazla olan þiirler yazmak D) Anlamý geri plana itmek E) Þiirde anlamý gereksiz görmek 10. Usta sanatçý, dergilerde yayýmladýðý þiirlerinin hemen hepsinde yaþadýðý olaylarýn kendi aynasýndaki yansýmasýný dile getiriyor. Bu cümlede yaþadýðý olaylarýn kendi aynasýndaki yansýmasýný dile getirmek sözüyle anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? ddd - 2 A) Yazýlarýnda anýlarýna geniþ yer ayýrmak B) Dýþ dünyayý fotoðraf gerçekliðiyle yapýtlarýna yansýtmak C) Anlatýmda düþsel ögelere aðýrlýk vermek D) Gerçek yaþamý kendi süzgecinden geçirerek aktarmak E) Ýzlenimlerini farklý bir anlatýmla ortaya koymak 8. Gerçek þair, toplumun sözcüsüdür; þiirlerinde halkýn duygu ve düþüncelerini, hem kendi duygu ve düþünceleriymiþ gibi hem de söylemek istediðini imgeler arkasýna gizlemeden yansýtýr. Bu cümledeki altý çizili sözün yerine, aþaðýdakilerden hangisi getirilirse cümlenin anlamý deðiþmez? CCC - 2 A) özlü bir yaklaþýmla B) özgün bir anlatýmla C) anlaþýlýr bir þekilde D) yerel bir anlayýþla E) etkileyici bir üslupla 11. Sanatta, özellikle de þiirde, bir kýsýrdöngü içerisine girdiðimiz kesin. Birçok þair, sanat sahnesinden silinip gitti bile. Onun þiiri ise sanatsal olarak sürekli filiz veren bir aðaç gibi bize hep yeni tatlar sunuyor. Bu parçada altý çizili sözle, söz konusu þairle ilgili olarak anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? AAA - 2 A) Hep yeni bir anlayýþla þiir yazarak varlýðýný sürdürdüðü B) Þiirlerinde alýþýlmýþ kullanýmlarýn dýþýna çýktýðý C) Þiirlerini, eski birikimlerden yararlanarak yazdýðý D) Þiirlerinde baþkasýndan aldýðý imgeleri kullandýðý E) Duygularýný anlaþýlýr bir üslupla dile getirdiði 9. Her þair gibi ben de þiir kitaplarým çok okunsun isterim. Çünkü okur, þairi tartan bir terazidir. Üstelik de hep doðru tartan bir terazi. Þairin, kaç santim olduðunu, kaç kilo çektiðini ortaya koymada onun üstüne yoktur. Bu parçada geçen altý çizili bölümde okurla ilgili olarak anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? CCC - 02 A) Usta þairlerin þiirlerini okuduðu B) Þiirde kendi özlemlerini aradýðý C) Þairlerin gerçek deðerini belirlediði D) Þairler konusunda seçici davrandýðý E) Þiiri biçimsel açýdan deðerlendirdiði 12. Bir yazýn yapýtýnda yazýnsal ilkelere baðlý kalmak önemlidir çünkü bir yazýn eseri ----. Bu cümle aþaðýdakilerden hangisi ile sürdülürse farklý bir düþünce ortaya çýkar? dd - 13 A) ancak ustaca kullanýlan dili ile öne çýkar B) üslubu ile deðer kazanýr C) sözcüklerin ustaca kullanýlmasýyla kendini ortaya koyabilir D) içeriðinin okuru kendisine çekmesiyle kalýcý olabilir E) gücünü anlatýmýnýn baþarýlý olmasýndan alýr 9. Sýnýf Soru Dünyasý / Dil ve Anlatým 19
Sözcük Anlamý TEST - 3 1. I. Bu yazý, hafta sonuna kadar yetiþmez. II. Bu hýzla gidersek uçaða yetiþmemiz imkansýz. III. Çok iyi bir arkadaþ ortamýnda yetiþtim ben. IV. Çocuk, masanýn üzerindeki kaleme yetiþmeye çalýþýyor. V. Milli takýmýn maçýna son anda yetiþtik. Yukarýdaki numaralanmýþ cümlelerin hangilerinde yetiþmek sözcüðü ayný anlamda kullanýlmýþtýr? DDD - 01 A) I. ve II. B) I. ve III. C) III. ve IV. D) II. ve V. E) IV. ve V. 4. Polisiye türde kendini sýnayan, birçok polisiye dizide senaristlik yapan ve suçu da en az aþk, sevgi kadar hayatýn içinde bir durum olarak deðerlendiren yazar, Benim kalemim polisiyeye yatkýn. diyor. Bu cümledeki altý çizili sözle, sözü edilen sanatçýnýn hangi yönü anlatýlmak istenmiþtir? BB - 2 A) Polisiye eserlerin yararýna inandýðý B) Polisiye eser yazmaya eðilimli olduðu C) Olaylarý bir polis gibi deðerlendirdiði D) Olaylarý kurgulamada baþarýlý olamadýðý E) Daha çok, polislerin hayatýný kaleme aldýðý 2. Aþaðýdakilerin hangisinde nasýl sözcüðü cümleye ne kadar çok anlamý katmýþtýr? aaa-3 A) Doðduðum topraklarý nasýl seviyorum, bilemezsin. B) Bu kazanýn nasýl olduðunu tekrar anlatabilir misin? C) Evi bir ay içinde teslim ederim dediðin hâlde nasýl teslim etmezsin? D) Sessiz ve sakin birinden böyle bir eser nasýl çýktý, anlamadým. E) Etrafý selin götürdüðü bir ortamda nasýl yola çýkabildin? 5. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde atmak sözcüðü, geliþigüzel, daðýnýk bir þekilde koymak anlamýyla kullanýlmýþtýr? cc_3 A) Türk ordusu düþmanlarý ülkemizden attý. B) Arkadaþlarýyla konuþurken ayak ayak üstüne atardý. C) Eline geçen her þeyi dolaplara atarsan aradýðýný bulamazsýn. D) Güvenlik güçleri olay çýkaranlarý staddan attý. E) Görevini yerine getirmeyenleri iþten attýlar. 3. Aþaðýda verilen dizelerin hangisindeki altý sözcük ilk anlamýyla (temel anlamýyla) kullanýlmýþtýr? BBB-1 A) Adýnda tutuþur en yakýn sözüm Hitabým, kalbini yakmak içindir B) Aðaçlar bir derin hülyaya varmýþ Saçýnda yepyeni teller aðarmýþ C) Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar Kapanýrdý daha gün batmadan kapýlar D) Ellerim takýlýrken rüzgârlarýn saçýna Asýldý arabamýz bir daðýn yamacýna E) Toplanýrken göklerde bulutlar yýðýn yýðýn Hýrçýn bir fýrtýnayý düþünüyordu deniz 6. Cumhuriyet Döneminde hem tarihsel belgeciliðin izlerini romanýna yansýtan hem de kendi kurgu dünyasýnda siyasal tavýrlarýný aktaran isimlerden biri Halide Edip tir. Halide Edip, romanýmýzda kendi siyasal gelgitleri kadar, kadýnýn özneleþtiði metinlerinde âdeta kendi öncüllüðünü de ortaya koymaya çalýþmýþtýr. Metinlerinde yansýttýðý kadýn kahramanlar aslýnda yazarýn ta kendisidir. Bu parçadaki altý çizili sözle anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? EE - 02 A) Yapýtlarýnda kadýn kahramanlara aðýrlýk vermek B) Kahramanlarýný oluþtururken çocukluk anýlarýndan yararlanmak C) Kadýn kahramanlarý yapýtlarýnda baþarýyla anlatmak D) Yapýtlarýnda kadýn kahramanlarý kullanarak kadýnlarýn sorunlarýna dikkat çekmek E) Yapýtlarýnda kendi yaþamýna uygun kiþiler yaratmak 20 4. Ünite : Kelime Bilgisi