Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 31, Sayfa 297-319, 2011 DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNDE METİN SEÇİMİ Serdar Derman Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü sderman@selcuk.edu.tr ÖZET İlköğretim 7. sınıf Türkçe dersi dil bilgisi konularının öğretimine yönelik olarak seçilen Türk edebiyatına ait metinleri ve araştırmacının aynı konuların öğretimi için geliştirdiği metinleri kullanan öğrenciler ile ders kitabında yer alan metinleri kullanan öğrencilerin akademik başarıları arasındaki farkı belirlemek amacıyla yaılan bu araştırma, kontrol grulu ön test ve son test modele dayalı deneysel bir çalışmadır. Araştırma, 2006 2007 öğretim yılında Konya Karahüyük Ahmet Haşhaş İlköğretim okulunda öğrenim gören 7. sınıf öğrencileri (107 öğrenci) üzerinde yaılmıştır. Araştırma sürecinde, belirlenen dil bilgisi konularının işlenişinde kontrol grubunda ders kitabında yer alan metinlerle, deney 1 grubunda araştırmacı tarafından belirlenen metinlerle, deney 2 grubunda ise araştırmacı tarafından geliştirilen metinlerle öğretim gerçekleştirilmiştir. Deneysel işlem sonrasında deney ve kontrol grularının başarı testi ön test-son test uanları arasındaki farkın anlamlılığını ortaya koymak amacıyla ilişkisiz grular için t testi kullanılmıştır. Yaılan analizler sonucunda deney gruları ve kontrol grubu arasında başarı testinin 8 alt boyutunun 5 inde ve alt boyutların tamamının tolam uanlarında, ön test-son test ortalama uanları arasında 0.01 düzeyinde anlamlı farklılık bulunmuştur. 3 alt boyuttaki ön test-son test ortalama uanları arasındaki fark ise istatistiksel olarak bir anlamlılık ifade etmemektedir. Bulgular, araştırmada denenen, bünyesinde ders kitabındaki metinlerden daha fazla dil bilgisi konularına yönelik örnekler içeren metinlerle işlenen dil bilgisi konularının ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarını arttırmada etkili olduğunu ortaya koymuştur. Anahtar kelimeler: Türkçe Öğretimi, dil bilgisi öğretimi, metin geliştirme, metin seçimi, öğrenci başarısı.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 31, Sayfa 297-319, 2011 CHOOSING TEXT IN GRAMMAR TEACHING Serdar Derman Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü sderman@selcuk.edu.tr ABSTRACT The aim of the study is to teach grammar subjects of the 7th class Primary Education Turkish Lessons. In this study: it is aimed at determining the discreancies between academic succeses of the students who use the textes which take lace in the school books and the students who use the textes which the researchers have imroved so as to teach the same subjects and the textes ertaining to Turkish Literature. This is a kind of exerimantal study which ertains to retest with control grou and ost test model.. This research has been erformed on the 7th class students (107 student) who take courses at Karahüyük Haşhaş Elemantary School between 2006 and 2007. T test has been used in order to carry out the significance of the discreancies between test and control grous re-test osttest avarage scores for unrelated grous. After the erformed analysies, some imortant discreancies have been revealed between average scores at 0.001 level of re-test and ost-test and 8 below in 5 dimensions of the success test between exerimental grous and control grous. However, the discreancy between average scores re-test and ost-test is not significance as statistical at 3 below dimensions. The findings have revealed that the grammar toics,which are studied with much more textes containing of many illustrations than the textes,which are according to grammar toics, are more effective in order to ste u the academic succeses of the 7th class students. Key words: teaching Turkish, teaching grammar, text evoluation, choosing text, student success
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 299 GİRİŞ Türkçe öğretiminin etkinlik alanlarından biri de dil bilgisi çalışmalarıdır. Dil bilgisi öğretiminin amacı, Türkçe derslerinin ana malzemesi olan dili, kuralları ve özellikleri ile öğrenciye tanıtarak öğrencilerin şuurlu bir şekilde Türkçenin temel becerilerini kazanmalarını sağlamaktır. Dil bilgisi konuları bu noktada dil becerilerini destekleyici bir unsur olarak dil öğretimindeki yerini alır. Dil bilgisi öğretiminin diğer becerilerden bağımsız bir şekilde yaılması, öğretimi doğallıktan, canlılıktan ve işlevsellikten koarır; kuru, soyut, ezbere dayalı bir öğrenmenin ortaya çıkmasına sebe olur. Bu anlayışla yaılacak gramere dayalı bir öğretimin her şeyden önce hayattan kouk olacağı dikkate alınmalıdır. Türkçe dersinin genel amaçları ve hedefleri doğrultusunda ders kitalarına konulacak ya da öğretmen tarafından ders kitabından bağımsız olarak seçilecek metinlerde genellikle metinlerin içerik özellikleri ve türleri dikkate alınmaktadır. Bu anlayışla seçilen metinler, Türkçe öğretim rogramlarındaki beceri, davranış ve kazanımlar devreye girdiğinde sağlıklı bir öğretimin yaılabilmesi açısından yetersiz olabilmektedir. Bu noktada hem Türkçenin temel becerilerinin hem de dil bilgisi konularının öğretiminin işlenecek konuya uygun olmayan metinler yoluyla yaılması gibi bir sıkıntıyı ortaya çıkarmaktadır. Dil bilgisi derslerinde işlenen konu ile ilgili yeterli örneklerin içeriğinde yer aldığı metinlerle dersin işlenmesi, hem okuma, anlama, kelime çalışmaları gibi diğer etkinliklerin önceden yaıldığı bu metinlere öğrencinin ısınmasını sağlar hem de öğrenci ilgili örnekleri bu metin üzerinde görerek söz konusu kural ya da bilginin farkına varır. Mevcut ders kitalarındaki metinlerle işlenen dil bilgisi konuları arasında bir uyumsuzluk söz konusudur. İşlenen konu ile ilgili yeterli sayıdaki örnek, ders kitalarında yer alan metinlerde bulunmamaktadır. Bu durum, Türkçe rogramında belirtilen dil bilgisi çalışmalarının metne bağlı olarak yaılması düşüncesine de aykırıdır. İçeriğinde yeterli sayıda örneklerin yer aldığı metinlerle yaılacak olan dil bilgisi çalışmalarında ezberin azalacağı ve başarının artacağı düşünülmektedir. Bu sebele alıştırmalarla desteklenmiş, dil bilgisi çalışmalarına uygun metinlerle yaılacak olan derslerde öğrenci başarısının artacağı bir gerçektir. Problem Cümlesi Bu araştırmada; İlköğretimde, dil bilgisi konularının öğretiminde kullanılan metinlerin öğrencilerin akademik başarılarına etkisi var mıdır? sorusuna ceva aranmıştır. Denenceler 1. Anlamca kaynaşmış fiiller konusunda başarıyı arttırmada deney grularında kullanılan metinler, kontrol grubunda kullanılan metinlerden daha etkilidir.
300 S. Derman 2. İsim ve isim çeşitleri konusunda başarıyı arttırmada deney grularında kullanılan metinler, kontrol grubunda kullanılan metinlerden daha etkilidir. 3. Kurallı birleşik fiiller konusunda başarıyı arttırmada deney grularında kullanılan metinler, kontrol grubunda kullanılan metinlerden daha etkilidir. 4. Sıfat çeşitleri konusunda başarıyı arttırmada deney grularında kullanılan metinler, kontrol grubunda kullanılan metinlerden daha etkilidir. 5. Çekim ekleri konusunda başarıyı arttırmada deney grularında kullanılan metinler, kontrol grubunda kullanılan metinlerden daha etkilidir. 6. Kelimede anlam konusunda başarıyı arttırmada deney grularında kullanılan metinler, kontrol grubunda kullanılan metinlerden daha etkilidir. 7. Ses olayları konusunda başarıyı arttırmada deney grularında kullanılan metinler, kontrol grubunda kullanılan metinlerden daha etkilidir. 8. Zamirde yaı konusunda başarıyı arttırmada deney grularında kullanılan metinler, kontrol grubunda kullanılan metinlerden daha etkilidir. 9. İşlenen konuların tamamında başarıyı arttırmada deney grularında kullanılan metinler, kontrol grubunda kullanılan metinlerden daha etkilidir. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı, dil bilgisi konularının öğretiminde kullanılan metinlerin öğrencilerin akademik başarılarına etkisini ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla 7. sınıf Türkçe dersini alan üç farklı sınıfta üç farklı metin dizisiyle dil bilgisi konularının öğretimi gerçekleştirilmiştir. Sayıltılar Bu araştırmada şu varsayımlardan yola çıkılmıştır. 1.Araştırmada veri tolama amacıyla kullanılan başarı testinin geçerli, güvenilir ve araştırmanın amacına uygun olduğu kabul edilmiştir. 2.Deney ve kontrol grularının denk grular olduğu kabul edilmiştir. 3.Kontrol edilemeyen değişkenler deney ve kontrol grularını aynı ölçüde etkilemiştir. Sınırlılıklar Araştırma, ilköğretim 7. sınıf Türkçe dersi dil bilgisi konularıyla, bu konuların işlenişinde kullanılacak metinlerin öğrencilerin başarılarına etkisinin değerlendirilmesiyle, Konya il merkezinde bulunan ilköğretim okulları ile sınırlıdır. YÖNTEM Araştırmanın Modeli İlköğretim 7. sınıf Türkçe dersi dil bilgisi konularının öğretimine yönelik olarak araştırmacı tarafından seçilen Türk edebiyatına ait metinleri ve araştırmacının
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 301 aynı konuların öğretimi için geliştirdiği metinleri kullanan öğrenciler ile ders kitabında yer alan metinlerle öğrenim gören öğrencilerin akademik başarıları arasındaki farkı belirlemek amacıyla yaılan bu araştırma, kontrol grulu ön test ve son test modele dayalı deneysel bir çalışmadır. Deneysel desenin oluşturduğu Tablo 1 aşağıda görülmektedir. Tablo 1. Araştırmada Uygulanan Deneysel Desen Grular Ön test Denel İşlem Son test G 1 T 1 Seçilmiş metinler ile işlenen ders T 2 G 2 T 1 Geliştirilmiş metinlerle işlenen ders T 2 K T 1 Ders kitabındaki metinlerle işlenen ders T 2 Araştırmada G 1, G 2 deney grularını; K ise kontrol grubunu temsil etmektedir. Her üç gruba da deneysel işlemden önce ön test uygulanmıştır. Ön test olarak deneklere başarı testi uygulanmıştır. Aynı testler deneysel işlemin sonunda grulara son test olarak uygulanmıştır. Tablo 2. Araştırma Kasamındaki Deneklerin Grulara Göre Dağılımı Grular N 7-A sınıfı (Seçilmiş metinler ile işlenen ders) 35 7-B sınıfı (Geliştirilmiş metinlerle işlenen ders) 36 7-C sınıfı (Ders kitabındaki metinlerle işlenen ders) 36 Tolam 107 Denekler 7. sınıfa devam eden 107 öğrenciye, 2006 2007 öğretim yılının başında, eylül ayı içerisinde araştırmacı tarafından Başarı Testi uygulanmıştır. Ön test uygulamalarına katılan öğrencilerin sınıflarına göre dağılımları Tablo 2.2 de verilmiştir. Araştırma, 2006 2007 öğretim yılında, Karahüyük Ahmet Haşhaş İlköğretim Okulu 7. sınıf öğrencileri üzerinde yaılmıştır. Birbirine denk olduğu kabul edilen üç sınıf araştırma kasamına alınmıştır. Daha sonra bu sınıflar random yoluyla deney ve kontrol gruları olarak atanmıştır. Denel İşlem Araştırmada yaılan bütün işlemler aşağıda belirtilmiştir: 1. İlköğretim 7. sınıf Türkçe dersi müfredatında yer alan dil bilgisi konuları listelenmiş, bu konuların ders kitabında hangi metinlerle işlendiği incelenmiş, ders kitabındaki metinlerde işlenen dil bilgisi konusuna ait örnekler tesit edilerek sayılmış, bu aşamadan sonra MEB İlköğretim 7. sınıf Türkçe Ders Kitabı nda dil bilgisi konularına ait
302 S. Derman örneklerin yetersiz görüldüğü sekiz dil bilgisi konusu araştırma konuları olarak belirlenmiştir. Ders kitabında yer alan metinlerin birçoğu işlenen dil bilgisi konusuna uygun olarak nitelendirilmiştir. Ancak bu uygunluk daha çok işlenen dil bilgisi konusunun yaısından kaynaklanmaktadır. Örneğin sıfat konusuna ait metnin konunun işlenmesine uygun olduğu görülmüştür. Ancak bu durum sıfatların genel olarak cümle yaısı içerisinde bol miktarda kullanılmasıyla açıklanabilir. Aynı metinler sıfat çeşitleri konusu için incelendiğinde belirtme sıfatlarına ait örnek olabilecek kelimelerin metinde yer almadığı gözlemlenmiştir. Bu durum ise belirtme sıfatlarının niteleme sıfatlarına nazaran daha az kullanılmasıyla izah edilebilir. Örneklerin daha az olduğu dil bilgisi konularının araştırmada tercih edilmesinin sebebi araştırmanın öğrenmeyi ve bu öğrenme aralelinde ölçülecek olan akademik başarıyı metin etkeninin etkileyi etkilemediğini belirlemeye yönelik olarak yaılmasıdır. 2. Deney grularına ve kontrol grubuna hazırlanan başarı testi ön test olarak uygulanmıştır. 3. Çalışma kasamına alınan İlköğretim 7. sınıf Türkçe dersi dil bilgisi konularına yönelik olarak bu konulara uygun olduğu düşünülen, içeriğinde ders kitabında bulunan metinlerden daha fazla konu ile ilgili örnek yer alan ders metinleri belirlenmiştir. Öte yandan diğer deney grubunda kullanılmak üzere işlenecek dil bilgisi konularına yönelik olarak kısa metinler oluşturulmuş, bu metinler alıştırmalarla takviye edilmiştir. 4. Deney ve kontrol grularında işlenecek derslere yönelik ders lanları hazırlanmıştır. 5. Uygulama safhasında deney 1 grubunda 7. sınıf Türkçe dersi dil bilgisi konularına ait araştırmacı tarafından seçilen ders materyalleri kullanılmış, deney 2 grubunda araştırmacı tarafından oluşturulmuş ders materyalleri kullanılmış, kontrol grubunda ise mevcut ders kitalarındaki metinlerle öğretim yaılmıştır. 6. Konular yıllık landa belirtilen tarihlerde işlenmiştir. Uygulamalar konu sırası geldikçe ve bir öğretim yılı içerisinde yaılmıştır. 7. Bütün grulara uygulama sonunda son test olarak ön test tekrar uygulanmıştır. Veri Tolama Araçları
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 303 Bu araştırmada, öğrencilerin dil bilgisi konularındaki akademik başarılarını belirlemede, araştırmacı tarafından ilköğretim 7. sınıf düzeyindeki öğrenciler için geliştirilen Başarı Testi kullanılmıştır. Testte, dil bilgisi konularına yönelik akademik başarı; a. Anlamca kaynaşmış fiiller (6 soru), b. İsim ve isim çeşitleri (4 soru), c. Kurallı birleşik fiiller (5 soru), ç. Sıfat çeşitleri (8 soru), d. Çekim ekleri (8 soru), e. Kelimede anlam (7 soru), f. Ses olayları (6 soru), g. Zamirde yaı (6 soru), olarak sekiz boyutta tolam 50 soru ile ölçülmektedir. Konulara ait soru sayılarının belirlenmesinde konuların müfredat rogramındaki ağırlıkları ölçüt olarak alınmıştır. Başarı testinin geliştirilmesinde şu adımlar atılmıştır: Araştırmada ele alınan bağımlı değişkene ilişkin verilerin tolanabilmesi amacıyla başarı testi hazırlanmış, geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Araştırmanın deneysel işleminde kullanılan materyalle ilişkili olarak ilköğretim 7. sınıf Türkçe dersinin müfredatında yer alan dil bilgisi konularından araştırma konusu olarak belirlediğimiz 8 konuya ait hedef davranışlar belirlenmiştir. Belirlenen hedef ve davranışların konularla olan ilişkileri bir belirtke tablosunda gösterilerek, testteki soruların kasam geçerliği sağlanmaya çalışılmıştır. Bu şekilde tolam 50 tane çoktan seçmeli madde hazırlanmıştır. Bu aşamada ölçme değerlendirme ve konu alanı uzmanlarına danışılmıştır. Hazırlanan test, ön-test olarak uygulanmadan önce araştırmanın yaıldığı gruba denk 70 kişilik başka bir gruba uygulanmıştır. Uygulama sonuçları alındıktan sonra her bir soru maddesi üzerinde tek tek madde analizi yaılmış. Madde analizleri sonucu madde güçlüğü (P ) 0,40 ile j ) 0,30 un üzerinde olan maddeler olduğu gibi 0,60 ve ayrıcılık gücü katsayısı (r b standart başarı testine alınmıştır. Madde güçlükleri 0,35 0,70 civarında olan maddeler ise seçenek analizi ve uzman görüşleri doğrultusunda düzeltilerek araştırmada kullanılan başarı testine alınmıştır. Bu şekilde madde güçlüğü orta düzeyde ve ayırıcılık gücü yüksek tolam 50 maddeden oluşan standart bir başarı testi elde edilmiştir. Hazırlanan testin daha sonra KR20 güvenirliği hesalanmış ve güvenirlik katsayısı 0,91 bulunmuştur. Hazırlanan başarı testi, deney ve kontrol grularına ön test ve son test ölçülerini almak üzere iki kez uygulanmıştır. Verilerin Analizi Araştırmada denenen dil bilgisi konularının öğretimine yönelik farklı metinlerin kullanımının öğrencilerin ders başarıları üzerinde etkili olu olmadığını ortaya koymak amacıyla kontrol ve deney grularının ön test, son test fark uanlarına ait ortalama uanları arasındaki farkın anlamlılığı (X 2 -X 1 ) (X 4 -X 3 ) tek yönlü varyans analizi ile analiz edilmiştir. Ön test son test kontrol grulu desende
304 S. Derman deneysel işlemin etkililiğini test etmek için hesalama ve yorumlama bakımından kolay bir teknik olması nedeniyle bu yola başvurulmuştur. İki grubun ön test son test fark uanlarına ait ortalama uanları arasında varyans analizi tekniği kullanılmasının diğer bir nedeni de deney gruları için ön test ve son test arasında, kontrol grubu içinde ön test ve son test ortalaması arasında t testi yaılmasının 1. tür hata üretme olasılığının olmasıdır (Balcı, 2000). Bu nedenle analizde öncelikle son test uanlarından ön test uanları çıkartılarak fark uanları bulunmuş, daha sonra deney ve kontrol grularının fark uanlarına ilişkin ortalama uanları arasındaki fark varyans analizi tekniği ile test edilmiştir. BULGULAR Tablo 3. Deney ve Kontrol Grularındaki Öğrencilerin Ön Test Sonuçları Konular Grular N Anlamca Kaynaşmış Filler İsim ve İsim Çeşitleri Kurallı Birleşik Fiiller Sıfat Çeşitleri Çekim Ekleri Kelimede Anlam Ses Olayları Zamirde Yaı Aritmetik Ortalama (X) Kontrol grubu 35 3,45 1,75 Deney 1 (Metin Destekli) 36 3,25 1,44 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 3,16 1,50 Kontrol grubu 35 1,25,88 Deney 1 (Metin Destekli) 36 1,11,91 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 1,13,93 Kontrol grubu 35 2,00 1,35 Deney 1 (Metin Destekli) 36 1,97 1,55 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 2,11 1,48 Kontrol grubu 35 3,60 1,64 Deney 1 (Metin Destekli) 36 3,16 1,59 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 3,38 1,91 Kontrol grubu 35 3,62 1,81 Deney 1 (Metin Destekli) 36 4,02 1,85 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 3,44 1,87 Kontrol grubu 34 4,14 2,41 Deney 1 (Metin Destekli) 36 3,94 2,12 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 4,11 1,99 Kontrol grubu 35 2,68 1,87 Deney 1 (Metin Destekli) 36 2,66 1,70 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 2,44 1,84 Kontrol grubu 35 1,71 1,44 Deney 1 (Metin Destekli) 36 1,61 1,47 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 2,05 1,56 Standart Sama
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 305 Tolam Kontrol grubu 34 22,82 10,03 Deney 1 (Metin Destekli) 36 21,75 9,72 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 21,86 9,70 Tablo 3 incelendiğinde anlamca kaynaşmış fiiller konusuna ilişkin ön test uan ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın kontrol grubundaki (X=3,45) öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 (X=3,25) ve deney 2 (X=3,16) grubundaki öğrenciler izlemektedir. İsim ve isim çeşitleri konusunda ise ön test uan ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın kontrol grubundaki (X=1,25) öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 2 (X=1,13) ve deney 1 (X=1,11) grubundaki öğrenciler izlemektedir. Kurallı birleşik fiiller konusunda ise ön test uan ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki (X=2,11) öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla kontrol grubundaki (X=2,00) ve deney 1 (X=1,97) grubundaki öğrenciler izlemektedir. Sıfat çeşitleri konusunda ise ön test uan ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın kontrol grubundaki (X=3,60) öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 2 (X=3,38) ve deney 1 (X=3,16) grubundaki öğrenciler izlemektedir. Çekim ekleri konusunda ise ön test uan ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 1 grubundaki (X=4,02) öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla kontrol grubundaki (X=3,62) ve deney 2 (X=3,44) grubundaki öğrenciler izlemektedir. Kelimede anlam konusunda ise ön test uan ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın kontrol grubundaki (X=4,14) öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 2 (X=4,11) ve deney 1 (X=3,94) grubundaki öğrenciler izlemektedir. Ses olayları konusunda ise ön test uan ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın kontrol grubundaki (X=2,68) öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 (X=2,66) ve deney 1 (X=2,44) grubundaki öğrenciler izlemektedir. Zamirde yaı konusunda ise ön test uan ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki (X=2,05) öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla kontrol grubundaki (X=1,71) ve deney 1 (X=1,61) grubundaki öğrenciler izlemektedir.
306 S. Derman Konu dağılımlarına bakılmaksızın kontrol ve deney grularının Başarı Testi nin tamamına yönelik tolam ön test uan ortalamaları dikkate alındığında en yüksek ortalamanın kontrol grubundaki (X=22,82) öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 2 (X=21,86) ve deney 1 (X=21,75) grubundaki öğrenciler izlemektedir. Tablo 4. Deney ve Kontrol Grularındaki Öğrencilerin Öntest Puanları Arasındaki Varyans Analizi Sonuçları Konular Anlamca Kaynaşmış Filler İsim ve İsim Çeşitleri Kurallı Birleşik Fiiller Sıfat Çeşitleri Çekim Ekleri Kelimede Anlam Ses Olayları Zamirde Yaı Tolam Varyansın Kaynağı Tolamı df Ortalamas ı Grulararası 1,583 2,791,321,726 Gruiçi 256,436 104 2,466 Tolam 258,019 106 Grulararası,425 2,213,255,775 Gruiçi 86,547 104,832 Tolam 86,972 106 Grulararası,388 2,194,090,914 Gruiçi 224,528 104 2,159 Tolam 224,916 106 Grulararası 3,334 2 1,667,559,573 Gruiçi 309,956 104 2,980 Tolam 313,290 106 Grulararası 6,397 2 3,199,934,396 Gruiçi 356,033 104 3,423 Tolam 362,430 106 Grulararası,829 2,414,087,917 Gruiçi 489,709 103 4,754 Tolam 490,538 105 Grulararası 1,288 2,644,197,822 Gruiçi 340,432 104 3,273 Tolam 341,720 106 Grulararası 3,889 2 1,945,866,424 Gruiçi 233,587 104 2,246 Tolam 237,477 106 Grulararası 24,154 2 12,077,125,882 Gruiçi 9929,997 103 96,408 Tolam 9954,151 105 F Tablo 4 incelendiğinde araştırmada ele alınan bütün ders konuları ve derslerin tolamı ön test uanlarına ilişkin olarak hesalanan f değerleri,05 düzeyinde grular arasında anlamlı bir farkın olmadığını göstermektedir. Bu bulguya göre deney 1, deney 2 ve kontrol grularına alınan öğrenciler uygulama başlangıcında aynı düzeydedirler.
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 307 Tablo 5. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Anlamca Kaynaşmış Fiiller Konusu Fark Puanlarına İlişkin N, Aritmetik Ortalama ve Standart Sama Değerleri Konular Grular N Aritmetik Ortalama (X) Anlamca Kaynaşmış Filler Standart Sama Kontrol grubu 35 0,5714,88403 Deney 1 (Metin Destekli) 36 1,1667,84515 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 1,0000 1,04198 Tablo 5 incelendiğinde anlamca kaynaşmış fiiller konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 1 grubundaki öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 2 ve kontrol grubundaki öğrenciler izlemektedir. Gruların fark uanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla yaılan varyans analizi sonuçları Tablo 6 da verilmiştir. Tablo 6. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Anlamca Kaynaşmış Fiiller Konusu Fark Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları Konular Anlamca Kaynaşmış Filler *<,05 Varyansın Kaynağı Tolamı df Ortalaması Grulararası 6,672 2 3,336 3,873*,024 Gruiçi 89,571 104,861 Tolam 96,243 106 Kontrol ve deney grularındaki öğrencilerin anlamca kaynaşmış fiiller konusuna ilişkin fark uan ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test etmek amacıyla hesalanan f değeri (f=3,873, <,05) gruların uan ortalamaları arasındaki farkın,05 düzeyinde anlamlı olduğunu ifade etmektedir. Bu farkın hangi gru lehine olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla Tukey testi yaılmıştır. Yaılan analize ilişkin bulgular Tablo 7 de verilmiştir. Tablo 7. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Anlamca Kaynaşmış Fiiller Konusu Fark Puanlarına İlişkin Tukey Testi Sonuçları Konular (I) Gru (J) Gru Ortalamalar Arası Fark (I-J) F Anlamca Kaynaşmış Filler *<,05 Kontrol grubu Deney 1 (Metin Destekli) -,59524 *,022 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -,42857,131 Deney 1 (Metin Destekli) Deney 2 (Metin ve Etkinlik),16667,727 Tablo 7 incelendiğinde gruların fark uanları arasındaki farkın deney 1 grubu ile kontrol grubunun uan ortalamalarından kaynaklandığı görülmektedir. Bu bulguya göre deney 1 grubundaki öğrencilerin anlamca kaynaşmış fiiller konusundaki fark uan ortalamaları kontrol grubundaki öğrencilerin fark uan ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksektir. Bu durumun deney 1 grubunda
308 S. Derman uygulanan yöntemin etkisiyle ortaya çıktığı söylenebilir. Diğer bir ifade ile anlamca kaynaşmış fiiller konusunda başarıyı arttırmada deney 1 grubunda kullanılan metinler kontrol grubunda kullanılan ders metinlerinden daha etkili olmuştur. Tablo 8. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin İsim ve İsim Çeşitleri Konusu Fark Puanlarına İlişkin N, Aritmetik Ortalama ve Standart Sama Değerleri Konular Grular N Aritmetik Ortalama (X) Standart Sama İsim ve İsim Çeşitleri Kontrol grubu 35,6000,81168 Deney 1 (Metin Destekli) 36,6667,71714 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36,7500,87423 Tablo 8 incelendiğinde isim ve isim çeşitleri konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 ve kontrol grubundaki öğrenciler izlemektedir. Gruların fark uanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla yaılan varyans analizi sonuçları Tablo 9 da verilmiştir. Tablo 9. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin İsim ve İsim Çeşitleri Konusu Fark Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları Konular İsim ve İsim Çeşitleri Varyansın Kaynağı Tolamı df Ortalaması Grulararası,401 2,201,311,734 Gruiçi 67,150 104,646 Tolam 67,551 106 Kontrol ve deney grularındaki öğrencilerin isim ve isim çeşitleri konusuna ilişkin fark uan ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test etmek amacıyla hesalanan f değeri (f=,311, >,05) gruların uan ortalamaları arasındaki farkın,05 düzeyinde anlamlı olmadığını göstermektedir. Bu bulguya göre isim ve isim çeşitleri konusunda başarıyı arttırmada kullanılan metin türü etkili değildir. F Tablo 10. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Kurallı Birleşik Fiiller Konusu Fark Puanlarına İlişkin N, Aritmetik Ortalama ve Standart Sama Değerleri Konular Grular N Kurallı Birleşik Fiiller Aritmetik Ortalama (X) Standart Sama Kontrol grubu 35,8571 1,11521 Deney 1 (Metin Destekli) 36,9444 1,14504 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 1,1944 1,16667
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 309 Tablo 10 incelendiğinde kurallı birleşik fiiller konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 ve kontrol grubundaki öğrenciler izlemektedir. Gruların fark uanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla yaılan varyans analizi sonuçları Tablo 11 de verilmiştir. Tablo 11. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Kurallı Birleşik Fiiller Konusu Fark Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları Konular Kurallı Birleşik Fiiller Varyansın Kaynağı Tolamı df Ortalaması Grulararası 2,187 2 1,093,837,436 Gruiçi 135,813 104 1,306 Tolam 138,000 106 F Kontrol ve deney grularındaki öğrencilerin kurallı birleşik fiiller konusuna ilişkin fark uan ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test etmek amacıyla hesalanan f değeri (f=,837, >,05) gruların uan ortalamaları arasındaki farkın,05 düzeyinde anlamlı olmadığını göstermektedir. Bu bulguya göre kurallı birleşik fiiller konusunda başarıyı arttırmada kullanılan metin türü etkili değildir. Tablo 12. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Sıfat Çeşitleri Konusu Fark Puanlarına İlişkin N, Aritmetik Ortalama ve Standart Sama Değerleri Konular Grular N Aritmetik Ortalama (X) Sıfat çeşitleri Standart Sama Kontrol grubu 35,9143 1,06747 Deney 1 (Metin Destekli) 36 1,5000 1,20712 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 1,6944 1,26083 Tablo 12 incelendiğinde sıfat çeşitleri (belirtme sıfatları) konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 ve kontrol grubundaki öğrenciler izlemektedir. Gruların fark uanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla yaılan varyans analizi sonuçları Tablo 13 te verilmiştir. *<,05 Tablo 13. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Sıfat Çeşitleri Konusu Fark Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları Konular Varyansın Kaynağı Sıfat çeşitleri Tolamı df Ortalaması Grulararası 11,665 2 5,832 4,172,018 Gruiçi 145,382 104 1,398 Tolam 157,047 106 F P
310 S. Derman Kontrol ve deney grularındaki öğrencilerin sıfat çeşitleri konusuna ilişkin fark uan ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test etmek amacıyla hesalanan f değeri (f=4,172, <,05) gruların uan ortalamaları arasındaki farkın,05 düzeyinde anlamlı olduğunu ifade etmektedir. Bu farkın hangi gru lehine olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla Tukey testi yaılmıştır. Yaılan analize ilişkin bulgular Tablo 14 te verilmiştir *<,05 Tablo 14. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Sıfat Çeşitleri Konusu Fark Puanlarına İlişkin Tukey Testi Sonuçları Konular (I) Gru (J) Gru Ortalamalar Arası Fark (I-J) Sıfat çeşitleri Kontrol grubu Deney 1 (Metin Destekli) -,58571,098 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -,78016 *,018 Deney 1 (Metin Destekli) Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -,19444,765 Tablo 14 incelendiğinde gruların fark uanları arasındaki farkın deney 2 grubu ile kontrol grubunun uan ortalamalarından kaynaklandığı görülmektedir. Bu bulguya göre deney 2 grubundaki öğrencilerin sıfat çeşitleri konusundaki fark uan ortalamaları kontrol grubundaki öğrencilerin fark uan ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksektir. Bu durumun deney 2 grubunda uygulanan yöntemin etkisiyle ortaya çıktığı söylenebilir. Diğer bir ifade ile sıfat çeşitleri konusunda başarıyı arttırmada deney 2 grubunda kullanılan metinler kontrol grubunda kullanılan ders metinlerinden daha etkili olmuştur. Tablo 15. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Çekim Ekleri Konusu Fark Puanlarına İlişkin N, Aritmetik Ortalama Ve Standart Sama Değerleri Konular Grular N Aritmetik Ortalama (X) Çekim Ekleri Standart Sama Kontrol grubu 35,7714 1,11370 Deney 1 (Metin Destekli) 36,8333,81064 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 1,5556 1,44310 Tablo 15 incelendiğinde çekim ekleri konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 ve kontrol grubundaki öğrenciler izlemektedir. Gruların fark uanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla yaılan varyans analizi sonuçları Tablo 16 da verilmiştir. Tablo 16. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Çekim Ekleri Konusu Fark Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları Konular Varyansın Kaynağı Tolamı df Ortalaması Çekim Grulararası 13,603 2 6,802 5,124,008 F
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 311 *<,05 Ekleri Gruiçi 138,060 104 1,328 Tolam 151,664 106 Kontrol ve deney grularındaki öğrencilerin çekim ekleri konusuna ilişkin fark uan ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test etmek amacıyla hesalanan f değeri (f=5,124, <,05) gruların uan ortalamaları arasındaki farkın,05 düzeyinde anlamlı olduğunu ifade etmektedir. Bu farkın hangi gru lehine olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla Tukey testi yaılmıştır. Yaılan analize ilişkin bulgular Tablo 17 de verilmiştir. *<,05 Tablo 17. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Çekim Ekleri Konusu Fark Puanlarına İlişkin Tukey Testi Sonuçları Konular (I) Gru (J) Gru Ortalamala r Arası Fark (I-J) Cekim ekleri Kontrol grubu Deney 1 (Metin Destekli) -,06190,972 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -,78413 *,014 Deney 1 (Metin Destekli) Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -,72222 *,024 Tablo 17 incelendiğinde gruların fark uanları arasındaki farkın deney 2 grubunun uan ortalamasından kaynaklandığı görülmektedir. Bu bulguya göre deney 2 grubundaki öğrencilerin çekim ekleri konusundaki fark uan ortalamaları kontrol ve deney 1 grularındaki öğrencilerin fark uan ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksektir. Bu durumun deney 2 grubunda uygulanan yöntemin etkisiyle ortaya çıktığı söylenebilir. Diğer bir ifade ile çekim ekleri konusunda başarıyı arttırmada deney 2 grubunda kullanılan metinler kontrol ve deney 1 grularında kullanılan ders metinlerinden daha etkili olmuştur. Tablo 18. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Kelimede Anlam Konusu Fark Puanlarına İlişkin N, Aritmetik Ortalama ve Standart Sama Değerleri Konular Grular N Aritmetik Ortalama (X) Kelimede Anlam Standart Sama Kontrol grubu 35,2059,97792 Deney 1 (Metin Destekli) 36,7778 1,09834 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 1,0556,95452 Tablo 18 incelendiğinde kelimede anlam konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 ve kontrol grubundaki öğrenciler izlemektedir. Gruların fark uanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla yaılan varyans analizi sonuçları Tablo 19 da verilmiştir.
312 S. Derman *<,05 Tablo 19. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Kelimede Anlam Konusu Fark Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları Konular Kelimede anlam Varyansın Kaynağı Tolamı df Ortalaması Grulararası 13,056 2 6,528 6,363,002 Gruiçi 105,670 103 1,026 Tolam 118,726 105 F P Kontrol ve deney grularındaki öğrencilerin kelimede anlam konusuna ilişkin fark uan ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test etmek amacıyla hesalanan f değeri (f=6,363, <,05) gruların uan ortalamaları arasındaki farkın,05 düzeyinde anlamlı olduğunu ifade etmektedir. Bu farkın hangi gru lehine olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla Tukey testi yaılmıştır. Yaılan analize ilişkin bulgular Tablo 20 de verilmiştir. Tablo 20. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Kelimede Anlam Konusu Fark Puanlarına İlişkin Tukey Testi Sonuçları Konular (I) Gru (J) Gru Ortalamalar Arası Fark (I-J) Kelimede Anlam *<,05 Kontrol grubu Deney 1 (Metin Destekli) -,57190,052 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -,84967 *,002 Deney 1 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -,27778,478 (Metin Destekli) Tablo 20 incelendiğinde gruların fark uanları arasındaki farkın deney 2 grubu ile kontrol grubunun uan ortalamalarından kaynaklandığı görülmektedir. Bu bulguya göre deney 2 grubundaki öğrencilerin kelimede anlam konusundaki fark uan ortalamaları kontrol grubundaki öğrencilerin fark uan ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksektir. Bu durumun deney 2 grubunda uygulanan yöntemin etkisiyle ortaya çıktığı söylenebilir. Diğer bir ifade ile çekim ekleri konusunda başarıyı arttırmada deney 2 grubunda kullanılan metinler kontrol grubunda kullanılan ders metinlerinden daha etkili olmuştur. Tablo 21. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Ses Olayları Konusu Fark Puanlarına İlişkin N, Aritmetik Ortalama ve Standart Sama Değerleri Konular Grular N Aritmetik Ortalama (X) Ses olayları Standart Sama Kontrol grubu 35,2571,56061 Deney 1 (Metin Destekli) 36,6667 1,01419 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36,8889,94952
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 313 Tablo 21 incelendiğinde ses olayları konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 ve kontrol grubundaki öğrenciler izlemektedir. Gruların fark uanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla yaılan varyans analizi sonuçları Tablo 22 de verilmiştir. *<,05 Tablo 22. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Ses Olayları Konusu Fark Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları Konular Varyansın Kaynağı Ses olayları Tolamı df Ortalaması Grulararası 7,273 2 3,636 4,834,010 Gruiçi 78,241 104,752 Tolam 85,514 106 Kontrol ve deney grularındaki öğrencilerin ses olayları konusuna ilişkin fark uan ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test etmek amacıyla hesalanan f değeri (f=4,834, <,05) gruların uan ortalamaları arasındaki farkın,05 düzeyinde anlamlı olduğunu ifade etmektedir. Bu farkın hangi gru lehine olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla Tukey testi yaılmıştır. Yaılan analize ilişkin bulgular Tablo 23 te verilmiştir. Tablo 23. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Ses Olayları Konusu Fark Puanlarına İlişkin Tukey Testi Sonuçları F Konular (I) Gru (J) Gru Ortalamalar Arası Fark (I-J) Ses olayları Kontrol grubu Deney 1 (Metin Destekli) -,40952,120 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -,63175 *,008 *<,05 Deney 1 (Metin Destekli) Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -,22222,524 Tablo 23 incelendiğinde gruların fark uanları arasındaki farkın deney 2 grubu ile kontrol grubunun uan ortalamalarından kaynaklandığı görülmektedir. Bu bulguya göre deney 2 grubundaki öğrencilerin kelimede anlam konusundaki fark uan ortalamaları kontrol grubundaki öğrencilerin fark uan ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksektir. Bu durumun deney 2 grubunda uygulanan yöntemin etkisiyle ortaya çıktığı söylenebilir. Diğer bir ifade ile ses olayları konusunda başarıyı arttırmada deney 2 grubunda kullanılan metinler kontrol grubunda kullanılan ders metinlerinden daha etkili olmuştur. Tablo 24. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Zamirde Yaı Konusu Fark Puanlarına İlişkin N, Aritmetik Ortalama ve Standart Sama Değerleri Konular Grular N Aritmetik Ortalama (X) Standart Sama
314 S. Derman Zamirde yaı Kontrol grubu 35,7429,78000 Deney 1 (Metin Destekli) 36,9722 1,02779 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 1,0833,90633 Tablo 24 incelendiğinde zamirde yaı konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 ve kontrol grubundaki öğrenciler izlemektedir. Gruların fark uanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla yaılan varyans analizi sonuçları Tablo 25 te verilmiştir. Tablo 25. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Zamirde Yaı Konusu Fark Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları Konular Varyansın Kaynağı Zamirde yaı Tolamı df Ortalaması Grulararası 2,134 2 1,067 1,284,281 Gruiçi 86,408 104,831 Tolam 88,542 106 F Kontrol ve deney grularındaki öğrencilerin zamirde yaı konusuna ilişkin fark uan ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test etmek amacıyla hesalanan f değeri (f=1,284, >,05) gruların uan ortalamaları arasındaki farkın,05 düzeyinde anlamlı olmadığını göstermektedir. Bu bulguya göre zamirde yaı konusunda başarıyı arttırmada kullanılan metin türü etkili değildir. Tablo 26. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Konuların Tamamındaki Fark Puanlarına İlişkin N, Aritmetik Ortalama ve Standart Sama Değerleri Konular Grular N Aritmetik Ortalama (X) Tolam uanlar Standart Sama Kontrol grubu 35 4,8529 3,02647 Deney 1 (Metin Destekli) 36 7,5278 2,99987 Deney 2 (Metin ve Etkinlik) 36 9,2222 4,91709 Tablo 26 incelendiğinde konuların tamamına ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla deney 1 ve kontrol grubundaki öğrenciler izlemektedir. Gruların fark uanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla yaılan varyans analizi sonuçları Tablo 27 de verilmiştir. Tablo 27. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Konuların Tamamındaki Fark Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları Konular Varyansın Kaynağı Tolamı df Ortalaması Tolam Grulararası 338,163 2 169,082 11,900,000 F
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 315 *<,05 Gruiçi 1463,459 103 14,208 Tolam 1801,623 105 Kontrol ve deney grularındaki öğrencilerin konuların tamamına ilişkin fark uan ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test etmek amacıyla hesalanan f değeri (f=11,900, <,05) gruların uan ortalamaları arasındaki farkın,05 düzeyinde anlamlı olduğunu ifade etmektedir. Bu farkın hangi gru lehine olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla Tukey testi yaılmıştır. Yaılan analize ilişkin bulgular Tablo 28 de verilmiştir. Tablo 28. Kontrol ve Deney Grularındaki Öğrencilerin Konuların Tamamındaki Fark Puanlarına İlişkin Tukey Testi Sonuçları Konular (I) Gru (J) Gru Ortalamalar Arası Fark (I-J) *<,05 Tolam fark Kontrol grubu Deney 1 (Metin Destekli) -2,67484 *,010 Deney 1 (Metin Destekli) Deney 2 (Metin ve Etkinlik) Deney 2 (Metin ve Etkinlik) -4,36928 *,000-1,69444,142 Tablo 28 incelendiğinde gruların konuların tamamındaki fark uanları arasındaki farkın deney 1 ve deney 2 gruları ile kontrol grubunun uan ortalamalarından kaynaklandığı görülmektedir. Bu bulguya göre deney 1 ve deney 2 grularındaki öğrencilerin kelimede anlam konusundaki fark uan ortalamaları kontrol grubundaki öğrencilerin fark uan ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksektir. Bu durumun deney 1 ve deney 2 grularında uygulanan yöntemin etkisiyle ortaya çıktığı söylenebilir. Diğer bir ifade ile ses olayları konusunda başarıyı arttırmada deney 1 ve deney 2 grularında kullanılan metinler kontrol grubunda kullanılan ders metinlerinden daha etkili olmuştur. Diğer taraftan deney 1 ve deney 2 grularının fark uan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olmadığı görülmektedir. TARTIŞMA VE YORUM Bu araştırmada ilköğretim II. kademedeki Türkçe derslerinde yer alan dil bilgisi konularının öğretiminde, konulara uygun olan metinlerin kullanılmasıyla yaılan öğretimin ders kitabında yer alan metinlerle yaılan öğretime göre öğrencilerin akademik başarılarını arttırmada etkili olu olmadığı incelenmiştir. Bulgular, dil bilgisi konularının öğretiminde ders kitalarındaki metinlere nazaran daha fazla örnek içeren metinleri kullanan Deney 1 grubundaki öğrenciler ile araştırmacının ilgili dil bilgisi konusuna yönelik olarak geliştirdiği, ders kitalarındaki metinlerden daha fazla örnek içeren ayrıca alıştırmalarla takviye edilmiş metinleri kullanan Deney 2 grubundaki öğrencilerin son test uan
316 S. Derman ortalamalarının ders kitalarındaki metinleri kullanan Kontrol grubundaki öğrencilere göre anlamlı düzeyde artış gösterdiği belirlenmiştir. Bu sonuç, uygun metinlerle yaılan öğretimin öğrencilerin öğrenme seviyelerini anlamlı yönde etkilediğinin bir kanıtı sayılmıştır. Bu bulgu, Çeçen in (2007) metne dayalı dil bilgisi öğretiminin öğrenci başarılarına olumlu yönde arttırdığı bulgusu ile tutarlıdır. Çeçen; ek, kelime ve cümle düzeyinde olmak üzere ek fiil, yaım ekleri, yaı bakımından kelimeler, sıfatlar, zarflar ve cümlenin ögeleri konularında metne dayalı olarak yaılan öğretimin öğrencilerin dil bilgisi başarılarını nasıl etkilediğini belirlemeye çalıştığı araştırmasında çalışmamıza benzer bir sonuç elde etmiştir. Dil bilgisi öğretiminin uygun metinler üzerinde yaılması görüşü birçok araştırmacı tarafından da kabul edilen bir görüştür. Sever in (1985) Türk Dili ve Edebiyatı Programını öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirdiği çalışmasında öğrencilerin çoğunluğu, dil bilgisi konularının öğretimine yönelik olarak uygulamalı dil bilgisi kitalarına ihtiyaç duyulduğunu belirtmişlerdir. Sever in çalışmasına benzer bir çalışma yaan Uygun un (1996) çalışmasında da dil bilgisi konularının metinler aracılığıyla uygulamalı olarak verilmesi görüşü, çalışmaya katılanların yaklaşık % 59 unun belirttiği bir husus olarak ortaya çıkmıştır. Kutlu nun (2000) ders kitalarını değerlendirdiği çalışmasında da dil bilgisi konularıyla ilgili, bünyesinde yeterli örnek içermeyen nazım türündeki metinlerle dil bilgisi öğretimi yaılmasının zor olduğu belirtilmiştir. Daloğlu (2005) ise ders kitalarındaki dil bilgisi konularını incelediği çalışmasında kitaların olumsuz özelliklerinden biri olarak edebî metinlerle birlikte işlenilen dil bilgisi konularının kavratılmasına yönelik örneklerin, işlenilen metinde çok az sayıda olmasını sayar. Araştırmada ele alınan dil bilgisi konularının deney gruları ve kontrol grubuna ait başarı uan ortalamaları her konu için ayrı ayrı incelendiğinde ortaya çıkan sonuçlar şu şekilde değerlendirilebilir: 1. Anlamca kaynaşmış fiiller konusunda fark uanları ortalamaları dikkate alındığında Deney 1 grubundaki öğrencilerin anlamca kaynaşmış fiiller konusundaki fark uan ortalamalarının Kontrol grubundaki öğrencilerin fark uan ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum Sever (1985), Uygun (1996), Daloğlu (2005) ve Çeçen (2007) in çalışmalarıyla tutarlıdır. 2. İsim ve isim çeşitleri konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu belirlenmiştir. Bu durum Sever (1985), Uygun (1996), Daloğlu (2005) ve Çeçen (2007) in çalışmalarıyla tutarlıdır. 3. Kurallı birleşik fiiller konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları incelendiğinde ortaya çıkan farkların anlamlı düzeyde olmadığı görülmektedir. Bu durumun işlenen dil bilgisi konusundan kaynaklandığı ileri sürülebilir.
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 317 Fiillere eklenen belirli yardımcı fiillerle kurulan kurallı birleşik fiiller metne gerek kalmadan çeşitli örnekler yoluyla işlenerek öğrenciye kavratılabilir. 4. Sıfat çeşitleri (belirtme sıfatları), çekim ekleri, kelimede anlam, ses olayları konularında, çalışmanın deney grularında kullanılan metinlerle yaılan öğretimin kontrol grubunda kullanılan ders kitalarındaki metinlerle yaılan öğretimden daha başarılı olduğu ve bu başarının deney grularından birinin lehine anlamlı düzeyde yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç olarak araştırmanın temel denencesi olan yeterli örneklerle yaılan öğretim ders kitalarıyla yaılan mevcut öğretime göre daha başarılıdır tezine uygun düşmektedir. Bu durum Sever (1985), Yalçın (1994), Dilek (1995), Uygun (1996), Karababa (1999), Aydoğan (2001), Kartal (2002), Kılıç (2002), Yaıcı (2004), Daloğlu (2005), Baydar (2006) ve Çeçen (2007) in çalışmalarıyla tutarlıdır. 5. Zamirde yaı konusuna ilişkin fark uanları ortalamaları açısından en yüksek ortalamanın deney 2 grubundaki öğrencilere ait olduğu, bunları sırasıyla deney 1 ve kontrol grubundaki öğrencilerin izlediği ancak bu konudaki başarıyı arttırmada kullanılan metin türünün etkili olmadığı anlaşılmıştır. Zamirlerde yaı konusunda öğrencilere kavratılması gereken temel esas belirlenen zamirlerin basit ya da birleşik yaıda olu olmadıklarıdır. Zamirde yaı konusu da metne gerek kalmadan çeşitli örnekler yoluyla işlenerek öğrenciye kavratılabilir. ÖNERİLER Bu çalışma ilköğretim ikinci kademedeki dil bilgisi konularının öğretimine yönelik olarak belirlenen sekiz konuyu (anlamca kaynaşmış birleşik fiiller, isim çeşitleri, kurallı birleşik fiiller, belirtme sıfatları, çekim ekleri, kelimede anlam, ses olayları, zamirde yaı) kasamaktadır. Diğer dil bilgisi konularına yönelik farklı çalışmalar yaılabilir. YAZAR NOTLARI Bu makale, 05103007 numaralı roje olarak Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiş olan Dil Bilgisi Öğretiminde Metinlerin Seçimi Üzerine Bir Araştırma (7. Sınıf) adlı doktora tezinden çıkarılmıştır. KAYNAKLAR Aydoğan, B. K. (2001). Türkçe Ders Kitalarının Hazırlanmasına Yönelik Bir ModelÖnerisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balcı, A. (2000). Sosyal Bilimlerde Araştırma-Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: PegemA Yayıncılık.
318 S. Derman Baydar, T. (2006). Türkçede Söz Diziminin Öğretilmesi ve Kavratılması. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çeçen, M. A. (2007). Metne Dayalı Dil Bilgisi Öğretimi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Daloğlu, K. (2005). İlköğretim Okullarında Okutulan Türkçe Ders Kitalarındaki Dil Bilgisi Konuları Üzerine Bir Araştırma. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dilek, İ. (1995). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Özgün Metinlerle Çalışma Yolları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karababa, Z. C. (1999). İlköğretim 3. ve 5. Sınıf Türkçe Ders Kitalarının İncelenmesi ve Karşılaştırılması. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kartal, Ö. (2002). İlköğretim II. Kademe Türkçe Ders Kitalarıyla Lise Giriş Sınavlarına Hazırlık Kitalarının Karşılaştırılması. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kılıç, Y. (2002). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Dersi Programındaki Amaçların Gerçekleşme Düzeyi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kutlu, E. (2000). Genel Liselerin Birinci Sınıflarında Okutulan Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaları Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sever, S. (1985). Orta Öğretimde Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Programlarının Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uygun, S. (1996). Öğretmen Görüşlerine Göre İlköğretim Kurumları Programının Değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yalçın, S. (1994). Metinden Öğrenme İlkelerine Göre Hazırlanan Ders Kitabının Öğrenci Erişisine Etkisi. Ankara: Hacettee Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Dil Bilgisi Öğretiminde Metin Seçimi 319 Yaıcı, M. (2004). İlköğretim Dil Bilgisi Konularının Çocuğun Bilişsel Düzeyine Uygunluğu. İlköğretim-Online, 3(2), 35 41, [Online]: htt://ilkogretim-online.org.tr
320. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 31, 2011