I SEDA ÖKTEM ÇEV K Bahçeflehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dal Araflt rma Görevlisi MOB L TELEFON ABONEL K SÖZLEfiMES
II Yay n No : 1973 Hukuk : 918 1. Bask - Nisan 2008- STANBUL ISBN 978-975 - 295-871 - 5 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da - t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : B e t a B a s m A. fi. Bask - Cilt : K a h r a m a n O f s e t Ba c lar/ stanbul (0-212) 629 00 01 Kapak Tasar m : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 e-mail: betakitap@betakitap.com www.betakitap.com
III Sevgili Annem Sevil Öktem e Sevgili Babam Samim Öktem e ve Merhum Ablam Duygu Öktem e...
V TEfiEKKÜR Akademik hayat m n ilk çal flmas olan Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesi bafll kl yüksek lisans tezim, 2005 y l n n Nisan ay nda Say n Prof. Dr. Özer Seliçi baflkanl nda, tez dan flman m Say n Prof. Dr. Cumhur Özakman ve Say n Prof. Dr. Necip Ortan dan oluflan jüri önünde savunulmufl ve oybirli i ile kabul edilmifltir. Tezin baflar l bulunmas ndan bas lmas karar verildi i tarihe kadar geçen sürede tez konum ile ilgili yap lan kanuni de ifliklikler ve ç kan yeni kararlar çal flmaya eklenmifl ve konunun güncelli i kaybedilmeden bas lmas sa lanm flt r. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesi konusunun Türkiye de ilk defa akademik bir çal flma olarak ele al nm fl olmas bizi tezin bas lmas konusunda yüreklendirmifltir. Üzerinde severek çal flt m ve akademisyenlik mesle ini içime sindirmeme sebep olan bu çal flman n bas lmas n f rsat bilerek; öncelikle ba l oldu um Medeni Hukuk kürsüsünü sevmeme, iflime sayg duymama sebep olan, beni yetifltiren ve yolumda do ru yürümeyi ö reten tez dan flman m Say n Hocam Prof. Dr. Cumhur Özakman a, yol göstericili- i ile her zaman yan mda oldu unu hissetti im ve kendisi ile çal flman n büyük bir onur oldu unu her f rsatta dile getirdi im Say n Hocam Prof. Dr. Özer Seliçi ye, akademik hayat m n ilk gününden beri beni destekleyip, bana inand n hissettirerek kendime güvenmemi sa layan Say n Hocam Prof. Dr. Gökhan Antalya ya, iyi bir hukukçu olmam için ilgisini hiçbir zaman benden esirgemeyen Say n Hocam Yrd. Doç. Dr. Murat Canyürek e genç bir meslektafllar olarak teflekkür etmeyi borç bilirim. Henüz Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi ö rencisi iken, bana akademisyen olma fikrini ilk düflündürten, Bahçeflehir Üniversitesi nde akademisyenli e bafllamamla benim hakk mda ne kadar do ru tespitleri oldu unu anlad m, gençli e güvenen ve benim de kendisinin güvenini bofla ç karmadan çal flmaya içimden söz verdi im Say n Hocam Süheyl Batum a sonsuz teflekkürlerimi sunar m. Bugün kitap haline getirdi imiz tez konumun belirlenmesinde yard m n benden esirgemeyen Say n Hocam Yrd. Doç. Dr. Emin Cem Kahyao lu na, çal flman n bas lmas nda büyük emek harcayan ve beni yüreklendiren Say n Hocam Prof. Dr. Aziz Can Tuncay a teflekkür ederim.
VI flimi sevip sahiplenmeme yard mc olan ve halihaz rda Fakülte içerisinde varolan s cak aile ortam na beni kabul eden, her zaman bana yard mc olan baflta sevgili kürsü arkadafl m Asl Makarac olmak üzere, Gamze Altaç Hildbrand a, Mahmut M. Özdil e, Sinan Altunç a ve aram - za sonradan kat lan sevgili arkadafllar m Öz Seçer e, Zafer Kahraman a ve Burcu Savafl a ve tüm çal flma arkadafllar ma her zaman yan mda olduklar için teflekkürlerimi sunar m. Tezin bask ya haz rlanmas ve yeniden okunmas aflamas nda bana yard m eden, sevgisini ve dostlu unu her zaman bana hissettiren sevgili dostum Asl han Öztezel e, ayn s ralar paylaflt m, ac tatl günlerimi beraber geçirdi im kardeflim, sevgili dostum Asl Karatafl a ne kadar teflekkür etsem azd r. Haklar n hiçbir zaman ödeyemeyece im can m annem ve babama, sevgisini ve güvenini benden esirgemeyen sevgili eflim Serdar Çevik e teflekkürlerimi sunar m. Son olarak tezimin bas m nda eme i geçen Beta Yay nevi say n yetkililerine teflekkürlerimi sunar m. Seda Öktem Çevik 2008 Befliktafl
VII ÖNSÖZ Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesi, Bahçeflehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araflt rma Görevlisi Seda Öktem Çevik in yüksek lisans tezinin konusunu oluflturmaktad r. Mobil telefon abonelik sözleflmesi, ilk defa ele al nm fl olmas bak - m ndan Özel Hukuk Literatüründe ayr bir önem ve de ere sahiptir. Eserde, mobil telefon abonelik sözleflmesinin tan m, unsurlar, hukuki niteli i ve benzer sözleflmelerle karfl laflt r lmas yap lm fl; sözleflmenin hükümleri ve sona ermesi halleri ayr nt l olarak incelenmifltir. Yazar, eserinde bu yeni konuyu büyük bir titizlik ve hassasiyetle ele alm fl; konunun de erlendirilmesinde orjinal görüfller ve çözümler getirmifltir. Bu özelli i ile söz konusu çal flma, kaynak eser ve ayn zamanda uygulamada ortaya ç kacak problemlere fl k tutacak bir niteli e sahip olacakt r. Yazar n bu ilk çal flmas gelecekte Türk Hukuku na kazand raca de erlerin bir öncüsü olup; ileride yapaca çal flmalara dair hakl bir beklenti yaratm flt r. Tez dan flmanl n yürüttü üm sevgili Seda Öktem Çevik in bu çal flmada gösterdi i baflar n n akademik hayat boyunca devam edece i güvenini tafl maktay m. Prof. Dr. Cumhur Özakman
IX Teflekkür.......................................................................... V Önsöz........................................................................... VII K saltmalar................................................................. XII G R fi.............................................................................. 1 I. BÖLÜM MOB L TELEFON ABONEL K SÖZLEfiMES N N TANIMI, TARAFLARI, UNSURLARI, HUKUK N TEL, ÖZELL KLER VE BENZER SÖZLEfiMELERLE KARfiILAfiTIRILMASI I. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesinin Tan m, Taraflar ve Unsurlar.................................................... 5 1. Tan m.................................................................... 5 2. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesinin Taraflar...................... 7 a. flletmeci.............................................................. 7 b. Abone............................................................... 10 3. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesinin Unsurlar................... 11 a. Ücret................................................................ 11 b. fl Görme............................................................ 14 c. Hat Tahsisi......................................................... 17 d. Taraflar n Anlaflmas.............................................. 17 II. Mob l Telefon Abonelik Sözleflmesinin Hukuki Niteli i.............. 18 1. Genel Olarak.......................................................... 18 2. Kar fl k Muhteval Sözleflme Görüflü................................. 21 a. Genel Olarak Kar fl k Muhteval Sözleflme Görüflü............. 21 b. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmelerinde Kar fl k Muhteval Sözleflme Görüflü...................................... 23 c. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmelerine Uygulanacak Hükümler........................................... 25 III. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesinin Özellikleri.................... 28 1. R zai Bir Sözleflmedir................................................ 28 2. Karfl l kl Borç Do uran Sözleflme Niteli indedir.................... 28 3. fl Görme Fonksiyonu Bulunmaktad r............................... 29 4. Genel fllem fiartlar çermektedir.................................... 29 a. Genel Olarak Genel fllem fiartlar............................... 29 b. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmelerinin Genel fllem fiartlar Aç s ndan De erlendirilmesi............................ 31 5. Çerçeve Sözleflme Niteli indedir..................................... 34
X IV. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesinin Benzer Müesseselerle Karfl laflt r lmas........................................ 35 1. Sat m Sözleflmesi ile Karfl laflt r lmas............................... 35 a. Genel Olarak Sat m Sözleflmesi ile Karfl laflt r lmas........... 35 b. Ard Arda Teslimli Sat m Sözleflmesi ile Karfl laflt r lmas...... 36 2. Hizmet Sözleflmesi ile Karfl laflt r lmas............................. 37 3. Kira Sözleflmesi ile Karfl laflt r lmas................................ 40 4. Lisans Sözleflmesi ile Karfl laflt r lmas.............................. 41 II. BÖLÜM MOB L TELEFON ABONEL K SÖZLEfiMES N N HÜKÜMLER I. Genel Olarak............................................................. 45 II. flletmeci ve Abonenin Yükümlülükleri................................ 46 1. flletmecinin Yükümlülükleri.......................................... 46 a. Temel Haberleflme Hizmeti Sunma Yükümlülü ü.............. 46 b. Fatura Düzenleme ve Gönderme Yükümlülü ü................ 48 aa. Sonradan Ödemeli Sistem.................................... 49 i. Ayr nt l Fatura Düzenleme Yükümlülü ü............... 51 ii. Faturaya tiraz Halinde Fatura Bedelini Ödeme Yükümlülü ü....................................... 52 bb. Ön Ödemeli Sistem......................................... 52 c. flletmecinin S r Saklama Yükümlülü ü......................... 53 d. flletmecinin Hatt Görüflmeye Kapatma Yükümlülü ü........ 54 e. flletmecinin Numara Tafl ma Yükümlülü ü.................... 55 f. Telefon Defterine Kay t Yükümlülü ü........................... 57 g. flletmecinin Özel Haberleflme Hizmeti Sunma Yükümlülü ü....................................................... 58 h. Haberleflmenin Gizlili ini Sa lama Yükümlülü ü.............. 59 2. Abonenin Yükümlülükleri............................................. 59 a. Abonenin Ücret Ödeme Yükümlülü ü ve Temerrüdü.......... 59 aa. Abonenin Ücret Ödeme Yükümlülü ü.................... 60 i. Ücretin Miktar ve Kapsam................................ 60 ii. Ücretin Ödeme Zaman ve Yeri............................ 66 iii. Ara Ödeme Yapma Yükümlülü ü......................... 69 bb. Abonenin Ücreti Ödemede Temerrüde Düflmesi ve Sonuçlar...................................... 70 i. Telefona Sim Kilidi Yap lmas.............................. 73 ii. Telefonun Kara Listeye Al nmas.......................... 73 iii. Hatt n Görüflmeye Kapat lmas............................ 75 b. Abonenin Bildirim Yükümlülü ü................................. 76 aa. Telefonun Seri Numaras n Bildirim Yükümlülü ü...... 76 bb. Kimlik Bilgilerini Bildirim Yükümlülü ü................. 76 c. Abonenin Bakanl n Onaylad Cihazlar Kullanma Yükümlülü ü........................................... 77
XI d. Abonenin Baflka fiebeke veya fiebekelerin Verdi i Hizmetlerden Dolay flletmeciden Herhangi Bir Talepte Bulunmama Yükümlülü ü............... 78 e. Abonenin Hatt Üçüncü Kiflilere Kiralamama ve Devretmeme Yükümlülü ü....................................... 78 f. Abonenin Abonelik Tarihinden tibaren 3 Ay Süre çin Seçmifl Oldu u Tarife Modelinde De ifliklik Yapmama Yükümlülü ü ve Seçmifl Oldu u Tarifede Yap lacak De iflikli e Katlanma Yükümlülü ü.................. 78 g. Telefon Numaras n n De iflmesine Katlanma Yükümlülü ü....................................................... 79 h. Abonenin Mücbir Sebepler Nedeniyle ve Yetkili Resmi Makamlar n Uygulam fl Oldu u Kesinti ve K s nt lardan Dolay Mobil Haberleflme Hizmetlerinin Yerine Getirilmesinde Geçici Bir Süre çin Zorluk Oluflmas na veya Bu Hizmetlerin Durmas na Katlanma Yükümlülü ü..... 80 III. BÖLÜM MOB L TELEFON ABONEL K SÖZLEfiMES N N SONA ERMES I. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesinin Kendili inden Sona Ermesi.................................................................... 83 1. Abonenin Ölümü...................................................... 83 2. mkans zl k............................................................ 84 II. Mobi l Telefon Abonelik Sözleflmesinin Hukuki fllemle Sona Ermesi............................................................. 85 1. Taraflar n Anlaflmas le Sona Ermesi............................... 85 2. Tek Tarafl Hukuki fllemle Sona Ermesi............................ 85 a. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesinin Abone Taraf ndan Feshedilmesi.......................................... 85 b. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesi ile Belirlenmifl Borçlar n Yerine Getirilmemesi Nedeniyle Fesih................ 87 c. Mobil Telefon Abonelik Sözleflmesinin Hakl Sebeple Feshi... 88 d. Di er Sona Erme Halleri.......................................... 89 aa. Abonenin Hatt n Görüflmeye Kapat p, Hatt n Belirlenen Sürede Açt rmamas Halinde flletmeci Taraf ndan Fesih............................................ 89 bb. Abonelik Evraklar nda Sahtelik ve Eksiklik Nedeniyle Fesih............................................. 90 SONUÇ........................................................................... 91 KAYNAKÇA...................................................................... 95
XII a.g.e. a.g.m. AD AÜHFD Bat der BGB BK Bkz. : ad geçen eser : ad geçen makale : Adalet Dergisi KISALTMALAR : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi : Bürgerliches Gesetzbuch(Alman Medeni Kanunu) : Borçlar Kanunu : Bak n z C. : Cilt E. : Esas f. : F kra FSEK GSM H.D. ÜHFM K. : Karar : Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu : Global System for Mobile Telecommunication : Hukuk Dairesi m. : madde MK MoU No. RG : stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuas : Medeni Kanun : Memorandum of Understanding (GSM Kalite Standartlar Birli i) : Numara s. : Sayfa S. : Say t. : Tarih T.C. TTK vb vd Y. : Y l YASAHD YD. : Resmi Gazete : Türkiye Cumhuriyeti : Türk Ticaret Kanunu : ve benzeri : ve devam : Yasa Hukuk Dergisi : Yarg tay Dergisi