Psikiyatri Araştırma Hastanesi Poliklinik Uygulamalarında Tıp Fakültesi Öğrencisinin Bulunması Hakkında Hastaların Tutumları Dr. Alparslan CANSIZ BRSHH,İstanbul
Dr. Tevfik Kalelioğlu BRSHH Dr. Akif Taşdemir BRSHH Dr. Mustafa Akkuş BRSHH Dr. Erhan Yüksek İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Hasta ve doktor arasındaki ilişkiye üçüncü kişi olarak öğrencinin katılmasının bu ilişkiyi etkileyebileceği düşünülmektedir. (Price R. ve ark. 2008) Çeşitli araştırmalarda, hastaların tıp fakültesi öğrencilerinin eğitimine katılmaya olumlu yaklaştığı ve istekli olduğu (Howe A. ve ark. 2003) ve yalnızca %3 ünün olumsuz tepki verdiği saptanmıştır.(cooke ve ark. 1996)
Hastaların; tıp fakültesi öğrencisinin eğitimine katkıda bulunmak, öğrenci varlığında klinisyenin kendisiyle daha fazla vakit geçirmesi daha fazla bilgilenmesi gerekçeleriyle bu duruma olumlu tepkiler verdiği düşünülmektedir.(choudry ve ark. 2006)
Bununla beraber; Olumlu Boğaz ağrısı Göğüs ağrısı Enfeksiyon hastalıkları Olumsuz Dahili muayene Seksüel problemler O'Flynn N ve ark.1997
Amaç İngilizce ve Türkçe kaynaklı ulaşılan bilimsel yazında; psikiyatri hastalarının tıp öğrencisinin varlığına nasıl tepki verdiği konusunda bir araştırma bulunmamaktadır. Biz bu çalışmada psikiyatri polikliniğine başvuran hastaların, tıp öğrencisinin varlığına karşı tutumlarını ve bu tutumlarını etkileyebilecek olası faktörleri araştırmayı amaçladık.
Amaç Bu çalışmamızda hipotezimiz ;psikiyatri hastalarının poliklinik ortamında tıp öğrencisi bulunmasından rahatsızlık duymayacağı ve bu durumun başka faktörlerden etkilenmeyeceğiydi.
Yöntem Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Birinci Basamak polikliniklerine başvuran 208 hastayla görüşüldü. 27 tanesi çalışmaya katılmak istemediğini belirtti. 22 kişi anket sorularını tam doldurmadığı için verileri dahil edilmedi. Toplam n=159 hastaya ait veriler şu ana kadar elde edildi.
Dışlama Okuma yazma bilmeyen, Klinik olarak mental retardasyon gözlenen, Okuma ve anlamayı etkileyecek düzeyde nöropsikiyatrik hastalığı olanlar (dejeneratif hastlalıklar, serebrovasküler olay vd.), Total görme problemi olanlar çalışma dışında tutuldu.
Yöntem Araştırmada daha önce İngilizce dilinde basılmış çalışmalarda kullanılan anket soruları ile oluşturulan bir anketi kullandık.(değerlendirmede,yüksek ve ark. 2013)
PSİKİYATRİ POLİKLİNİK HASTALARININ TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİSİNE BAKIŞ AÇILARI Yaş: Cinsiyet: Eğitim: Evli / Bekar: İş: ev hanımı memur işçi öğrenci serbest emekli işsiz Gelir düzeyi: 1000 TL den az 1000-2000 TL arası 2000 TL den fazla 1. Poliklinikte muayene olurken doktorunuzun kıyafeti nasıl olmalı? a) Takım elbiseli b) Gündelik (kot-tişört gibi) c) Beyaz önlüklü d) Fark etmez 2. Hiç doktorunuzla görüşme/muayene esnasında tıp fakültesi öğrencisinin yanınızda bulunduğu oldu mu? a) Evet b) Hayır c) Hatırlamıyorum 3. Problemlerinizi doktora anlatırken yanınızda bir tıp fakültesi öğrencisi olursa nasıl hissedersiniz? Çok rahatsız b) Rahatsız olurum c) Rahatsız hissetmem 4. Doktorunuzla konuşurken odada bir tıp öğrencisinin bulunmasını ister misiniz? a) Evet b) Evet, eğer kadınsa c) Evet, eğer erkekse d) Hayır e) Fark etmez 5. Poliklinik ortamında kaç tıp öğrencisine kadar rahatsızlık duymazsınız? a)0 b) 1 c) 2 d) 5 ten az e) 5 ten fazla 6. Tıp öğrencisinin doktorun gözetiminde sizin psikiyatrik muayenenizi yapmasına izin verir misiniz? a)evet, b) Evet, eğer kadınsa c) Evet, eğer erkekse d) Hayır e) Fark etmez 7. Görüşmeniz sırasında bir tıp fakültesi öğrencisinin yanınızda bulunmasının hangi neden ya da nedenlerle görüşmenizi etkileyeceğini düşünürsünüz? (birden fazla işaretleyebilirsiniz) a) Geleneksel aile yapım e) Benim anlatacaklarım çok özel b) Dini inançlarım f) Daha önce tıp öğrencisiyle yaşadığım sıkıntılar c) Yeterince anlatamayacağım g) Doktor iyi bakamayacak d) Muayene süresi uzayacak h) Öğrencilerin cinsiyeti 8. Psikiyatrik muayenede tıp fakültesi öğrencisinin bulunması doktorun meslek kuralları ve becerilerini daha titiz uygulamasını sağlar. a)katılıyorum b) Emin değilim c) Katılmıyorum 9. Doktorunuzla görüşürken tıp fakültesi öğrencisinin yanınızda bulunması geleceğin doktorlarının yetişmesi için sizce ne kadar önemlidir? A)Çok önemli b) Önemli c) Emin değilim d) Önemli değil 10. Tıp fakültesi öğrencisinin sizinle psikiyatrik görüşme yapması geleceğin doktorlarının yetişmesi için sizce ne kadar önemlidir? a)çok önemli b) Önemli c) Emin değilim d) Önemli değil 11. Psikiyatrik muayene diğer tıbbi muayenelerden farklı olduğu için tıp fakültesi öğrenci bulunmamalıdır. a.katılıyorum b) Emin değilim c) Katılmıyorum
İstatistik Çalışma verilerini analiz etmek için SPSS 20.0 programı kullanıldı. Sürekli değişkenleri karşılaştırmak için Student s t testi ve kategorik değişkenleri karşılaştırmak Ki-kare testi kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık değeri olarak p<0.05 kabul edildi.
Bulgular cinsiyet Eğitim durumu Okuma- Yazma var 2% kadın 54% Erkek 46% üniversi te 16% İlköğreti ml 43% Lise 39%
Bulgular Tanı grupları psikotik bozukluklar 26% Affektif bozukluklar 38% anksiyete bozuklukları 36%
Bulgular Katılımcıların görüşme esnasında tıp fakültesi öğrencisinin yanlarında bulunması ile ilgili olarak %17 si daha önce tıp fakültesi öğrencisi yanında bulunduğunda görüşme / muayene edildiğini belirtti. Hastaların %63 ü psikiyatrik görüşme sırasında yanında tıp fakültesi öğrencisi bulunmasından rahatsız olmayacağını ifade etti. Bu durumdan rahatsız hissedeceklerin oranı %32.7 iken, çok rahatsız hissedenler %3.8 oranda idi.
Bulgular Doktorunuzla görüşürken yanınızda tıp fakültesi öğrencisi ister misiniz sorusuna katılımcıların %34.0 i hayır yanıtını verirken, %33.3 i fark etmez yanıtını %22 i Evet yanıtını, %5 i Evet, eğer kadınsa yanıtını, %5 u Evet, eğer erkekse yanıtını verdi. Katılımcıların %33 sı tıp öğrencisinin klinisyenin gözetiminde psikiyatrik muayeneyi kendisinin yapmasına izin vereceğini, %42 i ise izin vermeyeceğini belirtti.
Bulgular Hastaların %48 i psikiyatrik muayenede tıp fakültesi öğrencisinin bulunması halinde klinisyenin meslek kuralları ve becerilerini daha titiz uygulamasını sağlayacağı görüşüne katılmış, %21 si ise buna katılmamıştır. Klinisyen ile görüşürken tıp fakültesi öğrencisinin yanında bulunmasını geleceğin doktorlarının yetişmesi için çok önemli olduğunu düşünenlerin oranı %48, önemli olduğunu düşünenlerin oranı % 25 idi. Bu durumun önemsiz olduğunu düşünenlerin oranı ise %14 idi.
Bulgular Görüşmeniz sırasında bir tıp fakültesi öğrencisinin yanınızda bulunmasının hangi neden ya da nedenlerle görüşmenizi etkileyeceğini düşünürsünüz? sorusuna katılımcılar en çok anlattıklarının çok özel olduğunu %35.8, ikinci sırada ise yeterince anlatamayacağını %33.3 belirtmişti.
Tartışma Bu çalışmada, hastaların yarısı psikiyatrik muayene sırasında tıp fakültesi öğrencisi olmasından rahatsızlık duymayacağını belirtirken; %32.7 ı rahatsız ve %3.8 i ise çok rahatsız hissedeceğini belirtmişti. Bu konuda psikiyatri hastalarının nasıl hissettiği ile ilgili herhangi bir bilimsel yazın verisi bulunmamaktadır. İngiltere de yapılan genel hastane konsültasyon polikliniğe başvuran ve çeşitli ırklardan oluşan (Beyaz İngiliz, Bangladeş, Hint, Pakistan ve Türk) katılımcıların muayene esnasında tıp öğrencisi varlığından rahatsız olma oranı Türklerde yaklaşık 8 kat daha fazla çıkmıştır.(choudry ve ark. 2006)
Ek olarak, psikiyatri dışındaki branşlarda öğrenci varlığında muayeneyi kabul etmeme oranı %1-13 arasında değiştiği bildirilmiştir. (Passaperuma K ve ark. 2008) Suudi Arabistan da yapılan çalışmada kadın hastalıkları ve doğum bölümüne muayene olanlarda öğrenci katılımını isteklilik oranı %19.7, cerrahi bölümünde bu isteklilik oranı %38.7 ve genel dahiliye için bu oran %46.4 iken(abdulghani HM ve ark. 2008) bizim çalışmamızda isteklilik oranı %22.6 bulunmuş olup cerrahiden az ve kadın doğum hastalarının tercihleri seviyesindeydi.
Bizim çalışmamızda kadın hastaların %39.1 i psikiyatrik muayenede öğrenci istemediği ortaya çıkmıştır. Bu oran benzer dini ve kısmi kültürel özellikleri paylaştığımız Suriye ve Suudi Arabistan a yakın ve İngiltere den çok farklı çıkmıştır. (Sayed-Hassan RM ve ark. 2012), (Cooke ve ark. 1996)
Suriye de genel tıp hizmeti veren bir hastanede öğrencilere karşı hastaların tutumunun araştırıldığı çalışmada ise, hastaların %81.5 i doktor gözetiminde bir öğrenci tarafından ve %40.2 si gözetim olmaksızın öğrenci tarafından muayene edilmeye onay verebileceğini bildirmiştir (Sayed-Hassan RM ve ark. 2012) Dermatoloji polikliniğinde ise hastaların %47 si öğrenci ve doktorun bir arada muayene etmesine izin verirken %4 ü istemediğini belirtmiştir. (Townsend B ve ark. 2003)
Görece invazif bir süreç olan anestezi bölümünde öğrencilerin gözetim altında küçük müdahaleler yapabileceğine %60 oranında onay verebilecekleri bulunmuştur. (Malhotra RK ve ark. 2002) Çalışmamızda psikiyatri özelinde, yalnızca üç hastadan biri %33 doktor gözetiminde öğrenci muayenesine onay verebilecekleri ortaya çıkmıştır.
Ayrıca öğrenci istenmemesi en sık nedenleri: yeterince anlatamayacağına % 33.3 ve anlatacaklarının çok özel olmasına inanma % 35.8 oranında bulundu. Bu durumda psikiyatri hastalarının tıp öğrencisinin kendisini yetiştirmesi için psikiyatrik görüşmelere katılmasını önemli görmesine karşın pratikte uygulanmasına %30 oranında karşı çıkmasının nedenlerini araştıracak çalışmalara ve bu uyumsuzluğu giderecek çabalara gereksinim doğmaktadır.
Öğrenci varlığının olumlu katkıları açısından psikiyatri hastalarının %48.4 i doktorun bu durumda kurallara daha fazla uyacağını ve titiz olabileceğini düşünmüştü ve bu oran dermatoloji bölümünde yapılan çalışmadaki orandan (%30.4)fazlaydı. (Townsend B ve ark. 2003)
Çalışmanın kısıtlılıkları Öncelikle, anket temelli çalışmalarda kişiler düşündüklerinden çok beklentiler yönünde yanıtlar verebilmektedir. Çalışma İstanbul gibi bir metropol şehirde yapılmış olup, daha küçük ölçekli ve farklı koşulları olabilecek olan şehirlerdeki hastanelerde ve çok merkezli yapılması bilgilendirici olabilirdi.
Sonuç Sonuç olarak; bu çalışma psikiyatri hastalarının muayenelerine tıp öğrencisi katılımı hakkında ne düşündüklerini araştıran ilk çalışma olması nedeniyle önemlidir. Hastaların önemli bir kısmı eğitim için öğrenci varlığını önemsemekte ve eğitime katkı vermeyi istemekte, ancak bu istek cerrahi ve kadın doğum poliklinikleriyle karşılaştırılabilecek biçimde düşük olmaktadır.
Bu nedenle; psikiyatri uygulamalarında hastaların tıp öğrencisinin eğitimine katkıda bulunma isteğini artıracak, bu isteği azaltan faktörlerin ortaya çıkarılmasını sağlayacak daha fazla çalışmaya gereksinim doğmaktadır.