Evcil memeli hayvanlarda Diseksiyon 1 teknikleri ve exenterasyon Köpek Thorax'ın ve ön bacağın Yüzeysel Diseksiyonu Vücut yüzeyindeki umbilicus, mamma ve arcus costalis'in gözlenmesi. Derinin yüzülmesi. Thorakal bölgedeki M. cutaneus trunci'nin gözlenmesi. Ön bacağın ve göğüsün 3 kasının diseke edilmesi, temizlenmesi: - m. pectoralis superficialis (descendens ve transversal bölümleri) - m. pectoralis profundus - m. brachiocephalicus (iki bölüme ayrılması; intersectiones clavicularis): - m. cleidobrachialis. - m. cleidocephalicus. (bu kasın da iki bölümü vardır): pars cervicalis (cleidocervicalis) ve pars mastoideus (cleidomastoideus). Thorakal diseksiyon'un yapılışı Ventral median hat boyunca baştan umblicus'a kadar deri kesilir. Sol bilek hizasında bir halka şeklinde deri ensizyonu yapılır. Üç adet transversal ensizyon daha yapılır. Bunlar: - Önde başın hemen boyun ile birleştiği bölgede üst median hattan alt median hatta kadar, - Arkada regio umblicalis'te, yine alt ve üst median çizgilere arasında bir ensizyon ve El bileği hizasındaki halka şeklinde yapılan ensizyonu median hat boyunca yapılan kesi ile birleştiren bacağın medial yüzünden yapılan ensizyondur. Deri ventral median hatta yapılan ensizyondan başlanarak dorsal e doğru fascia suparficialis ve musculus cutaneus trunci ile birlikte, bistüri ve pens yardımıyla diseke edilir. Dorsal median hat seviyesine kadar açılır. M. Cutaneus trunci deri üzerinde bırakılır. Kasın brachium bölgesinde kalınlaşarak brachium ile thorax arasındaki boşluğa sokulduğu ve kolun medial'ine tutunduğu gözlemlenir. Bu nedenle deriyle birlikte kaldırılması sırasında bu bölgeden kesilebilir. Erkek köpeklerde preputium'a bakan bölümde m. cutaneus trunci'den köken alan m. preputialis ayırt edilir. Dişilerde thorakal bölgede meme dokusu (mamma) deri ile birlikte kaldırılır. Ön bacağın ve göğüs kaslarının diseksiyonu M. pectoralis profundus ve superficialis sternuma bağlanmaktadır. M. pectoralis superficialis'in sınırları ve üst yüzeyi yağ ve bağ dokudan temizlendikten sonra bu kasın descending ve transversal iki bölümü gözlenir. M. pectoralis profundus da temizlenerek ortaya konduğunda pectoral kasların bacak üzerindeki bağlantıları görülür.
2 Boyun bölgesindeki derialtı dokular temizlendiğinde, vena jugularis externa ortaya çıkar. Derideki cranial ensizyon yerinde platysma görünür. Boynun diğer deri kası (m. cutaneus colli) belirgindir ve diseksiyonla deri ve kaslardan ayrılabilir. M. Brachiocephalicus'un intersectiones clavicularis yapısı palpe edilebilir. M. cleidobrachialis ile m. cleidocephalicus bölümleri ayırt edilir. M. brachiocephalicus'un sternuma bağlandığı fascia'sı kesilerek kas daha kolay diseke edilebilir. İntersectiones clavicularis, kanatlı ve insanlarda bulunan; cingulum membrii thoracici yi oluşturan kemiklerden biri olan clavicula nın, varolmadığı memeli hayvanlardaki fibröz ve cartilaginöz karşılığıdır. (clavicula nın olmayışı ve omuz kemerinin tam şekillenmemesi ön bacağa yüksek bir hız ve hareket kabiliyeti kazandırır). Kedilerde bu bölümde kasa gömülü olarak sıklıkla kemikleşmenin varlığı gözlenebilir. Umbilicus Abdominal mammae (cranial & caudal) Arcus costalis Thoracic mammae (cranial & caudal) İnguinal mammae Fascia superficialis M. cutaneus trunci M. preputialis M. pectoralis superficialis (descending & transversal part) M. Pectoralis profundus M. brachiocephalicus İntersectiones clavicularis M. cleidobrachialis M. cleidocephalicus pars cervicalis (m.cleidocervicalis) pars mastoideus (m.cleidomastoideus) Boynun alt bölümündeki ve ön bacağın dışındaki kasların diseksiyonu Sternum dan çıkıp başa, hyoid kemiğe ve larynx e, boynun ventral inde uzanan üç kasın ayırt edilmesi. (M. sternocephalicus, m. sternohyoideus ve sternothyroideus) A. carotis communis in gözlenmesi. Ön bacağın 5 dış kası: - M. omotransversarius. (Lnn. cervicale superficiale yi içinde bulundurur) - M. trapezius (cervical ve thoracal bölümleri bulunur) - M. rhomboideus. (Üç bölüme sahiptir: r. capitis, r. Cervicis ve r. thoracis) - M. latissimus dorsi. - M. serratus ventralis. (cervical ve thoracic iki bölümdür) Ön bacağın önceki bölümlerde belirtilen toplam 8 kasın ( ön bacağı gövdeye bağlayan kaslar) kesilmesi sonucu kadavradan ayrılması.
3 Diseksiyonda gözlenen yapılar Boynun ventrali: Boynun ventral i gergindir ve sternum un hemen önünden itibaren, ince bir kas, m. sternocephalicus uzanır. Sağ ve sol tarafa ait kasların manubrium sterni ye yapışma yeri yakınında birleştiği görülür. Bu kas grubunun lateral ine komşu bir oluk (sulcus jugularis) içerisinde v. jugularis externa yüzeysel olarak seyreder. Boynun başa yakın bölümünde, m. sternocephalicus un her iki tarafa doğru birbirinden ayrılmasıyla, trachea nın ventralinde m. sternothyroideus ve orta hat üzerinde, sternohyoideus gözlenir. A. carotis communis trachea nın dorsolateral kenarında komşu olarak uzanmaktadır. A. carotis communis e truncus vagosympathicus (N.vagus + Truncus sympathicus, v. jugularis interna ve ductus lymphaticus dexter) eşlik eder. Tracheanın ventro lateral inde ise nervus laryngeus recurruns görülür. Ön bacağın 5 kası: -M. omotransversarius; spina scapulae dan atlas a uzanır. (Lnn.cervicalis superficialis bu kasın caudalde scapula ya bağlanma yeri yakınında gömülü olarak bulunur. - M. trapezius, M. rhomboideus, M. latissimus dorsi ve M. serratus ventralis. Ön bacağı gövdeden ayırmak için; Bacak abduction yapılır. Bacağa uzanan damar ve sinirleri kesilir. M. serratus ventralis lerin scapula ile birleşim yeri ortaya çıkarılacak kadar dorso laterale çekilir. Daha önceden belirtilen 8 kasın da kesilmesi sonucu ön bacak gövdeden ayrılır. Not: Klinik olarak boynun ventral i tracheatomi (laryngeal ya da pharyngeal tıkanma sonrası hava yolunun açılması için yapılır) uygulamasında önem taşır. Ayrıca esophagus un boynun özellikle alt 1/3 ünde trachea nın soluna geçerek sulcus jugularisten gözlenebilmesi bu bölgede esophagotomi ve sonda uygulamalarının gözlenmesi bakımından önem taşır. Not: Boynun üst kısmında ligamentum nucha ve thoracal bölümde interscapular region dan itibaren geriye doğru ligamentum supraspinosum, dorsal median hatta gözlenebilir. M. sternocephalicus (mastoid & occipital part) M. sternohyoideus M. sternothyroideus A. carotis communis V. jugularis externa ve interna N. vagus
Truncus sympathicus N. laryngeus recurrens 4 Ductus lympathicus dexter Ön bacağın iç kaslarının diseksiyonu Scapula nın lateral yüzünde görünen 4 kasın identifikasyonu: M. deltoideus, M. infraspinatus, M. teres minor ve M. supraspinatus. Scapula nın medial yüzünde görünen 3 kasın identifikasyonu: M. subscapularis, M. teres major ve M. coracobrachialis. Humerus (brachium) un caudal yüzünde görünen 3 kasın identifikasyonu: M. tensor fasciae antebrachii, M. triceps brachii ve M. anconeus. Humerus un cranial yüzünde görünen 2 kasın identifikasyonu: M. biceps brachii ve M. brachialis. Ön bacak kaslarının bazı özellikleri:. M. deltoideus: spina scapula ve acromion dan orijin alır.. M. teres minor: m. infraspinatus un caudal ine konumlanmış küçük bir kastır.. M. infraspinatus: insertio tendosunun altında humerus un tuberculum majus unun hizasında bursa synovialis e sahiptir.. M. supraspinatus: Scapula nın cranialinde, fossa supraspinata ya konumlanmış geniş bir kastır.. M. subscapularis: Fossa subscapularis içerisinde yerleşmiş bir kastır.. M. teres major: M. latissimus dorsi ile komşu olarak scapula nın caudalinde yer alır. Bu iki kasın ortak tendosu humerus un medial yüzünde sonlanır.. M. coracobrahialis: Origo tendosunun uzun olmasıyla dikkat çeken küçük bir kastır.. M. tensor fasciae antebrachii: Enli fakat incedir. Adını Antebrachium un fascia sını germesinden alır Tensor fascia antebrachium. Dirseği uzatır.. M. triceps brachii: Üç başlıdır ve ulna nın olecranon unda sonlanır. Caput longum, caput laterale ve caput mediale dışında bir de accesuar caputa sahiptir. Bu nedenle dördüncü bir başı olduğu da söylenebilir.. M. anconeus: Dirsek ekleminin lateral yüzü üzerinde bulunan küçük bir kastır. Dirsek ekleminin kapsülüne bitişik olarak gözlenir.. M. biceps brachii: Medial de görülen en belirgin kastır. Origo tendosu sulcus intertubercularis te bursa ile çevrili, fibröz bir paket içerisinde gözlenir.
5. M. brachialis: Humerus un caudalinden orijin alır, lateral e kıvrılır ve antebrachium un cranial inde son bulur. Not: Ön bacak regio ları: Regiones scapularis, Regiones brachium, Regiones antebrachium ve Regiones manus adlı dört ana bölgeden oluşur. Not: Ön bacak eklemleri: Articulatio Humeri (Omuz), Articulatio Cubiti (Dirsek), Articulatio Carpi (Bilek) Not: Orijin; Bacak iç kaslarında orijin proximal de yeralan başlangıç noktasına denir. Orijin az hareketlidir. Distal sonlanmaları ise insertio olarak adlandırılır ve çok hareketlidir. Eğer bir kas birden fazla bölüme sahip ise her bir bölüme caput adı verilir (Örn: Biceps, triceps; caput laterale vbg.). Not: Membrana synovialis: Capsula articularis te synovia yapar, eklemi kayganlaştırır ve sürtünmesini azaltır. Benzer şekilde tendoların etrafında da tendo vaginaların iç yüzünü kayganlaştırır. M. deltoideus M. infraspinatus M. teres minor M. supraspinatus M. teres major M. coracobrachialis M. triceps brachii (Caput longum, laterale, medial ve accessory) M. anconeus M. subscapularis Bursa subtendinosa M. tensor fasciae antebrachii M. biceps brachii Transversal humeral retinaculum M. brachialis Antebrachium ve Manus un Diseksiyonu Bölge derisinin kaldırılmasının ardından kas katmanlarını örten fascia antebrachii profundus un gözlenmesi. Antebrachium kaslarından 7 craniaolateral kasın belirlenmesi 4 büyük kas: m. extensor digitorum communis, m. extensor digitorum lateralis. m. extensor carpi radialis, m. flexor carpi ulnaris. 3 küçük kas: m. brachioradialis (kedilerde ve bazı köpeklerde gelişmiştir. m. abductor pollicis longus (başparmağın abduksiyonunda rol oynar) m. supinator (Ön ayak sırtının lateral e döndürülmesinde rol oynar)
Antebrachium kaslarından 6 caudomedial kasın 6 belirlenmesi 4 büyük kas: m. flexor digitorum superficialis, m. flexor digitorum profundus. m. flexor carpi radialis, m. flexor carpi ulnaris 2 küçük kas: m. pronator teres (ön ayak sırtının medial e döndürülmesinde rol oynar) m. pronator quadratus (ön ayağı medial e döndürür) Ön ayakta çeşitli uygulamalar: -carpal tunel ve flexor retinaculum -mm. interosseus (4 adettir. Her biri sesamoid kemikleri bulundurur.) -parmakların tendoları ve ligamentleri Bilek ekleminin ve diğer ön bacak eklemlerine ait collateral ligamentler Antebrachium ve Manus un Diseksiyonunun yapılışı: Carpal, metacarpal and digital sahaların ayırdedilmesi mümkündür. Deri antebrachium un cranialinde vena cephalica korunarak uzaklaştırılır. (Dört parmağın anatomisi de benzer olduğu için yalnızca bir tanesinin derisinin yüzülmesi yeterli olur) Fascia antebrachii profundus kalın ve güçlüdür, bölge kaslarını örter. Fascia profunda carpalis extensor ve flexor tendoları kapladığından retinaculum olarak adlandırılır. Antebrachium un Craniolateral indeki kaslar: - M. extensor carpi radialis ( derin olarak seyreden ve extensor retinaculum ile metacarpus ta sonlanan bir çift tendon a sahiptir.) - M. extensor digitorum communis ( Phalanx distalis te sonlanan dört kola ayrılan bir kastır) - M. extensor digitorum lateralis ( III, IV ve V. parmağa uzanan üç kola sahiptir.) - M. abductor pollicis longus antebrachium un distal yarımında obliq olarak seyreder. - M. supinator antebrachium un proximal ucunun ön yüzünde, kasların derininde konumlanmıştır. Antebrachium un Caudomedial indeki kaslar: - M. flexor carpi radialis (metacarpus ta sonlanır) - M. flexor carpi ulnaris (metacarpus ta sonlanır. İnce bir ulnar ve kalın bir humeral, iki caput u vardır.) - M. flexor digitorum superficialis ( Bu kas uzunluğu ortasından kesilir. Flexor retinaculum un yüzeysel kısmı da kesilir. Bu işlemlerin ardından metacarpophalngeal eklemin görülmesi mümkün olur. -
7 - M. flexor digitorum profundus ( ulnar, radial ve humeral caput lara sahiptir. Bu üç caputun en iyi gözlenmesi flexor retinaculum un longitudinal olarak kesilmesinin ardından tendon un carpal tunelden çıkarılarak kaldırılması ile mümkün olur. - M. interosseous ( dört metacarpal kemiğin palmar yüzünde konumlanmıştır.) Eklemlerin diseksiyonunda; - articulatio humeri nin ligamentleri iyi gelişemiştir. - el bilek ekleminin medial ve lateral collateral ligamentleri iyi gelişmiştir. - ligamentum interosseoum, radius ve ulna yı baylar. Antebrachium antebrachial fascia (profund fascia) extensor retinaculum flexor retinaculum m. brachioradialis m. extensor carpi radialis m. extensor digitorum communis m. extensor digitorum lateralis m. ulnaris lateralis m. supinator m. pronator teres m. abductor pollicis longus m. flexor carpi radialis m. flexor carpi ulnaris (caput ulnare & humerale) m. flexor digitorum superficialis m. flexor digitorum profundus (caput humerale, ulnare, & radiale) m. pronator quadratus carpal tunel palmar annular ligament digital annular ligaments (proximal & distal) Manus Mm. interosseus dorsal elastic ligaments (Köpeklerde parçalıdır) lateral dorsal elastic ligament (yalnız kedilerde) Ön extremite eklemleri : Articulatio humeri Articulatio cubiti (lateral & medial collateral ligaments) Art. antebrachii prox. et dist. (interosseous ligament) Art. carpi Art. Metacarpophalangealis Art. İnterphalangealis proximalis Art. İnterphalangealis distalis Not: pollex [Latince] = el baş parmağı. Abductor pollicis longus = baş parmağın uzun abductor u Antebrachium da radialis/ulnaris terimleri medial/lateral terimleri ile eş anlamlı kullanılabilir. Bu ulnanın caudolateral, radiusun craniomedial konumundan dolayıdır.
8 Arka Bacağın Diseksiyonu Gövdenin ve arka bacağın derisinin uzaklaştırılması (genital organlardan ve anus tan sıkı şekilde birleşmiş olan deri dikkatlice ayrılmalıdır.) Bölgenin profund fascia sının gözlenmesi. ( arka bacağın güçlü zarsel yapılarının, özellikle thoracolumbal fascia, fascia lata ve crural fascia birleşimi. Popliteal lymph nodlarının diz ekleminin caudal inde görülmesi. Kalçanın caudal inde üç büyük kasın gözlenmesi. M. biceps femoris M. semitendinosus M. semimembranosus Kalçanın medial inde 4 kasın gözlenmesi M. sartorius M. pectineus M. gracilis M. adductor Pelvis in lateral inde bulunan dört büyük kasın gözlenmesi - M. tensor fasciae latae - M. gluteus superficialis - M. gluteus medius - M. gluteus profundus. (articulatio coxae nın cerrahi alanını örter) Diseksiyonun Yapılışı Ventral medial deri ensizyon caudal de kuyruğa kadar uzatılır. Genital ve anal bölgede halka tarzında kesilir. Arka bacağın medial yüzünde bacağın median ında tarsal bölgenin distal ine kadar ensizyon yapılır. Tarsal bölgede halka şeklinde bacağın derisi çepeçevre kesilir. Bu ensizyonların birleşmesi sonucu deri tamamen uzaklaştırılabilir. Yağlı superficial fascia profund fascialar dan ayrılır. Profund fascia lar: thoracolumbar fascia (kalça ve gövde üzerinde) caudal fascia (kuyruk üzerinde) gluteal fascia fascia lata crural fascia Bacağın Dorsal inde Bulunan Caudal Kasları: M. biceps femoris: fascia lata, profund crural fascia ve tendo calcaneus communis üzerinde sonlanır. Bu kasın derininde vücudun en kalın siniri N. ischiadicus gözlenebilir. M. semitendinosus: tendo calcaneus communis in oluşumuna katılır. M. semimembranosus topuk ekleminin distaline kadar uzanır.
Bacağın Dorsal inde Bulunan Medial Kaslar: 9 M. sartorius: cranial ve caudal bölümleri vardır. (Genellikle kedilerde ayırt edilir) M. pectineus: sartorius ve pectineus arasında spatium femorale adlı açıklık bulunur ve bu açıklıktan arteria femoralis geçer. (pulzasyon alınması ve arterial kanül yerleştirilmesi mümkündür) M. gracilis: aponeurosis i ile symphysial tendon ( tendo prepubicus) a tutunur. M. adductor: iki bölümü vardır (biri küçük adductor longus tur) Pelvisin Lateral Kasları: M. tensor fasciae latae M. gluteus superficialis; insertion u trochanter major üzerinde, origin i ise ligamentum sacrotuberale üzerinde yer alır. M. gluteus medius; Profund caudal bölümü piriformis olarak adlandırılır. M. gluteus profundus; Os ilium un lateral yüsünde yeralır. gluteal fascia (superficial & profund) thoracolumbar (profund) fascia fascia lata ligamentum sacrotuberale (kedide yoktur) Spatium femorale Ln. Poplitea M. biceps femoris M. semitendinosus M. semimembranosus M. sartorius M. gracilis M. pectineus M. adductor M. tensor fasciae latae M. gluteus superficialis M. gluteus medius M. gluteus profundus Articulatio coxae Not: coxa [Latince] = kalça (os coxae = kalça kemiği) poples [Latince] = diz arkası pecten [Latince] = tarak (keskin kenarlıdır. M. pectineus buraya tutunur) piram & forma [Latince] = armut & şekil (piriformis armut şeklinde olan)