1.AMAÇ: İlaçların güvenli uygulamalarına ilişkin tüm süreçlerin tanımlanması, bu süreçlerdeki tüm safhalarda görev alan sağlık çalışanlarının rollerinin belirlenmesi ve uygulanması. 2.SORUMLULAR: Tüm Sağlık Çalışanları 3.KAPSAM: İlaç Güvenliğinin Sağlanması 4.UYGULAMA: İlaçlar kapalı kaplarda kişiye özel olarak hazırlanır. İlaç Kaplarında hastaların kimlik tanımlayıcı bilgileri bulunur. İlaçlar hastaya hemşire tarafından uygulanır. Stajyerlerin ilaç uygulamaları hemşire gözetiminde yapılır. Tedavi planı; ilaç adı, dozu, zamanı ve uygulama şeklini içerecek şekilde, okunaklı olarak her bir hasta tabelasına hastanın kendi doktoru tarafından yazılır. İlaç isimleri kesinlikle kısaltılarak yazılmaz. Acil kullanılabilecek pediatrik ilaçların kilograma göre dozları listesi ilgili birimlerde bulunur. İlaçların dolaplardaki yerleşimi diğer ilaçlardan ayrı raflarda yapılır. Hemşire hekimin tedavi planını hemşire gözlem formuna kaydeder Sözel ya da telefon orderların doğruluğu şunları içerecek şekilde olmalıdır. Tüm sözel ya da telefon orderları, test sonuçları order ya da test sonuçlarının alıcısı tarafından not edilir, Tüm sözel ya da telefon orderları, test sonuçları order ya da test sonuçlarının alıcısı tarafından yeniden okunur, Hasta kimliği doğrulanır. Order ya da test sonucu, order ya da test sonucunu veren kişi tarafından doğrulanır. *Acil serviste ya da ameliyathane ve acil durumlarda geri okuma süresinin mümkün olmamasıyla ilgili izin verilebilir. *Sözel order veren ilgili hekim 24 saat içerisinde orderını onaylar (Nihai Kayıt Süresi). 4.1 UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 1.Tedavi planı hekim tarafından yazılmalı kaşelenmeli ve imzalanmalıdır. 2.Tedavi planı; ilacın tam adını, uygulama zamanını ve dozunu uygulama şeklini ve veriliş yolunu içermelidir. 3.Hemşire hekimin tedavi planını hemşire gözlem formuna kaydetmelidir. 4.Uygulama sürecinde ilaçlar hastaya hemşire tarafından uygulanmalıdır. Stajyer uygulamaları takip edilmelidir. 5. Uygulayıcı ilacı uygularken 5+3 (8) Doğru ilkesine mutlaka uymalıdır.
5+3 Doğru ilkesi 1. Doğru ilaç 2. Doğru Doz 6.Doğru ilaç Sekli 3. Doğru Hasta +.Doğru Kayıt 4. Doğru Zaman 8.Doğru Yanıt 5. Doğru Yol 6. Hasta, ilaç uygulama hakkında bilgilendirilir.. İlaç hazırlamadan önce ve ilaç uygulandıktan sonra eller El Yıkama ve Eldiven Giyme Talimatı na uygun olarak yıkanır. 8. İlaç hazırlanırken ilacın son kullanma tarihi kontrol edilir. Yüksek Riskli ilaçlar Listesinde tanımlanan ilaçlar, ilaç kapları ile enjektöre çekilen ilaçların isim ve dozları etiketle belirlenir. 9. İlaç uygulaması, verilen, verilmeyen, reddedilen ilaçlar, Hemşire Gözlem Formu na yazılır, gelişen komplikasyonlar Hemşire Gözlem Formu na kaydedilir. 10. İlaç hazırlanırken etiketi üç kez kontrol edilir. Kontrol ilkesi 1. Şişeyi raftan alırken 2. İlacı kadehe koyarken 3. İlaç şişesini rafa koyarken.benzer isimli ilaçların yanlış kullanımı önlemek İsmi ve Söylenişi Benzer İlaç Listesi dikkate alınır. 8. İlaçlar kapalı kaplarda kişiye özel olarak hazırlanır. Kapların üzerine kimlik tanımlayıcı bilgileri etiketle yapıştırılır. 5.1 Oral yolla ilaç uygulama 5.1.1 Gerekli malzemeler hazırlanır: Böbrek küvet, Tepsi içinde temiz ve kuru ilaç kadehleri, Su bardağı ve gerekirse pipet İlacı kadehe koymak için ölçülü kaşık, 5.1.2 Kadehler tepsiye yerleştirilip hasta odasına gidilir. 5.1.3 Hastanın kimliği kontrol edilir, 5.1.4 Hastanın oturmasına yardım edilir,
5.1.5 İlaçlar kadeh ile hastaya tek tek içirilir, 5.1.6 İlaçla birlikte sıvı verilir (su veya meyve suyu), 5.1. Hasta bütün ilaçlarını içene kadar yanında kalınır, 5.1.8 NG ile ilaç uygulanacaksa, uygulamadan önce ve sonra 50 cc su verilir, 5.1.9 NG ile tablet verilecekse ilaç toz haline getirilip, sulandırılarak verilir, 5.1.10 Hemşire Gözlem Formu nda ilaç çek edilir ve veren hemşirenin ad- soyadının baş harfleri yazılır, 5.1.11. Hasta, uygulanan ilacın özelliğine göre komplikasyonlar yönünden takip edilir, 5.1.12. Reddedilen, verilemeyen ilaçlar, komplikasyonlar, Hemşire Gözlem Formu na kaydedilir. 5.2. İntramüsküler ( Kas İçi IM ) Yolla İlaç Uygulama 5.2.1. Gerekli olan malzemeler hazırlanır. Uygun büyüklükte ilaç tepsisi İlaç Enjektör Antiseptik solüsyon (Alkol) Pamuk 5.2. 2. Eller, Yıkama ve Eldiven Giyme Talimatı na göre yıkanır ve disposable eldiven giyilir, 5.2. 3. İlaç, doktor orderı ve prospektüsüne uygun hazırlanır. 5.2. 4. Hazırlanan ilaç, ilaç tepsisine yerleştirilir, hasta yanına gidilir. 5.2. 5. Hastanın kimliği kontrol edilir. 5.2. 6. İşlem hastaya açıklanır. 5.2.. İntramüsküler uygulama için uygun bölge seçilir. Dorsogluteal bölge; gluteal bölge hayali bir hat ile 4 e bölündüğünde üst ve dışta kalan ¼ parça. Ventro gluteal bölge; avuç içi fenur başının olduğu bölgeye işaret parmak ise arterier superior kriata ilyakaya yerleştirilir. Orta parmak krita ilyakaya doğru V şeklinde iyice açılarak işaret ve orta parmağın oluşturduğu açının ortası. Laterofemoral bölge; üst baldırın yan kısmı, fenur başından 4 parmak aşağı, dizden dört parmak yukarı ölçülür, arada kalan bölge. Deltoid bölge; omuz başından 4 parmak aşağı olan bölge. 5.2. 8. Bölgenin altına tedavi muşambası yerleştirilir. 5.2. 9. Turnike, girilmek istenilen venin 15cm yukarısından uygulanır. 5.2. 10. Sol elin işaret ve başparmağı ile iğnenin gireceği yere değmeden deri ve deri altı tabakası bastırılarak
gerdirilir. 5.2. 11. Adalenin gevşemesi açısından hastaya derin nefes alması söylenir. 5.2. 12. İğne 20º lik bir açıyla, tek bir harekette batırılır. 5.2. 13. İğne adaleye ulaştığında, piston hafifçe geri çekilerek damarda olup olmadığı kontrol edilir. 5.2. 14. Kan görülmez ise ilaç yavaşça enjekte edilir. Eğer kan görülür ise ilaç yapılmadan, iğne geri çekilir ve enjektör değiştirilir. 5.2. 15. Enjeksiyon bittiğinde kuru pamuk tampon enjeksiyon yeri üzerine hafifçe bastırılarak, iğne giriş açısı ve hızı ile geri çekilir. 5.2. 16. Malzemeler toparlanır, eller yıkanır, işlem hemşire tarafından Hemşire Gözlem Formuna kaydedilir. 5.3. İntravenöz (damar içi-iv) yolla ilaç uygulama 5.3. 1. Gerekli malzemeler hazırlanır: Uygun büyüklükte ilaç tepsisi, Turnike, Enjektör, gerekirse kateter, serum seti, flaster Antiseptik solüsyon( alkol ) Pamuk Böbrek küvet 5.3. 2. Eller, Yıkama ve Eldiven Giyme Talimatı na göre yıkanır ve disposable eldiven giyilir, 5.3. 3. İlaç, doktor orderı ve prospektüsüne uygun hazırlanır, 5.3. 4. Hazırlanan ilaç, ilaç tepsisine yerleştirilir, hasta yanına gidilir, 5.3. 5. Hastanın kimliği kontrol edilir, 5.3. 6. İşlem hastaya açıklanır, 5.3.. Uygun ven seçimi yapılır (ağrı, ödem, kızarıklık, hassasiyet, fistül, şant bulunan venler kullanılmaz), 5.3. 8. Bölgenin altına tedavi muşambası yerleştirilir, 5.3. 9. Turnike, girilmek istenilen venin 15cm yukarısından uygulanır, 5.3. 10. Palpe edilerek damarın doku içinde ilerleyişi hissedilir, 5.3. 11. Enjeksiyonun kolay ve rahat yapılabileceği bir pozisyon alınır (gerekirse oturulur), 5.3. 12.Enjeksiyon bölgesi, antiseptik dökülmüş pamuk tampon ile, ilacın uygulanacağı ven doğrultusunda yukarıdan aşağı doğru tek bir hareketle silinir (pamuk tampon bir kez kullanılıp atılır), 5.3. 13. İğnenin steril başlığı çıkarılır,
5.3. 14. İğnenin keskin yüzü yukarı tutularak damara girilmek istenen bölgenin yaklaşık 1-2 cm altından, deriye 30-40 lik açı ile girilir, açı yaklaşık 15 ye getirilerek iğne ucu ven içine yavaşça sokulup, ilerletilir, 5.3.15. Enjektör tutulan eli oynatmadan, serbest kalan el ile piston hafifçe geriye çekilerek kan gelip gelmediği kontrol edilir. 5.3. 16. Kan gelmezse ilaç verilmez. İğne geri çekilip çıkarılırken, iğne yerine kuru pamuk tampon ile hafif basınç uygulanır. 5.3. 1. Enjektör iğnesi değiştirilip, başka bir yerde işlem tekrarlanır. 5.3. 18. Kan görüldüğünde, serbest kalan el ile turnike açılır, 5.3. 19. İlacın tamamı, hastayı gözlemleyerek ve iğnenin damarda olup olmadığı kontrol edilerek yavaşça verilir. 5.3. 20.İlaç bitince iğne geri çekilip, çıkarılırken, iğne yerine kuru pamuk tampon ile hafif basınç uygulanır. 5.4.Yapılacak tedavi serum ise veya serum içinde verilmesi gerekiyor ise, 5.4.1. Kateter ile serum seti birleştirilir, 5.4.2. İnfüzyon seti 45-60cm yukarıya asılır, 5.4.3. Setin klempi açılır ve dakikadaki damla sayısı ayarlanır, 5.4.4 Perfüzyon boyunca, infüzyon akışı sık sık kontrol edilir, 5.4.5. Hasta, işlem boyunca uygulamaya bağlı komplikasyonlar (damar yolunda ağrı, ateş, ödem, kızarıklık, hassasiyet, hastada üşüme, titreme, ateş, kızarıklık, dispne, öksürük, siyanoz, taşikardi, hipotansiyon, terleme) yönünden izlenir, 5.4.6. Komplikasyonlardan herhangi biri gelişirse işlem sonlandırılır. 5.4.. Perfüzyon bitiminde klemp kapatılır, 5.4.8 Flasterler alkol ile yumuşatılarak açılır ve kateter hafifçe dışa doğru çekerek çıkartılır, 5.4.9. İğne yerine kuru pamuk tampon ile hafif basınç uygulanır. 5.4.10. İntraketin damar yolunda kalması düşünülüyorsa, ilaç uygulamasının ardından 2-3cc serum fizyolojik ile damar yolu yıkanır ve steril kapak ile kateter ucu kapatılıp tespit edilir. ( Gerektiğinde heparinle yıkanmış enjektöre serum fizyolojik çekilerek damar yolu yıkanır ve steril kapak ile kapatılır.) 5.4.12. İşlem sonrası; 5.4.12.1. Malzemeler toparlanır, temizlenir ve kaldırılır. 5.4.12.2. Kullanılan enjektör, iğne, intraketler Tıbbi Atıkların Kontrolü Talimatı na göre atılır. 5.4.12.3. Eller El Yıkama Talimatı na göre yıkanır, 5.4.12.4. İşlem hemşire tarafından Hemşire Gözlem Formu ndan kontrol eder. 5.4.12.5. İlaç ile ilgili gelişebilecek komplikasyonlar yönünden hasta izlenir, sonuçlar hemşire tarafından Hemşire
Gözlem Formu na kaydedilir. 5.5. Subkutan (derialtı) yolla ilaç uygulama 5.5. 1. Gerekli malzemeler hazırlanır: Uygun büyüklükte ilaç tepsisi, Antiseptik solüsyon(alkol) Enjektör, Pamuk tanponlar, 5.5. 2. Eller, El Yıkama ve Eldiven Giyme Talimatı na gore yıkanır. 5.5. 3. İlaç, doktor orderı ve prospektüsüne uygun olarak hazırlanır, 5.5. 4. Hazırlanan ilaç, ilaç tepsisine yerleştirilir, hasta yanına gidilir, 5.5. 5. Hastanın kimliği kontrol edilir, 5.5. 6. İşlem hastaya açıklanır, 5.5.. Subkutan uygulama için uygun bölge seçilir (uyluğun dış yanı, dirseğin 4 5 parmak yukarısında deltoid kasın alt ucu, karındaki subkutan doku, sırttaki subkutan doku), 5.5. 8. Hastaya uygun pozisyon verilir, 5.5. 9. Enjeksiyon bölgesi, antiseptikli pamuk tampon ile, merkezden dışarı doğru dairesel harekelerle temizlenir, 5.5. 10. Enjeksiyon yapılacak bölge, iki parmak ile çevresinden tutularak kaldırılır, 5.5.11. İğne deri turgoru ve kalınlığına göre 45-90 lik açı ile deri altına sokulur, 5.5. 12. İğne yerine girince doku serbest bırakılır, 5.5. 13. İğnenin kan damarına girip girmediğini anlamak için piston hafifçe geri çekilir, 5.5. 14. Kan gelmezse ilaç yavaşça verilip, iğne çabucak geri çekilir. 5.5. 15. Kan gelirse iğne geri çekilir ve yeni bir iğne ucu ile aynı işlem tekrarlanır. 5.5. 16. Enjeksiyon bölgesi, emilimi kolaylaştırmak için, pamuk tampon ile tampon yapılır. 5.5. 1. Malzemeler toparlanır, eller yıkanır, işlem hemşire tarafından Hemşire Gözlem Formuna kaydedilir. 5.6. İntradermal (deri içi) yolla ilaç uygulama 5.6.1. Gerekli malzemeler hazırlanır: Uygun büyüklükte ilaç tepsisi, Antiseptik solüsyon( alkol ) Dispossable uygun enjektör
Pamuk tamponlar, 5.6.2. Eller, El Yıkama ve Eldiven Giyme Talimatı na göre yıkanır, 5.6.3. İlaç, doktor orderı ve prospektüsüne uygun hazırlanır, 5.6.4. Hazırlanan ilaç, ilaç tepsisine yerleştirilir, hasta yanına gidilir, 5.6.5. Hastanın kimliği kontrol edilir, 5.6.6. İşlem hastaya açıklanır, 5.6.. Subkutan uygulama için uygun bölge seçilir (sol ön kolun 2/3 üstü ve dış kısmı), 5.6.8. Hastaya uygun pozisyon verilir, 5.6.9. Enjeksiyon bölgesindeki deri dairesel hareketle merkezden dışarı doğru, antiseptikli pamuk tampon ile silinir, 5.6.10. Enjektör uygulama yapılacak ele alınır, diğer el ile hastanın ön kolu altından tutulup deri işaret ve başparmak ile çekilip, gerdirilir. 5.6.11. İğne kesik ucu yukarı bakacak şekilde 15 lik açı ile 2mm kadar deri içine sokulur. 5.6.12. İlaç, deride 6-8mm lik kabarcık oluşturacak şekilde verilir, 5.6.13. Enjeksiyon yerine pamuk bastırmadan iğne aynı açı ile çıkarılır bölge ovulmaz, silinmez, masaj uygulanmaz. 5.6.14. Malzemeler toparlanır, eller yıkanır, işlem kaydedilir.