Beyaz Eşya Sektör Raporu

Beyaz Eşya Sektör Raporu

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I 1.GİRİŞ 1. Sektörün Tanımı ve Ürün Çeşitleri 1.1. Sektörün Tanımı 1.2. Ürün Çeşitleri 2. Sektörün Gelişimi ve Potansiyeli 2.1. Dünyada Beyaz Eşya Sektörü 2.2. Türkiye de Beyaz Eşya Sektörü 2.2.1.Türkiye nin Dış Ticareti 2.2.1.1.İhracat 2.2.1.2.İthalat 2.3.Diğer Sektörlerle İlişkiler 2.4. Gümrük Birliği nin Sektöre Etkileri 2.5.Türk Beyaz Eşya Sektörünün Rekabet Gücünü Etkileyen Unsurlar 3.CE işareti 4.SONUÇ KAYNAKÇA Sayfa 2/21

BÖLÜM I 1.GİRİŞ 1. Sektörün Tanımı ve Ürün Çeşitleri 1.1. Sektörün Tanımı Kullanım süresi bir yıldan uzun, dayanıklı tüketim mallarının alt sektörleri içinde yer alan Beyaz Eşya Sektörü çok sayıda ve çeşitli mal grubunu içermektedir. Bazı kaynaklarda elektrikli ev aletleri, bazılarında ise dayanıklı tüketim malları kapsamına giren Beyaz Eşya Sektörü farklı teknolojileri nedeniyle çok geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Bu ürünlerin başlıcaları; buzdolabı, çamaşır, bulaşık makinası, fırın, ocak, süpürge gibi temel ürünler ve tost makinası, robot, meyve presi, blender, mixer gibi küçük ev aletleri ayrıca, derin dondurucu, klima, şofben, termosifon, su arıtma cihazı gibi ürünlerdir. Türkiye'de beyaz eşya sektörü, gelişen teknolojisi, her geçen gün artan üretimi, ihracat kapasitesi ve bunlara bağlı olarak genişleyen yan sanayii, servis, bayi ağları ve istihdam imkanları açısından Türk ekonomisine önemli katkılarda bulunmaktadır. Bu bağlamda beyaz eşya sektörü yaklaşık 500 bin kişinin geçimini sağlamaktadır. Tüketicinin bilinçlenmesi ve araştırma geliştirme çalışmalarına verilen önemin artmasıyla başlayan kalite yarışı ve rekabet ortamı, son 10 yılda beyaz eşya sektörünün büyük aşamalar kaydetmesini sağlamıştır. Beyaz eşya sektörünün büyüme hızında etkili olan pek çok faktör bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri ilk satın alma talebi ve yenileme-değiştirme talebidir. Bu iki bileşen sonucunda oluşan toplam talep ise pazarın dinamiklerini belirlemektedir. Bunun yanında pazarın büyümesinde etkin ve tüketiciye uygun imkanlar sunan kampanyalar da etkili olmaktadır. Beyaz eşyada yıllar içinde sağlanan iyileştirmeler ve geliştirilen teknolojilerle ulaşılan kalitenin yanısıra, kullanımdaki enerji tasarrufu ortalama %40'lara varmıştır. 1990'lı yılların başına kadar kapasitenin büyük bir kısmını iç pazar için kullanan beyaz eşya sektörü özellikle bu tarihten itibaren yurtdışı pazarlara da yönelmiş, uzun vadeli ve kalıcı bir müşteri ağı oluşturmuştur. Buna karşın ülkemizde de gerek şirket satın alma yolu gerekse doğrudan yatırım yolları ile yabancı sermayeli dünya ölçeğindeki üreticilerin sayısı artmıştır. Gerek yurtiçinde, gerekse yurtdışındaki satış rakamlarının artması neticesinde kapasite yatırımları da artış göstermiştir. 1.2. Ürün Çeşitleri Bu bölümde yukarıda yer alan ürünlerden temel beyaz eşya ürünleri olarak gösterilen buzdolabı, çamaşır, bulaşık makinası, fırın, ocak ele alınmıştır. Bu ürünlerin Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları (G.T.İ.P) aşağıda yer almaktadır. Sayfa 3/21

Tablo:1 Temel Beyaz Eşya Ürünlerinin Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları G.T.İ.P Ürün İsmi 8418.10, 8418.21, 8418.29, 8418.30, 8418.40 Buzdolabı-Derin Dondurucu 8450.11, 8450.12, 8450.19 Çamaşır Makinası 8422.11 Bulaşık Makinası 7321.11, 7321.12, 7321.19, 8516.50 Fırın 8451.21, 10.00.11, 8451.21.90.00.11 Çamaşır Kurutma Makinaları 8508.11 Elektrik Süpürgeleri 8516.40 Elektrikli ütüler 8509.40, 8516.60, 8516.71, 8516.72, 8516.79 Elektrikli Mutfak Cihazları 2. Sektörün Gelişimi ve Potansiyeli 2.1. Dünyada Beyaz Eşya Sektörü Beyaz eşyaların gelişimi iki dünya savaşı arasında ilk mekanik çamaşır makinasının ve elektrikli buzdolabının ABD'de üretilmesiyle başlamıştır. II. Dünya Savaşı ile birlikte duraklama sürecine giren beyaz eşya sektörünün gelişimi, savaştan sonra hızlı bir atılım kaydetmiş, ABD'yi 10 yıllık bir gelişmeyle Japonya takip etmiştir. Beyaz eşya ürünlerinin kullanımı günümüzde ülkelerin gelişmişlik göstergelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde ise beyaz eşya kullanımı doğal olarak az gelişmiş ülkelere nazaran daha fazladır. Gelişmiş ülkelerde pazar doyuma ulaştığı için bu pazarlarda büyüme durmuş, bu da yeni pazarlara yönelme ihtiyacını doğurmuş ve de şirketlerin ulusal şirket konumundan uluslararası şirkete dönüşmelerini gerektirmiştir. Pazarın doyuma ulaşması ayrıca firmalar arası rekabeti kızıştırmış firmaların daha kaliteli ve yeni ürünleri piyasaya sürmeleri sonucunu da beraberinde getirmiştir. Beyaz eşya sektöründe faaliyet gösteren firmalar uluslararası şirketler ve ulusal şirketler diye 2 grupta ele alınmaktadır. Kimi uluslararası şirketler aynı anda birden fazla pazarda üretim ve satış yaparken, kimileri de bir ülkede üretimi gerçekleştirip, birden fazla ülkenin pazarlarına ürün arzında bulunmaktadırlar. Ulusal şirketler ise üretim ve satışlarını bulundukları ülkede gerçekleştirmektedirler. Bu tür şirketlerin dış satımlarının toplamı genelde % 10'u geçmemektedir. Uluslararası şirket niteliğini kazanmak isteyen ulusal bir şirket doğal olarak dış pazarlara eskisine nazaran daha fazla yönelecek ve dış satımını arttırma çabasına girişecektir. Uluslararası şirketlerin birinci grubuna Whirlpool-Philips, General Electric-Hot Point, ikinci grubuna ise Bosch-Siemens, Ariston-Merloni, Electrolux-AEG örnek olarak verilebilir. Ulusal şirketlere örnek olarak ülkemizden Arçelik, Fransa'dan Thompson, İngiltere'den Lec sayılabilir. Belirtmek gerekir ki bu ulusal şirketler de günümüzde önemli atılımlar kaydetmekte ve uluslararası bir nitelik kazanma yönünde ilerlemektedirler. Dünya beyaz eşya ticareti 2008 yılında 61,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Dünya ticareti son dört yılda yıllık ortalama % 11,9 oranında büyüme kaydetmiştir. 2008 yılındaki büyüme oranı ise % 9,9 dur. Sayfa 4/21

Çin, dünya ihracatındaki % 25,9 luk payı ile en çok ihracat yapan ülkeler sıralamasında açık ara birinci sıradadır. Çin den sonra Avrupa nın en önemli beyaz eşya üreticileri olan Almanya (% 11,7) ve İtalya (% 11,6) gelmektedir. Türkiye, beyaz eşya ihracatında % 4,3 pay ile 4. sıradadır. Ürün bazında ise, buzdolabı ihracatında % 6,7 ile 6. sırada, çamaşır makinesi ihracatında % 6,6 ile 4. sırada, bulaşık makinesi ihracatında % 8 ile 4. sırada ve fırın ihracatında % 3,2 ile 7. sırada bulunmaktadır. Beyaz eşya ithalatında ise dünyanın en büyük ulusal ekonomisi olan Amerika Birleşik Devletleri (% 19,3) birinci sıradadır. ABD yi, Almanya (% 6,8), İngiltere (% 6,2), Fransa (% 5,9) ve Rusya (% 4) izlemektedir. Tablo:2 Dünya İhracatı(1000 Dolar) 2003 2004 2005 2006 2007 Buzdolabı 9.472.812 11.417.024 12.732.705 15.200.976 17.578.822 Çamaşır Makinası 6.371.043 7.973.792 8.823.411 9.427.713 10.470.570 Fırın-Ocak 5.128.273 5.949.583 6.462.673 7.055.978 7.986.817 Bulaşık Makinası 2.046.182 2.486.525 2.665.243 2.983.973 3.496.075 Diğer ev aletleri 14.967.565 17.481.987 19.390.341 20.723.262 22.105.890 TOPLAM 37.985.875 45.308.911 50.074.373 55.391.902 61.638.174 Kaynak:www.trademap.org. Tablo 3: Dünya İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı(1000 Dolar) 2004 2005 2006 2007 2007(%) Çin 8.324.248 10.884.774 13.121.080 15.399.940 25,0 İtalya 6.355.271 6.248.884 6.411.590 6.995.919 11.3 Almanya 5.528.079 5.932.583 6.502.230 6.938.829 11,3 Türkiye 1.462.516 1.723.249 2.155.617 2.678.645 4,3 Polonya 1.165.303 1.548.097 1.908.042 2.524.975 4,1 Güney Kore 2.899.704 2.911.096 2.787.325 2.450.882 4,0 ABD 1.808.387 2.084.681 2.290.896 2.420.564 3,9 Meksika 1.855.630 1.353.059 2.251.832 2.172.386 3,5 Tayland 1.413.354 1.638.353 1.912.514 2.077.043 3,4 Fransa 1.429.476 1.389.691 1.364.640 1.536.666 2,5 İspanya 1.343.988 1.393.776 1.326.829 1.381.554 2,2 Slovenya 744.256 771.179 831.894 1.020.812 1,7 İsveç 979.159 863.363 920.913 1.010.833 1,6 Hong Kong 1.149.459 1.206.050 957.549 935.929 1,5 Singapur 613.532 698.460 723.942 917.117 1,5 Malezya 618.081 639.488 733.821 857.822 1,4 Macaristan 481.461 633.432 746.948 820.857 1,3 İngiltere 613.686 639.384 630.782 680.934 1,1 Hollanda 469.304 487.874 564.530 642.165 1,0 Çek Cumhuriyeti 281.565 368.417 435.171 554.050 0,9 Diğer Ülkeler 5.772.452 6.658.483 6.813.757 7.620.252 12,4 TOPLAM 45.308.911 50.074.373 55.391.902 61.638.174 100,0 Sayfa 5/21

Kaynak:www.trademap.org Tablo:4 Dünya İthalatının Ülkelere Göre Dağılımı(1000 Dolar) 2004 2005 2006 2007 2007(%) ABD 8.586.518 9.790.201 11.870.378 12.255.927 19,3 Almanya 3.639.546 4.113.241 4.375.131 4.338.139 6,8 İngiltere 3.435.139 3.568.831 3.679.685 3.913.718 6,2 Fransa 2.996.323 3.219.536 3.441.107 3.732.406 5,9 Rusya Fed. 1.300.241 1.703.744 1.955.635 2.558.128 4,0 Japonya 1.605.355 1.906.912 2.046.256 2.429.346 3,8 Kanada 1.533.864 1.815.857 2.072.973 2.258.512 3,6 İspanya 1.522.892 1.647.327 1.849.064 2.031.907 3,2 İtalya 1.293.167 1.471.868 1.602.938 1.964.388 3,1 Hollanda 1.307.887 1.391.297 1.505.775 1.703.349 2,7 Avustralya 1.064.761 1.048.665 1.196.605 1.367.234 2,2 İsveç 856.954 926.416 1.025.274 1.342.770 2,1 Belçika 1.013.302 1.061.262 1.137.528 1.215.304 1,9 Polonya 635.379 730.786 853.517 1.117.806 1,8 Hong Kong 1.058.079 1.114.042 903.664 937.705 1,5 Danimarka 563.301 615.463 655.672 799.961 1,3 Bir.Arap Emir. 314.528 687.258 1,1 Avusturya 632.914 668.562 628.174 684.480 1,1 İsviçre 525.207 580.780 610.563 668.191 1,1 Yunanistan 506.049 514.764 531.447 652.383 1,0 Diğer Ülkeler 10.529.341 12.415.364 14.068.992 16.813.623 26,5 TOPLAM 44.606.219 50.619.446 56.010.378 63.472.535 100,0 Kaynak:www.trademap.org 2.2. Türkiye de Beyaz Eşya Sektörü Ülkemizde beyaz eşya sektörüne ilişkin ilk üretim 1955 yılında İstanbul'da montaj sanayiine dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Türkiye'de bu ilke imza atan isimler Vehbi Koç ve Jack Kamhi olmuşlardır. Önceleri çok az firmanın boy gösterdiği pazarda zamanla, piyasa ekonomisinin de benimsenmesiyle firma sayısı da artmıştır. İlk yerli çamaşır makinesi üretimi 1959 da, ilk buzdolabı üretimi 1960 da, ilk otomatik çamaşır makinesi üretimi ise 1974 de yapılmıştır. 1980'li yıllara kadar birkaç firmanın faaliyet gösterdiği Beyaz Eşya Sektörü Türkiye'de bu yıllarda pazar ekonomisi kavramının yerleşmemiş olması,yabancı sermayesinin bu nedenle gelemeyişi gibi nedenlerle gelişememiştir. Ayrıca bu yıllarda ileri teknoloji ve kalifiye eleman eksikliği, tüketicinin alım gücünün düşüklüğü gibi etkenler de sektörün gelişmesini olumsuz yönde etkilemiştir. 1980 sonrasında piyasa ekonomisi uygulamalarına ağırlık verilmesiyle birlikte hızlı bir gelişme sürecine girmiş, yabancı firmalar da pazara yatırım yapmaya başlamıştır. 24 Ocak 1980 Ekonomik İstikrar Tedbirlerinden sonra serbest pazar ekonomisine geçişle birlikte, yabancı firmalar pazara yatırım yapmaya başlamışlardır. Böylece firmalararası rekabet artmış, bu da tüketici için sadece daha kaliteli ürün satın alma imkanını doğurmuştur. Sayfa 6/21

Ülkemiz beyaz eşya sektöründeki önemli gelişmelerden biri de 9 Ağustos 1989'da gerçekleşmiştir. Zira 9 Ağustos 1989 kararları ile Gümrük Vergisi ve fonlardaki düşüş ithal mallara olan talebi arttırmış, bu kararlarla birlikte birçok yeni yabancı firma pazara girmiştir. Yerli firmaların bazıları bu yabancı firmalarla ilişkiler kurmuş ve bunlardan teknoloji transfer etmişlerdir. Böylece yerli firmalar günümüzde uluslararası şirketlerle rekabet edebilecek kalite ve teknoloji düzeyine ulaşmışlardır. Bugün; Türkiye'de Beyaz Eşya Sektörü, gelişen teknolojisi, her geçen gün artan üretimi ve bunlara bağlı olarak genişleyen yan sanayi, servis, bayi ağları ve istihdam imkanları açısından Türk ekonomisine önemli katkılarda bulunan bir sektördür. Ayrıca, tüketicinin bilinçlenmesi ve araştırma-geliştirme çalışmalarına verilen önemin artmasıyla başlayan kalite yarışı ve rekabet ortamı son 10 yılda Beyaz Eşya sektörünün büyük aşamalar kaydetmesini sağlamıştır. 1990'lı yılların başına kadar kapasitenin büyük bir kısmını iç pazar için kullanan Beyaz Eşya Sektörü özellikle bu tarihten itibaren yurtdışı pazarlara da yönelmiş, uzun vadeli ve kalıcı bir müşteri ağı oluşturmuştur. Artan kapasite yatırımları ile Türkiye'deki Beyaz Eşya talebinin % 90'ı üretici firmalar tarafından karşılanmaktadır. Türkiye, 70 milyonluk nüfusa sahip olması, bu nüfus içinde genç nüfusun yoğunluğu ve büyük aileden çekirdek aileye geçiş süreci yaşanması gibi nedenlerle, ev aletleri üreten firmalar için çok cazip bir pazar durumundadır. 2007 yılı nüfus sayımına göre Türkiye de ortalama hanehalkı sayısı 4,7 kişidir, ancak bu oran kişi başına düşen ortalama gelir seviyesinin yüksek olduğu illerde daha azdır. Ayrıca her yıl yaklaşık 500 bin çiftin evlendiği ülkemizde hane sayısındaki yıllık ortalama % 2,5'lik büyüme gelişmiş ülkelerin (ortalama %1,5) çok üzerindedir. Bu koşullar dikkate alındığında ekonominin istikrarlı bir seyir izlemesi durumunda ülkemizdeki ev aletleri pazarının ve üretim miktarının büyümeye devam etmesi beklenmekteydi, ancak 2008 yılında başlayan küresel krizin sektörü olumsuz etkileyeceği oraya çıkmıştır. Gelişmiş batı ülkelerinde genç nüfusun tüm nüfus içindeki oranının az olması, yani göreli olarak yaşlı nüfusa sahip olmaları, bu nedenlerden ötürü beyaz eşya pazarının doygunluğa yakın olmasından dolayı beyaz eşya satışları büyük oranda yenileme alımları ve nisbeten az sayıda da olsa, yeni konutların yerleşime açılması sonucu yapılan "ilk satın almalara" bağlıdır. Sektör ürünlerinin gelecekteki en önemli pazarlarının Türkiye gibi genç nüfus yoğunluğu fazla olan ve kişi başına düşen geliri yükselen gelişmekte olan ülkeler olacağı tahmin edilmektedir. Sektörün imalatı daha çok Marmara, Ege ve Orta Anadolu'da yoğunlaşmıştır. Başlıca fabrikalar İstanbul, Manisa, Eskişehir, Bolu, Bursa, İzmir, Ankara, Kocaeli, Yalova, Kayseri, Konya ve Bilecik te yer almaktadır. 2 milyonun üzerinde kişiye geçim kaynağı sağlayan sektör, yıllık 25 milyon adedi aşan üretim kapasitesi ile AB'de İtalya'dan sonra ikinci büyük üretim üssüdür. Sektörde 50 nin üzerinde orta ölçekli imalatçı ve büyük üreticilerin yanı sıra,sayıları 500 ün üzerinde olduğu tahmin edilen aksam ve parça imalatçısı faaliyet göstermektedir. Altı büyük beyaz eşya üreticisi de "Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği TÜRKBESD" üyesidirler. Yan sanayi grubunda yer alan 200 kadar firma "Beyaz Eşya Yan Sanayicileri Derneği BEYSAD" çatısı altında toplanmışlardır. Bu iki derneğin dışında bir diğer üretici derneği olarak da Küçük Ev Aletleri Sanayicileri Derneği KESİD mevcuttur. Sayfa 7/21

Türk beyaz eşya üreticileri basit montaj hatlarıyla başladıkları imalat faaliyetlerini, bugün kendi tasarım ve teknolojilerini yaratacak hatta dışarı teknoloji transfer edecek düzeye getirmişlerdir. Sektördeki başlıca markalar şunlardır: Arçelik, Beko, Altus, Aygaz, (Arçelik); Profilo, Bosch, Siemens (BSHProfilo); Vestel (Vestel); Ariston, Indesit (Indesit). Beyaz eşya sektöründe sadece özel sektör firmaları faaliyet göstermektedir. Tablo 5: Beyaz Eşya Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmalar ÜRETİCİ MARKALARI ARÇELİK A.Ş. Arçelik, Beko, Aygaz, Demirdöküm, Altus BSH PROFİLO A.Ş. Profilo, Bosch, Siemens MERLONİ Ariston, Indesit TEBA Teba, Arrow AUER Auer TÜRK DEMİRDÖKÜM Demirdöküm, Arçelik, Aygaz, Beko KUMTEL Kumtel, Luxell (BESD Kaynaklarına Göre) Tablo 6: Türkiye nin 2007 Yılı İlk 500 Firma Listesindeki Beyaz Eşya Üreticileri İlk 500 Firma Listesindeki Sıralama Firma Adı Bağlı Bulunduğu Ticaret Odası 7 Arçelik A.Ş. İstanbul 21 BSH Ev Aletleri San.ve Tic.A.Ş. İstanbul 30 Vestel Beyaz Eşya San.ve Manisa Tic.A.Ş. 146 Indesit Company Beyaz Eşya İstanbul San.ve Tic.A.Ş. 397 Kumtel Dayanıklı Tük. Malları Kayseri Plastik San.ve Tic.A.Ş. Kaynak:İstanbul Sanayi Odası(www.iso.org.tr) Her zaman en yeni ürünleri tercih eden Türk tüketicilerinin tercihi yerli ürünlerden yana olmaktadır. Bu durum sektörün iç pazardaki başarısına işaret etmektedir. Sektör aynı zamanda sıkı müşteri bağlılığına sahip güçlü markalar yaratmıştır ve başta Avrupa Birliği(AB) olmak üzere dış pazarlarda varlığını güçlendirmektedir. İç pazarın yanı sıra, Türk Beyaz Eşya Sektörü AB pazarında da önemli bir paya sahiptir. Dört büyük beyaz eşya olarak tabir edilen buzdolabı, fırın, çamaşır makinesi ve bulaşık makinesi pazarında yıllık 50 milyon adet satışın gerçekleştiği AB pazarının yaklaşık % 15 i Türk malı ürünlerden oluşmaktadır. Ankastre ürünler kategorisi de hızla büyüyen bir başka ürün grubudur. Bu kategori tasarım bakımından yeni çizgiler taşımakta ve yüksek gelir kesimlerine hitap etmektedir. Ürünler müşterilerin öncelikleri dikkate alınarak tasarlanmakta ve üretilmekte, müşteri memnuniyeti ön planda tutulmaktadır. Sektör çevre konusuna özenle eğilmekte ve çevreyle ilgili mevzuat ve düzenlemeleri takip etmektedir. Yeni kuşak ürünlerde enerji, su ve deterjan tüketimi azaltılmakta, gürültü emisyonları daha düşük seviyelere indirilmektedir. Sayfa 8/21

Sektörün başarısını borçlu olduğu bir diğer önemli konu satış sonrası hizmetlerdir. Servis hizmetleri son derece titizlikle ele alınmakta ve bu konudaki sıkı yasal düzenlemeler takip edilmektedir. Yaygın servis ağları müşterilerin beyaz eşyaya olan ilgisini desteklemektedir. Sektör üretimi, sektörün başlangıç yıllarından itibaren önemli artışlar göstermiştir.enflasyona karşı başlatılan kampanyanın etkisiyle, tüketici enflasyonist ortamda elinde tuttuğu parasını beyaz eşya, otomobil gibi dayanıklı tüketim mallarına yatırmaya başlamıştır. Bu da üretimi ve yatırımı kamçılamıştır. Tablo 7: Dört Büyük Beyaz Eşyanın Üretim Rakamları (1000 adet) 2004 2005 2006 2007 2008 Buzdolabı 5308 5538 6740 6865 6002 Çamaşır Makinası 3963 4382 5277 5128 4739 Bulaşık Makinası 657 783 1180 1842 2140 Fırın 1715 1660 2201 2363 3039 Toplam 11643 12363 15398 16198 15920 Kaynak:Türk Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği(TÜRKBESD) Tablo 8: Dört Büyük Beyaz Eşyanın İç Satış Rakamları(1000 Adet) 2004 2005 2006 2007 2008 Buzdolabı 1991 1961 2110 1940 1907 Çamaşır Makinası 1914 1815 1779 1575 1453 Bulaşık Makinası 546 617 839 1054 1108 Fırın 359 608 726 786 700 Toplam 4810 5001 5453 5356 5167 Kaynak:Türk Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği(TÜRKBESD) 2.2.1.Türkiye nin Dış Ticareti 2.2.1.1.İhracat Dış ticaretteki serbestleşme, iç pazarda ithal ürünlerin serbestçe yer almasını sağladığı gibi, Türk ürünlerinin de yabancı pazarlara tarife ve kota gibi engellerle karşılaşmadan girebilmesinin yolunu açmıştır. Üretimde kullanılan yüksek teknoloji, ARGE faaliyetlerine verilen önem, ISO serisi vb. kalite standartlarının öneminin kavranması, tüketici tercihlerinin ön planda tutulması, gelişmiş pazarlama teknikleri ve iyi kurulmuş servis ağları ihracattaki yüksek başarının dayandığı temel noktalardır. Tablo 9: Beyaz Eşya Sanayisi Dış Ticareti (Değer:US $ 1000) 2004 2005 2006 2007 2008 İhracat 1.429.542 1.698.861 2.154.707 2.725.238 2.964.047 İthalat 251.207 299.667 391.282 439.769 548.531 Kaynak:Dış Ticaret Müsteşarlığı Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın verilerine göre beyaz eşya sanayisinin 2008 yılı ihracat rakamı Sayfa 9/21

2,96 milyar dolara ulaşmıştır. İhracatın % 66 sı AB ülkelerine yapılmaktadır. AB nin en önemli pazar olmasının yanı sıra Türk beyaz eşya üreticileri özellikle Rusya ve Çin deki üretim tesisleri ile dünyanın hemen hemen her ülkesine yaygın pazarlama ağına sahiptir. Tablo 10: Beyaz Eşya İhracatı(1000 Adet) 2004 2005 2006 2007 2008 Buzdolabı 3361 3640 4796 5081 4370 Çamaşır Makinası 2236 2680 3527 3668 3555 Bulaşık Makinası 288 366 570 925 1101 Fırın 1388 1102 1460 1763 2493 Toplam 7211 7788 10353 11437 11519 Kaynak:TÜRKBESD Tablo 11: Beyaz Eşya İhracatı(1000 Dolar) 2004 2005 2006 2007 2008 Buzdolabı-Derin Dondurucu 591.478 737.653 936.188 1.148.690 1.106.660 Çamaşır Makinası 390.551 475.864 579.908 645.360 667.138 Bulaşık Makinası 51.099 67.192 109.275 209.793 264.208 Fırın-Ocak 141.359 139.617 156.597 199.733 251.898 Diğer Elektrikli Ev Aletleri 255.055 278.535 372.738 521.662 674.143 Toplam 1.429.542 1.698.861 2.154.707 2.725.238 2.964.047 Kaynak:DTM Tablo 12: Beyaz Eşya İhracatında Başlıca Pazarlar(2008-%) Buzdolabı-Derin Dondurucu Çamaşır Makinası Bulaşık Makinası Fırın-Ocak Diğer Elektrikli Ev Aletleri Kaynak:DTM İngiltere(16),Fransa(12),Almanya(9),İtalya(7),Irak(6) Fransa(11), Almanya(10), İtalya(10), İngiltere(9),İspanya(8) Fransa(16),İspanya(15),İngiltere(12),İtalya(8),Almanya(7) İngiltere(15),Romanya(10),Fransa(9),Rusya(6),Ukrayna(5) İngiltere(16),Almanya(12),Rusya(7),Fransa(7),İtalya(4) Tablo 13: Türkiye Beyaz Eşya İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı(1000 dolar) 2004 2005 2006 2007 2008 2008(%) İngiltere 205.174 208.581 303.324 399.740 408.967 13.8 Fransa 131.213 177.643 238.363 295.950 328.989 11.1 Almanya 170.830 195.946 217.940 198.146 264.997 8.9 İtalya 63.514 88.945 120.565 189.202 198.214 6.7 İspanya 101.273 101.795 144.148 178.343 166.273 5.6 Romanya 47.216 55.429 61.041 87.354 92.514 3.1 Rusya Fed. 51.944 60.660 75.239 68.994 89.777 3.0 Irak 76.423 79.621 77.141 73.990 86.872 2.9 Polonya 20.926 28.701 46.494 57.750 79.471 2.7 Yunanistan 38.907 45.251 48.144 66.317 61.286 2.1 İsrail 38.189 39.692 44.827 61.361 59.010 2.0 İran 6.669 13.372 25.351 48.977 55.725 1.9 Sayfa 10/21

Ukrayna 24.451 40.376 55.909 71.549 53.715 1.8 Azerbaycan 18.044 24.046 30.183 39.919 46.993 1.6 İsveç 12.462 15.479 14.565 28.962 45.479 1.5 Hollanda 25.774 27.461 31.512 38.760 44.684 1.5 Cezayir 33.936 47.454 53.452 43.987 42.876 1.4 Bulgaristan 22.733 32.941 44.405 46.832 40.402 1.4 Libya 6.116 13.621 15.707 19.753 39.119 1.3 ABD 17.095 3926 15.024 20.274 39.027 1.3 Diğer ülkeler 316.653 397.921 491.372 689.079 719.656 24.3 TOPLAM 1.429.542 1.698.861 2.154.707 2.725.238 2.964.047 100.0 Kaynak:DTM 2.2.1.2. İthalat Türkiye nin beyaz eşya ithalatı oldukça düşük bir seviyededir. 2008 yılında yapılan ithalatın değeri 563 milyon dolardır. Bu tutarın yaklaşık yarısı diğer ev aletleri alt sektörüne aittir. İthalatın % 34 ü Çin den yapılmaktadır. İtalya, Almanya, Fransa, İspanya ve Güney Kore ithalat yapılan diğer önemli ülkelerdir. Tablo 14: Sektördeki Başlıca İthalatçı Firmalar İthalatçı ELECTROLUX MAK A.Ş. ACARSOY RAKS ÜNİMEKS SİNGER MIELE DIGICOM ENKAY GROUP TEKNO S.A. HAKMAN ELEKTRONİK AND Markaları Electrolux, AEG Sanyo - Cosmos Kelvinator Hitachi White Westinghouse Goldstar - Candy Miele Frigidaire General Electric Hoover, Sharp Dyson Igloo Tablo 15: Türkiye nin Beyaz Eşya İthalatı(1000 Adet) 2004 2005 2006 2007 2008 Buzdolabı 44 63 242 348 225 Çamaşır Makinası 187 113 139 158 203 Bulaşık Makinası 177 200 246 73 96 Fırın 32 50 69 62 76 Toplam 440 426 696 641 601 Kaynak:TÜRKBESD Tablo 16: Türkiye nin Beyaz Eşya İthalatı(1000 Dolar) 2004 2005 2006 2007 2008 Sayfa 11/21

Buzdolabı 30.753 35.070 57.536 76.259 102.801 Çamaşır Makinası 42.518 28.933 43.471 63.422 70.812 Bulaşık Makinası 49.632 55.256 68.207 35.551 46.061 Fırın 17.582 24.434 34.884 38.017 51.530 Diğer 110.721 155.973 187.183 226.521 277.327 Toplam 262.068 309.887 410.226 450.715 563.791 Kaynak:TÜRKBESD Tablo 17: Beyaz Eşya İthalatında Başlıca Pazarlar(2008-%) Buzdolabı-Derin Dondurucu Çamaşır Makinası Bulaşık Makinası Fırın-Ocak Diğer Elektrikli Ev Aletleri Kaynak:DTM Güney Kore(19),Romanya(16),Tayland(8),İtalya(8),Almanya(7) İtalya(48),Almanya(28),Güney Kore(10),Çin(6),Polonya(3) İtalya(40),Almanya(33),Polonya(12),Fransa(5),Çin(3) Çin(54),Fransa(12),Polonya(6),İspanya(6),Almanya(5) Çin(53),Fransa(13),Polonya(7),İspanya(7),İtalya(5) Tablo 18:Türkiye Beyaz Eşya İthalatının Ülkelere Göre Dağılımı(1000 dolar) 2004 2005 2006 2007 2008 2008(%) Çin 46.770 76.507 108.061 147.727 185.686 33.9 İtalya 48.524 40.871 54.748 53.952 80.124 14.6 Almanya 47.759 49.923 52.113 53.378 58.779 10.7 Fransa 25.725 28.827 33.838 32.487 39.671 7.2 İspanya 27.380 32.627 37.949 36.500 31.369 5.7 Güney Kore 12.889 13.096 25.255 33.672 27.815 5.1 Polonya 8.636 13.893 19.812 13.563 26.817 4.9 Romanya 102 3 652 2.188 16.457 3.0 Tayland 2.198 3.644 7.303 7.809 8.784 1.6 ABD 5.925 8.279 6.974 7.852 8.693 1.6 Yunanistan 3.191 2.771 4.118 4.727 8.583 1.6 Singapur 4.738 5.331 6.818 6.118 8.340 1.5 Macaristan 492 601 1.006 2.281 4.864 0.9 İngiltere 3.635 3.159 5.275 8.229 4.786 0.9 Meksika 1.858 2.134 2.283 3.698 4.646 0.8 Slovenya 4.225 8.730 7.109 3.950 4.563 0.8 Portekiz 430 1.230 2.285 3.489 4.348 0.8 Brezilya 50 92 3.106 798 3.115 0.6 Çek Cumhuriyeti 401 987 2.665 2.450 2.862 0.5 Avustralya 0 1 220 2.111 2.700 0,5 Diğer ülkeler 6.279 6.962 9.693 11.792 15.529 2.8 TOPLAM 251.207 299.667 391.282 439.769 548.531 100.0 Kaynak:DTM 2.3.Diğer Sektörlerle İlişkiler Beyaz eşya sektörü de diğer sektörlerden bağımsız değildir. Diğer sektörlerdeki gelişmeler beyaz eşya sektörünü de olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Sözgelimi inşaatların artması dolaylı yoldan da olsa beyaz eşya sektörünü etkilemektedir, zira her yeni Sayfa 12/21

konutun, işyerinin vb. bu yerlerde kullanma ihtiyacı hissedeceği beyaz eşyalar bulunacaktır; bu da talep ve satışların artması demektir. Buna karşılık faiz oranlarının yükselmesi, tüketicileri harcama yerine tasarrufa teşvik etmekte bu da talep daralmasına yol açmaktadır. Bu durumda üretiminin düşmesinde daha ileriki safhalarda da istihdam üzerinde olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Beyaz Eşya Sektörünü, Yan Sanayi ile olan ilişkilerinde ise özellikle son iki yıllık dönem incelendiğinde işbirliğine doğru bir gelişme olduğu gözlemlenmektedir. Özellikle kalite faktörüne önem veren firmalar, yansanayilerinde bu konuda eğitilmesi için girişimlerde bulunmaktadırlar. Bu kapsamda ana sanayi firmaları yan sanayileri geliştirme ve sertifika verme programları uygulamaktadırlar, bu programların ürünün kalitesinde, üretim sürecinde teslimatların zamanında gerçekleştirilmesinde olumlu etkisi olduğu ise firmalarca kanıtlanmıştır. 2.4. Gümrük Birliği nin Sektöre Etkileri Ülkemiz 31 Temmuz 1959 tarihinde o zamanki adı ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET)'na üyelik başvurusu ile başlattığı süreci devam ettirerek tam üyelik yolunda önemli bir aşama olan Gümrük Birliğini 01.01.1996 tarihinden itibaren başlatmıştır. Gümrük Birliği'ne üyelik ülkemizde ekonomik ve sosyal yaşamda yeni bir ortam yaratmıştır. Avrupa Birliği ile oluşturulan Gümrük Birliği'nin sektöre en büyük etkisi, AB ülkelerinden yapılan ithalatta gümrük vergisi ve fon uygulamasının kaldırılmasıyla olmuştur. Gümrük Birliğinin ithalat maliyetini düşürmesi nedeniyle, dayanıklı tüketim malları ithalatı ve AB ülkelerinin ithalattaki payı artmıştır. Dayanıklı tüketim mallarının ithalatında belirlenen gümrük vergisi ve fonlar, AB ile oluşturulan Gümrük Birliği sonrası değişmiştir. Dayanıklı tüketim malları ithalatı öncelikle "high end" olarak nitelendirilen ve yurtiçinde üretilmesi ekonomik olmayan ileri teknolojili ve lüks malları kapsamaktadır. Tüketiciler öncelikle yaygın bayilik sistemine sahip, taksitli ve kampanyalı satış olanakları sunan ve satış sonrası hizmet noktaları ağını oluşturmuş yerli üreticileri tercih etmektedir. Ancak Gümrük Birliği sonrasında yabancı ortaklı üreticiler ürün çeşitlemesine gitme amacıyla ithalatlarını arttırmış ve böylelikle ithalatın iç tüketimde % 10'lar seviyelerinde seyreden payı artış göstermiştir. Sonuç olarak, orta ve uzun vadede sektörde reel fiyatların düşmesi, ödeme olanaklarının kolaylaşması, model sayısı ve değişme hızının artması, üreticilerin kar marjlarının azalması beklenmektedir. Bunun paralelinde yerli üreticilerin yabancı üreticilerle stratejik ortaklıklar kurma arayışına girerek sektördeki en önemli rekabetçilik unsurları olan sermaye ve teknoloji avantajı kazanma yönünde rekabet etmeleri beklenmektedir. İthalattaki artış kısa vadede sektörün rekabet gücünü olumsuz etkilemiş gibi gözükse de, Türkiye'de sektördeki firmaların verimlilik, teknoloji, kalite, pazarlama, servis gibi müşteri memnuniyetinin temelini oluşturan unsurlardaki iyileştirmeleri, firmaların rekabet gücünü daha da arttıracaktır. Sektörde rekabeti etkileyen ana unsur gümrüklerdeki değişikliklerin piyasaya yansıması olmuştur. GB yürürlüğe girmeden önce gümrük oranları beyaz eşyada %10 düzeyine kadar gerilemişti. GB'nin yürürlüğe girmesi ile bu oranlar sıfırlanmıştır. Bunun yanısıra Avrupa'dan ithal edilen bileşen ve parçalardaki gümrüğün sıfırlanması sonucu, yerli üreticilere maliyetlerde %2 düzeyinde fayda sağlanmıştır. Sayfa 13/21

Serbest ticaret anlaşmaları ile anlaşma imzalanan ülkelerin AB ve diğer üçüncü ülkelere mevcut anlaşma kapsamında tanıdığı tavizli rejimi Türkiye'ye yansıtması sayesinde, Türk sanayicisi bu ülke pazarlarında eşit rekabet koşullarına sahip olmuştur. Anlaşmaların bütün ülkeler ile tamamlanması ile ihracat ve yatırımda zaman içinde anlaşmaların pozitif etkileri görülebilecektir. AB pazarına girişte teknik engeller olmamakla birlikte resmi kuruluşlar dışındaki müşteriler özellikle, ihracat yapılan ülkelerin standart uygunluk belgesi ve işaretini talep etmektedirler. Bu belgeler alınırken gecikmeler olmakta, bu da ihracatı etkilemektedir. Bilindiği gibi Türkiye'ye ithal edilen Avrupa menşeli mallarda CE markasının bulunması, TSE'nin bu konu ile ilgili kontrol olanaklarını ortadan kaldırmaktadır. Bunun yanı sıra Türk standart belgesi Avrupa'da tanınmamaktadır. Ayrıca, ithal malların çoğalması neticesinde Avrupa ve üçüncü ülke menşeli malların (özellikle klima ve soğutucu) sayısı artırmıştır. Bu durumda Sanayi Bakanlığı ve TSE'nin imkanları bunların kontrolünde yetersiz kalmıştır. 2.5.Türk Beyaz Eşya Sektörünün Rekabet Gücünü Etkileyen Unsurlar Sektördeki AB mevzuatı uyumunun büyük oranda gerçekleşmiş olması rekabet gücünü artırmaktadır. Ancak mevzuat uyumu sırasında, Türkiye ile AB arasındaki birtakım yapısal farklılıkların dikkate alınmaması, kanunların Türkiye'de farklı uygulanmasına sebebiyet vermekte, bu da Türkiye deki üreticileri zor durumda bırakmaktadır. Bu uygulama farklılıklarından doğan ve özellikle elektrikli-elektronik eşya üreticilerini etkileyerek yabancı firmalarla eşit rekabet olanağını zedeleyen uygulamaların başında, üreticinin devlete ödediği vergilerin ödenme şekli gelmektedir. Yerli üreticiler, elektrikli-elektronik eşyanın üretiminde kullanılmak üzere yurtdışından aldıkları aksam ve parçalar için tüm fon ve KDV ödemesini bu parçaların ülkeye girişi esnasında yapmaktadırlar. AB de ise üretici, ürünü üretip sattıktan sonra sattığı ürünün vergisini ödemektedir. Bu tür uygulama farklılıkları gözden geçirilerek üreticinin AB menşeli firmalarla eşit şartlarda rekabet etmesinin sağlanması gerekmektedir. GB ile birlikte rekabeti etkileyen ana unsur ise gümrük oranlarındaki değişikliklerin piyasaya yansıması olmuştur. AB ülkelerinden ithal edilen aksam ve parçalardaki gümrük vergisinin sıfırlanması sonucunda dayanıklı tüketim malları sektöründeki yerli üreticilerin maliyetlerinde %2 oranında azalma ortaya çıkmıştır. GB sonrasında sektördeki firmaların verimlilik, teknoloji, kalite, pazarlama gibi müşteri memnuniyetinin temelini oluşturan unsurlarda sağladıkları iyileştirmeler sonucunda gelişen rekabet güçleri, GB nin önde gelen olumlu etkilerinden birisini teşkil etmektedir. GB nin tamamlanması sonrasında Bosch-Siemens, Merloni gibi Avrupalı büyük markaların Türkiye ye yaptığı yatırımlar sonucu iç piyasada oluşan rekabet yerli firmaları Ar-Ge ye yönelterek kalite standartlarını AB ye uyarlamalarında etkili olmuştur. Buna bağlı olarak GB nin ilk yıllarında ithal beyaz eşya talebini artıran Türk tüketicisi zamanla kalitesini yükselten yerli ürünlere yönelmiştir. Sektörün AB piyasasındaki önemli avantajlarından bir diğeri de AB li firmalara göre düşük maliyetle AB standartlarında yapılan üretimdir. Ancak KİT lerin yurtiçi piyasada yüksek, ihracatta ise düşük fiyat uygulamaları, yerli üreticilerin yabancı markalar karşısındaki fiyat rekabetini iç ve dış piyasalarda olumsuz etkilemektedir. Yüksek yoğunlaşmanın mevcut olduğu Avrupa da yedi firma piyasanın büyük çoğunluğuna hakim durumdadır. Yüksek düzeydeki rekabet, üretici firmaları her yıl yenilik yapmaya Sayfa 14/21

zorlamakta ve firmalar, ürünlerde yaptıkları çok küçük değişiklikleri bile büyük yenilik olarak tanıtmaktadırlar. Böyle bir ortamda rekabet edebilirlikte, maliyetleri azaltmanın yanı sıra Ar- Ge faaliyetleri ile ürün geliştirmenin de önemi artmıştır. 1998 yılında Türkiye de beyaz eşya ihracatı yapan en büyük firmanın Ar-Ge ye ayırdığı bütçenin net satışlarına oranı %1.63 iken aynı yıl İtalyan Merloni firmasında bu oran %4 olmuştur. Bu da AB piyasasından daha fazla pay almak isteyen firmaların, en önemli fiyat dışı rekabet gücü faktörlerinden birisi olarak görülen Ar-Ge ye daha çok önem vermesi gerektiğini göstermektedir. Diğer taraftan GB ile birlikte Ar-Ge ye verilen önemin arttığı görülmektedir. İhracatçı üç büyük beyaz eşya firmasının Ar-Ge ye ayırdıkları miktarın net satışlarına oranı 1994 de sırasıyla %0.70, %0.12 ve %0.11 iken bu oranlar 1998 de %1.63, %0.81 ve %0.36 ya yükselmiştir. İhracat yapılan AB ülkelerindeki firmalar, kendi ülkelerine ait standart kuruluşlarının uygunluk belgesinin ürünlerde bulunmasını talep etmekte, bu belgeler alınırken yaşanan gecikmeler ihracatı olumsuz etkilemektedir. Buna karşılık AB ve üçüncü ülke menşeli mallar Türk pazarına rahatça girebilmektedir. Bu da hem iç hem dış pazarlardaki rekabet edebilirlik açısından yerli firmaları olumsuz etkilemektedir. CE işaretinin iç piyasaya sunulan tüm ürünler-ürün parçaları için zorunlu olmaması ve etkili bir piyasa denetim mekanizmasının bulunmayışı,uzakdoğu kökenli ucuz ve AB kalitesine uygun olmayan malların iç piyasaya girmesine imkan tanımaktadır. Bu da bir çok beyaz eşya ürününde Türkiye deki üreticilerin iç piyasadaki rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Türkiye'de Beyaz Eşya Sektörünün önündeki en önemli sorunlarının başında beyaz eşyaların günümüzde her evde bulunmasına ve lüks olmaktan çıkıp, zorunlu mallar grubunda değerlendirilmeye başlanmasına rağmen lüks tüketim malı olarak değerlendirilmesi ve buna bağlı olarak uygulanan KDV oranlarının çok yüksek olmasıdır. Bu durum hem üreticiyi hem de tüketiciyi zor durumda bırakmakta, fiyatların yükselmesi sonucunu doğurmaktadır. İhracat ve ithalatta karşılaşılan sorunlara gelince; Türk markalarının dış pazarlarda yeterince tanınmaması, pazarların doyuma ulaşması (AB pazarı gibi), nakliye masraflarının yüksek olması ve gümrüklerde karşılaşılan sorunlar sayılabilir. Ayrıca Türk Standartlarına uygun olmayan ürünlerin ithal edilmesi de sektör açısından özellikle tüketiciler açısından önemli bir sorundur. İç piyasada ise sektörün en önemli sorunu; piyasalarda gerekli denetimin olmayışı ve faturasız satışlardır. Faturasız satışlar genelde spot piyasalarda yapılan satışlarla meydana gelmektedir. Bu piyasalarda bayilere göre daha düşük fiyatlarla satış yapılması sektörde haksız rekabeti doğurmaktadır; ayrıca bu piyasalardan yapılan alışverişlerin sonucunda fatura verilmemesi sonucunda devletin büyük bir vergi kaybı olmakta ve kayıt dışı ekonomi genişlemektedir. Bu sorunlardan yola çıkılarak sektörün daha iyi işleyebilmesi için; beyaz eşya ürünlerine uygulanan KDV oranının düşürülmesi, rekabet edebilmek için emek yoğun üretimden sermaye - yoğun üretime geçilmesi, işgücünün daha verimli kullanılması, dış pazarlara yönelik reklamların arttırılması, sağlam ve güvenilir finansman kaynaklarının bulunması, siyasi istikrarın sağlanması en önemli koşullar olarak gözükmektedir. Sayfa 15/21

3.CE işareti Avrupa Birliği nin (AB), teknik mevzuat uyumu çerçevesinde malların serbest dolaşımının tam anlamıyla sağlanması amacıyla ürünlerin teknik yapılarına ilişkin mevzuatı daha basit ve genel hale getirmek için 1985 yılında benimsediği Yeni Yaklaşım Politikası kapsamında hazırlanan Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamına giren ürünlerin bu direktiflere uygun olduğunu ve gerekli bütün uygunluk değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini sağlık, güvenlik ve tüketicinin ve çevrenin korunması gerekliliklerine uygunluğunu gösteren ve Conformité Européenne kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir birlik işaretidir. Üreticinin garanti beyanı olan ve bir anlamda da ürünün pasaportu olarak da ifade edilen CE işareti, bir kalite belgesi değildir. CE işareti, üzerinde bulunduğu ürünün, insan, hayvan, bitki sağlığı ve güvenliği ile çevreye zarar vermeyeceğini garanti altına almakta olup ve AB genelinde tek bir işaretin kullanılmasını sağlamaktadır. CE işareti, tüketicilerin topluluk tarafından emniyetli olarak sınıflandırılan ürünleri tespit etmesini kolaylaştırmakta ve bu işareti taşıyan ürünler, tüketicilere yüksek kaliteli ürünler sunulmasını sağlamak için, ambalaj, etiket ve emniyetle ilgili standartlara uygunluğunu göstermektedir. CE işaretleme sisteminde, uygunluk değerlendirme yöntemlerinin, ürünlerin özelliklerinin ve taşıdıkları risk oranlarını dikkate alan modüler anlayış uygulanır. Ürünün tasarım ve üretim aşamasında ilgili direktiflere uyduğunu belirlemeye yönelik modüllerin en az birinin uygulanması zorunluluğunu bulundurur. A dan H ye kadar çeşitli risk gruplarını kapsayan modüller ürünü tehlike derecesine göre sınıflandırır. Düşük riskli ürünlerde uygunluk değerlendirmesi için gerekli test ve belgelendirme üretici tarafından yapılır. Yüksek riskli ürünlerde ise test ve belgelendirmenin, AB tarafından onaylanmış kuruluşlar tarafından yapılması gerekir. Ürün kullanımında oluşabilecek bir kaza durumunda, AB ülkelerinden biri tarafından ürünün gereklerine uymadığı belirtilirse, üreticinin CE işaretini kullanabilmek için gereken tedbirleri aldığını ve nedenin yanlış kullanım olduğunu ispatlaması gerekir. Bu nedenle üretici, ürün sorumluluğunun kendisinde bulunduğunu unutmamalı ve ürünle ilgili tüm bilgilerin bulunduğu Teknik Dosya yı eksiksiz ve hatasız hazırlamalı ve üretildiği tarihten itibaren on yıl süreyle saklamalıdır. Yeni Yaklaşım Direktifleri hükümlerine uygun olarak üretilen ve asgari güvenlik koşullarına sahip olan, dolayısıyla da AB ülkelerine girişte CE uygunluk işareti taşıması zorunlu olan 23 ürün grubu bulunmaktadır. Bu ürün grupları ile Türkiye de bu ürün gruplarına ilişkin AB mevzuatının uyumundan sorumlu kuruluşlar aşağıdaki tabloda yeralmaktadır. Tablo 19: CE Uygunluk İşareti Taşıması Zorunlu Ürün Grupları Sıra Direktifin Kapsadığı Alan Uyumundan Sorumlu Kuruluş 1 Alçak Gerilim Cihazları Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 2 Basit Basınçlı Kaplar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 3 Gaz yakan aletler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 4 Sıcak su kazanları Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 5 Elektromanyetik uyumluluk Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sayfa 16/21

6 Makinalar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 7 Sivil kullanım için patlayıcılar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 8 Otomatik olmayan tartı aletleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 9 Patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipmanlar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 10 Asansörler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 11 Dondurucular Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 12 Basınçlı kaplar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 13 Açık havada kullanılan ekipmandan çevreye Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yayılan gürültü 14 Floresan lambalarda enerji etkinliği Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 15 Vücuda yerleştirilebilir aktif tıbbi cihazlar Sağlık Bakanlığı 16 Tıbbi cihazlar Sağlık Bakanlığı 17 In vitro tıbbi tanı cihazları Sağlık Bakanlığı 18 Oyuncaklar Sağlık Bakanlığı 19 Gezi amaçlı tekneler Denizcilik Müsteşarlığı 20 İnşaat malzemeleri Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 21 Kişisel korunma donanımları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 22 Radyo ve telekomünikasyon terminal cihazları Telekomünikasyon Kurumu 23 Yolcu taşıma amaçlı kablo üzerinde hareket eden Sanayi ve Ticaret Bakanlı araçlar Türkiye ile Avrupa Birliği arasında Gümrük Birliği ni tesis eden 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı nın 8.maddesi kapsamında AB nin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına ilişkin mevzuatının da Türkiye tarafından iç yasal düzenlemelere dahil edilmesi öngörülmüştür. Bu çerçevede, 15.1.1997 tarih ve 97/9196 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Topluluk teknik araçlarını uyumlaştıracak olan Türk kamu kuruluşları tespit edilmiştir. Uyumlaştırma süreci devam ederken, benimsenecek teknik mevzuatın etkin bir şekilde uygulanabilmesi için gerekli hukuki altyapının oluşturulmasını teminen 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun 11 Temmuz 2001 tarih ve 24459 sayılı Resmi Gazete de yayınlanmış ve 11 Ocak 2002 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Diğer yandan, bu Kanun un uygulama usul ve esaslarını belirleyen yönetmeliklerden, * Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları ile Onaylanmış Kuruluşlara Dair Yönetmelik, * CE Uygunluk İşaretinin Ürüne İliştirilmesine ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik ve * Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik Sayfa 17/21

17 Ocak 2002 tarih ve 24643 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak, 11 Ocak 2002 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. 4703 sayılı Kanun ile bu Kanun'a istinaden yayınlanan yönetmeliklerin 11 Ocak 2002 tarihi itibariyle yürürlüğe girmesi,türkiye de Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamındaki ürünlere bu tarihten itibaren CE işareti iliştirilmesinin zorunlu olacağı anlamına gelmemektedir. Bu ürünlere ilişkin AB direktifleri Türkiye de ilgili kuruluşlar tarafından iç mevzuat haline getirilip yürürlüğe konmadan, Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamında olup, iç piyasaya arzedilen ürünlere Türkiye de CE işareti iliştirilmesinin zorunlu hale getirilmesi sözkonusu değildir. Mevzuat uyumu tamamlandıktan sonra, bu işareti taşımayan ürünlerin iç piyasaya arzedilmesi mümkün olmayacaktır. Bu çerçevede,türkiye deki üreticilerin ilgili mevzuatın uyumundan sorumlu olan, mevzuatı hazırlayarak yürürlüğe koyacak olan kamu kuruluşları ile yakın ilişki içinde olmaları önem arzetmektedir. 4.SONUÇ Beyaz Eşya Sektörünün karşılaştırmalı üstünlüğünde görülen olumlu durumun, daha çok sektörün kendi içsel dinamiklerinden kaynaklandığı, GB nin getirdiği yüksek düzeydeki rekabetçi yapıya sektörün uyum sağlamış olduğu ve karşılaştırmalı üstünlüğünü giderek artırmakta olduğu söylenebilir. Rekabet gücünü etkileyen verilere bakıldığında Türkiye de ekonominin genelindeki verimliliğin düşük olduğu, Ar-Ge harcamalarının yeterli seviyede olmadığı, iş gücü, vergi ve enerji maliyetlerinin görece yüksek olduğu, reel kurla ilgili gelişmelerden dolayı ihracatçıların rekabet edebilirliklerini sürdürmek için ihraç fiyatlarını düşürmek durumunda kaldığı görülmektedir. Buna karşılık söz konusu genel manzara içerisinde beyaz eşya sektörünün karşılaştırmalı üstünlüğünü ve dolayısıyla rekabet edebilirliğini artırmış olması dikkat çekici bir gelişmedir. Bu durumu açıklamak için beyaz eşya sektöründeki Ar-Ge faaliyetlerine bakılması faydalı olacaktır. Türkiye de çoğu sektörde olduğu gibi beyaz eşya sektöründeki Ar-Ge çalışmaları da daha çok kalite ve tasarım geliştirme ile ürün uyumlaştırmaya yöneliktir. Ancak son dönemlerde ürün geliştirme faaliyetlerinde artış görülmektedir. Türkiye de beyaz eşya sektörünün öncüsü ve pazarın lideri olan firma, Türkiye de verilen patentlerin tek başına %10 una sahip durumdadır. Ülkemizde verilen patent sayılarının gelişmiş ülkelerin zaten çok altında kaldığı dikkate alındığında, bir beyaz eşya firmasının böyle bir paya sahip olması ekonominin bütünü açısından düşündürücü olmakla birlikte Türkiye deki beyaz eşya sektörünün ulaştığı konumun anlaşılması bakımından önemlidir. Tüm bu hususlar çerçevesinde bir ekonominin uzun dönemdeki gelişimi; o ekonomideki firmaların rekabet edebilir olduğu sektörlerdeki verimlilik düzeyinin, yüksek ve artan seviyeli bir yapıya kavuşturulmasını gerektirmektedir. Bu ise firmaların kalite geliştirmedeki ve/veya daha yüksek verime ulaşmadaki becerilerinin artırılmasını gerekli kılmaktadır. Diğer yandan son yıllarda küreselleşme ve hızlanan teknolojik gelişmeye bağlı olarak rekabet kavramı yeni bir boyut kazanmış, ucuz işgücü ve doğal kaynaklara dayalı rekabet anlayışının yerini ihtisaslaşma çerçevesinde dünya piyasalarına açılma ve üretim teknolojisini geliştirme Sayfa 18/21

almıştır. Bu çerçevede Türkiye nin, katma değeri yüksek olan ileri teknolojiye dayalı alanlarda, AB ve dünya ile rekabet edebilme potansiyel ve yeteneğine sahip sektörler üzerinde yoğunlaşması daha hızlı bir ekonomik büyümeyi de beraberinde getirecektir. Toplam verimlilik, Ar-Ge harcamaları ve yenilik faaliyetlerindeki artışın yanı sıra girdi maliyetlerini azaltıcı politikaların uygulanması sonucunda ileri teknolojinin kullanıldığı ve global firmalarla rekabet edebilen sektör sayısında sağlanacak artış, Türkiye için kalkınmanın belirleyicisi olma konumundadır. Yararlı Adresler Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği Kayışdağ Cad. Poyraz Sok. ER-Togay İş Merkezi 3/10 Kadıköy Tel : (0216) 346 59 66 Fax: (0216) 346 09 30 Beyaz Eşya Yan Sanayicileri Derneği İnönü Cad. Türapoğlu Sok. Sümko Sitesi A Blok D:14 Kozyatağı Tel : (0216) 445 05 68 Fax: (0216) 445 03 43 Sayfa 19/21

KAYNAKÇA http://kalkinma.org/?goster.asp?sayfa=rapor&id=94 http://kobi.mynet.com/pdf/beyazesya.pdf http://www.igeme.org.tr/arastirmalar/ulke_sek/sektor.cfm?sec=ara http://www.akdeniz.edu.tr/iibf/dergi/sayi11/08eroglu.pdf http://tr.wikipedia.org/wiki/ce_i%c5%9fareti http://www.alomaliye.com/ce_isareti_kullanim.htm http://www.frmtr.com/ekonomi-iktisat-isletme/766370-beyaz-esya-sektoru.html Sayfa 20/21