ICCI 215 215 RES Müracaatları ve Türkiye Rüzgar Sektörüne Etkileri İsmail KURİŞ, EKSİM Yatırım Holding
Misyon & Vizyon 1986 yılında kurulan Eksim Yatırım Holding A.Ş., Türkiye nin önde gelen grupları arasında yer almaktadır. Bünyesinde bulunan 2 iştiraki ve 5, den fazla çalışanı ile enerji, gıda ve gayrimenkul alanlarında ulusal ve uluslararası faaliyetlerini sürdürmektedir. Misyon: en üst seviyede üretim, hizmet ve çalışma standartlarını uygulayan, müşterilerine kesintisiz hizmet ve tedarik sağlayan bir kuruluş olarak; Türkiye ve Dünya da enerji, gıda ve gayrimenkul sektörlerinde verimli projeleri hayata geçirmek. Vizyon: Topluma karşı sorumluluklarının bilincinde, etik değerlere saygılı ve dürüstlük ilkesi çerçevesinde işlerimizi yürütürüz. Toplumumuzun ve tüketicilerimizin sağlığına itibar ederiz ve kendi sektöründe müstesna, çevre dostu projeler geliştirerek ülke büyümesine katkı sağlarız.
ENERJİ GIDA GAYRİMENKUL ELEKTRİK ÜRETİM ELEKTRİK DAĞITIM DOĞALGAZ HİDRO RÜZGAR
EKSİM, TÜREB in hazırlamış olduğu Ocak 215 istatistik raporuna göre işletmedeki kapasiteye göre 235 MW kurulu güç ile 5. sırada yer almaktadır. Kaynak: Türkiye Rüzgar Enerjisi İstatistik Raporu, Ocak 215, TÜREB
EKSİM de Yeni Başvurulara Hazırlık Nasıl Başladı
Ölçüm Sürecinde Neler Yaşadık? - MGM kabul işlemleri ile ilgili altyapı olmadığı için montaj işlemi tamamlanan ölçüm istasyonlarının MGM kabulü 212 Temmuz ayı ortasına kadar yapılamadı. - Ölçüm istasyonu tebliğinde MGM nin istemiş olduğu kriterler; örneğin basınç sensörü hassasiyeti rüzgar enerjisi için alışılagelmiş standartların üzerinde olduğu için sensör temininde sıkıntılar yaşandı. - Orman izinlerinin Bakanlıktan Başbakanlığa gönderilmesi ve takibinin yapılamaması, orman arazilerinde ölçüm yapmak isteyenleri geciktirdi. - Orman ve Su İşleri Bakanlığının 214/1 sayılı Genelgesi henüz çıkmadan 1.5 2 sene öncesinden genelge ile yasaklanan bölgeler için talep edilen izinler 2 sene bekletilip Genelge nin çıkmasından sonra reddedildi.
Adet EKSİM Orman İzin Süre Dağılımı %43 %38 %19 4 2 saha için izin talebi 22 ay sonra Orman ve Su İşleri Bakanlığının 214/1 sayılı Genelgesi gerekçe gösterilerek reddedildi. 3 3 2 2 1 1 2 4 6 8 1 12 14 16 18 2 22 24 Süre (Ay)
Kasım 12 Aralık 12 Ocak 13 Şubat 13 Mart 13 Nisan 13 Mayıs 13 Haziran 13 Temmuz 13 Ağustos 13 Eylül 13 Ekim 13 Kasım 13 Aralık 13 Ocak 14 Şubat 14 Mart 14 Nisan 14 Mayıs 14 Haziran 14 Ekim 12 Kasım 12 Aralık 12 Ocak 13 Şubat 13 Mart 13 Nisan 13 Mayıs 13 Haziran 13 Temmuz 13 Ağustos 13 Eylül 13 Ekim 13 Kasım 13 Aralık 13 Ocak 14 Şubat 14 MGM Onaylı Ölçüm İstasyonlarının Gelişimi BALIKESİR ÇANAKKALE 16 7 14 12 1 8 6 4 12 Ayda 2 15 Ayda 5 Ölçüm Direği 6 Ayda 9 Ölçüm 6 5 4 3 2 1 11 Ayda 7 Ölçüm Direği 6 Ayda 5 Ölçüm Direği 2 Direği
Başvuru Sürecinde Neler Yaşadık? - Bir çok yatırımcı 1/5 ölçekli haritalara ait paftaların temini konusunda sıkıntı yaşadı. (5 MW lık bir saha için 25 ile 3 arasında paftaya ihtiyaç var) Sayısallaştırılmış veriler yeterli olmalı idi. - Yatırımcılardan ilgili kurumlardan imar ile ilgili görüş alınması talep edilmiş, fakat ilgili kurumlar konu ile ilgili direkt bilgilendirilmedikleri için nasıl bir yazı yazacaklarını bilmiyorlardı. Bu da gerekli görüşlerin alınması hususunda yatırımcılara zaman kaybettirmiştir. - EPDK, yatırımcılar ile ancak başvurulara 9 gün kala bilgilendirme toplantısı yaparak, bazı evrakları listeden çıkarmış, bazılarının sayısını azaltmıştır. Yatırımcıların diğer başka sorularının da daha erken cevaplanabilmesi adına bu tarz bilgilendirmelerin daha erken yapılması faydalı olacaktır. MGM onayı alan ölçüm istasyonu sayısı yaklaşık 14 MGM sonuç raporu alan istasyon sayısı yaklaşık 12 EPDK başvuru sayısı 196
Yatırımcılar Olarak Ne Harcadık? 14 adet ölçüm direğinde sadece MGM nin istemiş olduğu ekipmanlar için (direk ve kablo hariç) toplam 1.. 14 adet proje geliştirmek için yaklaşık 9.. 196 adet başvuru yapmak için yaklaşık 1.. 3 MW kapasite için 42.273 MW başvuru ve 14.. Teminat Mektubu
KURULU GÜÇ (MW) ÜRETİM (GWH) KURULU GÜÇTEKİ PAY ÜRETİLEN ENERJİDEKİ PAY TÜRKİYE DE RÜZGAR YATIRIMLARININ GELİŞİMİ 1, 6% 9, 8, 5% 7, 6, 4% 5, 3% 4, 3, 2% 2, 1, 1% 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 *215 % YIL Kurulu Güç (MW) Üretim (GWh) Kurulu Güçteki Pay Üretilen Enerjideki Pay Veriler: ETKB, TÜREB, TEİAŞ
RES Projeleri Durum Grafiği 7 6 5 4 3 2 1 27 28 29 21 211 212 213 214 Diğer Lisanslı İşletmede İnşa Halinde Veriler: Türkiye Rüzgar Enerjisi İstatistik Raporu, Ocak 215, TÜREB
Katkı Payı ve İlerlemeye Göre Lisanslar 6 9 5 4 3 2 Henüz işletmeye alınmamış ve inşa halinde olmayan projelerin %4 ı.5 kr bandı katkı payı ile kazanılan projeler. Bu projelerin ortalama rüzgarı 5,5-6 m/s. Sayı MW İşletmede 9.7% 7.8% İnşa Halinde 7.6% 9.4% Diğer Lisanslı 82.8% 82.8% 8.5 8 7.5 7 6.5 6 1 5.5.5 1. 1.5 2. 2.5 3. 3.5 4. 4.5 5. 5.5 6. >6, İnşa Halinde İşletmede Lisanslı EİE Ortalama Rüzgar Hızı 5
45,, 4,, Enflasyon = %8 Ne Olacak Bu Mevcut Lisanslara 1 2 3 4 5 6 23.33 35,, 3,, 25,, 2,, 15 GWh yıllık üretimi olan 5 MW lık bir santral için 5 kr katkı payı teklif edenler 2 yılda nominal olarak toplam 4m TL (KDV dahil) katkı payı ödeyecek. 16.33 15,, 1,, 5,, 5. 3.5 1.5 -.5 211 213 215 217 219 221 223 225 227 229 231 7. 2.33 5 kr 4.5 kr 3.5 kr 2.5 kr 1.5 kr.5 kr
Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 YEKDEM KATILIM 25 2 15 1 5 8% 6% 4% 2% % PTF PTF (TL/MWh) MA(12) - PTF TL PTF (USD/MWh) MA(12) - PTF $ 23% YEKDEM KATILIM YÜZDELERİ 43% 5% 28% 211 212 213 214 215 59% 25 2 15 1 5 7 6 5 4 3 2 1 Nisan sonu itibari ile; PTF ($/MWh) = 39, MA(12) PTF ($/MWh) = 7,6 PTF ( /MWh) = 13,3 MA(12) PTF ( /MWh) = 159,4 4 35 3 25 2 15 1 5 9 YEKDEM Katılım ve Teşvik Fiyatı 21 3 6 5 2 29 19 6 6 4 2 2 211 212 213 214 215 7.3 7.78 8.1 8.58 8.7 21 6 YEKDEM Santral Sayısı YEKDEM Santral Sayısı (%) YEKDEM Kurulu Güç (%)
16 Üretici ve Teşvik Bazında İşletmedeki Santral Sayısı ve Kurulu Güç (MWe) 14 12 1 27 Santral 148 MW 19 Santral 721 MW Nordex (11; 47 MW) Neden YEKDEM? Çünkü türbin üreticisi firmalar tedarik zincirlerini yerli aksam kullanacak şekilde revize etti. Böylece Yatırımcı PTF nin üzerinde bir fiyata elektriğini satabilme şansına sahip oldu. 8 6 4 2 Enercon (7; 293 MW) Vestas (6; 462 MW) GE (5; 315 MW) Nordex (5; 22 MW) Siemens (2; 69 MW) Alstom (1; 3 MW) Gamesa (1; 2 MW) Vestas (4; 114 MW) Siemens (2;165 MW) Enercon (1;.8 MW) GE (1; 35 MW) 4 Santral 81 MW Enercon (2; 46 MW) GE (2; 35 MW) 6 Santral 399 MW Enercon (5; 391 MW) GE (1; 8 MW) 2 Santral 62 MW Enercon (2; 62 MW) 7,3 7,78 8,1 8,58 8,7 Veriler: EPDK - 215 Yılı Nihai YEK Listesi
Sunumu Bitirirken 1- Ölçüm yapılması, ölçümü yapan şirket ile başvuruyu yapan şirketin aynı olması gibi şartların getirilmesi Kasım 27 de olduğu gibi sadece evrak ile başvuru yapılmasının büyük ölçüde önüne geçti. 5 MW lık bir proje geliştirmek için, ~ 2 bin TL (ölçüm direği, ölçüm takibi, direk bakımı, başvuru hazırlığı vs. için), 2 x 5. TL Teminat Mektubu (başvuru ve ihale için ayrı ayrı) ve 6.25. TL sermayeniz olması gerekiyor. 2- Fakat başvuru için gerekli olan sensörlerin yurtdışından temin edildiği gerçeği 1.. mertebesinde kaynağın yurtdışına transfer edilmesine neden oldu. Bu ekipmanların yerlileştirilmesi için konu üzerine çalışan firmalara, kuruluşlara destek sağlanmalı. 3- Orman ve Su İşleri Bakanlığının 214/1 Sayılı Genelgesi, yüksek orman bedelleri, özel mülkiyete konu arazilerde ise acele kamulaştırma kararlarının Danıştay da iptal davalarına konu edilmesi ve yürütmeyi durdurma kararlarının çıkması Yatırımcıları yıpratmaktadır.
Sunumu Bitirirken 4- Projelerin hayata geçmesini zorlaştıran katkı paylarına dikkat edelim. Projeleri, ekonomik ömürleri ile eşit sürede geri döndürmenin hiçbir finans kuruluşu için cazibesi yok. Gerçekleşen son GES ihalelerinde gördüğümüz üzere yarışmacılar yatırım tutarı kadar bedeli TEİAŞ a katkı payı olarak ödemeyi teklif etmiş ve yatırım maliyetlerini %1 artırmışlardır. 5- YEKDEM mekanizmasının önümüzdeki yıllarda da devam ettirilmesi yatırımların gelişimi için elzemdir. Öte yandan, işletmedeki santrallerin yerli aksam kullanarak kapasite artışını teşvik edecek bir düzenlemenin getirilmesi de piyasa oyuncularının önemli bir beklentisidir.