TOPRAK MAHSULLERĠ OFĠSĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TOPRAK MAHSULLERĠ OFĠSĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ANKARA 2014

ĠÇĠNDEKĠLER 1. DÜNYA DA DURUM... 2 1.1. Hububat........ 2 1.1.1. Buğday...... 3 1.1.2. Arpa........... 5 1.1.3. Çavdar.... 7 1.1.4. Yulaf...... 8 1.1.5. Mısır...... 8 1.1.6. Çeltik-Pirinç.......... 12 2. TÜRKĠYE DE DURUM.... 17 2.1. Hububat... 17 2.1.1. Buğday... 17 2.1.2. Arpa.... 21 2.1.3. Yulaf........... 23 2.1.4. Mısır... 24 2.1.5. Çeltik-Pirinç.... 27 2.2. Mamul Madde Ġhracatı... 31 3. TEġEBBÜSÜN SEKTÖR ĠÇĠNDEKĠ YERĠ.... 32 3.1. 2013 Yılı Hububat Alım Politikaları...... 34 3.2. Hububat Stok Durumu...... 35 3.3. 2013/2014 Dönemi Çeltik Alım Politikaları... 36 3.4. 2013/2014 Dönemi Mısır Alım Politikaları.. 39 4. DÜNYADA UYGULANAN HUBUBAT DESTEKLEME SĠSTEMLERĠ. 43 4.1. Avrupa Birliği..... 43 4.1.1. Reform Süreci........ 43 4.1.2. Müdahale Alımları..... 44 4.1.2.1. Hububat......... 44 4.1.2.2. Çeltik...... 45 4.1.3. AB de Ödeme Kurumları... 45 4.1.4. AB Uyum Sürecinde TMO nun AB ye Uyum ÇalıĢmaları... 46 4.2. Amerika BirleĢik Devletleri (ABD)... 46 4.3. Avustralya...... 47 4.4. Kanada........... 48 4.5. Arjantin...... 48 5. LĠSANSLI DEPOCULUK........ 49 HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 1

SEKTÖR RAPORU 1. DÜNYA DA DURUM 1.1. Hububat 2013/14 döneminde 1.790 milyon ton olan hububat üretimi %10 artıģ göstererek 1.973 milyon ton seviyesine yükselmiģtir. Hububat üretimindeki 183 milyon tonluk artıģın 98 milyon tonu mısırdan (%11 artıģ), 54 milyon tonu buğdaydan (%8 artıģ), 15 milyon tonu arpadan (%12 artıģ), geri kalan 16 milyon tonu diğer hububat ürünlerinden kaynaklanmaktadır. Tablo 1. Dünya Hububat Bilgileri (Milyon Ton) 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** Üretim 1,590 1.699 1.802 1.800 1.751 1.851 1.790 1.973 1.935 Ticaret 222 239 250 240 243 269 265 293 286 Tüketim 1.622 1.685 1.734 1.770 1.783 1.856 1.818 1.916 1.936 Stok 288 302 370 400 368 362 333 390 390 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü Toplam hububat üretimindeki artıģ, genellikle bir önceki dönemde üretimleri ciddi oranda düģen majör ihracatçı ülkelerden kaynaklanmaktadır. ArtıĢta, majör ihracatçı ülkelerden ABD nin %44, Bağımsız Devletler Topluluğu nun (BDT) %24, AB nin %15 ve Kanada nın %8 payı bulunmaktadır. Küresel hububat tüketiminde de artıģ öngörülmesine ve açılıģ stoklarının düģük olmasına rağmen yüksek miktardaki üretim, 2013/14 dönemi kapanıģ stokları tahmininin bir önceki döneme göre %17 yükselmesine neden olmuģtur. 2013/14 dönemi dünya hububat ticaretinde bir önceki döneme göre yaklaģık %11 lik bir artıģ öngörülürken bu artıģta büyük ölçüde mısır ticaretindeki %18 lik ve buğday ticaretindeki %8 lik artıģ etkili olmuģtur. Tablo 2. Dünya Hububat Üretim Miktarları (Milyon Ton) 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** Buğday 597 607 685 679 653 695 655 709 697 Mısır 711 797 800 821 831 877 861 965 950 Arpa 138 133 155 150 122 134 130 145 135 Yulaf 23 26 27 24 20 23 21 24 23 Çavdar 13 15 18 19 13 14 15 18 16 Diğer*** 107 120 117 108 113 108 107 112 113 Dünya 1.589 1.698 1.802 1.801 1.752 1.851 1.789 1.973 1.934 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) Sorgum, Darı, Tritikale ve Karma Hububat HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 2

1.1.1. Buğday Tablo 3. 2012 ve 2013 Yılları Dünya Buğday EkiliĢ ve Üretimi ÜLKELER Ekim Alanı (Milyon Ha) 2012/13 2013/14 2012 Yılına Toplam Toplam Göre içindeki EkiliĢ EkiliĢ içindeki DeğiĢim payı payı (%) % (±) (%) Üretim Üretim (Milyon Ton) 2012/13 2013/14 Toplam içindeki payı (%) Üretim Toplam içindeki payı (%) 2012 Yılına Göre DeğiĢim % (±) AB (28) 25,3 12 25,7 12 1,6 131,6 20 142,2 20 8,1 BDT 43,9 20 47,5 22 8,2 77,2 12 102,7 14 33,0 Hindistan 29,7 14 29,6 13-0,3 94,9 14 93,5 13-1,5 ABD 19,8 9 18,3 8-7,6 61,8 9 58,0 8-6,1 Kanada 9,5 4 10,4 5 9,5 27,2 4 37,5 5 37,9 Çin 24,2 11 24,1 11-0,4 120,6 18 121,7 17 0,9 Avustralya 12,8 6 13,5 6 5,5 22,5 3 27,0 4 20,0 Pakistan 8,7 4 8,7 4 0 23,3 4 24,0 3 3,0 Türkiye* 7,5 3 7,7 4 2,7 20,1 3 22,1 3 10,0 Dünya 214,5 100 219,3 100 656.0 654,9 100 709,0 100 8,3 Kaynak: IGC Nisan 2014, (*) TÜĠK verileri 2013/14 dönemi küresel buğday üretimi, 2012/13 e göre yaklaģık 54 milyon ton artıģla 709 milyon ton düzeyinde tahmin edilmektedir. Yüksek üretim artıģı önceki dönem üretimin düģük olmasıyla birlikte cari dönemin rekor seviyedeki verimine bağlıdır. ArtıĢın genellikle geçen yıl üretimleri ciddi oranda düģen majör ihracatçı ülkelerden kaynaklandığı belirtilmektedir. Majör ihracatçılardan BDT-12 bölgesinin 26 milyon tonluk artıģı dikkat çekicidir. BDT-12 ülkeleri arasında; Rusya üretiminin 37,7 milyon tondan 52,1 milyon tona, Kazakistan üretiminin 9,8 milyon tondan 13,9 milyon tona ve Ukrayna üretiminin 15,8 milyon tondan 22,3 milyon tona yükseldiği tahmin edilmektedir. Bunun dıģında AB ve Kanada nın da üretim artıģındaki payı büyüktür. Kanada da ekim alanı artıģının yanı sıra rekor düzeydeki verimliliğe bağlı olarak üretim 27,2 milyon tondan 37,5 milyon tona yükselirken AB de verimdeki belirgin artıģa bağlı olarak üretim 131,6 milyon tondan 142,2 milyon tona yükselmiģtir. 2014/15 dönemi dünya buğday üretiminin, ekim alanındaki artıģa rağmen verimin 2013/14 döneminde kaydedilen rekor düzeyin altında beklenmesiyle 12 milyon ton düģüģ göstererek 697 milyon ton düzeyine gerilemesi öngörülmektedir. 2013/14 dönemine göre öngörülen düģüģ; AB, ABD, Kazakistan, Güney Amerika ve Hindistan daki artıģları bastıran Rusya, Ukrayna, Kanada, Ġran, Çin, Fas ve Avustralya daki düģüģlere bağlıdır. Tablo 4. Dünya Buğday Verileri (Milyon Ton) 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** Üretim 597 607 685 679 653 695 655 709 697 Ticaret 111 110 137 128 126 145 140 151 144 Tüketim 602 609 646 652 656 698 675 691 701 Stok 135 133 172 199 195 192 172 190 187 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 3

2013/14 dönemi küresel buğday tüketimi, yemlik talebi diğer yemlik hububat türlerine kıyasla yüksek fiyatı nedeniyle bir miktar azalırken gıdalık talebinin artmasıyla bir önceki yıla göre %2 artıģla 691 milyon ton düzeyinde tahmin edilmektedir. 2014/15 döneminde de tüketim artıģındaki büyümenin bir önceki sezon kadar olmasa da devam etmesi öngörülmektedir. 2013/14 dönemi küresel ticaret tahmini Çin baģta olmak üzere ABD, Mısır, Ġran ve Suudi Arabistan ın artan ithalat talebine bağlı olarak bir önceki sezona göre %8 artıģ göstererek 151 milyon tona yükselmiģtir. 2014/15 döneminde ise küresel ticaretin, Çin, ABD ve Ġran ın ithalat taleplerinin azalması beklentisiyle 144 milyon ton düzeyine gerilemesi öngörülmektedir. 2013/14 dönem sonu stok tahmini, tüketimdeki artıģa rağmen üretimde yüksek miktarda artıģ kaydedilmesiyle önceki döneme göre 18 milyon ton yükseliģ göstermiģ ve 190 milyon tona ulaģmıģtır. Stoklardaki artıģ büyük ölçüde bu sezon aģırı üretim yapan Kanada da ve aģırı ithalat yapan Çin de gözlenmektedir. 2014/15 dönem sonu stokunun ise baģlangıç stoklarındaki artıģa rağmen üretimdeki düģüģ ve tüketimdeki artıģla 3 milyon ton düģüģ göstererek 187 milyon ton düzeyine gerilemesi öngörülmektedir. Tablo 5. Dünya Buğday Üretimi ve Önemli Üretici Ülkeler (Milyon Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** AB (28) 125,1 118,0 150,7 138,3 136,8 137,4 131,6 142,2 144,8 Çin 108,5 109,3 112,5 115,1 115,2 117,4 120,6 121,7 120,0 Hindistan 69,4 75,8 78,6 80,7 80,8 86,9 94,9 93,5 95,0 ABD 49,2 55,8 68,0 60,4 60,1 54,4 61,8 58,0 59,0 Rusya 44,9 49,4 63,8 61,7 41,5 56,2 37,7 52,1 51,0 Kanada 25,3 20,1 28,6 26,8 23,3 25,3 27,2 37,5 29,0 Pakistan 21,7 23,3 21,0 24,0 23,9 24,2 23,3 24,0 24,0 Avustralya 10,8 13,6 21,4 21,8 27,4 29,9 22,5 27,0 25,5 Türkiye*** 20,0 17,2 17,8 20,6 19,7 21,8 20,1 22,1 - Ukrayna 13,8 13,9 25,9 20,9 16,8 22,3 15,8 22,3 20,0 Ġran 14,8 15,0 10,0 12,0 15,0 13,5 14,0 14,5 13,6 Dünya 597,5 607,4 685,0 679,0 652,9 695,4 654,9 709,0 697,5 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri Grafik 1. Dünya Buğday Üretimindeki Önemli Üretici Ülkeler ve Üretimdeki Payları 3% 4% 4% 2% 3% 5% 8% 13% AB (28) 20% ÇĠN HĠNDĠSTAN ABD RUSYA KANADA 17% PAKĠSTAN AVUSTRALYA TÜRKĠYE UKRAYNA 8% 13% ĠRAN DĠĞER Kaynak: IGC Nisan 2014 HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 4

Dünya makarnalık buğday üretimi öngörüsü 38,0 milyon ton düzeyinde olup tüketim ise 37,3 milyon ton olarak öngörülmektedir. Makarnalık buğday küresel devir stokları ise 7,3 milyon ton seviyesinde öngörülmektedir. Tablo 6. Dünya Makarnalık Buğday Üretimi ve Önemli Üretici Ülkeler (Bin Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** AB (28) 9.092 8.248 10.053 8.711 9.053 8.155 7.931 7.874 7.705 Kanada 3.346 3.681 5.519 5.400 3.025 4.172 4.627 6.505 4.800 Türkiye*** 3.500 2.709 2.782 3.740 3.450 3.850 3.300 4.075 - Cezayir 1.773 1.806 935 2.850 2.200 2.500 3.000 2.500 2.500 ABD 1.455 1.951 2.310 2.968 2.917 1.374 2.230 1.685 2.500 Meksika 1.881 1.800 2.000 2.200 2.200 2.200 2.100 2.300 2.250 Suriye 2.000 1.800 1.200 1.800 1.600 1.720 1.500 1.500 1.450 Kazakistan 2.600 3.000 2.500 2.600 1.700 3.000 1.400 2.000 2.100 Dünya 35.673 34.868 38.925 40.916 34.926 36.688 35.229 38.049 36.625 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri Not: AB verileri; 2012 yılına kadar 27 ülke, 2013 yılından itibaren 28 ülkedir. Tablo 7: Ülkeler Bazında Dünya Buğday Verimi (Ton/Ha) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** AB (28) 5,06 4,75 5,68 5,44 5,28 5,28 5,20 5,54 5,49 Çin 4,53 4,73 4,81 4,88 4,75 4,84 4,98 5,04 4,94 Hindistan 2,60 2,71 2,79 2,91 2,84 2,95 3,20 3,16 3,02 ABD 2,60 2,70 3,02 2,99 3,12 2,94 3,11 3,17 3,11 Kanada 2,61 2,32 2,85 2,79 2,82 2,96 2,86 3,59 2,96 Ukrayna 2,65 2,33 3,71 3,09 2,68 3,35 2,80 3,39 3,13 Pakistan 2,60 2,77 2,45 2,66 2,65 2,72 2,69 2,77 2,73 Türkiye*** 2,36 2,17 2,35 2,57 2,44 2,70 2,67 2,85 - Ġran 2,47 2,17 1,71 1,90 2,14 1,99 2,00 2,07 2,01 Avustralya 0,92 1,10 1,58 1,57 2,03 2,15 1,76 2,00 1,85 Rusya 1,95 2,10 2,45 2,23 1,91 2,26 1,77 2,20 2,08 Dünya 2,83 2,82 3,08 3,05 3,00 3,15 3,05 3,23 3,12 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri Dünyada buğday üretiminde verim ortalaması 2013/2014 döneminde 3,23 ton/ha olarak tahmin edilmektedir. Geçen yıla göre dünya üretimindeki artıģta büyük payı olan BDT ülkelerinin ve Kanada nın verimlerinde önemli artıģ olduğu yukarıdaki tablodan gözlenmektedir. 1.1.2.Arpa 2013/14 dönemi arpa üretimi, ekim alanındaki azalıģa rağmen AB, Rusya, Kanada ve Avustralya baģta olmak üzere verimliliğin yükselmesine bağlı olarak geçen yıla göre %12 artıģla, son dört yılın en yüksek seviyesi olan 145 milyon ton düzeyinde tahmin edilmektedir. 2014/15 dönemi arpa üretiminin, ekim alanı yükselirken (AB, Kanada ve Avustralya da düģüģ, BDT bölgesinde artıģ) ortalama verim varsayımı altında 2013/14 dönemine göre %7 düģüģ göstermesi, 135 milyon ton düzeyine gerilemesi öngörülmektedir. HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 5

Tablo 8. Dünya Arpa Üretimi ve Önemli Üretici Ülkeler (Bin Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** AB (28) 56.115 57.980 65.052 62.037 53.144 51.800 54.462 59.612 56.042 Rusya 18.037 15.559 23.148 17.881 8.350 16.935 13.939 15.357 15.200 Kanada 9.573 10.984 11.781 9.517 7.627 7.892 8.012 10.237 7.800 Avustralya 4.257 5.920 7.997 7.865 7.995 8.221 7.466 9.600 7.800 Türkiye*** 9.551 7.307 5.923 7.300 7.250 7.600 7.100 7.900 - Ukrayna 11.340 5.981 12.611 11.933 8.484 9.096 6.935 7.561 8.000 Arjantin 1.269 1.482 1.690 1.366 2.983 4.086 5.158 4.700 3.950 ABD 3.923 4.575 5.214 4.949 3.925 3.392 4.796 4.683 4.150 Dünya 137.883 133.417 154.832 149.695 122.432 134.178 130.162 144.929 135.165 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri Grafik 2. Dünyada Önemli Arpa Üretici Ülkelerin Üretimdeki Payları 6% 7% 7% 5% Kaynak: IGC Nisan 2014 3% 3% 17% 11% 41% AB (28) RUSYA KANADA AVUSTRALYA TÜRKĠYE*** UKRAYNA ARJANTĠN ABD DĠĞER Tablo 9. Dünya Arpa Verileri (Milyon Ton) 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** Üretim 137,9 133,4 154,8 149,7 122,4 134,2 130,2 144,9 135,2 Ticaret 15,9 15,5 19,5 16,9 14,7 20,3 19,5 20,4 20,4 Tüketim 143,9 135,7 142,4 144,6 135,9 135,5 133,3 140,2 137,7 Stok 25,3 23,0 35,5 40,7 27,1 25,9 22,7 27,4 24,8 Kaynak: IGC Nisan 2014 2013/14 dönemi dünya arpa tüketimi, nispeten düģük fiyatların ve yüksek miktardaki arzın yemlik kullanımı arttırması ve artan bira talebinin endüstriyel kullanımı arttırması neticesinde geçen yıla göre 7 milyon ton artıģla 140 milyon ton tahmin edilmektedir. HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 6

2013/14 döneminde küresel ticaret, en büyük arpa ithalatçısı olan Suudi Arabistan ın büyüyen küçükbaģ hayvancılık sektörünün artan yemlik talebi ve ikinci en büyük arpa ithalatçısı olan Çin in sezon üretiminin zayıf olması nedeniyle 20,4 milyon tona yükselmiģtir. Çin ithalatını ağırlıklı olarak Avustralya dan yaparken Suudi Arabistan Karadeniz (Rusya, Ukrayna) ve AB (Almanya, Fransa, Romanya) ülkelerinden yapmaktadır. 2013/14 dönemi küresel kapanıģ stokları tahmini, tüketimdeki artıģa bağlı olarak bir önceki döneme göre 4 milyon ton artıģla 27 milyon ton düzeyindedir. Dünya arpa verimi; 2013/14 döneminde özellikle AB, Kanada ve Avustralya da yüksek verim oranlarıyla birlikte rekor seviyeye ulaģmıģtır. Tablo 10. Ülkeler Bazında Dünya Arpa Verimi (Ton/Ha) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** AB (28) 4,09 4,22 4,49 4,46 4,29 4,34 4,40 4,84 4,60 ABD 3,29 3,22 3,42 3,93 3,93 3,74 3,65 3,86 3,77 Arjantin 3,75 3,56 3,52 2,68 3,96 3,49 2,85 3,67 3,59 Kanada 2,91 2,75 3,36 3,26 3,19 3,29 2,91 3,86 3,32 Türkiye*** 2,62 2,42 2,17 2,45 2,41 2,66 2,58 2,91 - Ukrayna 2,16 1,44 3,08 2,39 1,97 2,47 2,11 2,34 2,29 Avustralya 1,02 1,34 1,59 1,78 2,17 2,21 2,06 2,43 2,08 Rusya 1,80 1,86 2,46 1,88 1,16 2,20 1,82 1,89 1,79 Dünya 2,38 2,38 2,80 2,69 2,45 2,71 2,56 2,88 2,66 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri 1.1.3.Çavdar 2013/14 döneminde dünya çavdar üretim tahmini, bir önceki yıla göre %17 artıģ göstermektedir. Tablo 11. Dünya Çavdar Üretimi ve BaĢlıca Üretici Ülkeler (Bin Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** AB (28) 6.873 7.666 9.293 9.871 7.731 6.940 8.683 10.228 9.281 Rusya 2.959 3.905 4.505 4.329 1.636 2.969 2.133 3.358 3.200 Belarus 1.072 1.300 1.600 1.700 1.300 1.500 1.600 1.500 1.550 Türkiye*** 271 241 247 343 366 366 370 365 - Dünya 13.294 15.213 18.300 18.613 12.877 13.786 14.992 17.538 16.495 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*)Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 7

1.1.4.Yulaf 2013/14 döneminde dünya yulaf üretimi, bir önceki yıla göre yaklaģık %13 artıģ göstermektedir. Tablo 12. Dünya Yulaf Üretimi ve BaĢlıca Üretici Ülkeler (Bin Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** AB (28) 8.103 8.784 8.895 8.411 7.366 7.809 7.848 8.594 8.625 Rusya 4.861 5.384 5.835 5.401 3.218 5.334 4.027 4.932 4.600 Kanada 3.852 4.696 4.273 2.906 2.451 3.158 2.812 3.888 3.150 Avustralya 748 843 1.160 1.162 1.128 1.262 1.115 1.250 1.200 ABD 1.357 1.313 1.287 1.351 1.178 779 929 956 1.000 Ukrayna 690 544 944 731 458 505 630 467 550 Türkiye*** 209 189 196 218 204 218 210 235 - Dünya 23.366 25.597 26.533 23.603 19.806 22.982 21.295 23.975 23.163 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri 1.1.5. Mısır Tablo 13. Dünya Mısır Verileri (Milyon Ton) YILLAR 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** Üretim 711 797 800 821 831 877 861 965 950 Tüketim 728 779 786 823 844 876 864 935 945 Ticaret 87 101 84 86 93 97 96 113 112 Stok 114 132 146 144 131 131 127 158 163 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü 2013/14 dönemi mısır üretim tahmini, Arjantin ve Brezilya gibi güney yarım küre ülkelerindeki düģüģe rağmen ABD baģta olmak üzere AB, Çin, Ukrayna Rusya ve gibi kuzey yarım küre ülkelerinde güçlü artıģlara bağlı olarak geçen yıla göre %11 oranında yükseliģ göstererek 965 milyon tonluk rekor seviyede açıklanmıģtır. 2014/15 dönemi küresel mısır üretiminin, hasat alanının ve verimin bir önceki dönemin bir miktar altında kalması beklentisiyle 950 milyon tona gerilemesi öngörülmektedir. Tablo 14. Dünya Mısır Üretimi ve Önemli Üretici Ülkeler (Bin Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** ABD 267.503 331.177 307.142 332.600 316.165 313.918 273.832 353.715 350.000 Çin 151.600 152.300 165.900 163.970 177.245 192.780 205.606 217.740 215.000 Brezilya 51.370 58.664 51.000 56.018 57.400 73.000 81.300 72.500 70.500 AB (28) 55.230 48.560 63.356 57.838 55.770 66.030 56.255 64.510 65.315 Arjantin 21.755 22.017 15.500 22.677 23.800 21.200 28.000 24.000 27.000 Meksika 21.893 24.015 24.226 20.374 21.006 17.600 21.500 21.900 22.000 Türkiye*** 3.811 3.535 4.274 4.250 4.310 4.200 4.600 5.900 - Dünya 711.048 796.992 799.899 821.342 830.582 876.615 861.095 965.202 950.195 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri Dünyada mısır; hububat içerisinde ekim alanı olarak ikinci, üretimde ise ilk sırada yer almaktadır. Dünya mısır üretiminin %37 si ABD de, %23 ü Çin de yapılmaktadır. HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 8

Tablo 15. Ülkeler Bazında Mısır Verimi (Ton/Ha) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** ABD 9,36 9,46 9,65 10,33 9,59 9,24 7,74 9,97 10,14 Türkiye*** 7,11 6,83 7,20 7,18 7,26 7,13 7,39 8,95 - Çin 5,62 5,43 5,56 5,26 5,45 5,75 5,88 6,03 5,81 AB (28) 5,89 6,03 7,16 6,88 6,95 7,35 6,04 6,63 6,97 Arjantin 7,67 5,19 6,20 7,81 6,35 4,24 5,96 6,00 6,00 Brezilya 3,66 4,02 3,62 4,31 4,16 4,80 5,15 4,83 4,64 Meksika 3,00 2,96 3,31 3,24 3,00 2,93 3,15 3,24 3,33 Dünya 4,83 5,03 5,08 5,22 5,08 5,17 4,92 5,50 5,44 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri Dünyada mısır verimi 2013/14 döneminde ABD, Çin ve AB de yüksek verim kaydedilmesiyle rekor düzeye ulaģmıģtır. Grafik 3. Dünya Mısır Üretiminde Önemli Ülkeler ve Üretimdeki Payları (%) 22% 2% 2% 7% Kaynak: IGC Nisan 2014 7% 37% 23% ABD ÇĠN BREZĠLYA AB (28) ARJANTĠN MEKSĠKA DĠĞER Tablo 16. Dünya Mısır Tüketimi ve Önemli Tüketici Ülkeler (Milyon Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** ABD 230,7 261,6 259,3 281,6 285,0 279,0 263,6 297,1 298,9 Çin 144,3 153,1 157,2 166,5 174,7 192,9 205,1 213,2 220,2 AB 52,9 64,1 63,9 59,5 64,1 68,6 67,3 73,6 Brezilya 42,5 46,1 46,3 46,9 48,9 50,5 53,1 54,4 56,2 Meksika 30,6 31,8 32,3 30,4 28,7 29,0 26,6 31,5 32,1 Japonya 16,6 16,5 16,7 16,5 15,7 14,9 14,5 15,2 15,4 Türkiye 3,68 4,05 4,21 4,08 4,18 4,37 5,94 5,04 5,05 Dünya 728,2 779,1 786,4 822,9 844,0 876,4 864,5 935,0 945,0 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü 2013/14 dönemi küresel mısır tüketimi, özellikle yemlik ve endüstriyel kullanımın güçlenmesiyle bir önceki sezona göre %8 artıģ göstererek 935 milyon tona yükselmiģtir. Yemlik tüketimin bir önceki sezona göre %11, endüstriyel tüketimin ise %5 artması beklenmektedir. HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 9

Grafik 4. Dünya Mısır Tüketimi ve Önemli Ülkelerin Tüketimdeki Payları (%) 27% 32% ABD ÇĠN AB BREZĠLYA MEKSĠKA 1% 3% 6% 8% 23% JAPONYA DĠĞER Kaynak: IGC Nisan 2014 Tablo 17. Ülkeler Bazında Dünya Mısır Stokları (Milyon Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** Çin 44,4 43,1 51,7 50,3 53,8 58,8 61,9 71,3 70,9 ABD 33,1 41,3 42,5 43,4 28,7 25,1 20,9 35,4 45,1 Brezilya 3,5 8,9 7,7 5,6 6,6 5,6 9,4 9,3 8,1 AB 8,1 7,3 7,8 7,8 6,0 6,7 5,0 6,3 6,6 G. Afrika 1,7 2,8 3,7 4,8 3,2 3,0 2,4 2,9 3,2 Meksika 2,5 4,1 3,7 1,5 1,9 1,2 1,0 2,6 2,8 Ukrayna 1,4 0,9 1,0 0,7 1,1 1,1 1,3 2,4 1,3 Türkiye 0,52 0,52 0,86 0,79 0,71 0,60 0,70 0,56 0,40 Dünya 114,3 132,2 145,7 144,1 130,7 130,8 127,5 157,7 162,9 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü 2013/14 dönem sonu stoklarının, artan tüketime rağmen rekor üretimle birlikte bir önceki yıla göre %24 artıģ göstererek 158 milyon ton ile son 13 yılın en yüksek seviyesine yükselmesi beklenmektedir. 2014/15 dönem sonunda ise stoklarının 2013/14 dönemine göre %3 artıģ göstererek son 15 yılın en yüksek seviyesi olan 163 milyon tona ulaģması öngörülmektedir. ABD stoklarının ise %27 artıģla 2005/06 döneminden beri en yüksek düzey olan 45 milyon tona yükselmesi öngörülmektedir. Tablo 18. Dünya Mısır Ġthalatı ve BaĢlıca Ġthalatçı Ülkeler (Bin Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** Japonya 16.218 15.233 16.000 16.527 15.730 14.523 14.400 15.300 15.400 AB (28) 5.169 14.988 3.532 2.194 7.718 5.620 10.540 11.500 9.500 Meksika 8.875 9.348 7.786 8.413 7.779 11.558 5.556 10.000 10.000 G. Kore 8.577 9.249 6.861 7.761 7.494 7.142 7.700 8.500 9.000 Türkiye*** 1.102 1.160 416 512 330 692 1.472 612 - Dünya 87.315 100.873 83.648 86.346 93.345 96.927 96.112 112.976 112.304 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*)Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK verileri HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 10

Grafik 5. Dünyada Mısır Ġthalatı Yapan BaĢlıca Ülkeler ve Payları (%) 14% 11% JAPONYA AB (28) 57% 10% MEKSĠKA GÜNEY KORE DĠĞER 8% Kaynak: IGC Nisan 2014 Tablo 19. Ülkeler Bazında Dünya Mısır Ġhracatı (Bin Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14* 2014/15** ABD 55.649 62.161 45.825 50.724 48.009 42.702 20.043 37.000 43.000 Brezilya 5.902 10.669 6.826 6.438 11.466 8.475 26.404 24.000 18.500 Arjantin 13.213 14.981 12.062 12.892 15.365 15.375 18.896 15.900 17.000 Ukrayna 1.107 1.604 5.509 5.348 5.096 13.595 13.558 18.300 18.000 Dünya 87.315 100.873 83.648 86.346 93.345 96.927 96.112 112.976 112.304 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*) Tahmin, (**) Öngörü 2013/14 dönemi verilerine göre mısır ihracatında ilk sırayı %33 lük payla ABD alırken bu ülkeyi %21 ile Brezilya ve %16 ile Ukrayna takip etmektedir. Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere, son yıllarda Brezilya ve Ukrayna mısır üretiminde büyük atak yaparak küresel ihracatta önemli role sahip olmuģlardır. 2013/14 dönemi küresel ticareti, yüksek arz nedeniyle düģen fiyatların hem yemlik hem endüstriyel talebi güçlendirmesiyle önceki döneme göre %18 artıģ göstererek rekor seviyeye yükselmiģtir. Grafik 6. Dünyada Mısır Ġhracatı Yapan BaĢlıca Ülkeler ve Payları (%) 16% 21% ABD 16% BREZĠLYA UKRAYNA ARJANTĠN 14% 33% DĠĞER Kaynak: IGC Nisan 2014 Öngörü HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 11

Tablo 20. Dünyada Yıllar Ġtibariyle Mısır Piyasa Fiyatları (ABD 3YC) YILLAR 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 FĠYAT 122 169 228 175 197 295 303 266 227 (FOB-USD/Ton) Kaynak: Reuters.* 2014 yılı ortalama fiyatı, 05.05.2014 tarihi itibariyledir. (ABD 3YC: 3.derece Amerikan sarı mısırı) 1.1.6 Çeltik Pirinç Tablo 21. Dünya Çeltik Pirinç Durumu YILLAR 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13* 2013/14** EkiliĢ 154,6 154,7 158,1 155,8 158,20 160,2 157,9 160,8 Çeltik Üretim 625,6 642,5 668,3 656,6 671,6 696,1 702,6 709,1 Çeltik Verim 4,05 4,15 4,23 4,22 4,25 4,34 4,45 4,41 Pirinç Üretim 420,1 432,6 448,8 440,6 449,3 466,4 471,1 475,0 Pirinç Tüketim 419,9 428,3 436,9 437,5 445,2 458,6 468,4 474,6 Pirinç Ticaret 31,7 29,3 29,1 31,3 35,7 38,9 37,6 39,0 Pirinç Stok 76,3 80,6 92,4 95,6 99,6 107,5 110,2 110,5 Kaynak: IGC Nisan 2014 (*)Tahmin, (**) Öngörü Not: Çeltik EkiliĢ (milyon hektar), Üretim (milyon ton) ve Verimi (ton/ha) USDA verisidir. 2013/14 dönemi küresel pirinç üretim tahmini, Uzak Doğu Asya ülkelerinde üst üste kaydedilen üretim artıģlarına bağlı olarak 475 milyon ton ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaģmıģtır. ABD pirinç üretimi; önceki döneme göre %5 azalıģla 6,1 milyon ton olarak gerçekleģmiģtir. ABD nin 2014/15 çeltik ekiliģlerinin ise toplamda, özellikle Arkansas ta uzun tane pirinç ekiliģlerinde fiyatları nispeten düģük olan mısır aleyhine kaydedilen artıģ neticesinde 2013/14 dönemine göre %16 yükselmesi öngörülmektedir. Buna karģın ABD nin orta ve kısa tane çeltik ekiliģlerinin, üst üste üç yıldır kuraklığın etkili olduğu Kaliforniya daki düģüģe bağlı olarak 2013/14 dönemine göre %21 oranında sert düģüģ göstermesi öngörülmektedir. Tablo 22. Ülkeler Bazında Dünya Pirinç Üretimi (Milyon Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13* 2013/14** Çin 127,20 130,20 134,33 136,57 137,03 140,70 142,94 142,31 Hindistan 93,35 96,69 99,18 89,09 95,98 105,30 105,20 105,60 Endonezya 35,30 37,00 38,31 36,37 35,50 36,35 36,83 37,53 BangladeĢ 29,00 28,80 31,20 31,00 31,70 33,70 33,82 34,59 Vietnam 22,90 24,37 24,39 25,16 26,25 26,88 27,34 27,50 Tayland 18,25 19,80 19,85 20,26 20,26 20,46 20,26 20,20 Burma 10,60 11,84 11,20 11,64 11,06 11,47 11,68 11,84 Filipinler 9,78 10,48 10,75 9,77 10,54 10,71 11,40 11,72 Brezilya 7,69 8,19 8,57 7,93 9,26 7,89 8,04 8,57 Japonya 7,79 7,93 8,03 7,71 7,72 7,65 7,76 7,83 Pakistan 5,45 5,70 6,88 6,80 4,82 6,60 6,00 6,50 ABD 6,27 6,29 6,55 7,13 7,59 5,87 6,36 6,05 Mısır 4,65 4,65 4,67 4,56 3,10 4,25 4,67 4,85 Kamboçya 3,30 3,30 3,99 4,06 4,23 4,27 4,60 4,90 Kore 4,68 4,41 4,84 4,92 4,29 4,22 4,01 4,18 Nijerya 2,55 2,01 2,63 2,23 2,82 2,88 2,37 2,77 Türkiye*** 0,42 0,39 0,45 0,45 0,52 0,54 0,53 0,54 Dünya 420,15 432,61 448,78 440,64 449,26 466,40 471,10 474,98 Kaynak: IGC (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK (Bin Ton) HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 12

Grafik 7. Dünya Pirinç Denge Tablosu (Milyon Ton) 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Kaynak: IGC Üretim Tüketim Tica ret Ka pa nıģ Stokla rı Grafik 8. Dünya Pirinç Üretiminde Önemli Ülkeler ve Üretimdeki Payları (%) Kaynak: IGC HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 13

Tablo 23. Ülkeler Bazında Dünya Pirinç Tüketimi (Milyon Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12* 2012/13* 2013/14** Çin 127,5 127,7 132,8 133,7 134,8 139,7 142,2 143,9 Hindistan 86,7 90,5 91,2 86,4 90,8 92,9 95,0 97,1 Endonezya 35,9 36,4 37,0 37,6 38,2 39,1 39,2 39,4 BangladeĢ 29,8 30,7 31,0 31,5 32,5 34,0 34,4 34,9 Vietnam 18,7 19,4 18,8 19,1 19,3 19,3 20,1 20,5 Filipinler 12,1 13,3 13,1 13,2 12,8 12,9 12,8 13,0 Tayland 9,8 9,7 9,6 10,2 10,4 10,7 11,2 11,4 Burma 10,7 11,0 10,5 10,9 10,4 10,5 10,7 10,8 Japonya 8,3 8,2 8,3 8,2 8,2 8,2 8,1 8,1 Brezilya 8,0 8,3 8,4 8,4 8,3 7,9 8,0 8,3 Dünya 419,9 428,3 436,9 437,5 445,2 458,6 468,4 474,6 Kaynak: IGC (*) Tahmin, (**) Öngörü 2013/14 dönemi tüketimi, artan nüfusla birlikte özellikle Uzak Doğu Asya nın artan talebi neticesinde geçen yıla göre 6 milyon ton artıģ göstermiģ ve tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaģmıģtır. Çin in tüketimi tüm zamanların en yüksek seviyesinde olmasına rağmen yıllık artıģ miktarının daha proteinli ürünlere geçiģ nedeniyle azaldığı gözlenmektedir. Grafik 9. Dünya Pirinç Tüketiminde Önemli Ülkeler ve Tüketimdeki Payları (%) 3% 3% 2% 2% 2% 18% ÇĠN HĠNDĠSTAN ENDONEZYA 30% BANGLADEġ 4% VĠETNAM FĠLĠPĠNLER 7% TAYLAND BURMA 8% JAPONYA 21% BREZĠLYA DĠĞER Kaynak: IGC HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 14

Tablo 24. Önemli Üretici Ülkelerdeki Çeltik Ekili Alan (Milyon Ha) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13* 2013/14** Hindistan 44,00 43,77 45,40 41,85 42,86 44,10 42,41 43,50 Çin 28,94 28,92 29,24 29,63 29,87 30,06 30,14 30,43 Endonezya 11,90 11,90 12,17 12,10 12,08 12,16 12,19 12,05 BangladeĢ 11,20 11,10 11,36 11,60 11,70 11,72 11,65 11,77 Tayland 10,27 10,83 10,80 10,94 10,67 11,00 10,84 10,90 Vietnam 7,20 7,41 7,33 7,42 7,61 7,74 7,86 7,81 Filipinler 4,19 4,35 4,53 4,41 4,53 4,58 4,70 4,67 Kamboçya 2,52 2,57 2,61 2,68 2,78 2,77 2,95 3,05 Pakistan 2,58 2,55 2,91 2,80 2,10 2,75 2,40 2,76 Brezilya 2,97 2,87 2,91 2,77 2,83 2,43 2,39 2,48 Nijerya 2,45 2,45 2,38 1,84 2,43 2,58 2,00 2,50 Türkiye*** 0,10 0,09 0,10 0,10 0,10 0,10 1,20 1,11 Dünya 154,60 154,70 158,10 155,76 158,21 160,23 157,92 160,76 Kaynak: USDA (*) Tahmin, (**) Öngörü, (***) TÜĠK. Tablo 25. Ülkeler Bazında Dünya Pirinç Ġthalatı (Milyon Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13* 2013/14** Nijerya 1,51 1,80 2,07 2,11 2,49 3,35 2,70 3,03 Ġran 1,13 1,18 1,26 1,17 1,42 1,65 2,15 1,85 Filipinler 1,75 2,57 2,55 2,15 1,15 1,30 0,87 1,50 AB-28 1,34 1,37 1,09 1,02 1,44 1,30 1,35 1,37 Irak 0,84 0,90 1,15 1,19 1,05 1,38 1,40 1,48 Suudi Arabistan 1,01 1,08 1,13 1,09 1,09 1,25 1,25 1,25 Malezya 0,74 0,94 0,84 0,80 1,04 0,98 0,89 0,95 Güney Afrika 0,92 0,80 0,98 0,80 0,95 0,87 0,90 0,98 Dünya 31,75 29,26 29,09 31,35 35,74 38,85 37,58 38,96 Kaynak: IGC (*) Tahmin, (**) Öngörü Tablo 26. Ülkeler Bazında Dünya Pirinç Ġhracatı (Milyon Ton) ÜLKELER 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13* 2013/14** Hindistan 5,79 4,55 2,10 2,00 2,80 10,21 10,83 9,83 Tayland 9,56 10,17 8,62 8,88 10,65 6,67 6,60 8,22 Vietnam 4,51 4,65 5,99 6,73 7,09 8,01 6,75 6,95 Pakistan 2,85 3,03 3,10 4,05 3,25 3,60 3,30 3,50 ABD 2,92 3,34 3,03 3,51 3,49 3,22 3,41 3,19 Kamboçya 0,36 0,34 0,66 0,77 0,82 0,95 1,00 1,00 Brezilya 0,24 0,55 0,57 0,50 1,47 0,95 0,78 0,93 Arjantin 0,44 0,43 0,59 0,47 0,68 0,58 0,55 0,61 Avustralya 0,23 0,07 0,02 0,06 0,31 0,45 0,53 0,53 Çin 1,31 0,94 0,76 0,60 0,49 0,27 0,45 0,43 Dünya 31,75 29,26 29,09 31,35 35,74 38,85 37,58 38,96 Kaynak: IGC, (*) Tahmin, (**) Öngörü HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 15

Grafik 10. Dünya Pirinç Ġhracatında Önemli Ülkeler Ġhracattaki Payları (%) 2% 1% 1% 11% HĠNDĠSTAN 2% 2% 8% 9% 25% 18% 21% TAYLAND VĠETNAM PAKĠSTAN ABD KAMBOÇYA BREZĠLYA ARJANTĠN AVUSTRALYA ÇĠN DĠĞER Kaynak: IGC Tablo 27. Dünyada Yıllar Ġtibariyle Pirinç Fob Fiyatları ($/Ton) ÜRÜN ÇEġĠDĠ 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ABD (Uzun tane) 394 436 782 545 510 577 567 628 598 ABD (Orta tane California) Tayland %100B (Uzun tane) Kaynak: FAO 512 557 947 1068 737 821 718 692 815 311 335 695 587 518 565 588 534 451 HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 16

2. TÜRKĠYE DE DURUM Ülkemiz, geniģ bir ürün yelpazesine imkân veren iklim ve ekolojik özellikleri nedeniyle tarımsal üretim açısından avantajlı bir ülkedir ve kendine yeterlilik açısından iyi durumdadır. Üstelik toplam istihdamın %24,6 sı tarım sektöründe yer almaktadır. Dünya nın en önemli un ihracatçı ülkelerinden biri Türkiye dir. Bu yüzden iç tüketimin yanı sıra, sektördeki en önemli hububat talebi un fabrikalarından gelmektedir. Ayrıca yem sanayi ve ihracata konu olan beyaz et sektörünün de hububat talebi olmaktadır. 2.1. Hububat Ülkemiz yüzölçümünün %30 u (23,8 milyon hektar) tarım yapılabilir özelliktedir. Tarım alanlarımızın nadas alanları hariç %65,5 i (15,6 milyon hektar) tarla ziraatına ayrılmıģtır. Bu alanın da yaklaģık %74 ünde (11,5 milyon hektar) hububat ekilmektedir. Hububat ekim alanı içerisinde %67,2 lik pay ile ilk sırada buğday, %23,7 lik payla ikinci sırada arpa ve %5,7 lik payla mısır üçüncü sırada yer almaktadır. Bu ürünleri sırasıyla çavdar, çeltik, yulaf ve tritikale izlemektedir. Grafik 11. Türkiye Tahıl Alanları (%) Kaynak: TÜĠK 2.1.1. Buğday Buğday üretimi, ülkemizin her bölgesinde yapılmaktadır. Bu bakımdan buğday, tarla ürünleri içerisinde ekiliģ alanı ve üretim miktarı bakımından ilk sırayı almaktadır. Son 20 yılda buğday ekim alanları 7,5-9,8 milyon hektar arasında; üretimi ise 17,2 22,05 milyon ton arasında değiģmiģtir. Ülkemizde artan nüfusa paralel olarak buğday talebi de artmaktadır. Ekmek, bulgur, makarna, irmik, bisküvi, niģasta ve diğer buğdaya dayalı unlu mamuller tüketimi dikkate alındığında buğday tüketimimiz 18-18,5 milyon ton seviyelerindedir. HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 17

Grafik 12. Türkiye Buğday Üretimi ve Ekim Alanı Kaynak: TÜĠK Son 14 yıla bakıldığında, buğday ekim alanları 7,5 9,8 milyon hektar arasında ve üretim miktarı 17,8 22,05 milyon ton arasında değiģmektedir. Yalnız 2007 yılında yaģanan kuraklıktan dolayı buğday üretimi 17,2 milyon ton olarak gerçekleģmiģtir. 2013 yılında TÜĠK e göre buğday üretimimiz 22,05 milyon tondur (Grafik 12). Grafik 13. 2013 Yılı Bölgeler Bazında Buğday Üretimi ve Ekim Alanı Kaynak: TÜĠK HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 18

Tablo 28. 2013 Yılı Bölgeler Bazında Buğday Üretimi (Bin Ton) BÖLGE ADI Ekmeklik Buğday Makarnalık Buğday Miktar % Miktar % Marmara Bölgesi 2.638 15 0,9 0,02 Ege Bölgesi 1.245 7 526 13 Ġç Anadolu Bölgesi 6.536 36 1.143 28 Akdeniz Bölgesi 2.159 12 377 9 Doğu Anadolu Bölgesi 1.253 7 31 1 Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2.456 14 1.881 46 Karadeniz Bölgesi 1.687 9 118 3 Toplam 17.975 100 4.075 100 Kaynak: TÜĠK Ülkemizde buğday, her bölgede yetiģtirilebilmekle birlikte özellikle Ġç Anadolu Bölgesi nde yaygın olarak üretilmektedir. Nitekim 2013 yılı ekmeklik buğday üretiminde %36 lık pay ile ilk sırada Ġç Anadolu Bölgesi yer almaktadır. Bunu %15 oranıyla Marmara Bölgesi ve %14 oranıyla Güneydoğu Anadolu Bölgesi izlemektedir. Üretimde en az pay %7 ile Doğu Anadolu ve Ege Bölgelerine aittir. Makarnalık buğday üretiminde ise ilk sırayı Güneydoğu Anadolu Bölgesi %46, ikinci sırayı Ġç Anadolu Bölgesi %28 ve üçüncü sırayı %13 ile Ege Bölgesi yer almaktadır (Tablo 28, Grafik 13, 14, 15). Grafik 14. 2013 Yılı Bölgeler Bazında Ekmeklik Buğday Üretimi ve Ekim Alanı Kaynak: TÜĠK HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 19

Grafik 15. 2013 Yılı Bölgeler Bazında Makarnalık Buğday Üretimi ve Ekim Alanı Kaynak: TÜĠK Tablo 29. Türkiye nin Buğday (Durum Buğday Dâhil) Ġthalat ve Ġhracat Miktarları YILLAR Miktar (Ton) Ġthalat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) Miktar (Ton) Ġhracat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) 2002 1.116.575 150.472 135 55.329 9.781 177 2003 1.846.284 277.543 150 938 401 428 2004 1.065.389 221.868 208 864 359 416 2005 135.596 25.031 185 327.931 52.155 159 2006 239.874 52.624 219 685.673 100.853 147 2007 2.147.107 570.390 266 18.281 9.132 500 2008 3.708.003 1.483.190 400 8.005 5.569 696 2009 3.392.692 901.858 266 301.457 60.692 201 2010 2.554.189 655.044 256 1.171.002 200.848 172 2011 4.754.682 1.623.089 341 5.233 2.580 493 2012 3.719.174 1.125.977 303 116.079 34.248 295 2013 4.053.001 1.289.235 318 275.132 79.317 288 Kaynak: TÜĠK 2014 Buğday üretimi konusunda kendine yeterliliği oldukça yüksek düzeyde olan ülkemizin TÜĠK verilerine göre 2012/13 dönemi yeterlilik derecesi %98,0 dır. Ancak bazı yıllar olumsuz iklim koģullarına bağlı olarak üretimde ve kalitede yaģanan sorunlardan dolayı talep karģılanamamakta ve ithalat yapılmaktadır. Ayrıca dünya buğday fiyatları, uygulanan gümrük vergisi oranı ve DĠR (Dâhilde ĠĢleme Rejimi) kapsamında belgelerin kullanımı da ülkemiz buğday ithalat miktarını önemli ölçüde etkilemektedir. Ülkemizin 2002 yılı buğday ithalatı yaklaģık 1 milyon 117 bin ton olarak gerçekleģmiģtir. 2011 yılı buğday ithalatı ise son yılların en yüksek seviyesi olan 4 milyon 755 bin tona ulaģmıģtır. 2011 yılında buğday ithalatının yüksek olmasının ana nedeni, 25 ġubat 2011 tarihli ve 27857 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı (2011/1408 Sayılı Karar) ile 25 ġubat 1 Mayıs 2011 tarihleri arasında buğdayın gümrük vergisi oranının %130 dan %0 a indirilmesidir. 2013 yılı buğday ithalat miktarı ise 4 milyon 53 bin ton olup bu rakamın %99,08 i DĠR kapsamında gerçekleģtirilmiģtir (Tablo 29). HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 20

Ülkemizde, buğday ithalatının büyük çoğunluğu navlun ve rekabetçi fiyat avantajına bağlı olarak Rusya Federasyonu, Kazakistan, ABD ve Ukrayna dan yapılmaktadır. Ülkemiz buğday üretiminde arz fazlası olduğu dönemlerde TMO, piyasaları düzenlemek amacıyla diğer müdahale yöntemlerinin yanı sıra ihracatta yapmaktadır. Ülkemizin 2010 yılı buğday ihracatı 1 milyon 171 bin ton ile son dönemin en yüksek seviyesine ulaģmıģtır. 2013 yılı buğday ihracatı ise 275 bin ton olarak gerçekleģmiģtir (Tablo 29). Tablo 30. Türkiye nin Makarnalık (Durum) Buğday Ġthalat ve Ġhracat Miktarları YILLAR Miktar (Ton) Ġthalat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) Miktar (Ton) Ġhracat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) 2002 14.429 2.814 195 54.657 9.580 175 2003 9.521 1.720 181 148 55 371 2004 20.429 5.062 248 123 46 373 2005 26 30 1.175 219.565 37.508 171 2006 3.899 869 223 243.458 40.886 168 2007 127.785 36.487 286 13.638 6.387 468 2008 151.554 85.555 565 2 2 848 2009 111.342 48.694 437 100.335 28.573 285 2010 80.632 25.373 315 345.345 63.085 183 2011 24.440 9.465 387 1.883 814 432 2012 217.583 83.425 383 43 32 748 2013 588.539 228.563 388 135 102 755 Kaynak: TÜĠK 2014 Ülkemizin 2002 2013 yılları makarnalık buğday ithalat ve ihracat verilerine iliģkin bilgiler Tablo 34 te yer almaktadır. 2005 yılındaki 26 tonluk makarnalık buğday ithalatının tamamı tohumluktur. 2013 yılı makarnalık buğday ithalatı, yaklaģık 589 bin ton ile son yılların en yüksek seviyesine ulaģmıģtır. Makarnalık buğday ihracatı ise en yüksek 345 bin ton olarak 2010 yılında gerçekleģmiģtir. Ülkemizin 2013 yılı makarnalık buğday ihracatı ise 135 tondur. 2.1.2. Arpa Ülkemizde her bölgede üretimi yapılan arpa, tarla ürünleri içerisinde ekiliģ alanı ve üretim miktarı bakımından buğdaydan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Son 14 yıla bakıldığında arpa ekim alanlarının 2,9 3,7 milyon hektar arasında ve üretim miktarı ise 7,3 9,6 milyon ton arasında değiģtiği görülmektedir. Yalnız 2008 yılında arpa üretimi 5,9 milyon ton olarak gerçekleģmiģtir (Grafik 16). HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 21

Grafik 16. Türkiye Arpa Üretimi ve Ekim Alanı Kaynak: TÜĠK Türkiye nin tüm bölgelerinde yetiģtirilmekle birlikte özellikle Ġç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri arpa üretiminde önemli iki bölgedir. Grafik 17. 2013 Yılı Bölgeler Bazında Arpa Üretimi ve Ekim Alanı Kaynak: TÜĠK HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 22

Tablo 31. Türkiye nin Arpa Ġthalat ve Ġhracat Miktarları YILLAR 2013 256.812 85.782 334 110 54 491 Kaynak: TÜĠK 2014 Türkiye nin arpa ithalat ve ihracat miktar ve değerlerine iliģkin bilgiler Tablo 31 de verilmiģtir. Ülkemizde arpa ithalat miktarı; üretime, yurt içi kullanım miktarına, uygulanan gümrük vergisi oranına ve Dâhilde ĠĢleme Rejimi kapsamında kullanılan belge sayısına bağlı olarak yıllar itibariyle değiģiklik göstermektedir. Nitekim 2008 yılı arpa ithalat miktarının 253 bin tona yükselmesinin temel nedeni 28 Aralık 2007 tarih ve 26714 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı (2007/12811 sayılı Karar) ile arpanın gümrük vergisi oranının 15 Mayıs 2008 tarihine kadar %0 olarak uygulanmasıdır. 2013 yılı arpa ithalat miktarı ise 256.812 ton olup bu rakamın %20,73 ü DĠR kapsamında gerçekleģtirilmiģtir. Arpa ihracat miktarları incelendiğinde ülkemizin arpa ürünü için bazı yıllar hariç net ihracatçı pozisyonda olduğu görülmektedir. Nitekim 2012 yılında ülkemizden yaklaģık 101 bin ton arpa ihraç edilmiģtir. 2013 yılı arpa ihracat miktarı ise 110 ton olarak gerçekleģmiģtir. 2.1.3. Yulaf Miktar (Ton) Ġthalat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) Ülkemizde son 14 yılda yulaf ekiliģ alanları 86 bin ha ile 155 bin ha arasında, üretimi ise 189 bin ton ile 314 bin ton arasında değiģmiģtir. Grafik 18. Türkiye Yulaf Üretimi ve Ekim Alanı Miktar (Ton) Ġhracat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) 2002 16.759 2.435 145 595.824 58.910 99 2003 89.428 15.718 176 395.988 41.164 104 2004 240.340 39.814 166 15 11 704 2005 52.182 10.608 203 289.394 39.054 135 2006 65.963 12.850 195 410.498 61.818 151 2007 52.180 13.588 260 215.780 43.399 201 2008 253.014 92.092 364 0,3 0,4 1.323 2009 91.649 27.770 303 301.316 42.155 140 2010 57.076 11.933 209 500.136 74.816 150 2011 36.132 13.693 379 3.221 1.047 325 2012 76.319 26.706 350 100.771 26.415 262 Kaynak: TÜĠK HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 23

Tablo 32. Türkiye nin Yulaf Ġthalat ve Ġhracat Miktarları YILLAR Miktar (Ton) Ġthalat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) Miktar (Ton) Ġhracat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) 2002 5.223 318 61 0,3 0,2 690 2003 600 43 72 0,3 0,1 473 2004 23.634 2.770 117 0,8 0,6 765 2005 7.201 789 110 40 9 232 2006 500 75 150 18 4 241 2007 9.843 3.017 307 10 7 666 2008 4.606 1.450 315 0 0 0 2009 6.166 760 123 1 0,3 313 2010 0 0 0 0 0 0 2011 7.476 2.815 376 25 31 1.236 2012 1.554 495 319 11 5 475 2013 0,2 0,3 1.352 6 5 800 Kaynak: TÜĠK 2014 Türkiye nin 2002 2013 yılları arasındaki yulaf ithalat miktarları (Tablo 32) incelendiğinde, 2004 yılında yaklaģık 24 bin ton ile en yüksek seviyede gerçekleģtiği görülmektedir. 2011 yılında ise yulaf ithalatı, yaklaģık 7.500 ton olarak gerçekleģmiģtir. 2011 yılında yulaf ithalatının yüksek olmasının sebebi 25 ġubat 2011 tarihli ve 27857 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı (2011/1408 Sayılı Karar) ile yulafın 25 ġubat 1 Mayıs 2011 tarihleri arasında gümrük vergisi oranının % 130 dan % 0 a indirilmesidir. 2012 yılı yulaf ithalat miktarı 1.554 ton olup bu miktarın hemen hemen tamamı DĠR kapsamında gerçekleģmiģtir. 2013 yılında ülkemizin yulaf ithalat miktarı ise yalnızca 210 kg olarak gerçekleģmiģtir. Ülkemizin 2002 2013 yılları arasında yulaf ihracat miktarları incelendiğinde, 2005 yılında 40 ton ile en yüksek seviyeye ulaģtığı görülmektedir. Ülkemizin yulaf ihracatı 2011 yılında 25 ton, 2012 yılında 11 ton ve 2013 yılında da 6 ton olarak gerçekleģmiģtir (Tablo 32). 2.1.4. Mısır Ülkemizde mısır; yem, niģasta, glikoz, yağ ve son yıllarda biyoetanol üretiminde kullanılmaktadır. Daha çok Çukurova, Amik Ovası ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde yetiģtirilen mısır, özellikle pamuk olmak üzere buğday ve yağlı tohumlara münavebeli ekilen bir üründür. Bu nedenle üreticiler alternatif ürün fiyatları ve bu ürünlere verilen desteklere bakarak ikame ürünler veya mısır arasında tercih yapabilmektedirler. Bu da zaman zaman mısır üretiminde dalgalanmalara yol açabilmektedir. Tabloların incelenmesinden de görüleceği üzere Bakanlığımız ve TMO tarafından uygulamaya konulan politikalar, prim uygulaması ve diğer destekler, sertifikalı tohumluk kullanımı, üretimde mekanizasyonun artması gibi sebeplerle (mekanizasyon, gübre, tohumluk vb.) 2002 yılında 2,1 milyon ton mısır üretimi %181 oranında artıģla 2013 yılında 5,9 milyon tona ulaģmıģtır. HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 24

Tablo 33. Türkiye Mısır Ekim Alanı, Üretimi ve Verimi YIL Ekim Alanı (ha) Üretim (ton) Verim (kg/ha) YIL Ekim Alanı (ha) Üretim (ton) Verim (kg/ha) 1930 378.501 470.744 1.015 1996 550.000 2.000.000 3.636 1935 409.361 456.333 1.115 1997 545.000 2.080.000 3.817 1940 509.990 757.309 1.485 1998 550.000 2.300.000 4.182 1945 510.071 294.736 5.780 1999 518.000 2.297.000 4.434 1950 593.161 627.987 1.059 2000 555.000 2.300.000 4.144 1955 706.000 855.000 1.211 2001 550.000 2.200.000 4.000 1960 695.000 1.090.000 1.568 2002 525.000 2.100.000 4.200 1965 650.000 945.000 1.454 2003 550.000 2.800.000 5.091 1970 648.000 1.040.000 1.605 2004 545.545 3.000.000 5.505 1975 600.000 1.200.000 2.000 2005 600.000 4.200.000 7.000 1980 583.000 1.240.000 2.127 2006 536.000 3.811.000 7.110 1985 567.000 1.900.000 3.351 2007 517.500 3.535.000 6.830 1990 515.000 2.100.000 4.078 2008 595.000 4.274.000 7.200 1991 518.000 2.180.000 4.208 2009 591.922 4.250.000 7.180 1992 525.000 2.225.000 4.238 2010 594.000 4.310.000 7.256 1993 550.000 2.500.000 4.545 2011 589.000 4.200.000 7.131 1994 485.000 1.850.000 3.814 2012 622.609 4.600.000 7.388 1995 515.000 1.900.000 3.689 2013 659.222 5.900.000 8.950 Kaynak: TÜĠK Tablo 34. Bölgelere Göre Mısır Üretimi Ekilen Alan (da) Üretim (ton) Üretimdeki Payı (%) BÖLGELER 2012 Yılı 2013 Yılı 2012 Yılı 2013 Yılı 2012 Yılı 2013 Yılı Marmara 697.092 673.627 546.813 618.308 11,9 10,5 Karadeniz 821.643 747.787 268.397 271.808 5,8 4,6 Ġç Anadolu 549.834 524.863 449.001 522.831 9,8 8,9 Ege 668.885 780.022 595.290 823.360 12,9 14,0 Akdeniz 1.743.641 1.952.196 1.447.510 2.013.477 31,5 34,0 Güneydoğu Anadolu 1.705.122 1.880.960 1.265.151 1.625.931 27,5 27,6 Doğu Anadolu 39.877 32.766 27.838 24.285 0,6 0,4 GENEL TOPLAM 6.226.094 6.592.221 4.600.000 5.900.000 100 100 Kaynak: TÜĠK HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 25

Tablo 35. Yıllar Ġtibariyle Türkiye Mısır Tüketimi (Bin Ton) YILLAR Tüketim Yıllar Tüketim YILLAR Tüketim YILLAR Tüketim 1988 2.230 1995 2.521 2002 3.161 2009 5.153 1989 2.528 1996 1.897 2003 4.145 2010 5.253 1990 2.604 1997 2.925 2004 3.461 2011 5.112 1991 2.247 1998 3.060 2005 4.374 2012* 5.200 1992 2.365 1999 3.130 2006 4.272 2013* 6.546 1993 2.551 2000 3.084 2007 4.211 1994 1.783 2001 3.359 2008 5.187 Kaynak: TÜĠK, (*) TMO tahmini Tablo 36. 2013 Yılı Mısır Tüketiminin Sektöre Dağılımı KULLANIM ALANI Miktar (ton) % Açıklama Yem maddesi olarak kullanımı 5.086.000 78 Mahalli tük. 960.000 15 (%46) 2.330.000 tonu Broiler ve Hindi (%35) 1.797.500 tonu yumurta ve damızlık (%19) 958.000 tonu büyük- küçükbaģ ve diğer NiĢasta san. 300.000 4 Endüstriyel tük. 200.000 3 TOPLAM 6.546.000 100 Ġkame ürün fiyatlarına bağlı olarak mısır kullanım miktarı 6,0-6,5 milyon ton aralığında değiģmektedir. Grafik 19. Mısır Tüketiminin Sektöre Dağılımı (%) HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 26

Tablo 37. Türkiye nin Mısır Ġthalat ve Ġhracat Miktarları YILLAR Miktar (Ton) Ġthalat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) Miktar (Ton) Ġhracat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) 2002 1.179.937 133.754 113 9.019 10.953 1.214 2003 1.818.458 276.182 152 11.039 13.105 1.187 2004 1.049.744 190.477 181 10.525 15.805 1.502 2005 218.059 47.335 217 127.581 22.327 175 2006 30.579 12.702 415 192.950 35.951 186 2007 1.128.456 269.337 239 8.320 12.478 1.500 2008 1.151.407 381.938 332 15.056 24.948 1.657 2009 485.131 135.136 279 325.434 81.323 250 2010 452.362 124.157 274 10.649 26.006 2.442 2011 381.293 136.119 357 13.945 27.923 2.002 2012 807.480 245.919 305 20.359 33.820 1.661 2013 1.548.133 473.138 306 210.927 88.124 418 Kaynak: TÜĠK 2014 Ülkemiz mısır ithalat ve ihracat miktarlarına ait veriler Tablo 37 de görülmektedir. TÜĠK verilerine göre 2012/13 dönemi ülkemiz mısır ürünü yeterlilik derecesi %77,5 oranında olup, yurt içi kullanım ve üretim miktarına bağlı olarak oluģan arz-talep dengesizliği ithalat yoluyla giderilmektedir. Ayrıca uygulanan gümrük vergisi oranı ve Dâhilde ĠĢleme Rejimi kapsamında kullanılan belge sayısı da ithalat miktarını doğrudan etkilemektedir. Son dönemde en fazla mısır ithalatı 1.818.458 ton ile 2003 yılında, en fazla ihracat ise 325.434 ton ile 2009 yılında gerçekleģmiģtir. 2013 yılında mısır ihracatı 210.927 ton, ithalatı ise 1.548.133 ton olmuģtur. 2013 yılı mısır ithalatının % 88,38 i DĠR kapsamında gerçekleģtirilmiģtir. Ülkemiz, mısır ithalatını ağırlıklı olarak Rusya Federasyonu, Ukrayna, Bulgaristan, Romanya, Fransa ve Macaristan dan yapmaktadır. 2.1.5. Çeltik-Pirinç Tablo 38. Türkiye Çeltik EkiliĢ Üretim Tüketim Verim YILLAR 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 EkiliĢ (ha) Üretim (ton) Pirinç KarĢılığı (ton) Tüketim (ton) 65.000 70.000 85.000 99.100 93.900 99.500 96.754 99.000 99.400 119.725 110.592 372.000 490.000 600.000 696.000 648.000 753.325 750.000 860.000 900.000 880.000 900.000 223.000 294.000 360.000 418.000 390.000 452.000 450.000 516.000 540.000 528.000 540.000 300.000 565.000 535.000 555.000 613.000 557.000 703.000 527.000 697.000 570.000 600.000 Verim (kg/da) 572 681 706 702 690 757 775 869 906 735 814 Kaynak: TÜĠK, 2013 yılı tüketim değeri TMO tahminidir. Çeltik üretiminin %60 ı pirinç olarak hesaplanmıģtır. HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 27

Tablo 39. Bölgelere Göre Çeltik Üretimi BÖLGELER EkiliĢ (ha) 2012 2013 Üretim (ton) EkiliĢ (ha) Üretim (ton) Marmara 84.309 629.763 75.870 627.678 Ege 68 622 0 0 Akdeniz 631 2.919 465 2.408 Ġç Anadolu 2.945 20.887 2.985 20.179 Karadeniz 27.982 208.740 27.644 232.158 Güneydoğu Anadolu 3.597 16.343 3.489 17.038 Doğu Anadolu 193 726 139 539 TOPLAM 119.725 880.000 110.592 900.000 Kaynak: TÜĠK Tablo 40. Ġllere Göre Çeltik Üretimi (2013 Yılı) BÖLGE Ġl EkiliĢ Üretim (da) (ton) Edirne 430.301 361.918 Balıkesir 129.714 99.467 Marmara (%70) Çanakkale 113.477 90.295 Tekirdağ 31.000 28.899 Diğer 54.205 47.099 TOPLAM 758.697 627.678 Samsun 144.128 122.710 Karadeniz (%26) Çorum 77.263 65.523 Diğer 55.053 43.925 TOPLAM 276.444 232.158 Çankırı 24.700 14.760 Ġç Anadolu (%2) Diğer 5.155 5.419 TOPLAM 29.855 20.179 Diğer Bölgeler (%2) 40.928 19.985 TOPLAM ÜRETĠM 1.105.924 900.000 Kaynak: TÜĠK Türkiye çeltik üretimin %70 i Marmara, %26 sı Karadeniz %2 si Güneydoğu Anadolu, %2 si ise Ġç Anadolu Bölgelerinde yapılmaktadır. Çeltik üretiminde il düzeyinde de yoğunlaģma vardır. Toplam 5 ilin üretimleri toplam üretimin %84 ünü oluģturmaktadır. Bu illerden Edirne tek baģına yaklaģık toplam üretimin % 40 ına sahipken Samsun %14, Balıkesir %11, Çanakkale %10, Çorum %7 ve Çankırı %2 lik bir üretim oranına sahiptir. Kalan %15 lık kısmı ise Kırklareli, Tekirdağ, Sinop, Diyarbakır, ġanlıurfa, Kırıkkale, Mersin ve Düzce gibi diğer iller oluģturmaktadır. HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 28

Tablo 41. Türkiye nin Çeltik Ġthalat ve Ġhracat Miktarları YILLAR Miktar (Ton) Ġthalat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) Miktar (Ton) Ġhracat Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) 2002 292.024 48.803 167 187 173 924 2003 247.724 55.538 224 398 375 944 2004 35.432 15.254 431 298 334 1.119 2005 102.197 26.231 257 298 351 1.178 2006 105.005 28.786 274 238 292 1.230 2007 6.016 2.101 349 157 258 1.640 2008 45.307 19.823 438 235 269 1.147 2009 63.203 26.188 414 199 316 1.591 2010 409.199 172.977 423 307 371 1.209 2011 277.083 112.349 405 834 564 677 2012 227.539 88.819 390 363 349 962 2013 164.537 70.535 429 108 166 1.539 Kaynak: TÜĠK 2014 2002 2013 yılları arasında Türkiye çeltik ithalat-ihracat miktar ve değerlerine iliģkin veriler, Tablo 41 de görülmektedir. 2010 yılında çeltik ithalatı 409.199 ton ile son dönemin en yüksek seviyesindedir. 2013 yılı çeltik ithalat miktarı ise 164.537 ton olup bunun % 28,24 ü DĠR kapsamında gerçekleģmiģtir. Ülkemizde son dönemde en yüksek çeltik ihracatı, 834 ton ile 2011 yılında yapılmıģtır. 2013 yılı çeltik ihracatımız ise 108 tondur. Ülkemiz çeltik üretimi, tüketimi karģılayamadığı için hemen hemen her dönem çeltik ya da pirinç dıģ alımı gerçekleģmektedir. Ülkemizde, çeltik ithalatının büyük çoğunluğu ABD, Rusya Federasyonu, Bulgaristan ve Yunanistan dan yapılmaktadır. Tablo 42. Türkiye nin Pirinç Ġthalat ve Ġhracat Miktarları Ġthalat Ġhracat YILLAR Miktar (Ton) Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) Miktar (Ton) Değer (Bin $) Ort. Fiyat ($/Ton) 2002 131.431 37.031 282 307 222 723 2003 213.528 65.453 307 337 287 852 2004 103.887 39.496 380 475 760 1.603 2005 158.423 60.149 380 421 539 1.279 2006 113.175 43.267 382 465 590 1.268 2007 184.911 108.576 587 729 1.010 1.385 2008 179.603 144.310 803 4.058 4.986 1.229 2009 158.335 105.770 668 18.662 19.529 1.046 2010 125.643 91.340 727 50.825 46.549 916 2011 41.011 28.591 697 85.126 74.786 879 2012 25.111 17.688 704 86.335 68.960 799 2013 118.563 79.625 672 6.597 6.281 952 Kaynak: TÜĠK 2014 HUBUBAT SEKTÖR RAPORU-2013 29