SEKTÖREL GELİŞMELER İÇİNDEKİLER Otomotiv İç Satışlardaki Daralma Devam Ederken, Hızlanan İhracat Üretime Destek Olmayı Sürdürüyor... İç Satışlardaki Düşüşle Birlikte Taşıt Kredilerinde Daralma Yönünde Eğilim Var Beyaz Eşya İnşaat Beyaz Eşya İç Satışlarındaki Yıllık Düşüş, Mart ta Son 5 Yılın En Düşük Seviyesine Ulaşırken, İhracat Tarafında Hızlanma Var İpotekli Konut Satışlarında Hızlı Düşüş Sürerken; İlk Satış Verilerinde Düşüş Daha Sınırlı Şubat Ayında Konut Fiyat Artışı Yavaşladı Konut Kredilerinde Yavaşlama Eğilimi Devam Ediyor Bina İnşaat Maliyet Artışında Hızlanma Var Üretim Enerji 2014 ün İlk Çeyreğinde İç Talebe Yönelik Sektörlerin Üretiminde Artış Sürdü Kapasite Kullanım Oranı, Nisan Ayında Bir Önceki Aya Göre Artış Gösterdi Elektrik Üretiminde Nisan Ayında Hızlanma Var Turizm İlk Çeyrekte Yabancı Turist Sayısında Yavaşlama, Turizm Gelir Artışında ise Yatay Seyir Var Diğer Göstergeler İç ve Dış piyasalarda Son Dönemde İyimserlik Olsa da, İkinci Çeyrek Başında Özel Tüketim Harcamaları için Görünüm Karışık İlk Çeyrekte Yatırım Harcamaları Belirgin Yavaşlarken; İkinci Çeyrek Başında da Zayıf Görünüm Çiziyor... Sipariş Beklentilerinde Zayıflık Sürüyor Mevcut Mal Stokunda Yılbaşı İtibariyle İyileşme Eğilimi Var Nisan Sektörel Güven Endeksleri Perakende Ticaret Hariç Kötüleşmenin Sürdüğünü Gösterdi İlk Çeyrekte Kurulan Şirket Sayısında Yavaşlama, Son Çeyrekteki Baz Etkisinin Sonucunu Yanıstıyor Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 1
SEKTÖREL GELİŞMELER ANALİZLER Otomotiv İç Satışlardaki Daralma Devam Ederken, Hızlanan İhracat Üretime Destek Olmayı Sürdürüyor... İç tüketim göstergesi olarak takip ettiğimiz otomobil iç satışlarındaki yıllık daralma, son düzenlemelerin ve kur gelişmelerinin etkisiyle, ilk çeyrekteki %22 seviyesinin ardından Nisan ayında hızlanarak %25 e ulaştı. Ticari araç satışlarında ilk çeyrekte görülen yıllık daralma ise %30 ile bu dönemde yatay seyretti. Böylece, sektördeki toplam iç satışlar ilk çeyrekte yıllık bazda %24 daraldıktan sonra, Nisan ayında %26 ile daha hızlı daraldı. Mevsimsellikten arındırıldığında ise, toplam iç satışlar Nisan ayında ilk çeyreğe göre %3, otomobil iç satışları da %9 daralırken; ticari araç satışları ise yatay kaldı. Otomobil iç satışlarındaki daralmanın ilk çeyreğe kıyasla Nisan da hızlanmasına karşın; otomobil üretiminde yıllık %22 lik artışın ihracattaki %39 luk artışla desteklendiği görülüyor. Sektör ihracatı da ilk çeyrekteki yıllık %1 lik daralmanın ardından Nisan da %18 büyüdü. Otomobil üretimindeki hızlanma ve ticari araç üretimindeki daralmanın yavaşlaması ise sektör üretimini ilk çeyrekteki daralmadan %6 artışa geçirdi. Tüm bu gelişmelerle birlikte, sektör yetkilileri bu yıl iç satışlarda %30 daralma beklerken; ihracattaki gelişmelerde Avrupa daki toparlanmanın kritik olduğunu düşünüyoruz. 12 9 7 İç Satışlar (Yıllık Değişim) Otomobil Ticari Araç 7 4 Otomobil Üretim ve İhracatı (Yıllık Değişim) Üretim İhracat 4 2 2-3 -3-5 -5 (İstatistik kaynak: OSD, TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları) İç Satışlardaki Düşüşle Birlikte Taşıt Kredilerinde Daralma Yönünde Eğilim Var Otomobil iç satışlarındaki daralma devam ederken, taşıt kredilerinde de aynı şekilde daralma yönünde eğilim devam ediyor. Taşıt kredilerinde 2 Mayıs itibariyle yıllık bazda %4 e yakın daralma görülürken, ilk çeyrek sonuyla karşılaştırıldığında ise %2.5 daralma var. Merkez Bankası nın, kredi büyüme oranlarındaki eğilimi ölçmek amacıyla takip ettiği 13 haftalık ortalama yıllıklandırılmış kredi artış oranı ise Eylül 2009 sonrası en hızlı daralma oranına ulaşarak; taşıt kredisi yıllık artış oranının önümüzdeki dönemde azalmaya devam edeceği sinyalini verdi. 15 Otomobil İç Satışları ve Taşıt Kredileri(3 Aylık Ort., Yıllık Değişim) 6 11 Taşıt Kredileri, 13 Haftalık Yıllıklandırılmış Hareketli Ortalama 10 4 9 7 5 2 5 3 1-5 -10 Otomobil iç satışlar (M.A.) Taşıt kredileri-sağ -2-4 -1-3 -5 05.09 11.09 05.10 11.10 05.11 11.11 05.12 11.12 05.13 11.13 05.14 (İstatistik kaynak:tcmb, OSD, Garanti Bankası Hesaplamaları) Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 2
Beyaz Eşya Beyaz Eşya İç Satışlarındaki Yıllık Düşüş, Mart ta Son 5 Yılın En düşük Seviyesine Ulaşırken, İhracat Tarafında Hızlanma Var İç tüketim göstergesi olarak takip ettiğimiz diğer göstergelerden beyaz eşya iç satışlarındaki yıllık düşüş, Mart ayında hızlanarak, ilk çeyrekte yıllık bazda %14 daralma yarattı. Öte yandan ihracat Mart ayında yıllık bazda %8 artarak, ilk çeyrekte gösterdiği %3 lük artış ile üretimdeki düşüşü sınırladı. İlk çeyrekte, üretim yıllık bazda %1 lik sınırlı daralma kaydetti. Arındırılmış verilere göre de ilk çeyrekte üretim son çeyreğe kıyasla sınırlı daralma gösterirken (%0.6), iç satışlardaki daralma hızlandı (%7.8), ihracat ise büyümeye devam etti (%4.2). 4 Beyaz Eşya İç Satışlar (Yıllık Değişim) 4 Beyaz Eşya Üretimi ve İhracatı (Yıllık Değişim) 3 2 3 2 Üretim İhracat 1 1-1 -2 1Ç'09 3Ç'09 1Ç'10 3Ç'10 1Ç'11 3Ç'11 1Ç'12 3Ç'12 1Ç'13 3Ç'13 1Ç14-1 -2 1Ç'09 3Ç'09 1Ç'10 3Ç'10 1Ç'11 3Ç'11 1Ç'12 3Ç'12 1Ç'13 3Ç'13 1Ç14-3 -3 (İstatistik kaynak: TURKBESD, Garanti Bankası Hesaplamaları) İnşaat İpotekli Konut Satışlarında Hızlı Düşüş Sürerken; İlk Satış Verilerinde Düşüş Daha Sınırlı TÜİK, geçtiğimiz yılbaşında konut satış istatistiklerinde veri kapsamını genişleterek; il merkezleri ve merkez ilçeler dışında kalan bölgeleri de kapsar hale getirmişti. 2014 itibariyle de, konut satış istatistiklerini aylık olarak il düzeyinde ipotekli satış ve diğer satış, ilk satış* ve ikinci el satış** ayrımında üretmeye başladı. Bu amaçla, 2013 yılı verileri aylık bazda güncellendi. 2014 yılının ilk çeyreği için bu verileri değerlendirirsek, toplam konut satışları bu dönemde bir önceki yıla kıyasla %6 daralırken; ipotekli konutlardaki %30 luk düşüş, diğer satışlardaki %12 lik artışla kısmen telafi edildi. Diğer yandan, ilk satış ve ikinci el ayrımında konut satışlarındaki eğilim değerlendirildiğinde, ilk çeyrekte yıllık bazda asıl düşüşün ikinci el konut satışlarından (%10) kaynaklandığı görülüyor. İpotekli konutlarda hızlı düşüşün sürmesi, konut kredilerindeki yavaşlamayla uyumlu olurken; azalan risk primleri çerçevesinde Merkez Bankası nın son dönemde sıkı para politikasını sınırlı gevşetmesi ve iyimserleşen beklentiler bu görünümü önümüzdeki dönemde bir miktar değiştirebilir. İlk çeyrekte, yabancılara yapılan konut satışlarındaki yıllık %42 lik artış ise dikkat çekici. * İlk satış, konut üreticisi bir firma veya kişi tarafından; bu firma veya kişi ile kat karşılığı anlaşma yapıp arsası karşılığında konut alan kişiler tarafından bir konutun ilk defa satılmasıdır. ** İkinci el satış, ilk satıştan ev alan kişinin bu konutu tekrar başka bir kişiye satmasıdır. Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 3
120,000 Türkiye Toplam Konut Satışları (adet) 2013 2014 50,000 Türkiye İpotekli Konut Satışları (adet) 2013 2014,000 40,000 80,000 60,000 40,000 30,000 20,000 20,000 10,000 0 0 Türkiye İkinci El Konut Satışları (adet) Türkiye İlk El Konut Satışları (adet) 60,000 2013 2014 60,000 2013 2014 50,000 50,000 40,000 40,000 30,000 30,000 20,000 20,000 10,000 10,000 0 0 (İstatistik kaynak: TUİK, Garanti Bankası Hesaplamaları) Şubat Ayında Konut Fiyat Artışı Yavaşladı TCMB nin açıkladığı Türkiye Konut Fiyat Endeksine (TKFE) göre, Şubat ayında konut fiyatlarındaki yıllık artış son 3 ayki yavaşlamasını sürdürerek %13.0 a geriledi. Enflasyon etkisinden arındırarak baktığımız reel endeksteki yıllık artış da bu dönemde %5.3 ten %4.7 ye yavaşlayarak son 5 ayın en düşük artışını kaydetti. İstanbul da konut fiyatlarındaki yıllık artış bir önceki ayki %20.2 den bu dönemde %19.2 ye yavaşladı. Ankara da yıllık fiyat artışı %11.2 ile bir önceki aya göre neredeyse yatay kalırken; İzmir de ise %13.7 den %13.4 e sınırlı düşerek, 7 ay sonra ilk kez yavaşlama kaydetti. Üç büyük şehirdeki yıllık reel artışlar ise, sırasıyla, %10.5, %3.1 ve %5.2 oldu. TCMB nin yeterli veri elde ederek belirlediği 26 ildeki yeni konutlar üzerinden hesapladığı, yeni konut fiyat endeksindeki (TYKFE) yıllık artış ise Şubat ayında %14.7 den %14.1 e azaldı. Benzer şekilde bir önceki aya göre yavaşlayan reel endeks de, bu dönemde %5.7 arttı. Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 4
7% TCMB Konut Fiyat Endeksleri (Yıllık Reel Değişimler) 15. Üç Büyük İl TCMB Konut Fiyat Endeksleri Yıllık Reel Değişimler 5.7% 10. 10. 4% 2% 1% -1% TYKFE TKFE 4.7% 5. 0. -5. 02.12 06.12 08.12 12.12 02.13 İstanbul İzmir 06.13 08.13 Ankara TKFE 12.13 5.2% 4.7% 3.1% 02.14 (İstatistik kaynak: TCMB, TUİK, Garanti Bankası Hesaplamaları) Konut Kredilerinde Yavaşlama Eğilimi Devam Ediyor Konut kredisi faiz oranı, Mayıs ın ilk haftasında %13.3 ile Nisan başında Şubat 2012 sonrası ulaştığı en yüksek seviyeye (%13.9) kıyasla sınırlı geriledi. Bu durum, tüketici kredisi faiz oranlarında Nisan itibariyle başlayan ve devam eden düşüşü yansıtıyor. Bu düşüşün sebebi, Merkez Bankası nın azalan risk primleri paralelinde sıkı para politikasını bir miktar gevşetmesi oldu. Seçim sonrası belirsizliklerin azalması ve dış tarafta da gelişmiş merkez bankalarının destekleyici duruşları çerçevesinde gelişen ülke varlıklarına tekrar girişlerin başlaması bu ortamı sağlıyor. Buna karşılık, Merkez Bankası nın, kredi büyüme oranlarındaki eğilimi ölçmek amacıyla takip ettiği 13 haftalık ortalama yıllıklandırılmış kredi artış oranı ise konut kredilerinde yavaşlamayı sürdürürerek, Mayıs başı itibariyle Şubat 2012 sonrası en düşük düzeye indi. Ancak, Merkez Bankası, Başkan Başçı nın duyurduğu üzere, enflasyon beklentilerinde iyileşme, döviz kurlarının istikrar kazanması ve makul düzeye ulaşan kredi artış oranları çerçevesinde, önümüzdeki dönemde ölçülü ve kademeli faiz indirimleri yapabilir. Bu durum, iyimserleşen beklentilerden de destek alarak, konut kredilerindeki düşüşün en azından hız kesmesine katkı sağlayabilir. 5 Konut Kredisi Faiz Oranları ve Konut Kredileri Konut Kredileri (13 haftalık ort., yıllıklandırılmış) Konut Kredisi Faiz Oranı-sağ 16% 4 14% 3 2 12% 1 1 8% 05.10 03.11 08.11 01.12 06.12 11.12 09.13 02.14 (İstatistik kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları) Bina İnşaat Maliyet Artışında Hızlanma Var 2014 yılı ilk çeyrek itibariyle, bina inşaat toplam maliyeti yıllık artışı 2012 sonundan bu yana hızlanmayı sürdürüyor. Bu yılın ilk çeyreğinde toplam inşaat maliyetinde yıllık artış %11 e ulaşırken; hızlanma daha çok malzeme fiyatları kaynaklı. Bu dönemde, işçilik maliyeti yıllık artışı 2013 yılı son çeyrekteki %7 den %9 a hızlanırken; malzeme maliyetindeki artış %7 den %12 ye çıktı. Diğer yandan, mevsimsellikten arındırılmış serilerle, global kriz sonrası düşük fiyatları kullanarak 2009 yılı ilk çeyreği baz alıp günümüze değişimleri çalıştığımızda; 2014 yılı ilk çeyrek itibariyle toplam bina maliyetinde Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 5
%44 lük artış dikkat çekiyor. Benzer şekilde, bu dönemde işçilik maliyeti %36 artarken; malzeme fiyatlarında ise %47 lik artış var. 3 2 1-1 -2 1Ç08 1Ç09 Bina İnşa Maliyeti Endeksi (Yıllık Değişim) 1Ç10 1Ç11 Toplam Maliyet Malzeme İşçilik-sağ 1Ç12 1Ç13 1Ç14 13% 11% 9% 7% 3% 1% -1% 150 140 130 120 1Ç'09 Bina İnşaat Maliyeti (Arındırılmış Seriler, 1Ç'2009=) 1Ç'10 1Ç'11 1Ç'12 Toplam Maliyet İşçilik Malzeme 1Ç'13 1Ç'14 (İstatistik kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları) Üretim 2014 ün İlk Çeyreğinde İç Talebe Yönelik Sektörlerin Üretiminde Artış Sürdü Mart ayında takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi, yıllık bazda %4.2 lik artış kaydetti. Böylece 2013 ün son çeyreğinde yıllık bazda %4.4 artışla kaydettiği hızlanmayı, 2014 ün ilk çeyreğinde de %5.3 büyüyerek sürdürdü. AB piyasasına ihracatta öne çıkan sektörlerden giyim sektörü üretimindeki yıllık daralma 2013 yılının son çeyreğindeki %4.5 seviyesinde kaldı. Otomotiv sektörü üretimi ise Aralık 2013 ten beri gösterdiği daralmanın düzelmesiyle, Mart ayında sınırlı artışa geçerken (%1.3); 2013 yılı son çeyrekteki sınırlı artışın ardından ilk çeyrekte yıllık bazda %3.8 daraldı. Diğer yandan, ihracatta pazar çeşitliliği sağlayan diğer sektörlerin performansında kötüleşme görülürken, iç pazara yönelik üretim yapan sektörlerin genelinde hızlanma oldu. İç ve dış gelişmelerle son dönemde beklentilerde yaşanan iyileşme ve kur tarafında TL nin geldiği seviyeler, iç talebe yönelik üretim yapan sektörlerdeki üretimi destekleyebilir. Buna karşılık, Avrupa da ekonomik aktiviteye yönelik olumlu sinyallere rağmen, bölgede kırılganlıkların sürmesi özellikle dış piyasaya yönelik ihracat yapan sektörlerdeki yavaşlamayı kuvvetlendirebilir. 2 16% 12% 8% 4% -4% -8% -12% -16% -2 4Ç'13 1Q14 Toplam kimyasal madde Sanayi Üretimi (Takvim Etkisinden Arındırılmış, Yıllık Değişim) İç Talebe Yönelik Sektörler plastik mobilya İhracata Yönelik Sektörler (AB Piyasasına) giyim Oto İhracat Yönelik Sektörler (AB ve AB dışı Piyasalara) ana metal metal ürün makine elekrikli mak Hem İç Talebe hem de İhracat Yönelik Sektörler tekstil met olm mineral (İstatistik kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları) Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 6
Kapasite Kullanım Oranı Nisan Ayında Bir Önceki Aya Göre Artış Gösterdi Kapasite kullanım oranı (KKO), Nisan ayında artışa geçerek %74.4 e ulaşırken; arındırılmış bazda da bir önceki aya göre 0.7 puan artarak %75.0 ile bu yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Geçen yılın aynı ayına göre ise artış 0.8 puan olurken, KKO aynı zamanda ilk çeyrek ortalamasının da sınırlı üzerine çıktı. İç pazara yönelik üretim yapan sektörlerde artışların devam etmesi ve KKO daki bu iyileşme imalat sanayi sektöründe ılımlı büyümenin sürebileceğine işaret ediyor. 83 Kapasite Kullanım Oranı (%) 6% SektörlerdeKapasite Kullanım Oranları Arası Fark 78 4% 73 68 63 2% Kapasite kullanım oranı -2% KKO (Mevsim. arındırılmış) -4% 58 04.08 10.08 04.09 10.09 04.10 04.11 İmalat Gıda Tekstil Giyim 1Ç'14-Nisan 14 Petrol ürünleri Kimyasal madde Plastik Metalik olm min Ana metal Metal ürün Elektrikli teçhizat BYS makine Oto Mobilya (İstatistik kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları) Enerji Elektrik Üretiminde Nisan Ayında Hızlanma Var Elektrik üretimindeki yıllık artış, 2013 ün son çeyreğindeki %8 i takiben ilk çeyrekte %4 e yavaşladıktan sonra, hızlanarak Nisan ayında %6 ya ulaştı. Mevsimsellikten arındırılmış veriler de bu hızlanmayı teyit ederken, Nisan ayında ilk çeyreğe kıyasla elektrik üretiminde %3.6 artış gözlendi. Sanayi üretimi için öncü veri olarak takip ettiğimiz elektrik üretiminde bu ay görülen hızlanma, 2014 ün ilk çeyreğinde yıllık bazda %5.3 büyüme kaydeden sanayi üretimi için olumlu bir sinyal oluşturuyor. 2 1 Elektrik Üretimi (yıllık değişim) 23,000 22,000 21,000 20,000 Elektrik üretimi (milyon kwh, mevsimsel arındırılmış) 19,000 18,000 17,000 16,000-1 04.08 10.08 04.09 10.09 04.10 04.11 15,000 04.08 10.08 04.09 10.09 04.10 04.11 (İstatistik kaynak: TEİAŞ, Garanti Bankası Hesaplamaları) Turizm İlk Çeyrekte Yabancı Turist Sayısında Yavaşlama, Turizm Gelir Artışında ise Yatay Seyir Var Ödemeler dengesi altındaki turizm dengesi verilerine göre, 2014 yılının ilk çeyreğinde turizm gelirlerindeki yıllık artış, 2013 yılının son iki çeyreğinde olduğu gibi %4 ler seviyesinde yatay kalırken; turizm giderlerinde son çeyreğe kıyasla sınırlı hızlanmayla %14 lük artış kaydedildi. Böylece, net turizm gelirleri 2012 yılı üçüncü çeyrek sonrası ilk defa yıllık bazda sınırlı da olsa daralmaya geçti Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 7
(%0.5). Bununla birlikte, gelen yabancı turist sayısındaki yavaşlama neticesinde, turist başına gelir iki çeyrek sonra ilk kez ilk çeyrekte sınırlı artış (%0.4) kaydetti. Bu dönemde, turizm dengesi cari açığı azaltıcı yönde 2.8 milyar dolarlık katkı sağlarken; turist başına gelir ortalama 930 dolar oldu. 4 3 2 Yıllık Değişim Turizm geliri Turist Sayısı - sağ 3 2 1 Turist Başına Gelir (Yıllık Değişim) 1 1-1 -1-2 -1-3Ç08 1Ç09 3Ç09 1Ç10 3Ç10 1Ç11 3Ç11 1Ç12 3Ç12 1Ç13 3Ç13 1Ç14 3Ç08 1Ç09 3Ç09 1Ç10 3Ç10 1Ç11 3Ç11 1Ç12 3Ç12 1Ç13 3Ç13 1Ç14 (İstatistik kaynak: Merkez Bankası, Garanti Bankası Hesaplamaları) Diğer Göstergeler İç ve Dış piyasalarda Son Dönemde İyimserlik Olsa da, İkinci Çeyrek Başında Özel Tüketim Harcamaları için Görünüm Karışık İlk çeyreği tamamlayan verilerden beyaz eşya iç satışları ilk çeyrekte %14 lük düşüşle 2009 ilk çeyrek sonrası en hızlı yıllık düşüşü kaydederken; otomobil iç satışları da bu dönemde yıllık bazda %22 azaldı. Diğer yandan, tüketim ithalatında 2013 yılı son çeyreğindeki %12 lik yıllık artış ilk çeyrekte %3 lük daralmaya dönerken; bunda otomobil ithalatındaki hızlı düşüş büyük etken oldu. Nitekim, binek oto hariç tüketim malı ithalatındaki yıllık artış değerlendirildiğinde; son çeyrekteki %12 lik artışın %5 e yavaşlaması, ilk çeyrekte özel tüketim harcamalarında beklediğimiz sınırlı artışı destekliyor. Aynı dönemde, perakende satışlardaki yıllık artışın %6 seviyesinde neredeyse yatay kalması da bu görünümü teyit ediyor. Bu çerçeve doğrultusunda, ilk çeyrekte özel tüketim harcamaları yıllık büyümesini %1 olarak tahmin ediyoruz. Diğer yandan, CNBC-e tüketici güveni Mart ayında kaydettiği sınırlı iyileşmeyi, Mayıs başı itibariyle de sürdürdü. Bu durum, beklentilerde bir miktar düzelme olduğunu gösterse de; endeks değerleri hala daha düşük seviyelerini koruyor. Bu da, tüketim harcamalarındaki yavaşlamanın önümüzdeki çeyreklerde de sürebileceği ihtimalini canlı tutuyor. Nitekim, iyileşen beklentilere rağmen, Nisan verilerinden oto iç satışlarında hızlı daralmanın devam ettiği görülüyor. 2 2 1-1 - -2-2 01.12 Tüketim Göstergeleri (3 Aylık Ortalama, Yıllık Değişim) 07.12 Tüketim ithalatı 01.13 07.13 01.14 3 23% 8% -8% - -23% -3 Beyaz eşya satışları 170 150 130 70 50 30 Tüketici Güveni (3 Aylık Ort.) Tüketim Eğilim Endeksi Tüketici Güven Endeksi 120 80 70 60 Perakende Satışlar Oto satışları -sağ (İstatistik kaynak: OSD, TURKBESD,CNBC-e, Garanti Bankası Hesaplamaları) Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 8
İlk Çeyrekte Yatırım Harcamaları Belirgin Yavaşlarken; İkinci Çeyrek Başında da Zayıf Görünüm Çiziyor... Takip ettiğimiz göstergelerden sermaye malı üretimi Mart ta sınırlı toparlanma kaydetse de; ilk çeyrek büyümesi son çeyreğe kıyasla belirgin yavaşladı. Benzer şekilde, reel sermaye malı ithalatı da Mart ta bir miktar iyileşme gösterse de; ilk çeyrek itibariyle yıllık bazda daralmaya geçti. Diğer bir yatırım göstergesi olan ağır ticari araç satışlarında da ilk çeyrekte hızlı düşüş gözlendi. Bu veriler ışığında, toplam yatırım harcamalarının ilk çeyrekte neredeyse yatay kaldığını tahmin ediyoruz. Nisan verilerinden, reel kesim güveni altındaki yatırım harcaması beklenti endeksi ilk çeyreğe kıyasla %5 daralırken; aynı dönemde ağır ticari araç satışlarında %7 lik artış var. Bu durum, karışık tablo oluşturmakla birlikte; yatırım harcamalarındaki zayıflığın ikinci çeyrekte de sürebileceği ihtimalini kuvvetlendiriyor. 7 5 Yatırım Göstergeleri (Yıllık Değişim) 5000 Ticari Araç Satışları & Yatırım Harcaması Beklenti Endeksi (Mevsimsellikten Arındırılmış) 135 3 4000 120 105 1 3000-1 -3-5 1Ç 2008 3Ç 2008 1Ç 2009 3Ç 2009 1Ç 2010 3Ç 2010 1Ç 2011 3Ç 2011 1Ç 2012 3Ç 2012 1Ç 2013 Sermaye malı üretimi Reel sermaye malı ithalatı 3Ç 2013 1Ç 2014 2000 0 04.09 10.09 04.10 75 Ağır ticari araç iç satışlar - sol 60 Yatırım beklentisi (gelecek 12 ay) 45 04.11 (İstatistik kaynak: OSD, TCMB, TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları) Sipariş Beklentilerinde Zayıflık Sürüyor Reel kesim güveni alt endekslerinden, gelecek 3 aya ait sipariş beklentileri, Nisan da bir önceki aya göre ihracat tarafında daha fazla kötüleşse de; ilk çeyreğe kıyasla ihracat siparişlerinde sınırlı toparlanma, iç siparişlerde ise kötüleşmenin sürdüğünü ortaya koydu. Bu durum, iç talepte yavaşlamanın süreceği sinyalini verirken; 2014 büyümesine pozitif katkı yapması beklenen net ihracat üzerinde ise soru işareti yaratıyor. Reel kesim güvenindeki son 2 ayki iyileşme ise mevcut durum endekslerinden kaynaklanırken; özellikle genel gidişat endeksindeki toparlanma bunda etken oldu. Buna karşılık, beklenti endekslerindeki zayıf görünüm, önümüzdeki dönem için aşağı yönlü risk oluşturuyor. Reel Sektör Güveni (Arındırılmış, 3 Aylık Ortalamalar) 130 Toplam Sipariş ve Genel Durum Beklentileri (3 Aylık Ort.) 96 125 120 92 115 105 95 85 75 Uretim hacmi-ma (Gelecek 3 ay) Ihracat siparis-ma (Gelecek 3 ay) 80 Genel gidisat-ma Toplam siparis-ma (Mevcut durum)-sağ 88 84 80 76 (İstatistik kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları) Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 9
Mevcut Mal Stokunda Yılbaşı İtibariyle Artış Eğilimi Var 2013 yılı son iki çeyrekte yıllık bazda hızlanan sanayi üretimi, 2014 yılı ilk çeyreğinde de %5.3 lük artışla hızlanmasını sürdürdü. Buna karşılık, takip ettiğimiz göstergeler, ilk çeyrekte tüketim ve yatırım harcamalarının sınırlı kaldığını ortaya koydu. Ancak, bu dönemde ihracattaki hızlanma ve sınırlı iç talep artışı, dış talebin ilk çeyrek itibariyle büyümeye pozitif katkı yapmasını sağlarken; stokların da büyümeye destek sağladığını düşünüyoruz. Nitekim, reel kesim güveni alt endekslerinden mevcut durum mal stoku yılbaşı itibariyle artış eğilimi çiziyor. Mevcut Durum Mal Stoku (Arındırılmış, 3 Aylık Ort.) 98 96 94 92 (İstatistik kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları) Nisan Sektörel Güven Endeksleri Perakende Ticaret Hariç Kötüleşmenin Sürdüğünü Gösterdi TÜİK in mevsimsellikten arındırılmış sektörel güven endekslerine göre, Nisan ayında hizmet sektöründe güven bir önceki aya kıyasla %2.5 kötüleşti. Diğer yandan, perakende ve inşaat sektörlerinde güven bu dönemde bir miktar iyileşti (sırasıyla, %1.6 ve %0.3). Ancak, her üç endekste de, inşaat sektöründe en fazla olmakla birlikte, ilk çeyreğe kıyasla kötüleşme kaydedildi. Gelecek 3 ay için talep beklentisi ise Nisan ayında perakende sektörü için %5.3 iyileşme kaydederken; hizmet sektörü için %3.8 kötüleşti. Böylece, 2014 yılı ilk çeyrekte, son çeyreğe kıyasla kötüleşen gelecek dönem talep beklenti endekslerinden hizmet sektörü endeksi Nisan ayında kötüleşmenin hızlandığını ortaya koyarken; perakende ticaret sektörü için kötüleşmenin durduğu sinyalini verdi. Bu durum, hizmet ve inşaat sektörlerinde yılın ilk çeyreğinde kaydedilen bozulmanın ikinci çeyrek başında da sürdüğünü; perakende ticaret tarafında ise bir miktar iyileşme olduğunu gösteriyor. 105 95 07.12 Sektörel Güven Endeksleri 01.13 07.13 01.14 95 85 80 75 120 115 105 95 85 04.11 Sektörel Güven Endeksi Gelecek 3 Ayda Talep Beklentisi 129 125 121 117 113 109 105 Hizmet Perakende Ticaret (sağ) İnşaat Hizmet Perakende Ticaret (sağ) (İstatistik kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları) Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 10
İlk Çeyrekte Kurulan Şirket Sayısında Yavaşlama, Son Çeyrekteki Baz Etkisinin Sonucunu Yansıtıyor Mart ayında kapanan şirket sayısı yıllık bazda %5 daralırken, kurulan şirket sayısında %11 lik artış gerçekleşti. Böylece, kapanan şirket sayısındaki yıllık bazda düşüş 2013 yılı son çeyreğindeki %1 den, 2014 yılı ilk çeyreğinde %5 e hızlanırken; kurulan şirket sayısındaki yıllık artış ise %33 ten %20 ye yavaşladı. 2012 yılındaki hızlı yıllık düşüşler, 2013 yılında yüksek yıllık artışlar yaratmıştı. Bu etki değerlendirildiğinde, yılın ilk çeyreğinde kurulan şirket sayısındaki yavaşlamaya karşın, halihazırda artışların sürmesi ve kapanan şirket sayısındaki düşüş, ekonomideki toparlanma açısından olumlu. 5 4 3 2 - -2-3 -4 10.09 02.10 Şirket Sayısı (3 aylık ortalamalar, yıllık değişim) 06.10 02.11 06.11 kapanan kurulan 02.12 06.12 02.13 06.13 02.14 (İstatistik kaynak: TOBB, Garanti Bankası Hesaplamaları) Burada belirtilen bilgiler, Türkiye Garanti Bankası A.Ş. tarafından, güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla derlenmiştir. Resmi kaynaklardan alınan bilgilere dayalı yapılan yorumlar ve tahminler, o tarihteki kanımızı yansıtmaktaysa da bu bilgiler, hiçbir şekilde yatırım danışmanlığı faaliyeti olarak değerlendirilemeyecektir. Söz konusu kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu bilgilerin kullanılmasından doğabilecek zararlardan dolayı, T. Garanti Bankası A.Ş. hiçbir sorumluluk kabul etmez. İşbu rapor içerisindeki bilgilere ait telif hakkı Bankamıza ait olup, üçüncü kişilerce izinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz veya kopyalanamaz. Sektörel Gelişmeler /Mayıs 2014 11