TURİZM HUKUKUNUN KAYNAKLARI: TÜRKİYE TURİZM MEVZUATI DOÇ.DR. SABAH BALTA YAŞAR ÜNİVERSİTESİ İZMİR
HUKUK NEDİR? Hukuk toplum düzenini sağlamak amacıyla devlet tarafından ortaya konulmuş uyma zorunluluğu olan müeyyideli (yaptırım) kurallar bütünüdür. Hukuk, toplumdaki kişilerle kişilerarası, kişilerle toplum ve toplumla toplumlararası ilişkileri düzenler. Hukuk kurallarının en önemli özelliği, bu kurallara uymanın devletin zorlayıcı gücüyle sağlanmış olmalarıdır.
MEVZUAT NEDİR? Hukuk kurallarının yürürlükte olan yazılı belgelerinin tümüne mevzuat denir. Turizm mevzuatı, turizm ile ilgili kuralları düzenlemek amacıyla hazırlanmış ve yürürlüğe konulmuş yazılı belgeleri kapsamaktadır.
Turizm hukukunun oluşması. 1953 yılında Turizm Endüstrisini Teşvik Kanunu ve ilgili yönetmeliklerin çıkarılmasıyla başlayan süreçtir. 1963 yılında Turizm ve Tanıtma Bakanlığı kurulmuştur. 1972 yılında 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu yürürlüğe girmiştir. 1982 yılında da 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu yürürlüğe girmiştir. 2012 yılında 6326 sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu yürürlüğe girmiştir. Turizm hukuku sadece bu kanunlar ve ilgili yönetmeliklerden oluşmamaktadır. İlgisi nedeniyle, başka kanunlar ve zamanın önemine göre çıkarılmış diğer kararname, tüzük, yönetmelik ve tebliğler turizm hukunun yardımcı kaynaklarını oluşturmaktadır.
TURİZM HUKUKUNUN KAYNAKLARI ANAYASA KANUNLAR KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER TÜZÜKLER YÖNETMELİKLER BAKANLAR KURULU KARARLARI GENELGELER VE TEBLİĞLER MAKAM ONAYLARI
T.C. ANAYASASI 23. Maddede yer alan Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti ile ilgili hükümler turizm hukukumuzun genel ilkelerini oluşturur: -Seyahat hürriyeti; suç soruşturması ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlenmesini önlemek amacıyla sınırlanabilir. -Vatandaşın yurtdışına çıkma hürriyeti, ülkenin ekonomik durumu, vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir. -Vatandaş sınırdışı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz.
Anayasamızın 87.maddesi uyarınca kanun yapma yetkisi ve görevi TBMM e aittir. Cumhurbaşkanınca onaylanması yada veto edilmesine, onaylanan kanunun yürürlüğe girmesine, veto edilen kanunun yeniden görüşülmesine ilişkin kurallar Anayasa da yer almaktadır. KANUN Uygulama alanı açısından ikiye ayrılırlar: Genel kanunlar; tüm ülke vatandaşlarını ilgilendiren niteliktedir. Özel kanunlar; toplumun herkesimini ilgilendirmeyen ancak, içeriği açısından belli bir kesimi ilgilendiren niteliktedir.
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME TBMM de hükümetin, gerek oy sayısı, gerekse yasanın içeriği nedeniyle, bazende konunun kanun haline getirilmesinin uzun zaman alacağı durumda hükümet, kanun haline getireceği hususları, meclisten aldığı yetki kanunu çerçevesinde kanun gücünde kararname şeklinde çıkarabilir. (Anayasanın 91.maddesi)
TÜZÜK Bakanlar Kurulunca, kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danıştay ın incelemesinden geçirilmek şartıyla tüzükler çıkarılmaktadır.
YÖNETMELİK Kanunlara, kanun gücünde kararnamelere veya tüzüklere bağlı olmak üzere, bunlarda belirtilen hükümlerin uygulanmasını sağlamak amacıyla, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılan düzenlemelerdir.
Bakanlar Kurulu Kararları; Anayasanın ve kanunların verdiği yetkiye dayanarak Bakanlar Kurulu nca yapılan düzenlemelerdir.
Genelge ve Tebliğler İlgili kamu kuruluşları tarafından yasanın veya tüzüğün belli bir bölümünün uygulanmasını yada ortaya çıkan yeni bir durumu kamuoyuna veya ilgililere duyurmak amacıyla yayımlanır.
Makam Onayları Kamu kurum ve kuruluşlarının yürürlükteki mevzuata bağlı kalmak kaydıyla, konusunun önemine göre ilgili makam tarafından onaylanabilen ve genellikle dar çerçeveli yazılı çalışma sistemidir.
TURİZM HUKUKUNU DOĞRUDAN İLGİLENDİREN DÜZENLEMELER TEMEL YASALAR 4848 Sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 2634 Sayılı Turizmi Teşvik Kanunu 1618 Sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu 6326 Sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu
TURİZM HUKUKUNU DOLAYLI İLGİLENDİREN DÜZENLEMELER Yabancıların Türkiye de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun Kimlik Bildirme Kanunu Pasaport Kanunu Kıyı Kanunu Çevre Kanunu Tüketicilerin Korunması Hakkında Kanun Milli Parklar Kanunu Orman Kanunu
4848 SAYILI KANUNA GÖRE KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI NIN GÖREVLERİ Milli, manevi, tarihi, kültürel ve turistik değerleri araştırmak, geliştirmek, korumak, yaşatmak, tanıtmak, benimsetmek ve böylece milli bütünlüğün güçlenmesine ve ekonomik gelişmeye katkıda bulunmak Kültür ve turizm konuları ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarını yönlendirmek, bu kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak Yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör ile iletişimi geliştirmek ve işbirliği yapmak Kültür ve turizm yatırımları ile ilgili taşınmazları temin etmek, gerektiğinde kamulaştırmak, bunların etüd proje ve inşaatını yapmak,yaptırmak
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI BAKANLIK TEŞKİLATI MERKEZ TEŞKİLATI TAŞRA TEŞKİLATI İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ YURTDIŞI TEŞKİLATI TANITMA MÜŞAVİRLİĞİ TANITMA ATEŞELİĞİ İDARİ ATEŞELİK
2634 SAYILI TURİZMİ TEŞVİK KANUNU AMACI Turizm sektörünü düzenleyecek, geliştirecek, dinamik bir yapı ve işleyişe kavuşturacak uygulamaları ortaya koymak amacıyla çıkarılmıştır. KAPSAMI Turizm bölgeleri, turizm alanları ve turizm merkezlerinin tespiti ile geliştirilmesine, turizm yatırım ve işletmelerin teşvik edilmesine, düzenlenmesine ve denetlenmesine ilişkin hükümleri kapsar.
1618 SAYILI SEYAHAT ACENTALARI VE SEYAHAT ACENTALARI BİRLİĞİ KANUNU 1972 tarihli kanun; seyahat acentacılığının tanımı, kuruluşu ve sınıflandırılması ile işleyişini, yurt ekonomisine yararlı birer meslek haline getirilmesini sağlamak amacını taşır.
2634 SAYILI KANUNUN DENETLEME YETKİSİ Kanunun 30.maddesine göre; belgeli yatırım ve işletmelerin, belgelerine esas olan niteliklerini, bu niteliklerini koruyup korumadıklarını denetleme ve işletmeleri sınıflandırma yetkisi KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI na aittir.
6326 SAYILI TURİST REHBERLİĞİ MESLEK KANUNU Kanunun amacı; Turist rehberliği mesleğine kabule, mesleğin icrasına ve turist rehberliği meslek kuruluşlarının kuruluş ve işleyişine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.