g TR63 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ DEMOGRAFİK GÖSTERGELER
TABLOLAR Tablo 1. TR63 Bölgesi Doğum Sayısının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (2011)... 1 Tablo 2. Ölümlerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (2011)... 2 Tablo 3. Yaş Grubuna Göre İntiharlar (A: Erkek, B: Kadın, 2011)... 2 Tablo 4. Evliliklerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (A: Damat, B: Gelin, 2011)... 3 Tablo 5. Boşanmaların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (A: Erkek, B: Kadın, 2011)... 3 i
DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Türkiye de 1980 sonrası yoğunlaşan sosyal politikaların da etkisiyle nüfusun yapısı, niteliği ve dağılımında önemli değişiklikler olmuştur. Nüfus artış hızının yavaşlaması, yaşlı nüfusun artmaya başlaması ve ağırlıklı yaş ortalamasının artması gibi yapısal değişikliklerin yanı sıra doğum, evlilik ve ölüm gibi demografik niteliklerde de değişimler yaşanmıştır. Nüfus artışının doğal bir etmeni olan doğum verilerinde kaba doğum hızı ve doğurganlık hızında görülen düşüşe ilave olarak doğum yapan annenin yaş grubunda da yükselme görülmektedir. 2001 yılında Türkiye de yaşanan 1.323.195 doğumun % 44 ü 24 yaş ve altı yaş grubunda yer alan kadınlar tarafından gerçekleştirilmiş iken, bu oran 2011 yılında % 34 e gerilemiştir. Ayrıca 2001 yılında doğumların en fazla görüldüğü yaş grubu 20-24 iken 2011 yılında 25-29 yaş grubu olmuştur. Doğum sayısının en fazla arttığı yaş grubu ise % 40 artış ile 30-34 yaş grubudur. TR63 Bölgesinde de Türkiye geneline paralel olarak genel doğum sayısında azalma olmakla birlikte 30-34 yaş grubunda doğum sayısının arttığı görülmektedir. Tablo 1. TR63 Bölgesi Doğum Sayısının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (2011) Yıl -15 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50+ Bilinmeyen Toplam 2001 106 7.969 21.521 18.300 10.395 5.883 1.412 293 53 119 66.051 2011 25 6.098 17.481 17.816 12.287 5.181 1.093 120 11 358 60.470 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Demografi, Doğum İstatistikleri, 2011 Doğum sayısına ilişkin TÜİK verilerine göre Türkiye de toplam doğum sayısı 2001-2011 döneminde % 6,5 azalmış olup TR63 Bölgesi nde ise doğum sayısındaki azalma Türkiye ortalamasının da üzerinde, % 8,5 olarak gerçekleşmiştir. İller itibariyle doğum sayısı incelendiğinde ise Hatay ilinde % 5 oranında bir azalmaya karşın, Kahramanmaraş ilinde % 11, Osmaniye ilinde ise % 12,6 lık bir azalma görülmektedir. Özellikle Osmaniye ilinde bu kadar yüksek bir azalma görülmesine karşın nüfusunun, Türkiye toplam artış hızının da üzerinde artış göstermesi doğum dışında diğer etmenlerin Osmaniye ilinin nüfus artışında daha etkin olduğunu göstermektedir. Doğum gibi doğal nüfus artışını etkileyen faktörlerden diğeri de ölümdür. Kaba doğum hızı ve doğurganlık oranının yıllar itibariyle azalmasına rağmen Türkiye de yaşam standartlarının iyileştirilmesi ve bunun sonucunda ölüm yaşının üst yaş gruplarına doğru ilerlemesi, Türkiye toplam nüfus artışında rol oynamaktadır. 2001 yılı ölüm verilerine göre Türkiye deki toplam ölümlerin % 29 u 75 ve üzeri yaş gruplarında görülmekte iken, 2011 yılı verilerine göre bu oran % 46 ya yükselmiştir. Aynı dönem içerisinde diğer tüm yaş gruplarındaki ölümlerde oran olarak azalma görülmektedir. Ölümlerin yaş gruplarına göre dağılımında 0 (sıfır) yaş grubunda ise çarpıcı bir azalma görülmüş ve bu gruptaki ölümlerin toplam ölümlere oranı % 8,5 iken 2011 yılında % 3,8 e gerilemiştir. TR63 Bölgesi nde de Türkiye ortalamalarına benzer şekilde ölümlerde yaş grubu yıllar itibariyle yükselmiş ve 2001 yılında 75 ve üzeri yaş gruplarındaki ölümlerin toplam ölüm sayısına oranı % 30 dan 2011 yılında % 43 e yükselmiştir. Yine benzer şekilde 0 yaş grubundaki ölümlerin oranı 2001 1
yılında % 10 iken 2011 yılında % 7 olmuştur. Ancak Bölgede 0 yaş grubundaki ölüm oranı ağırlığın Türkiye ortalamasının iki katı olması dikkat çekmektedir. Ayrıca bu yaşta görülen ölümlerin toplam içerisindeki ağırlığı Türkiye genelinde ve TR63 Bölgesinin diğer illerinde azalırken, Hatay ilinde artış göstererek 2001 yılında % 4 ten 2011 yılında % 6 ya yükselmiştir. Tablo 2. Ölümlerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (2011) 0 1-14 15-29 30-49 50-74 75+ Toplam Hatay 399 176 225 518 2.330 2.755 6.403 Kahramanmaraş 323 129 178 315 1.420 1.925 4.290 Osmaniye 137 63 85 168 843 885 2.181 TR63 859 368 488 1.001 4.593 5.565 12.874 Türkiye 14.500 8.565 10.487 27.585 143.162 170.982 375.281 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Demografi, Ölüm İstatistikleri, 2011 Ölüm olaylarının nedenlerinden biri olan ve sosyal bir sorun alanı olarak da üzerinde çalışmalar yapılan intihar verilerinde TR63 Bölgesi, Türkiye ortalamalarının altında yer almaktadır. AB ülkelerinde yapılan hesaplama yöntemine göre ölümlü sonuçlanan intihar olaylarının 100.000 kişiye oranı yöntemi ile elde edilen verilere göre Türkiye ortalaması 3,6 iken, bu veri TR63 Bölgesi nde 2,6 olarak hesaplanmıştır. Aynı verinin AB ortalaması 9,4 tür. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde en düşük 2,9 ile Yunanistan için hesaplanan intihar oranı, TR63 Bölgesi nde en düşük AB üyesi ülkenin de gerisindedir. Tablo 3. Yaş Grubuna Göre İntiharlar (A: Erkek, B: Kadın, 2011) -15 15-29 30-49 50-74 75 + Toplam A B A B A B A B A B A B Hatay 0 4 6 7 5 0 9 1 2 0 22 12 K.Maraş 0 0 7 11 9 3 2 0 2 0 20 14 Osmaniye 0 1 4 3 2 0 2 0 0 0 8 4 TR63 0 5 17 21 16 3 13 1 4 0 50 30 Türkiye 48 58 538 366 702 216 472 120 119 41 1.879 801 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Demografi, Ölüm İstatistikleri, 2011 Nüfusun yaş ortalamasının artması ve çocuk sahibi olma yaşının daha ileriki yaş gruplarına doğru ilerlemesine paralel olarak evlenme yaşı da üst yaş gruplarına doğru yoğunlaşmaktadır. Erkek ve kadın cinsiyetine göre yaş grupları değişmekle birlikte her iki cinsiyette de evlenme yaşı yıllar itibariyle daha üst yaş gruplarına doğru gelişim göstermektedir. 2001 yılı verilerine göre Türkiye de yapılan evliliklerde kadınların % 72 si ve erkeklerin % 43 ü 24 ve altı yaş grubunda iken 2011 yılında bu veri kadınlarda % 58 e, erkeklerde ise % 30 a gerilemiştir. TR63 Bölgesi genelinde ve özelinde Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerinde de Türkiye geneli ile paralel olarak evliliklerde, kadınlarda 24 yaş ve altı yaş gruplarında, erkeklerde ise 24-49 yaş gruplarında yoğunlaşma görülmekte ve yıllar itibariyle her iki cinsiyette de evlilik yaşı artmaktadır. Ortalama ilk evlilik yaşı Türkiye de ve TR63 Bölgesi nde erkeklerde 27, kadınlarda 23 tür. 2
Tablo 4. Evliliklerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (A: Damat, B: Gelin, 2011) 16-24 24-49 50+ Bilinmeyen A B A B A B A B Hatay 3.345 8.169 9.227 4.491 562 132 78 420 Kahramanmaraş 3.335 6.598 5.638 2.478 275 97 38 113 Osmaniye 1.358 2.665 2.768 1.520 149 54 7 43 TR63 8.038 17.432 17.633 8.489 986 283 123 576 Türkiye 176.421 344.930 392.865 223.995 20.198 8.692 3.291 15.158 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Demografi, Evlenme İstatistikleri, 2011 2011 yılında toplam 592.775 evliliğin yapıldığı Türkiye de evlilik oranı (Bin kişi başına evlilik sayısı) 8 dir. Bu oran AB üyesi ülkelerde ortalama 4,5 olup Türkiye, tüm AB üye ve aday ülkeler arasında en yüksek orana sahiptir. Türkiye yi 6,9 ile Makedonya, 6,2 Malta ve 6,0 ile Polonya takip etmektedir. AB üyesi ülkelerde ortalama evlilik oranı 1980 yılında 7,9 iken, yıllar itibariyle sürekli azalan bir eğilim göstermiş olup, aynı dönemde Türkiye de sabit olarak seyretmiştir. 1 Aynı yöntemden hareketle TR63 Bölgesi nde evlilik oranı 8,8 olup, üç ilde de aynı oran elde edilmektedir. Yukarıda da belirtildiği gibi 2011 yılı verilerine göre 592.775 evliliğin yaşandığı Türkiye de, 120.117 boşanma gerçekleşmiştir. 2001-2011 döneminde Türkiye deki toplam boşanma sayısında % 30 artış yaşanmış olup, TR63 Bölgesi nde % 27 artış yaşanmıştır. Boşanmaların en büyük (% 96) nedeni geçimsizliktir. Tablo 5. Boşanmaların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (A: Erkek, B: Kadın, 2011) 16-24 25-49 50+ Bilinmeyen A B A B A B A B Hatay 66 397 1.588 1.333 258 147 5 40 Kahramanmaraş 114 376 1.186 974 159 83 6 32 Osmaniye 32 139 491 415 66 31 0 4 TR63 212 912 3.265 2.722 483 261 11 76 Türkiye 5.045 18.691 96.975 89.514 17.402 9.677 695 2.235 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Demografi, Boşanma İstatistikleri, 2011 İller bazında boşanma verileri incelendiğinde 2001-2011 yılları arasında boşanma sayısı Hatay ilinde % 19, Kahramanmaraş ilinde ise % 30 artışla Türkiye ortalamaları ve altında seyrederken Osmaniye ilinde çarpıcı bir şekilde % 50 artış göstermiştir. AB ülkelerinde kullanılan ve 1000 kişi başına boşanma sayısında elde edilen boşanma oranı Türkiye genelinde 1,6 olurken, TR63 Bölgesi nde 1,3, Hatay ilinde 1,3, Kahramanmaraş ilinde 1,4 ve Osmaniye ilinde 1,2 olarak hesaplanmıştır. 1 http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/marriage_and_divorce_statistics#database, Erişim Tarihi: 27.06.2013 3