ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. MALZEME OCAĞI, KIRMA-ELEME TESİSİ VE HAZIR BETON ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ANTALYA İLİ, KUMLUCA İLÇESİ, BÜYÜKALAN KÖYÜ, ALAKIR ÇAYI ARÜV ÇEVRE MÜH. MÜŞ. HİZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ BAŞVURU DOSYASI ANTALYA-2013
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ: (İLİ, İLÇESİ, BELDESİ, MEVKİİ) ADA, PARSEL ADO MADENCİLİK ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. UNCALI MAH. HÜRRİYET CAD. NO:495 07070 ANTALYA TEL : +90 242 227 4990 D:221 FAX : +90 242 227 8044 MALZEME OCAĞI, KIRMA-ELEME TESİSİ VE HAZIR BETON ÜRETİM TESİSİ PROJESİ 13.300.000 TL ANTALYA İLİ, KUMLUCA İLÇESİ, BÜYÜKALAN KÖYÜ, ALAKIR ÇAYI ALAKIR-II REGÜLATÖRÜ VE HES PROJE ALANI KOORDİNATLARI Koordinat Sırası : Nokta Adı, Sağa, Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 30 ZONE : S-36 Ölçek Fak. : 6 derecelik PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE UTM KOORDİNAT NOKTA SİSTEMİ NO Y X REGÜLATÖRÜ R.1 259729.029 4065930.326 R.2 259787.258 4065901.089 R.3 259752.495 4065831.041 R.4 259695.819 4065858.388 YÜKLEME HAVUZU Y.1 260539.372 4063470.112 Y.2 260628.006 4063463.019 Y.3 260623.454 4063411.423 Y.4 260640.387 4063402.938 Y.5 260603.503 4063345.662 Y.6 260579.791 4063358.025 Y.7 260531.290 4063361.777 CEBRİ BORU C.1 260628.901 4063385.101 C.2 260863.392 4063272.366 C.3 260854.287 4063253.420 C.4 260617.429 4063367.288
HES H.1 260873.904 4063294.241 H.2 260929.095 4063268.497 H.3 260900.656 4063208.865 TAŞ OCAĞI MALZEME SAHASI KOORDİNATLARI UTM KOORDİNAT NOKTA SİSTEMİ NO Y X 1 259872 4063857 2 259907 4063839 3 260110 4063712 4 260114 4063685 5 260055 4063651 6 259991 4063656 7 259916 4063667 8 259870 4063666 9 259866 4063619 10 259920 4063550 11 259981 4063493 12 260024 4063519 13 260049 4063542 14 260093 4063541 15 260113 4063498 16 260084 4063417 17 260077 4063331 18 260098 4063283 19 260135 4063267 20 260192 4063272 21 260240 4063318 22 260289 4063328 23 260307 4063309 24 260289 4063228 25 260272 4063171 26 260241 4063139 27 260196 4063111 28 260134 4063105 29 260085 4063141 30 260043 4063190 31 260007 4063248 32 259942 4063330 33 259868 4063391 34 259818 4063446 35 259784 4063458 36 259764 4063405 37 259759 4063349 38 259717 4063345 39 259737 4063527 40 259817 4063718 41 259859 4063781 42 259856 4063833
Koordinat Sırası : Nokta Adı, Enlem, Boylam Datum : WGS-84 Türü : COĞRAFİ D.O.M. : -- Ölçek Fak. : -- COĞRAFİ KOORDİNAT NOKTA NO SİSTEMİ ENLEM: BOYLAM REGÜLATÖRÜ R.1 36.70704471:30.30986842 R.2 36.70679616:30.31052882 R.3 36.70615660:30.31016204 R.4 36.70638852:30.30951961 YÜKLEME HAVUZU Y.1 36.68509523:30.31970088 Y.2 36.68505367:30.32069408 Y.3 36.68458791:30.32065932 Y.4 36.68451576:30.32085129 Y.5 36.68399071:30.32045681 Y.6 36.68409607:30.32018783 Y.7 36.68411764:30.31964440 CEBRİ BORU C.1 36.68435225:30.32072844 C.2 36.68339608:30.32338539 C.3 36.68322318:30.32328951 C.4 36.68418896:30.32060575 HES H.1 36.68359571:30.32349609 H.2 36.68337776:30.32412118 H.3 36.68283362:30.32382184
TAŞ OCAĞI MALZEME SAHASI KOORDİNATLARI COĞRAFİ KOORDİNAT NOKTA SİSTEMİ NO ENLEM: BOYLAM 1 36.6894674:30.3125018 2 36.6893141:30.3128987 3 36.6882218:30.3152082 4 36.6879797:30.3152614 5 36.6876586:30.3146124 6 36.6876875:30.3138953 7 36.6877676:30.3130533 8 36.687747:30.3125393 9 36.6873228:30.3125093 10 36.6867151:30.3131347 11 36.6894674:30.3125018 12 36.6893141:30.3128987 13 36.6882218:30.3152082 14 36.6879797:30.3152614 15 36.6876586:30.3146124 16 36.6876875:30.3138953 17 36.6877676:30.3130533 18 36.687747:30.3125393 19 36.6873228:30.3125093 20 36.6867151:30.3131347 21 36.6862172:30.3138345 22 36.6864622:30.3143071 23 36.6866756:30.3145795 24 36.6866777:30.3150717 25 36.6862955:30.3153088 26 36.6855588:30.3150099 27 36.6847826:30.3149586 28 36.6843557:30.3152084 29 36.684221:30.3156271 30 36.6842804:30.3162628 31 36.6847067:30.316785 32 36.6848091:30.3173297 33 36.6846425:30.3175369 34 36.6894674:36.6894674 35 36.6893141:36.6893141 36 36.6882218:36.6882218 37 36.6879797:36.6879797 38 36.6876586:36.6876586 39 36.6876875:36.6876875 40 36.6877676:36.6877676 41 36.687747:36.687747 42 36.6873228:36.6873228
PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAX NUMARALARI ÇED BAŞVURU DOSYASI SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) Proje, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Madde.7 / b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" kararı verilen projelere, ve Ek-I listesi Madde 28- (Değişik: RG-30/6/2011-27980) Madencilik projeleri; d) Kırma-eleme-yıkama tesisleri (3213 sayılı Maden Kanunu 1. (a) ve 2. (a) grup madenler ile hafriyat malzemeleri 400 000 ton/yıl). hükümleri kapsamında yer almaktadır. Bu amaçla EK-III (Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı) formatında ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Sektör: Enerji Alt Sektör: Nehir Tipi Santral ARÜV ÇEVRE MÜH. MÜŞ. HİZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Çağlayan Mah. 2051 Sok. No:44 Barınaklar/ANTALYA Tel : 0 242 323 33 93 Faks: 0 242 323 33 16 03.07.2013
İÇİNDEKİLER TABLOLAR DİZİNİ RESİMLER DİZİNİ GRAFİKLER DİZİNİ ŞEKİLLER DİZİNİ EKLER LİSTESİ İÇİNDEKİLER Sayfa No II IV V V V VI I
İÇİNDEKİLER BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI 1 I.a. Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği 1 I.a.1.Projenin Konusu 1 I.a.2.Yatırımın Tanımı 3 I.a.3.Projenin Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği 7 I.b. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması 9 I.c. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması 13 (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Vb.) I.c.1. Su Kirliliği 13 I.c.2. Hava Kirliliği 13 I.c.3. Toprak Kirliliği 13 I.c.4. Gürültü Kirliliği-Titreşim 13 I.c.5. Işık 14 I.c.6. Isı 14 I.c.7. Radyasyon 14 I.d. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 15 II.a. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler 15 BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 18 III.a. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi, (Ek-V deki Duyarlı Yöreler Listesi 18 De Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri De İçerecek Şekilde Açıklanması III.a.1. Nüfus 18 III.a.2. Fauna-Flora 23 III.a.3. Jeolojik Özellikler 46 III.a.4. Hidrojeolojik Özellikler 49 III.a.5. Doğal Afet Durumu 49 III.a.5.1. Depremsellik 49 III.a.5.2. Sel Baskını 50 III.a.5.3. Heyelan 50 III.a.6. Toprak, Su, Hava 51 III.a.6.1. Toprak 51 III.a.6.2. Su 52 III.a.6.3. Hava 53 14 II
III.a.7. İklimsel Faktörler (Atmosferik Koşullar) 53 III.a.8. Mülkiyet Durumu 54 III.a.9. Mimari ve Arkeolojik Miras 54 III.a.10. Peyzaj Özellikleri 55 III.a.11. Arazi Kullanım Durumu 55 III.a.12. Hassasiyet Derecesi 55 BÖLÜM IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 59 IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerin Tanıtımı 59 IV.1.a. Proje İçin Kullanılacak Alan 59 IV.1.b. Doğal Kaynakların Kullanımı 60 IV.1.c. Kirleticilerin Miktarı (Atmosferik Koşullar ;İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu 61 IV.1.c.1. Katı Atıklar 62 IV.1.c.2. Sıvı Atıklar 63 IV.1.c.3. Tehlikeli Atıklar 64 IV.1.c.4. Hava Kirliliği 64 IV.1.c.5. Gürültü Kirliliği 68 IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanımı 75 IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanımı 76 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI 78 V.l. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler 78 V.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar 78 V.3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler 78 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ 78 KAYNAKLAR 82 III
TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo 1: Alakır Çayı Alakır-II HES Projesi Sualma Yapısı Günlük Ortalama Akımları 4 (Ortalama Aylık Akımlar (m3/s) Tablo 2: Proje Sahasını İçeren Koordinatlar 16 Tablo 3: Kumluca İlçesi nde Nüfusun Sayım Yıllarına Göre Dağılımı 19 Tablo 4: Antalya İli İlçelere Göre İlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu - 2012 20 Tablo 5: Antalya İli İlçe Merkezi ve Belde/Köy 4 yıllık Nüfus Dağılımı 22 Tablo 6: Alakır Vadisinde Bitki Araştırılan Lokalitelere Ait Coğrafi Kayıtlar ve Arazi Gözlemleri 25 Tablo 7: Alakır Havzasında Tespit Edilen Endemik Bitki Taksonlarının Tehlike Kategorileri ve Coğrafi Dağılımları (Arazi gözlemlerine göre ve alfabetik takson sırasıyla). (N= Kuzey, E= 27 Doğu, R: Rakım (m) Tablo 8: Alakır Çayı nın Sucul Faunasını Oluşturan Türler 34 Tablo 9: Proje Sahasında ve Yakın Çevresindeki Memeli Türleri 36 Tablo 10: Proje Sahasında ve Yakın Çevresindeki Kuş Türleri 37 Tablo 11: Proje Sahasında ve Yakın Çevresindeki İki Yaşamlı (Amfibi) Türleri 41 Tablo 12: Proje Sahasında ve Yakın Çevresindeki Sürüngen Türleri 42 Tablo 13: Proje Alanının Genelleştirilmiş Stratigrafik Kolon Kesiti 47 Tablo 14: Malzeme alanı özellikleri 60 Tablo 15: Taş ocağı malzeme sahası koordinatları 61 Tablo 16: Hafriyat Miktarları Tablosu 63 Tablo 17: Toz Emisyon Faktörleri Tablosu 65 Tablo 18: Yapılacak Ünitelerin İnşaat Süreleri 65 Tablo 19: İnşaat Aşamasında Gürültü Kaynakları ve Ses Gücü Seviyeleri 68 Tablo 20: Lp 1 Adet Kamyon İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu 69 Tablo 21: Lp 2 adet Kamyon İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu 69 Tablo 22: Lp 1 Adet Ekskavatör İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu 70 Tablo 23: Lp 2 Adet Ekskavatör İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu 70 Tablo 24: Lp Lastik Tekerlekli Yükleyici İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu 71 Tablo 25: Lp 2 Adet Lastik Tekerlekli Yükleyici İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu 71 Tablo 26: Lp Buldozer İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu 72 Tablo 27: İnşaat Aşamasında Kullanılacak İş Makinelerinin Ses Düzeyleri 72 Tablo 28: Atmosferik Yutum 73 Tablo 29: Gürültü Mesafe Dağılımı 73 Tablo 30: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri 74 IV
RESİMLER DİZİNİ Sayfa No Resim 1: Proje Regülatör Alanı 17 Resim 2: Proje Santral Binası Alanı 17 Resim 3: Alakır Çayı Vadisi Genel Görünüm 24 Resim 4: Malzeme temin edilecek alan 60 GRAFİKLER DİZİNİ Sayfa No Grafik 1: Aylık Akım Değerleri 5 Grafik 2: Alakır-I1 Regülatörü ve HES Aylık Enerji Üretim Grafiği 8 Grafik 3: Antalya İli İlçelere Göre İlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu-2012 21 Grafik 4: Gürültü Mesafe Dağılımı Grafiği 74 ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No Şekil 1: İş Akım Şeması 6 Şekil 2: Kumluca İlçesini Gösterir Antalya Haritası 15 Şekil 3: Proje Yerini Gösterir Deprem Haritası 49 Şekil 4: Proje sahası etrafındaki diri fayları gösterir harita 50 Şekil 5: Türkiye Toprak Grupları Haritası 52 V
EKLER LİSTESİ Ek.1: 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita Ek.2: 05.10.2009 tarih ve 8142 sayılı Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ÇED Gerekli Değildir Belgesi kararı yazısı Ek.3: Antalya 1. İdare Mahkemesi 2012/706 numaralı kararı Ek.4: 31.05.2013 tarih ve 102293 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü yazısı Ek.5: Projeye Ait Zamanlama Tablosu Ek.6: 1/25.000 Ölçekli Vaziyet Planı Ek.7: Alakır Havzası Hidroelektrik Santraller Sistem Bağlantı Tek Hat Şeması Ek.8: Yer Bulduru Haritası Ek.9: 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ve lejantı Ek.10: Alakır-II Regülatörü ve HES Projesi Meşçere Haritası Ek.11: 1/25.000 ölçekli Hafriyat Depolama Alanı Haritası Ek.12: İnşaat aşaması Toz Modellemesi Sonuçları Ek.13: 10.06.2013 tarih ve 2109 sayılı Antalya Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü yazısı Ek.14: Proje Sahası Genel Jeoloji Haritası Ek.15: Proje Sahası Deprem ve Fay Hattı Haritası Ek.16: Duyarlı Yöreler Haritası Ek.17: Büro Tescil Belgesi Ek.18: Yeterlik Belgesi (Belge No:63) Ek.19: 24.05.2013 tarih ve 301477 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı, DSİ Hidroelektrik enerji Dairesi Başkanlığı yazısı Ek.20: Raporu Hazırlayan Çalışma Grubu VI
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI I.a. Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği I.a.1.Projenin Konusu Antalya İli, Kumluca İlçesi, Büyükalan Mevkii sınırları içerisinde, Alakır Çayı üzerinde Ado Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Proje Alakır Çayı sularından faydalanılarak enerji üretilmesini içermektedir. Proje sahası, 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerinde; Antalya O24-c1 paftasında yer almaktadır. (Ek 1) Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi, Kumluca ve Finike ovasına kuzeyden gelen Alakır Çayı üzerindedir. Alakır Çayı 2469 m kotlarında Gökgedik Tepe den doğmaktadır. Güneyde Büyükalan Köyü ne kadar 14 km Kuzey-Güney istikametinde akarken sağdan ve solda birçok kaynaktan beslenmektedir. Karaağaç Kaynakları, Alakır Çayı nın en önemli su kaynaklarıdır. 4628 sayılı yasa hükümleri uyarınca, DSİ Genel Müdürlüğü nce uygulanmakta olan Su Kullanım Hakkı Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülen çalışma kapsamında; EİEİ Genel Müdürlüğünce geliştirilen projeler içerisinde Batı Akdeniz Havzası Küçük Akarsuları Enerji İmkânları İlk Etüt Raporu 2003 te yer alan enerji projelerinden birini oluşturmaktadır. Proje yerine göre drenaj alanı 112,10 km 2 dir. Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi, 4,00 m 3 /s ortalama debi, 785 m kotundan alınarak, 3425 m iletim ve 0,0005 eğim ile 658 m kotuna düşürmek ve Santral Binasında kurulu gücü 4,389 MWm/4,18 MWe ve yıllık toplam enerjisi (üretim miktarı) 22,09 GWh enerji üretilmesinden sonra Alakır Çayına Kuyruk Suyu Kanalı ile tekrar çaya verilmesi planlanmaktadır. Alakır-II Regülatörü ve HES membasında Alakır-I Regülatörü ve HES mansabında Kürce HES, Dereköy HES, Kozdere HES, Alakır Barajı, Alakır HES ve Tocak I projesi bulunmaktadır. Proje için, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Ek-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesinin 28- Kurulu gücü 0,5 MW ve üzeri olan nehir tipi santraller kapsamında Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından 06.10.2009 tarih ve 8142 sayılı ÇED Gerekli Değildir Belgesi düzenlenmiştir. (Ek 2) Antalya 1. İdare Mahkemesi 2012/706 numaralı kararına istinaden ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. (Ek 3) 1
Kumluca ilçesi ve çevresi her geçen gün turizmde büyük gelişmeler göstermektedir. Turistik tesis kapasiteleri artmaktadır. Bölgenin diğer bir ekonomik faaliyeti ise tarım ve hayvancılıktır. Ülkemizin önemli narenciye üretim merkezidir. Turistik ve tarımsal gelişmenin, gelecekte enerji tüketimini artıracağı tahmin edilmektedir. Artan nüfusla beraber enerji tüketimi de artmaktadır. Buna bağlı olarak yerel yönetimlerin enerji açıkları çıkmaktadır. Bölgede meydana gelen enerji açıklarının kendi bölgesinden karşılanması en ekonomik yöntem olacaktır. Kendi enerjilerini üreten şirketler ve diğer üretim lisansı HES ler de devreye girdikçe enerji üretimi artacak ve arz yaratılacaktır. En Ucuz Enerji Tükeltildiği Yerde Üretilen Enerjidir. ilkesine istinaden proje ülke ekonomisine önemli katkı sağlayacaktır. Elektrik üretiminde çok çeşitli enerji kaynaklarından yararlanılmaktadır. Su gücü, kömür, petrol, doğalgaz, güneş, rüzgâr, jeotermal, biyokütle ve nükleer enerji kaynakları bunların başlıcalarıdır. Kaynak tercihinde maliyet faktörü önemli olmakla birlikte, ülkelerin genellikle kendi öz kaynaklarına yöneldikleri ve kaynak çeşitliliğini artırmaya çalıştıkları gözlenmektedir. Ayrıca fosil yakıtların yol açtığı çevre sorunları nedeniyle temiz ve yenilenebilir enerji kaynakları daha fazla tercih edilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Türkiye, hızla artan elektrik ihtiyacını karşılayabilmek için öncelikli olarak yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek zorundadır. Kuşkusuz bunların başında, günümüz itibariyle henüz % 25 kadarı değerlendirilmiş olan su gücü gelmektedir. Hidroelektrik üretiminde dalga, gel-git ve akarsu gibi hareket halin-deki su gücü kullanılmaktadır. Ancak bunlardan en yaygın kullanılanı, akarsulardır. Özellikle hidrografik ve morfolojik özellikleri hidrolik santrallerin kurulmasına elverişli olan ülkelerde, akarsuların gücünden yoğun bir şekilde yararlanılır. Akarsulardan elektrik üretiminde, yüksekten düşen ya da düşürülen suyun kinetik enerjisinden yararlanılır. Bu amaçla kurulan hidroelektrik santrallerini baraj tipi (depolamalı) ve nehir tipi (depolamasız) santraller olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Depolamalı santrallerde elektrik üretimi, akarsuyun akım özellikleriyle olduğu kadar barajın su tutma kapasitesi ile de yakından ilişkilidir. Buna karşın depolamasız santrallerdeki üretim, büyük ölçüde akarsuyun doğal akım özelliklerine bağlıdır. Türkiye de hidroelektrik enerjisi üretimi söz konusu olduğunda daha çok baraj tipi santraller ön plâna çıkmakta, nehir tipi santraller ise nispeten göz ardı edilmektedir. Şüphesiz baraj tipi santraller pek çok yönden önemlidirler. Yüksek enerji üretim kapasiteleri, ulusal elektrik sisteminde frekans ayarlayıcı nitelikleri ve baraj sularının farklı alanlarda kullanımı gibi üstün özelliklere sahiptirler. Diğer yandan yakın zamana kadar fazla dikkat çekmeyen nehir tipi santrallere karşı dünyada giderek artan bir ilginin oluştuğu gözlenmektedir. Baraj tipi santral kapasitesini sonuna kadar kullanan pek çok ülke, son zamanlarda nehir tipi santrallere yönelmektedir. Doğalgaz termik santrallerinin yaygınlaşması nedeniyle elektrik üretiminde giderek dışa bağımlı hale gelen Türkiye nin, ekonomik olarak işletilebilir nitelikteki hidrolik kapasitesinin tamamını değerlendirme zorunluluğu vardır. Bu projede de, nehir tipi santraller bakımından ülkemizin olanaklarının kullanılarak elektrik enerjisi üretimi planlanmıştır. 2
Nehir tipi santraller, çoğunlukla orta ve küçük ölçekli santrallerdir. Nehir tipi santrallerin elektrik üretim kapasiteleri baraj tipi santrallere göre düşüktür. Ancak şunu belirtmek gerekir ki dünyada sadece küçük hidrolik santrallerden üretilebilecek elektrik enerjisinin toplam hidroelektrik üretimi içerisindeki payı % 10 u bulur. Türkiye de akarsu etütleri henüz tamamlanmamış olmasına karşın, mevcut potansiyelin dünya ortalamasına yakın olduğu tahmin edilmektedir. Nitekim EİE tarafından akım ölçümleri yapılan yüzölçümü 1.000 km² den küçük 1515 havzada, 0,1-10 MW arası kurulu güçle çalışacak santrallerle 33.000 GWh/yıl enerji üretilebileceği öngörülmektedir. Ülkemiz akarsularında ise 0,1-5 MW Kurulu güce sahip santrallerle 20.000 GWh/yıla yakın elektrik üretilebileceği hesaplanmıştır. Büyük ölçüde nehir tipi santrallerle değerlendirilmesi gereken bu potansiyel, Türkiye nin mevcut hidroelektrik üretiminin yarısından fazladır. Hidroelektrik, öz kaynaklarımızdan olan su gücüne dayanmaktadır. Bir ülkenin ihtiyacı olan enerjiyi kendi kaynaklarından karşılayabilme gücü, stratejik bakımdan büyük önem taşır. Enerjiye olan bağımlılığın ve talebin giderek arttığı dünyada, ulusal kalkınmayı sağlıklı bir şekilde sürdürebilmenin yolu, enerjide dışa bağımlılığı azaltmaktan geçer. I.a.2.Yatırımın Tanımı Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi, kanal tipi hidroelektrik santral kurulması ve işletilmesini amaçlamaktadır. Yaklaşık 785 m kotundan bir çevirme yapısı ile alınacak su, 0,0005 eğimli açık beton / kapalı CTP boru alternatifli iletim kanalı ile 3425 m taşınarak 35.5x20 m boyutunda bir havuzda tutarak 340 m boyunda ve 1.10 m çapında bir cebri boru ile yamaçtan 658 m kotunda bulunan santrale girerek enerjisi alınmış olarak yatağa bırakılacaktır. Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesinde işletme çalışmasında günlük doğal akımlar, doğal yaşam için bırakılan su, dolusavaktan atılan su, verimler, iletim yapısı kayıpları dikkate alınarak güç ve enerjiler hesaplanmıştır. İşletme çalışmasında kurulu güç ve cebri boru çap optimizasyonu birlikte yapılmıştır. En yüksek faydayı veren debiye karşılık gelen güç kurulu güç(4,389 MWm/4,18 MWe), debi ise proje debisi(4 m 3 /s) olarak belirlenmiştir. İşletme çalışmalarında kullanılan debiler proje yerine taşınan değerler olup, aşağıda Tablo.1 de ve Grafik.1 de verilmiştir. Çalışmalarda 1979 2012 yılları arasında 34 yıllık günlük doğal debiler kullanılmıştır. 3
Tablo 1: Alakır Çayı Alakır-II HES Projesi Sualma Yapısı Günlük Ortalama Akımları (Ortalama Aylık Akımlar (m 3 /s) YIL EKİ KAS ARA OCA ŞUB MAR NİS MAY HAZ TEM AĞU EYL 1979 2,258 2,323 4,535 8,519 6,197 3,828 3,008 2,554 2,529 2,110 2,055 2,056 1980 2,900 4,479 7,404 8,419 4,423 5,365 5,021 3,426 2,521 2,360 2,255 2,224 1981 2,203 2,409 3,569 10,520 7,167 4,038 3,232 3,212 2,381 2,120 2,052 2,049 1982 2,049 2,269 9,893 4,387 4,746 7,292 2,341 2,136 2,694 2,115 2,055 2,047 1983 2,089 2,083 2,733 3,864 6,170 6,158 3,530 2,829 2,275 2,074 2,054 2,049 1984 2,057 3,500 8,749 8,993 5,493 4,913 3,931 3,155 2,459 2,205 2,159 2,147 1985 2,116 3,339 3,038 7,732 4,496 3,875 3,493 2,735 2,249 2,096 2,069 2,067 1986 2,281 2,659 2,577 4,638 6,667 3,805 2,362 2,192 2,065 2,044 2,044 2,070 1987 2,048 2,061 2,398 5,021 3,741 5,303 3,822 3,376 2,604 2,218 2,077 2,058 1988 2,053 2,119 2,117 2,299 4,058 6,429 4,072 3,209 2,419 2,101 2,090 2,071 1989 2,091 4,001 3,788 2,588 2,379 2,749 2,491 2,160 2,100 2,078 2,058 2,053 1990 2,073 2,151 2,906 2,345 3,219 2,923 2,260 2,140 2,083 2,055 2,044 2,044 1991 2,046 2,055 2,698 2,403 2,440 2,465 2,447 2,203 2,099 2,064 2,051 2,053 1992 2,067 2,089 3,584 2,549 2,779 2,975 3,310 2,686 2,405 2,124 2,071 2,061 1993 2,061 2,181 2,309 2,820 3,251 4,019 2,583 2,704 2,241 2,084 2,056 2,045 1994 2,051 2,113 2,242 3,284 3,801 2,993 2,550 2,337 2,090 2,056 2,044 2,044 1995 2,097 2,694 3,246 4,731 3,172 4,537 3,302 2,484 2,198 2,128 2,073 2,051 1996 2,064 2,163 2,172 2,641 4,019 3,590 2,701 2,331 2,194 2,066 2,048 2,048 1997 2,046 2,066 3,092 2,785 2,270 2,388 2,820 2,455 2,135 2,067 2,060 2,057 1998 2,108 2,344 5,428 4,623 4,566 5,247 4,341 3,151 2,291 2,129 2,055 2,050 1999 2,054 2,185 3,765 3,855 8,074 4,481 4,530 3,085 2,510 2,142 2,065 2,060 2000 2,049 2,058 2,179 2,306 3,510 3,636 2,721 2,592 2,297 2,097 2,052 2,044 2001 2,066 2,156 2,270 2,620 3,439 2,620 2,667 2,417 2,106 2,073 2,045 2,048 2002 2,053 4,046 9,193 6,311 3,939 4,625 3,454 2,505 2,166 2,104 2,050 2,047 2003 2,046 2,089 3,593 6,017 7,106 3,821 2,799 2,530 2,388 2,087 2,049 2,046 2004 2,046 2,052 2,404 5,701 5,523 4,066 3,581 2,956 2,281 2,134 2,065 2,068 2005 2,076 2,192 2,281 2,699 5,047 3,931 3,096 2,464 2,158 2,049 2,044 2,044 2006 2,101 2,131 2,335 2,366 3,047 3,570 2,740 2,314 2,094 2,064 2,044 2,044 2007 2,238 2,561 2,170 2,468 2,466 2,408 2,522 2,142 2,065 2,046 2,044 2,044 2008 2,133 2,809 3,955 2,715 3,706 3,227 2,787 2,290 2,116 2,061 2,044 2,044 2009 2,045 2,559 2,472 4,346 5,336 4,787 4,261 3,435 2,788 1,666 1,631 1,673 2010 1,715 1,887 4,257 2,768 7,842 5,856 3,215 2,783 2,630 2,353 2,247 2,053 2011 2,119 1,657 2,397 1,164 1,407 2,555 2,805 2,723 2,502 2,130 2,051 1,998 2012 1,984 1,931 2,011 4,586 3,771 4,923 5,255 3,572 3,036 2,731 2,601 2,416 (m 3 /s) 2,954 4
Grafik 1: Aylık Akım Değerleri 31.05.2013 tarih ve 102293 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü yazısına istinaden Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi için; tarımsal sulama, içme ve kullanma suyu miktarları ve diğer su kullanım hakları hariç olmak üzere çevresel akış miktarı Aralık, Ocak, Şubat, Mart ve Nisan ayları süresince 0,54 m 3 /s, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım aylarında 0,35 m 3 /s su bırakılması uygun görülmüştür. (Ek 4) Projeye ait işletme çalışması sonucu aylık enerjilerin ortalaması kullanılarak elde edilen aylık ortalama enerji üretimi Grafik.2 de verilmiştir. Grafik 2: Alakır-I1 Regülatörü ve HES Aylık Enerji Üretim Grafiği 5
Optimizasyon sonucunda Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi alternatifsiz incelenmiş ve en ekonomik çözüm seçilerek gösterilmiştir. Faaliyetin iş akım şeması; Alakır-II HES için; Alakır Çayı Regülatör ve Su Alma Yapısı İletim Kanalı L=3425 m Yükleme Havuzu Hacim=4800 m 3 Cebri Boru L=340 m Santral Binası Elektrik Enerjisi Kuyruk Suyu Kanalı Alakır Çayı Şekil 1: İş Akım Şeması 6
Yapılması planlanan faaliyette inşaat aşamasında istihdam edilecek personel sayısı 25 kişi olup, işletme döneminde yaklaşık 7 kişi çalışması planlanmaktadır. İşletme döneminde elektrik üretimi otomatik sistem aracılığıyla sağlanmakta olup, çalışacak personel yalnızca HES bakım-onarım ve güvenliğin sağlanması amacı ile çalışacaktır. Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesinde yatırımın başlayabilmesi için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. adına 49 yıl süre ile üretim faaliyeti göstermek üzere 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca Üretim Lisansı düzenlenmesine ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Fizibilite çalışmaları kapsamında Orman ve Su İşleri Bakanlığı, DSİ Hidroelektrik Enerji Dairesi Başkanlığının 24.05.2013 tarih ve 301477 sayılı fizibilite uygunluk yazısına istinaden, regülatör yeri, açık beton / kapalı CTP boru alternatifli iletim kanalı güzergahı ve santral yerinde yüzeysel jeolojik etütler yapılmış olup, kesin proje çalışmaları esnasında proje sahasında ve tesis yerlerinde detaylı etüt ve sondaj çalışmaları yapılarak bu çalışma neticelerine göre uygulama projeleri hazırlanacaktır. (Ek-19) Projenin gerçekleştirilmesi ile ilgili olarak, izin süreçleri devam etmekte olup, ÇED sürecinin sona ermesine müteakip kamulaştırma işlemleri tamamlanacaktır. Kamulaştırma, 4628 sayılı yasa ve yasaya amir oluşturulan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yayımlanan yönetmelik uyarınca, EPDK tarafından alınacak Kamu yararı kararı ve bedelinin ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından ödenmesi sonrası yapılacaktır. Bu süreçte; 13.300.000 milyon TL yatırım maliyetli projenin 400.000 TL lik kısmı 24 dönüm şahıs arazilerinin kamulaştırılmasında kullanılacaktır. Projenin büyük bir kısmı orman arazisinde gerçekleştirilecektir. Orman arazisinden geçecek açık beton / kapalı CTP boru alternatifli iletim kanalı ile santral binasına ilişkin izinler, ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından Orman Genel Müdürlüğünden alınacak olup, 175.379,48 m 2 lik alan için ön izin çalışmaları devam etmektedir. ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından tesislerin yapım süreleri ile teçhizat imali ve montaj süreleri dikkate alınarak hazırlanmış olan iş programı Ek 5 de verilmiştir. Söz konusu iş programında da görüleceği üzere Alakır II HES projesinin 9 aylık kısmı proje hazırlık aşaması olup, 18 aylık bir sürede de inşaatın bitilerek işletmeye alınması planlanmaktadır. (Ek 5) I.a.3.Projenin Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği Hidrolik Enerji Santrallerinde (kurulu gücü küçük olan enerji projeleri için) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından alınacak uygun görüş, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ndan alınan Üretim Lisansı, Devlet Su İşleri Bölge Müdürlüğü ile yapılan Su Kullanım Hakkı Sözleşmesi gibi HES Projeleri için yapılan anlaşmalarla projeye ilişkin fizibilite raporu dikkate alınarak, proje ömrü belirlenir. 7
Proje sahası, Antalya-Kumluca İlçesi ve Büyükalan Mahallesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Proje, kanal tipi hidroelektrik santral kurulması ve işletilmesini amaçlamaktadır. Yalnızca elektrik enerjisi üretmek amacıyla kurulacak olan tesiste, 4,00 m 3 /s ortalama debi, 785 m kotundan alınarak, 3425 m iletim ve 0,0005 eğim ile 658 m kotuna düşürmek ve Santral Binasında kurulu gücü 4,389 MWm/4,18 MWe ve yıllık toplam enerjisi (üretim miktarı) 22,09 GWh enerji üretilmesinden sonra Alakır Çayına Kuyruk Suyu Kanalı ile tekrar çaya verilmesi planlanmaktadır. Hazırlık aşamasının 9 ayda bitmesine müteakip inşaat aşaması 18 ayda tamamlanması planlanmaktadır. Proje ömrü 50 yıldır. Bu proje için yapılacak yapılar oldukça küçük sessiz ve hiçbir atığı bulunmamaktadır. 31.05.2013 tarih ve 102293 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü yazısına istinaden Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi için; tarımsal sulama, içme ve kullanma suyu miktarları ve diğer su kullanım hakları hariç olmak üzere çevresel akış miktarı Aralık, Ocak, Şubat, Mart ve Nisan ayları süresince 0,54 m 3 /s, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım aylarında 0,35 m 3 /s su bırakılması uygun görülmüştür. Projede iletim kanalı Alakır Çayı na paralel olarak devam edeceğinden canlıların büyük bir kısmı sudan yararlanmayı sürdürecektir. ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. olarak kendi enerji ihtiyaçlarını, yerli ve yenilenebilir enerji ile karşılayarak daha ucuza elektrik elde etmeyi amaçlamaktadırlar. Üretim alanlarında ucuz enerji ile verimliliği artacak ve ihraç ürünlerde rekabet olanağını artacaktır. Yatırımcı olarak ülke ekonomisine doğrudan katkıda bulunulmuş olacaktır. Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi, yalnız enerji amaçlı olduğundan maliyet taksimi yapılmamıştır. Alakır-II HES projesinin nehir tipi olması nedeniyle bu projelerde pik güç faydası dikkate alınmamıştır. Fizibilite raporu kapsamında yer alan projelere ait enerji üretim değerleri ile DSİ kriterleri ve 7,3 dolar cent/kwh enerji gelirine göre ayrı ayrı hesaplanmıştır. Projenin faydaları, DSİ Etüd ve Plan Dairesi Başkanlığı nca 2012 yılı için belirlenen ve aşağıda verilen enerji faydaları dikkate alınarak hesaplandığında; Firm enerji: 16 100 000 kwh 6 cent / kwh 966 000 $ Sekonder enerji: 5 990 000 kwh 3.3 cent / kwh 197 670 $ 1 163 670 $ DSİ kriterlerine göre Toplam enerji geliri; ( 1 163 670 $ x 1.80 TL) = 2 094 606 TL olmaktadır. Projenin faydaları, YEK yasasında yer alan 7,3 dolar cent/kwh için hesaplandığında; Toplam enerji: 22 090 000 kwh 7,3 cent / kwh 1 612 570 $ 7,3 cent/kwh e göre Toplam enerji geliri; ( 1 612 570 $ x 1.80 TL) = 2 902 626 TL olmaktadır. 8
Projenin ülke ekonomisine katkısını ve yapılabilirliğini incelemek için iç karlılık oranı net bugünkü değeri ve fayda maliyet oranı hesaplanmıştır. Projenin; - Ekonomik analiz sonucunda; % 9,5 sosyal iskonto oranı ile Rantabilitesi 2,15 - % 9,5 sosyal iskonto oranı ile İç karlılık Oran (IRR) = % 20,76 olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak; - Projenin, gelirlerin azalmasına duyarlılık gösterdiği anlaşılmaktadır. - Projenin verimli olduğu anlaşılmaktadır. - Yıllık gelir-gider oranı ile de (2 902 626 / 1 364 882 = 2.13) verimli olduğu görülmektedir. - Kısa sürede işletmeye alınması ile ülke ekonomisine büyük katkısı olacağı öngörülmektedir. Alakır II HES DM, 31,5 KV, 2 x 3/0 (1x477) MCM karakteristikli iletim hattıyla 10 km mesafede Ovacık TM ne bağlanacaktır. 2002 yılından itibaren elektrik sektörünün özelleştirilmesi kapsamında, 4628 sayılı kanunun yürürlüğe girmesi ve düzenleyici kurum olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nun (EPDK) oluşturulması ile elektrik enerjisinin, oluşturulacak piyasada serbestçe alınıp satılması hedeflenmiştir. Bu yeni kanun ile tedarikçi ve serbest tüketici tanımları getirilmiş, mevcut otoprodüktörlere ilave olarak, tesis kurarak elektrik üretimi ve satışı ile uğraşacak üretim şirketleri ile elektrik ticareti yapan toptan satış şirketlerinin faaliyet göstermesi mümkün hale gelmiştir. 4628 sayılı kanun ve ilgili mevzuat ile oluşturulan serbest tüketici tanımı ve tüketicilere serbest piyasada kendi tedarikçisini seçme hakkı sağlanmıştır. Bu sayede üretimin özelleştirilmesine paralel olarak tüketicilerin de piyasaya açılımı sağlanmıştır. Türkiye deki tüketimin artmasına paralel olarak enerji üretim tesisleri devreye sokulmadığı takdirde gelecekte enerji açığı ile karşılaşmamız kaçınılmazdır. Ülkemizde son elektrik kesintileri 1979-1980 yıllarında yaşanmıştır. 1980 de nüfusumuz 44 milyon, elektrik üretimimiz 24 milyar kwh iken, nüfusumuz 70 milyona ve elektrik üretimimiz ise 150 milyar kwh a ulaşmıştır. Nüfusumuzun 1,6 kat artmasına karşın elektrik kullanımı 6.25 kat artmıştır. 1980 li yıllardan bugüne elektrik günlük hayatımızda çok daha fazla kullanılır olmuştur. Olacak bir kesintinin, sanayinin yanısıra hizmet ve turizm sektöründe çok daha yaygın ve önemli etkileri olacaktır. I.b. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesinde yer alması planlanan proje karakteristikleri aşağıda açıklanmıştır. Proje vaziyet planı Ek 6 de yer almaktadır. (Ek 6) 9
HİDROLOJİ: Drenaj alanı : 112,1 km 2 Yıllık ortalama su : 93.515 hm 3 Yıllık ortalama derive edilen su : 84,614 hm 3 /yıl ALAKIR-II HES PROJESİ KARAKTERİSTİKLERİ: 1. Regülator ve Su Alma Yapısı Talveg kotu : 780 m Kret kotu : 785 m Kret boyu : 20 m Max. su seviyesi (Q100) : 786.86 m Dolusavak kapasitesi: (Q100) : 160,52 m³/s Dolu gövdeli kabartma tesisi olup talvegden yüksekliği 5 m, eşik kotu 785 m dır. Q 100 = 160,52 m 3 /s taşkın debisine göre boyutlandırılmış ve taşkın su kotu 786,86 m olmaktadır. Dolusavak sağ ve sol sahilde ana kayaya oturacaktır. Ayrıca sağ sahilde çakıl geçidi bulunmaktadır. Batardolar, önce sağ sahil güvenliği sağlanarak sualma yapısının önemli bölümü inşa edilecektir ve kalan gövde inşaatı tamamlanacaktır. Batardolar, kil çekirdekli kaya dolgu olarak yapılacaktır. Batardo kret kotu 785 olmaktadır. 2. İletim Kanalı Yeri : Sağ Sahil Kanalı genişliği : 2,50 m Kanal yüksekliği : 1,50 m Boyu : 3425 m Kapasitesi : 4,00 m³/s Eğimi : 0,0005 İletim hattı açık beton / kapalı CTP boru alternatifli olarak yapılması planlanmakta olup, hattın boyu 3425 m dir. Sağ sahilde yer almaktadır. Kanal kapasitemiz Q max = 4,00 m 3 /s dir. Kanal, dik kanal olup 2,50 m genişlikte 1,50 m derinliğindedir. Kanal eğimi 0,0005 dir. 3. Yükleme havuzu Boyu : 35,5 m Eni : 20 m Su kotu : 783,29 m Taban Kotu : 777,29 m Kapasitesi : 4261 m 3 Havuz boyutları 35,5x20 m olup 6 m derinliğindedir. 30 dakikalık debiyi depolayacak ve 4261 m 3 kapasitede olacaktır. Su kotu 783,29 m olacaktır. Betonarme olarak inşa edilecektir. 10
4. Cebri boru Boyu : 340 m Çapı : 1,10 m Adet : 1 Et kalınlığı: : 9 mm Yükleme havuzuna vana ile bağlanacak cebri boru açıkta çelik mesnetler üzerine yerleştirilecektir. 340 m boyunda ve 1.10 m çapında ve 9 mm et kalınlığında olacaktır. Tek boru olarak yapılacak ve santral girişinde 2 ye ayrılacaktır. Yükleme havuzu ve santral girişinde tespit kütleleri ile sağlam zemine oturtulacak ve yeterli sayıda mesnetlere bindirilecektir. Mesnetler hareketli olup genleşme noktası ile cebri boru güvenliği sağlanmış olacaktır. 5. Santral Binası Brüt Düşü : 125,29 m Net Düşü : 120,58 m Kurulu gücü : 4,389 MWm/4,18 MWe Yıllık üretilen toplam enerji : 22.09 Gwh/yıl Birincil enerji : 16.10 Gwh/yıl İkincil enerji : 5.99 Gwh/yıl Ünite sayısı : 2 ad. Ünite Gücü : 2,09 PS/ad Kuyruk suyu kotu : 658 m Toplam bina hacmi: : 1388,07 m 3 Santralımız sağ sahilde yer almaktadır. 4,389 MWm/4,18 MWe kurulu gücünde ve 2 üniteden oluşmaktadır. Ana kayaya oturmakta ve zemin problemi yoktur. Sol sahilde, dere yatağında açılacak kanal ile çevirme yapılacak ve sedde ile santral kazısı güvenliği sağlanmış olacaktır. Kuyruk suyu kotu ise 658 m olmaktadır. Net düşü 120, 58 m dir. 6. Türbinler 1. Türbin 2.Türbin Türbin tipi Françis türbini Françis türbini Adedi 1 adet 1 adet Türbin gücü 2194,5 KW 2194,5 KW Spesifik hız 171,59 M-KW 171,59 M-KW Sekonder hız 1500 Dev/Dak. 1500 Dev/Dak. Eksen kotu 661,41 m 661,41 m Proje düşü kotu 783,29 m 783,29 m Düşü 120,58 m 120,58 m Türbin-Beygir gücü 2984,52 HP 2984,52 HP Ünite debisi 2,00 m 3 /s 2,00 m 3 /s 11
7. Generatörler Santralde düşey eksenli çıkık kutuplu üç fazlı senkron iki adet jeneratör kullanılacaktır. Statik uyarmalı, kapalı devre soğutma sistemli jeneratörlerin güç faktörü 0.85, frekansı 50 Hz olacaktır. 1. Generatör 2. Generatör Generatör tipi Düşey eksenli Düşey eksenli 3 fazlı senkron 3 fazlı senkron Genaratör Gücü 2612,5 KV-A 2612,5 KV-A Komple Jeneratör ağırlığı 11.37 ton 11.37 ton Stator dış çapı 1.543 m 1.543 m Rotor çapı 1.214 m 1.214 m Genaratör Çıkış gerilimi 5 KV 5 KV Frekans 50 Hz 50 Hz NOT: Güç faktörü 0,80 alınmıştır. 8. Trafolar Santralde iki adet dâhili tip iç ihtiyaç transformatörü, iki adet harici tip yağlı, 50 Hz frekanslı, cebri yağ ve hava soğutmalı ana indirici transformatör kullanılacaktır. 1. Trafo 2. Trafo Transformatör Gücü 2090 KW 2090 KW Gerilim 31.5/5 KV 31.5/5 KV Frekans 50 Hz 50 Hz 9. Dağıtım Merkezi Santral binası yanında 6.625 MVA gücünde 31,5 KV ana ve transfer baralı Dağıtım Merkezi kurulacak olup, TEDAŞ a ait olacaktır. Sistem bağlantı tek hat şeması ekte verilmiştir. (Ek 7) 10. Enerji Üretimi Alakır II HES Dağıtım Merkezinden, 31,5 KV, (3x477) MCM karakteristikli iletim hattıyla 10,250 km mesafede Ovacık TM ne bağlanacaktır. Söz konusu iletim hattı ile taşınacak maksimum enerji 4,18 MW olup bu enerjinin (3x477) MCM karekteristikli hat ile iletimi sırasında oluşacak olan gerilim düşümü %Є=1,42 <5 ve Güç kaybı %ΔP=0,73<5 olduğundan seçilen iletkenin uygun olduğu tespit edilmiştir. 11. Ulaşım Yolu Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesine ulaşım bulunmaktadır. Standardı yüksek asfalt kaplı köy yolu kalitesindedir. Proje sahasına kadar olan ulaşımda sorun bulunmamaktadır. proje sahası Kumluca ilçesine 18 km, Antalyaya 60 km mesafededir. Su alma yapısına kadar olan mevcut yolun iyileştirilmesi ile inşaatın yapılabilmesi için gerekecek diğer yollar ile sağ 12
sahile geçiş için tabliyeli menfez niteliğinde köprü yapılacarak HES yerine ulaşım sağlanacaktır. Bu çalışma için kamulaştırma söz konusu değildir. Dağıtım Merkezi ve HES yerine ulaşımdan sonra iletim kanalı güzergâhından yükleme havuzuna ulaşılacaktır. Takriben 1 km yeni yol yapılacaktır. I.c. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Vb.) I.c.1. Su Kirliliği Faaliyetin her aşamasında 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve 13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Projede görevli personel tüm ihtiyaçlarını inşaat aşamasında bakım, kontrol, müdehale, iletim kanalı döşenmesi, regülatör yapımı gibi konularda kullanılacak şantiye alanından karşılayacak olup, projenin işletme safhasında yer alması planlanan WC-duş gibi bölmelerin bulunacağı santral binasından karşılayacaktır. I.c.2. Hava Kirliliği Faaliyetin her aşamasında, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine riayet edilecek olup, Ek-1 de belirtilen Sulama, Kapalı tasıma sistemlerinin kullanılması, Gerecin Nemli Tutulması, Savrulma Yapılmadan Yükleme Boşaltılması önlemleri alınacaktır. Hava kirliliğine neden olabilecek faaliyetlerin gerçekleştirilmesi esnasında tozlanmaya karşı, hafriyat sahasının ve hafriyat naklinde kullanılacak olan saha içi yolların düzenli olarak sulanması sağlanacaktır. Gerçekleştirilmesi planlanan yatırımda hava kirliliği, projenin inşası aşamasında oluşacaktır. İşletme aşamasında faaliyetten kaynaklanacak hava kirliliği beklenmemektedir. I.c.3. Toprak Kirliliği Faaliyetin her aşamasında, 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliği Kontrolü ve Noktasal Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. Projenin inşaat ve işletme aşamasında görev alacak personelden kaynaklı katı atıkların, söz konusu santral alanından uzaklaştırılması için konteynırlarda depolanacak, kapalı bir şekilde muhafaza edilerek, bertaraf edilmek üzere depolama sahasına gönderilecektir. I.c.4. Gürültü Kirliliği-Titreşim Faaliyet esnasında, 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nde 13
belirtilen sınır değerlerin aşılması beklenmemektedir. Sınırların aşılması halinde, makine ve ekipmanlarda işletme koşullarına uygun ses izolasyonu ile çalışan personel için kişisel koruyucu ekipmanları temin edilecektir. Projenin inşaatı aşamasında kullanılacak olan iş makineleri ve ekipmanlar titreşime neden olmayacaktır. Titreşim ile ilgili hesaplamalar IV.1.c.5.Gürültü Kirliliği başlığı altında incelenmiştir. I.c.5. Işık Tesiste ışık kirliliği oluşturacak bir sistem mevcut değildir. Işık ihtiyacı elektrik şebekesinden sağlanacaktır. Projenin ana konusu elektrik üretmektir. I.c.6. Isı Tesiste inşaat ve işletme aşamalarında, faaliyetten kaynaklı bir ısı kirliliği beklenmemektedir. I.c.7. Radyasyon Tesiste herhangi bir radyasyon oluşumu söz konusu değildir. Söz konusu çevresel etkiler, ilgili yönetmeliklerde belirtilen sınır değerleri sağlayacak şekilde tesiste alınacak önlemlerle en aza indirilecektir. I.d. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi Günümüzde, elektrik enerjisi üretim tesislerinin verimli tesisler olması ve çevreye verilen olumsuz etkiyi önemli ölçüde aza indirgemeleri dolayısıyla gelişmiş ülkelerde teşvik edilmektedir. Bununla ilgili olarak ülkemizde de uygulamaları destekleyecek nitelikte kanun tasarıları gündemde ve enerji üretim tesislerini destekleyici niteliktedir. Geçmiş ve gelecek yıllardaki tüketimler baz alınarak yapılan araştırmalar neticesinde ortaya çıkan sonuç; elektrik enerjisine olan ihtiyacın her geçen gün artması ve bu talebe karşılık kalıcı ve verimli çözümler bulunmasıdır. Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi sadece enerji üretimi amaçlı kurulması planlanmış olup, fizibilite çalışmaları da bu yönde yapılmıştır. Bu nedenle proje için ayrılan maliyetin tamamı enerji üretimi için kullanılacaktır. Herhangi bir maliyet taksimi yapılmayacaktır. Projenin yıllık gelir-gider maliyeti ile iç karlılık oranı göz önünde bulundurulduğunda projenin verimli olduğu görülmektedir. Kısa sürede işletmeye alınabilecek olması özelliği nedeniyle temin edilecek enerji değerlendirildiğinde ülke yararına önemli katkısı olacağı öngörülmektedir. Projenin ülke ekonomisine katkısını ve yapılabilirliğini incelemek için iç karlılık oranı net bugünkü değeri ve fayda maliyet oranı hesaplanmıştır. 14
Projenin; - Ekonomik analiz sonucunda; % 9,5 sosyal iskonto oranı ile Rantabilitesi 2,15 - % 9,5 sosyal iskonto oranı ile İç karlılık Oran (IRR) = % 20,76 olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak; - Projenin, gelirlerin azalmasına duyarlılık gösterdiği anlaşılmaktadır. - Projenin verimli olduğu anlaşılmaktadır. - Yıllık gelir-gider oranı ile de (2 902 626 / 1 364 882 = 2.13) verimli olduğu görülmektedir. - Kısa sürede işletmeye alınması ile ülke ekonomisine büyük katkısı olacağı öngörülmektedir. Hidroelektrik santrallerinde yer ve teknoloji alternatifleri kısıtlı olup, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından akım gözlem istasyonları kurularak uzun zamanlı debi ölçümleri yapılarak planlanmaktadır. Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesinin tek seçenekli olması nedeniyle yukarıda verilen sebepler göz önünde bulundurulduğunda alternatifi önerilmemiştir. BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.a. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler Proje sahası, Antalya İli, Kumluca İlçesi sınırları içerisinde 785-658,00 m kotları arasında bulunmaktadır. Alakır-II Regülatörü ve HES, Malzeme Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesine ulaşımı, asfalt kaplı yolu ile ulaşılmaktadır. Proje sahası, Kumlucaya 18 km mesafede olup, proje yeri Antalyadan 60 km uzaklıktadır. (Ek 8) Şekil 2: Kumluca İlçesini Gösterir Antalya Haritası 15
Proje sahası, Antalya-Burdur Planlama Bölgesi, 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı O 24 paftasında Orman Alanı olarak tanımlanan alanda bulunmaktadır. (Ek 9) Proje sahasının koordinatları ve proje sahası fotoğrafları aşağıdaki verilmektedir. NOKTA ADI Tablo 2: Proje Sahasını İçeren Koordinatlar UTM Koordinat Sistemi Coğrafi Koordinat Sistemi Y X ENLEM BOYLAM REGÜLATÖRÜ R.1 259729.029 4065930.326 36.70704471:30.30986842 R.2 259787.258 4065901.089 36.70679616:30.31052882 R.3 259752.495 4065831.041 36.70615660:30.31016204 R.4 259695.819 4065858.388 36.70638852:30.30951961 YÜKLEME HAVUZU Y.1 260539.372 4063470.112 36.68509523:30.31970088 Y.2 260628.006 4063463.019 36.68505367:30.32069408 Y.3 260623.454 4063411.423 36.68458791:30.32065932 Y.4 260640.387 4063402.938 36.68451576:30.32085129 Y.5 260603.503 4063345.662 36.68399071:30.32045681 Y.6 260579.791 4063358.025 36.68409607:30.32018783 Y.7 260531.290 4063361.777 36.68411764:30.31964440 CEBRİ BORU C.1 260628.901 4063385.101 36.68435225:30.32072844 C.2 260863.392 4063272.366 36.68339608:30.32338539 C.3 260854.287 4063253.420 36.68322318:30.32328951 C.4 260617.429 4063367.288 36.68418896:30.32060575 HES H.1 260873.904 4063294.241 36.68359571:30.32349609 H.2 260929.095 4063268.497 36.68337776:30.32412118 H.3 260900.656 4063208.865 36.68283362:30.32382184 16
Resim 1: Proje Regülatör Alanı Resim 2: Proje Santral Binası Alanı 17
Alakır Çayı proje alanında geniş vadilerden geçmektedir. Alakır Çayı vadisi havzanın denize çıkışına kadar devam etmektedir. Proje sahasında Güneye doğru vadi açılmakta ve Alakır Barajına ulaşmaktadır. Havza Kuzeyden Güneye gidildikçe en önemli yükseltiler, solda Bakırlı Dağ (2547 m), Çalbalı Dağı (2503 m) ve sağ tarafta Bey Dağı (2275 m), Pozan Dağı (2709m) yer alır. Büyükalan Köyünden sonra sağ sahilde düdenlik alanların bulunduğu kesim gelir. Buradaki en önemli yükseltiler, Kuştüneği Tepe (2492 m), Kuyu Tepe Gökkaya Tepe (2455 m) ve Çalbeli Tepe (2487 m) yer alır. Sağ sahilde ise Korunkaya Tepe (2455 m) ve Katranbaşı Tepe (1684 m) yer alır. İncirağacı Mahallesi civarında ve sol sahilde en önemli yükseltiler, Kaplan Dağı (1520 m) ve Karacadağ (1186 m) yer almaktadır. BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ III.a. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri De İçerek Şekilde Açıklanması. III.a.1. Nüfus Alakır Havzasının bulunduğu Kumluca İlçesi 1970 yıllarına kadar sazlık ve bataklık durumunda olup; tarımın gelişmemesi nedeniyle 1971 yılına kadar nüfus yoğunluğu azdır. Zamanla toprakların ıslahı ile fiziki şartların daha iyi hale gelmesi göçebelerin yerleşik hale geçmesini ve köylerin büyümesini sağlamış ve Alakır Barajının 1971 yılında bitirilmesiyle daha sonraki yıllarda da sulama sisteminin tamamlanması, ovadaki sazlıkların açılması giderek vadide de sebzeciliğin meyvacılığın ve seracılığın hızla gelişmesine ve nüfusun hızla artmasına sebep olmuştur. Aynı yıllar içerisinde bir yandan tarımın gelişmesi nedeniyle nüfus artışı yaşanırken iç ve dış göçler nedeniyle bir yandan da azalmıştır. 1960 yılından başlayarak 1970 lerin başlarına kadar devam eden yurtdışı göçlerinden tüm Türkiye yi etkilendiği gibi ilçe nüfusu da etkilenmiştir. Bu dönemde Kumluca Ilçesinden Batı Avrupa ya özellikle Almanya, Belçika, Fransa ve Hollanda ya önemli sayılabilecek miktarda göç olmuştur. Özellikle 1980 yıllarında ilçe sınırları içerisinde seracılık büyük bir gelişme göstermiş ve buna bağlı olarak çevre ilçe ve köylerden göç hareketlerine maruz kalmış, böylelikle nüfus önemli ölçüde artmıştır. 1985 yılından sonra tarım ve turizm alanlarındaki büyük gelişmeler nedeniyle İlçe de nüfus artışında önemli bir artış olmuştur. 18
Tablo 3: Kumluca İlçesi nde Nüfusun Sayım Yıllarına Göre Dağılımı Yıl İlçe Bucak ve Merkez Altınyaka Köyler Bucağı Bucağı Top. İlçe Top. 1940 1711 6967 3756 10713 11884 1945 1549 8245 4503 12758 12758 1950 1905 10168 4295 14463 16368 1955 2559 12880 4756 17636 20195 1960 3487 11540 4959 16499 19986 1965 4348 12710 5233 17943 22291 1970 5974 14540 4954 19464 25468 1975 7704 17307 4116 21422 29126 1980 7977 15923 5246 21169 29146 1985 12150 19474 4069 23543 35693 1990 17116 23798 3870 27668 44834 1997 22205 33659 3446 33659 55864 2000 25077 37386 3226 36293 61370 2011 32326 31229 2368 33569 65923 2012 33238 30606 2342 32948 66186 Kaynak: T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Kumluca İlçesinde nüfus artışında, yaşam koşullarının, toprak, su kaynakları ve ulaşımın rolü çok fazladır. Yükselti ve eğimin azaldığı, su kaynaklarının çok olduğu, ova ve düzlüklerde, akarsu kenarlarında nüfus artmıştır. Bu sahalarda nüfusun artışında etkili olan diğer önemli bir faktör de, jeolojik yapıya bağlı olarak gelişen toprak kalitesinin iyi olmasıdır Yükselti ve eğimin arttığı, tarım yapılabilecek alanların azaldığı, yağış şeklinin (kar) değişmeye başladığı sahalar da nüfusun az olduğu sahalardır. Kumluca ilçesinin nüfusu, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi 2012 değerlerine göre; 33.679 erkek, 32.507 bayan olmak üzere toplam 66.186'dir. Bunun 32.948'si ilçe merkezinde, 33.238'si ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır. 19