ERENLER ENERJİ ÜRETİM VE TİCARET A.Ş.

Transkript

1 PROJESİ ANTALYA İLİ, AKSEKİ İLÇESİ, CEVİZLİ BELDESİ, GÜMÜŞDAMLA KÖYÜ, DEĞİRMEN DERESİ ÜZERİ ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu HAZİRAN 2013 AK-TEL MÜHENDİSLİK EĞT.TUR.GD.SAN.TİC.LTD. ŞTİ. Telefon Faks Mobil : : : : aktel1@aktel1.com : Adres:1330.Sokak No: 16/16 Aşağı Öveçler e-posta Posta Kodu 06460, ANKARA, TÜRKİYE web Bu rapor, ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemine uygunluğu TR1210-QC lisans nolu sertifika ile TQCSI tarafından belgelendirilmiş olan AK-TEL MÜHENDİSLİK Eğt. Tur. Gd. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından hazırlanmıştır. This report is prepared by AK-TEL ENGINEERING CO. whose ISO 9001:2000 Quality Management System is certified by TQCSI. (License no: TR1210-QC)

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE ERENLER ENERJİ ÜRETİM VE TİCARET A.Ş. 4.Cadde, 74. Sokak, No:10/8 A.Öveçler/ ANKARA TEL. : (312) FAKS : (312) TL ANTALYA İLİ, AKSEKİ İLÇESİ, CEVİZLİ BELDESİ, GÜMÜŞDAMLA KÖYÜ, DEĞİRMEN DERESİ ÜZERİ PROJE ALANI KOORDİNATLARI Koor. Sırası : Sağa, Yukarı Koor. Sırası :Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİK D.O.M. : 33 D.O.M. : -- Zon : 36 Zon : -- Ölçek Fak. : 6 derecelik Ölçek Fak. : -- REGÜLATÖR ALANI : : : : : : : : : : : : : : ALANI: m : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : İLETİM HATTI UZUNLUK: m SANTRAL ALANI ALANI: m : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

3 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) : : : : : : : : : BİTKİSEL TOPRAK DEPO ALANI : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : ALANI: m 2 PASA ALANI ALANI: m 2 ŞANTİYE ALANI ALANI: m 2 PAFTA: KONYA N27-D : : : : : : : : : : : : : : ENERJİ SEKTÖRÜ, EK-2 LİSTESİ, MADDE-32 KURULU GÜCÜ 0-25 MWm ARASINDA OLAN NEHİR TİPİ SANTRALLER. KAPSAMINDADIR. RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI, AK-TEL MÜH. EĞT. TRZ. GD. SAN. TİC.LTD. ŞTİ. RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON, VE FAKS NUMARALARI RAPORUN SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) HAZİRAN 2013 ADRESİ : SOKAK NO: 16/16 AŞAĞI ÖVEÇLER / ANKARA TEL. : (312) FAKS : (312)

4 İçindekiler Bölüm I: Projenin Tanımı ve Amacı... 1 (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, projede kurulacak tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.), pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri, (Proje alanı ve çevresindeki su kaynaklarının görünebileceği, ölçekte renkli harita üzerinde su kaynakları yerleri ve proje alanına mesafeleri, rapor hazırlanırken proje kapsamındaki tüm işlemlerin DSİ tarafından onaylanmış olan Fizibilite Raporuna uygun olarak yapılması ile birlikte bu raporun onay aşamasına ilişkin ve su kullanma anlaşması hakkında bilgi)... 1 Bölüm II: Proje İçin Seçilen Yerin Konumu... 5 II.1. Projenin yeri (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve İmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi, 1/ ölçekli ilgili kurumdan onaylı Çevre Düzeni Planının ÇED Raporuna eklenmesi),...5 II.2. Proje kapsamındaki (varsa malzeme ocağı, beton santrali ve kırma-eleme dahil) ünitelerin konumu, teknik altyapı üniteleri, idari ve sosyal üniteler, varsa diğer üniteler, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, bu ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı, proje kapsamında yer alan ünitelerin ve geçici-nihai depolama alanlarının 1/25000, 1/5000 ve/veya 1/1000'lik haritalar üzerinde gösterimi, şantiye yerleşim planı, hafriyat (kazı fazlası malzeme) döküm sahaları, regülatör, kanal, tünel, yükleme havuzu, cebri boru, santral binası, (birbirleri ile olan mesafeleri de belirtilmesi) v.b. yapılara ait plan ve kesitler ile yağış alanı ve akım gözlem istasyonlarını gösterir çizimler teknik resim standartlarına uygun olarak, proje ünitelerinin yerlerini (koordinatlarını) içeren sayısal CD (ED 50 formatında)...5 Bölüm III: Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları... 6 III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı ve finans kaynakları, bu kaynakların nereden temin edileceği,...6 III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması ve zamanlama tablosu (zamansal ifadenin tablo üzerinde net olarak belirtilmesi; örneğin ay, yıl vb.),...6 III.3. Projenin fayda-maliyet analizi,...9 III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri (örneğin; köyün içme ve kullanma suyunu karşılamaya yönelik herhangi bir projenin uygulanıp uygulanmayacağı) III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, III.6. Proje için seçilen (regülatör ve HES alanı, iletim tüneli ve iletim kanalı güzergahları, hafriyat depo sahaları, kırma-eleme ve hazır beton tesis alanları vb.) yerlerin mülkiyet durumu, kamulaştırma, yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, kamulaştırma kapsamında halkı bilgilendirme yöntemleri ve halkın yaklaşımına ilişkin bilgi (elden çıkarılan tarım alanlarının, hazine arazilerinin, şahıs arazilerinin ve yerleşim yerlerinin vb. büyüklüğünün belirtilmesi), III.7. Diğer hususlar Bölüm IV: PROJE KAPSAMINDA YER ALAN REGÜLATÖR, HES, KANAL YAPILARINDAN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*)...12 i

5 IV.1. Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek) IV.2. Etki Alanı İçerisindeki fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanımı, (*) Bu bölümde proje için seçilen yerin çevresel özellikleri verilirken etki alanı dikkate alınmalıdır. Bu bölümde sıralanan hususlar itibarı ile açıklanırken, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından, araştırma kurumlarından, üniversitelerden veya benzeri diğer kurumlardan temin edilen bilgilerin hangi kurumdan ve kaynaktan alındığı raporun notlar bölümünde belirtilir veya ilgili harita, doküman vb. belgeye işlenir. Proje sahibince kendi araştırmalarına dayalı bilgiler verilmek istenirse, bunlardan kamu kurum ve kuruluşların yetkileri altında olanlar için ilgili kurum ve kuruluşlardan bu bilgilerin doğruluğunu belirten birer belge alınarak rapora eklenir IV.2.1. Meteorolojik ve iklimsel özellikler,...13 IV.2.2. Jeolojik özellikler,...14 IV Bölgesel jeoloji; sahanın 1/ ölçekli genel jeoloji haritası...21 IV Proje alanı jeolojisi; inceleme alanına ait jeoloji haritası ile 1/ ölçekli jeolojik haritasından amaca uygun alınmış kesitler, tabaka kalınlıkları, yerleşim birimlerine olan mesafesi; jeoloji haritalarının jeoloji mühendislerince imzalanması, jeoteknik rapor, harita ve kesitlerin harita alma tekniğine uygun olarak hazırlanması (harita ölçekleri ve lejantları metindekine uygun olmalı, yapılan büyütme ya da küçültmeler çizgisel ölçekte gösterilmeli, jeolojik bilgiler formata uygun olarak detaylandırılmalı, yürürlükte olan Maden Kanunu na atıfta bulunulmalı),...26 IV Kitle hareketleri (heyelan/moloz akması), duyarlılık analizi, heyelan risk haritası, heyelan yağış ilişkisi; kaya düşmesi vs IV Proje sınırları içindeki alan için yamaç stabilitesi, yamaçlardaki kırık ve çatlaklar ile kayma yapacak alanların olup olmadığı, yamaçlardaki kayma hareketlerini gösteren harita, kayma analizi (hafriyat atığı olması durumunda da uygulanmalıdır),...35 IV Depremsellik ve doğal afet potansiyeli (deprem riski, Türkiye Deprem Bölgesi Haritası vs.),...36 IV Regülatör, iletim sistemi (kanal ve tünel) güzergâhı, yükleme havuzu, cebri boru ve santral yerinin detaylı jeolojik-jeoteknik etütleri (hidrojeolojik ve jeomorfolojik özellikler)...37 IV.2.3. Hidrojeolojik özellikleri (yer altı ve termal su kaynakları, yer altı su seviyeleri, miktarları; halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu lokasyonları ve kotları ile birlikte kütlesel geçirgenlik değerleri, proje alanına mesafeleri, emniyetli çekim değerleri; suyun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik özellikleri, kaynakların debileri ile yer altı suyu durumunun belirtilmesi, mevcut ve planlanan kullanımı),...37 IV.2.4. Hidrolojik Özellikler (yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve debileri (1/ topografik haritada gösterimi); deniz, göl, akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, akarsuların debileri, mevsimlik değişimleri, taşkın riski olabilecek alanlar, su toplama havzası, sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı kullanımları ve ekolojik özellikleri; yüzeysel su kaynaklarının içme, kullanma, sulama suyu, elektrik, ulaşım, turizm, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi, üretim miktarları ve diğer kullanımları ile bunların proje sahasına göre konumları, mesafeleri),...37 IV.2.5. İletim kanalı ve regülatör arasındaki memba ve mansap dikkate alınarak, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlülüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Tablo I e göre su kalitesinin (tüm parametreler, radyoaktivite değerleri hariç) bir defaya mahsus çevre iznine esas ölçüm ve değerlendirmenin yapılması, analiz sonuçları,...40 ii

6 IV.2.6. Kurulacak regülatörün su toplama havzası ile ilgili, Değirmen Deresine ilişkin en az 10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık ortalama debilerinin m 3 /sn olarak verilmesi, akım gözlem istasyonları ve regülatör yerlerini temsil eden uzun yıllara ait akım değerlerinin ilgili kurum (bu verilerin temin edildiği kurum) onayı alınarak sunulması,...40 IV.2.7. Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu (içme ve kullanma suyu amaçlı herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, kalması durumunda yapılacak HES lerin mutlak ve kısa mesafeli koruma alanının dışına çıkarılması, Değirmen Deresinin herhangi bir içme suyu kaynağını besleyip beslemediği, söz konusu su kaynağından içme ve kullanma suyu alınıp alınmadığı vs. dahil), yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyeli,...40 IV.2.8. Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprağın fiziksel-kimyasal ve biyolojik özellikleri, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilitesi, kayganlık, erozyon, toprağın mevcut kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vs.),...41 IV.2.9. Tarım alanları (tarımsal alan varlığının olup olmadığı, var ise tarımsal gelişim proje alanları, özel mahsul plantasyon alanları) sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri, (proje sahasında sulama yapılan tarım arazileri varsa yetiştirilen bitkilerin bir dekarı için çifçi şartlarında kullanılan sulama suyu tespiti, zarar ziyan tespitleri ve çifçiye ödenecek tazminatlar)...41 IV Orman Alanları (proje sahasının bulunduğu toplam orman alanı miktarı (m 2 olarak), ağaç türleri ve miktarları ile kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, Orman İnceleme Değerlendirme Formu; kamulaştırmanın söz konusu olmadığının belirtilerek 6831 sayılı Orman Kanunun 17. maddesi gereğince, malzeme ocaklarının orman sayılan alanlarda olması halinde 6831 sayılı Orman Kanunun 16. ve 17. maddeleri gereğince izin alınacağının taahhüt edilmesi, proje sahasının işlendiği 1/ ölçekli meşcere haritası, varsa 1/ ölçekli orman kadastro haritası),...44 IV Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Merkezi, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar, Projenin korunan alanlara uzaklıklarının 1/ lik ölçekli haritada anlaşılır ve renkli gösterilmesi),...45 IV İç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri ile proje alanı ve projenin etki alanı içindeki yer alan sucul canlı türleri (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma kararları),...46 IV Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Arazide yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi,...47 IV Endemik, hassas, nesli tehlike altındaki balık türleri için gerekli su miktarları, çözünmüş oksijen miktarı, su hızı, su derinliği gibi parametrelerin incelenerek, projenin bu türler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi, alınacak tedbirlerin belirtilmesi,...52 IV Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları,...54 iii

7 IV Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik değerleri),...55 IV Hayvancılık (türleri, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri),...55 IV Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, vb.),...55 IV Proje yeri ve etki alanının hava, su, toprak ve gürültü açısından mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi,...55 IV Diğer özellikler IV.3. Sosyo - Ekonomik Çevrenin Özellikleri IV.3.1. Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler ),...56 IV.3.2. Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler),...58 IV.3.3. Gelir (yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir),...59 IV.3.4. İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı),...59 IV.3.5. Yöredeki sosyal altyapı hizmetleri (eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu),...59 IV.3.6. Kentsel ve kırsal arazi kullanımları (yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları vb.),...61 IV.3.7. Diğer özellikler Bölüm V: Projenin Bölüm IV de Tanımlanan Alan Üzerindeki Etkileri Ve Alınacak Önlemler: 62 (Bu bölümde; projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler V.1 ve V.2 başlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı bir şekilde açıklanır)...62 V.1. Arazinin hazırlanması, inşaat ve tesis aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, alınan ve alınacak olan önlemler (Regülatör, HES, İletim hattı (tünel ve kanal) Cebri Boru ve Servis Yolları için varsa Malzeme Ocağı, Beton Santrali, Kırma-eleme tesisi vb. dahil), yapılmış ve yapılacak tüm çalışmalar (İnşaat aşamasındaki etkiler her bir regülatör, HES ve bunlara ait iletim tesisleri ve diğer yapılar için ayrı ayrı irdelenecektir.). 62 V.1.1. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılan ve yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat yapıldığı ve yapılacağı (bitkisel toprak dâhil), hafriyat miktarı, hafriyat sırasında kullanılacak malzemeler ve özellikleri, geçici depolama alanının özellikleri, patlayıcı maddeler ile etkileri, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb. maddelerin nerelere taşındığı ve taşınacakları, nerelerde depolandığı ve depolanacakları, hangi amaçlarla kullanıldığı ve kullanılacakları, hafriyat döküm alanlarının koordinatları, özellikleri ve 1/1000 ölçekli plan ve kesit görünüşleri ile birlikte hafriyat malzemesi düzenleme ve restorasyon planı, uygun ve düzgün şekilde bertarafın ve depolamanın yapılmasına dair taahhüt, bitkisel toprak ile diğer ekonomik değeri olmayan pasa ve hafriyat malzemesinin ayrı ayrı stoklanması, depolama alanlarının dere yataklarına sınır olması durumunda DSİ 13. Bölge Müdürlüğünden onay alınması; DSİ Genel Müdürlüğünün bilgisi ve izinleri dışında dere yatağına herhangi bir müdahalede bulunulmaması, dere yatağına malzeme dökülmemesi, yatak kesitinin daraltılmaması, doğal hayatın devamlılığı için gerekli su iv

8 miktarının bırakılması ve kontrollerin yapılmasına dair taahhüt (Söz konusu projeye ilişkin olarak inşaat sırasında çıkan kazı fazlası malzemenin alternatifleri değerlendirilerek orman alanı dışında planlanmalıdır; ancak alternatiflerin bulunmaması halinde projenin orman sayılan alanlarda yapılmasındaki zaruret açıklanarak toprakça fakir, taşlık-kayalık alanların seçilmesine özen gösterilmelidir.),...64 V.1.2. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek sürdürülen ve devam edilecek işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar sağlık koruma bandı mesafesi (Kullanılan maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanların taşınımları, depolanmaları ve kullanımları; patlayıcıların yer altı suyuna ve dolaylı olarak suya etkilerinin araştırılması, patlayıcıların nerelerde tutulduğu, patlayıcı miktarı ve cinsi arazi hazırlanmasındaki işler için kullanılan aletler ve makineler),...66 V.1.3. Proje kapsamındaki ulaşım için kullanılan mevcut yolların zarar görmemesi için alınan tedbirler ile trafik güvenliği açısından alınan önlemler, ulaşım altyapısı planı, bu altyapının inşası ile ilgili işlemler, trafik yükü, köy yolu onarım ve sanat yapıları, yeni yapılan ve yapılacak yollar, yapılan ve yapılacak yolun özellikleri, yapılacak yeni yolların yamaçlardan aşağı toprak kaydırmayacak şekilde ekskavatörle yapılması; ayrıca kullanılacak orman yollarının bakım ve onarımının yapılacağının taahhüt edilmesi; kullanılan ve kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler; altyapının inşası sırasında kırma öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler, toz ve gürültü hesapları ile yerleşim yerlerinin olumsuz etkilenmemesi için alınan ve alınacak tedbirler; faaliyet sahasında ve kurulacak tesislerde toz kaynağı olan her bir ünitenin kapalı sistem olarak kurulması,...67 V.1.4. Proje kapsamında kullanılan nakliye yolu güzergahının ayrıntılı olarak belirtilmesi (km si, nereden geçeceği, alınan ve alınacak tedbirler vs.) ve topografik harita üzerinde gösterilmesi,...69 V.1.5. Zemin emniyeti, regülatör ve kanal yapılarından su kaçağı olmaması için yapılan ve yapılacak işlemler,...70 V.1.6. Proje alanının taşkın etüdü, taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemlerin nerelerde ve nasıl yapıldığı ve yapılacağı,...70 V.1.7. Proje alanı içindeki su ortamlarında yapılmış ve herhangi bir amaçla gerçekleştirilecek kazı, dip taraması vb. işlemler nedeni ile çıkarılan ve çıkarılacak taş, kum, çakıl ve benzeri maddelerin miktarları, nerelere taşındığı ve taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanıldığı ve kullanılacakları, dere yatağında yapılacak olan çalışmaların etkileri (bulanıklık, suyun debisi vb.)...72 V.1.8. İnşaat işlemleri süresince su ortamında, dere yatağında ve proje alanında mevcut canlı türlerine (karasal ve sucul flora-fauna) olan ve olabilecek etkiler ile hassas türlerin ne şekilde korunacağı, alınacak önlemler,...72 V.1.9. Proje kapsamındaki tesislerin (Regülatör, HES, iletim kanalı, tünel yapımı ve servis yollarının vs.) yapımı dolayısıyla kullanılan ve kullanılacak malzemenin nereden, nasıl ve ne miktarda temin edildiği ve edileceği (ÇED Olumlu veya ÇED Gerekli Değildir kararı olan ocaklardan temin edileceğinin taahhüt edilmesi),...75 V İnşaat aşamasında kullanılmak üzere taşocağı, kum ocağı, kil ocağı gibi malzeme ocaklarının (açılması durumunda) sayısı, ocakların alan büyüklükleri, işletme alan büyüklükleri ve koordinatları, yıllara bağlı planlanan üretim miktarları, uygulanacak üretim yöntemleri, basamak yüksekliği, genişliği, şev açısı, basamak sayısı, ocakların başlangıç ve nihai durumlarının imalat haritaları üzerinde gösterimi,...75 V Malzeme ocağı açılıp açılmayacağının belirtilmesi, açılması durumunda patlatma işleminin ne şekilde yapılacağının açıklanması, patlatma paterni, bir atımda kullanılacak patlayıcı madde miktarı, taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, hava şoku ve kaya fırlamaları hesaplarının yapılarak etkilerinin değerlendirilmesi,...75 v

9 V.1.12.Malzeme ocaklarında (açılması durumunda) üretim miktarlarının çalışma süreleri (gün-ay-yıl), nakliye güzergâhları, ulaşım altyapısı planı, altyapının inşası ile ilgili işlemler, Ocak alanının çevresinde yer alan en yakın yerleşim birimleri, ocak alanına ait imalat haritası ve kesiti, yakın çevresini de gösteren vaziyet planı, kullanılacak makine ekipmanları,...75 V.1.13.Kırma-eleme tesisinin kurulup kurulmayacağının belirtilmesi, kurulması durumunda kurulacağı alanın, teknolojisi, üretim miktarlarının çalışma süreleri (gün-ayyıl), ulaşım altyapısı planı, altyapının inşası ile ilgili işlemler, alanın koordinatları, kapladığı alan büyüklüğü, tesis kapasitesi, tesis alanı çevresinde yer alan en yakın yerleşim birimleri,( toz gürültü v.s alınacak önlemler), tesisi iş şeması, tesis alanının mevcut kullanımı ve mülkiyeti, tesis alanının 1/ ölçekli haritada gösterilmesi, kullanılacak makine ekipmanları,...75 V Beton Santralı tesisinin kapasitesi, teknolojisi, üretim miktarlarının çalışma süreleri (gün-ay-yıl), ulaşım altyapısı planı,...76 V İnşaat esnasında kırma, öğütme, yıkama-eleme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı işlemler, kümülatif değerler,...76 V Derivasyon (regülatör inşaat alanının kuru tutulabilmesi için akarsu güzergahının geçici olarak değiştirilmesi) amacıyla veya diğer nedenlerle akarsu havzasında yapılan her türlü doldurma, kazıklar üzerine inşaat ve benzeri işlemler ile bunların nerelerde ne kadar alanı kapladığı ve kullanılan malzemeler, araç ve makineler,...76 V Olan ve oluşabilecek kazalara, heyelanlara karşı alınan ve alınacak tedbirlerin dosyada detaylı olarak belirtilmesi,...76 V Yer altı suyuna etkiler,...77 V Projenin inşaatı sırasında söz konusu tesise ait sanat yapılarının taşkınlardan korunması ile ilgili önlemlerin 09 Eylül 2006 tarih ve sayı ile yürürlüğe giren Dere Yatakları ve Taşkınlar adı ile yayımlanan 2006/27 nolu Başbakanlık Genelgesine uyulacağına dair taahhüt; proje alanı içinden, sınırından veya yakınlarından geçmekte olan yüzeysel su kaynakları üzerinde yol geçişi sağlanması durumunda uygun kesitte sanat yapısı yapılarak geçişin sağlanacağına dair taahhüt,...77 V Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla, elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanım kabiliyetleri ve tarım ürün türleri, tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanımı ile ilgili bilgiler, mera alanları, projenin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında değerlendirilmesi,...78 V Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla kesilen ve kesilecek ağaçların tür ve sayıları, meşcere tipi, kapalılığı, kesilen ve kesilecek ağaçların bölgedeki orman ekosistemi üzerine etkileri, erozyona etkileri, ortadan kaldırılacak doğal bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapıldığı ve yapılacağı; gerekli izinler, görüşler, projenin ya da bir kısmının orman alanı dışında olması halinde orman alanlarına mesafesi, etkilerin değerlendirilmesi, alınan ve alınacak tedbirler,...79 V Arazinin hazırlanmasından ünitelerin açılmasına dek yapılan ve yapılacak işlerde kullanılan ve kullanılacak yakıtların türleri, özellikleri, oluşan emisyonlar, yağlar ve içerikleri, analiz ve bertaraf için taahhüt,...80 V Proje kapsamında (inşaat ve işletme aşamalarında) su temini sistemi planı, suyun nereden temin edildiği ve edileceği, suyun temin edildiği ve edileceği kaynaklardan alınan ve alınacak su miktarı ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, oluşan ve oluşacak atık suların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri ile deşarj edildiği ve edileceği ortamlar, bir kroki üzerinde atıksu hatları ile varsa arıtma tesisi yerinin gösterilmesi, atıksuların biriktirilmesi halinde fosseptik planının rapora eklenmesi, suyun yer altı suyundan temin edilmesi durumunda 167 sayılı Kanun gereği vi

10 gerekli izinlerin alınması (Burada gerekli izinler alınmalı ve izin belgeleri rapora eklenmelidir.)...82 V Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek meydana gelen ve gelecek katı atıkların cins ve miktarları, bu atıkların nerelere taşındığı ve taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanıldığı ve kullanılacakları, ne şekilde bertaraf edildiği ve edileceği, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve Başbakanlık Genelgesi ve ilgili diğer mevzuata uyulması amacıyla taahhüt, uygun ve düzgün şekilde bertarafının ve depolamanın yapılmasına dair taahhüt,...84 V Tesiste (inşaat ve işletme aşamasında) yemek çıkarılması halinde oluşan ve oluşabilecek bitkisel atık yağlar için ilgili yönetmeliklere uyulacağına dair taahhüt,...86 V Projenin (inşaat ve işletme aşamasında) oluşacak tehlikeli atıkların geçici depolama alanında depolanacağının taahhüt edilmesi ve yapılmış olan geçici depolama alanının özellikleri ve nasıl bertaraf edildiğinin belirtilmesi,...86 V Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılacak işler nedeni ile meydana gelen ve gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, yapılan tesise uzaklıkları ve kümülatif değerler, yönetmelikteki eşik değerlerin sağlanması,...87 V Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlerde çalışan personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edildiği,...89 V Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı (proje inşaat çalışmaları sırasında ana yapıların inşa edildiği saha haricinde daha kısıtlı alanda yapılacak saha düzenlemelerinde varsa su, kanalizasyon, haberleşme ve elektrik şebekesi ile diğer altyapı tesislerine zarar verilmemesi için alınacak tedbirler), bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri,...89 V Proje alanında ve yakın çevresinde (varsa malzeme ocakları, beton santralleri ve kırma-eleme-yıkama tesisleri dâhil olmak üzere) yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) olabilecek etkilerin belirlenmesi,...90 V Diğer özellikler V.2. Projenin işletme aşamasındaki faaliyetler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler, V.2.1. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, koordinatları, uydu ve fotoğraf görüntüleri, alternatiflerinin değerlendirilmesi (varsa enerji iletim hattına ilişkin bilgi, gerilimi, uzunluğu, özellikleri, nereye bağlanacağı vs.), haritada gösterilmesi, hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri, ünitelerde üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları, regülatör göl kenarlarının, yükleme havuzunun vs. kenarlarına alınacak koruma tedbirleri,...90 V.2.2. Su kaynağına ait varsa diğer kullanım şekilleri (mansapta kalan yerleşim yerlerine ilişkin su hakları, içme-kullanma, sulama, tarımsal faaliyetler, balık üretim tesisi vb.) ve etkileri (Projenin memba ve mansap kısmında yer alan diğer projelerin ekosistem üzerindeki etkilerinin birlikte değerlendirilmesi),...95 V.2.3. Mansaba bırakılacak su hesabı {havza akımları, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyel, varsa ulusal ve uluslar arası mevzuatla korunan balık türleri ve muhtemel ihtiyaçları, havzanın özellikleri, nehir habitatının mevsimsel ihtiyaçları, yan dere katılımları mümkünse debileri, yatak ve kesit durumu, havzada teessür etmiş diğer su hakları (savaklanan sular ve periyotları dikkate alınmalı) son 10 yıllık ortalama debiler, debi süreklilik eğrisi, su hakları (içme-kullanma veya diğer amaçlı kullanımlar, v.b) dikkate alınmalı} enerji üretimine başlanıldığında mansaba bırakılan su miktarı ölçümleri vii

11 için ölçüm istasyonları yeri, yağış alanını, akım gözlem istasyonlarını (enerji üretimine başlandığında mansaba bırakılan su miktarı ölçümleri için ölçüm istasyonu yerlerinin belirlenmesi hususunda DSİ 13. Bölge Müdürlüğü ile irtibata geçilmesi ve AGİ istasyonunun online olarak DSİ 13. Bölge Müdürlüğü ile bağlantısının sağlanması) ve mansap can suyu çıkış yerini gösteren çizimler, [havzanın hidrolojik karakteri, ekolojik potansiyeli ile havzada önerilen diğer tesislerde alınan çevre koruma tedbirlerinin yanına bırakılan miktarın enerji üretimine etkisinin dikkate alınması]...97 V.2.4. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması sonucu su kalitesine ve su ortamındaki canlılara (Can suyunun bırakılacağı güzergahtaki canlı türleri ve ekolojik envanteri) olabilecek etkiler, proje için tespit edilen balık türlerine ait geçiş sistemleri ile mansap can suyu çıkış yerinin gösterildiği çizim (Balık geçidi ve merdivenleri çalışır duruma geldiklerinde, içlerinin tam su dolu ve bölmelerin üzerinde su taşıracak halde işlevsel olması, gerektiğinde nehre kilitli olan ve kısmi göç yapan türlerin balık geçidi yaklaşımını bulmalarına yardımcı ilave donanım montajının dahil edilmesi)...98 V.2.5. Ulusal ve uluslararası mevzuatla korunması gereken alanlar üzerine etkiler,...99 V.2.6. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması, su tutulması sonucu mansapta olabilecek değişimler, bu değişimlerin su kalitesine ve su ortamındaki canlılara etkileri, doğal yaşam üzerine etkiler (heyelan, erozyon, nehir hidrolojisi, sucul yaşam, sediment gelişi vb.), bu etkilerin ortadan kaldırılmasına yönelik alınacak önlemler (olabilecek heyelana karşı alınacak önlemler dâhil), V.2.7. Projenin membaa ve mansabında varsa diğer projelerin (baraj, regülatör, HES vb) belirtilmesi, ekosistem üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi, V.2.8. Su kaynağına ait varsa diğer kullanım şekilleri (mansapta kalan yerleşim yerlerine ilişkin su hakları, içme-kullanma, sulama, tarımsal faaliyetler, balık üretim tesisi vb) ve etkileri, V.2.9. Yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler (su kullanımı, tarım alanlarının sulanması vb.), proje debisi, iletim kanalının uzunluğu, Su kaynağı yatağının genişliği, alüvyon yapısı içme suyu sondaj kuyu yerlerinin gösterilmesi, vb. parametrelerin değerlendirilmesi, V Orman alanlarına olabilecek etki (orman yangınları da dâhil) ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin tanımlanması, V Tarım alanlarına olabilecek etkiler ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin tanımlanması, V Projenin işletilmesi sırasında çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde, nasıl temin edileceği, V İdari ve sosyal ünitelerde içme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrasında oluşacak atık suların arıtılması için uygulanacak arıtma tesisi karakteristiği, prosesinin detaylandırılması ve arıtılan atık suların içme suyu havzası dışına çıkarılması, ne miktarlarda, nasıl verileceği, V Konut, sosyal ve idari tesislerden oluşacak katı atık miktar ve özellikleri, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde değerlendirileceği, V Proje ünitelerinin işletilmesi sırasında oluşacak gürültünün kaynakları tesisin en yakın yerleşim birimine uzaklığı ve kontrolü için alınacak önlemler, V Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemeleri, (ağaçlandırmalar ve /veya yeşil alan düzenlemeleri v.b.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, viii

12 V Proje kapsamında yapılacak bütün tesis içi ve tesis dışı taşımaların trafik (araç) yükünün ve etkilerinin değerlendirilmesi V Projenin işletilmesi aşamasındaki faaliyetlerden insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olanlar, V Diğer özellikler V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri V.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumlarında değişiklikler vb V.3.2. Çevresel fayda-maliyet analizi V.3.3. Projenin gerçekleşmesine bağlı olarak sosyal etkilerin değerlendirilmesi, projenin yapımı dolayısıyla etkilenecek/etkilenmesi muhtemel yerleşimlerdeki yöre halkı ile görüşmeler yapılarak sosyolojik etkinin ortaya konulması. (Proje Alanı ve Etki Alanındaki tarım, hayvancılık, balıkçılık vb. faaliyetlere etkileri, projenin inşası ve işletmesi aşamasında çalışacak insanlar ile yerel halk ilişkileri, bunların insan yaşamı üzerine etkileri ve Sosyo-Ekonomik Açıdan Analizi, uygulamaya geçirilecek sosyal sorumluluk projeleri) Bölüm VI: İşletme Proje Kapandıktan Sonra Olabilecek Ve Süren Etkiler Ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Önlemler V1.1. Arazi ıslahı ve reklamasyon çalışmaları, VI.2. Olabilecek hava emisyonları, VI.3. Mevcut su kaynaklarına etkiler, Bölüm VII: Projenin Alternatifleri (Bu bölümde yer seçimi, teknoloji, alınacak önlemler, alternatiflerin karşılaştırılması ve tercih sıralaması belirtilecektir.) Bölüm VIII: İzleme Programı VIII.1. Faaliyetin inşaatı için önerilen izleme programı, faaliyetin işletmesi ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı, Çevre Yönetim ekibi VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri başlığı altında belirtilen hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program, Bölüm IX: Halkın Katılımı (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamaların ÇED Raporuna yansıtılması) Bölüm X: Yukarıdaki Başlıklar Altında Verilen Bilgilerin Teknik Olmayan Bir Özeti (Projenin inşaat ve işletme aşamalarında yapılması planlanan tüm çalışmaların ve çevresel etkiler için alınması öngörülen tüm önlemlerin, mümkün olduğunca basit, teknik terim içermeyecek şekilde ve halkın anlayabileceği sadelikte anlatılması) Bölüm XI: Sonuçlar (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme, proje kapsamında alternatifler arası seçimler ve bu seçimlerin nedenleri ) ix

13 Tablolar: Tablo 1: Kurulacak tesislere ait karakteristik veriler... 2 Tablo 2: Değirmen Regülatörü ve HES Tahmini Zamanlama Tablosu... 8 Tablo 3: Değirmen Regülatörü ve HES Tesisleri Ekonomik Değerleri Tablo 4: Değirmen Regülatörü Mevcut Sulama Sahasındaki Sulanan Arazi Miktarı ve Bitki Deseni Dağılımı...41 Tablo 5: Proje sahasında Klasik Sulama Sistemine Göre Bitki Su Tüketimleri ve Regülatörden Aylar İtibarı ile Sulama İçin Bırakılması Gereken Su Miktarı (Şebeke Toprak Kanal ve Yüzeysel Sulama Yöntemi) Alan 10 ha...42 Tablo 6: Regülatör yapısından bırakılacak su miktarı...43 Tablo 7: Proje alanı ve yakın çevresindeki balık türleri ve çeşitli koruma statüleri...46 Tablo 8: Proje alanı çevresinde bulunma ihtimali olan endemik ve tehdit altındaki bitki türleri...49 Tablo 9: Proje alanındaki balık türlerinin ekolojik özellikleri (Cows and Welcomme, 1998)...54 Tablo 10:Bitkisel Toprak ve Pasa Depolama Alanı Koordinatları...65 Tablo 11:Değirmen Regülatörü Mevcut Sulama Sahasındaki Sulanan Arazi Miktarı ve Bitki Deseni Dağılımı...79 Tablo 12: İnşaat aşamasında kullanılacak makinelerin güç düzeyleri...80 Tablo 13:Motorinin Özellikleri...81 Tablo 14:Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri(gr/lt)...81 Tablo 15:İş makinalarından kaynaklanacak kirletici değerler...81 Tablo 16:Gürültü kaynakları...87 Tablo 17:Gürültü dağılımı...88 Tablo 18: Proje Alanı Koordinatları...94 Tablo 19: Proje sahasında Klasik Sulama Sistemine Göre Bitki Su Tüketimleri ve Regülatörden Aylar İtibarı ile Sulama İçin Bırakılması Gereken Su Miktarı (Şebeke Toprak Kanal ve Yüzeysel Sulama Yöntemi) Alan 10 ha...96 Tablo 20:Değirmen Regülatörü Yeri Aylık Ortalama Akımları (m 3 /s)...97 Şekiller: Şekil 1: HES İş Akım Şeması... 7 Şekil 2:Proje alanı trafik yükü haritası...68 Fotoğraflar: Fotoğraf 1:Değirmen deresine ait görüntüler...38 Fotoğraf 2:Değirmen deresine ait görüntüler...39 Fotoğraf 3:Değirmen regülatörü balık geçidi yapısı...53 Fotoğraf 4: İstinat duvarı...77 Fotoğraf 5:Toprak kanal...78 Grafik: Grafik 1:Faaliyetleri esnasında gürültü dağılımı...88 x

14 EKLER LİSTESİ EK-1 : YER BULDURU VE GÜZERGAH HARİTASI EK-2A : 1/ ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTA EK-2B : 1/ ÖLÇEKLİ VAZİYET PLANI EK-2C : PROJE ALANI KOORDİNAT CD Sİ EK-3 : GOOGLE EARTH GÖRÜNTÜSÜ EK-4 : PROJE ALANI FOTOĞRAFLARI EK-5 : AV HARİTASI EK-6 : KORUNAN ALANLAR HARİTASI EK-7 : FİZİBİLİTE ONAYINA DAİR YAZI VE SU KULLANIM HAKKI ANLAŞMASI EK-8 : DEPREM HARİTASI EK-9A :ÇALIŞMA ALANIN JEOLOJİ HARİTASI EK-9B :MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTASI EK-9C :JEOTEKNİK ETÜT RAPORU EK-10 :HALKIN KATILIMI TOPLANTISI TUTANAĞI EK-11 : EPDK ÜRETİM LİSANSI EK-12 :ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR KARARI EK-13 : MAHKEME KARARI EK-14 :KAMULAŞTIRMA BELGELERİ VE ORMAN İZNİ EK-15 : DEĞİRMEN REGÜLATÖRÜ YERİ YILLARI ONAYLI AYLIK ORTALAMA DEBİLERİ (M 3 /S) EK-16 :SU HAKLARI RAPORU VE DSİ ONAY YAZISI EK-17 :İZİN, DENETİM TUTANAKLARI VE İZLEME KONTROL FORMU EK-18 :BALIK GEÇİDİ PLANI EK-19 :SOSYAL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU ANKETİ EK-20 :ACİL DURUM MÜDAHALE PLANI EK-21 :BETON SANTRALİ ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR KARARI EK-22 :SU ANALİZİ EK-23 :TABİAT VARLIKLARIYLA İLGİLİ GÖRÜŞ EK-24 :MADEN İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞÜ EK-25 :DSİ 13.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞÜ EK-26A :ANTALYA ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞÜ VE İNCELEME DEĞERLENDİRME FORMU EK-26B : 1/ ÖLÇEKLİ MEŞCERE HARİTASI EK-26C :1/ ÖLÇEKLİ ORMAN KADASTRO HARİTASI

15 EK-27 :ANTALYA KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞÜ EK-28 : EKOSİSTEM DEĞERLENDİRME RAPORU VE PEYZAJ PLANI EK-29 :MANSAP CAN SUYU ÇIKIŞ YERİNİN GÖSTERİLDİĞİ PLAN EK-30A : 1:1000 ÖLÇEKLİ HAFRİYAT DÖKÜM ALANLARI PLAN VE KESİT GÖRÜNÜŞLERİ EK-30B : 1:500 ÖLÇEKLİ HAFRİYAT DÖKÜM ALANLARI REHABİLİTASYON HARİTASI

16 Bölüm I: Projenin Tanımı ve Amacı (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, projede kurulacak tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.), pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri, (Proje alanı ve çevresindeki su kaynaklarının görünebileceği, ölçekte renkli harita üzerinde su kaynakları yerleri ve proje alanına mesafeleri, rapor hazırlanırken proje kapsamındaki tüm işlemlerin DSİ tarafından onaylanmış olan Fizibilite Raporuna uygun olarak yapılması ile birlikte bu raporun onay aşamasına ilişkin ve su kullanma anlaşması hakkında bilgi) Proje ile Erenler Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş. tarafından; Antalya ili, Akseki ilçesi, Cevizli Beldesi, Gümüşdamla köyünün kuzeyinde, Değirmen Dere üzerinde, Değirmen Regülatörü ve HES (7,66 MWm/6,84 MWe) kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Proje alanı 1/ ölçekli Konya N27-d2 paftasında yer almaktadır. Proje, Tarih ve Sayılı ( Tarih ve ve Sayılı değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirilmesi Yönetmeliği, Enerji Sektörü, Ek-2 Listesi, Madde-32 Kurulu Gücü 0-25 MWm arasında olan nehir tipi santraller. kapsamındadır. Söz konusu proje için mülga Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü nce Tarihinde Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir Kararı verilmiş ve söz konusu faaliyet sahibi tarafından inşaat çalışmalarına başlanmıştır(ek-12). Ancak söz konusu projenin inşaat çalışmaları devam ederken Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir Kararı mahkemeye verilmiş olup, 2012/1759 nolu mahkeme kararına (Ek-13) istinaden ÇED raporu hazırlanmıştır. Proje enerji üretimi amaçlı olup, sulama, taşkın koruma gibi amaçları bulunmamaktadır. Değirmen Regülatörü ve HES Projesi nehir tipi hidroelektrik santral olarak tasarlanmış olup, bir biriktirme yapısına sahip değildir. Değirmen Dere üzerinde yaklaşık 937,1 m talveg kotunda yer alan Değirmen regülatörünün kret kotu 940 m dir. Su alma ağzından alınan su, önce çökeltim havuzu, daha sonra sol sahilde inşa edilmiş olan iletim kanalı ve kanalın devamındaki tünel vasıtasıyla mansap ucundaki yükleme havuzuna iletilecektir. Kapalı duvar kanal olarak tasarlanan kanalın uzunluğu 60 m, modifiye at nalı olarak tasarlanan tünelin uzunluğu ise m dir. Yükleme havuzundan 1,1 m çapında ve 294,92 m uzunlukta cebri boru ile alınacak olan sular, 814,85 m kuyruksuyu kotundaki santralda türbinlenerek elektrik enerjisi üretilecektir. Proje debisi 6,5 m 3 /s, net düşü ise 117,73 m dir. 1

17 Tablo 1: Kurulacak tesislere ait karakteristik veriler Regülatör karakteristikleri Tipi : Beton dolu gövdeli Talveg Kotu : 937 m Kret kotu : 940 m Proje debisi 6,5 m 3 /s Kret uzunluğu 55 m Çökeltim Havuzu karakteristikleri Efektif Boyu 43 m Havuzda Su Yüksekliği 3 m Bölme Adedi 2 Bölme Genişliği 4,5 m Havuzda Su Hızı 0.24 m/s İletim Kanalı ve tünel karakteristikleri Yeri Sol sahil Tipi Kapalı duvar kanal+tünel Uzunluğu 60 m m Kapasitesi 6.5 m 3 /s Eğimi 0,0019 Tünel çapı 3 m Tünel ve kanal taban genişliği 2,3 m Yükleme havuzu Uzunluğu 18 m Genişliği 12 m Derinliği (Ortalama) 5,5 m Cebri boru Çapı 1,1 m Uzunluğu 294,92 m Türbin Tipi Tipi Francis Ünite Adedi 2 Ünite Gücü kw Net Düşü 117,73 m Santral kuyruksuyu kotu 814,85 m Jeneratör Tipi ve Kapasitesi Tipi 3 Fazlı Ünite Adedi 2 Ünite Gücü kva Anma Gerilimi 6,3 kv Güç Faktörü 0.85 Transformatör Adedi ve Tipi Tipi Harici yağlı Ünite adedi 2 Ünite gücü kva Anma gerilimi 6,3 /34,5 kv Soğutma şekli ONAF Bağlantı şekli Y Nd 11 Enerji Üretimi Güvenilir Enerji 0 kwh Sekonder Enerji kwh Toplam Enerji kwh 2

18 Proje inşaatının %80 i tamamlanmış durumda olup, ekonomik ömrü 49 yıl olarak planlanmaktadır. Projenin inşaatı aşamasında 30 kişi, işletme aşamasında ise 10 kişinin çalışması planlanmaktadır. Söz konusu proje, inşaat döneminde yöre halkı için istihdam yaratmaktadır. Değirmen HES işletmeye geçtiğinde, toplam 7,66 MWm/6,84 MWe kurulu güç ile yılda 19,807 GWh enerji üretimi gerçekleştirecektir. Ülkemiz hızla sosyal ve ekonomik gelişim göstermekte ve bu gelişmeye paralel olarak ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisini kesintisiz, kaliteli, güvenilir ve ekonomik olarak çevreyi en az etkileyecek şekilde üretmek durumundadır. Bu nedenle öncelikle yerli enerji kaynaklarından yararlanılarak projeler geliştirilmeli ve gerekli yatırımlar yapılmalıdır. Elektrik enerjisi tüketimi ekonomik gelişmenin ve toplumsal refahın en önemli göstergelerinden biridir. Bugün tüm dünya ülkelerinde kişi başına düşen milli gelirin o ülkenin zenginliğini simgeleyen önemli bir gösterge olmasının yanı sıra kişi basına tüketilen elektrik enerjisi de o ülkenin gelişmişlik düzeyini gösteren önemli bir göstergedir. Avrupa ülkelerinde kişi başına elektrik tüketimi kwh düzeyinde olmasına karşın bu miktarın ülkemizde brüt kwh, net kwh düzeyinde ve çok düşük olduğu görülmektedir. Cumhuriyetimizin kuruluşundan bugüne kadar yapılmış enerji projeleri ile ilgili yatırımların tarihi gelişimine bakıldığı zaman önemli mesafelerin alınmış olduğu görülmekle birlikte, Türkiye elektrik enerjisi üretimi ve tüketim açısından gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında son sıralardadır. Bu nedenle ülkemizin gelişmiş ülkeler düzeyine erişebilmesi için bütün olanaklarını kullanarak genelde enerji arzını artırması için her türlü çabayı göstermesi gerekmektedir. Hidroelektrik potansiyelin belirlenmesinde, Brüt Potansiyel, Teknik Potansiyel ve Ekonomik Potansiyel kavramları önem taşımaktadır. Bir akarsu havzasının hidroelektrik enerji üretiminin teorik üst sınırını gösteren brüt su kuvveti potansiyeli, mevcut düşü ve ortalama debinin oluşturduğu potansiyeli ifade etmektedir. Topoğrafya ve hidrolojinin bir fonksiyonu olan brüt hidroelektrik enerji potansiyeli, ülkemiz için 433 milyar kwh mertebesindedir. Teknik yönden değerlendirilebilir su kuvveti potansiyeli, bir akarsu havzasının hidroelektrik enerji üretiminin teknolojik üst sınırını göstermektedir. Uygulanan teknolojiye bağlı olarak düşü, akım ve dönüşümde oluşabilecek kaçınılmaz kayıplar hariç tutulduğunda, teknik açıdan uygulanabilmesi mümkün hidroelektrik projelerin bölgenin tümünde gerçekleştirilmesiyle elde edilecek hidroelektrik enerji üretiminin sınırlarını temsil etmektedir. Bu niteliğiyle teknik yönden değerlendirilebilir hidroelektrik potansiyel, brüt potansiyelin bir fonksiyonu olmakta ve çoğunlukla onun yüzdesi olarak ifade edilmektedir. Su kuvveti teknolojisinde yakın geçmişte ani değişmeler olmadığı ve yine yakın gelecekte bu tür gelişmelerin beklenmediği dikkate alınırsa, teknik yönden değerlendirilebilir potansiyelin de aslında zamanla pek değişmediği kabul edilmektedir. Ülkemizin teknik yönden değerlendirilebilir hidroelektrik enerji potansiyeli 216 milyar kwh civarındadır. Ekonomik olarak yararlanılabilir hidroelektrik potansiyel, bir akarsu havzasının hidroelektrik enerji üretiminin ekonomik optimizasyonunun sınır değerini gösteren, gerek teknik açıdan geliştirilebilmesi mümkün, gerekse ekonomik yönden tutarlı olan tüm hidroelektrik projelerin toplam üretimi olarak tanımlanabilir. Bir başka deyişle ekonomik olarak yararlanılabilir hidroelektrik potansiyel, beklenen faydaları (gelirleri), masraflarından (giderlerinden) fazla olan su kuvveti projelerinin hidroelektrik enerji üretimini göstermektedir. 3

19 Ülkemizin 2001 yılı başı itibariyle tespit edilen teknik ve ekonomik hidroelektrik enerji potansiyeli 125 milyar kwh dır. Bu potansiyel, en az ilk etüt seviyesindeki hidroelektrik projelerle, istikşaf (ön inceleme), master plan, fizibilite (yapılabilirlik), kesin proje, inşa ve işletme aşamalarından oluşan toplam 546 adet hidroelektrik projenin enerji üretim kapasitesini ifade etmektedir. Türkiye 433 milyar kwh brüt teorik hidroelektrik potansiyeli ile dünya hidroelektrik potansiyeli içinde %1 paya sahiptir. 125 milyar kwh ekonomik olarak yapılabilir potansiyeli ile Avrupa ekonomik potansiyelinin yaklaşık %15 i mertebesinde hidroelektrik potansiyele sahip bulunmaktadır. Türkiye deki kurulu güç kapasitesinin yıllar itibariyle gelişimi irdelendiğinde, yılları arasında kurulu güçte 23,293 MW lık bir artış olduğu ve 2005 yılında Türkiye kurulu gücünün 39,611 MW a ulaştığı görülmektedir. Toplam kurulu gücün 26,607 MW ını (%67,2) termik, 12,941 MW ını (%32,7) hidrolik, yaklaşık 63 MW ını ise jeotermal ve rüzgar santralları oluşturmaktadır. Hidroelektrik santrallerin üretimi, yağış koşullarına bağımlı olduğundan her yıl toplam üretim içindeki payı değişim göstermekle birlikte, Türkiye de elektrik enerjisinin yaklaşık %39 u sudan üretilmektedir. Bugün için 130 milyar kwh olan ekonomik hidroelektrik potansiyelimizin %34 ü (44289 GWh) kullanılabilir, %9 u ( GWh) inşa halinde ve %57 si ( GWh) ise çeşitli aşamalardan oluşan proje (ilk etüt ön inceleme, master plan, planlama ve kesin proje) düzeyindedir.1985 yılına kadar termik kapasite içerisinde en fazla payı alan linyit santrallarinin payı, bu yıldan itibaren sisteme dahil edilen doğalgaz santralları nedeniyle düşmüştür yılında Türkiye toplam kurulu gücünün %25,2 si katı yakıtlar, %7,9 u sıvı yakıtlar ve %23,8 i ise doğal gaz yakıtlı santrallardan oluşmuştur. Enerji sektörü ile ilgili olarak mevcut durumu değerlendiren, üretim, tüketim ve taleplerle ilgili tahminleri yapan kamu kuruluşları tarafından hazırlanmış raporlardan elde edilen bilgilere göre düzenlenmiş olan tablolarda; Elektrik Enerjisi Üretim Gelişimi irdelendiğinde ise, 2000 yılında 124,9 milyar kwh olan brüt elektrik enerjisi üretimi, 2005 yılında ise yaklaşık %6,5 luk bir artışla 130,3 milyar kwh a çıkmıştır. Sektörel dağılım incelendiğinde ise 1990 yılında GWh ile %62 pay alan sanayi sektörünün, 2005 yılında GWh a ulaştığı ancak payının %50 seviyesine indiği gözlenmektedir. Buna karşılık konut ve hizmetler sektöründe tüketim GWh tan GWh a ulaşırken payı da aynı şekilde %36 dan, %45,5 ye ulaşmıştır. Aynı dönemlerde ulaştırma sektöründe önemli bir değişiklik olmamıştır. Fizibilite raporu ile olabildiğince ayrıntılı olarak incelenmiş ve ekonomik olarak yapılırlığı belirlenmiş olan Değirmen Regülatörü ve HES projesinin devreye girmesi ile yerli ve yenilenebilir bir kaynak olan hidrolik potansiyelimizin bir parçası daha elektrik enerjisi üretimine ve ülke ekonomisine kazandırılmış olacaktır. Değirmen Regülatörü ve HES Tesisleri nin işletilmesi, Türkiye ekonomisine ve enerji pazarına katkıda bulunacağı gibi, yörede enerji imkanları yaratacak, ekonomiye ve istihdama, inşaat döneminde yeni imkanlar getirecektir. Bunun yanı sıra Türkiye nin ürettiği yeşil enerji miktarına katkıda bulunacak, KYOTO Konferansı kararlarına göre, hali hazırda enerjinin en az %22 sini yeşil enerji olarak tüketmeleri gereken Avrupa ülkelerine enerji ihracatı imkanına da katkı sağlayacaktır. Söz konusu proje kapsamında Dsi ile Su Kullanım Hakkı Anlaşması yapılmış olup anlaşma şartlarına uyulacaktır(ek-7). Proje kapsamında hazırlatılan Su Hakları Raporu Ek- 16 da sunulmuştur. Proje alanına ait yerbulduru haritası, 1/ ölçekli topoğrafik harita, uydu görüntüsü, vaziyet planı ve proje alanına ait fotoğrafları eklerde sunulmuştur(bkz. Ek-1, Ek- 2A, Ek-3, Ek-2B, Ek-4) 4

20 Bölüm II: Proje İçin Seçilen Yerin Konumu II.1. Projenin yeri (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve İmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi, 1/ ölçekli ilgili kurumdan onaylı Çevre Düzeni Planının ÇED Raporuna eklenmesi), Proje, Antalya ili, Akseki ilçesi, Cevizli Beldesi, Gümüşdamla köyünün kuzeyinde, Değirmen Dere üzerinde yapılması planlanan Değirmen Regülatörü ve HES (7,66 MWm/6,84 MWe) kapsamaktadır. Değirmen Regülatörü ve HES ne ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. Proje alanına ulaşmak için, D-695 Konya-Manavgat (Ankara-Konya-Seydişehir) karayolu ile Cevizli Beldesi ne, oradan da sathi kaplama asfalt yol ile 10 km gidilerek Gümüşdamla(Zilan) köyüne ulaşılır. Regülatör yeri Gümüşdamla Köyü nün m kuzeydogusunda Degirmen Dere üzerinde yer almaktadır. Santral yeri ise Gümüşdamla Köyü nün 1100 m kuzeyinde yer almaktadır. Değirmen Regülatörü ve HES projesi 1/ ölçekli Konya N27-d2 paftasında yer almaktadır. Antalya-Burdur Planlama Bölgesine ait N27 paftalı Çevre Düzeni Planı nda proje alanı orman alanı olarak gözükmekle beraber Çevre Düzeni Planı yürürlükten kaldırılmıştır. Arazi kullanımıyla ilgili bilgiler ektedir(ek-2b). II.2. Proje kapsamındaki (varsa malzeme ocağı, beton santrali ve kırma-eleme dahil) ünitelerin konumu, teknik altyapı üniteleri, idari ve sosyal üniteler, varsa diğer üniteler, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, bu ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı, proje kapsamında yer alan ünitelerin ve geçici-nihai depolama alanlarının 1/25000, 1/5000 ve/veya 1/1000'lik haritalar üzerinde gösterimi, şantiye yerleşim planı, hafriyat (kazı fazlası malzeme) döküm sahaları, regülatör, kanal, tünel, yükleme havuzu, cebri boru, santral binası, (birbirleri ile olan mesafeleri de belirtilmesi) v.b. yapılara ait plan ve kesitler ile yağış alanı ve akım gözlem istasyonlarını gösterir çizimler teknik resim standartlarına uygun olarak, proje ünitelerinin yerlerini (koordinatlarını) içeren sayısal CD (ED 50 formatında) Proje ünitelerinin inşaatında beton yapımı için gerekli geçirimli malzeme (kum-çakıl) de, yakın çevredeki ÇED Olumlu veya ÇED Gerekli Değildir kararı olan ocaklardan satın alma yoluyla temin edilecektir. Bununla birlikte proje ünitelerinin inşaatında kullanılmak üzere proje alanında, ÇED Gerekli Değildir Kararı alınarak hazır beton santrali kurulmuştur(ek- 21) m 2 ve m 2 lik olmak üzere 2 adet hafriyat (Bitkisel toprak ve pasa) döküm sahası proje alanı içerisindedir m 2 lik alanda da Sosyal Tesisler(Şantiye alanı) kurulmuştur(ek-2a) No Ünite Özellikleri Alan 1 Değirmen Regülatörü ve yardımcı üniteler Talvegten Yüksekliği=3 m m 2 (Su alma yapısı, Çakıl geçiti) 2 Basınçlı İletim Borusu Boyu: 294 m, Ort.Çapı: 1,1 m Yer üstünde monte. 3 Santral Binası Boyu: 25 m. Eni: 15 m. 375 m 2 4 Sosyal tesisler(şantiye alanı) Köyün çıkısında yol üstünde m 2 5 Bitkisel toprak depo alanı m 2 6 Pasa alanı m 2 Söz konusu ünitelerin yerleşimi eklerdeki vaziyet planında gösterilmiştir(ek-2b). 5