Anahtar Kelimeler Fen Bilimleri E itimi, Hedef Analizi, Lisansüstü Ders Etkinlikleri.

Özet Bu çal flmada, KTÜ Fatih E itim Fakültesi Orta Ö retim Fen ve Matematik Alanlar E itimi lisansüstü programlar nda uygulanan dersinde yürütülen etkinliklerle kazand r lacak davran fllar konu alan ö rencilerin haz rlad araflt rma ödevlerinin de erlendirilmesi amaçlanm flt r. Fen bilgisi, fizik ve kimya e itimi alanlar nda lisansüstü çal flmalar n yürüten toplam 23 ö renciden oluflan örnekleme, dersin içeri i ve ö renme ortam nda yap lan etkinlikler ile ö rencilere kazand r lmas hedeflenen davran fllar içeren alt uygulamal ödev haz rlat larak, bunlar s n f ortam nda sunmalar sa lanm flt r. Bulgular, ten ve ndan elde edilmifltir. Ö rencilere uygulanan anket iki bölümden oluflmufltur. Birinci bölümde ö rencilerin genel özelliklerinin ortaya ç kar lmas, ikinci bölümde ise ödevlerin haz rlanma sürecinde karfl lafl lan problemlerin ö renci gözüyle yans t lmas amaçlanm flt r. Ödevlerin incelenmesinde kullan lan kriterler her bir projenin kazand rmay amaçlad hedef davran fllar göz önünde bulundurularak gelifltirilmifltir. Araflt rma bulgular na göre fen bilgisi, kimya ve fizik e itimi ö rencilerinin projelerden ald klar puanlar n aritmetik ortalamalar yüzdelik olarak s ras yla yaklafl k % 92, % 84 ve % 78 dir. Örneklemin baflar s ölçülürken, alanlar aras bir fark olup olmad ve (Tukey GÖF) testi kullan lm flt r. Bu testlerden elde edilen bulgulara göre de fen bilgisi ve fizik ö rencileri aras nda < 0,05 düzeyinde anlaml bir fark oldu u tespit edilmifltir. Elde edilen bulgular n yorumlanmas ndan, derste hedeflenen davran fllar n büyük oranda gerçekleflti i, ancak uygulanan etkinliklerin gelifltirilerek daha sistemli yürütülmesi gerekti i sonucuna var lm flt r. Araflt rma, benzer dersleri yürüten ö retim elemanlar n n faydalanabilecekleri düflünülen önerilerle tamamlanm flt r. Anahtar Kelimeler Fen Bilimleri E itimi, Hedef Analizi, Lisansüstü Ders Etkinlikleri. * Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih E itim Fakültesi Orta Ö retim Fen ve Matematik Alanlar E itimi Bölümü Ö retim Üyesi ** Uzm., Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih E itim Fakültesi Orta Ö retim Fen ve Matematik Alanlar E itimi Bölümü Araflt rma Görevlisi Kuram ve Uygulamada E itim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice I/2 Aral k/december 2001 245 258

Doç. Dr. AL RIZA AKDEN Z Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih E itim Fakültesi Orta Ö retim Fen ve Mat. Al. E. Bl. Sö ütlü 61335 Trabzon Yay n ve Di er Çal flmalar ndan Seçmeler Akdeniz, A. R., Karamustafao lu, O. & Tekin, S. (2001, Haziran).. X. Ulusal E itim Bilimleri Kongresinde sunulan bildiri, Bolu. Akdeniz, A.R., Bektafl, U. & Yi it, N. (2000). lkö retim 8. s n f ö rencilerinin temel fizik kavramlar n anlama düzeyi.,, 5 14. Yi it, N. & Akdeniz, A. R. (1999). Müfredat gelifltirmede yeni bir yaklafl m.,, 37 43. Çepni, S. & Akdeniz, A. R. (1996). Fizik ö retmenlerinin yetifltirilmesinde yeni bir yaklafl m.,, 221 226. Çepni, S., Akdeniz, A. R, Ayas, A. & Özdemir, M. (1996, December). A. Paper presented at The International Symposium of Teacher Training and Teacher Development, Ankara. Akdeniz, A. R. ( 1993).. Unpublished doctoral dissertation, University of Southampton, England. Ayas, A., Çepni, S. & Akdeniz, A.R. (1993). Development of the Turkish secondary science curriculum.,, 433 440. Uzm. ORHAN KARAMUSTAFAO LU Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih E itim Fakültesi Orta Ö retim Fen ve Mat. Al. E. Bl. Sö ütlü 61335 Trabzon Elektronik Posta: orseka@yahoo.com Yay n ve Di er Çal flmalar ndan Seçmeler Karamustafao lu, S. & Karamustafao lu, O. (2001). Potentiometric determination of lead by ion selective electrode an application to blood serum.,, 1 5. Karamustafao lu, S., Sevim, S., Karamustafao lu O. & Çepni, S. (2001, Eylül).. XV. Ulusal Kimya Kongresinde sunulan bildiri, stanbul. Karamustafao lu, O., Köksal, F. & Karamustafao lu, S. (2000). EPR of gamma irradiated NaNO 3, Sr(NO 3 ) 2 andba(no 3 ) 2 single crystals.,, 15 19. Akdeniz, A.R., Karamustafao lu, O. & Keser, Ö. F. (2000, Eylül). IV. Ulusal Fen Bilimleri E itimi Kongresinde sunulan bildiri, Ankara. Karamustafao lu, O. (1999).. Yay nlanmam fl Yüksek Lisans Tezi, 19 May s Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. Köksal, F., Karamustafao lu, O., & Karabulut, B. (1999) EPR of gamma irradiated ammonnium and caseium formates., 123, 325 327. Karamustafao lu, O. & Köksal, F. (1999, Ekim). TFD 18. Fizik Kongresinde sunulan Bildiri, Adana.

E itim ö retim sürecinde ö rencilerde davran fl de iflikli i oluflturma amaçlanmaktad r. Bu amac n beklenen nitelikte gerçekleflmesi, büyük oranda, hedeflenen davran fllar n önceden belirlenmesine ve bunlara yönelik etkinliklerin uygulanmas na ba l d r. E itim ö retimde ö rencilerde oluflmas beklenen de ifliklikler, ö renme ortam ile ö rencilerin özelliklerini konu alan araflt rmalara ba l olarak uzman kiflilerce gelifltirilip ö retim programlar nda ve fleklinde belirtilmektedir. Bu ba lamda, ö retmenlerden, gelifltirilen genel amaçlar ve konu amaçlar ndan da yararlanarak, s n fta ö renilen konular n ö rencilerde meydana getirece i davran fl de iflikliklerini, ö renme ortam na uygun olarak tasarlay p günlük planlar nda belirtmeleri istenmektedir. Ayr ca, ö rencilerde oluflmas beklenen davran fllar n belirlenmesinin, uygulanacak etkinliklerin tasarlanmas na, ö rencilerin ö renmeye karfl motive edilip yönlendirilmesine, ö rencilerin ö renme süreçlerine rehberlik edilmesine ve ö renmenin de erlendirilmesine önemli katk lar sa lad vurgulanmaktad r (Akdeniz, Karamustafao lu & Keser, bask da). Ancak, ö retim programlar nda belirtilen amaçlar ve ö retmenlerden gelifltirmesi beklenen hedef davran fllar, ülkemiz aç s ndan incelendi inde, bunlar n ço unun ö renme ortamlar yla paralellik sa lamad, dolay s yla ö renmeyi beklenen flekilde yönlendiremedikleri görülmektedir (Yi it, Saka & Akdeniz, 1998). Bununla birlikte, e itim fakültelerinin lisansüstü programlar nda akademisyenlere kazand r larak ö renmeyi beklenen flekilde yönlendirmeleri sa lan p ard ndan yap lacak olan izleme araflt rmalar yla bu alanda ihtiyaç duyulan verilerin derlenmesi ve ilgililere sunulabilece i düflünülmektedir. Bilindi i gibi, lisansüstü derslerinin yürütülmesinde ö renciler taraf ndan haz rlanan projeler önemli bir yer tutmaktad r. Ancak, bu tür etkinlikleri planlama ve de erlendirmede çeflitli problemlerle karfl lafl ld görülmektedir. Bu ba lamda, ilgili araflt rmalarda lisansüstü derslerinin yürütülme sürecini konu alan çal flmalar n yap lmas n n, belirtilen problemlerin çözümü için gerek-

248 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER li oldu u belirtilmektedir (Akdeniz, Karamustafao lu & Keser, 2000; Akdeniz, Karamustafao lu & Tekin, 2001). Bu çal flmada, lisansüstü ö rencilerine, fen bilimleri programlar ndaki amaç ve hedef davran fllar n gelifltirilmesi ile ilgili becerileri kazand rabilecek bir dersin yürütülmesi tan t lmaktad r. Bu çal flman n amac, KTÜ Fatih E itim Fakültesinde Orta Ö retim Fen ve Matematik Alanlar E itimi lisansüstü programlar nda uygulanan dersinde yürütülen ö renci etkinliklerini ve kazand r lan davran fllar de erlendirmektir. Yöntem Fen Bilimlerinde Hedef Analizi dersi haftada üç saat olarak, 6 s fen bilgisi, 7 si fizik ve 10 u kimya dal ndan olmak üzere toplam 23 lisansüstü ö rencisi ile yürütülmüfltür. Bu dersin hedefleri, lisansüstü ö rencilerine; Fen Bilimleri Programlar ndaki konularda amaç ve hedef davran fl gelifltirmede kullan lan yaklafl mlar kavratmak, Fen Bilimleri konular nda amaç ve hedef davran fl gelifltirme becerisi kazand rmak, e itim ö retimde uygulanan etkinliklerle kazan lan davran fllar aras ndaki iliflkiyi belirleme becerileri gelifltirmek ve amaç ve hedef davran fllarla ilgili literatür ve uygulama boyutunda k sa sürede tamamlanabilen bir proje tasarlay p gerçeklefltirmelerine imkan haz rlamak olarak düflünülmüfltür. Dersin yürütülmesinde belirtilen hedefleri kazand rmaya yönelik konular n ifllenmesi ile ö renci ödevlerinin haz rlanmas sa lanm flt r. Derste Fen Bilimleri E itimi Program nda genel ve özel amaçlar, hedef davran fllar n belirlenmesinde temel ilkeler ve taksonomik yaklafl mlar sunularak tart fl lm flt r. Ayr ca, bu süreçte ö rencilere alanlar yla ilgili birbirini takip eden uygulamal alt ödev verilmifltir. Bu ödevlerin konular ; (1) Yaz l dokümanlar grupland rma ve temin edilen materyallerin genel amaçlar n ö renme alanlar yla karfl laflt rma, (2) Ders notlar, s n f tart flmalar ve ilgili literatürden faydalanarak hedef davran fl gelifltirme ve ölçme yaklafl mlar konusunda bir çal flma haz rlama (3) Bir dersi gözlemleme ve belirlenen etkinliklerin kazand rabilece i hedef davran fllar tahmin etme, (4) Bir konuda hedef davran fl gelifltirerek bunlar n kazan labilmesi için e itim ö retim ortam nda yürütülebilecek etkinlikleri tasarlama, (5) Üç ö renme alan n n her seviyesine uygun hedef davran fl ve soru gelifltirme, (6) Ö retmen adaylar na ve ö retmenlere hedef davran fl gelifltirme becerileri kazand rmay konu alan bir araflt rma önerisi gelifltirip pilot uygulama yapma fleklindedir.

AKDEN Z, KARAMUSTAFAO LU / 249 Uygulanan derslerin de erlendirilmesinde, anket ve mülakat yöntemlerinin etkili olarak kullan ld belirtilmektedir (Akdeniz, Karamustafao lu ve Keser, 2000; Çepni, 2001). Dersin yürütülme süreci, haz rlanan ödevlerin, gelifltirilen kriterlere göre incelenmesi ve dersin sonunda örnekleme uygulanan anketten elde edilen bulgular n yorumlanmas yla de erlendirilmifltir. Ödevlerin incelenmesinde kullan - lan kriterler, çal flmalar n konusuna ve kazand r lmas planlanan hedef davran fllara uygun olarak gelifltirilmifltir. Uygulanan anket, lisansüstü ö rencilerinin genel özelliklerini ve bu dersin yürütülmesine iliflkin onlar n görüfl ve düflüncelerini yans tabilecekleri aç k uçlu sorulardan oluflturulmufltur. Haz rlanan ödev konular, inceleme kriterleri ve anket sorular, bulgular bölümünde verilmifltir. Ödevlerin gelifltirilen kriterleri karfl lama düzeyleri, ve seçeneklerine göre düzenlenmifltir. Örneklemin haz rlad ödevlerin incelenmesi sonucunda de erlendirme yap l rken, kriterlerin her biri için, istenen düzeyde ise (E) ve 5 puan; kabul edilebilir düzeyde ise (K) ve 2.5 puan; haz rlanmam fl ya da yanl fl ise (H) ve 0 puan verilmifltir. Uygulama sonunda ödevlerin incelenmesinden elde edilen veriler, ve testi kullan l p tek yönlü varyans analizi yap larak de erlendirilmifl ve farkl lisansüstü gruplar aras nda istatistiksel bir fark olup olmad belirlenmifltir. Bu de erlendirmeler yap l rken SPSS/PC paket program ndan faydalan lm flt r (Norusis, 1991; Özdamar 1999). Bulgular Çal flman n verileri, ten ve olmak üzere iki k s mda verilmifltir. Anketten Elde Edilen Bulgular Örneklemin genel özellikleri Tablo 1 de özetlenerek, dersin yürütülme sürecini kapsayan aç k uçlu sorular n cevaplar da ayr ayr incelenerek sunulmufltur.

250 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Tablo 1 Meslek Arfl. Görv. 15 kifli, Ö retmen 8 kifli (5 branfl nda, 2 branfl d fl, 1 çal flm yor) Meslek deneyimi 1-3 y l 16 kifli, 4-7 y l 4 kifli, 8 y l ve üstü 2 kifli, 1 kifli çal flm yor. Mez. ol. Ünv. ve Fak 19 May s Ünv. E t. 3 kifli, F rat Ünv. Fen-Edb. 1 kifli, KTÜ E t. 16 kifli, Atatürk Ünv. E t. 1 kifli, 9 Eylül Ünv. E t. 1 kifli. Lisansüstü çal flmalar hangi alanda ve statüde Fen Bil. E t. 6 kifli Dr. Prog. 3 kifli YL. Prog. 3 kifli Kimya E t. 10 kifli Dr. Prog. 2 kifli YL. Prog. 8 kifli Fizik E t. 7 kifli Dr. prog. Yok YL. Prog. 7 kifli Tablo 1 den, örneklemin % 65 inin araflt rma görevlisi oldu u ve yaklafl k ayn orana sahip bir k sm n n meslek deneyimlerinin 1 3 y l aras nda de iflti i anlafl lmaktad r. Ayr ca, örneklemdeki ö rencilerin yaklafl k 2/3 ünün lisans e itimlerini KTÜ de alm fl olduklar ve 4/5 inin yüksek lisans, geri kalan n n da doktora çal flmalar n yürüttükleri görülmektedir. Dersin yürütülme süreciyle ilgili anket formunda bulunan aç k uçlu sorulardan elde edilen veriler afla da sunulmufltur. Bu soruya verilen cevaplar incelenerek; örneklemin büyük bir ço unlu unun kazand klar n belirttikleri davran fllar her ödev için grupland r larak verilmifltir. I. Ödev: Ö retim materyallerini tan ma ve s n fland rabilme, temin edilen dokümanlar n genel amaçlar n belirtebilme, davran fllar n ö renme alanlar n tespit edebilme. II. Ödev: Amaç ve hedef davran fllar n e itim ö retimdeki önemini aç klayabilme, amaç ve hedef davran fl gelifltirme yaklafl mlar n kavrayabilme, amaç ve hedef davran fllarla ilgili literatür taramas yaparak bunlar özetleyebilme. III. Ödev: S n f ortam nda yap lan etkinlikleri gözlemleyebilme, uygulanan etkinlikler ile amaç hedef davran fl aras ndaki iliflkiyi fark edebilme. IV. Ödev: Ö retimde ö renme alanlar ndan faydalanabilme, hedeflere yönelik kal c ö renmeyi sa layacak etkinlikler düzenleyebilme. V. Ödev: Konuya uygun ö renme alanlar yla ilgili amaç, hedef davran fl ve soru haz rlayabilme, amaç ve hedef davran fl yaz m kurallar n uygulayabilme. VI. Ödev: Mikro düzeyde bir ö retim program tasarlayarak bir araflt rma önerisi gelifltirebilme, bilimsel nitelikte rapor yazabilme.

AKDEN Z, KARAMUSTAFAO LU / 251 Bu soruya verilen cevaplar incelendi inde örneklemin genellikle; ö renme alanlar nda ve bunlar n alt basamaklar yla ilgili amaç, hedef davran fl yazma ve bunlar ölçebilecek soru gelifltirme sürecinde özellikle duyuflsal ve psikomotor alanlarla ilgili yeterli örnek bulamama, üniversite kütüphanesinin ilgili literatür yönünden k s tl olmas ve bulunan kaynaklar n da baz ö retim elemanlar taraf ndan uzun bir süre al konulmas, ayr ca, ülkemizde bu alana yönelik yap lan çal flmalar n yetersiz olmas, duyuflsal alandaki hedef davran fllar kazand rmaya yönelik etkinlik gelifltirilmemesi, çal flmalar yürütmek için okullardan izin almakta zorlanma, okullarda yürütülen derslerin gözlemlenmesi sürecinde, ö retmenlerin ve okul idarecilerinin bu tip çal flmalar konusunda anlams z bir flekilde olumsuz tutum sergilemeleri, çal flmalar için gerekli olan veriler topland ktan sonra bunlar düzenleme, analiz etme ve bilimsel bir rapor haline getirmeyi tam olarak bilmeme gibi sorunlarla karfl laflt klar anlafl lmaktad r. Örneklemi oluflturan lisansüstü ö rencilerinin en çok vurgulad klar öneriler afla da verilmifltir:. Derste ö renme alanlar tan t l rken sadece biliflsel alan n alt basamaklar de il, ayn zamanda di er alanlar n alt basamaklar yla da ilgili yeterli say da örnekler verilerek aç klamalar yap lmal d r.. Haz rlanan ödevlerin geri bildirimleri daha aç klay c olmal d r.. Okullara dayal ödevlere a rl k verilmeli ve yap lan uygulamalar n daha kolay yürütülebilmesi için fakülte okul iflbirli i gelifltirilmelidir.. dersi bu ders için ön koflul o l m a l d r.. Haz rlanan ödevlerin s n f ortam nda belli bir takvime ba l olarak sunulmas na özen gösterilmeli, sunumlar ve tart flmalar için süre k s tlamas na gidilmemelidir.. Farkl alanlarda olan ö renci gruplar n n, bu dersi kendi alanlar ndaki ö retim eleman ndan almas sa lanarak, s n f tart flmalar n n etkinli i ve haz rlanan ödevlerin niteli i artt r lmal d r.. Farkl ö renme teorilerine göre de etkinliklerin tasarlanmas ayr bir ödev olarak verilmelidir.. Ayn alandaki ö rencilerin, haz rlad klar ödevleri birbirlerine vermeleri teflvik edilerek farkl fikirlerin paylafl lmas sa lanmal d r.. Okul kütüphanesi zenginlefltirilmeli, lisansüstü ö rencileri için internet olana n n bulundu u bir bilgisayar terminali fakültede kurulmal d r.

252 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER. Derse kat l m n daha fazla olabilmesi için ders saati 17:00 den sonraya al nmal d r. Ödevlerin ncelenmesinden Elde Edilen Bulgular Ödevlerin incelenmesinde kullan lan kriterler puanland r larak, çal flmalar n tümü bir s nav ka d gibi de erlendirilmifltir. stenen düzeyde olmas kofluluyla, haz rlanan ödevlere, her bir kriter için 5 tam puan verilmifltir. Böylece 20 kriterden oluflan ödevlerin tamam 100 puana karfl l k gelmifltir. Örneklemin ödevlerden ald puanlar 100 üzerinden de erlendirildi i için, s n flar n hesaplanan aritmetik ortalamalar ayn zamanda onlar n yüzdelik baflar ortalamalar n da vermifltir. Tablo 2 Alan N x ss En düflük puan En yüksek puan Fen Bil. 6 91,67 6,06 80 95 Fizik 7 77,86 14,96 50 90 Kimya 10 84,25 5,53 80 92.5 Toplam 23 84,24 10,48 50 95 Yap lan de erlendirme sonucunda, ödevlerden al nan en yüksek puan n 95, en düflük puan n 50 ve ö rencilerin genel baflar ortalamas n n da % 84,24 seviyesinde oldu u görülmüfltür. Alanlar aras nda en baflar l görülen fen bilgisi ö retmenli i ö rencilerinin ald klar ortalama puan, yüz üzerinden yaklafl k 92 puan düzeyindedir (bkz. Tablo 2). Tablo 3 ANOVA sd F Alanlar aras 2 3,419* * <0,1 Tablo 3 te sunulan, alanlar aras de iflimin önemini ortaya koyan testi ( =3,419) sonuçlar na göre, lisansüstü ö rencilerinin alanlar na göre tüm ödevlerden ald klar notlar n ortalamalar aras nda <0,1 anlaml düzeyde farkl l k görülmüfltür. Tablo 4 te görüldü ü gibi, ödevlerin de erlendirilmesi sonucu, fen bilgisi ö rencilerinin baflar s fizik ö rencilerinin baflar s ile karfl laflt r ld nda (F=3,419, <0,05) aralar nda anlaml bir fark olmas na karfl n, di er gruplar n baflar lar aras nda (F=3,419, >0,05) anlaml bir fark bulunmamaktad r.

AKDEN Z, KARAMUSTAFAO LU / 253 Tablo 4 (I) Alan (J) Alan Ortalama fark (I-J) sh Fen Bil. Fizik 13,81* 5,28 0,042* Kimya 7,42 4,90 0,306 Fizik Fen Bil. -13,81* 5,28 0,042* Kimya -6,39 4,68 0,377 Kimya Fen Bil. -7,42 4,90 0,306 Fizik 6,39 4,68 0,377 * <0,05 Örneklemi oluflturan fen bilgisi, fizik ve kimya e itimi programlar ndaki lisansüstü ö rencilerinin, ders sürecinde haz rlam fl olduklar ödevlerin gelifltirilen kriterlere göre incelenmesinden elde edilen bulgular Tablo 5 te verilmifltir. Her üç alandaki ö rencilerin haz rlad klar ödevlerde baflar yüzdelerinin birbirine yak n oldu u görülmektedir. Ancak, örneklemden elde edilen bulgular n istatistiksel de erlendirmesinde tek yönlü varyans analizi kullan larak yap lan Tukey GÖF testinde, fen bilgisi ö rencilerinin ödevlerdeki genel baflar lar - n n fizik ö rencilerinden anlaml bir düzeyde daha iyi oldu u sonucu ortaya ç km flt r. Örnekleme uygulanan anket ve ödevlerin incelenmesiyle elde edilen bulgular k saca özetlenecek olursa; örneklemi oluflturan ö rencilerin sadece birisinin çal flmad, çal flanlar n meslek deneyimlerinin de 4 y ldan az oldu u görülmüfltür. Ö renciler çal flmalar n haz rlarken kaynak bulma, etkinlik gelifltirme, okullarda çal flmak için izin alma ve elde edilen bulgular bilimsel bir rapor haline getirme ile ilgili problemlerle karfl laflm fllard r. Bununla birlikte, okullara dayal ödevlere a rl k verilmesi, farkl ö renme teorilerine göre de etkinliklerin tasarlanabilece i çal flmalar n istenmesi ve haz rlanan çal flmalar n geri bildirimlerinin daha aç klay c nitelikte olmas, yap lan önerilerin bir k sm n oluflturmufltur. Ayr ca s n f genelinde haz rlanan çal flmalar n; uygun gözlem çizelgesi gelifltirme, belirlenen etkinliklerin kazand rabilece i davran fllar tahmin edebilme ve çal flmalar bilimsel rapor haline getirebilme yönlerinden, di er kriterlere göre daha yetersiz olduklar tespit edilmifltir. Sonuç ve Öneriler Anket sorular na verilen cevaplardan, ö rencilerin, ö renme alanlar nda ve bunlar n alt basamaklar nda amaç, hedef davran fl yazma ve bunlar ölçebilecek soru gelifltirme sürecinde özellikle duyuflsal ve psikomotor alanlarda problemlerle karfl laflt klar anlafl lm flt r. Ayr ca,

254 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Tablo 5 Fizik Ö r. ( N=7) Kimya Ö r. ( N=10) Fen Bil. Ö r. ( N=6) S n f Top. ( N=23) GEL fit R LEN ÖDEVLER N NCELEME KR TERLER *Yaz l dokümanlar belirlenmifl mi? *Tespit edilen dokümanlar s n fland r lm fl m? *Dokümanlar n genel amaçlar belirtilmifl mi? *Tespit edilen genel amaçlar ö renme alanlar yla karfl laflt r lm fl m? E K TP E K TP E K TP E K TP 6 1 32.5 9 1 47.5 6 30 21 2 110 5 2 30 10 50 6 30 21 2 110 5 1 27.5 9 45 5 1 27.5 19 2 100 5 1 27.5 8 1 42.5 5 1 27.5 18 3 97.5 *Amaç, hedef davran fl kavramlar aç klanm fl m? *Hedef davran fl gelifltirme ve ölçme yaklafl mlar tan t lm fl m? *Tan t lan yaklafl mlar kullan larak amaç ve hedef davran fl gelifltirilebilmesi için örnekler sunulmufl mu? *Hedef belirlemenin e itim-ö retime katk lar aç klanm fl m? *Bu alanda yap labilecek araflt rmalara konu, gerekçe, amaç ve yöntem aç s ndan katk da bulunulmufl mu? * Raporlar, bilimsel çal flmalar n rapor edilme flekline uygun mu? 7 35 10 50 6 30 23 115 4 2 25 7 3 42.5 5 1 27.5 16 6 95 5 2 30 8 1 42.5 5 1 27.5 18 4 100 5 1 27.5 8 40 4 2 25 17 3 92.5 4 3 27.5 7 2 40 5 1 27.5 16 6 95 2 4 20 4 4 30 4 2 25 10 10 75 *Gözlem yap lan s n fa uygun bir gözlem çizelgesi gelifltirilmifl mi? *Belirlenen etkinliklerin kazand rabilece i davran fllar aç klamal olarak tahmin edilebilmifl mi? 3 7.5 2 5 22.5 2 2 15 4 10 45 3 4 25 5 5 37.5 4 2 25 12 11 87.5 *Ö renme ortam nda gelifltirilebilecek üç ö renme alan n n her seviyesine uygun davran fllar tasarlanm fl m? *Tasarlanan davran fllar kazand ra - bilecek uygun etkinlikler belirlenebilmifl mi? 5 2 30 7 3 42.5 5 1 27.5 17 6 100 4 3 27.5 6 4 40 5 1 27.5 15 8 95 *Her seviyeye uygun hedef davran fl gelifltirilmifl mi? *Her seviyeye uygun soru gelifltirilmifl mi? Üç ö renme alan nda gelifltirilen hedef davran fl ve sorular ayn konuya ait mi? 5 2 30 8 2 45 6 30 19 4 105 5 1 27.5 7 3 42.5 6 30 18 4 100 2 4 20 7 3 42.5 5 1 27.5 14 8 90

Tablo 5 (Devam) AKDEN Z, KARAMUSTAFAO LU / 255 Fizik Ö r. ( N=7) Kimya Ö r. ( N=10) Fen Bil. Ö r. ( N=6) S n f Top. ( N=23) GEL fit R LEN ÖDEVLER N NCELEME KR TERLER E K TP E K TP E K TP E K TP *Araflt rman n konusu, amac ve yöntemi aç k bir flekilde belirtilmifl mi? *Yap lan pilot çal flma için seçilen örneklem uygun mu? *Çal flma bilimsel rapor haz rlama format nda düzenlenerek sunulmufl mu? 5 2 30 8 2 45 6 30 19 4 105 7 35 10 50 6 30 23 115 5 2 30 8 2 45 6 30 19 4 105 Genel Baflar Ortalamas GBO= TP/ N [TP(toplam puan) =N e x5+n k x2.5] 545 / 7 = 77.9 842.5 / 10 = 84.3 550 / 6 = 91.7 1937.5 / 23 = 84.2 ö rencilerin ödevleri haz rlama sürecinde gerek ilgili literatüre ulaflmada gerekse okullardaki ö retmen ve ö rencilerle görüflerek veri toplamada de iflik problemlerle karfl laflt klar ortaya ç km flt r. Ö renciler, dersin daha etkili yürütülebilmesi için fakülte okul iflbirli inin gelifltirilmesini, fakülte kütüphanesinin ilgili kaynaklarla zenginlefltirilmesini, dersin ayn alandaki ö renci gruplar yla yap lmas n ve bu derslerde daha düzenli tart flma ve sunumlara yer verilmesini önermifllerdir. Yukar daki bulgular, ülkemizde hedef analizine yönelik çal flmalar yetersiz oldu u için yurt d fl nda yap lan araflt rmalara ulaflmak gerekti ini ancak bu konuda fakülte imkanlar n n k s tl oldu unu, uygulama okullar nda görev yapanlar n e itim alan ndaki araflt rmalar n amaçlar n benimsemediklerini ve derste ö rencilerin bekledi i düzeyde tart flmalar n yap lmad n göstermektedir. Haz rlanan ödevlerin incelenmesinden, her üç alandaki lisansüstü ö rencilerinin ortalama % 77 ve üzerinde baflar elde etti i görülmüfl ancak istatistiksel de erlendirme sonucunda, fen bilgisi alan ndaki ö rencilerin baflar s n n fizik alan ndaki ö rencilere göre önemli derecede yüksek oldu unu ortaya koymufltur. Bu verinin, örneklemdeki fizik ö rencilerinin tamam n n yüksek lisans, fen bilgisi ö rencilerinin ise yar s n n doktora ö rencisi olmas ndan kaynakland düflünülmektedir.

256 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Haz rlanan ödevlerin gelifltirilen kriterlere göre incelenmesiyle oluflturulan Tablo 5 teki yüzdelik verilerin yorumlamas, bu derste hedeflenen davran fllar n büyük oranda gerçeklefltirildi ini göstermektedir. Ancak, dersin yürütülme sürecinin karfl lafl lan problemler do rultusunda gelifltirilmesi gerekti i sonucuna var lm flt r. Bu süreçte tart flma konular, haz rlanacak ödevler ve sunular n daha düzenli ve kapsaml olarak yeniden düflünülmesi gerekti ine inan lmaktad r. Çal flmada var lan sonuçlara dayal olarak dersin daha etkili yürütülebilmesi için afla daki öneriler sunulmufltur. Okullarda çal flan ö retmenler ve idareciler, e itim alan nda çal flma yapan araflt rmac lara ne tür yard mlarda bulunabilecekleri konusunda hizmet içi çal flmalarla bilinçlendirilmelidir. E itim fakültelerinde lisansüstü çal flmalar n yürütecek olan ö renciler; alanlar yla ilgili hedef davran fl, soru gelifltirme ve okullarda sorulan sorular n ö renme alanlar na göre analizi konulu tez çal flmalar na da yöneltilmelidir. Derste farkl alanlardan lisansüstü ö rencilerinin olmas dersteki tart flmalar ve ödevlerin incelenmesini güçlefltirdi inden, ders, mümkün oldu unca ayn alandaki ö renci gruplar yla yürütülmelidir. Derslere kat l m n daha fazla ve sürekli olabilmesi için ders saatleri 17:00 dan sonraya al nmal d r. Ö rencilerin okullarda yürüttükleri çal flmalarla haz rlad klar ödevlerde sunduklar bulgular, alanlar nda uzman olan akademisyenler taraf ndan analiz edilip de erlendirildikten sonra önerileri de içeren bir rapor haz rlanarak MEB in ilgili birimlerine sunulmal d r. Dersin etkili bir flekilde yürütülmesinde rolü olan ödevlerin istenen düzeyde yap lmas için dönütler sonras ödevler tekrar haz rlat lmal ve s n f içi tart flmalara daha fazla önem verilmelidir.

AKDEN Z, KARAMUSTAFAO LU / 257 Kaynakça Akdeniz, A. R., Karamustafao lu, O. & Keser, Ö.F. (2000, Eylül).. IV. Ulusal Fen Bilimleri E itimi Kongresinde sunulan bildiri, Ankara. Akdeniz, A. R., Karamustafao lu, O. & Keser, Ö. F. (Bask da). Fizik e itim ö retim etkinliklerinin belirlenmesinde hedef davran fl gelifltirmenin önemi.. Akdeniz, A. R., Karamustafao lu, O. & Tekin, S. (2001, Haziran). X.Ulusal E itim Bilimleri Kongresinde sunulan bildiri, Bolu. Çepni, S. (2001). Norusis, M. J. (1991). SPSS Inc. Özdamar, K. (1999). Kaan Kitabevi. Trabzon: Erol Ofset.. Chicago, IL: (1. Cilt). Eskiflehir: Yi it, N., Saka, A. Z. & Akdeniz, A. R. (1998, Eylül).. III.Ulusal Fen Bilimleri E itimi Sempozyumunda sunulan bildiri Trabzon.

Implemented Student Activities and Gained Behaviors in an Science Education Target Analysis Course Karadeniz Technical University, Trabzon The purpose of the present study was to evaluate the implementation process in a Science Education Target Analysis graduate course at Fatih Faculty of Education of Karadeniz Technical University. The course was carried out with 23 physics, chemistry and science education graduate students. Students completed six homework projects during the course. Data were collected through a questionnaire and written analyses of projects. The questionnaire consisted of two parts: The first part included background information. The second part consisted of three open ended questions that assessed the student difficulties while they were working on the projects. A total of six projects were assessed through using 20 different criteria. Each item in the criteria was assigned 5 points for reflecting intended objectives, 2.5 points for reflecting partially intended objectives and 0 point for reflecting false objectives or unprepared projects. Differences between groups (i.e., physics, chemistry, and science education) were investigated by one way analysis of variance and Tukey posthoc analyses. Results showed that the achievement scores of the physics, chemistry, and science education groups were approximately 78 %, 84 %, and 92 %, respectively. Furthermore, a significant difference was found between the physics and science education students ( <.05). An important result of the study was that most of the intended objectives of the course were achieved. Recommendations regarding the course implementation for lecturers, researchers, and teachers are provided. Key Words Science Education, Objective Analysis, Graduate Course Activities. : Doç. Dr. Ali R za Akdeniz, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fatih E itim Fakültesi, Orta ö retim Fen ve Mat. Al. E. Bl. Sö ütlü 61335 Trabzon