SANAYİ VE TİCARET LTD.ŞTİ. ALABALIK YETİŞTİME TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI (750 TON/YIL DAN 922 TON/YIL A ÇIKARILMASI) ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU Samsun İli, Bafra İlçesi, Düzköy Köyü, Derbent Baraj Gölü ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞ GÜZEL ÇEVRE PROJE MÜH. MÜŞ. DAN. MAD. VE İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. ANKARA/AĞUSTOS 2013
PROJE SAHİBİNİN ADI KUZEY SU ÜRÜNLERİ SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ. ADRESİ Küplüağzı Köyü, Yakakent/SAMSUN TELEFON VE FAKS NUMARALARI Tel: 0362 611 28 26 Fax: 0362 611 28 58 PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) KAPASİTE ARTIŞI (750 TON/YIL DAN 922 TON/YIL A ÇIKARILMASI) 1.033.890 TL Samsun İli, Bafra İlçesi, Düzköy Köyü, Derbent Baraj Gölü Üzeri, 40.000 m 2 lik göl sahası Nokta UTM KOORDİNAT FORMATI COĞRAFİ KOORDİNAT FORMATI DATUM: ED50 DATUM: WGS-84 PROJEKSİYON: 6 TURU: DERECE-KESİR DERECE Y X Enlem Boylam PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) P1 4590085.685735 737576.001699 41.425621 35.842680 P2 4589878.673420 737485.326998 41.423786 35.841515 P3 4589947.249438 737322.150795 41.424451 35.839591 P4 4590154.289629 737412.824498 41.426287 35.840756 Nokta Coğrafi Koordinat Formatı- Datum: WGS-84 Derece-Dakika-Saniye P1 41 O 25 32.016 K 35 O 50 33.835 D P2 41 O 25 25.408 K 35 O 50 29.640 D P3 41 O 25 27.803 K 35 O 50 22.716 D P4 41 O 25 34.412 K 35 O 50 26.910 D ALAN 40.000 m 2 DOM 33 ZON 36 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-II Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi ; Tarım, orman, su kültürü ve gıda başlığı, Madde 28. (ç) bendi; Kültür Balıkçılığı Projeleri (30 1.000 ton/yıl ), kapsamında yer almaktadır. i
PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN /ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI GÜZEL ÇEVRE PROJE MÜHENDİSLİK MÜŞ. DAN. MAD. VE İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI KIZILIRMAK CADDESİ, 5/11 KOCATEPE-ÇANKAYA/ANKARA TEL: 0 312 417 14 65-67 FAKS: 0 312 417 14 66 E-MAİL: İNFO@GUZELCEVRE.COM WEB: WWW.GUZELCEVRE.COM PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORU SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) 06/08/2013 ii
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI... 1 1. Projenin tanımı ve amacı: Proje konusu faaliyetin tanımı, hizmet amaçları, ülke ekonomisi içerisindeki yeri, önemi, gerekliliği, kafes tipi ve kapasitesi, kafeslerin kaplayacağı alan ve projenin ne kadarlık alanda gerçekleştirileceği, stoklama yoğunluğu, yöreye sağlayacağı faydalar, ekonomik ömrü gibi hususların ayrıntılı açıklanması... 1 2. Projenin fayda maliyet analizi... 7 3.Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Kafeslerin Adetleri, Ebatları, Teknik Altyapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerinin Proje Alanının Harita Üzerinde Koordinatlarıyla İşaretlenerek Gösterimi)... 9 4. Yer Bulduru Haritası, Faaliyet Alanı ve Çevresinin Panoramik Fotoğrafları (Tesise ait Baraj ortamındaki Fotoğraflarda sınırlarının şamandıralarla çizilmiş olduğunun gösterilmesi)... 9 5. Varsa, Projeye konu olan bölgenin en son onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/25.000 ölçekli planlar (aslı gibidir onaylı), plan notları, lejant paftasından bir örnek ve bu planlar üzerinde tesis yerinin gösterimi ve ayrıca raporun ilgili bölümünde bu hususlara yer verilmesi. (onaylı bir planının olmaması durumunda da faaliyet için kullanılacak yeri ölçekli harita üzerinde açıkça gösterilmeli ve ayrıca faaliyet alanının mücavir alan sınırları içerisinde olup olmadığı belirtilmelidir.)... 10 6. Faaliyet alanının hâlihazır harita üzerinde işaretlenerek yakınında bulunan yerleşimlerin belirtilmesi.. 10 7. Faaliyet alanını merkez alan 1 km lik yarıçaplı alanın işaretlenmesi, var ise 1/25.000 ve 1/5.000 lik halihazır harita üzerinde faaliyet alanı merkezli 1 km lik yarıçap alanını kapsayan arazinin gösterilmesi ve bu alan için,... 11 -Köy yerleşik alanları ve işletmeleri gösterir analiz paftasının,... 11 -Ulaşım ağının gösterir analiz paftasının,... 11 -Bütün bu unsurların (plaj, liman, iskele vb.) bir arada olduğu sentez paftasının hazırlanarak rapor ekine konulması... 11 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI(*)... 12 1)Baraj ve Kıyı Kullanımı: Baraj, kıyılar ve yakın çevresinde mevcut kullanım durumu ve özelliklerinin açıklanması:... 12 -Mevcut Kullanımlar (Tarım, orman, turizm, sanayi, rekreasyon, ulaşım, limanlar, su kaynakları, mevcut koruma statüleri) gelişme potansiyeli... 12 -Çevresinde bulunan benzer tesislerin olması durumunda bu tesislerin kapasiteleri, proje alanına olan uzaklıkları... 15 -Kullanılacak baraj alanına ilişkin özelliklerin açıklanması (derinlik, jeolojik yapısı, vb.), 1/1000 ölçekli veya 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekli detay batimetri haritası... 15 2)Türler ve Ekosistemler: Proje için seçilen yer ve etki alanı içindeki ekosistemler ve ekosistemlerdeki türler... 17 -Flora-fauna türleri, sınıflandırılması, yaşama ortamları (Beslenme veya üreme alanları) popülasyon yoğunlukları, endemik, nadir, nesli tehlikede, tehlike dışı vb. kategorilerinin belirtilmesi (baraj ortamındaki yapılan araştırmalar dikkate alınarak)... 17 3) Meteorolojik Veriler:... 26 -Meteorolojik Durum: Meteorolojik özelliklerin açıklanması (bölgenin genel iklim koşulları, basınç, sıcaklık, yağış, rüzgar (esme sayılarına göre mevsimlik, yıllık rüzgar diyagramları, hâkim rüzgar yönü), nem, buharlaşma dağılımları, aylık sıcaklıkların maksimum, minimum ve ortalama değerleri, Baraj suyu sıcaklıkları, meteorolojik parametre dağılımlarının tablo, grafik ve metin olarak ifade edilmesi (Baraj suyu analizlerinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğine göre mevsimsel olarak yapılması)... 26 4) Baraj Ortamındaki Akıntı Durumu:... 42 -Bölgenin akıntı sirkülâsyonu ölçüm sonuçları ve yorumlarına ilişkin detay bilgilerin hazırlanması... 42 -Hava Kalitesi ve Gürültü: Hava kalitesinin mevcut durumu, ortalama ve maksimum gürültü seviyeleri. (Tekneler, motorlar, jeneratörler vb.)... 43 5) Sosyo-Ekonomik Özellikler: Faaliyetin sosyo-ekonomik etkilerinin araştırılması (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, ekonomik gelişim trendi, işsizlik vb.) Faaliyet alanında ve bölgedeki nüfus yoğunlukları, yerleşim bölgelerinin faaliyet alanından uzaklıkları, faaliyetin kurulması ile etkilenecek alandaki ev, işyeri ve sanayi tesislerinin sayı ve çeşitlerinin belirtilmesi.... 46 6) Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresi İle İlgili Diğer Özellikler:... 48 -Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat iii
Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar)... 48 -Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Alanlar (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Sınırlandırılmış Alanlar vb.)... 50 BÖLÜM III. PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER... 51 A) Faaliyet alanının hazırlanması, inşaat aşamasındaki faaliyetler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler... 51 1) Yetiştirilecek su ürünlerine, kullanılacak su kaynağına ve şekillerine bağlı olarak yapılacak kafeslerin özellikleri, adetleri, derinlikleri, bu kafeslerin yapımı için gerekli işlemlerden faaliyet alanının hazırlanması ve inşaat aşamasında faaliyet sahasında yapılacak işler: nerelerde nasıl ve ne kadar alanda yapılacağı... 51 2) Tesisin baraj kıyısına olası etkileri... 52 3) Proje kapsamında herhangi bir amaçla kazı, dolgu ve dip taraması işlemleri nedeniyle oluşacak maddelerin miktarları ve bertaraf yöntemleri (iskele, barınak dahil)... 53 4) Faaliyet alanının hazırlanması ve inşaat aşamalarında zarar görebilecek flora-fauna türleri (Endemik türler, nesli tehlikede vb.) proje için seçilen yer ve etki alanında bulunan tür ve popülasyonlarının etkilenmesi.... 53 5) Kültür varlıkları, Tabiat varlıkları, Sit ve Koruma alanlarının faaliyet yeri ve çevresinde yer alması durumunda yer altı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara korunması gerekli doğal yerlere) materyal üzerindeki muhtemel etkilerinin irdelenmesi.(varsa alana ilişkin daha önce alınmış Koruma Kurulu Kararlarından bahsedilmesi. 3386 sayılı kanun ile değişik;2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve konuya ilişkin olarak alınmış Sit Alanlarındaki Su ürünleri Üretim ve Yetiştirme Tesislerine ilişkin ve Doğal Tabii Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları ile ilgili olan Yüksek Kurulu İlke Kararlarına uygun biçimde projenin nasıl geliştirileceğinin tanımlanması)... 53 6) Faaliyet alanının hazırlanması ve kafeslerin inşaatında oluşacak katı atıkların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri... 54 7) Faaliyet alanının hazırlanması ve kafeslerin inşaatında kullanılacak alet ve ekipmanlar ve bu ekipmanlarla yapılacak işlerden dolayı oluşacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler... 54 B) Projenin işletme aşamasındaki faaliyetler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler... 58 1) Faaliyet ünitelerinde kullanılacak hammaddenin/yavruların temini üretilen ürünler kullanılan yemler, ilaçlar ve vitaminler (bunların fiziksel kimyasal özellikleri miktarları ve veriliş yöntemleri)... 58 2) İşletme sırasında kullanılacak olan alet, ekipmanlar ve özellikleri, tesisin yem ve ilaç depolarının nerede yer alacağı... 62 3) Su ürünlerinin üreme periyodunu etkileyen faktörler, Planlanan üretim miktarı için gerekli yem, yemin depolanma durumu, vitamin ihtiyacı birim metrekarede elde edilebilecek su ürünleri miktarı ve hasat durumu... 63 4) Üretimde kullanılan yemlerin özellikleri, beslenme tekniği, şekilleri, her bir balık türünün yemi kullanma oranları, ortaya çıkan atık miktarı ve su ortamı üzerinde fiziksel ve kimyasal olası etkileri (ph, ötrofikasyon, ışık şiddeti, geçirgenliği vb.) ve su kirliliğine sebep olunmaması açısından yemlemede dikkat edilmesi gereken hususlar, akıntı yönü, akıntı hızı, derinlik dikkate alınarak kirlilik yükünün olası dağılımı (fazla yem, dışkı miktarı dikkate alınarak çökelme ve akıntı hızı göz önünde bulundurularak suda çözünen veya dip sedimente eklenen miktarların açıklanması)... 65 5) Faaliyet ünitelerinde kullanılacak üretim ve işletme yöntemleri ve teknolojiler proses akım şeması, şema üzerinde kirletici kaynakların gösterimi... 68 6) Proje alanından alınan Baraj suyunun mevcut durumunun belirlenmesi için Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği kapsamında yapılacak analizlerin ÇED raporunda belirtilmesi.... 69 7) 1380 sayılı Su ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği nde Ek-5 de yer alan alıcı ortam değerlerinin sağlanması hususunun ÇED raporunda yer alması... 70 8) Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleştirileceği kapasiteleri stoklama yoğunluğu (Ayrı olarak alt başlıklar halinde verilmeli). (Tesis projesine uygun 1/500 Ölçekli Vaziyet Planı veya 1/250 ölçekli rapor ekinde yer almalıdır.)... 70 9) Su ürünlerinde ortaya çıkan hastalıklar ve bu hastalıklara karşı alınacak önlemler Kullanılan ilaçların olası etkilerinin değerlendirilmesi ve balık ölümlerinde yapılacak işlemler... 71 10) Kafes ve ağların temizlik ve dezenfekte edilmesinde kullanılan temizlik ve dezenfektanlar bunların etken maddeleri uygulama yöntemleri (hijyen planı) ve ortama etkileri, nerede yapılacağı... 74 11) Faaliyet alanında kafes ve ağlar üzerinde akıntıların ve dalgalanmaların etkileri... 75 iv
12) Hasad zamanına gelen su ürünlerinin nakil işleminin nasıl yapılacağı ve hangi ekipmanların kullanılacağı özellikleri muhafaza ve pazarlama şartları... 76 13) Üretimde verimliliğin sağlanması ve su ürünlerinde meydana gelebilen hastalıklara karşı çalışan personel eğitimi ve iş güvenliği için alınacak tedbirler ve yapılacak çalışmalar,(tesiste çalışacak personel sayısı da verilmelidir.)... 76 14) Tesisin faaliyeti sırasında her bir üniteden oluşacak katı atık kıyıda evsel katı atık miktarları (tesisten kaynaklanan) ve özellikleri depolama yığma bertarafı işlemleri... 76 15) İşletme esnasında faaliyet ünitelerinde kullanılan alet ve ekipmanlardan kaynaklanacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler... 78 16) İşletme aşamasında yapılacak işlerden dolayı zarar görebilecek flora-fauna türleri (endemik türler nesli tehlikede vb.) proje için seçilen yer ve faaliyetin etki alanında bulunan tür popülasyonlarının etkilenmesi açıklanmalıdır.... 81 17) Faaliyet için önerilen koruma bandı mesafesi ve bu bandın oluşturulması için yapılacak çalışmalar ayrıca koruma ağları kullanımıyla ilgili bilgiler... 83 18) Projenin, proje alanının yakınında bulunan benzer tesislerle olan etkileşiminin açıklanması... 83 19)Aquatik ortama ait flora ve fauna bilgileri, bu türlerin koruma statülerinin belirtilmesi ve taraf olduğumuz Uluslar arası sözleşme hükümlerine uyulacağının taahhüt edilmesi,... 85 20)Sintine sularının ve çöktürme sonucunda oluşan tortuların ne şekilde bertaraf edileceğinin belirtilmesi,teknelerden kaynaklanan sintine sularının geri kazanımı veya bertarafı ile ilgili Atık Alım Yönetmeliği nde belirtilen hususlara uygunluğun yerine getirilmesi,... 86 21)Hasat sonucu ortaya çıkacak atıkların bertarafında uygulanacak yöntemlerin açıklanması,... 87 C) İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek Ve Süren Etkiler Ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Önlemler;... 87 1)Mevcut çiftliğin taşınması sonrası eski alanın durumunun irdelenmesi ve rehabilitasyonu. Taşınılması planlanan yeni alanda; tesisin ilerde işletilmesine son verilmesi durumunda yapılacak rehabilitasyon çalışmaları,... 87 2)Mevcut su kaynaklarına etkiler,... 88 D) Acil Müdahale Planı Ve İzleme Programı;... 89 Faaliyetin inşaat, işletme ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve doğal afet ve kaza sabotaj ve benzeri durumlarda uygulanacak müdahale planı. İşçi sağlığı ve iş güvenliği açısından alınacak önlemler. Toplu halde balık ölümlerinin olması halinde alınacak önlemler ve bunların nasıl bertaraf edileceği..baraj ortamındaki kirlilik düzeylerinin analiz ve ölçümlerle takibi (Baraj yüzeyi ve Baraj dibi) İzleme çalışmasında Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Tablo 3 ve Tablo 4 te belirtilen kriterler doğrultusunda yapılacağının ve sonuçlarının Valilik ve Bakanlığa bildirileceğinin belirtilmesi.... 89 E) Proje Alternatifleri... 92 F) Sonuçlar... 92 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 102 RAPORU HAZIRLAYANLARIN TANITIMI v
TABLOLAR Tablo I.1. Göl yüzeyi koordinatları... 1 Tablo I.2. Mevcut kapasite artışı sonrası kafes miktarı... 3 Tablo I.3. Kültür Balıkları Üretim Miktarları (ton/yıl)... 4 Tablo II.1. Derbent Baraj Gölündeki Tesislerin kapasiteleri ve Faaliyet AlanınaUzaklıkları... 15 Tablo II.2 Flora Tablosu... 17 Tablo II.3 Kuş Türleri Listesi... 20 Tablo II.4 Sürüngenler, İki Yaşamlılar ve Memeliler Tür Listesi... 21 Tablo II.5 İç Su Balıkları Tablosu... 25 Tablo II.6. Basınç Değerleri (hpa)... 26 Tablo II.7. Sıcaklık Değerleri (ºC)... 27 Tablo II.8. Yağış Değerleri (mm)... 28 Tablo II.9. Nem Değerleri (%)... 28 Tablo II.10. Buharlaşma Değerleri... 29 Tablo II.11. Yağışlı Günler Sayısı... 30 Tablo II.12. Maksimum Kar Kalınlığı (cm)... 30 Tablo II.13. Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Yönlere Göre Rüzgarın Aylık ve Yıllık Ortalama Hızı (m/sn)... 31 Tablo II.14. Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Yönlere Göre Rüzgarın Aylık, Mevsimlik ve Yıllık Esme Sayıları... 32 Tablo II.15. Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Rüzgar Dağılım Değerleri... 32 Tablo II.16. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı... 43 Tablo II.17. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi... 44 Tablo II.18. Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri... 44 Tablo II.19. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Nihai Ses Düzeyi... 44 Tablo II.20. Oktav Bantlardaki Düzeltme Faktörleri... 45 Tablo II.21. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Düzeyi... 45 Tablo II.22. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Düzeyleri... 46 Tablo II.23. Samsun İli ne Ait Nüfus Verileri... 47 Tablo III.1. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı... 54 Tablo III.2. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi... 55 Tablo III.4. Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri... 55 Tablo III.5. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Nihai Ses Düzeyi... 56 Tablo III.6. Oktav Bantlardaki Düzeltme Faktörleri... 56 Tablo III.7. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Düzeyi... 57 Tablo III.8. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Düzeyleri... 58 Tablo III.9. Alabalığın vücut ağırlığı yüzdesi ile yem miktarının tayini... 60 Tablo III.10. Alabalık için ağırlık artışları... 60 Tablo III.12. Makine ve ekipman listesi... 63 Tablo III.13. Su analiz sonuçları... 69 Tablo III.14. Su analiz sonuçları ortalama değerleri (YSKY-Tablo 10)... 69 Tablo III.15 Kafes Özellikleri... 70 Tablo III.16. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı... 78 Tablo III.17. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi... 78 Tablo III.18. Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri... 79 vi
Tablo III.19. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Nihai Ses Düzeyi... 79 Tablo III.20. Oktav Bantlardaki Düzeltme Faktörleri... 79 Tablo III.21. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Düzeyi... 80 Tablo III.22. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Düzeyleri... 80 vii
ŞEKİLLER Şekil I. 1. Oncorhynchus mykiss ( Gökkuşağı alabalığı)... 3 Şekil II.1. Aylara Göre Yerel Basınç Dağılımı... 27 Şekil II.2. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Aylara Göre Sıcaklık Dağılımı...27 Şekil II.3. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Aylara Göre Yağış Dağılımları... 28 Şekil II.4. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Aylara Göre Nem Dağılımları....29 Şekil II.5. Bafra Meteoroloji İstasyonundan Elde Edilen Buharlaşma Dağılımları... 29 Şekil II.6. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Yağışlı Günler Sayısı...30 Şekil II.7. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Aylara Göre Maksimum Kar Kalınlığı...31 Şekil II.8. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Aylık Ortalama ve Maksimum Rüzgar Hızları...33 Şekil II.9. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Ortalama Fırtınalı ve Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayıları...33 Şekil II.10. Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Rüzgarın Ortalama Hızına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramları (Yıllık)...34 Şekil II.11. Bafra Meteoroloji İstasyonu Rüzgarın Esme Sayılarına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramı (Aylık)...35 Şekil II.11. Bafra Meteoroloji İstasyonu Rüzgarın Esme Sayılarına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramı (Aylık)(devamı)......36 Şekil II.11.Bafra Meteoroloji İstasyonu Rüzgarın Esme Sayılarına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramı (Aylık)(devamı)...37 Şekil II.11. Bafra Meteoroloji İstasyonu Rüzgarın Esme Sayılarına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramı (Aylık)(devamı)...38 Şekil II.11. Bafra Meteoroloji İstasyonu Rüzgarın Esme Sayılarına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramı (Aylık)(devamı)...39 Şekil II.11. Bafra Meteoroloji İstasyonu Rüzgarın Esme Sayılarına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramı (Aylık)(devamı)...40 Şekil II.12. Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Rüzgarın Esme Sayılarına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramları (Yıllık ve Mevsimlik)...41 Şekil II.12. Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Rüzgarın Esme Sayılarına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramları (Yıllık ve Mevsimlik)(devamı)...42 Şekil II.12. Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Rüzgarın Esme Sayılarına Göre Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramları (Yıllık ve Mevsimlik)(devamı)...43 Şekil III.1 Ektruder Yem...61 Şekil III.2. Ağ Kafes Balıkçılığı Yemleme Sistemi...62 Şekil III.3. İş akım Şeması...69 Şekil III.4. Ağ yıkama makinesi örneği...75 Şekil III.5.1 HDPE bot......88 viii
BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI 1. Projenin tanımı ve amacı: Proje konusu faaliyetin tanımı, hizmet amaçları, ülke ekonomisi içerisindeki yeri, önemi, gerekliliği, kafes tipi ve kapasitesi, kafeslerin kaplayacağı alan ve projenin ne kadarlık alanda gerçekleştirileceği, stoklama yoğunluğu, yöreye sağlayacağı faydalar, ekonomik ömrü gibi hususların ayrıntılı açıklanması Faaliyetin Tanımı: Kuzey Su Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti tarafından Samsun ili, Bafra ilçesinde Derbent baraj gölünde ağ kafeslerde mevcut 21000 m 2 lik göl yüzeyinde 750 ton/yıl kapasiteli alabalık yetiştiriciliği yapılmakta olup; kapasite artırımı nedeniyle mevcut göl yüzeyi 19.000 m 2 arttırılarak 40.000 m 2 olacak şekilde büyütülerek 922 ton/yıl kapasiteli alabalık üreticiliği yapılması planlanmaktadır (Bkz.Ek-1, Ek-2). Balık üretiminin yapılması planlanan durum, mevcut durum ve ön etüt raporunda önerilen göl yüzeyi koordinatları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo I.1. Göl yüzeyi koordinatları UTM KOORDİNAT FORMATI COĞRAFİ KOORDİNAT FORMATI Nokta DATUM: ED-50 DATUM: WGS-84 PROJEKSİYON: 6 DERECE TURU: DERECE-KESİR Y X Enlem Boylam PLANLANAN DURUM P1 4590085.685735 737576.001699 41.425621 35.842680 P2 4589878.673420 737485.326998 41.423786 35.841515 P3 4589947.249438 737322.150795 41.424451 35.839591 P4 4590154.289629 737412.824498 41.426287 35.840756 ALAN 40.000 m 2 MEVCUT DURUM MEVCUT1 4590071.905502 737567.732820 41.425500 35.842575 MEVCUT 2 4590118.306470 737477.861961 41.425944 35.841519 MEVCUT 3 4589933.077108 737381.708341 41.424306 35.840297 MEVCUT 4 4589886.487009 737469.244240 41.423861 35.841325 ALAN 21.000 m 2 ÖN ETÜT RAPORU ÖN ETÜT 1 4590118.576283 737597.739900 41.425911 35.842952 ÖN ETÜT 2 4590197.800531 737414.095515 41.426678 35.840788 ÖN ETÜT 3 4589922.454768 737295.130736 41.424236 35.839258 ÖN ETÜT 4 4589843.005222 737478.787533 41.423467 35.841422 ALAN 60.000 m 2 1
Proje konusu alabalık üretim tesisi 29.01.1996 tarihinde üretim faaliyetine başlamıştır. Daha sonra söz konusu tesiste kapasite artışı için başvuruda bulunmuş ve 05.03.2009 tarih ve 1296 sayılı Samsun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (mülga Samsun Çevre ve Orman İl Müdürlüğü) yazısı ile toplam üretimin 750 ton/yıl çıkarılması planlanan kapasite artırımı için ÇED gerekli değildir kararı verilmiştir(bkz.ek-10). Piyasadan gelen talebin artmasından dolayı tekrar kapasite artışına gerek duyulmuş olup şu anki üretim 750 ton/yıldan kapasitesi 922 ton/yıla ve çıkartılması planlanmıştır. Bu amaçla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (mülga Tarım ve Köyişleri Bakanlığı) na başvuruda bulunulmuş olup 18.06.2010 tarih ve 7710 sayılı yazısında da belirtildiği gibi Tarımsal Üretim Ve Geliştirme Genel Müdürlüğü tarafından kapasitesini 750 ton/yıldan 922 ton/yıla (40.000 m 2 ) çıkartılması uygun bulunmuştur(bkz.ek-10). Ayrıca DSİ 7. Bölge Müdürlüğü yazısı, baraj göllerinde ağ kafeslerde su ürünleri yetiştiriciliğinde uygulanacak teknik şartname ve Tarımsal Üretim Ve Geliştirme Genel Müdürlüğü tarafından verilmiş ön izin yazısı ekte verilmektedir(bkz.ek-10). Projenin gerçekleştirileceği alan hazineye ait olup, 6111 Sayılı Yasanın Geçici Madde 12 (1) de 1/1/2016 tarihine kadar, Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan deniz ve içsularda veya bu yerlerden su alınarak karada yapılacak su ürünleri üretim tesislerinde veya bu alanları ıslah etmek suretiyle projeye dayalı olarak yapılacak su ürünleri yetiştiriciliği yatırımlarında ihtiyaç duyulan su ve su alanları ile deniz ve içsulardaki su ürünleri istihsal hakkının kira teknik şartları, süreleri ve yıllık bedelleri, üretim yerlerinin özellikleri dikkate alınarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca tespit edilir. Bu yerler, gerçek veya tüzel kişilere, gelirleri il özel idarelerine ait olmak üzere, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından kiraya verilir... denilmektedir. Ayrıca...bu maddenin uygulanmasına ve kiralamalara ilişkin usul ve esaslar Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir denilmektedir. Bu nedenle söz konusu proje alanı için kiralama işlemleri; 01.06.2011 tarih ve 27951 sayılı resmi gazetede yayımlananrak yürülüğe giren Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yatırımlarında İhtiyaç Duyulan Su Ve Su Alanları İle Deniz Ve İç Sulardaki Su Ürünleri İstihsal Hakkının Kiraya Verilmesi Hakkında Yönetmelik ve bu yönetmeliğe ilişkin uygulama esaslarını içeren genelge(2011/9) doğrultusunda ÇED sürecinin tamamlanması ile birlikte yapılacaktır. Firma halihazırda 21.000 m 2 göl sahası üzerinde 31 adet 16 metre çaplı, 2 adet 12 metre çaplı, 9 adet 10 metre çaplı kafeslerde yıllık 750 ton kapasitede üretimine devam etmektedir. Mevcut durumda faaliyet gösteren işletmeye ait su ürünleri yetiştiricilik belgesi ekte verilmektedir(bkz.ek-10) Projede yapılacak kapasite artışı ile mevcut 9 adet 10m çaplı, 2 adet 12m çaplı, 31 adet 16m çaplı ağ kafesler kaldırılarak yerlerine 38 adet 20 metre çaplı, 5 adet 16 metre çaplı, 3 adet 10 metre çaplı, 2 adet 13 metre çaplı toplam 48 adet HDPE(Hıgh Densıty Polyetylene) kafes yerleştirilerek üretimin 750 ton/yıl dan 922 ton/yıl a çıkarılması planlanmaktadır. 2
Tablo I.2. Mevcut kapasite artışı sonrası kafes miktarı Adet Çap (m) Alan (m 2 ) Derinlik (m) Hacim (m 3 ) Toplam (m 3 ) 9 10 78,5 10 785 7.065 Mevcut 2 12 113,4 10 1134 2.268 havuzlar 31 16 200 10 2.000 62.297 Mevcut havuz hacmi toplam 71.622 38 20 314 7 2.200 83.600 Revize 5 16 200 7 1.400 7.000 havuzlar 3 10 78 5 390 1.170 2 13 133 5 665 1.330 Oluşacak havuz hacmi toplam 93.100 Kafeslerin yerleştirileceği alanların ebatları( en*boy) 177 m*226m 21.000m 2 de 750 ton/yıl üretim yapılırken,tarım,gıda ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından kirlilik yükünün artışına engel olmak amacıyla 40.000m 2 de 922 ton/yıl üretim kapasitesine ön izin verilmiştir. Üretimde materyal olarak gökkuşağı alabalığı (Onchrynchus mykiss) kullanılacaktır. Gökkuşağı alabalığı havuz şartlarına uyumlu olması, aktif yem alması, yemi iyi değerlendirmesi ve diğer türlere göre nispeten kısa kuluçka süresine sahip olması sebebiyle bugün dünyada yetiştiriciliği en yaygın türdür. Literatürde gökkuşağı alabalığı için türün menşei ve nerelerde bulunabildiğine ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmiştir. Oncorhynchus mykiss; Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss, Syn: Salmo gairdneri), 1882 yılında Kuzey Amerika'dan Avrupa'ya getirilmiş olan bir alabalık türüdür. Balık üretimi için bu tür, Avrupa da var olan alabalık türlerinden çok daha uygun olup (25 derece su sıcaklığı bile sorun olmamaktadır.), lezzetli ve az kılçıklı etinden dolayı yemek balığı olarak çok sevilir. Gökkuşağı alabalığı 80 cm uzunluğa ve 10 kilo ağırlığa varabilir. Karanlık bir manzaranın önünde durursa yan tarafındaki kızıl çizgisi ile göze çarpar, ama aydınlık bir manzaranın önünde nerdeyse hiç görülmez. Dere alabalığına çok benzer ama kızıl noktaları onunkinden daha belirgindir, kafası daha kısadır ve çenesinin alt kısmı daha öne çıkıktır. Şekil I. 1. Oncorhynchus mykiss ( Gökkuşağı alabalığı) Bir asrı geçkin bir süreden bu yana yetiştiriciliği yapıldığından, kültür şartlarında kendiliğinden yumurta bırakan genetik hatlar mevcudiyetini sürdürememiştir. Dolayısıyla bugün üreticinin elinde bulunan damızlıklar tamamıyla kendiliğinden yumurta bırakmayan genetik hatlardan oluşmakta ve ancak sağım yapılarak yumurta alınabilmektedir. Bu özelliği, doğaya kaçan bireylerin doğal populasyonların genotipik özelliklerini etkilemesi ihtimalini ortadan kaldırmaktadır. 3
Hizmet Amaçları Türkiye de iç su ve denizlerde su ürünleri yetiştiriciliği hızla gelişen bir sektördür. İlk alabalık çiftliği 1970 lerde, deniz levreği ve çipura işletmesi ise 1985 yılında kurulmuştur. 2004 yılı değerlerine göre iç sularda 1301, denizlerde ise 358 adet olmak üzere toplam 1659 işletme bulunmaktadır. 2003 yılı verilerine göre yetiştiricilikle su ürünleri üretimi iç sularda 40217 ton, denizlerde ise 39.726 ton olarak gerçekleşmiştir. Bu değerin milli ekonomiye katkısı yaklaşık 350 milyon dolardır. Ülkemizde gerçekleştirilen üretime ilişkin bilgiler Tablo1. de verilmiştir. Su ürünleri yetiştiriciliği, dünya besin gereksiniminin önemli kısmını karşılayan temel bir endüstridir. Asya ülkelerinde yüzyıllardır uygulanmaktadır. FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü) tarafından dünyada en hızlı büyüyen gıda sektörü olarak belirlenmiştir. Türkiye üretim miktarı açısından AB ülkeleri arasında 7. sırada iken kişi başına su ürünleri tüketimi açısından son sıralarda yer almaktadır. Dünya su ürünleri tüketiminin ortalama kişi başına 15 kg, AB ülkelerinde ise 22 kg olduğu dikkate alındığında Türkiye de kişi başına su ürünleri tüketiminin en az 2-3 kat artırılması gerekmektedir. Bu kapsamda Kuzey Su Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti tarafından planlanan projenin hayata geçirilmesi ile birlikte hem yöre ekonomisine katkıda bulunulmuş olacak hem de sektörel üretim payı artırılmış olacaktır. Tablo I.3. Kültür Balıkları Üretim Miktarları (ton/yıl) Yetiştiricilik üretimi Balık türü 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Toplam 61 165 79 943 94 010 118 277 128 943 139 873 152 186 158 729 167 141 188 790 İçsu Alabalık 33 707 39 674 43 432 48 033 56 026 58 433 65 928 75 657 78 165 100 239 Aynalı sazan 590 543 683 571 668 600 629 591 403 207 Deniz Alabalık 846 1 194 1 650 1 249 1 633 2 740 2 721 5 229 7 079 7 697 Çipura 11 681 16 735 20 435 27 634 28 463 33 500 31 670 28 362 28 157 32 187 Levrek 14 339 20 982 26 297 37 290 38 408 41 900 49 270 46 554 50 796 47 013 Midye 2 815 1 513 1 500 1 545 1 100 196 89 340 5 Karides - - - - - - - - - - Diğer - - - 2 000 2 200 1 600 1 772 2 247 2 201 1 442 Kaynak: TÜİK Su Ürünleri İstatistikleri, Kültür Balıkları Üretim Miktarları,2011 4
Ağ Kafes Sistemleri ve Kapasiteleri: Ağ kafes sistemleri deniz kültüründe yeni ve önemli bir üretim potansiyeli oluşturmaktadırlar. Kafes sistemleri yıllar önce tatlı suda başlamış daha sonra denize geçmiştir. Polietilen (PE) malzemeden yapılmış kafesler sağlam ve esnek özellikte oldukları için kıyı ötesinde kurulan balık çiftliklerinde başarıyla kullanılmaktadır. Yetiştiricilikte güvenlik ve sağlamlık açısından kafes ağları çok önemlidir. Modern açık deniz kafeslerinde büyük hacimli ve çevresel faktörlere dayanıklı iyi kalitede ağ kullanılması zorunludur. Kafes Sistemlerinde önceleri düğümlü ağlar kullanılmış ve bu ağlar hasara ve akıntıya karşı dayanıklı ve kolay tamir edilebilir özellikte olmalarına rağmen balıklarda bazen yaralanmalara neden olduklarından ve ağın yapımı sırasında düğümsüz ağa oranla fazla ip harcandığından günümüzde düğümsüz ağlar tercih edilmektedir. Söz konusu tesiste de düğümsüz ağlar kullanılacaktır. Balık çiftliklerinde, ahşap veya metalden yapılmış kafeslere nazaran yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE(Hıgh Densıty Polyetylene)) malzemeden yaptırılması tercih edilmelidir. Çünkü PE kafeslerin ilk kurulum maliyetleri diğer kafeslere göre daha fazla olsa da ömürleri diğer malzemelerden yapılanlara göre çok daha uzundur. HDPE(Hıgh Densıty Polyetylene) silindir tüpün içi strafor köpük ile doldurulmuştur. Yüzerliği sağlayan silindir tüp üzerinde kafes ağının tutturulduğu 1 m boylu HDPE(Hıgh Densıty Polyetylene) dikmeler bulunmaktadır. Yine silindir tüp üzerine gece görüşünün sağlanması için kafesler üzerine 4 adet ışıklı dikme yerleştirilecektir. Projede yapılacak kapasite artışı ile mevcut 9 adet 10m çaplı, 2 adet 12m çaplı, 31 adet 16m çaplı ağ kafesler kaldırılarak yerlerine 38 adet 20 metre çaplı, 5 adet 16 metre çaplı, 3 adet 10 metre çaplı, 2 adet 13 metre çaplı toplam 48 adet HDPE(Hıgh Densıty Polyetylene) kafes yerleştirilerek 922 ton/yıl üretim kapasiteye çıkarılması planlanmaktadır. Firma halen, göl sahasının 21.000 m 2 lik kısmında faaliyetlerini sürdürmekte olup kapasite artışıyla birlikte toplam 40.000 m 2 göl sahası üzerinde üretimine devam edecektir. Proje kapsamında; -Kapasite artışıyla birlikte 38 adet 20 metre çaplı, 5 adet 16 metre çaplı, 3 adet 10 metre çaplı, 2 adet 13 metre çaplı toplam 48 adet HDPE(Hıgh Densıty Polyetylene) ağ kafes sistemi kullanılacaktır. Tesise kuluçhaneden getirilecek olan 3-5gr ağırlığındaki yavru balıklar 20-25 gr ağırlığına gelinceye kadar 6 mm göz açıklığı olan yavru kafeslerde beslenecektir. 20 25 gr ağırlığa ulaşan balıklar büyütme kafeslerine alınarak pazar ağırlığına ulaşıncaya kadar 10 mm göz açıklığında kafeslerde büyütülecektir. -Her kafeste bir adet PE kuş koruma ağı kullanılacaktır. -Sistemde kullanılacak ağlar bir bütünü oluştururken, bu bütün aslında birçok parçalı bölümden oluşturulacak ve her bölümün bulunduğu noktadaki yük ağırlığına göre sistem 5
gerekli halatlar ile donatılacaktır. Kafes ünitesinin demirleme sisteminde çapalar kullanılacaktır. Proje kapsamında kullanılacak her bir kafesin yüzey alanı Tablo II de verilmiştir. Tesiste yer alacak ağ kafesler 6 sıra halinde ve her sırada 8 adet olmak üzere toplam 48 adet olacaktır. Buna göre her bir ağ kafes sistemi için sabitleme sistemleri de dâhil olmak üzere göl ortamında tesis edilecek 48 adet kafes için toplam 40.000 m 2 lik göl sahası kullanılacaktır. Ağlar: Ağlar su sirkülasyonuna imkan verecek ama balıkların kaçamayacağı göz açıklığında ve balıkların pul ile yüzgeçlerine zarar vermeyecek şekilde seçilecektir. Ağ kafes malzemesi olarak çapları 20m ve 16m olan kafeslerde 10 mm göz açıklığında, 210 d 36 numara ip kalınlığında düğümsüz ağlar, çapları 13m ve 10m olan kafeslerde 6 mm göz açıklığında 210 d 18 numara ip kalınlığında kullanılacaktır.günümüzde en yaygın olarak kullanılan sentetik ağlar polyester, polietilen ve propilen den yapılmış olan düğümlü ve düğümsüz ağlardır. Şamandıralar: Şamandıraların gece ve gündüz rahatlıkla görülebilmeleri için, kırmızı beyaz fosforlu boya ile boyanacaktır. Şamandıralar ile kafesler arası mesafe 4 m olacaktır. Gerektiğinde kafesler ile şamandıraları bağlayan halatların üzerinden teknelerin rahatlıkla geçebilmeleri için halatların tam ortasından ağırlıklar asılacaktır. Ana sabitleyiciler: Kafesleri göl dibine bağlamak için 4 adet 300 kg ağırlığında çapalar kullanılacaktır. Çapalar; zincir ve 32 mm lik naylon halatlar ile şamandıralara ve kafeslere bağlanacaktır. Halatlar: kafes yanlarına, ağlarına montesi ve ağların göl içerisinde düzgün durabilmeleri için kafes yanlarından aşağıya doğru sarkıtılan 10 mm lik halatlar kullanılacaktır. Kafesler göl yüzeyindeki şamandıralar ile göl dibindeki çapalara bağlantılarında 32 mm naylon halatlarla sağlanacaktır. Diğer Yardımcı Elemanlar: Zincirler: Her çapa için 1 adet olmak üzere tüm kafesler için 4 parça 32 mm lik zincir kullanılacaktır. Fırdöndü, kilit, radansa: Halatların göl içerisinde esnemeleri ve emniyetli bir şekilde monte edilmeleri için gerekli olan malzemelerdir. Kafeslerin Bakımı: Yetiştiricilikte iyi bir sonuca ulaşmak için, balıkların muhafaza edildiği kafes sistemlerinin belirli periyotlarla bakımının yapılması şarttır. Her hasad döneminden sonra, yüzdürücü, şamandıra, halatlar ve diğer alet ve ekipmanlar kontrol edilerek gereken kısımların tamiri yapılacaktır. Su sirkülasyonunun sağlanması için ağlar sık sık temizlenecek ve balık büyüdükçe ağ göz açıklığı daha büyük olan ağlar kullanılacaktır. Çünkü göl içerisinde bulunan organizmalar ağlara tutunarak zamanla hem ağları ağırlaştırırlar hem de kafeslerdeki su sirkülasyonunu önlerler. Bunun için ağlar değiştirildikten sonra bol tazyikli su ile yıkanacak, üzerinde bulunan yosun ve diğer yabancı maddeler temizlenecektir. Ağların yıkanma işlemi Derbent Kız kayası Mevkiinde bulunan Derbent Su Ürünleri Ür. San. ve Tic. Ltd. Şti ile ortak kullanılmakta olan ağ yıkama makinesinde yapılacaktır. 6
Stoklama Yoğunluğu: Mevcut bulunan; 31 adet 16 metre çaplı, 2 adet 12 metre çaplı, 9 adet 10 metre çaplı kafesler kaldırılarak 38 adet 20 metre çaplı, 5 adet 16 metre çaplı, 3 adet 10 metre çaplı, 2 adet 13 metre çaplı toplam 48 adet kafes yerleştirilmesi planlanmaktadır. Kafes Hacmi = Kafes Taban Alanı x Derinlik = (3,14 x 10 2 x7)x38+ (3,14 x 8 2 x 7)x5 + (3,14 x 5 2 x5 )x3 + (3,14 x 6,5 2 x 5)x2 = 93.100 m 3 tür. Tesiste 1 yılda üretilecek Alabalık Miktarı: 922 ton = 922.000 kg dır. Buna göre Stoklama Yoğunluğu = Toplam Kütle / Toplam Hacim = 922.000 / 93.100 Stoklama Yoğunluğu = 9,90 kg/m 3 olarak hesaplanmıştır. (Yılda iki döngü yapılması planlandığından hasattaki stok yoğunluğu 4,95 kg/m 3 olacaktır.) Yöreye Sağlayacağı Faydalar: Projenin inşaat aşamasında yaklaşık 10 kişi, işletme aşamasında ise yaklaşık 12 personel görev yapacaktır. Bu personelin yanı sıra, yetiştirilecek olan balıkların taşınması ve piyasaya arz edilmesi ile ilgili dolaylı olarak çalışacak onlarca aile de göz önüne alındığında, yaratılacak istihdam açısından hem yöre ve hem de ülke ekonomisine yarar sağlayacağı görülmektedir. Ekonomik Ömrü: Kuzey Su Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından kurulması ve işletilmesi planlanan tesisin ekonomik ömrü 15 yıl olarak öngörülmüş olup bu süre içinde veya süre bitiminde piyasanın durumu ve faaliyetin rantabilitesi göz önünde bulundurularak yeni revizyonlar ile değişikliğe gidilebilecektir. 2. Projenin fayda maliyet analizi Yatırım tutarı: 1.033.890 TL Ekonomik Rantabilite Ekonomik Rantabilite : Ortalama net kar / Yatırım tutarı x 100 : 774.278.TL / 1.402.428.TL : % 55 Geri Ödeme Süresi : Yatırım tutarı / (Yıllık net kar + Amortisman) : 1.402.428.TL / ( 774.278.TL + 105.404.TL) : 1.6 yıl Proje, ikinci yıl içerisinde kendini geri ödemiş olacaktır. 7
Kảra geçiş noktası KGN = Sabit işletme giderleri / (Satış gelirleri-değişen İşletme Giderleri)x100 = 233.077.TL / (4.610.000.TL 3.507.838.TL) = % 21.1 Parasal değeri Kapasite olarak : Proje geliri x kara geçiş noktası (oranı) 4.610.000.TL x 0.211 = 972.710.TL : Kara geçiş noktası (parasal değeri) / ürün fiyatı (TL/Kg) 972.710. TL / 5,00 TL/Kg = 194.542.Kg Emniyet marjı : (Gelir- Kara geçiş noktası) x 100 / Gelir (4.610.000.TL - 972.710.TL ) x100 /4.610.000.TL = % 78.9 Paranın Zaman Değerini ve Projenin Ekonomik Ömrünü Dikkate Alan Kriterler İNDİRGENMİŞ YILLAR GELİRLER GİDERLER İND.FK.* GELİRLER GİDERLER 0 515.850 1.402.428 1.0000 515.850 1.402.428 1 4.285.404 3.599.663 0.917 3.929.715 3.300.891 2 4.715.404 4.381.871 0.842 3.970.370 3.689.535 3 4.715.404 3.933.485 0.772 3.640.292 3.036.650 4 4.715.404 3.933.485 0.708 3.338.506 2.784.907 5 4.715.404 3.933.485 0.650 3.065.012 2.556.765 6 4.715.404 3.933.485 0.596 2.810.380 2.344.357 7 4.715.404 3.933.485 0.547 2.579.326 2.151.616 8 4.715.404 3.933.485 0.502 2.367.133 1.974.609 9 4.715.404 3.933.485 0.460 2.169.086 1.809.403 10 4.715.404 3.933.485 0.422 1.989.900 1.659.931 11 4.715.404 3.933.485 0.387 1.824.861 1.522.286 12 4.715.404 3.933.485 0.355 1.673.968 1.396.387 13 4.715.404 3.933.485 0.326 1.537.222 1.282.316 14 4.715.404 3.933.485 0.300 1.414.621 1.180.045 15 5.348.183 3.933.485 0.274 1.465.402 1.077.775 TOPLAM 71.449.689 60.519.267 38.291.644 33.169.901 * * Ortalama sermaye maliyeti % 9 dir. Fayda masraf oranı F / M : 38.291.644.TL / 33.169.901.TL : 1.15 Net bugünkü değer NBD : 38.291.644.TL - 33.169.901.TL : 5.121.743.TL 8
Paranın zaman değerini dikkate almayan kriterlerden ekonomik rantabilite % 55, geri ödeme süresi 2 yıl, kara geçiş noktası % 21.1 ve emniyet marjı % 78.9 olarak hesaplanmıştır. Paranın zaman değerini dikkate alan kriterlerden F/M oranı 1.15, net bugünkü değer 5.121.743.TL olarak hesaplanmıştır. Tüm rasyonlar projenin fizibil olduğunu göstermektedir. 3.Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Kafeslerin Adetleri, Ebatları, Teknik Altyapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerinin Proje Alanının Harita Üzerinde Koordinatlarıyla İşaretlenerek Gösterimi) Proje kapsamında farklı çaplarda 48 adet dairesel kafesler kullanılacaktır. Kafeslerde ağ derinliği 5 m ve 7 m olacak şekilde projelendirilmiştir. Kafes materyali ağ kafes sistemine uygun olarak kullanılacak yüzey kısım PE borudan imal edilecektir. Ağ kafes malzemesi olarak çapları 20m ve 16m olan kafeslerde 10 mm göz açıklığında, 210 d 36 numara ip kalınlığında düğümsüz ağlar, çapları 13m ve 10m olan kafeslerde 6 mm göz açıklığında 210 d 18 numara ip kalınlığında kullanılacaktır. Kafeslerin yerleşim planı raporun ekinde verilmiştir (Bkz.Ek-1). Projenin gerçekleştirileceği göl alanı ve tesis yakınında yer alan diğer mevcut faaliyetlerin yerleşimini gösterir 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita ekte verilmiştir (Bkz.Ek- 2). Proje kapsamında; personelin lojistiğini ve kafeslere ulaşımını sağlamak, yemlemek ve hasad döneminde balık taşımak amacıyla, HDPE(Hıgh Densıty Polyetylene) tekne kullanılacaktır. Karada proje ile ilgili hali hazırda mevcut ve kullanılmakta olan yem depolama alanı ve baraka kullanılmaya devam edilecektir. Hasad ürünleri müşterinin talebi doğrultusunda ya canlı olarak ya da soğutulup, strafor kolilerde paketlenerek teslim edilecek, sevkiyat ve taşıma işlemini müşteri kendi özel araçları ile yapacaktır. Proje kapsamında inşaat aşamasında çalışacak yaklaşık 12 personelin soyunma giyinme, duş, tuvalet ve lavabo, yemek ve dinlenme gibi sosyal ihtiyaçlarının karşılanması ve ayrıca kullanılacak alet ve ekipman ile yem ve benzeri malzemelerin muhafazası ve depolanması amacıyla, mevcut tesis ve depolama alanı kullanılacaktır. İlgili ünite Ek- 3 de verilen saha fotoğraflarında gösterilmiştir. 4. Yer Bulduru Haritası, Faaliyet Alanı ve Çevresinin Panoramik Fotoğrafları (Tesise ait Baraj ortamındaki Fotoğraflarda sınırlarının şamandıralarla çizilmiş olduğunun gösterilmesi) Faaliyetin gerçekleştirileceği alan, Samsun İli, Bafra İlçesi Düz Köyü Derbent Baraj Gölünde ve 40,000 m 2 lik göl sahası üzerinde yer almaktadır. Balık çiftliğinin koordinatları Tablo I.1 de verilmiştir. Faaliyet alanını gösterir fotoğraflar ve yer bulduru haritası ekte verilmektedir(bkz.ek-3, Ek-4). 9
5. Varsa, Projeye konu olan bölgenin en son onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/25.000 ölçekli planlar (aslı gibidir onaylı), plan notları, lejant paftasından bir örnek ve bu planlar üzerinde tesis yerinin gösterimi ve ayrıca raporun ilgili bölümünde bu hususlara yer verilmesi. (onaylı bir planının olmaması durumunda da faaliyet için kullanılacak yeri ölçekli harita üzerinde açıkça gösterilmeli ve ayrıca faaliyet alanının mücavir alan sınırları içerisinde olup olmadığı belirtilmelidir.) Kuzey Su Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından planlanan faaliyet için kullanılacak alan Samsun İli, Bafra İlçesi, Düz Köyü, Derbent Baraj Gölü olup, 40.000 m 2 lik göl sahası üzerinde yer almaktadır. Projenin gerçekleştirileceği faaliyet alanının, göl sahası ve tesis yakınında yer alan diğer mevcut faaliyetlerin yerleşimini gösterir 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita ekte verilmiştir (Bkz.Ek-2). Diğer yandan, Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi 1/100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ve faaliyet alanını gösterir Uydu Görüntüleri ekte verilmiştir (Bkz.Ek-5,Ek-6). 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına göre proje alanı baraj gölü içerinde kalmakta olup sadece ağ yıkama ünitesi ve sosyal tesislerin bulunduğu alan marjinal tarım alanı içerisinde kalmaktadır. Marjinal tarım arazileri ile ilgili olarak; 1.5.17.9, 1.5.17.14 ve 1.3.3.5 hükümlerine, baraj gölü içerisinde kalan alanda ise 1.5.17.10 da belirtilen Su ürünleri üretim alanları yer seçiminde turizm alanları, kentsel alanlar, korunan alanlar vb. kullanım alanlarının olumsuz etkilenmemesi göz önüne alınarak yer seçimi yapılacaktır. Hükmüne uyulacaktır. Ayrıca 3621 sayılı Kıyı Kanunu ve 3194 sayılı imar Kanunu hükümlerine hassasiyetle uyulacaktır. 6. Faaliyet alanının hâlihazır harita üzerinde işaretlenerek yakınında bulunan yerleşimlerin belirtilmesi Proje alanının en yakın karaya olan uzaklığı 50 metredir. Derbent baraj gölü üzerinde benzer faaliyet gösteren balık çiftlikleri bulunmaktadır. Tesis alanı yakınında yer alan diğer işletmelerin kapasiteleri ve faaliyet alanına uzaklıkları Tablo II.1 de verilmiştir. Dolayısıyla Baraj gölünde faaliyet gösteren diğer işletmelerin hiçbiri bu işletmenin faaliyeti sebebiyle olumsuz etkilenmeyeceği planlanmamaktadır. Proje alanı yakınında Bafra İlçesine ait yerleşimler ve Düzköy Köyü bulunmaktadır. Faaliyet alanına en yakın yerleşim birimi Düz Köye bağlı Kurzut Mahallesi olup faaliyet alanına uzaklığı 725 metredir. Projenin etki alanı içerisinde kalan herhangibir turizm alanı ve yerleşkesi bulunmamaktadır. Projenin gerçekleştirileceği alanı ve yakınında yer alan yerleşimleri gösterir 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita raporun ekinde sunulmuştur. (Bkz.Ek-2) 10
7. Faaliyet alanını merkez alan 1 km lik yarıçaplı alanın işaretlenmesi, var ise 1/25.000 ve 1/5.000 lik halihazır harita üzerinde faaliyet alanı merkezli 1 km lik yarıçap alanını kapsayan arazinin gösterilmesi ve bu alan için, -Köy yerleşik alanları ve işletmeleri gösterir analiz paftasının, -Ulaşım ağının gösterir analiz paftasının, -Bütün bu unsurların (plaj, liman, iskele vb.) bir arada olduğu sentez paftasının hazırlanarak rapor ekine konulması Faaliyet alanı merkez alınarak, 1 km yarıçaplı alan işaretlenmiş 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita rapor ekinde sunulmuştur (Bkz.Ek-2). Faaliyet alanını merkez alan 1 km lik alan içerisinde en yakın asfalt yol 150 m doğusundan geçmekte olup, 300 m güneydoğusundan enerji nakil hattı, 175 m doğusunda ormanlık alan, 1000 m Güneybatısında Düz Köyü bulunmaktadır. 1 km yarıçap 11
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI(*) (Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların ve ortamların etkileyecek parametreler dikkate alınarak ayrı ayrı belirlenmesi). Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların-ortamların Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı 1)Baraj ve Kıyı Kullanımı: Baraj, kıyılar ve yakın çevresinde mevcut kullanım durumu ve özelliklerinin açıklanması: -Mevcut Kullanımlar (Tarım, orman, turizm, sanayi, rekreasyon, ulaşım, limanlar, su kaynakları, mevcut koruma statüleri) gelişme potansiyeli Tarım Alanları: Bafra, Samsun ilinin nüfus yönünden en kalabalık ilçelerinden olup; ilçe Kızılırmak deltası üzerinde kurulu olmasından dolayı ilçede tarım ve hayvancılık gelişmiştir. Kızılırmak Deltası, tarımsal potansiyel bakımından Türkiye nin en zengin ovalarından birisidir. Deltada yoğun olarak sebze tarımı yapılmaktadır. Deltanın sulak alan çevresinde ise daha çok çeltik ve hububat üretilmektedir. Diğer yandan buğday, mısır, pirinç, ayçiçeği, şeker pancarı ve tütün yetiştiriciliği yapılmaktadır. Derbent Barajı çevresinde sulama imkânlarının artmasıyla birlikte sebze yetiştiriciliği de artmıştır. Derbent baraj gölü; 2500 hektarlık alanın tarıma açılmasını sağlanmıştır. Barajın sulama alanı ise 47.727 hektardır. Baraj gölünde faaliyet gösteren işletmeler, tarım alanlarına verilen suyun organik yükünün artmasına sebep olacak ve gübreleme etkisi sebebiyle tarım alanları üzerinde olumlu etki yaratacaktır. Proje alanı ve yakınında yer alan kıyı şeridinde toprağa dayalı herhangi bir tarımsal faaliyet gerçekleştirilmemektedir. İlçede yer alan tarım arazilerinin oranı % 42,05 olarak belirlenmiştir. İlçede su ürünleri yetiştiriciliği ve balıkçılık faaliyetleri ağırlıklı olarak geçim kaynağıdır. Tesis alanı; 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu nun 2. Maddesinde belirtilen İstihsal Yerleri Tanımı kapsamına uymaktadır. Dolayısıyla faaliyet alanı 18 Nisan 1983 tarih ve 18022 sayılı Resmi Gazete de belirtilen Su Ürünleri İstihsal Yerleri kapsamında değerlendirilmektedir. Turizm Alanları: Kızılırmak deltası, Engiz-Alaçam ilçeleri arasında yaklaşık 60 km.lik kıyı şeridine sahiptir. Yeşilyazı Köyünde de bir halk plajı bulunmaktadır. Altınkaya barajı çevresinde bulunan şelale etrafı dinlenme ve mesire yeri olarak kullanılmaktadır. Balık gölleri kuş gözlemciliği ve doğa turizmi bakımından dört mevsim boyunca önemli bir potansiyele sahiptir. 12
İlçe merkezine l km. mesafede bulunan belediye turistik tesisleri, Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinin en şirin ve güzel dinlenme tesisidir. 130 000 metrekarelik bir alana yayılmıştır. Tesis içinde 8 otel, 4 motel, l açık hava kültür merkezi, l düğün salonu, 1 kafeterya, otopark yerleri, basketbol-voleybol sahaları ile yetişkin ve çocuklar için ayrı yüzme havuzu vardır. Tesisin çevresi rengarenk çiçek bahçeleriyle donatılmıştır. Bitişiğinde çam ormanları ile kaplı büyük bir piknik alanı bulunur. Derbent barajı çevresi mesire ve dinlenme yeri olarak kullanılan şirin köşelerden birisidir. Baraj çevresindeki iki suni gölde amatör ve profesyonel balıkçılık yapılmaktadır. Sanayi Bafra, Samsun ilinin ekonomik ve sosyal, nüfus yönünden en büyük ilçelerinden birisi olup, Kızılırmak Nehrinin Karadeniz e döküldüğü yerde geniş Kızılırmak deltası üzerinde kurulmuştur. Samsun - Sinop karayoluna 5 km, Kızılırmak Nehrine 4.5 km. cepheli, Karadeniz'in en büyük ovası, sebze ve tahıl ambarıdır. Samsun hava ve deniz limanına uzaklığı 50 Km dir. Bafra nın merkez nüfusu 90.000 olup, köyler ve beldelerle beraber 170.000'e varan önemli bir nüfusu bünyesinde barındırmaktadır. Türkiye nin özelliklede Karadeniz Bölgesinin tarım ambarıdır. Bafra sanayisi orta gelişmişlikte olup, çalışanın geneli göç sebebi ile şehri terk etme çabası içerisinde olup, son zamanlardaki ülkenin genelinde işsizlik nedeni ile, Bafra sanayisinde gerileme yaşanmaktadır. Ancak ilgili alanlarda sanayi aynen devam etmektedir. İlçede gıda sektörü sanayisi gelişmiştir. Şu anda gıda sektöründe 12 fabrika faal olarak çalışmaktadır. İlçede balıkçılık ta oldukça gelişmiştir. Balık göllerinde tutulan balıklar iç piyasada tüketilirken; 1985 yılında yetiştirilmeye başlanan kerevitin hemen hemen tamamı yurtdışına satılmaktadır. Sanayi alanındaki faaliyetler de basta tütün olmak üzere oldukça gelişmiştir. İlçedeki Tekel Yaprak Tütün Merkez İsletme Müdürlüğü tütünlerin bakım ve işletmesini gerçekleştirmektedir. Bölgede 1 Tekel, 6 Konfeksiyon-Tekstil, 35 Orman ürünleri, 8 un- kepek, 2 Balıkunuyağı işletmesi, Ayrıca; Tugla, Damper, Tanker, Soba, Mibzer, Zirai Aletler, Donduma üretimi yapan isletmeler de mevcuttur. Bu alanlarda toplam olarak yaklaşık 3000 kişi istihdam edilmektedir. Bunların dışında diğer imalat ve montaj sanayi dallarından oluşan bir de küçük sanayi sitesi vardır. Bafra'da bir de Kızılırmak üzerinde elektrik üretim ve sulama amaçlı Altınkaya Barajı ile Derbent Barajları bulunmaktadır. En son Altınkaya Barajı üzerine Boyabat Barajı inşa edilmiş olup henüz faaliyet geçmemiştir. Bu barajlar üzerinde ağ kafeslerde balık yetiştiriciliği de yapılmakta olup ilçe ekonomisine önemli katkılar sağlanmaktadır. 13
Orman Alanları Bafra Orman İşletme Müdürlüğüne bağlı Bafra, 19 Mayıs, Alaçam ve Yakakent ilçeleri sınırları dahilinde 99.609,5 Ha. Ormanlık alan bulunmaktadır. Gölü çevreleyen tepelerde yer yer bozuk orman, maki ve çayır vejetasyonu mevcuttur. Delta ovasının güneyinde 700 m rakıma kadar yükselen dağlık bölgede daha ziyade akçaağaç, kızılağaç, kestane, ıhlamur, meşe, gürgen, dilbudak, çınar ve kayın; dere boylarında ise karaçam söğüt ve kavak ağaçları, 1000 m nin üstünde olan sahalarda ise karaçam, sarıçam ile köknar türleri görülmektedir. Sık sık su altında kalan sığ bölgelerdeki kumsal alanlarda sazlıklar, yabancı otlar ve kavak ağaçları bulunmaktadır. Derbent Baraj gölü çevresinde meşe ağaçlarından oluşan ormanlık alanlar bulunmaktadır. Ulaşım: Proje alanına ulaşım Samsun-Sinop karayolu vasıtası ile sağlanmakta olup Bafra Samsun karayolunun 51 km batısında kalmaktadır. Faaliyet alanı Bafra ilçe merkezine yaklaşık 20 km uzaklıkta olup, faaliyet alanına ulaşım araçlarla karayolu vasıtası ile sağlanacaktır. Bölgeye ait ulaşım haritası Harita 1. de verilmiştir. Faaliyet alanı Harita 1. Samsun İli Yol Durumu ve Ulaşım Haritası Limanlar: Bafra ilçesi; denize 20 km uzaklıkta kurulu bir ilçe olup limanı bulunmamaktadır. Su Kaynakları: Bafra İlçesi, Kızılırmak Deltası üzerine kurulu bir ilçedir. Kızılırmak, Sivas ili arazilerinden başlayıp, Bafra ilçesinden geçerek denize dökülmektedir. Delice çayı, Devres çayı, Gökırmak, Kızılırmak Nehrinin yan kollarıdır. Kesikköprü, Hirfanlı, Altınkaya ve Derbent barajları ve HES tesisleri Kızılırmak Havzası içerisinde yer almaktadır. 14
Kızılırmak Nehrinin yıllık ortalama debisi 184,2 m 3 /sn dir. Yılın en kurak ağustos ayında ise ortalama debisi 106,5 m 3 /sn dir. Kızılırmak Nehrinin uzunluğu 1,335 km dir. Yağmur ve kar suyuyla beslenen nehrin rejimi düzensizdir. Temmuz ve şubat arasında düşük su düzeyinde akan nehir, mart ayında hızla kabarmaya başlar ve nisan ayında en yüksek düzeyine ulaşır. Faaliyet alanı Derbent Baraj Gölü üzerinde yer almaktadır. Derbent Barajı, sulama ve taşkın kontrolü amacıyla 1990 yılında kurulmuş bir barajdır. Kaya gövde dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 2.500.000 m 3, akarsu yatağından yüksekliği 33 m,min. İşletme kotu 54,50 m, max. İşletme kotu 57,50 m max. Su seviyesi 60 m, normal su kotunda göl hacmi 213 hm 3, normal su kotunda göl alanı 16,5 km 2 dir. Baraj 47,727 hektarlık bir alanı sularken, 58 MW güç ile de yıllık 257 GWh lik enerji üretmekte olup Göl üzerinde yaklaşık 6 ha lık kısmında ağ kafeslerde su ürünleri faaliyeti sürdürülmektedir. -Çevresinde bulunan benzer tesislerin olması durumunda bu tesislerin kapasiteleri, proje alanına olan uzaklıkları Derbent Baraj gölünde 1996 yılından beri ağ kafesler içerisinde alabalık yetiştiriciliği yapılmaktadır. Baraj gölünde Kuzey Su Ürünleri San. ve Tic. Ltd Şti. dışında farklı alanlarda 8 adet daha alabalık üretim tesisi yer almaktadır. Hali hazırda üretim yapan firmalar ve kapasiteleri aşağıda verilmektedir. Kafeslere ulaşım tekne ile sağlanacak olup kıyıya en yakın kafes 50 m açıkta bulunmaktadır. Kapasite artışı yapılacak tesisin bulunduğu Derbent Baraj gölünde yer alan diğer tesislerin kapasiteleri ve faaliyet alanına olan uzaklıkları Tablo II.1 de verilmiştir. Tablo II.1. Derbent Baraj Gölündeki Tesislerin kapasiteleri ve Faaliyet AlanınaUzaklıkları TESİSLER KAPASİTELERİ PROJE ALANINA UZAKLIKLARI AKSOY SU ÜRÜNLERİ LTD ŞTİ 250 TON / YIL 2700 metre KIYAK KARDEŞLER 240 TON / YIL 1675 metre DERBENT SU ÜRÜNLERİ LTD 125 TON / YIL 3600 metre ORHAN ORTA (1) 50 TON / YIL 2300 metre DOSTLAR ALABALIK 40 TON / YIL 2175 metre PARLAK SU ÜRÜNLERI 25 TON / YIL 1200 metre GÜMÜŞDOĞA SU ÜRÜNLERİ 1 29 TON/YIL 1875 metre KAYA ALABALIK SU ÜR. LTD. ŞTİ. 240 TON/YIL 2250 metre -Kullanılacak baraj alanına ilişkin özelliklerin açıklanması (derinlik, jeolojik yapısı, vb.), 1/1000 ölçekli veya 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekli detay batimetri haritası Kaya gövde dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 2.500.000 m 3, akarsu yatağından yüksekliği 33 m, normal su kotunda göl hacmi 213 hm 3, normal su kotunda göl alanı 16,5 km 2 dir. Baraj 47,727 hektarlık bir alanı sularken, 58 MW güç ile de yıllık 257 GWh lik enerji üretimi gerçekleştirilmektedir. Faaliyet sahibi tarafından hazırlatılan batimetri haritası ekte verilmektedir. Buna göre göl derinliği minimum 35,2 m maksimum 41,5 m dir( (Bkz.Ek-12). 15
JEOLOJİK ÖZELLİKLER Bölgede formasyonlar yaşlıdan gence doğru; aşağıdaki şekilde sıralanmıştır. Tekkeköy Formasyonu (Tt): Tabanda ince tabakalı kumtaşı, marn ve kalın tabakalı tüfit şeklindedir. Üst seviyelere doğru bazalt aglomera ve tüf şeklinde devam etmektedir. Aglomeralar tüf bir matriks içerisinde andezit, bazalt, dasit çakıl ve bloklardan oluşmuştur. Birim kötü boylanmalı, yer yer kalın ve belirgin olmayan tabakalanma göstermektedir. Birimin üzerine Samsun Formasyonunun İlyaslı Üyesi uyumsuz olarak gelmektedir. Kalınlığı 1000 metre civarında olup, yaşı Orta-Üst Eosen dir. Akveren Formasyonu (KTa): Kumlu kireçtaşı, kireçtaşı ve marn ardalanmasından meydana gelmiştir. Formasyon alt seviyelerde kumtaşı, kumlu kireçtaşı, marn, şeyl ardalanması şeklindedir. Orta seviyelerde kumtaşı üst seviyelerde kumlu kireçtaşı oranının azalması ile istif kireçtaşı marn ardalanmalı olarak devam etmektedir. Birimin üst seviyelerinde çört arabantları ve çört yumrulu kireçtaşları ile kırmızı şarabi renkli marn ardalanması gözlenmektedir. Akveren formasyonu inceleme alanında geniş alanlar kaplamaktadır. Birim 10-30 metrelik bir zon ile Atbaşı Formasyonuna geçmektedir. Altında bulunan Cankurtaran formasyonu ile dikey geçişlidir. Yaşı Üst Kretase (Maestrichtiyen)-Paleosen'dir. Çökelme ortamı derin denizeldir. Alüvyon (Qal): Tutturulmamış kum, çakıl, silt ve milden meydana gelmiştir. Birim bölgede Kızılırmak ın akış hızının kesildiği yerlerde, vadi boylarında görülmektedir. Kendinden yaşlı jeolojik birimlerin üzerinde uyumsuz olarak yer almaktadır. Yaşı Kuvaterner dir. DEPREMSELLİK Faaliyet alanı ve yakın çevresi 18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile belirlenen Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası nda 3. Derece Deprem Bölgesi içerisinde kalmaktadır. (EK:8 Deprem Haritası). Faaliyet alanı ve yakın çevresinde sel, heyelan, kaya yuvarlanması gibi bir durum söz konusu değildir. 16
2)Türler ve Ekosistemler: Proje için seçilen yer ve etki alanı içindeki ekosistemler ve ekosistemlerdeki türler -Flora-fauna türleri, sınıflandırılması, yaşama ortamları (Beslenme veya üreme alanları) popülasyon yoğunlukları, endemik, nadir, nesli tehlikede, tehlike dışı vb. kategorilerinin belirtilmesi (baraj ortamındaki yapılan araştırmalar dikkate alınarak) FLORA Faaliyet alanı; Samsun İli, Bafra İlçesi, Düz Köyü, Derbent Baraj Gölünde yer almaktadır. İnceleme alanı Grid Kareleme sistemine göre A4 karesinde yer almaktadır. Alanda yapılan arazi gözlemleri ve literatüre göre çalışma alanının İran-Turan Floristik Bölgesinin etkisi altında kaldığı gözlenmiştir. Bu floristik bölgenin genel özellikleri aşağıda verilmiştir: Proje alanı ve çevresinin florasını tespit edebilmek arazi gözleminin yanında literatür çalışmasına da yer verilmiştir. Flora ve fauna ilgili çalışmalar Agustos-Eylül 2012 tarihlerinde Biyolog Osman Altınok tarafından yapılmıştır. Yapılan arazi çalışmaları ve literatür sonucu faaliyet alanı ve yakın çevresinde tespit edilen türler aşağıdaki listede verilmiştir. Bu çalışmada, türlerin endemizm durumu, tehlike sınıfları, hangi fitocoğrafik bölge elementi oldukları belirtilmiştir. Bitkilerin Türkçe karşılıkları ise Türkçe Bitki Adları Sözlüğü (Baytop,1994) adlı eserlerden faydalanılarak verilmiştir. 17
Tablo II.2 Flora Tablosu FAMİLYA * ASTERACEAE TÜR Anthemis cotula L. TÜRKÇE ADI YÖRESEL İSİM ASTERACEAE Inula salicina L. Andız otur Andız otu * ASTERACEAE Taraxacum buttleri VAN SOEST Tussilago farfara L. FİTOCAĞRA FİK BÖLGE HABİTAT NİSBİ BOLLUK ENDEMİZM TEHLİKE 1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B Y SINIFI Papatya Papatya? X X X nt - - Karahindib a Karahindib a Avrupa- Sibirya BERN X X X X nt - -? X X X X X nt - - ASTERACEAE Kabalak Kabalaki Avrupa- Sibirya X X X X nt - - ASTERACEAE Bellis perennis L. Koyungöz Avrupa- Koyungözü ü Sibirya X X X X X nt - - ASTERACEAE Echinops galaticus FREYN Topuz Topuz Karadeniz X X X nt - - ASTERACEAE Anthemis altissima L. Papatya Papatya? X X X nt - - ASTERACEAE Cirsium arvense Köygöçüre Hamurkese (L.) Scop. n n ssp.arvense? X X X X X nt - - BRASSİCACEAE Capsella bursapastoris (L.) Çoban çantası MEDIK. -? X X X nt - - BRASSİCACEAE Nasturtum officinale R. BR. Su Teresi Su Teresi? X X nt - - Abies nordmanniana * PİNACEAE (STEV.) SPACH subsp. Karaçam Karaçam- Karadeniz X X nt - - nordmanniana (STEV.) SPACH MALVACEAE Althaea officinalis L. Hatmi Hatmi? X X X X X nt - - MALVACEAE Malva neglecta WALLR. Ebegümeci Ebegümeci X X X X X nt - - POACEAE Cynodon dactylon Domuz Ayrık? X X X X nt - - RED DATA 17
(L.) PERS. var. Ayrığı dactylon (L.) PERS. POACEAE Bromus squarrosus L. Brom Brom? X X X X nt - - Phalaris POACEAE brachystachys Kuşyemi Kuşyemi Akdeniz X X X X X X nt - - LINK Thymus longicaulis C. PRESL subsp. * LAMIACEAE longicaulis C. Kekik Kekik? X X X X X nt - - PRESL var. longicaulis C. PERSL LAMIACEAE Salvia forskahlei L. Adaçayı Adaçayı Karadeniz X X X X X X X nt - - EUPHORBIACEAE Euphorbia helioscopia L. Sütleğen Sütleğen? X X X X X X X nt - - EUPHORBIACEAE Euphorbia seguieriana Necker ssp.seguieriana Sütleğen Sütleğen Avrupa- Sibirya X X X X nt - - SALİCACEAE Salix alba Söğüt Söğüt Avrupa- Sibirya X X X nt - - CORYLACEAE Carpinus betulus L. Adi Gürgen Gürgen Avrupa- Sibirya X X X X X nt - - FAGACEAE Quercus cerris L. var. cerris L. Türk Meşesi Meşe Akdeniz X X X X nt - - APIACEAE Foeniculum vulgare MILLER Rezene Rezene? X X X X nt - - APIACEAE Eryngium creticum LAM. Boğa Dikeni Boğa Dikeni Doğu Akdeniz X X X X X X nt - - RANUNCULACEAE Clematis vitalba L. Akasma Akasma? X X nt - - RANUNCULACEAE Clematis orientalis L. Akasma Akasma? X X nt - - RANUNCULACEAE Consolida orientalis (GAY) SCHROD. Mor Çiçek Mor Çiçek? X X X X nt - - RANUNCULACEAE Anemone coronaria Manisa L. Lalesi - Akdeniz X X X X nt - - ROSACEAE Rubus sanctus SCHREBER Böğürtlen Böğürtlen? X X nt - 18
ROSACEAE Fragaria vesca L. Dağ Çileği Dağ Çileği? X X X X nt - - PAPAVERACEAE Papaver rhoeas L. Gelincik Gelincik? X X X X X nt - - Paliurus spinachristi RHAMNACEAE Karaçalı Karaçalı - X X X nt - - MILLER VİOLACEAE Viola tricolor L. Menekşe Menekşe? X X X X X nt - - VİOLACEAE POLYGONACEAE SOLANACEAE CONVOLVULACEAE Viola sieheana BECKER Viola sieheana BECKER Solanum dulcamara L. Convolvulus holosericeus BIEB. subsp. holosericeus BIEB. Menekşe Menekşe? X X X X X nt - - Labada Labada? X X X X X X nt - - Yaban Yasemini Yabani Sarmaşık Yasemin Avrupa- Sibirya X X X X nt - - Sarmaşık? X X X X X X X nt - - 1.Orman Ex : Tükenmiş-Extinct Endemik Türler (Exinct) 1. Çok Nadir L: Lokal Endemik 2.Maki E: Tehlikede olan türler (Endadgered) 2. Nadir B: Bölgesel Endemik 3.Frigana (Çoğu dikenli, alçak boylu ve yumak yastık oluşturan bitkiler) V: Zarar Görebilir Türler (Vulnareble) 3. Orta Derecede Bol 4.Kültür Alanları(Bağ, bahçe v.b.) R: Nadir Türler (Rare) 4. Bol 5.Mera I: Meçhul Türler 5. Çok Bol 6.Nemli Çayır, Bataklık ve Sulak Alanlar K: Yeterince Bilinmeyen Türler (Insuffuciently Known) 7.Step O: Tehlike Dışı Türler (Out of Danger) 8.Kayalık nt: Nadir veya Tehdit Altında Olmayan Türler Y: Yaygın Endemik * Arazide gözlemlenen türler 19
FAUNA Tablo II.3 Kuş Türleri Listesi Latince Adı Türkçe Adı İngilizce Adı Fİ FD RDB EVRDB IUCN ALAUDIDAE Calandrella brach yd actyla Bozkır To ygarı Short To ed Lark BERN Sözleşmesi AVL (2013-2014) KAYNAK - - - - - II Ek Liste-I L FRINGILLIDAE Carduelis carduelis Saka Goldfinch X X - - O II Ek Liste-I G HIRUNDINIDAE Hirundo rustica Kır Kırlangıcı Swallo w - - - - - II Ek Liste-I A CORVIDAE Pica pica Saksağan Magpie - - - - O Ek Liste-III L Corvu s co rone Leş Kargası Hooded Cro w - - - - O - Ek Liste-III L PASSERIDAE Passer House Serçe domesticu s Sparro w X X - - O III Ek Liste-III G EMBERIZIDAE - Miliaria calandra Tarla Kirazkuşu Corn Bunting - X - - - II Ek Liste-II L COLUMBİDAE Columba livia Kaya Güvercini Rock Dove X X - A-4 III Ek Liste-III L PHASIANIDAE Coturnix Bıldırcın Quail X X A-4 III Ek Liste-III L Fİ. Faaliyet Alanı ve Çevresindeki Popülasyon Yoğunluğu FD. Faaliyet Alanı ve Çevresi Dışındaki Popülasyon Yoğunluğu EVRDB. European Vertabrate Red Data Book AVL. Merkez Av Komisyonu Kararı END. Endemik KAYNAK: A. Anket (Yöre halkından alınan bilgiler) G. Gözlem H: Habitat Yoğunluğu L: Literatür 20
Tablo II.4 Sürüngenler, İki Yaşamlılar ve Memeliler Tür Listesi Latince Adı Türkçe Adı ERL BERN Sözleşmesi KAYNAK HABİTAT Mammalıa LACERTIDAE SÜRÜNGENLER Lacerta p arvula Kaya kerten kelesi nt III L Ophisops elegans Tarla kertenkelesi nt II A COLUBRIDAE Eirenis modestus Elaphe quatuorlineata AMPHİBİA BUFONIDAE Uysal yılan Sarı yılan İKİ YAŞAMLILAR nt III L nt II L Bu fo viridis Gece kurb ağası nt II A MAMMALİA MEMELİLER Sık bitkili taşlık ve kayalık kısımlar Az bitkili açık ve taşlık step arazi Az bitkili taşlık kısımlar Taşlık yerler ve tarlalar Açık arazilerdeki taş altları AVL (2013-2014) Ek Liste-I Ek Liste-I Ek Liste-I Ek Liste-I LEPORIDAE - Lepus europeaus Yab ani Tavşan nt III L Her türlü habitat Ek Liste-III CRICETIDAE Cricetulu s migratorius SPALACIDAE Cüce avurtlak nt - L Çayırlar ve kültür arazisi Spalax leucodon Körfare nt - L Tarla, çayır - Mus musculus Ev faresi nt - L Meskun yer ve çevresi, açık arazi - CANIDAE Vulpes vulpes Tilki nt - L Her türlü habitat Ek Liste-III Gözlem İstasyonu: Faaliyet Alanı ve çevresinde yapılan arazi çalışmalarında türlerin tespit edildiği noktalar veya alanlar HABİTAT. Tespit edilen türün yaşam alanları - - 21
Derbent Baraj Gölü ya da mansabındaki sularda alabalık türleri doğal fauna içerisinde bulunmamaktadır. Dolayısıyla, çiftliklerden kaçan bireyler doğal fauna üzerinde genetik ya da besin rekabeti açısından bir olumsuz etki yapmayacaktır. b) Nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların yaşama ortamları, bunlar için belirlenen koruma kararları Flora ve Fauna listeleri belirlenirken literatür, gözlem ve halktan bilgiler alınmıştır. FLORA Flora listeleri belirlenirken aşağıda verilen Habitat Sınıfları, Tehlike Sınıfları, Nispi Bolluk ve Endemizm kategorilerine göre sınıflandırılmıştır. Habitat Sınıfları 1.Orman 2.Maki 3.Frigana (Çoğu dikenli, alçak boylu ve yumak yastık oluşturan bitkiler) 4.Kültür Alanları(Bağ, bahçe v.b.) 5.Mera 6.Nemli Çayır, Bataklık ve Sulak Alanlar 7.Step 8.Kayalık Tehlike Sınıfları Ex : Tükenmiş-Extinct Endemik Türler (Exinct) E: Tehlikede olan türler (Endadgered) V: Zarar Görebilir Türler (Vulnareble) R: Nadir Türler (Rare) I: Meçhul Türler K: Yeterince Bilinmeyen Türler (Insuffuciently Known) O: Tehlike Dışı Türler (Out of Danger) nt: Nadir veya Tehdit Altında Olmayan Türler Nispi Bolluk 1. Çok Nadir 2. Nadir 3. Orta Derecede Bol 4. Bol 5. Çok Bol Endemizm L: Lokal Endemik B: Bölgesel Endemik Y: Yaygın Endemik Yapılan arazi ve literatür çalışmalarında endemik bir türe rastlanmamıştır. 22
FAUNA Yukarıda belirtilen türlerden koruma altına alınan türleri belirlemek için Türk Çevre Mevzuatı Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi ve ekleri incelenmiştir. Bern sözleşmesine göre koruma altına alınmış türler gösterilmiştir. Bern Sözleşmesine göre koruma altına alınan fauna türleri iki kategoriye ayrılmıştır. II III Kesin olarak koruma altına alınan türler Korunan türler Bern Sözleşmesi Madde 6 hükümleri Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu türler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır: a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri; b) Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek; c) Yabani faunayı, bu Sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme, geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek; d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak; e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş hayvanlar ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti Bern Sözleşmesi Madde 7 hükümleri 1 - Her Âkit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. 2 - III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü işletme şekli, 2. maddenin şartları göz önünde tutularak, populasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde düzenlenmiş olacaktır. 3 - Alınacak önlemler; a)kapalı av mevsimlerini ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları, 23
b)yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını, c)yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satışının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde düzenlenmesi hususlarını, kapsayacaktır. IUCN(International Union for Conservation of Nature) e göre koruma altına alınan fauna türleri şu şekilde sınıflandırılmıştır: E (ENDANGERED) EX (EXTINCT) I (IN DETERMİNATE ) K (İNSUFFİCİDENT KNOWN) nt O(OUT OF DANGER) R (RARE) V(VULNERABLE) Tehlikede, ilgili taksonun (tür ya da alttürün) soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya; soyun tükenmesine neden olan etkenler sürmektedir. Nesli tükenmiş olan takson. Bilinmiyor, taksonun durumu bilinmiyor Yetersiz bilinenler Yaygın, bol olan ve tehlikede olmayan Tehlike dışı, alınan önlemlerle kurtarılan Nadir, şu anda tehlikede değil Tehdit altında, zarar görebilir Türkiye nin Kuşları (KİZİROĞLU, 1989) adlı esere dayanarak Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan ve proje alanı çevresinde tanımlanan bazı kuş türleri Red Data Book (ERZ, 1977; HEINWALD et all., 1981; BAYERISCHE STAATSMINISTEIUM 1982 a and b; GEEP 1984) kategorilerine göre şu şekilde sınıflandırılmıştır: A.1 Nesli tehlikede olanlar A.2 Şiddetli tehdit altında olanlar A.3 Tehdit altındakiler A.4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler B Kategorileri Geçici-Transit türler Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün 7 Haziran 2012 tarihli 28316 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Merkez Av Komisyonu nun 2013-2014 Av Dönemi kararına göre aşağıdaki tabloda gösterilen kategoriler sınıflandırılmıştır. Ek Liste- I Ek Liste-II Ek Liste-III Orman ve su İşleri Bakanlığı nca koruma altına alınan yaban hayvanları Merkez Av Komisyonu nca koruma altına alınan av hayvanları Merkez Av Komisyonu nca avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanları Söz konusu faaliyet alanında endemik, nadir veya nesli tehlike altında, Bern Sözleşmesi ile koruma altında bulunan herhangi bir bitki türü bulunmamaktadır. Faaliyetin işletme aşamasında Bern Sözleşmesi hükümlerine ve Merkez Av Komisyonu Kararlarına uyulacaktır. 24
Ayrıca alanda Bern Sözleşmesi EK-2 ve EK-3 kapsamında fauna türleri bulunmakta olup, İşletme süresi boyunca Bern Sözleşmesi hükümlerine uyulacaktır. c) Av hayvanları ve bunların populasyonu ile yaşama ortamları Faaliyet alanı faunasını oluşturan türler IUCN(International Union for Conservation of Nature), 2013-2014 Merkez Av Komisyonu kararı ve Bern sözleşmesi ve Sekreteryasına (1999) göre incelenmiş olup, Kuşlar (=Aves) için ayrıca Red Data Book kategorileri ve Türkiye de bulunma statüleri belirtilmiştir. Faaliyetle ilgili olarak ta yukarıda fauna listesinde verilen türler ve diğer yaban hayatı türleri üzerinde herhangi bir olumsuz etki yapılmayacak, avlanma, alıkonma, yavru ve yumurtalarına zarar verme gibi faaliyetlerde kesinlikle bulunulmayacaktır. Tablo II.5 İç Su Balıkları Tablosu BİLİMSEL ADI TÜRKÇE ADI END. BERN IUCN EKO. CYPRINIDAE Cyprinus carpio carpio Sazan balığı - - - + Leuciscus borysthenicus Tatlısukefali - - - +/- Leuciscus cephalus Tatlısukefali - - - + MUGILIDAE Liza ramada Has kefal - - - + Mugil cephalus Kefal - - - + PERCIDAE Perca fluviatilis Tatlısulevreği - - - +/- SALMONIDAE Salmo trutta Alabalık - - - + Salmo trutta Alabalık - - - + İç sulardaki canlılar Bern Sözleşmesi ve IUCN(International Union for Conservation of Nature) e göre listelerde değerlendirilmiştir. Ayrıca yenilebilir özelliklerine göre ek bir sınıflandırma yapılmıştır. İçsu balıklarının ekonomik özellikleri şöyle gösterilmiştir; + Yenir +/- Yenir, ancak tercih edilmez - Yenmez Söz konusu proje akarsular dışında herhangi bir sulak alan, deniz kıyısı gibi habitattan geçmemektedir. 25
3) Meteorolojik Veriler: -Meteorolojik Durum: Meteorolojik özelliklerin açıklanması (bölgenin genel iklim koşulları, basınç, sıcaklık, yağış, rüzgar (esme sayılarına göre mevsimlik, yıllık rüzgar diyagramları, hâkim rüzgar yönü), nem, buharlaşma dağılımları, aylık sıcaklıkların maksimum, minimum ve ortalama değerleri, Baraj suyu sıcaklıkları, meteorolojik parametre dağılımlarının tablo, grafik ve metin olarak ifade edilmesi (Baraj suyu analizlerinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğine göre mevsimsel olarak yapılması) Meteorolojik ve İklimsel Özellikler Proje alanı Samsun İli, Bafra İlçesi, Düzköy Köyü, Derbent Baraj Gölünde yer almakta olup Bafra Meteoroloji Müdürlüğü 1970-2010 bülteni verileri analiz edilerek bu bölüm hazırlanmıştır. Bafra Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü, deniz seviyesinden 20 metre yükseklikte, 41 enlem, 35 boylamda bulunmaktadır. Bu müdürlüğe ait 1970 2010 yılları arası gözlem kayıtlarından elde edilen onaylı meteorolojik veriler uzun yıllar değerleri olarak rapor ekinde onaylı örneği yer almaktadır. (Bkz. Ek-11) a) Bölgenin Genel ve Lokal İklim Koşulları Samsun İlinde genel olarak ılıman bir iklim hüküm sürmesine rağmen, İl'de iki ayrı iklim tipine ait özellikleri de görmek mümkündür. İlin Sahil kesiminde tipik bir Karadeniz iklimi hüküm sürmesine rağmen iç kesimlerde dağlarında etkisiyle karasal iklim özelliklerini görmek mümkündür. Bu duruma bağlı olarak sahil kesiminde yazlar sıcak kışlar ılık ve bol yağışlı geçerken iç kesimlerde ise yüksekliği 2000 m yi bulan Akdağ ve 1500 m yi bulan Canik dağlarının etkilerinden dolayı kışlar soğuk yağmur ve kar yağışlı, yazlar ise serin geçmektedir. b) Basınç Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları, Bafra meteoroloji müdürlüğünden elde edilen yerel basınç değerlerine göre, yıllık ortalama yerel basınç değeri 1003,1 hpa dır. En yüksek aylık ortalama yerel basınç Mart ayında (1030,8 hpa), en düşük aylık ortalama yerel basınç ise Ocak ayında (978,5 hpa) dır. Aylara göre dağılımları gösteren grafik Şekil II.1 da sunulmuş olup, değerler Tablo II.6 de verilmiştir. Tablo II.6. Basınç Değerleri (hpa) Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık Ortalama Yerel Basınç (hpa) 1006,3 1004,8 1003,6 1001,6 1000,7 1000,3 999,1 999,6 1002,6 1005,5 1005,7 1006,0 1003,1 En Yüksek Yerel Basınç (hpa) 1024,7 1022,9 1030,8 1020,5 1013,0 1011,8 1008,4 1008,4 1016,5 1020,0 1020,5 1022,3 1030,8 En Düşük Yerel Basınç (hpa) 978,5 983,3 980,6 986,4 987,4 987,8 986,8 988,9 988,6 992,7 985,9 984,8 978,5 Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları, Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Verileri 26
SICAKLIK (C) Basınç (hpa) KUZEY SU ÜRÜNLERİ 1040 1030 1020 1010 1000 990 980 970 960 950 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar Ortalama Yerel Basınç (hpa) En Yüksek Yerel Basınç (hpa) En Düşük Yerel Basınç (hpa) Şekil II.1. Aylara Göre Yerel Basınç Dağılımı c) Sıcaklık: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları, Bafra Meteoroloji müdürlüğünden elde edilen sıcaklık değerlerine göre, yıllık ortalama sıcaklık değeri 13,6 C, ölçülen en yüksek sıcaklık değeri 40,8 C ile Temmuz ayında, ölçülen en düşük sıcaklık değeri -10,9 C ile Ocak ayında kaydedilmiştir. Aylara göre dağılımları gösteren grafik Şekil II.2 de sunulmuş olup, değerler Tablo II.7 de verilmiştir. Tablo II.7. Sıcaklık Değerleri (ºC) Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık Ortalama Sıcaklık 5,7 6,0 7,4 11,0 15,3 20,0 22,8 22,7 19,1 15,2 11,2 7,7 13,6 En Yüksek Sıcaklık 25,3 26,2 30,0 34,8 37,4 38,4 40,8 40,4 34,6 36,0 28,2 25,1 40,8 En Düşük Sıcaklık -10,9-7,9-7,5-2,0 3,0 2,0 9,4 1,0 6,8 3,0 -,3,8 -,4,3-10,9 Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları, Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Verileri 50 40 30 20 10 0-10 Ortalama Sıcaklık En Yüksek Sıcaklık En Düşük Sıcaklık -20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar Şekil II.2. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Aylara Göre Sıcaklık Dağılımı 27
Yağış (mm) KUZEY SU ÜRÜNLERİ d) Yağış: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları, Bafra Meteoroloji müdürlüğünden elde edilen yağış değerlerine göre, yıllık ortalama toplam yağış miktarı 792,2 mm, günlük en çok yağış miktarı 90,1 mm ile Ağustos ayındadır. Aylara göre dağılımları gösteren grafik Şekil II.3 de sunulmuş olup, değerler Tablo II.8 de verilmiştir. Tablo II.8. Yağış Değerleri (mm) Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık Ort Top Yagıs Mik (mm) 79,1 62,4 59,9 56,6 48,3 46,9 30,2 44,9 62,4 100,7 96,2 104,6 792,2 Günlük Maksimum Yağış (mm) 37,9 43,1 35,3 42,3 53,5 42,4 78,2 90,1 77,6 79,0 62,4 61,0 90,1 Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları, Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Verileri 120 100 80 60 40 20 Ort Top Yagıs Mik (mm) Günlük Maksimum Yağış (mm) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar Şekil II.3. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Aylara Göre Yağış Dağılımları d) Ortalama Nispi Nem: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları, Bafra Meteoroloji İstasyon Müdürlüğünden elde edilen nispi nem değerlerine göre, yıllık ortalama nispi nem %68,6 olup, en düşük nem ise % 17 olarak ile Temmuz ayında görülmektedir. Aylara göre dağılımları gösteren grafik Şekil II.4 de sunulmuş olup, değerler Tablo II.9 de verilmiştir. Tablo II.9. Nem Değerleri (%) Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık Ortalama Nem (%) 71,8 73,6 76,7 78,4 78,2 74,3 72,3 73,8 76,3 77,8 72,5 71,6 68,6 En Düşük Nem (%) 21 22 20 20 31 24 17 33 19 22 21 23 17 Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Verileri 28
Buharlaşma miktarı (mm) % Nem KUZEY SU ÜRÜNLERİ 80 70 60 50 40 30 Ortalama Nem (%) En Düşük Nem (%) 20 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar Şekil II.4. Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden Elde Edilen Aylara Göre Nem Dağılımları e) Buharlaşma Dağılımları Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları Bafra Meteoroloji Müdürlüğünden elde edilen buharlaşma değerlerine göre, yıllık ortalama açık yüzey buharlaşması 875,7 mm olup, maksimum açık yüzey buharlaşması 10,7 mm ile Temmuz ayında görülmüştür. Aylara göre dağılımları gösteren grafik Şekil II.5 de sunulmuş olup, değerler Tablo II.10 da verilmiştir. Tablo II.10. Buharlaşma Değerleri Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık Ortalama Buharlaşma(mm) 1,4 71,9 100,8 139,5 166,7 156,5 103,2 65,0 47,3 23,4 875,7 Maksimum Buharlaşma(mm) 3,8 9,2 8,2 8,8 10,7 9,4 8,6 7,4 7,2 5,6 10,7 Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2010 yılları, Bafra Meteoroloji Müdürlüğü Verileri 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar Ortalama Buharlaşma(mm) Maksimum Buharlaşma(mm) Şekil II.5. Bafra Meteoroloji İstasyonundan Elde Edilen Buharlaşma Dağılımları 29