SPOR HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI SPORCULARDA KARDİYAK SEBEPLİ ANİ ÖLÜMLER DOÇ.DR.ERDEM KAŞIKCIOĞLU 1
35 yaşın altındaki sporcularda ani ölüm nedenleri 2% 1% 2% 4% 2% 2% 35% 3% 3% 3% 4% 5% 24% 10% Hipertrofik Kardiyomiyopati Kardiyak Kitle Artışı Koroner Anomali Aort Anevrizma Rüptürü Aort Stenozu Miyokardit Dilate Kardiyomiyopati Aritmojenik Sağ V.Displazisi Mitral Kapak Prolapsusu Koroner Arter Hastalığı Diğer Konjenital K.H. Uzun QT Normal Diğer 2
35 yaş üstü sporcularda ani ölüm nedenleri 5% 5% 5% 5% Koroner Arter Hastalığı Hipertrofik Kardiyomiyopati Mitral Kapak Prolapsusu Diğer Kapak Hastalığı 80% Açıklanamayan 3
Hipertrofik kardiyomiyopati Sol ventrikül ön yükünü arttıran (aort stenozu, aort koartasyonu, sistemik hipertansiyon v.b.) durumların yokluğunda ortaya çıkan, dilatasyonun eşlik etmediği hipertrofiyle karakterizedir. 4
Hipertrofik kardiyomiyopati Aile öyküsü (Otozomal dominat geçiş) Asemptomatikten senkopa kadar uzanan semptomlar yelpazesi (dispne, çarpıntı, baş dönmesi) Üfürüm, valsalva manevrasıyla artar 5
6
7
8
İVS 1.5 ve asimetriktir (İVS/PD 1.3) Septal hareket kısıtlılığı Küçük sol ventrikül kavitesi 9
GRİ ZON HİPERTROFİK KARDİYOMİYOPATİ SPORCU KALBİ + - + + + + - + LV kavite < 45 mm LV kavite >55 mm LA genişleme Değişik EKG paternleri Anormal LV doluşu Kadın cinsiyet Egzersizin bırakılmasıyla kalınlık HCM aile öyküsü ve/veya gen mutasyonu - + - - - - + - 10
Koroner Arter Anomalileri Koroner anomali 24% 11
Koroner Arter Anomalileri Asemptomatikten; anjina, senkop, konjestif kalp yetmezliği, miyokardiyal infarktüs ve ani ölüme kadar uzanan klinik yelpazeye sahiptir. 12
Aort Anevrizma Rüptürü Aort anevrizma rüptürü 5% 13
Marfan sendromu Yapısal fibril protein genlerinde defekt saptanmıştır. Aile öyküsü (Otozomal dominant) Göz bulguları: lens dislokasyonu 14
İskelet sistemi Araknodaktili Uzun Uzun ve ince ekstremiteler (Kol uzunluğu boydan fazladır) Göğüs Göğüs deformitesi (pektus ekskavatus veya karinatus) Eklem Eklem hiperelastisitesi SkolyozSkolyoz Yüksek Yüksek damak 15
16
Kardiyovasküler bulgular Aortik Aortik kök dilatasyonu Aort Aort regürjitasyonu Aort Aort anevrizması ve diseksiyonu Mitral Mitral valv prolapsusu Mitral Mitral regürjitasyonu DisritmiDisritmi Marfan sendromu tanısı bu bulgulardan en az ikisinin varlığıyla konur. 17
Aort Stenozu Aort stenozu 4% 18
Aort stenozu Boyuna Boyuna doğru yayılan haşin bir sistolik ejeksiyon suflü duyulur. EKG de sol ventrikül hipertrofisi ve strain bulguları mevcuttur. Tanı ekokardiyografiyle konur. 19
Miyokardit Miyokardit 3% 20
Miyokardit Cox Cox B, echovirus, adenovirus, influenza virüsler Çoğu Çoğu subklinik Semptomlar: dispne, ortopne, öksürük ve egzersiz intolerası Ateşin Ateşin yokluğunda taşikardi S3 S3 galo, düşük amplitüdlü apikal üfürüm Pulsus Pulsus alternans 21
22
23
Aritmojenik Sağ Ventrikül Displazisi Aritmojenik Sağ Ventrikül Displazisi %3 24
Aritmojenik sağ ventrikül displazisi Sağ ventrikülün yağ ve fibröz dokuyla infiltrasyonuyla karakterizedir. EKG de inkomplet RBBB ve V1-4 de T negatifliği görülebilir. Ventriküler ve supraventriküler aritmilere neden olur. 25
Mitral Kapak Prolapsusu Mitral kapak prolapsu %2 26
Mitral kapak prolapsusu Çoğunlukla Çoğunlukla asemptomatiktir. EKG de EKG de inferiyor derivasyonlarda bifazik, negatif T dalgaları ve aritmiler görülebilir. 27
28
Mitral kapak prolapsuslu sporcuda Senkop hikayesi Ailede ani ölüm Egzersizle artan göğüs ağrısı Sık ventriküler ektopik vuru veya sustained SVT ataklarının tekrarlaması Orta-ileri mitral regürjitasyonu Çıkan aort dilatasyonu 29
35 yaş üstü sporcularda ani ölüm nedenleri 5% 5% 5% 5% Koroner Arter Hastalığı Hipertrofik Kardiyomiyopati Mitral Kapak Prolapsusu Diğer Kapak Hastalığı 80% Açıklanamayan 30
Koroner arter hastalığı Ölümlerin çoğu egzersiz süresince yada bir saat içinde görülür. Olguların yaklaşık %30 unda ani ölüm ilk manifestasyondur. Semptomlar sıklıkla göz ardı edilir. 31
Koroner arter hastalığı risk faktörleri Cinsiyet Yaş Aile öyküsü Hiperlipidemi Hipertansiyon Sigara Diabetes Mellitus Obezite Tip A kişilik yapısı 32
33
34
35
36
Konjenital Kalp Hastalığı Konjenital Kalp Hastalığı %2 37
Konjenital Kalp Hastalığı Sol ventrikül çıkış yolu obstrüksiyonu PDA VSD Aort Koartasyonu Fallot Tetralojisi ASD Ebstein anomalisi 38
İleri inceleme gerektiren durumlar Senkop Aile öyküsü Sık prematür vurular PR intervali 0.3 sn QRS kompleksleri anormalse Egzersiz testi, 24 saatlik holter monitörizasyonu ve ekokardiyogram yapılmalıdır. 39
Hipertansiyon Tedaviyle kontrol edilmemiş veya şiddetli hipertansif olgular (diyastolik basınç >115 mmhg) ve hedef organ hasarı olanlar dikkatli şekilde değerlendirilmeli ve takip edilmelidir. Ağır fizik aktivite yasaklanmalıdır. 40
Diğer sebepler Egzersizin indüklediği koroner vazospazm Kokain kullanımı Eritropoetin kullanımı Orak hücre anemisi Termoregülasyon bozukluğu 41
Anamnez ŞikayetiŞikayeti Şikayete Şikayete yönelik sorgulama Önceki Önceki tıbbi rahatsızlıkları Aile Aile öyküsü İlaç İlaç kullanımı 42
Kalp hastalığını düşündüren semptomlar Göğüs Göğüs ağrısı HalsizlikHalsizlik ÇarpıntıÇarpıntı Dispne Dispne Pre-senkop Pre-senkop ve senkop 43
Aile öyküsü Ailenizin Ailenizin herhangi bir bireyinde yüksek tansiyon ve/veya kalp problemi var mı? Ailenizden Ailenizden herhangi bir kimsede 50 yaşın altında ani ölüm var mı? 44
İlaç kullanımı Sigara ve/veya alkol kullanıyor musunuz? Kullandığınız herhangi bir ilaç ya da madde var mı? 45
Fizik muayene İyi yapılmış fizik muayene ayırıcı tanıya götürebilir. 46
ESC önerisi! Genç sporcu Anamnez, Aile öyküsü, 12 lead EKG Negatif Pozitif Yarışma Negatif İleri inceleme yöntemleri 47
Yoğun egzersizin kontrendike olduğu durumlar Hipertrofik Hipertrofik kardiyomiyopati Dilate Dilate aortalı marfan sendromu Koroner Koroner arter hastalığı Koroner Koroner arterlerin konjenital anomalileri Kontrolsüz Kontrolsüz ventriküler aritmiler 48
Yoğun egzersizin kontrendike olduğu durumlar Aort Aort stenozu ve pulmoner stenoz içeren şiddetli vasküler hastalık Aort Aort koarktasyonu Akut Akut miyokardit Dilate Dilate kardiyomiyopati Siyanotik Siyanotik konjenital kalp hastalığı Pulmoner Pulmoner hipertansiyon 49