i
Komisyon KPSS TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR Türkçe, Matematik, Tarih, Coğrafya, Vatandaşlık ISBN: 978-9944-919-57-9 2007, Pegem A Yayıncılık Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları, Pegem A Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Mart 2007 3. Baskı: Eylül 2007 Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Yayın Yönetmeni: Gürsel Avcı Dizgi: Fikret Kaplan Baskı: Baran Ofset Ankara Tel: (0312) 367 66 92 Pegem A Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. Adakale Sokak 4/1 Yenişehir ANKARA Tel: (312) 430 67 50 430 67 51 Belgeç: (312) 431 37 38 İnternet: http://www.pegema.com.tr E-posta: pegema@pegema.com.tr ii
SUNU Değerli KPSS adayları Mevcut sınav sisteminde yer alan soruların tekrar ele alınıp soru bankası olarak siz adaylara sunulması, amaç itibariyle standart soru bankalarından farklılık arz etmemektedir. Ancak; çıkmış soruların soru bankası haline getirilmesi, belli bir zaman aralığında KPSS sınavının hangi konulara ağırlık verdiğini anlamak açısından diğer soru bankalarından önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Elinizdeki kitap, 1999 2006 yıllarını kapsayan KPSS genel yetenek-genel kültür sınavlarında çıkmış soruları kapsamaktadır. Soruların çözümleri uzman kadrolar tarafından yapılmış olup, siz adaylara rehber niteliğinde olması amaçlanmıştır. Bu anlamda KPSS Tamamı Çözümlü Genel Yetenek-Genel Kültür Çıkmış Sorular kitabımızın siz adaylara faydalı olacağını umuyor, hepinize Pegem A Yayıncılık adına başarılar diliyoruz. Pegem A Yayıncılık iii
İÇİNDEKİLER Sunu... iii İçindekiler...iv TÜRKÇE (ss: 1-190) Sözcükte Anlam...1 Cümlede Anlam...16 Paragrafta Yapı...51 Paragrafta Konu...70 Paragrafta Ana Düşünce...83 Paragrafta Yardımcı Düşünce...105 Paragraf Anlatım Biçimi...146 Anlatım Bozukluğu...148 Yazım Kuralları...168 Noktalama İşaretleri...173 Sözcük Türleri...180 Cümlenin Öğeleri...184 Ekler...186 Eylemler...187 Eylemde Çatı...189 MATEMATİK (ss: 191-304) Sayılar...193 Bölme Bölünebilme...208 OBEB OKEK...212 Rasyonel Sayılar...214 Üslü Sayılar...224 Köklü Sayılar...231 Birinci Dereceden Eşitsizlikler...238 Mutlak Değer...242 Çarpanlara Ayırma...244 Oran Orantı...252 Birinci Dereceden Denklemler...257 Denklem Kurma...261 Yaş Problemi...273 Hız Problemi...277 İşçi Havuz Problemi...281 Yüzde Faiz Problemi...284 Kâr Zarar Problemleri...288 v
Karışım Problemi...293 Kümeler...295 İşlem Modüler Aritmetik...297 İkinci Dereceden Denklemler...299 Permütasyon Kombinasyon...301 Olasılık...303 GEOMETRİ (ss: 305-353) Geometrik Kavramlar ve Açılar...307 Üçgen...309 Üçgende Uzunluk...310 Benzerlik ve Alan...316 Dörtgenler...321 Çokgenler...331 Çember Daire...332 Katı Cisim...334 Analitik...337 Grafik...340 TARİH (ss: 355-482) İslamiyet ten Önceki Türk Tarihi...357 İlk Türk İslam Devletleri...362 Büyük Selçuklu Devleti...364 Türkiye Tarihi...366 Osmanlı Devleti Yükselme Dönemi...369 Osmanlı Devleti Kültür Medeniyeti...371 Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi...381 Osmanlı Devleti Gerileme Dönemi...383 Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi...385 1. Dünya Savaşı ve Sonuçları...394 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi...398 TBMM nin Açılması...409 Kurtuluş Savaşı Dönemi...413 Türk İnkılâbı (Siyasi)...428 Türk İnkılâbı (Ekonomik)...434 Türk İnkılâbı (Eğitim Kültür)...440 Türk İnkılâbı (Hukuki)...449 Türk İnkılâbı (Toplumsal)...451 vi
Türk İnkılâbı (Kronoloji)...456 Çok Partili Yaşama Geçiş...459 Atatürk İlkeleri...464 Dış Politika...471 COĞRAFYA (ss: 483-570) Türkiye nin Matematik ve Özel Konumu...485 Türkiye nin İklimi...490 Türkiye de Bitki Örtüsü...494 Türkiye de Sıcaklık...495 Türkiye nin Yerşekilleri...496 Türkiye de Dağlar...498 Türkiye de Ovalar...499 Türkiye de Akarsular...500 Türkiye de Baraj ve Göller...502 Türkiye de Toprak Tipleri, Erozyon ve Heyelan...503 Türkiye Nüfusunun Özellikleri...504 Türkiye de Nüfus Dağılışı...508 Türkiye de Nüfus Yoğunluğu...510 Türkiye de Göçler...511 Türkiye de Yerleşme...513 Türkiye de Şehirler...515 Türkiye nin Ekonomisi...516 Türkiye de Tarım...517 Türkiye de Hayvancılık...525 Türkiye de Balıkçılık...528 Türkiye de Sanayi...529 Türkiye de Ticaret...533 Türkiye de Turizm...535 Türkiye de Ulaşım...537 Türkiye de Ormancılık...539 Türkiye de Enerji ve Kaynakları...540 Türkiye de Madenler...543 Karadeniz Bölgesi...545 Marmara Bölgesi...549 Ege Bölgesi...553 Akdeniz Bölgesi...557 İç Anadolu Bölgesi...560 Güneydoğu Anadolu Bölgesi...562 Doğu Anadolu Bölgesi...565 Harita Bilgisi...566 Grafik ve Tablo Yorumu...567 vii
VATANDAŞLIK (ss: 571-625) Temel Hukuk...573 Anayasanın Genel Esasları...574 Temel Hak ve Hürriyetler...580 Yasama...584 Yürütme...591 Yargı...598 Demokrasi Seçimler Siyasi Partiler...604 Hükümet Sistemleri...607 Temel Vatandaşlık...609 İdare Hukuku...611 Vergi Hukuku...615 Güncel Sorular...616 viii
TÜRKÇE Sözcükte Anlam Cümlede Anlam Paragrafta Yapı Paragrafta Konu Paragrafta Ana Düşünce Paragrafta Yardımcı Düşünce Paragraf Anlatım Biçimleri Anlatım Bozukluğu Yazım Kuralları Noktalama İşaretleri Sözcük Türleri Cümlenin Öğeleri Ekler Eylemler Eylemde Çatı ix
1. (I) Evimizin önüne haftada iki kez eşeğiyle bir satıcı gelirdi. (II) O satıcıdan alışveriş ederdik. (III) İki yanına iki küfe yerleştirdiği eşeğiyle sokak sokak dolaşırdı. (IV) Bağdan getirdiği üzümlerini göz açıp kapayıncaya değin satardı. (V) Boş küfeleri eşeğine yükleyip köyünün yolunu tutardı. Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde deyim vardır? (1999) A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. D) III. ve IV. E) IV. ve V. IV. ve V. cümlelerde göz açıp kapayıncaya değin ve yolunu tutmak deyimleri kullanılmıştır. SÖZCÜKTE ANLAM 3. Sözcükte Anlam 1 I. Uzun yıllar kentte yaşadığı için dili enikonu düzelmişti. II. Dili pek anlaşılmayan, buraların yabancısı bir adamdı. III. Çağdaş bir yapıtın dili böylesine kılçıklı olmamalı, diyordu. IV. Gözlerin de kendine özgü bir dili olduğuna inanırdı. Yukarıdaki cümlelerin hangilerindeki "dil" sözcüğü, anlamca birbirine en yakındır? (1999) A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve III. D) II. ve IV. E) III. ve IV. I. ve II. cümlede dil sözcüğü insanların duyduklarını, düşündüklerini bildirmek için kelimelerle ve işaretlerle yaptıkları anlaşma, lisan anlamında kullanılmıştır. 4. İnce, uzun dallı badem ağaçlarının koyu gölgeleri, kıyıya inen keçi yoluna düşüyordu. 2. "Tutmak" sözcüğü, aşağıdakilerin hangisinde beğenmek anlamında kullanılmıştır? (1999) A) Ben hiçbir zaman takım tutmadım. B) O, verdiği sözü her zaman tutar. C) En sonunda, ilk gördükleri evi tuttular. D) İzlediğimiz bu filmi pek tutmadım. E) Buraya diktiğimiz ağaçların hepsi tuttu. Tutmak sözcüğü A da desteklemek B de gereğini yapmak C de kiralamak D de beğenmek E de beklenen sonucu vermek anlamında kullanılmıştır. Aşağıdakilerin hangisindeki altı çizili sözcük, bu cümledeki "düşüyor" sözcüğüyle aynı anlamda kullanılmıştır? (1999) A) Aynı saatte yola çıkan iki otobüs burada karşılaşıyor, şoförler birbirlerine korna çalıyorlardı. B) İri kar taneleri gökten ağır ağır iniyor, toprak üzerinde beyaz bir örtü oluşturuyordu. C) Kasım dedi mi, buradaki dağlara, ovalara kar yağar, her taraf bembeyaz kesilirdi. D) Başka bir uçakla göklere yükseltilen planör, bir süre uçtuktan sonra aşağı doğru süzülür ve alana inerdi. E) Perdenin aralığından sızan güneş ışınları yüzüne vuruyor, onu rahatsız ediyordu. Düşmek sözcüğü soruda verilen cümlede vurmak, değmek anlamında kullanılmıştır. Bu anlam E seçeneğinde vardır.
MATEMATİK Sayılar Bölme Bölünebilme OBEB OKEK Rasyonel Sayılar Üslü Sayılar Köklü Sayılar Birinci Dereceden Eşitsizlikler Mutlak Değer Çarpanlara Ayırma Oran Orantı Birinci Dereceden Denklemler Denklem Kurma Yaş Problemi Hız Problemi İşçi Havuz Problemi Yüzde Faiz Problemi Kâr Zarar Problemleri Karışım Problemi Kümeler İşlem Modüler Aritmetik İkinci Dereceden Denklemler Permütasyon Kombinasyon Olasılık x
1. Üç basamaklı ABB sayısının, iki basamaklı AB sayısıyla çarpımı 25 000 olduğuna göre, B hangi rakamı göstermektedir? (1999) A) 0 B) 2 C) 5 D) 6 E) 8 SAYILAR Sayılar 193 4. Ardışık üç tamsayının toplamı 93 tür. Buna göre, ortadaki sayı kaçtır? (1999) A) 36 B) 34 C) 33 D) 31 E) 30 Şekilde gösterilen 1. işlemde B B = 0 olması gerekir. Buna göre, B = 0 olmalıdır. x 1. A B B A B + 2 5 0 0 0 2. Beş basamaklı en büyük doğal sayı, dört basamaklı en büyük doğal sayıdan ne kadar fazladır? (1999) A) 99 900 B) 99 000 C) 90 000 D) 89 990 E) 89 900 Beş basamaklı en büyük doğal sayı: 99999 Dört basamaklı en büyük doğal sayı: 9999 90 000 Bu sayılardan en küçüğü x olsun. Bu sayıların toplamı 93 olduğuna göre; x + x + 1+ x + 2 = 93 3x + 3 = 93 3x = 90 x = 30 olur. Buna göre, ortadaki sayı x + 1= 30 + 1 = 31 bulunur. 5. İki basamaklı ve birbirinden farklı dört pozitif tamsayının toplamı 338 dir. Bu sayıların en küçüğü kaç olabilir? (1999) A) 40 B) 41 C) 42 D) 43 E) 44 Bu sayılardan 3 ünü en büyük tutalım ve dördüncüyü hesaplayalım: 99 + 98 + 97 + x = 338 294 + x = 338 x = 44 Bu sayılardan en küçüğü en az 44 olabilir. 3. 8 7 m m n Yukarıdaki bölme işleminde n kaçtır? (1999) A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 2 87 = m + n olduğundan m = 9 olur. Buna göre, 2 87 = 9 + n n = 87 81 n = 6 bulunur. 6. Çarpımları 168 olan ardışık iki pozitif çift sayıdan küçük olanı kaçtır? (1999) A) 8 B) 10 C) 12 D) 16 E) 18 Bu sayılardan küçüğü x olsun. 2 x (x + 2) = 168 x + 2x 168 = 0 (x + 14)(x 12) = 0 x = 14 ve x = 12 Pozitif denildiğinden x = 12 alınır.
GEOMETRİ Geometrik Kavramlar ve Açılar Üçgen Üçgende Uzunluk Benzerlik ve Alan Dörtgenler Çokgenler Çember Daire Katı Cisim Analitik Grafik xi
Geometrik Kavramlar ve Açılar 307 GEOMETRİK KAVRAMLAR VE AÇILAR 1. ABC bir üçgen 2. B E A o 72 ( 2x 4) o ( x + 10) o BC //EF o m( BAC) = 72 o m( ABC) = ( 2x 4) o m( CDE) = ( x + 10) m ( CDF) = y C D y F Yukarıdaki verilere göre, y kaç derecedir? (2001) A) 138 B) 136 C) 134 D) 132 E) 128 A 72 (2x-4) B (x+10) C (x+10) E D F BC//EF olduğundan m(edc) = m(bca) = x + 10 ABC de y ( ) ( ) ( ) 180 = 2x 4 + x + 10 + 72 180 = 3x + 78 3x = 102 x = 34 olur. m EDF = x + 10 + y 180 = 34 + 10 + y y = 136 bulunur. C E x D L o 25 B y EK //BA m KDL = 25 ( ) ( ) ( ) m BCD = x m ABC = y o K A Yukarıdaki verilere göre, x + y kaç derecedir? (2002) A) 185 B) 190 C) 198 D) 200 E) 205 [ AB ] yi uzatırsak, m(cbs) = 180 y olur. m(ldk) = m(edc) = 25 dir. C C den geçen ve EK //BA //PR olan PR çizilirse m(edc) = m(dcr) = 25 ve m(sbc) = m(bcr) = 180 y olur. Buna göre, m(dcb) = m(dcr) + m(bcr) x = 25 + 180 y x + y = 205 bulunur.
TARİH İslamiyet ten Önceki Türk Tarihi İlk Türk İslam Devletleri Büyük Selçuklu Devleti Türkiye Tarihi Osmanlı Devleti Yükselme Dönemi Osmanlı Devleti Kültür Medeniyeti Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi Osmanlı Devleti Gerileme Dönemi Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi 1. Dünya Savaşı ve Sonuçları Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi TBMM nin Açılması Kurtuluş Savaşı Dönemi Türk İnkılâbı (Siyasi) Türk İnkılâbı (Ekonomik) Türk İnkılâbı (Eğitim Kültür) Türk İnkılâbı (Hukuki) Türk İnkılâbı (Toplumsal) Türk İnkılâbı (Kronoloji) Çok Partili Yaşama Geçiş Atatürk İlkeleri Dış Politika xii
İslamiyet ten Önceki Türk Tarihi 357 İSLAMİYET TEN ÖNCEKİ TÜRK TARİHİ 1. Türk devletlerinde, önceki dönemlerde ekonomik etkinlikler yalnız hayvancılığa dayanıyordu. Daha sonra bu durum değişmiş, tarım önem kazanmıştır. Tarım hangi Türk devleti zamanında önem kazanmaya başlamıştır? (1999) A) Hunlar B) Göktürkler C) Uygurlar D) Karluklar E) Hazarlar Uygurlar zamanında Türkler yerleşik yaşama geçmiştir. Yerleşik yaşamın temel geçim kaynağı da tarımdır. Bu nedenle Türklerde tarım Uygurlarla önem kazanmıştır. 3. Aşağıdakilerden hangisi Göktürklerde, devlet adamlarının millete hesap vermesi, devlet ve halkın karşılıklı olarak görevlerinin belirtilmesi konularını içermektedir? (1999) A) Orhun Yazıtları B) Karabalgasun Yazıtları C) Oğuz Kağan Destanı D) Şehname E) Manas Destanı Orhun Yazıtları nda sosyal adaletten ve millet ile devlet adamları arasındaki karşılıklı görev ve sorumluluklardan bahsedilmiştir. Karabalgasun Yazıtları Uygurlar a, Oğuz Kağan Destanı Hunlar a, Manas Destanı Kırgızlar a, Şehname Firdevsi ye ait eserlerdir. 2. Uygurların Budizm ve Maniheizm dinlerini kabul etmeleri aşağıdakilerin hangisinde etkili olmuştur? (1999) A) Sanat alanında gelişmelerinde B) Bağımsız devlet kurmalarında C) İki ayrı devlet halinde yaşamalarında D) Orta Asya'dan batıya göç etmelerinde E) Askerlik açısından güçlenmelerinde Manihaizm dini Uygurların toplumsal yaşamında ve sanat anlayışının gelişmesinde etkili olmuştur. Uygarların yerleşik yaşama geçmeleri de kültürlerini etkilemiştir. 4. İslamiyet ten önceki Türk devletlerinin dini anlayışlarında aşağıdakilerden hangisi yoktur? (1999) A) Gök Tanrı'ya inanılması B) Ölümden sonra yaşama inanılması C) Dinsel inançlara saygı gösterilmesi D) Kendi dinlerinden olmayanlardan cizye vergisi alınması E) Ölen kişinin mezarının yanına, öldürdüğü düşman sayısı kadar balbal (heykel) dikilmesi Cizye vergisi İslam devlerinde Müslüman çiftçilerden alınan vergidir. İslamiyet ten önceki Türk devlerinde yoktur.
COĞRAFYA Türkiye nin Matematik ve Özel Konumu Türkiye de Hayvancılık Türkiye de Balıkçılık Türkiye nin İklimi Türkiye de Sanayi Türkiye de Bitki Örtüsü Türkiye de Ticaret Türkiye de Sıcaklık Türkiye de Turizm Türkiye nin Yerşekilleri Türkiye de Ulaşım Türkiye de Dağlar Türkiye de Ormancılık Türkiye de Ovalar Türkiye de Akarsular Türkiye de Baraj ve Göller Türkiye de Toprak Tipleri, Erozyon ve Heyelan Türkiye de Enerji ve Kaynakları Türkiye de Madenler Karadeniz Bölgesi Marmara Bölgesi Türkiye Nüfusunun Özellikleri Türkiye de Nüfus Dağılışı Türkiye de Nüfus Yoğunluğu Türkiye de Göçler Ege Bölgesi Akdeniz Bölgesi İç Anadolu Bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi Türkiye de Yerleşme Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye de Şehirler Harita Bilgisi Türkiye nin Ekonomisi Grafik ve Tablo Yorumu Türkiye de Tarım xiii
Türkiye nin Matematik ve Özel Konumu 485 TÜRKİYE NİN MATEMATİK VE ÖZEL KONUMU 1. Türkiye'nin yüzölçümü, aşağıdaki ülkelerin hangisinin yüzölçümünden küçüktür? (1999) A) Irak B) İran C) Suriye D) Yunanistan E) Bulgaristan Türkiye nin komşuları içinde yüzölçümü en büyük İran dır. İran ın yüzölçümü Türkiye den büyüktür. 3. İzmit Bilecik Kütahya Afyon Burdur Yukarıdaki haritada verilen ve yaklaşık aynı meridyen üzerinde bulunan merkezlerden hangisinin, Dünya dönerken, birim zamanda aldığı yol en fazladır? (1999) A) Burdur B) Afyon C) Kütahya D) Bilecik E) İzmit Ekvatora doğru meridyenlerin arası genişler. Ekvatora en yakın yer dönüşte en fazla yolu alır. 2. Afyon, Eskişehir ve Isparta il merkezlerinin yerel saatleri birbirine çok yakındır. Bu durum, Afyon, Eskişehir ve Isparta il merkezlerinin hangi yönden de birbirine yakın olduğunun bir kanıtıdır? (1999) A) Boylam dereceleri B) Yıllık sıcaklık ortalamaları C) Enlem dereceleri D) Yükseltileri E) Denize uzaklıkları Aynı boylam üzerindeki noktaların yıl boyu yerel saatleri aynıdır. 4. Aşağıdakilerin hangisinde, Türkiye'- nin aynı denize kıyısı olan iki komşusu birlikte verilmiştir? (2000) A) Gürcistan ve Bulgaristan B) Bulgaristan ve Suriye C) Irak ve Gürcistan D) Irak ve Suriye E) Bulgaristan ve Iran Gürcistan ve Bulgaristan Karadeniz e kıyısı olan ülkelerdir.
VATANDAŞLIK Temel Hukuk Anayasanın Genel Esasları Temel Hak ve Hürriyetler Yasama Yürütme Yargı Demokrasi Seçimler Siyasi Partiler Hükümet Sistemleri Temel Vatandaşlık İdare Hukuku Vergi Hukuku Güncel Sorular ii
1. Bir kimsenin, kendi şahsına veya malına yapılan ve halen devam eden, hukuka aykırı bir saldırıyı önlemek için yaptığı karşı saldırı niteliğindeki eyleme ne ad verilir? (2003) A) Koruma B) Meşru müdafaa C) Zaruret hali D) Kuvvet kullanma E) Zorda kalma Bir kimsenin kendi şahsına veya malına yapılan ve hala devam eden bir saldırıyı önlemek için yaptığı karşı saldırı niteliğindeki eyleme meşru müdafaa denir. Meşru müdafaa hukuka aykırılığı ortadan kaldıran sebeplerden biridir. 2. Aşağıdakilerden hangisi Türk hukuk düzenindeki yaptırım türlerinden biri değildir? (2006) A) Cebri icra B) Ceza C) Kısas D) Tazminat E) İptal Türk hukuk düzenindeki yaptırım türleri ceza, cebri icra, tazminat, hükümsüzlük ve iptaldir. Türk Hukukuna göre kısas bir yaptırım değildir. 3. Bir ülkede belli bir zamanda yürürlükte olan hukuk kurallarından sadece yazılı olanlara ne ad verilir? (2006) A) Kamusal hukuk B) Tarihi hukuk C) Dogmatik hukuk D) Tabii hukuk E) Mevzu hukuk Bir ülkede belli bir zamanda yürürlükte olan yazılı hukuk kurallarına mevzu hukuk (mevzuat) denir. TEMEL HUKUK 1.B 2.C 3.E 4.E 5.A 6.C Temel Hukuk 573 4. Aşağıdakilerden hangisi hukukun yazılı kaynaklarından değildir? A) Kanun B) Kanun Hükmünde Kararname C) Tüzük D) Yönetmelik E) Doktrin Doktrin (öğreti), hukukun yardımcı kaynaklarındandır. 5. Aşağıdakilerden hangisi sosyal hayatı düzenleyen kurallardan biri değildir? A) Ekonomi kuralları B) Din kuralları C) Ahlak kuralları D) Görgü kuralları E) Hukuk kuralları Sosyal hayatı düzenleyen kurallar (Sosyal düzen kuralları), Din, Ahlak, Görgü ve Hukuk kurallarıdır. 6. Aşağıdaki sosyal düzen kurallarından hangisi manevi yaptırımlı değildir? A) Din kuralları B) Objektif ahlak kuralları C) Hukuk kuralları D) Görgü kuralları E) Subjektif ahlak kuralları Din, Ahlak ve görgü kurallarının yaptırımı manevi, hukuk kurallarının yaptırımı ise maddidir.