Ekonomik durumu yetersiz olan ailelerin çocuklarının şartlı eğitim yardımı ile diğer eğitim yardımlarından faydalandırılması, Yönetici, rehber öğretmen, gönüllü veli ile katkıda bulunacak diğer kurum ve kuruluşların personelinden oluşturulacak ekipler tarafından halk eğitim merkezleri bünyesinde; eğitimin önemi, eğitime erişim, eğitim hakkından faydalanma gibi konular ile okuma yazma birinci ve ikinci Kademe okuma yazma kursları, mevsimlik gezici tarım işçilerine ve toplum liderlerine bilgilendirme çalışmaları yapılacak, ayrıca yaşam boyu eğitim felsefesinden hareketle yaygın eğitim ihtiyacı olanlar tespit edilerek eğitim ihtiyaçları karşılanması, Mevsimlik ve gezici tarım işçilerinin göç ettikleri yerlerde bulunan halk eğitim merkezi müdürlüklerince, ailelere yönelik sosyal faaliyetler yapılacak, öncelikli tarım alanları olmak üzere meslek edindirme kursları düzenlenecek, toplumsal gelişime destek bakımından aile içi ve bireysel eğitim-danışmanlık hizmetleri verilmesi, İl/İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından, mevsimlik ve gezici tarım işçilerinin maddi ihtiyaçları karşılanması, çocuklarının okul kıyafetleri, kırtasiye vb. gereksinimleri giderilmesi, Mevsimlik gezici tarım işçisi olarak çalışan ailelerin çocuklarının izlenebilmesi için e-okııl sistemi öğrenci genel bilgileri ekranında oluşturulacak bölüme okul yönetimince öğrenci bilgileri düzenli olarak sisteme işlenmesi, Mevsimlik gezici tarım işçisi çocuklarına yönelik yürütülen çalışmalar altışar aylık dönemler (haziran-aralık) halinde raporlanarak Bakanlığımıza gönderilmesi talimatları verilmiştir. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. 5. Mevsimlik tarım işçilerinin çalışma ve yaşam şartları iyileştirilecektir. 5.1 İŞKUR tarafından mevsimlik gezici tarım işçilerine mesleki ve beceri eğitim programları uygulanarak hedef illere yerleşme imkânları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, KOSGEB, Meslek Kuruluşları e) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mevsimlik gezici tarım işçilerinin geçici olarak ikamet ettikleri hedef illerde, sürekli istihdama erişim imkânlarını geliştirmek üzere, yerel işgücü talepleri dikkate alınarak eğitim programları uygulanacaktır. Böylece mesleki nitelikleri geliştirilen, anılan grupların, zorunlu olarak sürekli göç etmesi gerekliliği ortadan kaldırılacak, tarım sektöründeki dönüşüme uygun olarak farklı sektörlerde istihdam edilmeleri sağlanacaktır. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. 172 173 Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü
1. MEVCUT DURUM Tekstil ve hazır giyim sektörü dünyada üretim sürecinde yaratılan katma değer ve ihracat gelirleri içindeki yüksek payı nedeniyle ekonomik kalkınma sürecindeki birçok ülke için önemli sektörlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Sektör, ülkemizde de üretim, ihracat ve istihdam içinde önemli bir paya sahiptir. Sektörünün ekonomiye en büyük katkısının, artan ihracat potansiyeli sayesinde ülkeye döviz kazandırması olduğu söylenebilir. Tekstil ve hazır giyim sektörü beraberce ülkemiz GSYH nin yüzde 10 unu sağlamaktadır. Özellikle ihracat odaklı bir sektör olması nedeniyle dünya ticaretindeki gelişmeler sektörü yakından etkilemektedir. Türkiye nin tekstil ve hammaddeleri ihracatı, 2014 yılında 2013 yılına kıyasla yüzde 6 lık bir artışla 8,9 milyar dolara yükselmiştir. Yine aynı dönemde, sektörün genel ihracattaki payı yüzde 5,6 ya ve sanayi ürünleri ihracatındaki payı yüzde 7,2 ye yükselmiştir (Kaynak: İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri (İTKİB), Ocak 2015). 2015-2017 Orta Vadeli Programında da Başta makine ve otomotiv olmak üzere, demir-çelik, tekstil, hazır giyim ve konfeksiyon, elektrik ve elektronik ile kimyevi maddeler ihracat stratejimizin lokomotif sektörleri olmaya devam edecektir. ifadesine yer verilerek sektörün önemi vurgulanmıştır. Küresel rekabet açısından değerlendirildiğinde ise, Çin hem tekstil ve hem de hazır giyim ihracatında en büyük üretici ve ihracatçı konumunda bulunmaktadır. Bu sektörlerde dünyanın ikinci büyük tedarikçisi AB ülkeleri ise; üretimlerini Çin, Türkiye, Bangladeş, Hindistan gibi büyük üretici ülkelere yaptırarak aynı zamanda en büyük alıcı konumunu sürdürmektedirler. AB ülkelerinin ardından tekstil ve hazır giyim toplam ihracatında Hindistan gelmektedir. Çin in üretim gücünün etkisinde olan tekstilin küresel yapısında Türkiye lehine gelişmeler de yaşanmaktadır. 2009 küresel krizinden tüm sektörler gibi olumsuz etkilense de Türk tekstil ve hazır giyim sektörleri, alıcıların stoksuz çalışması ve küçük alımlara yönelmesi sebebiyle hızlı teslimat avantajını kullanmış, Uzakdoğu nun müşterilerini Türkiye ye çekmeyi başarmıştır. Türkiye ekonomisi içinde çok güçlü ileri ve geri bağlantıları olan bu sektördeki gelişmeler tüm ekonomiyi etkileyebilmektedir. Rakip ülkelerin sektörlere tanıdığı katkılar göz önünde bulundurulduğunda, küresel rekabet gücünün sürdürülmesi dönem arz etmektedir. Tekstil sektörünün istihdam yapısı açısından değerlendirilmesinde ise göze çarpan ilk durum, geçmişte emek yoğun bir sektör olan tekstil sektörünün, son yıllarda yaşanan teknolojik gelişme ve değişmelerin etkisiyle teknoloji/sermaye yoğun bir sektör olma yolunda ilerlemekte olduğudur. 2014 yılında, en fazla tekstil ve hammaddeleri ihracatı yaklaşık 4.1 milyar dolar ile AB ülkelerine yapılmıştır. Bu oran sektörün toplam ihracatının yüzde 45,8 ini oluşturmaktadır. 2014 yılı için ihracat yapılan ikinci grup ise, yüzde 16,9 ile Eski Doğu Bloku ülkeleridir. Tablo: Türkiye nin En Fazla İhracat Yaptığı Ülkeler Ülkeler 2013 2014 Değişim (2013-2014) (%) Toplam İçindeki Pay (%) Almanya 13.696.842.428 15.156.028.213 10,7 9,6 Irak 11.948.905.271 10.896.202.645 8,8 6,9 İngiltere 8.785.124.346 9.914.028.188 12,9 6,3 İtalya 6.718.355.101 7.144.642.175 6,3 4,5 Fransa 6.376.703.538 6.466.707.833 1,4 4,1 ABD 5.640.246.710 6.345.063.908 12,5 4,0 Rusya Federasyonu 6.964.209.480 5.945.712.565-14,6 3,8 İspanya 4.334.195.627 4.763.139.962 9,9 3,0 BAE 4.965.629.586 4.662.880.768 9,9 3,0 İran 4.192.511.353 3.888.292.120-7,3 2,5 Hollanda 3.538.042.780 3.460.302.666-2,2 2,2 Misir 3.200.362.079 3.300.940.321 3,1 2,1 İsviçre 1.014.522.681 3.207.777.880 216,2 2,0 Suudi Arabistan 3.191.481.626 3.048.131.322-4,5 1,9 Romanya 2.616.312.509 3.008.858.012 15,0 1,9 İsrail 2.649.663.186 2.950.252.758 11,3 1,9 Belçika 2.573.804.149 2.940.313.007 14,2 1,9 Azerbaycan 2.960.370.840 2.876.116.503-2,8 1,8 Çin 3.600.865.335 2.861.985.605-20,5 1,8 Polonya 2.058.857.356 2.402.762.337 16,7 1,5 İlk 20 Ülke Toplami 101.027.005.981 105.240.138.788 4,2 66,7 Türkiye Genel İhracat 151.802.637.087 157.715.040.403 3,9 100,0 İlk 20 Ülke Payi (%) 66,6 66,7 Özellikle son yıllarda, Türk tekstilcilerinin ucuz işgücünden yararlanmak için Bulgaristan gibi ülkelere yatırımlarını kaydırdıkları görülmektedir. Önceleri küçük ölçekli firmalarla başlayan bu süreç, büyük holdinglerin de yatırımlarını diğer ülkelere kaydırmalarıyla devam etmiştir. Örneğin, Bulgaristan da 1000 e yakın Türk şirketi faaliyet göstermektedir. Ülkeye, tekstil ve konfeksiyon yatırımı konusunda başvuru sayısının oldukça yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Bunlara ilaveten, tekstil ve konfeksiyon sektörü, ülkemiz gibi yoğun genç nüfusa sahip ülkelerde önemli bir istihdam kaynağı olma özelliğini halen korumaktadır. KAYNAK: İTKİB, 2014 174 175
2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecektir. 1.1 Kadın istihdamı desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı 1.2 Genç istihdamı desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: Maliye Bakanlığı, SGK, KOSGEB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Halihazırda mevcut olan sigorta prim teşvikleri kapsamında genç istihdamının artırılması yönünde çalışmalar devam etmektedir. b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, KOSGEB, ASPB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR 2015 Ocak-Mart sonu itibarıyla 72.453 ü kadın olmak üzere toplam 248.623 kişiyi işe yerleştirmiştir. İŞKUR un 2013-2017 Stratejik Planındaki amaçlarından biri 2017 yılı sonuna kadar özel sektörde işe yerleştirilenler içinde kadınların oranını yüzde 35 e çıkarmaktır. Bu doğrultuda; 2014/1 sayılı Özel Politika ve Uygulamaların Geliştirilmesine İlişkin Genelge kapsamında kadınlara ve diğer dezavantajlı grupların Kurum hizmetlerinden daha etkin yararlanması amaçlanmıştır. Bununla birlikte 2010/14 Sayılı Başbakanlık Genelgesinin 8 inci maddesine istinaden İİMEK lerde Kadın sivil toplum kuruluşlarının katılımı zorunlu kılınarak İl Müdürlükleri bu yönde talimatlandırılmıştır. Yine aynı Genelgeye istinaden İİMEK in kadın istihdamı için ön plana çıkan sektörlere yönelik mesleki beceri eğitimlerine ağırlık vermesi sağlanmaya çalışılmaktadır. Ayrıca 2014 yılında İŞKUR tarafından uygulanan TYP nin Genelgesinde yapılan değişiklikle Kadınlar, engelliler, eski hükümlüler, 35 yaş üstü bireyler, Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralananlar TYP den öncelikli olarak yararlandırılmaya başlanmıştır. Öyle ki; başvurular arasındaki söz konusu dezavantajlı gruplar programa alınmadan, diğer kişiler programa dahil edilememektedir. 2015 Ocak-Mart sonu itibarıyla 10.313 ü kadın olmak üzere 22.698 kişi TYP den faydalanmıştır. SGK tarafından yayımlanan 2015 Ocak ayı İstatistik Bültenine göre Tekstil Ürünleri İmalatında toplamda 17.258 işyeri bulunmaktadır. Bu işyerlerinde çalışan 437.541 kişiden 124.473 ü kadındır. Giyim Eşyaları İmalatında toplamda 33.930 işyeri bulunmaktadır. Bu işyerlerinde çalışan 492.246 kişiden 243.707 si kadındır. Ayrıca Deri ile ilgili Ürünlerin İmalatında toplamda 6.653 işyeri bulunmaktadır. Bu işyerlerinde çalışan 63.503 kişiden 12.717 si kadındır. İşverenlerin ihtiyaç duyduğu deneyimli ve nitelikli işgücü açığını karşılamak için 23 Nisan 2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 6645 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun un 24 üncü maddesi ve 4447 sayılı Kanun un Geçici 15 inci maddesiyle yeni teşvikler ile Aktif İşgücü Programları kapsamında yürütülen İşbaşı Eğitim Programlarıyla ilgili düzenlemeler yapılmıştır. 31.12.2016 tarihine kadar başlatılan işbaşı eğitim programlarını tamamlayanlardan 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük olan kişilerin; programın bitiminden sonra en geç 3 ay içerisinde programı tamamladıkları meslek alanında istihdam edilmesi halinde; İmalat sanayi sektöründe 42 ay, diğer sektörlerde 30 ay boyunca sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır. 30.06.2015 tarihine kadar başlayan işbaşı eğitim programlarının katılımcıları için bu süreler 6 ay artırımlı uygulanacaktır. Bu kapsama girmeyenler ise kişinin cinsiyetine ve belge durumuna göre 6 ile 30 ay arasında teşvikten faydalanacaktır. Ayrıca İşbaşı eğitimlerine katılan kursiyerler için günlük 38,48 TL harçlık verilecektir. 2. Sektördeki nitelikli işgücü talebi karşılanacaktır. ÇSGB tarafından yürütülen İstihdam Teşviklerinin Etki Analizi Projesine İŞKUR tarafından gereken destek sağlanmaktadır. 6111 sayılı kanun ile belirlenen İşsizlik Sigortası Fonu tarafından finanse edilen teşvikler verilmeye devam etmektedir. 2.1 Meslek standartlarının belirlenmesi sürdürülerek sınav ve belgelendirme süreçlerine işlerlik kazandırılacaktır. ÇSGB tarafından yürütülen İstihdam Teşviklerinin Etki Analizi Projesine İŞKUR tarafından gereken destek sağlanmaktadır. 6111 sayılı kanun ile belirlenen İşsizlik Sigortası Fonu tarafından finanse edilen teşvikler verilmeye devam etmektedir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK - Meslek Standartları Dairesi Başkanlığı, Sınav ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı 176 177 b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları
d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tekstil sektöründe 61 meslek standardının çalışması 2013 yılı sonu itibarıyla tamamlanmış olup Ocak-Mayıs 2015 döneminde yeni bir meslek standardı çalışma yapılmamıştır. Bununla birlikte 2010 yılında yürürlüğe giren giren 5 ulusal meslek standardı için revizyon çalışmaları başlatılmıştır. Tekstil ve hazır giyim sektöründe toplam 31 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. Ocak-Mayıs 2015 tarihlerinde eklenen ulusal yeterlilik bulunmamaktadır. olup toplantı sırasında değerlendirilen konular önem ve öncelik sırasına göre raporlanmaktadır. Üst düzey politika belirleyen katılımcı grup tarafından günün şartlarına göre sektörün durumu değerlendirilmekte, bilgilendirme, ortak çalışma alanlarının belirlenmesi ve tespit edilen sorunlara çözüm önerilerin geliştirildiği toplantıya ait rapor katılımcılar ile elektronik ortamda paylaşılmakta, politika belirlerken dikkate alacakları bir doküman olarak hizmetlerine sunulmaktadır. Bu sektörde akredite belgelendirme kuruluşları aşağıda sunulmuştur; İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Bursa Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası İktisadi İşletmesi İTKİB Eğitim Araştırma ve Danışmanlık Hizmetleri Destek A.Ş. Ocak-Mayıs 2015 dönminde MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 3 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. 2.2 Mesleki ve teknik eğitimde piyasa aktörleri ile eğitim kurumlarının etkin işbirliği sağlanacaktır. 2.3 Çalışanlara eğitim düzenleyen işverenlerin eğitim faaliyetleri devlet tarafından desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, Maliye Bakanlığı, İŞKUR d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı, 1343 yaygın eğitim kurumunda Mayıs 2015 itibarıyla 2295 çeşit, farklı seviye ve sürede genel/mesleki kurs programı bulunmaktadır. Bu kurslar içinde, Tekstil Teknolojisi alanında Ocak-Mart 2015 tarihleri arasında 285 adet kurs programı açılmış olup, bu kurslara katılarak belge almaya hak kazanan kursiyer sayısı 6.051 dir. 2015 yılı Nisan ayında da 6 tane çalışanların mesleki eğitim kursu düzenlenmiş olup 169 kişi bu kurslara katılmıştır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: İŞKUR, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları İŞKUR olarak çalışanlara yönelik mesleki eğitim talebi işverenlerden geldiğinde bu değerlendirilip işbirliği kapsamında kurs düzenlenebilmektedir. Çalışanlara yönelik düzenlenen mesleki eğitim kursları için herhangi bir ödeme yapılmamakta sadece kurs için gerekli olan eğitici gideri yükleniciye ödenebilir.kurs sonunda kurs bitirme belgesi veya sertifika verilmektedir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB e bağlı mesleki ve teknik ortaöğretim okullarında 52 alan 204 dalda eğitim öğretim yapılmaktadır. Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarında uygulamaya konulan çerçeve öğretim programları değişen ve gelişen teknolojiler doğrultusunda, iş piyasası ihtiyaçları, ulusal ve uluslararası standartlar ile ulusal mesleki yeterlilikler ve ulusal meslek standartları doğrultusunda Bakanlığımız, sektör ve üniversite temsilcilerinin katılımı ile güncellenmekte, ihtiyaç duyulan yeni öğretim programları ise geliştirilmektedir. Ayrıca program geliştirme sektör komitelerince hazırlanan öğretim programları incelenmektedir. 2.4 Sektöre yönelik eğitim kurumlarının müfredatları, sektör temsilcisi kurumların katkıları, ayrıca ulusal meslek standartları baz alınarak periyodik olarak güncellenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü Mesleki ve teknik eğitim ile ilgili uygulamaları paydaşlarla birlikte değerlendirmek amacıyla ilki Şubat 2013 de düzenlenen ve bugüne kadar Denizcilik, Havacılık, Turizm, Elektrik- Elektronik ve Makine Sektörleri ile birlikte düzenlenmektedir. Bu toplantılarda kamu, üniversite, sivil teşkilat ve meslek mensubu kişilerce; Sektöre ve üniversiteye hazırlanan öğrencilerimizden beklenen mesleki beceriler ve beklentiler ile diğer yaşanan gelişmeler ve değişiklikler hakkında genel değerlendirmeler, sorunlar ve çözüm önerileri dile getirilmekte 178 179 b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MYK, YÖK, KOSGEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında
uygulamaya konulan çerçeve öğretim programları ve modüler öğretim materyalleri değişen ve gelişen teknolojiler doğrultusunda Bakanlığımız, sektör ve üniversite temsilcilerinin katılımlarıyla geliştirilmekte ve güncellenmektedir. Bu çalışmalar sonucunda uygulamada olan 62 alan 226 dal güncellenerek 52 alan 204 dala düşürülmüş olup 2015-2016 eğitim öğretim yılından itibaren 10 uncu sınıflardan başlamak üzere kademeli olarak uygulamaya konulacaktır. Çerçeve öğretim programlarındaki değişiklere göre mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının atölye ve laboratuvar standartları belirlenmektedir. Bu çalışma içinde 20 atölye (giyim üretim teknolojisi), 20 atölye ve 4 laboratuvara ait (tekstil teknolojisi) alanları için standart donatım listeleri hazırlanmıştır. Güncellenen donatım listeleri doğrultusunda da her iki alan ve dalları için atölye ve laboratuvar standart mimari projeleri çizdirilmiştir. Güncelleme çalışmaları her program güncellemesinden sonra periyodik olarak yapılacaktır. Buna göre okulların teknik altyapısının yenilenmesi için bütçe imkanları çerçevesinde Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından ödenek gönderilmekte ve/veya sektör katkıları da ayrıca sağlanmaktadır. tamsayım 6 ilde örneklem yöntemi ile yürütülecek çalışmada Türkiye genelinde 121.813 ü 10+ istihdamlı ve 10.211 i 2-9 istihdamlı işyerleri olmak üzere toplam 132.024 işyeri ziyaret edilecektir. Araştırmanın saha çalışmasının tamamlanmasının ardından tüm iller ve Türkiye geneli için sektörel bazda işgücü piyasası analizi raporu hazırlanacaktır. Bu sektörler içerisinde de İmalat sektörü alt kırılımındada tekstil sektörü ile ilgili veriler derlenecektir. 3. Kayıt dışı istihdam azaltılacaktır. 3.1 Kayıtlı istihdama yönelik toplumsal farkındalık artırma çalışmaları gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Pirimleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Sosyal Taraflar 2.5 Sektörde katma değeri yüksek üretim gerçekleştirilmesine yönelik olarak nitelikli istihdam kapasitesi artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Daire Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, KOSGEB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kayıt dışı istihdamla mücadele alanındaki toplum geneline yaygın farkındalık artırma faaliyetleri devam etmektedir. Kayıtlı istihdamlın teşvik edilmesi için Edirne, Muğla, Manisa, Çorum, Bolu, Sivas, Malatya ve Konya illerinde yerel basın mensupları ile bir araya gelip, sosyal güvenliğin önemi ve kayıt dışı çalışmanın olumsuz yönleri konularında seminer verilerek farkındalık artırma çalışmaları yapılmıştır. Yine aynı şekilde gidilen illerde toplumun kanaat önderi olan muhtarlara kayıtlı çalışmanın önemi konusunda seminerler verilmiş, kendilerine konuyla ilgili broşürler ve kitapçıklar dağıtılmıştır. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 Haziran ayı sonu itibarıyla sektöre yönelik olarak mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programları artırılarak sürdürülmektedir. Kayıt dışı istihdamla mücadelenin temel strateji alanlarından biri olan bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri kapsamında Kurumumuz tarafından gerek tüm sektörlere yönelik gerekse de bazı sektörler özelinde çok sayıda eylem gerçekleştirilmiş olmakla beraber bu faaliyetlere aralıksız devam edilmektedir. Daha önce Kurumumuz bünyesinde yürütülen KİT-UP I kapsamında yürütülen toplumsal farkındalık artırma faaliyetlerinin devamı niteliğindeki faaliyetlere KİT-UP II Projesi kapsamında da devam edilmektedir. Örneğin bu Proje kapsamında 2015 yılı içerisinde; 2.6 Sektörün işgücü envanteri iller bazında çıkarılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - Kayıt dışı istihdamla ilgili farkındalık oluşturmak amacıyla Kamu Spotu, sinema salonu reklamı ve radyo reklamı hazırlanması faaliyetleri başlatılmış olup değerlendirme aşamasına gelinmiştir. - Ayrıca Türkiye genelinde üniversitelerde öğrencilere sosyal güvenlik bilincinin kazandırılması amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlenmiş olup yeni eğitim öğretim yılının başlamasıyla birlikte ilk ve ortaöğretim öğrencilerine yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri düzenlenecektir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 İşgücü Piyasası Araştırması nın saha çalışması 16.03.2015 tarihi itibarıyla başlamış olup 30.05.2015 tarihinde tamamlanmıştır. 75 ilde 180 181 - Yine Köy/mahalle muhtarları ve imamlarına yönelik kayıt dışı istihdam ve sosyal güvenliğin önemi konusunda bilinçlendirme faaliyetlerine başlanmış olup önümüzdeki yıl içerisinde bu faaliyetlerin yürütülmesine devam edilecektir.
- Ayrıca bizzat tekstil sektörüne yönelik olarak, KİT-UP II Projesi kapsamında belirlenecek bir veya iki bölgede (tekstil yoğun bölgeler) alan araştırması yapılması için anket soru kağıdı düzenlenmiş, pilot çalışmalar başlatılmış olup alan deneyimleri sonucunda anket soru kağıdına son hali verilerek tekstil sektörüne yönelik çalışma tamamlanacak ve raporlanacaktır. Sektör özelinde yapılacak faaliyetler hakkında faaliyetler gerçekleştikçe gerekli paylaşımlar yapılacaktır. 3.3 İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın işçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı 3.2 Denetimlerin etkinliği artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Pirimleri Genel Müdürlüğü, Kayıtdışı İstihdamla Mücadele Dairesi Başkanlığı d) Sorumlu Kurum/Kuruluşın Çalışmaları: İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın işçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesi hususunda yönetmelik değişikliği için SGK Kayıt Dışı Istihdamla Mücadele Daire Başkanlığı çalışmalara başlamıştır. Taslak önümüzdeki dönemde Bakanlığımız, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı ile paylaşılacaktır. b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu alana ilişkin olarak 2014 yılı içerisinde; meslek kodlarının Aylık Prim ve Hizmet Belgelerine girildiği sistem aracılığıylaavukat, doktor, öğretmen, sağlık personeli, mimar, mühendis muhasebeciler, mali müşavirler gibi kalifiye mesleklere ilişkin istatistikler dönemsel olarak çekilerek analizler yapılmış ve düşük ücret bildirildiği tespit edilen mesleklere ilişkin bilgilendirme yazıları yazılmıştır. Ayrıca KİT- UP II Projesinin mal alımı bileşeni kapsamında, Kurumumuz işlemlerinin Sosyal Güvenlik Merkezi olmayan yerlerde de yapılabilmesi için 35 adet mobil sosyal güvenlik aracının alımı gerçekleştirilmiştir. 4. Sektörde iş sağlığı ve güvenliği bilinci yerleştirilecektir. 4.1 İş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyan, düşük iş kazası ve meslek hastalığı sayılarına sahip işverenlerin iş kazası ve meslek hastalığı primi işsizlik sigortası fonundan karşılanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü 2015 yılı içerisinde ise; 1- Kurumda görev yapan Sosyal Güvenlik Denetmenleri nin iş ve işlemlerinin tüm süreçlerinin takip edilebileceği bir otomasyon programın hazırlanması çalışmaları yapılacaktır. b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, SGK, İŞKUR 2- Belirlenecek sektörlerde prime esas kazanca karine teşkil edecek ücret skalalarının belirlenerek bilgilendirme, rehberlik ve gerekirse denetim sürecinin başlatılması planlanmaktadır. 3- Sahte sigortalı ve işyeri tespitine dönük takip programı hazırlanacaktır. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 23.04.2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu na aşağıda yer alan madde eklenerek söz konusu eylem gerçekleştirilmiştir. Ek Madde 4 (Ek: 4/4/2015-6645/25 md.) 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle yüzde 1 olarak alınır. Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi hâlinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilir. İşverenler bu fıkrada öngörülen şartları tekrar sağlamaları ve talepleri hâlinde bu teşvikten yeniden yararlanır. Türkiye genelinde birden fazla tescilli çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri bulunan işverenin 31.5.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalıştırılan toplam çalışan sayısı esas alınır. Bu maddeye göre teşvikten yararlanan işverenlerden birinci fıkrada belirtilen iş kazalarını 182 183
bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faizi ile birlikte geri öderler ve bu teşvikten beş yıl süre ile yasaklanırlar. Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması hâlinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında; sermaye şirketi olması hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları hâlinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı. 5. Kümelenme politikaları planlı bir biçimde hayata geçirilecektir. 5.1 Uygun bölgeler belirlenerek gerekli altyapı yatırımları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Ajansları 4.2 Sektöre yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İlgili kurum ve kuruluşlardan tekstil ihtisas organize sanayi bölgesi kurulması yönünde bir talep gelmesi halinde Bakanlığımızca değerlendirmeye alınacaktır. Mevcut durumda 1- Diyarbakır Tekstil İhtisas OSB (Yer seçimi aşamasında) 2- Kilis Polateli Tekstil İhtisas OSB (Yer seçimi aşamasında) 3- K.Maraş Tekstil İhtisas OSB (Yer Seçimi tamamlanarak alan kesinleştirilmişir.) b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin İyileştirilmesi Projesi (İSGİP) kapsamında öncelikli olarak belirlenen 5 sektörden biri olan Tekstil sektörüne yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir. Proje kapsamında İş Sağlığı ve Güvenliği-Yönetim Sistemi (İSG-YS) rehberleri hazırlanacaktır. Sektörden 5 işletmeye en az 15 er günlük saha ziyaretleri ile İSG-YS geliştirilecek, ayrıca yönetim sistemlerinin yaygınlaştırılması için 15 er işletmeye en az 5 er günlük danışmanlık ve çalışma ziyaretleri yapılacaktır. Geliştirilen tüm bu çıktıların ülke geneline yaygınlaştırılmasını sağlamak için e-öğrenme portalı, broşür, basın dokümanları ve kamu spotu gibi kaynak ve dokümanların oluşturması planlanmaktadır. Söz konusu Proje nin ihalesi 2015 Haziran ayında gerçekleştirilmiştir. 5.2 Kümelenme politikaları, firmalara avantaj sağlayacak şekilde düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, İŞKUR, Kalkınma Ajansları d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kümelenme Destek Programı nın genel hedefi, Ulusal Sanayi Strateji Belgesi nin çizdiği çerçeve kapsamında, Türk Sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilmesine ve ağırlıklı olarak yüksek teknolojili ürünleri üreten, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir yapıya dönüştürülmesine katkıda bulunmaktır. Program, yukarıda ifade edilen genel hedefe katkı sağlayacak, kümelenme teşebbüslerinin başlatılması, etkin ve sürdürülebilir bir şekilde ilerletilmesi için gerekli iş ve işbirliği ortamının oluşturulmasını amaçlamaktadır. Bu çerçevede, Program ın özel amaçları aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır: - Kümelenme birlikteliğinin sürdürülebilir bir şekilde koordinasyonunu ve geliştirilmesini sağlayacak yapıların kurulması ve bu tür yapıların küme koordinasyon kapasitelerinin arttırılması, 184 185
- Kümelenme birlikteliğinin kurumsal (üniversite, özel sektör, kamu kurumları) kapsayıcılığının genişletilmesi, - Küme aktörleri (üniversite, özel sektör, kamu kurumları) arasındaki işbirliği seviyesinin güçlendirilmesi. Kümelenme Destek Programı kapsamında Bakanlıkça hibe şeklinde sağlanacak mali destek, 5 yıl için 25 milyon TL dir. Başvuru kuralları 15.09.2012 tarihli ve 28412 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Kümelenme Destek Programı Yönetmeliği çerçevesinde belirlenmiştir. BSTB tarafından yürütülen Kümelenme Destek Programının ikinci çağrısı 10.07.2015 tarihinde sona ermiştir. Programın ikinci çağrısına tekstil sektöründen başvuru yapılmış olup, söz konusu başvuru Bakanlıkça değerlendirmeye alınacaktır. 5.3 İhtisas organize sanayi bölgelerine işgücünün ulaşımı ve/veya taşınması avantajlı hale getirilecektir. 6. Sektörde sosyal sorumluluk standartlarının yaygınlaştırılmasına çalışılacaktır. 6.1 Sosyal sorumluluk standartları konusunda firmalarda eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri yürütülecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - Eğitim ve Danışmanlık Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Başkanlıkça, ÇSGB ye 18.03.2015 tarih ve 2653 sayılı yazı ile tedbir konusu standart ve akreditasyonla ilgili kurum/kuruluşların da işbirliği yapılacak kurumlar arasına eklenmesi talep edilmiştir. Bundan sonraki süreçte tedbir ile ilgili kurumlarla irtibata geçilerek, çalışmalar yürütülecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Ajansları d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İhtisas organize sanayi bölgelerinde yer alan firmalara çeşitli muafiyeteler ve teşvikler verilmektedir. Bu kapsamda muafiyet ve teşviklerin verilmesine devam edilecektir. Bakanlığımızca OSB lerde Yer Alan Firmalara Verilen Teşvikler: 1- İnşaatın bitim tarihini takip eden Bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile emlak vergisi 2- Bina inşaat ve yapı kullanma izni harçları 3- Tevhit ve ifraz işlem harçları 4- Merkezi atık su arıtma tesisi işleten bölgelerde yer almaları koşuluyla atıksu bedelidir. 6.2 Sosyal sorumluluk standartlarına yönelik KOBİ lere uygulanacak faaliyetler desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB - Eğitim ve Danışmanlık Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: KOSGEB trafından, ulusal akreditasyon ve standardizasyon altyapısından sorumlu kamu kurum/kuruluşlarınca (Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK)/TSE, sosyal sorumluluk standartlarına ilişkin altyapının tamamlanması için TSE ve TÜRKAK a işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasında yer verilmesi gerektiği belirtilmektedir. Tedbire ilişkin bu düzenemenin yapılması halinde KOSGEB ilgili kurum kuruluşlarla irtibata geçerek, gerekli altyapının tamamlanmasını talep edebilecektir. Gerekli altyapının tamamlanması halinde mevzuatı açısından KOSGEB in KOBİ leri desteklenmesinde herhangi bir engel bulunmayacaktır.bu nedenle eyleme ilişkin herhangi bir faaliyet gerçekleştirilememiştir. 186 187