Giriş ü Türkiye deki sığır varlığı, sağılan sığır sayısı ve bunlardan elde edilen süt üretimi ile ilgili son yılların verileri incelendiğinde, önceki yıllara göre azalma eğilimi dikkati çekmektedir. Sığır Mastitisi Kökenli Streptokok Türlerinin Virülens Özelliklerinin Belirlenmesi Sığır varlığı Sağılan sığır sayısı Süt üretimi (ton) 2014 14.223.109 5.567.176 16.998.850 2015 13.994.071 5.535.773 16.933.520 2016 14.080.155 5.431.714 16.786.263 Aşur Kurt & Arzu ındık (TÜİK Mayıs 2017) http://www.tarim.gov.tr/sgb/belgeler/sagmenuveriler/haygem.pdf Bu çalışma ilk isim araştırıcının PYO.VET.1904.17.017 no lu proje ile desteklenen Yüksek Lisans Tezinden özetlenmiştir. Giriş Mastitis ü Süt verimine etki eden faktörler arasında genetik beslenme yönetimsel faktörler iklim sağlık problemleri mastitis tüm dünyada en yaygın sağlık problemi ü Meme dokusunun yangısı ü Birçok faktöre bağlıdır (multifaktöriyel) ü Ekonomik kayıplar Süt üretiminin düşmesi kalitesiz süt tedavi masrafları vb ü Halk sağlığı problemi antibiyotik kalıntısı 3 Mastitisin sınıflandırılması 4 Mastitis oluşumuna katılan faktörler? üklinik yönden Klinik mastitis Subklinik mastitis übulaşma yoluna göre Kontagiyöz mastitis Çevresel mastitis 2 üiziksel ükimyasal übakteriler 130 dan fazla farklı m.o. 5 6
Mastitis oluşumuna katılan faktörler? Mastitis oluşumuna katılan faktörler? ükonak faktörleri Genetik yatkınlık Yaş Laktasyon dönemi Meme lezyonları İmmunololjik faktörler (IgA ve IgG1, laktoferrin, fagositler) üçevresel aktörler Çevrede fazla sayıda potansiyel patojenin bulunması (kötü hijyen) Yönetimsel faktörler Sağım makinesi Kötü sağım tekniği ve hijyeni Dış travmalar 7 ü Staphylococcus aureus; ümikrobiyel faktörler Subklinik ve klinik (perakut, gangrenöz) Virülens özellikleri Dış ortamda yaşama kabiliyetleri Meme epiteline tutunma ve kanala kolonize olabilme yetenekleri İnvazyon yetenekleri agositoza ve antibakteriyel maddelere karşı koyabilme ü Streptococcus agalactiae; Subklinik ve klinik (akut ve kronik) ü Streptococcus dysgalactiae; genellikle klinik (akut) ü Streptococcus uberis; genellikle klinik, kuru dönemde. ü Enterococcus spp; tek başına veya çoğ. streptokoklarla birlikte subklinik, kuru dönem ü Koliformlar (E. coli, Klebsiella ve Enterobacter); klinik, gen. perakut-toksemik 9 10 Genel bazı virülens faktörleri Streptokok türlerinin virülens faktörleri ü Beta hemolizin; sitotoksik etki ü CAMP faktör; sitotoksik ü Streptokinaz; plazminojen aktivasyonu (fibrinin hidrolizi ve yayılma) ü ibronektin bağlayıcı protein; konak cevabından kaçış, muhtemelen fagositozu azaltmak için ü Mig protein; sığır serumu varlığında sığır nötrofilleri tarafından fagositoza direnç üpolisakkarit kapsül (yapısal komponent) ütoksinler üenzimler ühücre-ilişkili ve ekstrasellüler faktörler 8 Bakteriler ve mastitis tipleri Mastitis oluşumuna katılan faktörler? 11 12
Virülens faktörlerinin karakterize edilmesi Genel bazı virülens faktörleri ü C5a peptidaz; yangı odağından gelen kemotaktik C5a sinyalini elimine eder ü Yüzey-immunojenik protein (Sip); koruyucu antijen ü Plazminojen aktivatör; plazminojen aktivasyonu, besin maddelerinin serbest bırakılmasını sağlamak suretiyle süt bezinin kolonizasyonunu kolaylaştırır ü Laminin bağlayıcı protein; adhezyon ümeme içi enfeksiyon patogenezinin daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır ümastitisin kontrol stratejilerine önemli katkı sağlayacaktır. üzira streptokokların neden olduğu mastitislerin patogenezi kompleks ve çok faktörlü olabilmekte olup hala tam olarak anlaşılamamıştır. 13 Antibiyotik direnç profili 14 Laboratuvar Teşhisi? übakterilerin virülens özellikleri içinde değerlendirilen çeşitli antibiyotiklere karşı direnç paternlerinin antibakteriyel duyarlılık testleri ile belirlenmesi gerekir. ümikrobiyolojik muayene Direkt bakteriyoskopi Kültür Biyokimyasal testler İmmunolojik testler (ELISA; S. aureus, E. coli, L. monocytogenes için) Moleküler yöntemler (PC) 15 16 Çalışmanın amacı Kültür mü, Moleküler Teşhis mi? ükültürel identifikasyon altın standart olarak kabul edilse de üdna temelli (PC gibi) identifikasyon yöntemleri de alternatif olarak oldukça yararlı ümastitise neden olan streptokokların sahip oldukları virülens özellikleri ve antibiyotik direnç durumları ile beraber izolatlar arasındaki filogenetik yakınlıkların ve çeşitliliğin belirlenmesi 17 18
İzolatların fenotipik identifikasyonu Materyal ve Metot üomü Veteriner ak Mikrobiyoloji kültür koleksiyonundaki ü22 adet mastitis kökenli streptokok izolatı ükültürel ve biyokimyasal öz. göre Hemoliz özellikleri CAMP testi Biyokimyasal özellikler İzolatların identifikasyonları fenotipik ve genotipik olarak doğrulandı (katalaz, karbonhidrat fermentasyon testleri, vb) 19 Bazı virülens özelliklerinin fenotipik olarak belirlenmesi üstreptococcus cinsine ve ümastitis etkeni olan Streptococcus dysgalactiae Streptococcus uberis Streptococcus agalactiae ütürlerine spesifik PC gerçekleştirildi Kongo ed Agar a inokulasyon üjelatinaz aktivitesi Arda ve ark. (1997) 21 Streptococcus spp. cins spesifik PC 22 Streptococcus spp. tür spesifik PC ücins düzeyinde identifikasyon için Yadav ve ark. (2014) nın bildirdiği yöntem ve cins spesifik primerler kullanıldı 154 bp lik bant görülmesi Streptococcus spp. pozitif olarak değerlendirildi. 20 İzolatların genotipik identifikasyonu übiyofilm oluşturma ü S. dysgalactiae, S. uberis ve S. agalactiae için ayrı ayrı olmak üzere Dmitriev ve ark. (2006) nın bildirdiği yönteme göre tür spesifik primerler kullanıldı S. dysgalactiae için 281 bp S. uberis için 400 bp S. agalactiae için 405 bp lik bant görülmesi pozitif olarak kabul edildi 23 24
Oligonükleotid primerler Hedef Oligonükleotid primerler (5-3 ) TGTTTAGTTTTGAGAGGTCTTG CGTGGAATTTGATATAGATATTC CGT CGT GGT ATT GAA ACA GCT GTT GGA TAT ACG GAT TCT CAA GTT CAG AG CGT GGG ATT GAA ACA GCA ACAG ACC ACG TGA TTC TTC GAT AGT AAT G TCGCGGTATTGAAAAAGCAACAT ST Sag40 dys ube PC ürünü (bp) Kaynak 154 Yadav ve ark. (2014) 405 Dmitriev ve ark. (2006) 281 Dmitriev ve ark. (2006) 400 Dmitriev ve ark. (2006) Virülens faktörlerini belirlemeye yönelik PC ü Seçilen 4 adet virülens genini hedefleyen PC analizi spesifik primerler kullanılarak gerçekleştirildi. ü Hedef genler ve kodladıkları proteinler fnbb/ ibrinojen bağlayıcı protein mig/ Mig protein skc/ Streptokinaz cfb/ CAMP faktör Oligonükleotid primerler Hedef Oligonükleotid primerler (5-3 ) TGATGCTGCAAAAGAATTGC TTACAGCCCCTTTTTGAGGA PC ürünü (bp) Kaynak 629 Shome ve ark. (2012) 188 Khrisnaveni ve ark. (2014) 475 Khrisnaveni ve ark. (2014) 193 Dmitriev ve ark. (2002) fnbb CGTTTTTAGTTTCGGGAGCA TGCCTTCAATTGAGTCTGCTG mig TCCGGATTTTGGGTCCTTAGCCA AGTCGACTTTGCGCCTGATGCAC ATGGGATTTGGGATAACTAAGCTAG skc cfb Antibiyotik duyarlılık testi üizolatların antibiyotik direnç profillerini belirlemek için Çeşitli gruplardan (7 farklı grup) 12 farklı antibiyotik diski kullanıldı Kirby-Bauer Disk Difüzyon Metodu Genotiplendirme; APD-PC Genotiplendirme; APD-PC ütüm izolatların APD-PC paternlerinin belirlenmesi amacıyla EIC-2 primeri kullanıldı. ü Amplifikasyon aşaması Versalovic ve ark. (2002) tarafından bildirilen metodun modifiye edilmesiyle gerçekleştirildi. ü Oluşan APD paternlerinin dendrogramları UPGMA (Unweighted Pair Group Method with Arithmetic Averages) metodu ile ü dendrogram ve görüntü analiz programı kullanılarak çizildi EIC2 AAG TAA GTG ACT GGG GTG AGC G - Versalovic ve ark. (2002) 26 29 28 30
Bulgular Genotiplendirme; APD-PC üapd-pc tiplendirmelerinin Ayırt edici indeksi (Discriminatory indices-di) Hunter ve Gaston (1988) ü16 suş ü1 suş ü5 suş ügüven Aralığı (Confidence Intervals-CI) Grundmann ve ark. (2001) S. dysgalactiae S. agalactiae S. uberis olarak identifiye edildi üsuşların identifikasyonları PC ile doğrulandı. 31 32 Streptococcus spp. pozitif (PC) S. dysgalactiae S. agalactiae S. uberis Antibiyotik Duyarlılık Testi Bazı virülens özelliklerinin fenotipik karakterizasyonları Biyofilm oluşturma S. agalactiae S. dysgalactiae S. uberis 1/1 (%100) 10/16 (% 62,5) 4/5 (%80) Jelatinaz aktivitesi 0/1 12/16 (%75) 3/5 (%60) 35 Kullanılan Antibiyotik Diskleri Dirençli Suş Oranı % Direnç Penisilin 19/22 86,3 Amoksisilin + Klavulanik Asit 6/22 27,2 Ampisilin 22/22 100 İmipenem 2/22 9,09 Sefalotin 15/22 68,1 Tetrasiklin 14/22 63,6 Kloramfenikol 11/22 50 Vankomisin 16/22 72,7 Spiramisin 9/22 40,9 Eritromisin 12/22 54,5 Enrofloksasin 10/22 45,5 Linkomisin 22/22 100
Virülens genlerinin belirlenmesine yönelik PC sonucunda Çoklu Antibiyotik Direnci üçoklu antibiyotik direnci suşların %81,8 inde saptandı 5 suş 3 gruba 3 suş 4 gruba 3 suş 5 gruba 4 suş 6 gruba 3 suş 7 gruba karşı dirençli ü S. dysgalactiae suşlarının %86,6 sı mig ( + ) ü S.uberis suşlarının tümü skc ( + ) ü S. agalactiae suşu cfb ( + ) ü fnbb geni sadece S. dysgalactiae suşlarının 6 sında (%40) belirlendi 37 Tüm Streptokok suşlarının APD-PC sonuçları fnbb (ibrinojen bağlayıcı protein) skc (streptokinaz) mig (Mig protein) cfb (CAMP faktör) APD-PC- S. dysgalactiae DI (%CI)= 0,8667 (%86-87) APD-PC- S. uberis DI (%CI)= 0,9 (%89-90) 38
Sonuç olarak ümastitis izolatı streptokok türlerinin genotipik olarak çeşitlilik gösterdiği üsuşların sahip oldukları virülens faktörleri yönünden de değişkenlik gösterebildiği üçoklu antibiyotik direncinin tedavide zorluklara neden olabileceği kanısına varıldı. 43