Ulusal Yeterlilik Sistemi ve Mesleki Yeterlilik Kurumu Bayram AKBAŞ Başkan E-mail: myk@csgb.gov.tr Web: www.myk.gov.tr OCAK/2008 İST 1
SUNUM İÇERİĞİ Mesleki Yeterlilik Sistemi, Mesleki Yeterlilik Kurumu; Yapısı, Faaliyetleri ve Hedefleri, Meslek Standartları, Sınav ve Sertifikasyon OCAK/2008 İST 2
TÜRKİYE İŞGÜCÜ PİYASASI GENEL GÖRÜNÜM* G 2006 2007 Kurumsal Olmayan Sivil Nüfus (000) 72.645 73.567 15 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus (000) 51.701 52.581 İşgücü (000) 25.508 26.043 İstihdam (000) 23.257 23.747 İşsiz (000) 2.251 2.296 İşgücüne Katılma Oranı (%) 49,3 49,5 İstihdam Oranı (%) 45 45,2 İşsizlik Oranı (%) 8,8 8,8 Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%) 11,7 11,6 Genç Nüfusta İşsizlik Oranı (%) 17,1 18,6 Eksik İstihdam Oranı (%) 3,6 3,1 İşgücüne Dahil Olmayanlar (000) 26.193 26.538 OCAK/2008 İST 3
KENTE GÖÇ OCAK/2008 İST 4
SEKTÖREL DEĞİŞİM işgücü piyasası ciddi yapısal sorunlar, Kronikleşen işsizlik olgusu, Hayat boyu öğrenme zorunluluğu, Mesleki yeterliliğin gerekliliği, OCAK/2008 İST 5
İSTİHDAMIN SEKTÖREL DAĞILIMI 2001 2006 Tarım 37,5 27,3 Sanayi 17,5 19,7 Hizmet 39,7 47,3 İnşaat 5,3 5,7 Sektörel Değişim 50 40 Dağılım 30 20 10 2001 2006 0 Tarım Sanayi Hizmet İnşaat Sektörler
İŞGÜCÜNÜN EĞİTİM DURUMU 12% 5% 22% 61% Okuryazar Olmayanlar Lise ve Dengi Meslek Lise altı eğitimliler Yüksekokul ve Fakülte Kaynak : TÜİK OCAK/2008 İST 7
MESLEKİ YETERLİLİK SİSTEMİ Ulusal meslek standartlarının oluşturulduğu, Mesleki eğitim ve öğretimin bu standartlara göre verildiği, Mesleki yeterliliğin sınavlar sonucunda belgelendirildiği, Objektif, şeffaf ve güvenilir ortamdır. OCAK/2008 İST 8
MESLEKİ YETERLİLİK SİSTEMİ SAYESİNDE Eğitim ile istihdam arasında doğru ilişki, Uluslararası kıyaslanabilirlik ve denklik altyapısı, Nitelikli işgücüne erişim kolaylığı, Bireylere çalışma alanı ile ilgili güvence, Hayat boyu öğrenmenin desteklenmesi, Sonradan edinilen becerilerin değerlendirilmesi, Verimlilik ve rekabet gücü ve istihdam artışı. OCAK/2008 İST 9
MESLEKİ YETERLİLİK KURUMU İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALAR (1992-2006) OCAK/2008 İST 10
MYK KURULUŞ ÇALIŞMALARI (1) İŞKUR koordinasyonunda kurulan Meslek Standartları Komisyonu (MSK) (1992) İŞKUR İstihdam ve Eğitim Projesi kapsamında hazırlanan 250 meslek standardı ve Ulusal Meslek Standartları Kurumu (UMSK) Kanun Taslağı (1995 2000) UMSK Kanun Taslağının 2004 yılında ÇSGB tarafından Başbakanlığa sunulması UMSK Kanun Taslağının güncellenip, Ulusal Mesleki Yeterlilik Kurumu (UMYK) Kanun Taslağına dönüştürülmesi OCAK/2008 İST 11
MYK KURULUŞ ÇALIŞMALARI (2) Bakanlar Kurulu Brifingi (Temmuz-2005) AB müzakere süreci İş Kurma ve Hizmet Sunumu faslı kapsamında MYK nın kurulacağı hususunda Hükümet taahhüdü (2006) MYK kanun Tasarısının TBMM yasa komisyonlarında görüşülmesi (Mayıs-2006) AB Uyum Yasaları çerçevesinde TBMM Genel Kurulunda oybirliği ile kabul (Eylül-2006) OCAK/2008 İST 12
GELİNEN NOKTA!!! MESLEKİ YETERLİLİK KURUMU KANUNU Kabul tarihi:21 Eylül 2006 Kanun No:5544 Kapsam: Yükseköğrenim dahil tüm meslekler İstisnalar: Tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mühendislik ve mimarlık meslekleri ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler kapsam dışındadır. OCAK/2008 İST 13
MESLEKİ YETERLİLİK KURUMU GENEL KURUL YÖNETİM KURULU SEKTÖR KOMİTELERİ BAŞKAN ANA HİZMET BİRİMLERİ DANIŞMA BİRİMİ YARDIMCI HİZMET BİRİMİ MESLEK STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANLIĞI SINAV VE BELGELENDİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI HUKUK MÜŞAVİRLİĞİ İDARİ VE MALİ İŞLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI OCAK/2008 İST 14
MYK NIN AMACI AB ile uyumlu Ulusal Mesleki Yeterlilik Sistemini kurmak ve işletmek OCAK/2008 İST 15
MYK NIN STATÜSÜ Bütün işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabi, Kamu tüzel kişiliğini haiz, İdari ve mali özerkliğe sahip, Devlet, işçi, işveren ve meslek kuruluşları temsilcilerinin eşit katılımıyla yönetilen, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın ilgili kuruluşu. OCAK/2008 İST 16
MYK NIN GÖREVLERİ Ulusal mesleki yeterlilik sisteminin esaslarını belirlemek, Ulusal meslek standartlarının hazırlanmasını sağlamak, Mesleki yeterlilik alanında sınav ve belgelendirme sistemini kurmak ve işletmek, Meslek standartlarına göre eğitim verilmesi için MEB ve YÖK le işbirliği yapmak, Edinilmiş mesleki becerilerin belgelendirilmesini sağlamak, Bireylerin aldıkları yeterlilik belgelerinin başta AB olmak üzere yurtdışında tanınırlığını sağlamak, Türkiye'de çalışacak yabancıların meslekî yeterlilik belgelerini doğrulamak. OCAK/2008 İST 17
2007 FAALİYETLERİ Kuruluş için yapılan/yapılmakta olan çalışmalar İkincil mevzuat hazırlığı Fiziki kapasite oluşumu Strateji belgesi hazırlığı OCAK/2008 İST 18
MYK NIN MESLEKİ YETERLİLİK SİSTEMİNDEKİ ROLÜ meslek standartları, sınav ve sertifikasyon, akreditasyon hizmetleri, MYK tarafından değil, MYK nın yetkilendirdiği kurum/kuruluşlarca yapılacaktır. OCAK/2008 İST 19
Yeterlilik seviyeleri, Sınav, ULUSAL YETERLİLİK SİSTEMİ STRATEJİ BELGESİ Belgelendirme ve Akreditasyon, AB Yeterlilikler Çerçevesine uyumlu olarak Ulusal Yeterlilik Strateji Belgesi hazırlanacaktır. OCAK/2008 İST 20
MESLEKİ YETERLİLİK SİSTEMİ GENEL BAKIŞ Meslek Standartları: Standartlar geliştirilir ve geçerli kılınır Yetkili kurumlar: MYK, yeterlilikleri geliştirmek, değerlendirmek ve sertifikalandırmak üzere başvuran kurum/kuruluşları yetkilendirilir Yeterlilikler: Yeterlilikler geliştirilir ve geçerli kılınır; adaylar değerlendirilir ve belgelendirilir Kurumsal Akreditasyon: Sınav ve belgelendirme kuruluşları uluslararası akreditasyon kurumlarından akredite olmak zorundadır. Sertifikaların U.a. Geçerliliği AYÇ ve akreditasyon OCAK/2008 İST sistemiyle sağlanır. 21
ULUSAL MESLEK STANDARTLARININ HAZIRLANMASI Kuruluş, bir meslek standardı belirleyici organ olarak MYK tarafından tanınmayı talep eder MYK kuruluşu tanır ve meslek standartlarının geliştirilmesi ile ilgili sözleşme yapar Kuruluş, MYK ile işbirliği içinde meslek standartlarını geliştirir ve bunları ilgili MYK Sektör Komitesine sunar MYK meslek standartlarına geçerlilik kazandırır. Bunlar Resmi Gazetede yer alır ve ulusal meslek standardı haline gelir. MYK ulusal yeterlilikleri Ulusal Yeterlilikler Çerçevesine yerleştirir ve yayınlanmaları için uygun adımları atar Meslek standartlarına dayalı eğitim standartları, öğretim programları ve yeterlilikler geliştirilir ve uygun makam tarafından onaylanarak eğitim ve öğretim merkezlerinin kullanımına sunulur OCAK/2008 İST 22
YETERLİLİKLERİ GELİŞTİRMEK, DEĞERLENDİRMEK VE SERTİFİKALANDIRMAK İÇİN KURUMLARIN YETKİLENDİRİLMESİ Kurumlar yeterlilikleri geliştirme, değerlendirme ve sertifikalandırma ve/veya MYK yeterliliklerini sunan kurumları akredite etme yetkisine sahip olmak için MYK ya başvurur MYK başvuruları ölçütlere göre inceler ve kurumun uygun olup olmadığına karar verir. Yeterlilik geliştirmek, değerlendirmek ve sertifikalandırmak isteyen kurumlar TÜRKAK a ya da diğer uygun kuruluşlara akreditasyon için başvurur MYK, kendisi ve TÜRKAK ya da diğer uygun kurumlar tarafından belirlenen standartları karşılayan kurumları, Ulusal Yeterlilikler Çerçevesindeki yeterlilikleri geliştirmeye, değerlendirmeye ve sertifikalandırmaya yetkili kurumlar olarak tescil eder Yeterliliklerin geliştirilmesi, değerlendirilmesi ve sertifikalandırılması MYK kendisi tarafından belirlenen standartları karşılayan kurumları Ulusal Yeterlilikler Çerçevesindeki yeterlilikleri sunan eğitim ve öğretim kurumlarını akredite etmeye yetkili kurumlar olarak tescil eder Eğitim ve öğretim kurumlarının akredite edilmesi OCAK/2008 İST 23
YETERLİLİKLERİN GELİŞTİRİLMESİ, DEĞERLENDİRİLMESİ VE SERTİFİKALANDIRILMASI?? MYK tarafından yetkilendirilmiş olan kurum, Ulusal Meslek Standartlarına dayanarak yeterlilikleri geliştirir ya da gözden geçirir ve bunları ilgili MYK Sektör Komitesine sunar MYK belirli yeterlilikleri geliştirmek, değerlendirmek ve sertifikalandırmak üzere kurumları akredite eder MYK yeterliliklere geçerlilik kazandırır ve bunları Ulusal Yeterlilikler Çerçevesine dahil eder Eğitim ve öğretim hizmeti veren sağlayıcılar yeterlilikleri sunar MYK tarafından yetkilendirilmiş olan kurum yeterliliğin değerlendirilmesi ve sertifikalandırılması için düzenlemeler yapar bu düzenlemeler ulusal ya da kurum bazında olabilir MYK değerlendirme kurumlarını her zaman denetleyebilir, uygun olmayanların lisansını iptal edebilir. Adaylar, yeterlilikler için değerlendirilir. Sonuçlar MYK ya bildirilir.başarılı adaylara MYK tarafından sertifika verilir OCAK/2008 İST 24
EĞİTİM VE ÖĞRETİM KURUMLARININ AKREDİTASYONU Kurumlar MYK tarafından yetkilendirilmek/tekra r yetkilendirilmek için başvurur MYK eğitim ve öğretim hizmet sağlayıcılarını akredite edecek kurumları yetkilendirir. Yetkili kurumlar eğitim ve öğretim kurumlarını ve programlarını akredite eder MYK yetkili kurumların denetimi ve izlenmesini gerçekleştirir Eğitim ve öğretim hizmet sağlayıcıları akreditasyon için başvurur ve ilgili yetkili kurum(lar) nezdinde yeterliliklerin sunulmasına ilişkin kalite geliştirme programları yürütür OCAK/2008 İST 25
SEKTÖR KOMİTELERİ Meslek standartlarının ulusal meslek standardı olarak kabul edilebilmesi için, inceleme yapar önerilerde bulunur karar verir Üyeler: ÇSGB, YÖK, meslekle ilgili diğer Bakanlıklar, Genel Kurulda temsil edilen işçi, işveren ve meslek kuruluşları ile MEB, Kurumun birer temsilcisi Yönetmelik 2007 yılı sonuna kadar yayımlanacaktır OCAK/2008 İST 26
MESLEK STANDARDI Bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari normdur. Belirli bir meslek çerçevesinde icra edilecek iş faaliyetlerini tanımlar. İş analizine dayanır Hazırlama sürecinde ilgili sosyal tarafların etkin katılımı esastır Mesleki yeterlilik seviyelerini yansıtır Mesleki alanla ilgili sağlık, güvenlik ve çevre koruma gerekliliklerini içerir Açık ve anlaşılır şekilde yazılır Ayrımcılık unsurları içermez OCAK/2008 İST 27
YETERLİLİK SEVİYELERİ Meslek Standartları farklı karmaşıklık, çeşitlilik ve özerklik derecelerine sahip olabilir Bu dereceler bir işin icrası seviyelerini temsil eder için gerekli olan yeterliliğin farklı Seviye tanımlama ölçütleri: İş süreçlerinde özerklik Sonuçlar, kişiler ve kaynaklara ilişkin sorumluluk Yüksek teknoloji ekipman kullanımı Yüksek düzeyde bilgi kullanımı... OCAK/2008 İST 28
YETERLİLİK SEVİYELERİ Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi 8 Referans Seviyesi 8 Doktora 7 Yüksek Lisans. Uzman profesyonel yeterlilikler 6 Lisans. Profesyonel yeterlilikler 5 Ön-Lisans. Uzman veya ileri mesleki yeterlilikler 4 Tam yetkinliği olan ara eleman yeterlilikleri (Yaygın Eğitim Sertifikası, Mesleki/Teknik Lise Diploması) 3 Tam ve bazı yarı-yetkin ara eleman yeterlilikleri (Yaygın Eğitim Sertifikası, Mesleki/Teknik Lise Diploması Sertifika 2.Derece) 2 Temel mesleki yeterlilikler (Yaygın Eğitim Sertifikası, Mesleki/Teknik Lise Diploması Sertifika 1. Derece) 1 Meslek öncesi yeterlilikler (İlköğretim Diploması) OCAK/2008 İST 29
MESLEK STANDARDI GELİŞTİRME MYK YAKLAŞIMI Pilot projeler ve MYK tanıtım çalışmaları ile başlıca sektör örgütlerinde farkındalık ve kapasite Öncelikle bu sektörlerdeki (otomotiv, tekstil, sağlık, inşaat, turizm, metal, ulaştırma, plastik) örgütler ile işbirliği Mevcut birikimin değerlendirilmesi MYK Sektör Komitelerinde inceleme, görüş, öneri Kuruluşların yetkilendirilmesi aşamasına geçilmesi MYK nın meslek standartlarını geçerli kılması ve Resmi Gazetede yayımlanması OCAK/2008 İST 30
SINAV VE BELGELENDİRME MYK kabul ettiği standartlara göre belgelendirme faaliyetlerini koordine etmekle görevlendirilmiştir. Belgelendirme ile ilgili süreçler (ihtiyaç olduğu durumlarda) kişilerin mesleki eğitimi Adayların sınavdan geçirilmesi Kayıt ve sertifikasyon OCAK/2008 İST 31
SINAV VE BELGELENDİRME - 2 MYK kuruluş kanununda öngörüldüğü üzere bu hizmetleri yetkilendireceği kuruluşlara yaptıracaktır. Yetkilendirme sınav ve belgelendirme faaliyetleri için ulusal akreditasyon kurumu (TÜRKAK) ya da EA (Avrupa Akreditasyon Birliği) tarafından çok taraflı tanıma anlaşması imzalamış akreditasyon kuruluşlarından TS EN ISO/IEC 17024 standardına göre akredite edilmiş kuruluşlardan yapılacaktır. OCAK/2008 İST 32
EĞİTİM MEB ve YÖK bünyesindeki mesleki eğitim kurumlarının programlarının MYK tarafından oluşturulacak meslek standartları ile uyumlaştırılması hedeflenmiştir. Örgün eğitimin dışında kalan ve ilgili meslek standardında gerekli görülen bazı alanlardaki eğitim kurumları da akredite edilerek eğitim programlarının uygun içerik ve kalitede olması temin edilecektir. OCAK/2008 İST 33
BELGELENDİRME PROGRAMLARI Sınav ve belgelendirmede önemli bir süreç belgelendirilecek meslek standardı için gerekli belgelendirme programının konu ile ilgili tüm tarafların (işçi, işveren, sektör, eğitim kuruluşları, devlet ) konsensüsünü sağlayarak belirlenmesidir. Belgelendirme programları ilgili meslek standardı ve seviyede sınav ve belgelendirme kriterleri, eğitim şartları ve içeriği, sınav kapsam ve yöntemleri, belgelerin geçerlilik süresi ve yenileme şartları gibi hususları içerir. OCAK/2008 İST 34
TEŞEKKÜR EDERİM E-mail: myk@csgb.gov.tr Web: www.myk.gov.tr OCAK/2008 İST 35