T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı T.C KARABÜK VALĠLĠĞĠ ĠL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ KARABÜK ĠL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı T.C KARABÜK VALĠLĠĞĠ ĠL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ KARABÜK ĠL ÇEVRE DURUM RAPORU KARABÜK-2011

2 K A R A B Ü K Y I L I Ġ L Ç E V R E D U R U M R A P O R U K A R A B Ü K

3 HAZIRLAYANLAR Ahmet IġIK Yunus ANKUT H.Ġbrahim KARAKAġ Pervin ELBĠR Asuman GĠRGĠN Ġl Çevre ve Orman Müdürü Çevre Yönetimi ve ÇED ġube Müdürü Ziraat Mühendisi Harita Mühendisi Biyolog Yayınlayan : Karabük Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü Esentepe TaĢkent Cad. No:7 -KARABÜK Tel : Faks: http//karabuk.cevreorman.gov.tr

4

5 ULUSAL ÇEVRE ANDI Şimdiki Ve Gelecek Kuşakların Temiz Ve Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkına Sahip Olduğu Gerçeğinden Hareketle Çevreye Duyarlı Bir Kalkınmadan Yana Olduğumu Vurgulayarak; Doğal Kaynakların Ekonomik Kalkınmanın Hem Kaynağını Hem Sınırını Oluşturduğunu Bilerek, Çevrenin Korunması Ve Geliştirilmesinde Bireysel Katkı Ve Katılımın Gereğine Ve Önemine İnanarak; Çevresel Değerlere Sahip Çıkıp Zarar Verenleri Uyaracağıma, Doğal Kaynaklardan Faydalanırken Tutumlu Davranacağıma, Sürdürülebilir Kalkınma İlkeleri Doğrultusunda Hareket Edeceğime, Bu Yönde İşbirliği Ve Dayanışma Anlayışı İçerisinde Hareket Ederek, Çevre Konusunda Herkese Örnek Olacağıma Söz Veririm.

6 Çevre, insanların ve diğer canlıların hayatları boyunca birbirleri ile etkileģim içinde bulunduğu bir sistemdir. Ġçinde bulunduğumuz yüzyılda, hızlı nüfus artıģı ve sanayileģme, çevrenin kirlenmesini her geçen gün artırmaktadır. YaĢanan çevre sorunlarının çeģitliliği ve boyutları dikkate alındığında; günümüzde endüstri ve teknoloji alanında meydana gelen hızlı geliģmeler, yaģam düzeyinin yükselmesini sağlarken, diğer yandan da doğal dengenin bozulması, kaynakların yok edilmesi ve canlıların yaģamını tehdit eden bir durumun oluģması sonucunu doğurmuģtur. Karabük Ġlimiz, 1937 yılında Demir-Çelik Fabrikasının kurulması ile ülkemizin en önemli sanayi kentlerinden biri olmuģ, ağır sanayi kuruluģu olarak adını Türkiye ve daha sonra dünyaya duyurmaya baģlamıģtır. Cumhuriyet kenti Ġlimizin, ağır sanayinin merkezi olması sebebi ile beraberinde çeģitli çevre sorunları da ortaya çıkmıģtır. Gelecek nesillere daha sağlıklı ve güvenli bir çevre bırakmak için; çevre kirliliğine sebep olan etkenlerin önlenmesi, yeģil alanların arttırılarak orman alanlarındaki tahribatın engellenmesi ve kamuoyunun bilinçlendirilmesinin sağlanması gerekmektedir. Çünkü çevre kirliliği; çevreden geri getirilmesi zor hatta imkansız olan varlıkları da alıp götürmektedir. Dünyanın ortak meselesi haline gelen çevre sorunlarının çözümünde hep birlikte çaba sarf etmeli; gelecek nesillerin daha güzel bir ortamda yaģayabilecekleri bir dünya oluģturmalıyız. Karabük ili 2010 Yılı Çevre Durum Raporu Ġlimizdeki kamu kurum ve kuruluģlarının verileri ile Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından hazırlanmıģ bir çevre envanteridir. Yıllık olarak hazırlanan ve her yıl geliģtirilerek yeniden düzenlenen Çevre Durum Raporunun araģtırma, planlama, yatırım ve bilgilendirme konularında yararlı olmasını dilerim. Ġzzettin KÜÇÜK Karabük Valisi

7 Ġnsanoğlu, çevre konusunda sonsuz ihtiyaçların bir sonu olduğunu, tükenmez kaynakların ise tükenir olduğunu ve bu kaygı ile soluyabileceği havayı, içebileceği bir yudum suyu, ekebileceği bir avuç toprağı aramaya baģlamıģ ve yakın bir gelecekte bunlardan mahrum kalacağını anlamıģtır. Dünyadaki mevcut çevre kirliliğinin %50 sinin son 35 yılda meydana geldiği görülmektedir. Hızla artan dünya nüfusu ve sanayileģmede yaģanan geliģmeler neticesinde doğal kaynaklar sınırsız ve sorumsuz olarak kullanılmıģ, doğal denge bozulmaya baģlamıģtır. Bu nedenlerle, çevrenin korunması için çevre bilincinin geliģtirilmesi gerekir. Bu bilincin geliģtirilmesinde ise tüm topluma görevler düģmektedir. Çevre sorunu hepimizin ortak sorunudur. Bunun için el birliği ile çalıģmalı, çevre korumacılığını önce kendi yaģantımızdan baģlatmalıyız. Ġnsan ve çevre arasındaki etkileģimin vazgeçilmez oluģu; ihtiyacı kadar tüketen, gelecek nesillere karģı sorumluluk duygusuyla hareket eden ve çevre sorunlarına karģı duyarlı bir insan modelini, davranıģ biçimini ve yeni bir dünya anlayıģını da beraberinde getirmektedir. Karabük Ġl Çevre Durum Raporunun yararlı olmasını diler, gelecek nesillere emanet edebileceğimiz bir çevre bırakılması dileklerimle saygılar sunarım. Ahmet IġIK Ġl Çevre ve Orman Müdürü

8 ĠÇĠNDEKĠLER SAYFA NO A. COĞRAFĠ KAPSAM A.1. GiriĢ 1 A.2. Ġl ve Ġlçe Sınırları 7 A.3. Ġlin Coğrafi Durumu 8 A.4. Ġlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu 8 A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi 10 A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma 15 A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya 17 B. DOĞAL KAYNAKLAR B.1. Enerji Kaynakları 20 B.1.1. GüneĢ 20 B.1.2. Su Gücü 20 B.1.3. Kömür 20 B.1.4. Doğalgaz 20 B.1.5. Rüzgar 20 B.1.6. Biyokütle 24 B.1.7. Petrol 24 B.1.8. Jeotermal Sahalar 25 B.2. Biyolojik ÇeĢitlilik 25 B.2.1. Ormanlar 25 B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları 26 B.2.2. Çayır ve Mera 26 B.2.3. Sulak Alanlar 27 B.2.4. Flora 27 B.2.5. Fauna 27 B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler 28 B.3. Toprak 29 B.4. Su Kaynakları 31 B.4.1. Ġçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 31 B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları 31 B.4.3. Akarsular 31 B.4.4. Göller ve Göletler 31 B.5. Mineral Kaynaklar 33 C. HAVA (ATMOSFER VE ĠKLĠM) C.1. Ġklim ve Hava 34 C.1.1. Doğal DeğiĢkenler 34 C Rüzgar 34 C Basınç 34 C Nem 35 C Sıcaklık 35 C BuharlaĢma 35 C YağıĢlar 36 C Yağmur 36 C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 36 C Seller 36 C Kuraklık 36 C Mikroklima 37 C.1.2. Yapay Etmenler 37 C Plansız KentleĢme 37 C YeĢil Alanlar 38 C Isınmada Kullanılan Yakıtlar 38 C Endüstriyel Emisyonlar 39 I

9 C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 41 C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları 41 C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 41 C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları 42 C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları 43 C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları 43 C.2.5. Hidrokarbon ve KurĢun Emisyonları 44 C.3. Atmosferik Kirlilik 44 C.3.1. Ozon Tabakasının Ġncelmesinin Etkileri 44 C.3.2. Asit YağıĢlarının Etkileri 44 C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri 45 C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri 45 C Su Üzerindeki Etkileri 45 C Toprak Üzerine Etkileri 45 C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 45 C Ġnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 45 C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri 46 D. SU D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı 47 D.1.1. Yeraltı Suları 47 D.1.2. Jeotermal Kaynaklar 47 D.1.3. Akarsular 47 D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar 48 D.1.5. Denizler 48 D.2. Doğal Drenaj Sistemleri 48 D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 49 D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik 49 D.3.2. Akarsularda Kirlilik 51 D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik 52 D.3.4. Denizlerde Kirlilik 52 D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları 52 D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 52 E. TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMI E.1. Genel Toprak Yapısı 53 E.2. Toprak Kirliliği 54 E.2.1. Kimyasal Kirlenme 54 E Atmosferik Kirlenme 55 E Atıklardan Kirlenme 55 E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme 55 E.3. Arazi 55 E.3.1. Arazi Varlığı 55 E Arazi Sınıfları 56 E Kullanma Durumu 57 E.3.2. Arazi Problemleri 60 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. Ekosistem Tipleri 61 F.1.1. Ormanlar 61 F Ormanların Ekolojik Yapısı 61 F Ġlin Orman Envanteri 61 F Orman Varlığının Yararları 64 F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları 66 F.1.2. Çayır ve Meralar 69 F.1.3. Sulak Alanlar 70 F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.) 70 F.2. Flora 70 II

10 F.2.1. Habitat ve Toplulukları 70 F.2.2. Türler ve Populasyonları 70 F.3. Fauna 77 F.3.1. Habitat ve Toplulukları 78 F.3.2. Türler ve Populasyonları 78 F.3.3. Hayvan YaĢama Hakları 82 F Evcil Hayvanlar 82 F Sahipli Hayvanlar 82 F Sahipsiz Hayvanlar 82 F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar 83 F Hayvan Hakları Ġhlalleri 83 F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü KuruluĢlarla ĠĢbirliği 83 F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin Ġsteneceği Alanlar 83 F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 83 F Sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları 83 F Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca Belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı YerleĢtirme Alanları 90 F Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. Maddesinin a - Tanımlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin DeğiĢtirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) Ġlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar 94 F Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Ġstihsal ve Üreme Sahaları 94 F /9/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Yönetmelikle DeğiĢik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar 95 F /11/1986 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. Maddesinde Tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri 95 F Sayılı Çevre Kanunu nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri Olarak Tespit ve Ġlan Edilen Alanlar 95 F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar 95 F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 95 F Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 95 F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin AĢılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar 95 F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 95 F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar 95 F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası SözleĢmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 96 F.4.3. Korunması Gereken Alanlar 96 F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve YapılaĢma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) 96 F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, YağıĢa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf Ġle, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı 96 F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, BaĢta Su KuĢları Olmak Üzere Canlıların YaĢama Ortamı Olarak Önem TaĢıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler Ġle Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden Ġtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler 97 F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu ĠĢletme Sahaları 97 F Bilimsel AraĢtırmalar Ġçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye DüĢmüĢ veya DüĢebilir Türler ve Ülkemiz Ġçin Endemik Olan Türlerin YaĢama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik OluĢumların Bulunduğu Alanlar 97 F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 97 III

11 G. TURĠZM G.1. Yörenin Turistik Değerleri 104 G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri 104 G Konum 104 G Fiziki Özellikler 106 G.1.2. Kültürel Değerler 109 G.2. Turizm ÇeĢitleri 130 G.3. Turistik Altyapı 131 G.4. Turist Sayısı 134 G.5. Turizm Ekonomisi 135 G.6. Turizm-Çevre ĠliĢkisi 135 H. TARIM VE HAYVANCILIK H.1. Genel Tarımsal Yapı 137 H.2. Tarımsal Üretim 139 H.2.1. Bitkisel Üretim 139 H Tarla Bitkileri 139 H Buğdaygiller 139 H Baklagiller 139 H Yem Bitkileri 140 H Endüstriyel Bitkiler 140 H Bahçe Bitkileri 140 H Meyve Üretimi 140 H Sebze Üretimi 141 H Süs Bitkileri 142 H.2.2. Hayvansal Üretim 142 H BüyükbaĢ Hayvancılık 142 H KüçükbaĢ Hayvancılık 143 H Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) 144 H Su Ürünleri 144 H Kürk Hayvancılığı 144 H Arıcılık ve Ġpekböcekçiliği 145 H.3. Organik Tarım 145 H.4. Tarımsal ĠĢletmeler 145 H.4.1. Kamu ĠĢletmeleri 145 H.4.2. Özel ĠĢletmeler 146 H.5. Tarımsal Faaliyetler 146 H.5.1. Pestisit Kullanımı 146 H.5.2. Gübre Kullanımı 147 H.5.3. Toprak Kullanımı 147 I. MADENCĠLĠK I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler 148 I.1.1. Sanayi Madenleri 148 I.1.2. Metalik Madenler 152 I.1.3. Enerji Madenleri 152 I.1.4. Maden kanunu na Tabi Olan Doğal Malzemeler 152 I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 159 I.3. Cevher ZenginleĢtirme 159 I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri 159 I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon ÇalıĢmaları 160 J. ENERJĠ J.1. Birincil Enerji Kaynakları 161 J.1.1. TaĢkömürü 161 J.1.2. Linyit 161 IV

12 J.1.3. Asfaltit 161 J.1.4. Bitümlü ġist 161 J.1.5. Hampetrol 161 J.1.6. Doğalgaz 161 J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) 163 J.1.8. Orman 163 J.1.9. Hidrolik 163 J Jeotermal 163 J GüneĢ 164 J Rüzgar 164 J Biyokütle 164 J.2. Ġkincil Enerji Kaynakları 164 J.2.1. Termik Enerji 164 J.2.2. Hidrolik Enerji 164 J.2.3. Nükleer Enerji 165 J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi 165 J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 165 J.4. Enerji Tasarrufu Ġle Ġlgili Yapılan ÇalıĢmalar 165 K. SANAYĠ VE TEKNOLOJĠ K.1. Ġl Sanayinin GeliĢimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler 166 K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması 166 K.3. Sanayinin Ġlçelere Göre Dağılımı 167 K.4. Sanayi Gruplarına Göre ĠĢyeri Sayıları ve Ġstihdam Durumu 167 K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 167 K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 178 K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 178 K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 178 K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 178 K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 178 K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 178 K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 178 L. ALTYAPI, ULAġIM VE HABERLEġME L.1. Altyapı 179 L.1.1. Temiz Su Sistemi 179 L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 180 L.1.3. YeĢil Alanlar 184 L.1.4. Elektrik Ġletim Hatları 184 L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları 185 L.2. UlaĢım 185 L.2.1. Karayolları 185 L Karayolları Genel 185 L UlaĢım Planlaması 186 L Toplu TaĢım Sistemleri 186 L Kent Ġçi Yollar 187 L Araç Sayıları 187 L.2.2. Demiryolları 188 L Kullanılan Raylı Sistemler 188 L TaĢımacılıkta Demiryolları 188 L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir TaĢımacılığı 188 L Limanlar 188 L TaĢımacılık 188 L.2.4. Havayolları 188 L.3. HaberleĢme 188 L.4. Ġlin Plan Durumu 188 L.5. Ġldeki Baz Ġstasyonları 189 V

13 M. YERLEġĠM ALANLARI VE NÜFUS M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama 193 M.1.1. Kentsel Alanlar 194 M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 194 M Kentsel Büyüme Deseni 196 M Planlı Kentsel GeliĢme Alanları 197 M Kentsel Alanlarda Yoğunluk 197 M Kentsel Yenileme Alanları 198 M Endüstri Alanları Yer Seçimi 198 M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 199 M.1.2. Kırsal Alanlar 199 M Kırsal YerleĢme Deseni 199 M Arazi Mülkiyeti 199 M.2. Altyapı 199 M.3. Binalar ve Yapı ÇeĢitleri 199 M.3.1. Kamu Binaları 199 M.3.2. Okullar 199 M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri 202 M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler 202 M.3.5. Endüstriyel Yapılar 202 M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar 202 M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 202 M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar 203 M.3.9. Kırsal Alanda YapılaĢma 203 M.3.10.Yerel Mimari Özellikler 203 M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 203 M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı 203 M.4.1. ĠĢ Alanları ve ĠĢsizlik 203 M.4.2. Göçler 204 M.4.3. Göçebe ĠĢçiler (Mevsimlik) 204 M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 205 M.4.5. Konut Yapım Süreçleri 205 M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri 205 M.5. YerleĢim Yerlerinin Çevresel Etkileri 205 M.5.1. Görüntü Kirliliği 205 M.5.2. Binalarda Ses Ġzolasyonu 205 M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde OluĢturulan Gürültü Zonları 206 M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü 206 M.5.5. Kentsel Atıklar 206 M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı 206 M.6. Nüfus 206 M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre DeğiĢimi 206 M.6.2. Nüfusun YaĢ, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı 207 M.6.3. Ġl ve Ġlçelerin Nüfus Yoğunlukları 208 M.6.4. Nüfus DeğiĢim Oranı 208 N. ATIKLAR N.1. Evsel Katı Atıklar 210 N.2. Tehlikeli Atıklar 211 N.3. Özel Atıklar 211 N.3.1. Tıbbi Atıklar 211 N.3.2. Atık Yağlar 212 N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar 212 N.3.4. Pil ve Aküler 212 N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 213 N.3.6. Tarama Çamurları 213 N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar 213 N.3.8. Kullanım Ömrü BitmiĢ Araçlar 213 N.4. Diğer Atıklar 213 N.4.1. Ambalaj Atıkları 213 N.4.2. Hayvan Kadavraları 213 N.4.3. Mezbaha Atıkları 213 N.5. Atık Yönetimi 213 VI

14 N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 213 N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, TaĢınması ve Aktarma Merkezleri 214 N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri 214 N.8.1. Katı Atıkların Depolanması 214 N.8.2. Atıkların Yakılması 215 N.8.3. Kompost 215 N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi 215 N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 215 O. GÜRÜLTÜ VE TĠTREġĠM O.1. Gürültü 216 O.1.1. Gürültü Kaynakları 216 O Trafik Gürültüsü 216 O Endüstri Gürültüsü 216 O ĠnĢaat Gürültüsü 216 O YerleĢim Alanlarında OluĢan Gürültüler 216 O Havaalanları Yakınında OluĢan Gürültü 216 O.1.2. Gürültü ile Mücadele 216 O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 216 O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 216 O Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 217 O.1.4. Gürültünün Ġnsanlar Üzerine Olan Etkileri 217 O Fiziksel Etkileri 217 O Fizyolojik Etkileri 217 O Psikolojik Etkileri 217 O Performans Üzerine Etkileri 217 O.2. TitreĢim 217 P. AFETLER P.1. Doğal Afetler 218 P.1.1. Depremler 218 P.1.2. Heyelan ve Çığlar 220 P.1.3. Seller 226 P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları 226 P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri 226 P.1.6. Fırtınalar 228 P.2. Diğer Afetler 228 P.2.1. Radyoaktif Maddeler 228 P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 228 P.2.3. Tehlikeli Maddeler 229 P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 229 P.3.1. Sivil Savunma Birimleri 229 P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 230 P.3.3. Ġlkyardım Servisleri 230 P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Ġskanı 230 P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası TaĢınımı Ġçin Alınan Tedbirler 231 P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 231 R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1. Temel Sağlık Hizmetleri 232 R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı 232 R.1.2. BulaĢıcı Hastalıklar 235 R Ġçme, Kullanma ve Sulama Suları 235 R Denizler 236 R Zoonoz Hastalıklar 236 R.1.3. Gıda Hijyeni 237 R.1.4. AĢılama ÇalıĢmaları 237 R.1.5. Bebek Ölümleri 237 VII

15 R.1.6. Ölümlerin Hastalık, YaĢ ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 238 R.1.7. Aile Planlaması ÇalıĢmaları 239 R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından OluĢan Sağlık Riskleri 239 R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 239 R.2.2. Su Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 240 R.2.3. Atıkların Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 240 R.2.4. Gürültünün Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 240 R.2.5. Pestisitlerin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 241 R.2.6. Ġyonize Radyasyondan Korunma 242 R.2.7. Baz Ġstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 242 S. ÇEVRE EĞĠTĠMĠ S.1. Kamu KuruluĢlarının Çevre Eğitimi ile Ġlgili Faaliyetleri 243 S.2. Çevre Ġle Ġlgili Gönüllü KuruluĢlar ve Faaliyetleri 246 S.2.1. Çevre Vakıfları 246 S.2.2. Çevre Dernekleri 246 S.2.3. Çevreyle Ġlgili Federasyonlar 246 T. ÇEVRE YÖNETĠMĠ VE PLANLAMA T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 247 T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve GeliĢtirilmesi 247 T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin TaĢıma Kapasitesini AĢmayacak Biçimde Planlanması 247 T.4. Çevrenin Ġnsan- Psikososyal Ġhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 247 T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 248 T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi 248 VIII

16 TABLOLARIN LĠSTESĠ SAYFA NO : B.1 Karabük Ġli 2010 Yılı Aylık Esme Sayısı Toplamı 20 B.2 Karabük Ġli 2010 Yılı Aylık Rüzgar Hızı 24 B.3 Karabük Ġli Çayır ve Mera Varlığı C.1 Karabük Ġli 2010 Yılı Aylık Rüzgar Hızı 34 C.2 Karabük Ġli 2010 Yılı Ortalama Basınç Değeri 34 C.3 Karabük Ġli 2010 Yıllı Aylık Ortalama Nem Değerleri 35 C.4 Karabük Ġli 2010 Yılı Sıcaklık Değerleri ( C) 35 C.5 Karabük Ġli 2010 Yılı Ait BuharlaĢma Değerleri 35 C.6 Karabük Ġli 2010 Yılı Aylara Göre YağıĢlar 36 C Yılı Kar,Dolu,Kırağı ve Sisli Gün Sayısı 36 C Yılı SYĠ(SPI) indis değerleri 36 C Yılı SYĠ indis değerleri 37 C Yılı Sanayi Tesislerinin Çevre Ġzin Durumları 39 C.11 Ġlimizde 2010 Yılı Trafiğe Kayıtlı Motorlu TaĢıtlar 41 D.1 Karabük Ġli Eflani Ġlçesinde Bulunan Göletler, D.2 Karasu Kaynağı Kimyasal Analiz Deney Sonuçları, D.3 Telekurum Deresi-Çevrikköprü Kimyasal Analiz Deney Sonuçları ( ) 51 D.4 Araç Çayı-Karıt Kimyasal Analiz Deney Sonuçları ( ) 51 D.5 Soğanlı Çayı-Karabük Kimyasal Analiz Deney Sonuçları ( ) 51 D.6 Soğanlı Çayı-Cemaller Kimyasal Analiz Deney Sonuçları ( ) 52 D.7 Yenice Çayı-Balıkısık Kimyasal Analiz Deney Sonuçları ( ) 52 E.1 Karabük Ġli 2010 Yılı Arazi Dağılımı 55 E.2 Arazi Varlığı, E.3 Tarım DıĢı Arazi Tipleri, E Yılı Karabük Ġli Ġlçelere Göre Arazi Sınıfları Dağılımı 56 E.5 Karabük Ġli Toprak Sınıflarına Göre Arazi Kullanım Durumu (ha) 56 F.1 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Ormanlık Alanları, F Yılı Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Ağaç Servetinin ĠĢletmelere Göre Dağılımı (adet) 63 F.3 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Üretiminin yıllar itibariyle karģılaģtırılması 64 F.4 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Orman Köylerinin Kadastro Durumu 67 F.5 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Tahdit Kadastrosu Yapılan ve Orman Sınırı DıĢına Çıkarılan (2/B) Alanı, F.6 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü 6831 Sayılı Orman Kanununun 16,17 ve 18. Maddelerine Göre Verilen Ġzinler, F Yılı Karabük Ġlinin Ġlçelere Göre Çayır ve Mera Varlığı 69 F.8 Karabük Ġli Mera ÇalıĢmaları, F.9 Karabük Ġli Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfına Göre Arazilerin Ġlçelere Göre Dağılımı, G.1 Karabük Ġli Turizm ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri, G.2 Karabük Ġli Belediye ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri, G.3 Safranbolu Ġlçesi Belediye ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri, G.4 Yenice, Eflani ve Eskipazar Ġlçeleri Belediye ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri, G.5 Kültür ve Turizm Bakanlığı Belgeli Yeme Ġçme Tesisleri, G Yılında Konaklama Yapan Yabancı Turist Sayıları 134 H Yılı Karabük Ġli Arazi Dağılımı 137 H Yılı Karabük Ġli Arazi Kullanım Durumu 138 H Yılı Üretim Yapılan Sulu Tarım Alanı 138 H Yılı Kuru Tarım Alanı 138 H Yılı Tarla Ürünleri Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri 139 H Yılı Baklagiller Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri 139 H Yılı Yem Bitkileri Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri 140 H Yılı Meyve Ürünleri Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri 141 H Yılı Sebze Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri 142 H.10 Ġlimizde BüyükbaĢ Hayvancılık, H.11 Ġlimizde Hayvancılığın GeliĢtirilmesine Paralel Olarak Kurulan Kooperatifler 143 IX

17 H.12 Ġlimizde Süt Üretimi H.13 Ġlimizde BüyükbaĢ Et Üretimi H.14 Ġlimizde KüçükbaĢ Et Üretimi H.15 Ġlimizde Yumurta Üretimi H Yılı Su Ürünleri Tesisleri 144 H Yılı Su Ürünleri 144 H Yılı Bal Miktarı 145 H Yılı Süt ve Süt Ürünleri ĠĢletmeleri 146 H Yılı Et ve Et Ürünleri ĠĢletmeleri 146 H Yılı Kesim Tesisleri 146 H Yılı Ġlaç Tüketimleri 146 H Yılı Ticari Gübre Tüketimi 147 J.1 Karabük Kargaz Yatırım Bilgileri, J.2 Karabük Ġlindeki Hidroelektrik Santralleri, K.1 Karabük Ġlindeki Küçük Sanayi Siteleri K.2 Demir-Çelik Sanayi Sıcak Hadde, K.3 Demir-Çelik Sanayi Soğuk Çekme-Transmisyon, Tel,Çivi K.4 Tekstil Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, K.5 Gıda Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, K.6 Kimya Sanayinde Faaliyette Bulunan IĢletmeler, K.7 Makine Ġmalat Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, K.8 Çelik Konstrüksiyon Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, K.9 Döküm Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, K.10 Dolum Tesisleri Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, K.11 Orman Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, K.12 Çimento, Hazır Beton ve Beton Elemanları Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, K.13 Diğer Ġmalat Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, L.1 Ġllere Göre Devlet ve Ġl Yolları Uzunlukları, L.2 Karabük Ġli 2009 Yılı Devlet Yolları Trafik-Hacim Değerleri (YOGT) 186 L.3 Devlet Yollarının Ġllere Göre TaĢıt-Km, Yolcu-Km Ve Ton Km Değerleri L.4 Ġlimizde 2010 Yılı Trafiğe Kayıtlı Motorlu TaĢıtlar 187 M.1 Karabük Ġli Aylara Göre Sıcaklık Değerleri, M.2 Karabük Ġli Ġlköğretim Okulu Ġstatistikleri, M.3 Karabük Ġli Ortaöğretim Okulu Ġstatistikleri, M.4 Karabük Üniversitesi Fakülte, Yüksekokul, Enstitü Adları ve Öğrenci Sayıları, M Yılı Sektörler Ġtibari ile ÇalıĢan Sayıları 203 M Yılı KiĢisel Durumlarına Göre Toplam Kayıtlı ĠĢsiz Sayısı 204 M Yılı Kayıtlı ĠĢsizlerin Meslek Gruplarına Göre Dağılımı 204 M.8 Karabük Ġli Göç Durumu, M.9 Karabük Ġli TaĢınmaz Ġstatistiği, M.10 Nüfusun Yıllara Göre DeğiĢimi ( ) 206 M.11 Ġlçe Nüfusunun Yıllara Göre Dağılımı ( ) 207 M.12 Karabük Ġli 2007 Yılı Nüfusun Cinsiyet ve YaĢ Gruplarına Göre Dağılımı 207 M Yılı Ġlçelere Göre ġehir ve Köy Nüfusu, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu 208 M ve 2007 Yılı Genel Nüfus Sayımında Ġlçelere Göre ġehir ve Köy Nüfusu, Yıllık Nüfus ArtıĢ Hızı (%) 209 N.1 Evsel Atıkların Konut ve ĠĢyeri Dağılımı 210 N.2 Toplam Evsel Atık Miktar ve Oranı 210 N.3 Ġlimizdeki Belediyelerin 2010 yılı Tıbbi Atık Faaliyetleri 211 N.4 Katı Atık BileĢenlerinin Sınıflandırılması P.1 Senaryo Deprem Sonuçalrından Elde Edilen Can ve Mal Kayıplarına Ait Bilgiler 219 P.2 Karabük Ġli ve Ġlçelerinde Ayakta Tedavi ve Hastane Bakımı 219 P Yılları Arasında Meydana Gelen Yangınlar 226 P Yılı Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Orman Zararlıları Mücadele Faaliyetleri 227 P Yılı Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Orman Zararlıları Mücadele Yöntemlerine Göre Faaliyetleri 227 P.6 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü 2010 Yılsonu Olağanüstü Hasılat Cetveli 228 P.7 Karabük Ġlinde YaĢanması Muhtemel Afetler 229 R.1 Karabük Ġli ve Ġlçeleri ASM Merkezleri, X

18 R.2 Karabük Ġli Yataklı Tedavi Kurumları ve Özel Sağlık KuruluĢları, R.3 BulaĢıcı Hastalıkların Ġlçelere Göre Dağılımı, R Yılı Su Analiz Sonuçları 235 R.5 Zoonoz Hastalılar, R.6 Karabük Ġlinde 2008 Yılında Ġnsanlarda Görülen Zoonotik Hastalıklar 236 R Yılı AĢı ÇalıĢmaları 237 R.8 Ölen Bebeklerin YaĢ ve Cinse Göre Dağılımı 238 R Yılı Ölümlerin Hastalık Cinsiyet ve YaĢ Gruplarına Göre Dağılımı 238 T.1 ÇED Gereklidir/Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi 248 HARĠTALARIN LĠSTESĠ SAYFA NO : Karabük Ġli Jeoloji Haritası 15 Karabük Ġli Deprem Haritası (1/50.000) 19 Karabük Ġli Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfı Haritası (1/25.000) 58 Karabük Ġli Arazi Kullanım Durumu Haritası (1/25.000) 59 Karabük Ġli Turistik Harita (1/25.000) 104 Safranbolu Ġlçesi Turistik Harita (1/25.000) 105 Karabük Ġli Elektrifikasyon Haritası (1/20.000) 184 Bölgenin GenelleĢtirilmiĢ Jeoloji Haritası 194 Karabük Deprem Haritası 195 1/ lik Çevre Düzeni Planı 196 Karabük Ġli Kent YerleĢim Krokisi 198 Karabük Ġli Deprem Bölgeleri Haritası 218 Kuzey Anadolu Fay Zonu Haritası 220 Heyelan Nedeniyle Nakilleri Uygun Görülen YerleĢim Birimlerinin Dağılımı 221 Karabük Ġlinin GenelleĢtirilmiĢ Heyelan Duyarlılık Haritası 225 ġekġllerġn LĠSTESĠ SAYFA NO : A.1 Stratigrafik Dikme Kesit 14 J.1 Yenice Ormanları 163 L.1 Karabük Ġli Arıtma Tesisi Akım ġeması 183 M.1 Yıllara Göre Nüfus Dağılımı ( ) 206 M Yılı Ġlçelere Göre Nüfus Dağılımı 208 M Yılı Nüfus ArtıĢ Hızı 209 P.1 A-Karabük Fayının Blok Diyagramı; B- AĢınmadan önceki konumu; C- Bugünkü aģınma ile fay izinin konumu ( Saner vd., 1980) 220 P.2 Yıllara Göre Max.YağıĢ 222 P.3 Meteoroloji Genel Müdürlüğü Ölçümlerine Göre 10mm Üzeri YağıĢlar 223 P.4 Meteoroloji Genel Müdürlüğü Ölçümlerine Göre Max.Kar Kalınlıkları 224 GRAFĠKLERĠN LĠSTESĠ C Yılı PM10-SO 2 Aylık Ölçüm Değerleri 43 E Yılı Karabük Ġli Arazi Kabiliyet Sınıfları ve Dağılımı (ha) 57 E Yılı Toprak Sınıflarına Göre Arazi Kullanım Durumu 57 H Yılı Karabük Ġli Arazi Dağılımı Oranları 137 SAYFA NO : XI

19 XII

20 (A). COĞRAFĠ KAPSAM A.1. GiriĢ Karabük Ġlinin adının kaynağına iliģkin üç görüģ vardır. Bunlardan birincisine göre Karabük, kara ve bük olmak üzere iki unsurdan oluģan bir kent adıdır. Bu görüģü savunanlara göre kent, adını üzerine kurulu olduğu coğrafi yapıdan almıģtır. Anlatımlara bakılacak olursa, kara, tabiat parçaları üzerinde yerleģen ve tabiata damgasını vuran insanoğlunun sık baģvurduğu bir sıfattır. Bu sıfat Türk toponimisinde çok önemli bir yer iģgal etmektedir. Bük kavramı ise özellikle Orta Karadeniz de çok yoğun olarak bulunan bir bitki türünün adıdır. Buna göre Karabük adı, çalılık fundalıkların karaltısı anlamına gelmektedir. Ġlin adına iliģkin ikinci görüģe göre; Karabük Türkmen cemaatinin adı olup, bugün Türkiye de bu adı taģıyan çeģitli ilçelere bağlı, yedisi köy olmak üzere, onüç adet meskun yer adı bulunmaktadır. TaĢköprü ile Boyabat arasında doğu batı yönünde akan çay da bugün Karabük Çayı olarak bilinmektedir yılında düzenlenmiģ olan Adana Tapu Defterleri üzerinde yapılan incelemelerde Yüreğir nahiyesine bağlı, Karabük adını taģıyan Türkmen topluluğu saptanmıģtır. Safranbolu yöresindeki köylerin büyük ölçüde Türkmen, boy, oymak ve topluluklarının adını taģımakta olmaları, Karabük adı için de aynı durumu düģündürmektedir. Üçüncü görüģ ise, daha önce, Karabük Köyünde oturan ancak Ģimdilerde aynı adla anılan mahallede yaģayanlar tarafından iddia edilmektedir. Buna göre; bük yerel anlamda üzüm anlamına gelmektedir. Eskiden Karabük Köyünde bol miktarda üzüm bağı bulunmaktadır. Karabük bu anlamda kara üzümlük yer anlamına gelmektedir. Karabük ve çevresinde tarih öncesi ve tarih devirlerinin aydınlatılması açısından önemli sayılabilecek toplam 32 tümülüs ve 4 büyük höyük bulunmaktadır. Bunlardan 24 tümülüs, Safranbolu ile Eflani Ġlçelerimiz arasında, 5 tümülüs Eskipazar Ġlçemizde ve 3 tümülüs de Ovacık Ġlçemizde bulunmaktadır. Höyüklerden 3 tanesi Eflani Ġlçemizde, 1 tanesi de Eskipazar Ġlçemiz sınırları içersinde yer almaktadır. Eflani Köle Tepesi Tümülüsü 1998 tarihinde Ġngiliz arkeolog Dr. Roger Matthews baģkanlığındaki bir ekip tarafından Ovacık ve Eskipazar yerleģimlerinde yapılan arkeolojik yüzey araģtırma sonuçlarına göre, 1

21 Karabük ve çevresinde en eski yerleģme, erken bronz (tunç) devrinde baģlamaktadır. Eskipazar Ġlçemize bağlı Yazıboy köyünde bulunan höyük bu anlamda Karabük ve çevresinin en eski yerleģim alanı olarak kabul edilmektedir. Karabük ve çevresi, Antik Devirde, Homeros un Ġlyada destanında adından bahsettiği, Paflagonya (Paphlagonia) denilen bölgenin sınırları içinde idi. Paflagonya nın batısında Bitinya, doğusunda ise Pontos bölgesi vardır. Anadolu nun antik devirde siyasi, ekonomik ve toplumsal tarihi, Hitit Devletinin kuruluģu ile baģlamaktadır. Karabük ve çevresi, Antik devirde Hitit lerin Kuzey Batı Anadolu yu kontrol altına alma amacına hizmet eden bir ordu yolu geçit bölgesiydi. Hitit lerin, M.Ö tarihinde yıkılmasından sonra Karabük ve çevresi, Frig lerin etkisi altına girmiģtir. Bu dönemde Anadolu nun toplumsal ve siyasal yapısı bütünüyle değiģti. Kuzey Batı Anadolu da Kastamonu ya kadar olan alana yerleģen Frig lerin yöremizde yerleģmiģ olarak göründükleri yer, arkeolojik yüzey araģtırma sonuçlarına göre, Ovacık Ġlçesine bağlı KıĢla Köyüdür. Burada bulunan Hesem Değirmen adı verilen yapının kapısı Frig Dönemine aittir. Friglerin, Kuzey Batı Anadolu da egemenliği M.Ö. 676 tarihine kadar sürdü. M.Ö. 695 te Kafkaslardaki Ġskitlerin (Sakalar) kovaladığı Kimmer oymaklarının bir bölümü Frigya topraklarına girdi. Bütün Frig yapılarını yerle bir eden bu topluluklar geriye kaya mezarlarından ve tümülüslerden baģka bir Ģey bırakmadılar. Karabük ve çevresinde Roma döneminden kalma birçok yapı, mezar ve yerleģim alanı bulunmaktadır. Roma döneminin yöremizdeki en önemli yerleģim alanı Eskipazar Ġlçemiz sınırlarındaki, Hadrianopolis Kentidir. M.S. 126 yılında bu adı alan kentin asıl ismi Kaisareis Proseilemmenitai dir. Kentin kuruluģ tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte M.Ö. 64 tarihinde olduğu sanılmaktadır. Hadrianopolis -mezar Ġlimiz ve çevresinde Roma döneminden kalma ünlü yapıtlar arasında, Sipahiler köyü Küre Havuzu, Safranbolu Hacılarobası köyünde bulunan Ġnkaya Kaya Mezarlığı, Akveren ve Yörük köyleri arasında kalan Horozini Kaya Mezarları yer almaktadır. 2

22 Hacılarobası Kaya mezarı Hacılarobası yazıt Eskipazar Ġlçemize bağlı, Deresamail (Değirmendere Mahallesi), Boncuklar (Yahyalar Mahallesi) ve TamıĢlar (Emiroğlu Mahallesi) köylerinde bulunan 20 ye yakın Grekçe yazıt, yöreye iliģkin önemli bilgiler vermektedir. Eflani Grekçe Mezaryazıtı Roma Dön.I.II.yy Ġç Paflagonya bölgesinin uzun zaman Roma yönetiminde kalması, yöremizde çok sayıda Roma döneminden kalma eserin bulunmasına neden olmuģtur. 3

23 Erken Roma Dönemi Kutsal Amaçlı Kaya Nişi Roma Dönemi Kaya Mezarı 395 yılında Roma Ġmparatorluğu ikiye ayrılınca Karabük ve çevresinde bu defa da uzun sürecek bir Bizans dönemi baģlamıģtır. Antik dönemin konusu olmamakla birlikte, Bizans, 622 yılında Anadolu ya dolayısıyla Paflagonya yı, Ġran (Sasani) istilasından kurtardıktan sonra Anadolu da yeniden askeri ve sivil örgütlenmeye gitti. Bizans Ġmparatoru Heraklius, Anadolu yu 17 Teme (eyalete) ayırdı. Bunlardan birisi de Karabük ve çevresinin içinde bulunduğu Paflagonya Temi idi. Bizans döneminde Paflagonya nın tarihi açık ve belirgin değildir. Bildiğimiz tek geliģme, bölgenin VII. y.y. dan baģlayarak 922 yılına kadar olan süreçte, Bizans-Müslüman Arap çatıģmasına konu olmasıdır. Bu çatıģmalar sırasında bölgede Roma döneminde yapıldığı sanılan Eflani ġatosu, bir akritai olan (Bizans dilinde müstahkem kale) Safranbolu ve Kastamonu kaleleri, Müslüman Araplara karģı verilen mücadeleler sırasında bölgede ön plana çıkmıģlar ve adlarını duyururlar. Yine Bizans döneminde Eskipazar ve Safranbolu birer piskoposluk merkezi olarak yörede etkin dinsel yerleģim alanları durumuna gelir. Eflani Kilise Harabesi, Sütun Başlıkları (Bizans Dönemi) 4

24 Anadolu nun TürkleĢmesi süreci 1071 Malazgirt SavaĢından daha öncesine dayanmaktadır. Karabük ve çevresinde ilk olarak TürkleĢme sürecine giren yerleģim birimi, Eskipazar daki TamıĢlar Köyü dür yılı itibariyle Karabük ve çevresi bütünüyle Selçukluların kontrolü altına girmiģtir. XIV. Yüzyılın baģlarına gelindiğinde Eflani de oturan Candar ailesinin (1309) bu bölgede beylik kurduğuna tanık olmaktayız. Candaroğulları Ali Bey in Safranbolu da hüküm sürdüğü sırada Gerede üzerinden, 1332 yılında Safranbolu ya gelen Arap gezgin Ġbn i Batuta, o yılların Safranbolu sunu; Burası tepe üzerine kurulmuģ küçük bir kasabadır. Tepenin eteklerinde hendek, dağın zirvesinde ise kale inģa edilmiģtir. Sözleriyle betimlemiģtir. Buradan da anlaģılacağı üzere Safranbolu nun geliģmesi yolunda ilk adım Candaroğulları döneminde atılmıģtır yılından, Safranbolu nun Osmanlı egemenliğine kesinlikle geçtiği 1416 yılına kadar, kentin her iki beylik arasında birkaç kez el değiģtirdiği görülmektedir. Candaroğulları nın, Gerede istikametinden gelecek olan Osmanlıları gözetlemek için, çok geniģ görüģ alanına sahip Karabük e bağlı Kapullu Köyünü tahkim ettikleri, bu köye kendilerine sadık bir topluluk yerleģtirdikleri, köyde bazı Candaroğlu vakıflarının bulunmasından anlaģılmaktadır. Bu köyde aynı zamanda Osmanlı vakıflarının da bulunması, Osmanlıların da Candaroğulları gibi aynı siyaseti izlediğinin bir göstergesidir. Karabük ve çevresinde Candaroğulları ile Osmanlılar arasında tarihlerinde gerçekleģen mücadelelerde, yörede bulunan Türkmen boyları genelde Osmanlıların tarafını tutmuģtur. Osmanlıların bu bölgede bulunan Türkmen boylarına yeni fethedilecek, gaza ve cihad yapılabilecek topraklar vaad etmeleri en önemli etkendir. Ġlimiz ve çevresi, Osmanlıların ilgisini Orhan Bey zamanından itibaren ( ) çekmeye baģlamıģtır tarihinde Eflani, Osmanlıların eline geçerken aynı tarihte, Candaroğulları Safranbolu yu alarak buradaki Umuroğulları Beyliğine son verirler. Orhan Bey zamanında Karabük ve çevresi, Osmanlıların eline geçer. Ancak Rumeli ye düzenlenen fetihler, bölgeye önem verilmesini engeller. Buna rağmen Osmanlılar bölgeye göçebe Türkmenleri yerleģtirmeyi ihmal etmezler. Yöredeki bu Türkmen topluluklarına Yörükan-ı Taraklı adı verilir. Bu yerleģtirmenin Safranbolu, Eskipazar ve Yenice üçgeni arasında yoğunluk kazandığı görülmektedir yılı itibariyle Osmanlı egemenliği Karabük ve çevresinde kurulur. Hamamlı Köyü Erken Osmanlı Hamamı 5

25 II. Murat ın tahta geçtiği sırada Ġsfendiyar Bey Osmanlı egemenliğinden kurtulmak ister. (1421) Çankırı, Kalecik ve Tosya Beyi olan oğlu Kasım Bey i bölgeden uzaklaģtırır. II. Murat ın bölgeye ordu göndermesi üzerine; Ġsfendiyar Bey canını zor kurtarır ve Sinop a çekilmek zorunda kalır. II. Murat a karģı kardeģi ġehzade Mustafa isyan eder. Bundan yararlanmak isteyen Ġsfendiyar Bey bu defa Karabük üzerine sefer düzenler ve Safranbolu ya girer. Candaroğlu-Osmanlı mücadelesinde sürekli olarak Osmanlının tarafını tutmuģ olan Safranbolu halkına karģı Ģiddet uygular. Kenti yerle bir eder. KarĢısına çıkan her Ģeyi yakıp yıkar. Halka gözdağı verir ve kendisine sadık kalmayanlara haddini bildirir. Safranbolu halkı bir kurul oluģturur ve durumu o sırada Rumeli de bulunan II. Murat a bildirir. Sultan II. Murat haberi alır almaz, ordusuyla bölgeye hareket eder. Her iki ordu 1423 tarihinde Safranbolu da karģı karģıya gelir. Candaroğlu Ġsfendiyar Bey savaģı kaybeder ve Sinop Kalesine sığınır, 1423 tarihinde taraflar arasında anlaģma imzalanır. Ġsfendiyar Bey anlaģma koģullarına uyar. Karabük ve çevresi Osmanlı yönetiminde 1423 tarihinden sonra bir süre barıģ içinde yaģamıģtır. Ancak XVI. y.y. ın ikinci yarısından itibaren baģlayarak bozulan ekonomik denge beraberinde pek çok sorun getirir. Osmanlı Devletinde 1564 tarihinde baģlayan zahire kıtlığı uzun sürer. Ġmparator zahire ihtiyacını karģılamakta olan Ģu anda Karabük iline bağlı olan Safranbolu (Taraklıborlu), Eskipazar (ViranĢehir) kaynaklarda Bazar olarak da adı geçen Yenice ve Eflani önemli zorluklar yaģar. Karabük ve çevresi, 1560 lardan baģlayarak XVII. y.y. ın baģlarına kadar Suhte Ġsyanlarının ( medrese öğrencilerinin çıkardığı ayaklanmalar ) etkisi altında kalır. Özellikle Taraklıborlu bu isyanlardan etkilenir yılından itibaren Karabük ve çevresi bu defa da Celali isyanlarının etkisi altına girer. Bu isyan hareketi yörede tarımsal ve hayvansal üretimin düģmesine neden olur. XVII. y.y. da Karabük ve çevresini konu alan diğer bir geliģme, Osmanlı PadiĢahı, IV. Mehmet in Ġkinci Lehistan Seferi sırasında olmuģtur tarihinde bu sefer için Bolu Sancağı ndan, 14 kazadan toplanan arpanın miktarı kiledir. Bu arpa Bartın Ġskelesi nden, Ġstanbul a gönderilmiģtir. Ġkinci Lehistan Seferi için devlete, ViranĢehir, kile arpa vermek zorunda bırakılırken, Eflani ve Taraklıborlu, kile, Yörükhan-ı Taraklıborlu (Yörük Köyü) , ġehabettin (Ovacık) kilo arpa vermekle yükümlü tutulmuģlardır. XIX y.y. da Karabük ve çevresinde bazı önemli olaylar olmakla birlikte yine de bir önceki yüzyıla göre yaģamın sakin geçtiği söylenebilir. XIX y.y. da herģeyden önce idari alanda bir değiģiklik yaģandı tarihinde ViranĢehir Voyvodalığına son verildi. Milli Mücadele döneminde Karabük ve çevresindeki olaylar Safranbolu merkezli olarak geliģme göstermiģ ve tarihe damgasını vurmuģtur. I. Dünya savaģı sırasında tümü Safranbolu, Karabük, Eflani ve Ulus yöresi askerlerinden oluģturulan, 42. Alay 1914 yılının Ağustos ayında, Safranbolu nun Harmanlar mevkiinde, yöre halkının katıldığı törenle Çanakkale cephesine uğurlanmıģtır. Çanakkale SavaĢları sonrasında 42. Alay dan sadece 7 ya da 8 kiģi geri dönebilmiģtir. I. Dünya SavaĢı nda, Safranbolu Askerlik ġubesinden cepheye sevk edilenlerden 1686 vatan evladı Ģehit olmuģtur. Milli Mücadele döneminde Karabük ve çevresinde en önemli geliģme bazı araģtırmacıların Safranbolu Olayı ya da Dayıoğlu Olayı olarak bilinen vakadır. Milli Mücadele Döneminde Safranbolu Olayı olarak bilinen hadise 23 Nisan 1920 tarihinde gerçekleģmiģtir. Mondros AteĢkesi sonrası Ġtilaf Devletlerinin Anadolu yu iģgal etmeleri tüm yurtta olduğu gibi Safranbolu da da üzüntü ile karģılanmıģtır. Nitekim 3 Haziran 1919 tarihinde Mustafa Kemal PaĢa henüz Havza da iken, Safranbolu nun ileri gelenleri, bilinç seviyelerinin düzeyini gösterir Ģekilde telgrafla kanlarının son damlasına kadar düģmanla savaģmak istediklerini bildirmiģler, iģin baģından sonuna kadar bazı alanlar dıģında bu hareket noktasından ödün vermemiģlerdir. Ġstanbul un 16 Mart 1920 de resmen iģgal edilmesi sonrasında gösterdikleri tepki bunun en güzel örneğidir. Safranbolulular, 20 Mart 1920 de düzenledikleri miting hareketi ile Ġstanbul un resmen iģgal edilmesini protesto etmiģlerdir. Bu mitingde Safranbolulular, Meclis-i Milli nin iģgal edilmesini kınamıģlar; 6

26 hürriyet, insanlık, adalet duygularını kendilerine ilke edinmiģ olduklarını belirtmiģler ve durumu büyük devletler nezdinde tepki ile karģılamıģlardır. KurtuluĢ SavaĢında da Safranbolu, Kuva-i Milliye nin deri ve ayakkabı ihtiyacını karģılamıģtır. Z. Fahri Fındıkoğlu, 1962 tarihinde basılan, KuruluĢunun XXV. yılında Karabük adlı çalıģmasında, Ģu görüģe yer vermiģtir. Önce bir istasyon adı, sonra nahiye ve nihayet kaza ismi olan Karabük ve çevresinin Cumhuriyetten önceki devirlerde tarihsiz, mazisiz bir yer olduğu zannedilmesin. Gerçekten de, 1995 tarihinde Ġl olan Karabük ün, belki Ġl sınırları içinde olan yerleģim birimleri dolayısıyla tarihi çok eskidir. Ancak, Karabük kenti olarak tarihi o kadar eskilere gitmemektedir. Elimizde bulunan en eski belge, Karabük ün, tarihini Candaroğulları döneminde baģlatmaktadır. Bu belgede, Taraklıborlu da Karabük Köyünde Arif ġeyh in DevletĢeh Divanındaki 1979 akça olan yeri meģihatlık için vakıftır. Candaroğlu Bayezid Bey den ve Süleyman PaĢa zamanından. Daha önceden de belirtildiği ve bu belgeden de anlaģılacağı üzere, Karabük Köyü Candaroğulları döneminde Arif ġeyh adında bir kiģiye irģad yani din iģlerini yerine getirmek için vakfedilmiģtir. Karabük Köyünün vakıfsal özelliği Osmanlılar döneminde de devam etmiģtir tarihli Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterinde Karabük Köyü 11 hane olarak gözükmekte; yaklaģık kiģi civarında bir nüfusa sahip olduğu anlaģılmaktadır yılında Safranbolu ya bağlı Öğlebeli Köyü nün, 13 hanelik bir nüfusa sahip mahallesi olan Karabük 1934 yılında Ankara Zonguldak demiryolunun açılması ile bir istasyon adı olarak ilk kez devlet demiryolu haritasında Cumhuriyet tarihinde adı görülmeye baģlar. Karabük ün kuruluģ öyküsü aynı zamanda Cumhuriyet tarihimizde endüstrileģmenin öyküsü ile eģ zamanlı bir anlatımı konu alır. 3 Nisan 1937 yılında Mustafa Kemal Atatürk ün direktifleri ile zamanın baģbakanı Ġsmet Ġnönü tarafından Demir-Çelik Fabrikasının temeli atılır. Böylece Karabük ün adını Türkiye ve daha sonra dünyaya duyuracak olan süreç baģlamıģ olur. Ağır sanayi kuruluģu olarak Demir-Çelik Fabrikasının üretime geçmesi ile hareketlilik kazanan Karabük te kısa zamanda köyden kurtuluģu sağlayan ĢehirleĢme süreci baģlamıģtır yılında demiryolunun beldeden geçmesi ile yavaģ yavaģ nüfus çekmeye baģlayan Karabük, nihayet 1939 yılında bir belediyeye kavuģmuģtur tarihinde AktaĢ nahiyesi haline dönüģtürülürken, Karabük nahiye yapılmıģtır. Karabük adına 1940 nüfus sayımında rastlanılmaktadır. Karabük adına ilk yer veren nüfus sayımı 1945 yılına aittir. Karabük ün bu ve buna bağlı yıllarda nüfusu hızlı olarak artıģ gösterirken, 6068 sayılı yasa ile 3 Mart 1953 tarihinde ilçe haline getirilmiģtir. Karabük ün bir ilçe olarak adı ilk kez 1955 nüfus sayımında geçmiģtir. Yurdumuzda demir çelik ağır sanayinin yayılmasına, geliģmesine öncülük eden ve okul ödevini gören Karabük, 550 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 6 Haziran 1995 tarihinde 78. Ġl olarak Türkiye siyasi haritasında yerini almıģtır. A.2. Ġl ve Ġlçe Sınırları Karabük Ġline bağlı ilçeler; Ġlçeler: Yüzölçümü (km 2 ): Merkez 760 Safranbolu Yenice 620 Eskipazar 740 Eflani 587 Ovacık 402 7

27 A.3. Ġlin Coğrafi Durumu Karabük Ġli; Batı Karadeniz bölümünde yer almakta olup, Araç ve Soğanlı Çaylarının birleģmesiyle meydana gelen Yenice (Filyos) Irmağı nın oluģturduğu vadilerle bunların arasındaki platolardan meydana gelen bir coğrafi yapıya sahiptir. Coğrafi yapı, engebeli olup büyük düzlükler görülmemektedir. Kuzeyde Bartın (80 km.), kuzeydoğu ve doğuda Kastamonu (120 km.), güneydoğuda Çankırı (195 km.), güneybatıda Bolu (130 km.), batıda Zonguldak (170 km.) illeriyle komģudur. Ankara'ya 230 km., Ġstanbul'a 400 km. uzaklıktadır. Karabük Ġli, Batı Karadeniz Bölgesi nde I ve I kuzey boylamı, I ve I doğu enlemleri arasında yer alır. Karabük ün yüzölçümü km 2 olup, Ġl merkezinin rakımı 254 m. dir. A.4. Ġlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu Karabük, Araç ve Soğanlı Çayları nın birleģmesiyle meydana gelen Yenice (Filyos) Çayı nın oluģturduğu vadilerle bunlar arasında kalan platolardan meydana gelmiģ bir yapıya sahiptir. Karabük il merkezinde genel olarak eğim oranı oldukça fazladır. Karabük Ģehir merkezinde eğimli (%10-20) ve az eğimli (%0-10) morfoloji göze çarpar. ġehir merkezinin dıģına doğru ise; dik (%20-40) ve çok dik (>%40) morfolojinin olması jeoteknik problemlere yol açar. Mevcut durum yerleģim olanağını kısıtlamaktadır. Ġlimiz etrafı yüksek dağ ve tepelerle çevrili bir havza karakteri gösterir m. yüksekliğe sahiptir. Kuzeyindeki dağlık alandan kaynaklanan tali dereler, Ģehre doğru taģıdıkları maddelerle alüvyal bir dolgu oluģturmuģtur. Doğuda yer alan Safranbolu çevresinde yükseklik 600 m. yi bulur. Buradaki kalker platosu, GümüĢ ve Akçasu Derelerinin birleģmesinden oluģan Tabakhane Deresi ile Bulak Deresi tarafından parçalanmıģtır. Bulak ve Tabakhane Dereleri Araç Çayına doğru gömük menderesler oluģturarak akmaktadır. Ġlimizin kuzeydoğusunda kalan Eflani Ġlçesi ve çevresi küçük akarsularla parçalanmıģ bir plato durumundadır. Buradan güneye doğru gidildikçe yükseklik artar. Eskipazar Ġlçemiz çevresindeki arazi, batıdaki Meğri Dağı ndan doğuya doğru eğimlidir. Soğanlı Çayı çevresinde düzlükler yer alırken, sırt olarak isimlendirilen Ovacık- ÇerkeĢ sınırına yakın olan alanlarda yükseklik artmaktadır. Eskipazar çevresinde ortalama yükseklik 740 m. civarındadır. Ortalama yüksekliği m. olan Ovacık, vadilerle parçalanmıģ plato ve düzlükler üzerinde bulunur. Bu alanı çevreleyen sırt ve dağlar engebeli bir arazi yapısını ortaya çıkarmaktadır. Batıda kalan Yenice ise oldukça engebeli ve dağlık bir yapıya sahiptir. Düzlük ve ovalık olan kesim bulunmamaktadır. Karabük ve Safranbolu yu kuzeyden kuģatan dağlık alanın tektonizmaya uğraması ile kuzeydoğu güneybatı doğrultulu bir fay hattı meydana gelmiģtir. Bu alanın hemen güneyinde ise Araç Çayı ve Yenice Irmağının içinde aktığı doğu batı doğrultulu bir senklinal bulunmaktadır. Yapı bakımından geçirimsiz, yumuģak ve dirençsiz olan killi formasyonlar (kayaçlar topluluğu) heyelanlara uygundur. Eğimin son derece fazla olduğu bu alanlarda yağıģlardan sonra sık sık heyelan ortaya çıkar. Karabük te bulunan YeĢil Mahalle, Yeni Mahalle, Bayır Mahalle, Çamdibi, Kapullu, Kartaltepe, KayabaĢı ve 100. yıl Mahallelerinde heyelanlar büyük zararlara yol açmıģtır. Karabük te genelde dağlık olan dalgalı bir arazi yapısının ortaya çıktığı, büyük ova ve düzlüklerin olmadığı söylenebilir. 8

28 Karabük Ġli Dağları Kuzey Anadolu Dağlarının bir parçasını oluģturan ildeki dağlar kıvrım dağlarıdır. Bu dağların yüksekliği 2000 m. yi geçmez. Karabük ün kuzeyinde batıya doğru uzanan geniģ bir dağlık alan bulunmaktadır. Kuzey Dağları nın uzantıları niteliğindeki bu alanda, ortalama 1400 m. yüksekliğe sahip Çiğdem Tepe, Boyundurluk Tepe, Tekirdağ, Ġçbel Tepe, Döneğen Tepe ve BaĢköy Dağları yer alır. Bu alanda Karabük ün ikinci yüksek noktasını oluģturan Sarıçiçek Tepesi (1750 m.) bulunmaktadır. Karabük ün doğusuna rastlayan alanda, Araç ve Soğanlı Çaylarının arasında kalan kesimde Bürnük Tepesi (1143 m.), Esendoğdu Tepesi (1144 m.) ve Tepedağ yer almaktadır. Karabük ün günaybatısında Keltepe, Yenidağ ve Karadağ, güneyde Aladağlar (1040 m.), güneydoğuda ise Çakmak Dağları uzanmaktadır. Keltepe 1999 m. yüksekliği ile Karabük ün ve Batı Karadeniz Bölgesi nin en yüksek noktasıdır. Keltepe Bölgesinden Eskipazar a doğru uzanan alanda Çal Dağı, Kavak Dağı, Kurban Tepesi, Dede Tepesi, Eleman Dağları, Kısaç Dağları; Eskipazar Çayına paralel uzanan ġerafettin Dağları ve doğuda Kuzören Dağı üzerindeki Dikmen Tepesi (1600 m.), Eskipazar ın kuzeybatısında Hodulca Dağı (1730 m.) en önemli yükseltilerdir. Yenice çevresiyle Eskipazar da yer alan dağlar, Bolu ve Köroğlu Dağlarının uzantılarıdır. Safranbolu çevresinde, Araç Çayı ve kollarının parçaladığı platoluk alan üzerinde kuzeydoğuya doğru uzanan Sipahi Dağı yer almaktadır. Daha kuzeyde kalan Eflani çevresinde düzlükler geniģ yer tutar. Burada 1416 m. yüksekliğindeki Göktepe ve Tepedağ en önemli yükseltilerdir. Ovacık çevresinde en yüksek dağ Çalyayla Dağı (1432 m.) dır. Bu alanda Ilgaz ve Köroğlu Dağlarının devamı olan Kıraç Tepe, Kocadağ, Sivriçam Doruğu, Karadağ, Boduroğlu ve Erenler Dağları bulunmaktadır. Karabük Ġli Ovaları Oldukça engebeli ve eğimli yapıya sahip olan Karabük te büyük düzlükler ve ovalar yoktur. Araç ve Soğanlı Çaylarının kenarında küçük düzlük alanlar yer almaktadır. Eskipazar çevresinde Hamamlı, Bayındır, Sadeyaka Ovaları yer alır. Soğanlı Çayı vadisinde, Safranbolu nun Geren Köyü yakınında Geren Ovası bulunmaktadır. Hamzalar Mevkiinde ise Eskipazar Çayının Soğanlı Çayına karıģtığı alanda Cemal Ovası yer alır. Karabük Ġli Yaylaları Merkez Ġlçede; Avdan Yaylası (1300 m.), Sorgun Yaylası (1650 m.), Dede Yaylası (1670 m.), Büyük Düz Yaylası, Küçük Düz Yaylası, Çakıören Yaylası, Küçük Yayla, Bostancık Düzü Yaylası, Arıcak Yaylası, Safranbolu çevresinde; Sarıçiçek Yaylası ve Uluyayla, Yenice çevresinde Gökpınar, Göktepe, Meğre, Yassıyurt, Alaboğa, Karaboğa, BağbaĢı Yaylaları, Eskipazar çevresinde Dede Yaylası, Keltepe den Eskipazar a doğru uzanan alanda Adiller, Hasanlar, Kulat, ġerafettinler, Eğriova, Sündek, Acemler, Belen Yaylaları, Ovacık çevresinde Boduroğlu, Çakıllı, Ġmanlar ve Göllü Yaylaları bulunmaktadır. 9

29 A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi Karadeniz Bölgesi batı bölümünde yer alan Karabük ve çevresinde, Birinci zamandan, Kuvaterner e kadar değiģik yaģlarda, pek çok litolojik birim gözlenmektedir. Karabük- Safranbolu Tersiyer havzası, batıda Bolu kuzeyinden baģlayıp doğuda Çelebiler ve Kastamonu ya değin uzanan, geniģliği batıda 2-2,5 km den doğuda km ye değin değiģen, yaklaģık KD-GB uzanımlı ve hemen tümüyle Eosen yaģlı tortul kayalarla doldurulmuģ, huni biçimli bir alandır. Havza, güneyden Çağlayan Formasyonu ve Anadolu napı ile kuzey ve kuzeybatıdan ise Jura öncesi yaģlı metamorfitler ve yine Çağlayan Formasyonu ile sınırlıdır. Karabük-Safranbolu Tersiyer havzası ve çevresinde Blumenthal (1948) tarafından yapılmıģtır. Blumenthal (1948), havzanın kuzeybatı kenarını Karabük Hattı olarak adlandırmıģ ve bunun tektonik nitelikli olduğunu vurgulamıģtır. Bölgede temel birimleri oluģturan, Paleozoyik yaģlı Formasyonlar batıda, kuzeyde ve doğuda sınırlı alanlarda yüzeylenmiģtir. Temel birimler üzerine gelen Mezozoyik yaģlı birimler, Ġnaltı Formasyonu kireçtaģları olarak ve Ulus Formasyonu da fliģ serisi olarak temsil edilmiģlerdir. En üstte yatay ve yataya yakın katmanlı birimler, senozoyik yaģlı formasyonlardan oluģmuģtur. Akarsu vadilerinde Kuvaterner yaģlı alüvyon çökelleri en genç birimleri oluģturur Kuzey Anadolu Dağlarının bir parçası olan Karabük teki dağlar, ana çatısı Alp Orojeniziyle ortaya çıkan kıvrım dağlarıdır. Karabük te III. Jeolojik zamanda oluģan kalkerli (KireçtaĢı) araziler geniģ yer kaplar. KireçtaĢları arasında killi ve kumlu tabakalarda bulunmaktadır. VI. Jeolojik zamanda (Kuvaterner) Ovacık çevresindeki traverten (Kalker tabaka) alanı oluģmuģtur. Vadiler ise kuvaternerde akarsuların geliģip, plato yüzeylerini yarmasıyla oluģmuģtur. Safranbolu ve Eflani çevresindeki kalkerli arazi metamorfizmaya (baģkalaģıma) uğramıģ, zengin mermer yatakları oluģmuģtur. Eflani de mermer dıģında çakmak taģı ve kömür yatakları da bulunmaktadır. Ovacık ta bol miktarda alçı taģı bulunmakta, ara ara gnays ve bazaltlara da rastlanmaktadır. Yenice de dolomit ve kuvarsit, Eflani de kuvarsit yatakları bulunmaktadır. Ġlimizde, farklı devirlere ait Jeolojik birimler geniģ alanlarda yayılmıģtır. Farklı ortamlarda, farklı litolojik özelliklerde oluģan bu birimler, farklı zamanlardaki tektonik olaylarla, kıvrılmıģlar, kırılmıģlar, yer yer yükselimleri, yer yer de çöküntü alanlarını meydana getirmiģlerdir. Stratigrafi : Karabük ve yakın dolaylarında Üst Mesozoyik, Alt Tersiyer ve Kuvaterner yaģlı kayalar yüzeyler, Üst Mesozoyik yaģlı kayalar, genelde fliģ fasiyesinde olup Tersiyer havzasının temelini oluģturur. Havzanın içinde ise egemen olarak Alt Lütesiyen yaģlı küçük taneli kırıntılar (silttaģı, kiltaģı, marn), Nummulites li kumlu kireçtaģları ve Kuvaterner yaģlı fakat iki ayrı dönemde oluģmuģ akarsu tortulları yüzeyler. -Çağlayan Formasyonu Birim önce Ketin ve GümüĢ (1963) tarafından adlanmıģ olup, birimin tip yeri inceleme alanı dıģında olan Çağlayan Köyü dür. Birim genelde fliģ fasiyesi ile temsil edilir. Çağlayan Formasyonu hemen hemen tüm Pontidler de yaygın olarak yüzeyler. Tabanında Jura öncesi metamorfitleri ve granit-granodiyorit türü sokulum kayalarını uyumsuzlukla örten birim, tavanda değiģik iliģkiler sunar. Çağlayan Formasyonu nu temsil eden fliģ baģlıca sarı-kahve renkli türbiditik kumtaģı, silttaģı, kumlu kireçtaģı, gri-siyah renkli Ģeyl ve marn ardıģımından oluģur. Bunların yanı sıra 10

30 gri-beyaz renkli, katmanlanmasız ile iyi katmanlanmalı, metreden birkaç kilometreye değin değiģen boyutlu, Jura-Alt Kretase yaģlı kireçtaģı olistolitleri ve alacalı renkli, hemen tümüyle ofiyolitik gereçli olistostromlar ve değiģik tür sedimanter yapı içerir. Yeğin sıkıģma tektoniğinin bir sonucu olarak geliģen devrik ve bakıģımsız kıvrımlar birim içinde çok yaygındır. Aynı sıkıģma tektoniğinin diğer bir sonucu olarak da Karabük ili kuzeybatısında Çağlayan Formasyonu, Alt Lütesiyen yaģlı kaya birimleri üzerine kuzeybatıdan güneydoğuya doğru devrilmiģtir. -Karabük Grubu (Tk) Karabük ve yakın dolayında Alt Lütesiyen yaģlı kayalar dört formasyon ve dört üyeye ayırtlanmıģtır. Tüm bu birimler, birim içinde yer alan en büyük yerleģim alanının adıyla Karabük Grubu olarak adlanmıģtır. Karabük grubunu oluģturan formasyonlar, alttan üste doğru Küpler, Gazez, Hastarla ve ArmeĢe dir. -Küpler Formasyonu Birim, taban çakıltaģı ve onun üzerinde yer alan kumlu kireçtaģı ile temsil edilir. Formasyon un tip yeri Küpler Köyü dür. Ġnceleme alanının kuzeybatı kesiminde, güneybatıda Kayacık Mahallesi nden kuzeydoğuda Tuzla Tepe ve Bulak Köyü ne kadar uzanan, dar ve uzun bir korniģ biçiminde yüzeyler. Ayrıca derince kazılmıģ olan Bulak Deresi nin tabanında da gözlenir. Birimin taban dokanağı, Alt Kretase yaģlı Çağlayan Formasyonu ile açılı uyumsuz, tavan dokanağı ise Gazez Formasyonu ile geçiģlidir. Ayrıca ArmeĢe Formasyonu ile de yer yer faylıdır. Bulak Deresi ve Küpler Köyü dıģında, birimin taban dokanağı güneye devriktir. Gerek bu durum, gerekse aģınmaya karģı çevre kayaçlarından daha dayanımlı olduğu için Küpler Formasyonu dik ve yüksek bir topografya oluģturur. Bu nedenle de uzaktan bile kolayca seçilir. Küpler Formasyonu, tip yeri olan Küpler Köyü nde, Çağlayan Formasyonu üzerine taban çakıltaģı ile uyumsuz olarak gelir. Gri-sarı-boz renkli olan taban çakıltaģı, baģlıca siyahyeģil,sarı renkli türbiditik kumtaģı, kireçtaģı ve ofiyolitik birimlerden türemiģ değiģik tür ve boyutlu (mm-80 cm) bileģenlerden oluģur. Bu bileģenler iyi yuvarlaklaģmıģ fakat seçilmemiģtir. Bunlar, sarı renkli kumtaģından oluģan bir hamur içinde dağınık olara bulunur. Taban çakıltaģı ile çağlayan Formasyonu dokanağında yer yer erime tüpleri gözlenir. Üste doğru önce sarı renkli kumtaģı, daha sonra da kumlu, bol fosilli, kalın katmanlı (75 cm-2 m) kireçtaģlarıyla devam eden birim, daha üstte Gazez Formasyonu na geçer. Gerek çakıltaģlarının kumtaģından oluģan hamuru içinde gerekse daha üstteki kumlu kireçtaģları içinde Assilina exponens ( Sowerby ), Nummulites uroniensis A. Hein ( A-formu), Alveolina sp. Orbitoides sp. Cuvillerina sp. Acervulina sp. Milliolidae Victoriellidae Gastropoda gibi fosiller saptanmıģ ve Küpler Formasyonu na Alt Lütesiyen yaģı verilmiģtir. Birimin gerek kaya türü gerekse fosil içeriği onun, yüksek enerjili fakat sığ denizel bir ortamda oluģtuğunu gösterir. 11

31 -Gazez Formasyonu ( Tkg ) Formasyon kumtaģı, silttaģı, marn ve sucuk yapılı kumlu kireçtaģı ardıģımıyla temsil edilir. Birimin tip yeri Emek Mahallesi batısındaki Gazez yöresidir. Gazez Formasyonu içinde Küpler Formasyonu ndaki fosil topluluğuna ek olarak Lockhartia cf.alveolata Silvestri ve Discocyclina sp. fosilleri de bulunmuģ ve birime Alt Lütesiyen yaģı verilmiģtir. -Hastarla KireçtaĢı Birim sucuksu yapılı kireçtaģları ile temsil edilir. Bulak Deresi nin her iki yamacında, ArmeĢe Deresi nin Araç Çayı ile birleģtiği kesimde ve KayabaĢı Mahallesi nin batısında Filyos Çayı nın güney yamacında dik korniģler Ģeklinde görülür. Tabanda Gazez, tavanda ise ArmeĢe Formasyonu ile geçiģlidir. Hastarla kireçtaģı beyaz-boz-sarı renkli, kumlu, oldukça sert, sucuk yapılı, kalın tabakalı kireçtaģlarından oluģur. Belirli doğrultularda geliģmiģ sistemli kırıklarla tuğla biçimli parçalara bölünmüģ olup, dik korniģler oluģturur. Ġçerisindeki fosil içeriğine bakılarak birime Alt Lütesiyen yaģı verilmiģtir. -ArmeĢe Formasyonu Formasyon genelde küçük taneli kırıntılılarla (silttaģı, kiltaģı, marn ) temsil edilir ve tip yeri ArmeĢe Deresi dir. ArmeĢe Formasyonu inceleme alanının en yaygın birimidir. Güneybatıda Belen Köyü ile Kayacık Mahallesi nden, kuzeydoğuda Emek Mahallesi ne değin hemen her yerde ArmeĢe Formasyonu na rastlanır. Tabanda Hastarla kireçtaģı ile geçiģli ve Gazez Formasyonu ile faylı iken tavanda değiģik iliģkiler sunar. ArmeĢe Formasyonu en altta silttaģı-kiltaģı ardıģımı ile baģlar ve m kalınlığındaki bu kesim üzerine, boz renkli, ince-orta-kalın katmanlı ( cm), bol Nummulites li kireçtaģı ve mavi marn ardıģımı gelir. YaklaĢık 4-6 m kalınlığındaki bu düzey ise boz-mavi renkli silttaģı-kiltaģı ve mavi marn ardıģımıyla izlenir. ArmeĢe Formasyonu nun alt kesimini oluģturan ilk iki düzey Köydere Üyesi, üst kesimini oluģturan üçüncü düzey ise BeĢbinevler Üyesi olarak adlanmıģtır. Birimin ArmeĢe Deresi nin aģağı çığırında ölçülen toplam kalınlığı 29.5 m dir. ArmeĢe Formasyonu içinde Nummulites sp. (granüllü ) Assilina sp. Discocyclina sp. Operculina sp. fosilleri mevcuttur. Birimin gerek kaya türü gerekse pelajik fosiller içermesi, kıyıdan uzakta ve yukarda sözü edilen diğer üç formasyondan daha derin denizel bir ortamda oluģmuģ olduğunu gösterir. -Açma Formasyonu (Tqa) Birim, akarsu ortamı ürünü olan çakıltaģları ile temsil edilir ve tip yeri YeniĢehir Mahallesi kuzeyindeki Açma Sırtı dır. Açma Formasyonu, güneyde Filyos ve Araç Çayı ile kuzeyde Değirmenci fayı arasında kalan alanda yaygın olarak yüzeyler. Genelde ArmeĢe Formasyonu nun küçük taneli ve kolayca aģınabilen kırıntılıların içinde, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda geliģmiģ vadiler arasında kalan dar ve uzun sırtlar, hemen tümüyle Açma 12

32 Formasyonu ndan oluģur. Birim tabanda ArmeĢe Formasyonu ile uyumsuz, tavanda ise günümüz aģınım yüzeyidir. Açma Formasyonu, çoğu iyi seçilmemiģ (unsorted) çakıltaģları ile temsil edilir. BileĢenleri iyi yuvarlaklaģmıģ olup, bileģen boyutu birkaç cm den cm ye değin değiģir. BaĢlıca ofiyolitik kayaçlar, Jura yaģlı kireçtaģı, Kretase yaģlı türbiditik kumtaģı ve Karabük grubunu oluģturan değiģik tür birimlerden türemiģ çakıllar, sarı renkli kumtaģından oluģan bir hamur içinde gevģek olarak birbirlerine tutturulmuģtur. Yer yer de örneğin Küpler Köyü dolayında olduğu gibi, çakıltaģları ritmik dereceli katmanlanma ve tekne biçimli çapraz katmanlanma sunar ve mercek biçimli kumtaģı düzeyleri içerir. Birimin ölçülebilen kalınlığı birkaç metre ile 50 m. arasında değiģir. Birim içinde herhangi bir fosil bulgusuna rastlanmamıģtır. Bu nedenle birimin kesin yaģı bilinmemektedir. Bununla birlikte göreli yaģının En Üst Pliyosen-Pliyostesen olabileceği varsayılmıģtır. -Alüvyonlar ( Qaly ) Soğanlı, Araç ve Filyos Çayları boyunca geniģ alanlar kaplayan alüvyon oluģukları baģlıca kil, kum ve çakıllardan oluģur. Ayrıca menderesli nehir niteliğindeki bu akarsuların yatakları boyunca oldukça geniģ taģkın sahaları geliģmiģtir. Kalınlıkları 5-20 m arasında değiģir. Filyos Çayı nın kuzey yamacında ve Değirmenci fayına yaslanmıģ olarak yığıģmıģ yamaç döküntüleri de diğer bir alüvyon türünü oluģturmaktadır. Yapısal Jeoloji : Karabük-Safranbolu Tersiyer havzasında yer alan kaya birimlerinin alpin hareketinden etkilendiği görülmektedir. Bu etkileģimde daha yaģlı birimler kuzeybatıdan güneydoğuya doğru Eosen yaģlı kayalar üzerine itilmiģ olduğu görülür. Bu nedenle Alt Lütesiyen yaģlı kayaları yer yer Alt Kretase yaģlı Çağlayan Formasyonu altına açılı olarak girmiģ ve ona yaslanmıģ olarak bulunur. Diğer taraftan Piliyostosen yaģlı Açma Formasyonu da açılı bir uyumsuzlukla Alt Lütesiyen yaģlı birimleri örter. Ġnceleme alanında önemli bir kırık olan Değirmenci fayı güneybatıdaki Kayacık Mahallesi ile kuzeydoğudaki Tuzla tepe ve Bulak köyü arasında yaklaģık 14 km lik bir uzanım gösterir. Fayın güney bloğu m kadar düģmüģ, derece güneye eğimli bir makaslama kırığı Ģeklindedir. Büyük olasılıkla Lütesiyen sonunda yaklaģık kuzey-güney doğrultulu sıkıģma geriliminin etkisinde kalan inceleme alanında Tersiyer havzasının büyük boyutlu, bakıģımsız bir senklinal oluģturduğu ve ilerideki evrelerde bu senklinal yapının kuzey kanadının güneye devrilmiģ olduğu ve fayın oluģumunu hazırladığı söylenmektedir. 13

33 ġekil A.1 Stratigrafik Dikme Kesit Kaynak: Karabük Jeoloji Mühendisleri Odası,

34 Bölgenin genelleģtirilmiģ jeoloji haritası (M.T.A) Kaynak: Karabük Belediye BaĢkanlığı, 2010 A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma Tortul Birimler Birinci Zaman ( Paleozoyik ) Sınırlı alanlarda yüzeylenen Paleozoyik yaģlı temel birimler, batıda, kuzeyde ve kuzeydoğuda olmak üzere, üç ayrı grupta görüntülenmektedir. Bu bölgelerde Kartal Formasyonu ve Yılanlı Formasyonu yüzeylenmektedir. Kartal Formasyonu ( Devoniyen ) Mavimsi gri renkli siltli çamurtaģı, boz renkli Ģeyl, marn, siltli kumlu kireçtaģı seviyelerinden oluģan ve Alt Devoniyen yaģlı olarak kabul edilen bu seri, Eflani Araç arasında yer alan Karadere istifinde görülmektedir. KurtgeliĢi Tepe ve Sarı Çiçek Tepe kuzeyinde ve Karabük Yenice arasında, Filyos Vadisi yamaçlarında da bu temel birimler yer yer yüzeylenmektedir. Kolay aģınabilir litolojileri ile yumuģak bir topografya sunan birimin, üst seviyelerinde dolomit katmanlarının kalınlıklarının artması ve ardalanan diğer litolojilerin kaybolması ile, Kartal Formasyonu Yılanlı Formasyonu na geçiģ gösterir. Yılanlı Formasyonu ( Devon Karbonifer ) Koyu gri, siyahımsı gri renkli dolomit ve dolomitik kireçtaģlarından oluģan Yılanlı Formasyonu, Kartal Formasyonu ile birlikte, temel birimlerin yüzeylendiği alanlarda, Kartal Formasyonu nun üst seviyesi olarak geliģtiği görülmektedir. Dolomitik kireçtaģı olarak tanımlanmıģtır. Bu kireçtaģları çok sert, bol kalsit damarlı ve koyu gri renklidir. Üzerlerine, Ġnaltı KireçtaĢları ve diğer daha genç birimler uyumsuz olarak geliģir. 15

35 Ġkinci Zaman ( Mezozoyik ) İnaltı Formasyonu ( Jura Kretase ) Ġnaltı formasyonu, karstik özellikler gösteren katmanlı kireçtaģlarından oluģmuģtur. Safranbolu nun doğusunda, Konarı Köyü nden itibaren, Asarkayası Dere Vadisi boyunca geniģ alanlarda yüzeylenmiģtir. Bu yörede kuzey kesimde, kireçtaģı yüzlekleri üzerinde, düden, mağara, lapiye ve karstik kaynak gibi, yaygın karst oluģumları gözlenmektedir. Karabük ün kuzeyinde, Manastır Tepe (1.555m.), Kuru Doruk Tepe (1.378m.), Erenler Tepe (1.735m.), gibi yüksek topografyayı oluģturan alanlar, tamamen bu karstik kireçtaģları ile kaplanmıģtır. Bu kireçtaģı yüzleklerinin doğu dokanaklarından, Gürleyik, Hızar ve Mağara Kaynakları boģalmaktadır. Karabük doğusunda, Yenice ye doğru Filyos Vadisi boyunca, genç Tersiyer yaģlı tortul birimlerin altında da aynı karstik kireçtaģları yer almaktadır. Ġnaltı formasyonu olarak adlandırılan karstik kireçtaģları, mavimsi gri, grimsi boz, yer yer siyahımsı gri renkli, erime boģluklarının dıģında, gözeneksiz, kalın, çok kalın katmanlıdır. KireçtaĢları midye kabuğu Ģeklinde kırılmalıdır. Yılanlı Formasyonu nun dolomitik kireçtaģları üzerinde açık rengi ile ayırt edilmektedir. Karst yapısı ile belirgin olan birimin üst dokanağı, Ulus Formasyonu ile uyumsuz olarak görülür. Devrakani Havzasında bu geçiģler uyumlu olarak görülmektedir. Ulus Formasyonu ( Kretase ) Karabük ve Safranbolu dolayında, Ġnaltı Formasyonu üzerinde geniģ alanlar kaplamaktadır. FliĢ sayesinde geliģmiģ olan Ulus Formasyonu; Ģeyl, marn, silttaģı, kumtaģı, konglomera ve kireçtaģı litolojilerinden oluģmuģtur. ġeyl seviyeleri, gri, mavimsi-yeģilimsi gri, boz renkli, yer yer alt seviyelerde silisli, üste doğru da karbonatlıdır. KumtaĢı ve silttaģları; boz, gri, kahverengimsi gri renkli, ince orta kalın katmanlı, keskin köģeli kırılmalı, orta iyi derece boylamalı ve polijenik elemanlıdır. Genelde fliģ seviyeleri yumuģak dokusuyla yayvan bir topoğrafya oluģturmuģtur. Bu yayvan topoğrafyada, dallı dağınık bir akarsu Ģebekesi geliģmiģtir. Ġnaltı Formasyonu ve diğer daha eski temel birimler üzerine uyumsuz olarak gelen birimi, daha genç birimler örtmektedir. Alt seviyelerde, konglomera hakim litoloji olarak görülür. Üst seviyelerde ise çamurtaģı, silttaģı ve kumtaģı hakim birimlerdir. Yer yer birim içinde, Ġnaltı kireçtaģı blokları, olistolitler olarak yer almaktadır. Üçüncü Zaman ( Senozoyik ) Kılıçlar Formasyonu (Üst Paleosen Eosen) Safranbolu Ġlçemizde ve doğusunda geniģ alanlarda gözlenen, Safranbolu KireçtaĢı olarak da adlandırılan bu formasyon, kireçtaģı ağırlıklı litolojik birimlerden oluģmuģtur. Ġnaltı ve Ulus Formasyonları üzerine transgresif olarak geliģmiģtir. Üste doğru Karabük Formasyonu ile dereceli geçiģi olan birim, Neojen yaģlı çökeller tarafından örtülmüģtür. Kılıçlar Formasyonu tabanda çakıltaģı, kırmızı renkli kumtaģı, karbonatlı kumtaģı litolojileri ile baģlar ve üste doğru tamamen kireçtaģlarına geçmektedir. KireçtaĢları krem, bej, beyaz, gri renkli, alt kesimlerde kalın, çok kalın, üste doğru orta kalın tabaka kalınlıklı, düzgün katmanlı, yer yer kumlu, bol fosillidir. Fosilli mikrit, istiflenmiģ biyomikrit, biyosparit tipli kireçtaģları, tıkız, midye kabuğu Ģeklinde kırılımlı ve belirgin katmanlıdır. Karabük Formasyonu (Eosen) Karabük ten baģlayarak, doğuya doğru Araç Çayı Vadisi nin her iki tarafında yaygın olarak görülen ve genellikle yeģilimsi marnlardan oluģan seviyeye Karabük Formasyonu adı verilmiģtir. Genelde kolay aģınabilen litolojisinden dolayı, yayvan bir topografya oluģturmuģtur. 16

36 Genellikle bej, yeģilimsi boz renkli marnlardan oluģan birim içinde, karbonat çimentolu, ince-orta katmanlı, gevģek tutturulmuģ, yarı yuvarlak, yuvarlak taneli, iyi boylanmalı, yer yer çakıllı kumtaģları yer alır. Üst seviyelere doğru, kumtaģları konglomeralara geçiģ gösterir. En üst seviyelerde, çamurtaģı ve silttaģları ile jipsli oluģumlar da gözlenir. Araç Formasyonu Karabük Formasyonu üzerine uyumlu olarak gelen çamurtaģı, kiltaģı ve evaporit oluģuklarla baģlayan bu formasyon, genelde kumtaģı, konglomera, marn, tüf, tüfit ve aglomera seviyeleri ardalanmasından oluģmuģtur. Yataya yakın 3 5 derece eğimli katmanlardan oluģur. Soğanlı Çayı güney ve kuzeyinde geniģ alanlar kaplamıģtır. Araç Çayı güney yakasında da, Karabük ile Araç arasında sürekli izlenir. Soğanlı Formasyonu (Üst Eosen) Ġlimizin güneydoğusunda, Soğanlı Vadisi boyunca görülen kireçtaģları Soğanlı KireçtaĢlar olarak formasyon aģamasında tanımlanmıģtır. Açık turuncu, krem renkli, sert köģeli, kırılmalı, altta orta-kalın, üste doğru ince-orta tabakalı kalınlıklı, belirgin katmanlı, altta marn ve karbonatlı kiltaģı ara katkılı olan kireçtaģları, seyrek biyomikrit, istiflenmiģ biyomikrit kaya tiplidir. Neojen Yaşlı Çökeller Araç Çayı kuzeyinde yer yer örtü olarak görülen, Neojen yaģlı çökeller, genelde düz ve yayvan sırtlar oluģturmuģtur. Birim genelde gevģek tutturulmuģ konglomera, kumtaģı, silttaģı, çamurtaģı ve yer yer de gölsel kireçtaģı litolojilerinden oluģur. Dördüncü Zaman (Kuvaterner) Akarsu vadileri boyunca uzanan akarsu alüvyonları, aktüel çökelleri oluģturmuģtur. Vadi alüvyonları pekiģmemiģ kum, çakıl, kil karmaģasından oluģmuģtur. Soğanlı Çayı ve Araç Çayı üzerinde açılan araģtırma sondaj kuyuları ve su sondaj kuyuları verilerine göre, vadi alüvyonlarının kalınlığı m. yi bulmaktadır. Magmatik Kayaçlar : Karabük-Yenice arasında, Filyos Vadisi yamaçlarında görülen Dirgene Granotoidleri ile Andıraz Granitleri magmatik kayaçları temsil eder. Granotoidler, Paleozoyik yaģlı temel birimleri katetmiģlerdir. Kestiği birimleri farklı derecelerde değiģikliğe uğratan magmatik kayaçların, üst dokanağı Üst Jura-Kretase yaģlı Ġnaltı KireçtaĢları tarafından örtülmüģtür. Bu iliģkileri nedeniyle Mezozoyik (Dogger) yaģlı olarak kabul edilmiģlerdir. Soğanlı Çayı Vadisinde Andıraz Baraj yeri dolayında yüzeylenen granitler, farklı özellik gösterirler. Bu magmatik birim; granit, granodiorit karmaģığı Ģeklinde görülür. Bu bölgedeki magmatik intrüzyonun, Kuzey Anadolu da yaygın görülen, Kretase sonrası Laramiyen Orojenezi ile ilgili intrüzyon grubundan olduğu kabul edilmiģtir. A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya GeniĢ alanlar kaplayan Senezoyik yaģlı tortullarda tektonik hareketler doğu-batı doğrultulu olarak izlenir. Karabük-Safranbolu yerleģim bölgesinin kuzeybatısında Mezozoyik ve Senozoyik yaģlı formasyonların dokanağı boyunca görülen Karabük fayı, Kretase yaģlı birimleri Senozoyik yaģlı genç birimler üzerine iten bir ters faydır. 17

37 Türkiye topraklarının % 96 sı deprem tehlikesi ile karģı karģıyadır. Özellikle Kuzey Anadolu Fayı (KAF) nın çevresi en aktif bölgeyi oluģturur. Kuzey Anadolu Fay Hattı Karabük Ģehir merkezine 55 km. uzakta bulunmaktadır. Kuzey Anadolu Fay Hattı bu bölgede (KAF) Bolu-Gerede ilçesinden baģlayıp, Karabük sınırında Eskipazar Ġlçesi Ġsmet paģa mevkiinden, Kastamonu Ġli Tosya Ġlçesinden geçmektedir. Karabük, I. derece deprem kuģağında yer almaktadır. Karabük Ġli deprem haritası ġekil A.4 te verilmiģtir. ĠsmetpaĢa Gerede hattından geçen doğrultu atımlı Kuzey Anadolu Fay Zonu günümüzde de aktif bir zondur. Bölgede daha çok doğu-batı uzanımlı bir çok yapısal ve morfolojik Ģekil görülür. Bölge, jeolojik zaman içerisinde meydana gelen orojenik hareketlerin etkisinde kıvrımlanma ve faylanmaya uğramıģtır. Karabük ve yakın çevresi Namuriyen-Dogger arasında karasal ortam koģullarını yaģamıģtır. Mesozoyik baģından beri meydana gelen Erken Alpin hareketleri sonucu kara halindeki Karabük ve çevresi Kretase baģından itibaren yavaģ yavaģ su altına girmiģ, derin ve hareketli havza özelliği göstermektedir. Bölgede ikinci uyumsuzluk Maestrihtiyen sonunda gözlenmektedir. Bu dönemde Karabük ve yakın çevresi Alpin orojenezinin Laramiyen fazından etkilenerek yükselmiģ olabilir. Daha sonra Paleojen birimler Pireniyen ve Helvesyen fazları ile kıvrımlanmaya baģlamıģ olup Neojen ve Kuvaterner yaģlı çökeller bu birimlerin üzerine uyumsuzlukla yer almıģtır. Karabük Tersiyer Havzasının güneyini sınırlayan Karagöl Fayı olarak bilinen ters fay yine Ulus Formasyonunu ve küçük mostralar Tersiyer birimlerini Karabük Havzası içine itmiģtir. Karabük Tersiyer havzasında Rahmanlar ve Mangaoğlu dolayında Safranbolu Formasyonunda 90 0 ye varan eğimler ve devrilmeler, Karabük Havzasının Kuzeydoğu- Güneybatı alanını sınrlayan ters bir fayın varlığını gerektirir. Ama Karabük Havzasındaki Paleozoyik ve Mesozoyik birimleri kuzeyden güneye doğru iten bu ters fay örtü altında kalmaktadır. Karabük Ġlinin hemen kuzeyinden geçen ve Tersiyer çökellerini çizgisel olarak sınırlayan Karabük Fayı ise kuzeydoğu-güneybatı uzanımlıdır. 60 km izlenen bu çizgisellik boyunca kuzey bloktaki Kretase yaģlı Ovacuma grubu çökelleri (Ulus Formasyonu) yükselmiģtir. Güneydoğu bloktaki Safranbolu kireçtaģının eğimi genellikle 5º-10º iken bu zon boyunca sürüme nedeniyle düģey ve devrik konumlar kazanmıģtır. Ancak bu fay Ģu an aktif değildir. Karabük Fayı, çıplak gözle çok rahat bir Ģekilde izlenmektedir. Batı Karadeniz Bölgesi orojenik hareketler sonucunda topografik yapısı engebeli bir yapı oluģturmuģ olup Karabük Ġli kent merkezi yerleģimi ve geliģimini engellemektedir. 18

38 Karabük Ġli Deprem Haritası (1/50.000) Kaynak: Karabük Belediye BaĢkanlığı, 2010 KAYNAKLAR : Karabük Belediye BaĢkanlığı, 2010 Karabük Jeoloji Mühendisleri Odası, 2003 Deprem AraĢtırma Dairesi, ANKARA, 2003 Karabük Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,

39 B.1. Enerji Kaynakları B.1.1. GüneĢ (B). DOĞAL KAYNAKLAR Ġlimizde güneģ enerjisinden bir enerji kaynağı olarak faydalanılmamaktadır. Bazı konutlarda gün ısı denilen ve günlük sıcak su elde etmekte kullanılan sistemler vardır. B.1.2. Su Gücü Konu ile ilgili bilgiler D.Su bölümü ve J.2.2 de verilmiģtir. B.1.3. Kömür Ġlimiz sınırları içinde kömür rezervi bulunmamaktadır. B.1.4. Doğalgaz Ġlimiz sınırları içinde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. B.1.5. Rüzgar Tablo B.1 Karabük Ġli 2010 Yılı Aylık Esme Sayısı Toplamı Yönlere Göre Aylık Esme Sayısı Toplamı KARABÜK Yil Yön Ay Yön Adı Yöne göre Aylık esme sayisi toplami KARABÜK C 10 KARABÜK N 290 KARABÜK NNE 309 KARABÜK NE 370 KARABÜK ENE 495 KARABÜK E 569 KARABÜK ESE 241 KARABÜK SE 197 KARABÜK SSE 221 KARABÜK S 244 KARABÜK SSW 115 KARABÜK SW 112 KARABÜK WSW 127 KARABÜK W 378 KARABÜK WNW 312 KARABÜK NW 201 KARABÜK NNW 263 KARABÜK C 78 KARABÜK N 330 KARABÜK NNE 230 KARABÜK NE 227 KARABÜK ENE 277 KARABÜK E

40 KARABÜK ESE 181 KARABÜK SE 127 KARABÜK SSE 181 KARABÜK S 208 KARABÜK SSW 157 KARABÜK SW 135 KARABÜK WSW 174 KARABÜK W 405 KARABÜK WNW 405 KARABÜK NW 284 KARABÜK NNW 314 KARABÜK C 7 KARABÜK N 299 KARABÜK NNE 240 KARABÜK NE 310 Yönlere Göre Aylık Esme Sayısı Toplamı KARABÜK ENE 375 KARABÜK E 407 KARABÜK ESE 188 KARABÜK SE 202 KARABÜK SSE 266 KARABÜK S 251 KARABÜK SSW 178 KARABÜK SW 158 KARABÜK WSW 164 KARABÜK W 525 KARABÜK WNW 435 KARABÜK NW 200 KARABÜK NNW 242 KARABÜK C 7 KARABÜK N 343 KARABÜK NNE 298 KARABÜK NE 233 KARABÜK ENE 330 KARABÜK E 429 KARABÜK ESE 311 KARABÜK SE 267 KARABÜK SSE 211 KARABÜK S 173 KARABÜK SSW 117 KARABÜK SW 88 KARABÜK WSW 87 KARABÜK W 319 KARABÜK WNW 520 KARABÜK NW 258 KARABÜK NNW 315 KARABÜK C 8 KARABÜK N 397 KARABÜK NNE 313 KARABÜK NE 215 KARABÜK ENE 225 KARABÜK E

43 KARABÜK ESE 310 KARABÜK SE 126 KARABÜK SSE 222 KARABÜK S 248 KARABÜK SSW 125 KARABÜK SW 86 KARABÜK WSW 123 KARABÜK W 224 KARABÜK WNW 236 KARABÜK NW 172 KARABÜK NNW 399 KARABÜK C 10 KARABÜK N 374 KARABÜK NNE 297 KARABÜK NE 346 Yönlere Göre Aylık Esme Sayısı Toplamı KARABÜK ENE 550 KARABÜK E 494 KARABÜK ESE 205 KARABÜK SE 157 KARABÜK SSE 202 KARABÜK S 136 KARABÜK SSW 61 KARABÜK SW 53 KARABÜK WSW 50 KARABÜK W 195 KARABÜK WNW 433 KARABÜK NW 259 KARABÜK NNW 327 (N)Kuzey,(NNE) Kuzey KuzeyDoğu,(NE) KuzeyDoğu,(ENE)Doğu KuzeyDoğu,(E) Doğu,(ESE) DoğuGüney Doğu, (SE)Güneydoğu, (SSE)GüneyGüneyDoğu, (S)Güney,(SSW) Güney GüneyBatı,(SW)GüneyBatı, (WSW)BatıGüney Batı,(W)Batı,(WNW) BatıKuzeyBatı,(NW)KuzeyBatı,(NNW)Kuzey KuzeyBatı, Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Tablo B.2 Karabük Ġli 2010 Yılı Aylık Rüzgar Hızı Aylık Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / Aylık Maksimum Rüzgar Hızı (10 m.de) (m_sec) ve Yönü YIL/AY /wnw 13.5/nw 15.1/w 15.2/nw 12.2/nw 14.8/w 12.7/wnw 13.7/sse 12.6/nw 10.0/w 12.4/nw 10.9/wnw Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 B.1.6. Biyokütle Ġlimizde biyokütle enerjisinden yararlanılmamaktadır. B.1.7. Petrol Karabük ili sınırları dahilinde petrol rezervi bulunmamaktadır. 24

44 B.1.8. Jeotermal Sahalar Acısu: Yenice ilçesine 30 km. uzaklıkta bulunan Acısu kaynaklarının en tanınmıģı Sarıot orman bölgesinde, Yenice Salavattepe orman yolu üzerinde bulunmaktadır. Bunun dıģında ilçede Kaptan Mevkii ile Yamaç Köyü nde de aynı özellikleri taģıyan iki acısu kaynağı daha vardır. Akkaya Termal Kaynağı: Eskipazar Ġlçesi nin doğusunda bulunan sıcak su, Ġmanlar Köyü ne 1 km. uzaklıktadır. Kaynak, ortasında uzunlamasına büyük bir çatlak bulunan ve bir yanı oldukça sarp olan kayalardan çıkmaktadır. Tepe noktasından baģlayarak kayaların basamak bölümünde üç doğal havuz oluģturan kaynak suları, ortalama 25 0C sıcaklıktadır. Akkaya Termal Kaynağında, saniyede ortalama 4 lt. su çıkmaktadır. Bu suların oluģturduğu havuzlardan en büyüğü ve suyu en sıcak olanı üst basamaktadır. B.2. Biyolojik ÇeĢitlilik B.2.1. Ormanlar Karabük Orman ĠĢletme Müdürlüğü sınırları içerisinde ,5 Ha verimli koru, ,9 Ha bozuk koru, 9822,4 Ha ormaniçi açıklık olmak üzere toplam ,8 Ha ormanlık alan bulunmaktadır. Mülkiyet biçimine göre tamamı devlet ormanı olup, bu ormanların tamamında yaklaģık m³ servet bulunmakta, bu servetin oluģturduğu yıllık artım miktarı m³ tür. Bu ormanların m³ ünü ibreli ağaç türleri m³ ünü de yapraklı ağaç türleri oluģturmaktadır. Asli ağaç türleri Göknar, Karaçam, Sarıçam, Kızılçam, Kayın, MeĢe ve Gürgen dir. Yenice ormanları sıradan orman alanları içinde olmayıp; Dünya Ormancılık Örgütü FAO nun dünya üzerinde belirlediği mutlak korunması gereken alanlar içinde 100 adet sıcak noktadan 9 adeti Türkiye de bulunmakta ve bu mutlak koruma sahasının birini de Yenice ormanlarını almıģtır. Nedeni, ormanlarda tropik bölgeler dıģında, dünyada pek az ormanda görülecek kadar çok sayıda ağaç, ağaççık, bitki ve yaban hayvanının bir arada yaģamakta olmasıdır. Artık, dünya bu ormana kendi ormanı gözü ile bakmakta ve gelecek kuģaklar ve genlerin devamını sağlamak için mutlak korunması gerektiğine karar vermiģtir. Eskipazar Orman ĠĢletme Müdürlüğü sınırları içerisinde ,6 ha. verimli, 4.197,0 ha. bozuk, ,8 ha. açıklık olmak üzere toplam ,4 ha. ormanlık alanı bulunmaktadır. Orman Varlığının Faydaları: Kullanılabilir doğal kaynaklar olan ormanların insanlara olduğu gibi tüm canlılara da sayısız faydaları vardır. Orman varlığının yararlarından bir kaçını Ģöyle sıralayabiliriz. Orman Ürünlerinin Üretim Fonksiyonu Hidrolik Fonksiyon Antierrasyonel Fonksiyon Klimatik Fonksiyon Toplum Sağlığı Fonksiyonu Tabiatı Koruma Fonksiyonu Estetik Fonksiyonu Represyon Fonksiyonu Ulusal Savunma Fonksiyonu Bilimsel Fonksiyon vb. 25

45 Ormanlar; *Sel ve taģkınları önler. *Erozyonu önler. *Ortam sıcaklıklarını ılımanlaģtırarak, yağıģların oluģmasını sağlar. *Oksijen üreterek çevresindeki havayı temizler. *Ġçerisinde yer alan flora ve faunayı korur. *Doğal güzellik sağlar. Yakacak ihtiyacını karģılamada, kağıt üretiminde, ev eģyası ve ders araçları üretimi vb. alanlarda kullanılır. B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları Ġlimizde odun üretimine ayrılan tarım alanları bulunmamaktadır. B.2.2. Çayır ve Mera Ġlimiz mera alanları küçük ve çok parçalı yapıdadır. Meraların büyük kısmı zayıf karakterli olup, büyük bölümü iģgal altındadır. Tablo B.3 Karabük Ġli Çayır ve Mera Varlığı, 2010 ĠLÇELER YÜZÖLÇÜMÜ (ha) ÇAYIR VE MERA Miktar (ha) Oran (%) Merkez ,6 Eflani ,8 Eskipazar ,6 Ovacık ,2 Safranbolu ,8 Yenice ,5 Ġl Toplamı ,2 Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

46 Karabük Ġli mera çalıģmaları ile ilgili ayrıntılı bilgi, F.1.2 bölümünde verilmiģtir. B.2.3. Sulak Alanlar Ġlimiz sınırları içinde sulak alan bulunmamaktadır. B.2.4. Flora Safran (Crocus sativus), Türkiye de sadece Safranbolu Davutobası Köyü nde dar bir alanda (3-4 dekarlık) yetiģtiriciliği yapılmaktadır. Safran, soğanlı bir bitkidir. Soğan çapları 2-4 cm. kadardır. Kendi ağırlığının yüzbin katı oranında bir sıvıyı sarıya boyama özelliği olan safran bitkisi sonbaharda çiçek açıp ürün vermektedir. Eflatun-mor taç yaprakları arasında sarı-kırmızı lifleriyle çiğdeme benzeyen safranın bir gramı için 150 ye yakın lif (tepecik) toplamak gerekiyor. Her çiçekte üç adet lif bulunuyor; güneģe duyarlılığından dolayı taç yapraklarıyla liflerini gizleyen ve karanlıkta açan safranın toplanması gün doğmadan yapılmaktadır. Safran; baharat, boya hammaddesi, ilaç ve kozmetik sanayii ile zerde isimli tatlı ve lokum imalatında kullanılmaktadır. Endemik Bitki Türleri: Campanula ptericaula (çan çiçeği) Abies bornmuelleriana (göknar) Lonicera caucasica subsp. orientalis (hanımeli) Astragalus sigmoideus (geven) Astragalus anthylloides (geven) Lathyrus tukhtensis (fiğ) Trifolium pannonicum ssp. elongatum (üçgül) Rhamnus thymifolius Safran Çiçeği Bu bölüm ile ilgili ayrıntılı bilgiler F.Flora-Fauna ve Hassas Yöreler konu baģlığı altında incelenmiģtir. B.2.5. Fauna Ġlimiz ormanlarında nesli tükenmekte olan bölge halkı tarafından Elik olarak adlandırılan bir tür Yabani Geyik türü yaģamakta olup; koruma altına alınmıģtır. Ayrıca Ġlimiz sınırları içersinde yaģayan bazı hayvan türleri Ģunlardır. Mircotus arvalis (Tarla Faresi), Salomendia salomendra (Benekli Toprak Semenderi), Passer domesticus (Su Serçesi), Locerta saxidoridis (El Öpen), Testudo graeca (Kara Kaplumbağa), Lokarta viridis (YeĢil Kertenkele), Apus apus (Ebabil KuĢu), Ciconia ciconia 27

47 (Beyaz Leylek), Athena noctua (Kukumav KuĢu), Caprimulgus unwini (Çoban Aldatan), Carduelis carduelis (Saka KuĢu),Acro palustris (Bataklık Bülbülü), Cercotrichas galactodes (Dik Kuyruk), Corvus corax (Kuzgun), Falco t. tinnuculus (Kerkenez). Bu bölüm ile ilgili ayrıntılı bilgiler F.Flora-Fauna ve Hassas Yöreler konu baģlığı altında incelenmiģtir. B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler Eskipazar Türbe Çamı Tabiat Parkı: Eskipazar da 500 m 2 alan içinde tarihinde tabiat parkı ilan edilmiģtir. Türbe çamı 300 yaģında, 7.5 m. boyunda ve 1.40 cm. çapındadır. Tabiat Anıtı ve Anıt Ağaçlar : Çitdere Tabiatı Koruma Alanı içinde olanlar; * Quercus hartwissiana (Istıranca MeĢesi) 1.nin Çapı : 2,01 m. Çevresi: 6,30 m. Boyu: 23,0 m. 2.nin Çapı : 1,90 m. Çevresi: 5,95 m. Boyu: 25,0 m. 3.nün Çapı : 1,58 m. Çevresi: 4,96 m. Boyu: 18,0 m. 4.nün Çapı : 1,50 m. Çevresi: 4,70 m. Boyu: 20,0 m. * Ulmus glabra (Dağ Karaağacı) Çapı: 1,30 m Çevresi: 3,80 m. Boyu: 30,0 m. * Ulmus glabra (Dağ Karaağacı) Çapı: 0,68 m. Çevresi: 3,80 m. Boyu: 23,0 m. Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı içinde olanlar; * Taxus baccata (Porsuk) Çapı: 2,24 m. Çevresi: 7,00 m Boyu: 24,0 m * Taxus baccata (Porsuk) Çapı : 2,05 m. Çevresi: 6,45 m. Boyu: 18,0 m. * Corylus colurna (Türk Fındığı) Çapı : 0,90 m. Çevresi: 2,80 m. Boyu: 20,0 m..* Acer platanoides (Çınar Yapraklı Akçaağaç) Çapı : 0,94 m. Çevresi: 2,95 m. Boyu: 19,0 m. * Acer trautvetteri (Kayın Gövdeli Akçaağaç) Çapı : 0,70 m. Çevresi: 2,20 m. Boyu: 18,0 m. * Tilia rubra subsp.caucasica (Kafkas Ihlamuru) Çapı : 1,45 m. Çevresi: 4,60 m. Boyu: 18,0 m. 28

48 Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı: Ġlimiz, Yenice Ġlçesi Balıkısık Mevkiinde 334 hektar alan yılında Tabiat Koruma Alanı olarak tesis edilmiģ olup; çok çeģitli bitki ve hayvan türleri ile olağanüstü boy ve çapındaki Taxus baccata ( Porsuk Ağacı), fındık, dıģbudak türlerini barındırır. Çitdere Tabiatı Koruma Alanı: Ġlimiz, Yenice Ġlçesi, Balıkısık Mevkiindeki 721,5 hektarlık alan yılında Tabiat Koruma Alanı ilan edilmiģtir. Istranca MeĢesinin dünyadaki eģine ender rastlanan boy ve çapındaki örnekleri, çok çeģitli ağaç ve hayvan türlerine barınak teģkil eder. B.3. Toprak Ġlimizdeki toprak grupları; A)Kahverengi Orman Toprakları ( M ) Bu topraklar yüksek kireç içeriğine sahip ana madde üzerinde oluģmuģtur. Profil, A ( B ) C Ģeklinde olup; horizonlar birbirine tedricen geçer. A Horizonu koyu kahverengi, dağılgan, furda ve granüler yapıdadır. Reaksiyon genellikle kalevi bazen de nötrdür. Horizonu, genellikle daha açık kahverengi ve granüler veya yuvarlak köģeli blok yapıdadır. C horizonundan daha fazla kil ihtiva eder. Bunlar daha çok silikat killeridir. Killerin baz saturasyonu orta veya yüksek derecededir. B Horizonunun alt kısımlarında CaCO3 birikintileri görülür. Topraklar genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında oluģur. Drenajları ise iyidir. Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılmakta olup; tarım yapılanlarda verim yüksektir. B)Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları ( N ) Bu toprak çeģitleri değiģik ana kayalardan oluģmuģtur. Renk ve baz durumu ana materyal ve organik madde miktarına bağlı olarak değiģir. A (B) C profilli topraklardır. Bu topraklarda B Horizonunu gözle ayırt etmek zordur. B Horizonu bazen silikat, kil mineralleri ile hafifçe zenginleģmiģ yapı elemanlarına sahip olabilir. Bu Horizon birçok kısımlarda yoktur ve Al in hemen altında C Horizonu bulunmaktadır. C)Kireçsiz Kahverengi Topraklar ( U ) Bu toprakların oluģumunda zayıf podzollaģma ve birazda kalsifikasyon rol oynar. A Horizonu kahverengi, kırmızımsı kahverengi, grimsi kahverengi, sarımsı kahverengi veya kırmızıdır. YumuĢak (Tınımsı) kıvamdadır. B Horizonu daha ağır bünyeli, daha sert kıvamlı, kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir. Burada kırmızılık daha fazladır. Bu horizonun, normal olarak kireci yıkanmıģtır; fakat reaksiyon nötr veya kalevidir. A dan B ye geçiģ tedricen olmaktadır. Bu toprakların ana maddesi değiģiktir. Topraklar, asit ana madde üzerinde olduğu kadar kireç taģı üzerinde oluģabilir. Doğal drenajları iyidir. D)Redzina Toprakları ( R ) Ġnterzonal toprakların kalsimorfik grubuna girmesi sebebi ile bütün özelliklerini yüksek derecede kirece sahip ana maddeden alır. Zonal topraklara nazaran horizonlar çok zayıf olup AC profillidir. A Horizonu ince olup; granüler yapıda, koyu renkte ve alkali veya nötr reaksiyonludur. 29

49 Organik madde, mineral madde ile iyice karıģmıģtır. Organik madde miktarı ve toprak derinliği, Kalkerli materyal üzerinde teģekkül etmiģ litosol ve regosollerden fazladır. Bütün profilde, CaCO3 dağılmıģ durumda olup; baz saturasyonu yüksektir. Tabii vejetasyon çalı fundadır. Serin, Hümid ve Semiarid iklimlerde yer alır. Yıllık ortalama YağıĢ mm.dir. Ana Madde Kalker, Dolomit, Marn ve TebeĢirdir. E)Alüvyal Topraklar Akarsular tarafından askıda taģınarak depolanmıģ, genellikle yeni tortul depozitler üzerindeki (A) C profilli topraklardır. Alüvyal topraklar, akarsu düzlükleri yan derelerin yüksek arazilerden vadi tabanlarına, geçiģ alanlarında deltalar ve kıyı düzlüklerinde oluģur. Mineral bileģimleri, akarsu havzasının özelliklerine, jeolojisine, erozyon ve birikme devirlerine bağlı olup; heterojendir. Bu toprakların profilinde horizonlaģma hiç yok ya da çok azdır. Buna rağmen değiģik özellikte katmanlar görülür. Büyük bir çoğunluğu yukarı arazilerden yıkanan kireççe zengindir. Alüvyal topraklar, bünyesine ve bulunduğu bölgeye ya da evrim devrelerine göre sınıflandırılırlar. Alüvyal topraklarda üst toprak, alt toprağa belirsiz olarak geçiģ yapar. Ġnce bünyeli ve taban suyu yüksek olanlarda düģey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgenme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduklarından yüzey tabakaları çabuk kurur. Arid iklimlerdeki alüvyal ovalarında yüksek taban suyunun varlığında değiģik derecede tuzluluk, sodiklik veya her ikisi birden görülebilir. Alüvyal topraklar iklim Ģartlarına bağlı olarak bütün bitkilerin yetiģtirilebildiği yüksek verimli her tür kültür bitkisinin yetiģtirilebildiği uygun topraklardır. F)Hidromorfik Topraklar Bu topraklara sık sık taģkınlara uğrayan, yüksek taban suyuna ve gleylenmiģ profile sahip alüvyal toprakları diğer alüvyal topraklardan ayırmak için hidromorfik topraklar denilmiģtir. Doğal bitki örtüsü, çayır, mera otları, saz, kamıģ ve sulak yerlerde yetiģen bitkilerdir. Topoğrafyaları düz ve çukur, taban suyu yüksek ve alt katmanları yaģtır. Taban suyundaki alçalma ve yükselmeler, toprak katlarında ard arda gelen yükseltgenme ve indirgenmelere neden olur. Dolayısıyla mavi, gri pas rengi lekeler gözlemlenebilir. Bu topraklarda derinlik fazla ise de gleyleģmiģ katlar kök bölgesini sınırlandırmaktadır. Uzun süre yaģ kesimlerinde otlatma yapılabilir. G)Irmak TaĢkın Yatakları Akarsuların normal yatakları dıģında, fezeyan halinde iken yayıldıkları alanlardır. Genellikle kumlu, çakıllı ve molozlu malzeme ile kaplıdır. TaĢkın suları ile sık yıkanan alanlardır. TaĢkın suları ile sık sık yıkanmaya maruz kaldıklarından, toprak materyali ihtiva etmezler ve bu nedenledir ki toprak çeģiti değil de arazi sınıfı olarak nitelendirilirler. Tarıma elveriģli olmadıkları gibi üzerlerinde doğal bitki örtüsü de yoktur. H)Çıplak Kaya ve Molozlar Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan, parçalanmamıģ veya kısmen parçalanmıģ sert kaya ve taģlarla kaplı sahalardır. Genellikle bitki örtüsünden yoksundurlar. Bazen arasında toprak 30

50 bulunan kaya çatlaklarında veya topraklı küçük ceplerde yetiģen çok seyrek orman ağ açları, çalı ve otlar bulunabilir. B.4. Su Kaynakları B.4.1. Ġçme Suyu Kaynakları ve Barajlar Karabük Ġlinde Karabük Ġçme Suyu Projesi ile Karabük Ġli ve Safranbolu Ġlçesinin içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçlarının 2040 yılına kadar güvenli Ģekilde karģılanması amaçlanmıģtır. Söz konusu içme ve kullanma suyu temini Karasu Kaynağından sağlanmaktadır. Karabük Ġçme Suyu Projesi 2007 yılında tamamlanarak iģletmeye açılmıģtır. Ġçme ve kullanma suyu miktarı 32,37 hm³/yıl dır. Tesis 2007 yılında iģletmeye açılmıģ ve iģletmesi Karabük Belediyesine bırakılmıģtır. Karasu Kaynağına ait analiz sonuçları D.3.1 baģlığı altında verilmiģtir. B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları DSĠ 23. Bölge Müdürlüğünce Hızar Kaynağından yılları arasında, Mağara (Bulak) Kaynağından yılları arasında gözleme amaçlı su numuneleri alınmıģ ve analizleri yapılmıģtır. Sonraki yıllarda bu iki içme suyu amaçlı su kalitesi istasyonu kapatılmıģtır. Bu nedenle 2009 yılına ait değerler bulunmamaktadır. Karasu Kaynağından ise 2002 yılından itibaren su numuneleri alınmaya baģlanmıģ ve izleme çalıģmaları günümüzde de devam etmektedir. Karasu Kaynağı içme suyu amaçlı kaynak suyu olarak kullanılmaktadır. Karabük Ġçmesuyu Projesinin kaynak suyudur. B.4.3. Akarsular Konu ile ilgili bilgiler D.Su bölümünde verilmiģtir. B.4.4. Göller ve Göletler Ġlimiz Eflani Ġlçesinde üç adet gölet bulunmaktadır. Bostancılar Göleti: Havza : Batı Karadeniz Alt Havza : Filyos havzası Ġlçesi : Eflani/KARABÜK Yüzölçümü : m 2 Rakım : 935 m. Hacim : m 3 Derinlik : Max.: 13,00 m. / Min.: 5,50 m. / Seki: 14,40 m. Kullanım : Sulama amaçlı (350 ha.) Su özelliği : Tatlı su Göl tipi : Oligotrofik Göle gelen akarsu : Saçak deresi (yıllık ort. debi: m 3 ) 31

51 Bostancılar Göleti Ortakçılar Göleti: Havza : Batı Karadeniz Alt Havza : Filyos havzası Ġlçesi : Eflani/KARABÜK Yüzölçümü : m 2 Rakım : 937 m. Hacim : m 3 Derinlik : Max.: 14,00 m. / Min.: 7,00 m. / Seki: 15,00 m. Kullanım : Sulama amaçlı (150 ha.) Su özelliği : Tatlı su Göl tipi : Oligotrofik Göle gelen akarsu : Yayla deresi (yıllık ort. debi: 418 m 3 ) Ortakçılar Göleti Kadıköy Göleti: Havza : Batı Karadeniz Alt Havza : Filyos havzası Ġlçesi : Eflani/KARABÜK Yüzölçümü : m 2 Rakım : 936 m. 32

52 Hacim : m 3 Derinlik : Max.: 14,00 m. / Min.: 6,00 m. / Seki: 15,00 m. Kullanım : Sulama amaçlı (300 ha.) Su özelliği : Tatlı su Göl tipi : Oligotrofik Göle gelen akarsu : MahĢerli Boğaz deresi (yıllık ort. debi: m 3 ) Kadıköy Göleti B.5. Mineral Kaynaklar Bu bölüm ile ilgili bilgiler (I).Madencilik konu baģlığı altında incelenmiģtir. KAYNAKLAR : Karabük Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2010 Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Karabük Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2010 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2010 Eskipazar Orman ĠĢletme Müdürlüğü,

53 C.1. Ġklim ve Hava (C). HAVA (ATMOSFER ve ĠKLĠM ) Orta kuģakta yer alan Karabük Ġli, Türkiye nin kuzeyinde ve Batı Karadeniz Bölgesinde bulunmaktadır. Mutedil iklim kuģağı içersinde yarı kurak sahalar ile yağıģlı sahalar arasında, yarı kurak sahalara biraz daha yakındır. YağıĢ rejimi, kıyı ve iç kısımlarda kaydedilen yağıģların ay ve mevsimler üzerindeki dağılımı çok farklı olmakla beraber miktar bakımından da çok büyük değiģiklikler göstermektedir. Bu bakımdan kıyı bölgelerindeki istasyonlar rejim bakımından Karadeniz YağıĢ Rejimine uygunluk göstermektedir. Fakat kıyı gerisi ve iç kesimler rejim bakımından Karadeniz YağıĢ Rejimi karakteristiğine uymamaktadır. C.1.1. Doğal DeğiĢkenler C Rüzgar Tablo C.1 Karabük Ġli 2010 Yılı Aylık Rüzgar Hızı ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / Aylık Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) YIL/AY ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / Aylık Maksimum Rüzgar Hızı (10 m.de) (m_sec) ve Yönü YIL/AY /wnw 13.5/nw 15.1/w 15.2/nw 12.2/nw 14.8/w 12.7/wnw 13.7/sse 12.6/nw 10.0/w 12.4/nw 10.9/wnw Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü,2010 C Basınç Tablo C.2 Karabük Ġli 2010 Yılı Ortalama Basınç Değerleri Aylık Ortalama Basınç (hpa) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Minimum Basınç (hpa) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Maksimum Basınç (hpa) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü,

54 C Nem Tablo C.3 Karabük Ġli 2010 Yılı Aylık Ortalama Nem Değerleri (%) Aylık Ortalama Nisbi Nem (%) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Minimum Nem (%) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Maksimum Nem (%) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 C Sıcaklık Tablo C.4 Karabük Ġli 2010 Yılı Sıcaklık Değerleri ( C) Aylık Ortalama Sıcaklık ( C) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Minimum Sıcaklık ( C) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Maksimum Sıcaklık ( C) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 C BuharlaĢma Tablo C Yılına Ait BuharlaĢma Değerleri AYLAR Ortalama Buhar Basıncı (hpa) OCAK 6,4 ġubat 7,4 MART 7,3 NĠSAN 9,0 MAYIS 12,3 HAZĠRAN 15,1 TEMMUZ 17,8 AĞUSTOS 15,0 EYLÜL 14,2 EKĠM 12,8 KASIM 9,0 ARALIK 8,1 Kaynak: Karabük Meteoroloji Ġstasyon Müdürlüğü,

55 C YağıĢlar C Yağmur Tablo C.6 Karabük Ġli 2010 Yılı Aylara Göre YağıĢlar Aylık Toplam YağıĢ (mm) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı Tablo C Yılına Ait Kar, Dolu, Kırağı ve Sisli Gün Sayısı Aylık Kırağılı Günler Sayısı ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Kar YağıĢlı Günler Sayısı ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Kar Örtülü Günler Sayısı ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Maksimum Kar Kalınlığı (cm) ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Aylık Sisli Günler Sayısı ĠSTASYON ADI/NO: KARABUK / YIL/AY Kaynak: Karabük Meteoroloji Ġstasyon Müdürlüğü, 2010 C Seller Konu ile ilgili bilgiler Afetler Bölümünde verilmiģtir. C Kuraklık Tablo C.8 Karabük Ġli 2010 Yılı aralık ayı itibariyle 1,3,6,9,12 ve 24 aylık periyotlarda SYĠ(SPI) indis değerleri. İstasyon/Periyot 1 AY 3 AY 6 AY 9 AY 12 AY 24 AY KARABÜK Kaynak: Karabük Meteoroloji Ġstasyon Müdürlüğü, 2010 Tabloya göre 2010 yılının 12. ayı itibariyle son bir yıllık bazda kuraklık durumu bakımından Karabük Normal Civarı olmuģtur. 36

56 SYĠ Nedir? Standart YağıĢ Ġndeksi metodu, yağıģ eksikliğinin farklı zaman dilimleri (1,3, 6, 9,12, 24 ve 48 aylık) içerisindeki değiģkenliğini dikkate alabilen bir kuraklık indeksidir. En az 30 yıl süreli periyotta aylık yağıģ dizileri hazırlanır. SYĠ değerlerinin normalize edilmesi sonucu seçilen zaman dilimi içerisinde kurak ve nemli dönemler tespit edilir. Kuraklığın izlenmesi açısından yağıģtaki eksikliğin farklı zaman dilimleri içinde kantitatif olarak ifade edilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. YağıĢ eksikliğinin farklı su kaynaklarına olan etkisinin ne kadar sürede hissedilebileceği mantığına göre, analizde 1,3, 6, 9, 12 ve 24 aylık zaman dilimleri seçilebilir. Örneğin aylık toplam yağıģta meydana gelebilecek eksilme toprak nem düzeyine hemen etki ettiği halde yeraltı sularına, nehirlere, göllere daha geç etki eder.6,9 ve 12 aylık zaman dilimlerindeki bir kuraklık durumu akarsu ve göllere, 24 aylık dilimdeki kuraklık ise yer altı sularına etkisini izlemek bakımından tercih edilir. Tablo C.9 SYĠ indis değerleri SPI (SYĠ) ĠNDĠS DEĞERLERĠ SINIFLANDIRMA CLASSIFICATION 2.0 ve fazla Olağanüstü Nemli Exceptionally Moist 1.60 ile 1.99 AĢırı Nemli Extremely Moist 1.30 ile 1.59 Çok Nemli Very Moist 0.80 ile 1.29 Orta Nemli Moderately Moist 0.51 ile 0.79 Hafif Nemli Abnormally Moist 0.50 ile Normal Civarı Near Normal ile Hafif Kurak Abnormally Dry ile Orta Kurak Moderately Dry ile ġiddetli Kurak Severely Dry ile Çok ġiddetli Kurak Extremely Dry -2.0 ve düģük Olağanüstü Kurak Exceptionally Dry Kaynak: Karabük Meteoroloji Ġstasyon Müdürlüğü, 2010 Ġndeksin sıfırın altına düģtüğü ilk ay kuraklık baģlangıcı olarak kabul edilirken indeksin pozitif değere yükseldiği ay kuraklığın bitimi olarak kabul edilmektedir. C Mikroklima Ġl sınırları içinde mikroklima oluģturan özel alanların yerleri, fonksiyonları ile ilgili bir çalıģma bulunmamaktadır. C.1.2. Yapay Etmenler C Plansız KentleĢme Ağır sanayi kenti Karabük YeniĢehir ve fabrika planlanırken Karabük Ģehir planı yabancı bir uzmana çizdirilmiģ ve 1950 yılına kadar bu plana uyulmuģtur yıllarda özel haddehaneler Ģehrin ortasında kurulmuģtur. Kentin yerleģim yapısı çarpık bir Ģekle dönüģmüģtür yılından sonra Karabük te göç yoluyla nüfuslanma süreci hızla devam etmiģtir. Kısa sürede nüfuslanarak önemli bir konut sorunuyla yüz yüze gelmiģtir. 37

57 Bugün Karabük e olan göçün göreceli olarak stabil bir karakter kazandığı söylenebilir. Karabük ün idari fonksiyonunun geliģimine bağlı olarak tekrar göçler için çekim gücü oluģturacağı muhtemeldir. Böylesi bir hareketliliğin mekansal yansıması Karabük ün kontrolünde ancak Safranbolu istikametinde oluģması kaçınılmaz olacaktır. Zira Safranbolu, Karabük ün konut talebinin karģılandığı bir mekan parçası halindedir. Bunun en önemli nedeni; Karabük ün topoğrafik Ģartlar bakımından en elveriģli geliģme ekseninin Safranbolu doğrultusunda olmasıdır. C YeĢil Alanlar YeĢil alanlar miktar ve alan olarak yetersizdir. Kent içinde büyük alan olarak yalnız Çamlık Orman Parkı ve 100. Yıl Parkı yer almaktadır. Çamlık Orman Parkı kent bütününden kopuk olduğu için günübirlik yeģil alan ihtiyacından çok hafta sonu piknik ihtiyacını karģılayan bir park niteliğindedir. Karabük Ġli içinde mahalle aralarında giderek çoğalan park ve çocuk bahçelerinin çoğu zaman alanları yetersizdir. Merkez kesimlerde ise yeģil alan oldukça azdır. Hava ve çevre kirliliği göz önüne alındığında yeģil alanların azlığı daha da büyük sorun olarak görülmektedir. Özellikle merkez mahallelerde sıkıģık ve yoğun dokular arasında yeģil alan ihtiyacı çok büyüktür. Ġl merkezinde kiģi baģına düģen toplam yeģil alan 1,5 m 2 ; toplam kentsel yeģil alan yüzölçümü m 2 dir. C Isınmada Kullanılan Yakıtlar Ġlimiz Merkez ve Ġlçelerinde hava kalitesinin korunması ve hava kirliliğinin önlenmesi için kıģ sezonu süresince kullanılacak olan yakıtların özellikleri Ġl Mahalli Çevre Kurul Kararı ile belirlenmiģtir. Ġlimizde kıģ sezonundan itibaren ısınma amaçlı olarak getirilen kömürlerin torbalanarak satıģı yapılmaktadır. *Isınmada Kullanılan Yakıt Türü Isınma Amaçlı Yerli Kömürlerde Aranacak Özellikler : Alt Isıl Değer (orjinalde) Min kcal/kg (-200kcal/kg tolerans) Toplam Kükürt (Kuru bazda) %2 max. Toplam Nem (orijinde) %25 (max.) Kül (kuru bazda) %25 (max.) Boyut mm. (18 mm. altı ve 150 mm. üstü için max. %10 tolerans) Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu mm. olabilir. Isınma Amaçlı İthal Edilecek Kömürlerde Aranacak Özellikler : Alt Isıl Değer (orjinalde) Kükürt (kuru bazda) Uçucu madde (kuru bazda) Toplam nem (orjinalde) Kül (kuru bazda) ġiģme indeksi Boyut En az kcal/kg (-200 kcal/kg tolerans) En çok %0.9 (+%0,1 tolerans) %12-31 (+%2 tolerans) %10 (+%1 tolerans) %16 (+%2 tolerans) 1 (max.) mm (18 mm altı ve 150 mm üstü için max %10 tolerans) 38

58 Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu mm. olabilir. Sanayi Amaçlı İthal Edilecek Kömürlerde Aranacak Özellikler : Alt ısıl değer (orijinalde) Kükürt (kuru bazda) Uçucu madde (kuru bazda) Boyut Min kcal/kg. (-500 kcal/kg tolerans) Max. %1 (+%0.1 tolerans) Max. %36 (+%1 tolerans) 0-50 mm. Kömür Briketlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri: Özellik Sınıf 1 Sınıf 2 Alt Isıl Değeri 1 (kcal/kg), en az Baca gazına geçen kükürt oranı (%), m/m, en fazla DüĢme sağlamlığı (%) m/m, en az AĢınma sağlamlığı (%) m/m, en az Yastık veya yumurta Ģeklindeki briketlerdeki (Kgf), en az Tabanı düzgün geometrik Ģekilli briketlerde (kg/cm 2 ), en az Suya dayanım 2 (%), en az Isıl verimi (%), en az Duman emisyon oranı (g/kg), en fazla Bu özellik, orijinal (satıģa sunulan) briket bazındadır. 2-Su geçirmeyen torbalar içerisinde satılan briketlerde bu özellik aranmaz. C Endüstriyel Emisyonlar Kalkınmanın ana sektörlerinden birisi de sanayi ve çevre arasında çok yönlü ve birbirini etkileyici nitelikte çok sıkı bir iliģki olup; bu etkileģimin oluģturduğu olumlu sonuçlar yanında, çevre koruma açısından gerekli önlemler alınmadığı ve uygun teknolojiler kullanılmadığı taktirde çevre üzerinde ve toplumda olumsuz sonuçlar doğuran bir dengesizlik ortaya çıkmaktadır. Çevrenin hızla kirlenmesine ve kamuoyunun sanayiden beklediği faydaların ikici planda kalmasına ve sanayiyi kendi yaģamlarını olumsuz yönde etkileyen bir oluģum olarak görmelerine neden olmaktadır. Diğer Ġllerde olduğu gibi Ġlimizde de hava kirliliğinin en büyük nedenleri sanayide ve ısınmada kullanılan kalitesiz yakıtlar, motorlu araçlardan kaynaklanan egzoz gazları ve diğer endüstriyel kirleticilerdir. Ġlimizde faaliyet gösteren sanayi tesislerine ait liste K.Sanayi ve Teknoloji bölümünde verilmiģtir. Tablo C Yılı Ġlimizdeki Sanayi Tesislerinin Çevre Ġzin Durumları Sanayi Tesisinin Adı Faaliyet Türü Kurulu Kapasite (ton/yıl) 2010 Fiili Üretim (ton/yıl) EK-1 Çevre Ġzni EK-2 Alper Sıcak Demir Had X Atasan Sıcak Demir Had X Aygünsan Sıcak-Soğuk Had X BaĢaran Sıcak Demir Had X Boskay Sıcak Demir Had X 39

59 Sanayi Tesisinin Adı Faaliyet Türü Kurulu Kapasite (ton/yıl) 2010 Fiili Üretim (ton/yıl) EK-1 Çevre Ġzni EK-2 Çağ-Çelik Sıcak Demir Had X ÇelsantaĢ Sıcak Demir Had X Çaprazoğlu Sıcak Demir Had X Çelikoğlu Sıcak-Soğuk Had X Çıkrıkçıoğlu Sıcak Demir Had X Hayat Demir Çelik Sıcak Demir Had X Erhallar Sıcak Demir Had X IĢık Çelik Sıcak Demir Had X Kardemir Sıcak Demir Had X Kaptan Sıcak Demir Had Faaliyet Yok X Mescier Sıcak Demir Had X NomtaĢ KöĢebent demiri X Kayıkçı Sıcak Demir Had X Serhat Sıcak Demir Had X Saka Sıcak Demir Had X S.Y.M. Sıcak Demir Had X YeĢilyurt Sıcak Demir Had X Yolbulan Sıcak Demir Had X ġahin D.Ç. Sıcak Demir Had X Özyılmaz Sıcak Demir Had X Türkay Metal Ocak-Izgara Alter D.Ç. Sıcak Demir Had X VE-CA DıĢ Tic. Sıcak Demir Had X Özesen Sıcak Demir Had X Karadeniz Sıcak Demir Had X Özkaya Soğuk Çekme X Safçel Çelik San. Tic. Soğuk Çekme X Gürmen Tekstil X Yavuz Tekstil X Oylum Yoğurt-Tereyağ-Peynir X Kar-Nur Yoğurt-Tereyağ-KaĢar kutu kutu X Safran Süt Süt Ürünleri X Kalemler Yumurta adet adet X Yenorsan Yenice Orman Ürünleri Ağaç San.Tic.A.ġ. YeĢil Yenice Orman Ürünleri Ġmalat San.Tic.A.ġ. Orman Ürünleri Orman Ürünleri m³/yıl m²/yıl m²/yıl parke m³/yıl kereste m³/yıl m²/yıl 982 m³/yıl kereste X Yorüs A.ġ. Orman Ürünleri m³/yıl kereste m³/yıl X m³/yıl kontrplak kereste ġeyhoğlu Orman Orman Ürünleri m³/yıl m³/yıl X Ürünleri Ali ġık Ören Ticaret Dayanıklı Tüketim Mal.ve Orman Ürünleri A.ġ. Orman Ürünleri m³/yıl kereste m²/yıl mobilya m³/yıl kereste X Esen Ticaret ĠnĢ. Kum Çakıl-Beton Santrali X Karçimsa Çimento ton/yıl ,62 m³/yıl X Güzay Hazır Beton m³/yıl m³/yıl X Yılmaz ĠnĢaat Beton Hazır Beton m³/yıl m³/yıl X Ġpragaz LPG Tüp Dolum ton/yıl 6144 ton/yıl X Aygaz LPG Tüp Dolum ton/yıl 130 ton/yıl X Ak-Hes Enerji ĠnĢaat A.ġ. Kum Ocağı ton/yıl X KumtaĢ Kum Çakıl Kum-Çakıl m³/yıl m³/yıl X X 40

60 Sanayi Tesisinin Adı Faaliyet Türü Kurulu Kapasite (ton/yıl) 2010 Fiili Üretim (ton/yıl) EK-1 Çevre Ġzni EK-2 Güzay Kum Ocak. ĠĢl.San. Tic.Ltd.ġti. Kum Ocağı m³/yıl m³/yıl X Yılmaz Kum San ve Tic. Ltd. ġti. BağbaĢıBiliĢim ĠnĢ.Nak.San.Tic.Ltd.ġti Kum Ocağı Kum Ocağı X X Sunay Yaka Kum Çakıl Ocağı Kum Ocağı ton/yıl X Demirkapılar Kum Çakıl Ocağı Kum Ocağı X Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2010 C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar TaĢıt motorları genelde benzin ve dizel olmak üzere iki grup halinde ele alınabilir. Benzinli motorlar, genel olarak yanma sonucunda CO, HC ve NO x, dizel motorları ise HC, NO x ve PM gibi emisyonları üretirler. TaĢıtlarda emisyon oluģumunun aģırı artıģı genelde motor ayarı ve periyodik bakımın geç yapılmasından kaynaklanmaktadır. Periyodik bakım ile birlikte çevre Ģartları, motor tipi, yakıt tipi, taģıt hızı ve motorun hızı da emisyonları artıran faktörlerdir. Ġlimizdeki motorlu taģıtların yıllık akaryakıt tüketimi ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. Tablo C.11 Ġlimizde 2010 Yılı Trafiğe Kayıtlı Motorlu TaĢıtlar Aracın Cinsi Araç Sayısı Otomobil Minibüs 1926 Otobüs 520 Kamyon 1873 Traktör 4802 Kamyonet 6050 Motosiklet 2360 Diğer 2303 Toplam Kaynak: Karabük Ġl Emniyet Müdürlüğü, 2010 C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman Hava kirliliğine sebep olan gaz kirleticiler, normal sıcaklık ve basınç altında gaz formunda bulunan maddeler ile normal basınç altında katı veya sıvı halde bulunan maddelerin buharları sonucu meydana gelir. Gaz halindeki kirleticilerden karbonmonoksit, hidrokarbonlar, hidrojen sülfür, azot oksitler, ozon ve diğer oksitleyiciler ile kükürt oksitlerdir. Kükürtdioksit, 41

61 suda ve dolayısıyla vücut sıvısında büyük ölçüde çözünebilen bir gazdır. Bunun en önemli etkisi üst solunum yollarının cidarlarını zedeleyerek hava akıģına olan mukavemeti azaltmasıdır. AraĢtırmalar kükürt di oksitin sodyum klorür gibi aerosoller ile birlikte bulunması halinde çok daha tehlikeli olduğunu göstermiģtir. Kükürt di oksitin tesiri kronik olmaktan ziyade akut olarak meydana gelmektedir Sayılı Çevre Kanununa istinaden çıkarılan H.K.K.Y. de, hava kalitesi sınır değerleri verilmektedir. Ġnsan ve çevre sağlığının korunması, çevrede uzun ve kısa vadeli olumsuz etkilerin ortaya çıkmaması için atmosferdeki hava kirleticilerinin bir arada bulunduklarında, değiģen zararlı etkileri göz önünde bulundurularak tespit edilen bu değerler konsantrasyon birimleriyle ifade edilen seviyeler Hava Kalitesi Sınır Değerleridir. AĢılmaması gereken bütün ölçüm sonuçlarının aritmetik ortalaması uzun vadeli sınır değerler olarak tanımlanmaktadır. Maximum günlük ortalama değerler veya istatistik olarak bütün ölçüm sonuçları sayısal değerlerinin büyüklüğüne göre sıralandığında, ölçüm sonuçlarının %95 ini aģmaması gereken değerlere de kısa vadeli sınır değerler denilir. Bu sınır değerler Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinde kükürtdioksit için Kısa Vadeli Sınır Değer 150 Mikrogram/metreküp, Uzun Vadeli Sınır Değer ise 400 Mikrogram /metreküp olarak belirlenmiģtir yılında SO 2 ortalama değer 32 µg/m 3 olarak ölçülmüģtür. C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları Partikül Ģeklindeki kirletici emisyonlar iriliklerine, yoğunluklarına ve kimyasal yapılarına bağlı olarak aerosol, duman, is ve toz Ģeklinde isimlendirilmektedir. Partiküllerin solunum organlarındaki birikme yerleri ve buradaki kalma süreleri bir takım fiziksel faktörlere ve tane büyüklüklerine bağlıdır. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğine göre partikül madde için Kısa Vadeli Sınır Değer 300 Mikrogram/metreküp, Uzun Vadeli Sınır Değer ise 150 Mikrogram/metreküptür yılında PM ortalama değer 101 µg/m 3 olarak ölçülmüģtür. 42

62 Grafik C Yılı PM10 - SO 2 Aylık Ölçüm Değerleri Kaynak: Hava Kalitesi Ġzleme, 2010 Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Türkiye genelinde bir hava kalitesi izleme ağı kurulması hedeflenmekte olup, bu kapsamda kükürtdioksit (SO 2 ) ve partikül madde (PM) den oluģan 25 adet hava kirliliği ölçüm istasyonu ihale edilmiģtir. Bu istasyonlardan bir tanesi Ġlimizde kurulmuģtur. Cihazın ölçtüğü SO 2 ile PM değerleri bilgisayar ortamında hem Valiliğimiz hem de Bakanlık tarafından izlenebilmektedir. C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları CO, yakıtın yanması sonucu ortaya çıkan üç üründen (CO, HC, NO x ) en fazla olanı olup, çoğu yakıtın eksik yanması sonucunda meydana gelir. Atmosferdeki CO miktarı genelde sabittir. Artan kısmı genelde CO 2 ye dönüģür. Bu dönüģüm oranı düģük olmakla birlikte tam ve net olarak bilinmemektedir. CO renksiz, kokusuz ve çok kararlı bir gazdır. Atmosferdeki yayılma süresi 2-4 hafta arasında değiģmektedir. C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları Atmosferdeki nitrojen oksitler kararlı ve kararsız olmak üzere iki yapıdadırlar. Bu bileģikler atmosferdeki oksitleyici maddeler ile reaksiyona girerek fotokimyasal reaksiyonlar sonucu fotokimyasal sisi oluģtururlar. Ayrıca atmosferdeki su buharı ile reaksiyona girerek asit yağmurlarına sebep olurlar. Bu oksitlerden NO ve NO 2 en önemli kirletici gazlardır. 43

63 C.2.5. Hidrokarbon ve KurĢun Emisyonları Fotokimyasal hava kirliliği cisimler arasında hızlı reaksiyon sonucunda ortaya çıkar. DoymamıĢ hidrokarbonlar yavaģ reaksiyon sonucunda, doymuģ hidrokarbonlar, aromatikler ve aldehitler olarak ortaya çıkmaktadır. Otomobil egzozu HC üretimi için büyük bir kaynaktır. Bununla birlikte hidrokarbonlar ve diğer organik gazlar rafineri üretimi ve iģlemleri esnasında da oluģurlar. Canlı sağlığına kimyasal oksitleyici rolü görür. Aromatikler haricinde HC ler zehir özelliği içerirler. Polinükleer aromatik hidrokarbonlar (PAH s) kanserojendirler. KurĢun, atmosfer içerisinde artan bir zehirdir. Ġnsan sağlığı için tehlikelidir. Yiyecek ve içecekler tarafından %5-%10 kadarı ağız yoluyla mideye geçer ve vücut tarafından yok edilir. C.3. Atmosferik Kirlilik C.3.1. Ozon Tabakasının Ġncelmesinin Etkileri Ozon yoğunluğunun ultraviola ıģınlarını tutma görevi yapamayacak kadar azalması ozon tabakasındaki incelme olayıdır. Stratosfer tabakasındaki ozonun yararlı olmasına karģın gezegenimizin yüzeyine yakın atmosfer tabakasında (traposfer) %10 oranında bulunan ozonun yıkıcı etkisi vardır. Atmosferdeki diğer moleküllerle reaksiyona giren ozonun bitki ve hayvanların canlı dokularına zararı vardır. BaĢta floroklorokarbon (CFC) kullanımı olmak üzere halonları, brom ve klor türevlerinin ve kombine hidrojene edilmiģ maddelerin etkileri ile ozon tabakası zarar görmüģtür. Kloroflorokarbon olarak nitelendirilen maddeler günlük yaģamda buzdolaplarında soğutucu akıģkan ve yalıtım maddesi olarak, aerosollerde itici gaz, elektronik ve kuru temizleme sanayiinde çözücü, mobilya ve bina yalıtımında köpüklerde üfleyici olarak kullanılmaktadır. Ozon tabakasındaki incelmeyi Ģu an durdurmak imkansızdır. Çünkü CFC ve Halonlar atmosferde uzun yıllar kaldığından Ģu ana kadar atmosfere verilmiģ olan bu maddelerin etkisi daha uzun yıllar devam edecektir. Ancak atmosfere daha fazla CFC ve Halon vermek, bunların kullanımını azaltmak büyük önem taģımaktadır. Bu bağlamda ozon tabakasındaki incelmenin sabit tutulabilmesi için bu maddelerin üretim ve tüketiminin azaltılması gerekmektedir.ġlimizde ozon tabakasına zararlı faaliyetler olmamaktadır. C.3.2. Asit YağıĢlarının Etkileri ÇeĢitli endüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan fosil yakıtlar, motorlu taģıtlardan kaynaklanan egzoz gazları, termik santraller gibi kaynaklardan atmosfere salınan kükürt, azot, oksitler, hidrokarbonlar gibi kirleticiler atmosferde çeģitli kompleks kimyasal ve fiziksel reaksiyonlara uğramak suretiyle yeni ürünlere dönüģerek kirletici emisyonların fazlalığı asit yağmurlarına neden olmaktadır. Söz konusu asit karakterli yeni ürünlerin yeryüzüne geri dönmeleri çoğunlukla yağmur ve kar içinde çözünmüģ halde taģınmak suretiyle gerçekleģmektedir. Asit yağmurları; göl, akarsularda asit dengesini bozarak canlıları etkilemekte, bazı türlerin ölümüne yol açmakta, tarihsel kalıntıların çelik köprülerin, demiryollarının aģınmasına neden olmaktadır. Asit yağmurlarının en büyük etkisi ormanlar üzerinde görülmektedir. Ağaç yapraklarının büyüme ve geliģmesini engellemektedir. Ayrıca suya ve toprağa geçerek toprak ve suyla iliģkisi olan canlıları da etkilemektedir. Ġlimizde yağmur karakter yüksekliği, iyon konsantrasyonu vb. bilgiler ile ilgili çalıģma bulunmamaktadır. 44

64 C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri C Su Üzerindeki Etkileri Hava kirliliğini oluģturan pek çok gaz (SO 2, SO 3, NO x ), atmosferde bulunan su partikülleri ve diğer bileģenlerle tepkimeye girerek H 2 SO 3, H 2 SO 4, HNO 3 oluģtururlar. Bunlar yeryüzüne yağmur ve kar Ģeklinde ulaģır. Toprakta bulunan alüminyum, asit yağmurlarının etkisi ile çözündüğünde içme sularına karıģarak suyun kalitesinin bozulmasına ve toksik olmasına neden olur. Asit yağmurları sonucunda akarsu ve yeraltı sularında ph düģmekte, bu durum su ortamında yaģayan canlıların yaģamlarını olumsuz olarak etkilemektedir. C Toprak Üzerine Etkileri Atmosfer kirliliğinin sonucu olan asit yağmurlarının etkisiyle topraklar asitleģmekte ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır. Ayrıca, emisyonlar içerisinde yer alan partikül maddeler toprak ve bitki üzerinde yığılmaktadır. Asit yağmurlarının da etkisiyle toprak ph sının değiģmesine yol açmaktadır. Sanayinin yoğun olduğu yerlerde asit yağıģlar sonucu toprak suyunun asitleģmesi bakterilerin faaliyetlerini yavaģlatmakta veya onları yok etmektedir. Böylece besin maddeleri toprağa ulaģamamaktadır. Tozlar, yağıģ suyu ile toprağın derinliklerine taģınarak toprağın derinlemesine kirlenmesine yol açar. Ayrıca toprak gözeneklerinin tıkanmasına ve geçirgenliğin azalmasına neden olmaktadır. C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri Hava kirleticileri, bitkileri doğrudan ve dolaylı olarak etkiler. Doğrudan etki bitki yaprağının yüzeylerinde bulunan ve stomata denilen deliklerden girmeleri neticesinde meydana gelir. Dolaylı etki ise, toprak ve su kanalı ile bitki köklerini etkilemesi sonucu oluģur. Bitkiler üzerinde gerek doğrudan gerekse dolaylı olarak fitotoksik etki gösteren en önemli hava kirleticileri ozon, kükürt dioksit, azot dioksit, florürler, PAN ve hidrokarbonlardır. Bunlar, kloroplastların sayısında azalma nedeniyle renk solması veya sararması, dıģ epidermal tabakanın tahribatı neticesinde yaprak yüzeyinin parlaklaģması veya yüzeyde benekleģme Ģeklinde fiziksel etkiler, mekanizmalarında aksaklıklar gibi fizyolojik ve biyokimyasal etkiler Ģeklinde belirir. Hava kirliliği orman ağaçları için öldürücü etkiler yapmakta, odun kalitesini olumsuz yönde değiģtirebilmektedir. Özellikle ibreli türlerde özümlemenin yavaģlaması sonucu yıllık halkalar daralır ve odun üretiminde azalma olur. C Ġnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Hava kirleticileri insan vücuduna ağız, burun, nefes borusu ve akciğerler yolu ile girerek bu bölgelerden kana karıģarak vücudun diğer yerlerine ulaģabilirler. Bunlar, insan sağlığını olumsuz etkilemekte, maruz kalma süresine göre insan üzerindeki etkileri artmaktadır. 45

65 Bazı hava kirleticilerinin insan sağlığı üzerindeki etkileri Ģu Ģekildedir : Kirletici : Etkileri : CO Kan dolaģımında oksijen taģınımının aksaması, sinir sisteminde meydana gelen olumsuz etkiler (görüģ kabiliyetinin azalması), baģ ağrısı, kalp rahatsızlıklarında artıģ. NO 2 Solunum yollarındaki patojenik değiģimler. O 3 Pulmoner fonksiyonlarda aksaklık PAN ve Aldehitler Gözlerde tahriģ. SO 2 ve Partiküller Akut ve kronik solunum yolları hastalıklarında artıģ. C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri Isınma amaçlı kullanılan yakıtlardan, taģıtların egzoz gazlarından ve sanayi kuruluģlarının baca gazlarından çıkan emisyonlar kıģ sezonunda yoğunluk kazanarak kirlilik meydana getirir. PM emisyonlarını Ģehir içerisinde artıran oldukça fazla boģ alanlar mevcuttur. Bitki örtüsü kaybolmuģ ve çimlendirme iģlemi yapılmamıģ alanlar bu emisyonların artmasına neden olmaktadır. Yoğun trafik, bölgesel olarak yüksek PM emisyonlarına neden olmaktadır. Evlerin çatıları, yollar ve boģ alanlarda zamanla biriken tozlar, rüzgarla tekrar havaya karıģmakta, PM emisyonlarını artırmaktadır. SO 2, kireçtaģı (CaCO 3 ) ile reaksiyona girerek suda çözünebilen, dolayısıyla yapıların zamanla yıpranmasına yol açan, CaSO 4 ve CaSO 4.2H 2 O meydana getirir. Böylece mermer gibi yapılarda yıpranma oluģur. SO 2 nin selüloz elyaflar, naylon, pamuk, rayon, deri ve kağıt malzemeler üzerinde yıpratıcı etkileri vardır. SO 2 deri tarafından absorbe edilerek sülfürik asite dönüģür ve bu da derinin yapısını bozar. Kağıttaki selüloz elyaf, SO 2 nin etkisi ile zayıflar. KAYNAKLAR : Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Karabük Meteoroloji Ġstasyon Müdürlüğü, 2010 Karabük Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2010 Karabük Ġl Emniyet Müdürlüğü,

66 (D). SU D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı D.1.1. Yeraltı Suları 23.Bölge Müdürlüğü Ġlgili ġube Müdürlüğü arģivlerinde yapılan incelemeler neticesinde; Karabük Ġli ni içine alan bir Hidrojeolojik Etüt Raporu nun mevcut olmaması nedeniyle, akiferlerin yerleri, kapasiteleri, kalite durumu ve yeraltısuyu rezervleri ile ilgili kesin bilgiler de bulunmamaktadır.bunun yanı sıra yeraltısuyu envanter programında yapılan incelemeler sonucunda; Karabük Ġli nde 2009 yılında 8 adet Yeraltısuyu Arama Belgesi ile 6 adet yeraltısuyu kullanma belgesi verilmiģ olup, toplam ton/yıllık yeraltısuyu tahsisi yapılmıģtır. Sözkonusu 8 adet yeraltısuyu Arama Belgesinin 5 adeti içme-kullanma, 3 adeti içme amaçlı olup, 6 adet yeraltısuyu kullanma belgesinin ise 1 adeti içme-kullanma, 5 adeti içme amaçlıdır. D.1.2. Jeotermal Kaynaklar Ġlimiz, Safranbolu Ġlçesi, Bostanbükü Köyü Ġçme Kaynağı jeotermal bir kaynaktır. Bu kaynak florün içeren, sodyumlu, sülfatlı sular sınıfına girmektedir yılında yapılan ölçüme göre sıcaklığı 16 C, debisi ise lt/sn. olup ekonomik bir kaynak değildir. Alan adı : Eskipazar Sıcak Su Kaynak Adı : Akkaya Sıcaklık( C ) : Debi (lt/sn) : 3,5 Potansiyel (MWt) : -- Kullanım Alanı : Kaplıca D.1.3. Akarsular Karabük Ġli sınırları içersinde bulunan belli baģlı akarsular; Araç Çayı, Soğanlı Çayı, Filyos Nehri, Kelemen Deresi, Ġndere Deresi, Eflani Deresi, ġimģir Dere, Doksan Deresi, Ġnce Dere, Köse Çalık Deresi, Yenice Çayı, Kara Dere, Değirmen Dere, Salihoğlu Deresi, Çengelli Dere, Gürleyik Deresi, Kavranlık Dere, Güney Dere, Aksu Deresi ve Koca Deredir. Ġlimizdeki akrsuların rejimleri ve yataklarının topoğrafyası ulaģım, taģımacılık ve su sporları için uygun değildir. Filyos Irmağı: Karabük Ġli nin en önemli akarsuyu Filyos Irmağıdır. Bu ırmağın iki önemli kolu olan Araç ve Soğanlı Çayları il topraklarındaki önemli akarsulardır. Filyos Irmağı kaynaklandığı yerden denize dökülünceye kadar değiģik isimler almaktadır. Kaynaklandığı yerde Ulusu ismiyle bilinen akarsu, Gerede yakınlarında Gerede Suyu, Eskipazar yakınlarında Soğanlı Çayı, Araç Çayı ile birleģtikten sonra Yenice Irmağı adını alır. Devrek Çayı nı da alan ırmak, Filyos Irmağı adıyla Karadeniz e dökülür. 288 km. uzunluğundadır. Soğanlı Çayı: Gerede nin güneybatısından kaynaklanarak Eskipazar ın güney kesimini sulayan Gerede Suyu ile ÇerkeĢ ten gelen ÇerkeĢ Çayı birleģerek Soğanlı Çayını oluģturur. Hamamlı Köyü nün güneyinden itibaren Ovacık ın doğusunda ve kuzeyinde bir müddet akar. Karabük te Araç Çayı ile birleģerek Yenice Irmağı adını alır. Araç Çayı: Ilgaz Dağlarının kuzey yamaçlarından kaynaklanır. Çok sayıda dere ile beslenir. Eflani çevresindeki en önemli akarsu olan TaĢçıdeğirmen Çayı ile birleģir. Safranbolu nun 47

67 güneyinden batıya doğru akarken Ovacuma Deresi ni alır. Safranbolu dan geçen GümüĢ, Akçasu, Tabakhane ve Bulak Derelerini de alarak Karabük te Soğanlı Çayı ile birleģir. Eskipazar Çayı: Eskipazar ın batısındaki Eleman Dağından doğar. Doğu ve kuzey yönlerinde bir müddet aktıktan sonra Karabük yakınlarında Soğanlı Çayına karıģır. D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar Karabük Ġli, Eflani Ġlçesindeki toplam 800 ha sulama sahasına sahip 3 adet gölet bulunmaktadır. Bunlar; Bostancılar, Ortakçılar ve Kadıköy göletleridir. Tablo D.1 Karabük Ġli Eflani Ġlçesinde Bulunan Göletler, 2010 ÖZELLĠKLERĠ BOSTANCILAR GÖLETĠ ORTAKÇILAR GÖLETĠ KADIKÖY GÖLETĠ Kullanım Sulama Sulama Sulama Akaesu Adı Saçak Deresi Yayla Deresi MahĢerli Boğaz Gölet Tipi Toprak Dolgu Toprak Dolgu Toprak Dolgu Minimum Su Kotu 926,50 m. 929,00 m, 927,00 m. Maksimum Su Kotu 934,00 m. 936,00 m. 985,00 m. Normal Su Kotu 933,2 m. 935 m. 931 m. Minimum Hacim 0,129 hm 3 0,14 hm 3 0,19 hm 3 Minimum Alan 60 da. 18 da. 62 da. Maksimum Alan 292 da. 120 da. 220 da. Normal Su Seviyesi Hacim 1,186 hm 3 590,00 hm 3 1,025 hm 3 Ortalam Derinlik 4,50 m. 5,6 m 5,0 m. Yüksekliği m. 15 m. 15 m. Göle gelen yıllık su hm 3 /yıl 4175,15 hm 3 /yıl 2.62 hm 3 /yıl Sulama sahası 350 ha. 150 ha. 300 ha. Kret Uzunluğu 272 m. 150 m. 102 m. Kaynak: DSĠ 23. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu, 2010 D.1.5. Denizler Ġlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır D.2. Doğal Drenaj Sistemleri A. Akarsular ve Diğer Yerüstü Sular Ġçin : Karabük Ġlinde bulunan baģlıca akarsular olan; Araç Çayı, Soğanlı Çayı ve Yenice Çaylarının hidrolik eğimleri dere yataklarının topoğrafyasının değiģken olmasından dolayı, farklı kesitlerde değiģmektedir. Eğimin az olduğu geniģ vadilerde hidrolik eğimler düģmekte, sarp ve dar vadi yatakları ile geçiģ bölgelerinde hidrolik eğimler yükselmektedir. B. Yeraltı suları için Akiferleri dere yataklarında bulunan alüvyonların oluģturması yani beslenimlerinin akarsulardan olması ve bölgede geçirimsiz olarak kabul edilen killi birimleri içeren fliģlerin hakim olarak bulunmasından dolayı, yer altı suları için drenaj alanları, akarsuları besleyen drenaj havzalarının dıģına çıkmamaktadır. Kaynaklar için drenaj alanları ise belenim alanları olan kretase yaģlı karstik kireçtaģlarının bulunduğu alanlardır. 48

68 D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik Yeraltı suyu kirliliğini yüzeysel sular ve toprak kirlenmesinden ayrı tutmak mümkün değildir. Yağmur suyu yeryüzüne indiğinden itibaren kirlilik yükünde ani bir artıģ olur. Organik ve anorganik partiküller, hayvansal ve bitkisel artıklar, doğal ve yapay gübreler pestisitler ve mikroorganizmalar su ile yeraltına taģınır. Yüzey kısımlarındaki toprak tabakasında, kalitede, zemin cinsi özelliklerine bağlı olarak önemli miktarlarda iyileģme sağlanabilir. Askıdaki maddeler hemen tamamıyla süzülme yoluyla uzaklaģır, organik maddeler ayrıģır, mineraller bitkiler tarafından alınır, suyun oksijen özelliği azalırken karbondioksit miktarı artar. Yeraltı suyu kirlenmesinin en büyük nedeni evsel ve endüstriyel atıkların arıtılmadan alıcı ortama verilmesidir. Katı, sıvı ve gaz atıkları ortama verildikten sonra iklim durumuna toprağın yapısına topoğrafya yapısına, atığın cinsine ve zamana bağlı olarak yeraltı sularına taģınır. Zirai mücadele ilaçlarının da aģırı ve bilinçsiz kullanımı büyük bir sorundur. Diğer önemli bir sorun ise evsel atıkların, doğrudan toprağa verilmesidir. Kanalizasyon sistemlerinin olmadığı yerlerde fosseptik çukurlardan sızan sular yeraltı suyuna taģınabilmektedir. Mikroorganizmalar, yeraltı suyuna taģınım sırasında doğal olarak temizlenmeye uğrar. Ancak deterjan gibi parçalanmaya karģı dayanıklı bileģikler yeraltı suyuna ulaģarak içme suyu açısından sorun yaratabilmektedir. Çöplerin açık alanda depolanması ve kirliliği azaltıcı faaliyetlerin uygulanmaya konmaması önemli sorunlara neden olmaktadır. Yeraltı sularının kirlenmesinin önemli nedenleri tarım ilaçları ve gübrelerinin bilinçsiz kullanılması, evsel atıkların doğrudan toprağa verilmesi, kentsel ve endüstriyel atık-atık suların arıtılmadan çevreye verilmesidir. 49

69 Tablo D.2 Karasu Kaynağı Kimyasal Analiz Deney Sonuçları, 2009 Parametre Birim Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım As µg/l 0,48 0,57 0,57 B mg/l 0,1 0,08 BOD5 mg/l Ca mg/l 117,98 120,31 130,52 Cd µg/l 0,06 0,03 Cl mg/l 2,18 4,87 5,04 COD mg/l 1,71 4,09 0 Col Pt-Co Cr µg/l 0,77 2,69 Cu µg/l 0 0 DO mg O2/l 8,1 7,2 7 EC mikromhos/c m Kaynak: DSĠ 23. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu, Fe µg/l Hg µg/l 0 0 K mg/l 1,69 1,42 1,35 M-Al mg/l ,5 385 Mg mg/l 20,04 21,1 16,11 Mn µg/l Na mg/l 10,39 11,17 10,73 NH4-N mg/l 0,114 0,016 0,02 NO2-N mg/l NO3-N mg/l 1,168 2,745 2,792 o-po4 mg/l 0 0,003 0 Pb µg/l 0,3 0,29 0,08 ph - 0,23 0 Qanlık m3/s 7,2 7,09 7,48 SO4 mg/l 0,844 0,437 T C 11,57 26,71 24,12 TDS mg/l TH mg/l CaCO Top.P mg/l 377,35 387,53 392,54 Turb NTU 0,3 0,3 0,1 Zn µg/l 0,27 0,32 0,82 50

70 D.3.2. Akarsularda Kirlilik Karabük Ġlinde yer alan akarsularda belli noktalardan su numuneleri alınarak kimyasal analizleri yapılmaktadır. Kimyasal analiz deney sonuçları aģağıda verilmiģtir. Tablo D.3 Telekurum Deresi-Çevrikköprü Kimyasal Analiz Deney Sonuçları ( ) Parametre Birim n X Ortalama Standart Sapma %90 Grup Kalite BOD5 Mg/L 4 1 0,82 2 B 1 Cl Mg/L 4 2,4 0,71 3,31 A 1 Cl Mg/L 4 2,4 0,71 3,31 A 1 COD Mg/L 4 5,3 2,47 8,5 B 1 Col Pt-Co ,9 36 A 2 DO mg O2/L 4 7,7 0,32 8,1 A 1 Fe µg/l ,2 439 C 2 Mn µg/l ,3 32 C 1 Na Mg/L 4 4,19 0,849 5,27 A 1 NH 4 -N Mg/L 4 0,045 0,0497 0,109 A 1 NO 2 -N Mg/L A 1 NO 3 -N Mg/L 4 2,1 0,87 3,2 A 1 o-po4 Mg/L A 1 ph ,9 0,14 8,1 A 1 SO4 Mg/L 4 12,2 2,86 15,9 A 1 Kaynak: DSĠ 23. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu, 2009 Tablo D.4 Araç Çayı-Karıt Kimyasal Analiz Deney Sonuçları ( ) Parametre Birim n X Ortalama Standart Sapma %90 Grup Kalite BOD5 mg/l 4 1 0,82 2 B 1 Cl mg/l 3 3,48 1,531 5,44 A 1 Cl mg/l 3 3,48 1,531 5,44 A 1 COD mg/l 4 5,2 4,59 11,1 B 1 Col Pt-Co ,5 28 A 2 DO mg O2/L 4 7,7 0,5 8,3 A 1 Fe µg/l , C 3 Mn µg/l ,6 124 C 2 Na mg/l 4 8,69 2,482 11,87 A 1 NH 4 -N mg/l 4 0,043 0,0562 0,115 A 1 NO 2 -N mg/l 4 0,041 0,0825 0,147 A 4 NO 3 -N mg/l 4 1,8 0,6 2,6 A 1 o-po4 mg/l 4 0, 0,007 0,01 A 1 ph ,1 0,15 8,3 A 1 SO4 mg/l 4 22,1 4,74 28,1 A 1 Kaynak: DSĠ 23. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu, 2009 Tablo D.5 Soğanlı Çayı-Karabük Kimyasal Analiz Deney Sonuçları ( ) Parametre Birim n X Ortalama Standart Sapma %90 Grup Kalite BOD5 mg/l 4 1 0,82 2 B 1 Cl mg/l 3 3,48 1,531 5,44 A 1 Cl mg/l 3 3,48 1,531 5,44 A 1 COD mg/l 4 5,2 4,59 11,1 B 1 Col Pt-Co ,5 28 A 2 DO mg O2/L 4 7,7 0,5 8,3 A 1 Fe µg/l , C 3 Mn µg/l ,6 124 C 2 Na mg/l 4 8,69 2,482 11,87 A 1 NH 4 -N mg/l 4 0,043 0,0562 0,115 A 1 NO 2 -N mg/l 4 0,041 0,0825 0,147 A 4 NO 3 -N mg/l 4 1,8 0,6 2,6 A 1 o-po4 mg/l 4 0 0,007 0,01 A 1 ph ,1 0,15 8,3 A 1 SO4 mg/l 4 22,1 4,74 28,1 A 1 Kaynak: DSĠ 23. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu,

71 Tablo D.6 Soğanlı Çayı-Cemaller Kimyasal Analiz Deney SonuĢları ( ) Parametre Birim n X Ortalama Standart Sapma %90 Grup Kalite BOD5 mg/l 3 1,7 0,58 2,4 B 1 Cl mg/l 3 24,07 14,974 43,24 A 2 Cl mg/l 3 24,07 14,974 43,24 A 2 COD mg/l 3 5,9 2,12 8,6 B 1 Col Pt-Co ,2 47 A 2 DO mg O2/L 3 7,4 0,36 7,9 A 2 Fe µg/l ,6 68,68 C 4 Mn µg/l ,9 22,4 C 2 Na mg/l 3 27,6 7,798 37,58 A 1 NH 4 -N mg/l 3 0,043 0,056 0,115 A 1 NO 2 -N mg/l A 1 NO 3 -N mg/l 3 2,8 1,05 4,1 A 1 o-po4 mg/l 3 0,01 0,011 0,02 A 1 ph ,1 0,02 8,1 A 1 SO4 mg/l ,23 85,2 A 1 Kaynak: DSĠ 23. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu, 2009 Tablo D.7 Yenice Çayı-Balıkısık Kimyasal Analiz Deney SonuĢları ( ) Parametre Birim n X Ortalama Standart Sapma %90 Grup Kalite BOD5 mg/l 4 1,5 1 2,8 B 1 Cl mg/l 4 10,31 4,313 15,83 A 1 Cl mg/l 4 10,31 4,313 15,83 A 1 COD mg/l 4 6,3 1,27 7,9 B 1 Col Pt-Co ,8 27 A 2 DO mg O2/L 4 7,3 0,53 8 A 2 Fe µg/l 4 22, , C 4 Mn µg/l ,6 148 C 2 Na mg/l 4 17,75 4,079 22,97 A 1 NH 4 -N mg/l 4 0,027 0,0217 0,055 A 1 NO 2 -N mg/l 4 0,232 0,3273 0,65 A 4 NO 3 -N mg/l 4 4,5 2,3 7,4 A 2 o-po4 mg/l 4 0,15 0,258 0,48 A 2 ph ,3 18,01 40,3 A 1 SO4 mg/l 4 34,3 1,95 36,8 A 1 Kaynak: DSĠ 23. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu, 2009 D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik Karabük Ġlinde yer alan göletlerimizin membalarında rezervuarda kirliliğe yol açacak tesisler bulunmamaktadır. Bu göletlerimiz sadece sulama amaçlı olup, içme suyu amaçlı olmamalarından dolayı koruma bantları yoktur. D.3.4. Denizlerde Kirlilik Ġlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları Konu ile ilgili oluģturulmuģ strateji ve politikalar bulunmamaktadır. D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri Bu bölüm ile ilgili alt baģlıklarda belirtilen parametreler için bir analiz sonucu bulunmamaktadır. KAYNAKLAR : DSĠ 23. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu,

72 E.1. Genel Toprak Yapısı (E). TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMI Toprak kuģaklarının sınıflandırılmasında, iklim ve bitki örtüsü gibi doğal etkenler yönünden homojenlik gösteren ve aynı kökene sahip toprakların yaygın olduğu kesimler KuĢak olarak tanımlanır. Türkiye Orta Anadolu KuĢağı (1), Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu nun büyük bölümünü kapsayan yarı kurak ot çayır kuģağı (2), Akdeniz, Ege ve Marmara nın güneyini kapsayan nemli orman kuģağı (3), olmak üzere üç ana toprak kuģağına ayrılır. Bunun dıģında iklim ve bitki örtüsü etkenlerinden çok ana madde, engebelilik v.b. özelliklerine bağlı olarak biçimlenen ve her kuģakta görülebilen kuģak dıģı diye ayırabileceğimiz topraklar vardır ki bunlarda önemli derecede yayılım gösterirler. Karabük Ġlinde yer alan topraklar (büyük toprak gruplarına göre) : 1-Alüvyal Topraklar 2-Kolüvyal Topraklar 3-Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar 4-Kahverengi Orman Toprakları 5-Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları Alüvyal Topraklar : Bu topraklar, akarsular tarafından taģınıp depolanan materyaller üzerinde oluģan (A) c profilli genç tabakalardır. Mineral bileģimleri akarsu havzasının litolojik bileģimi ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak geliģimi sırasındaki erozyon ve birikme devirlerine bağlı olup heterojendir. Profillerinde horizonlaģma yoktur veya çok az belirgindir. Buna karģılık değiģik özellikte katlar görülür. Çoğu yukarı arazilerden kireççe daha zengindir. Alüvyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere göre sınıflandırılır. Bunlarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiģ yapar. Ġnce bünyeli ve taban suyu yüksek olanlarda düģey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgenme hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur. Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiģtirilmesine elveriģli ve üretken topraklardır. Karabük Merkez Ġlçede bulunan 990 ha. lık alüvyal toprakların 828 ha. lık bölümü I., II. ve III. derece önemli tarım arazileridir. Kolüvyal Topraklar : Genellikle dik eğimlerin eteklerinde ve vadi ağızlarında yer alırlar. Yer çekimi, toprak kayması, yüzey akıģı ve yan derelerde taģınarak biriken materyaller üzerinde oluģmuģ (A) C profilli genç topraklardır. Ana materyalde derecelenme yoktur veya yetersizdir. Profilde yağıģın veya yüzey akıģının yoğunluğuna ve eğim derecesine göre değiģik parça büyüklüğü içeren katlar görülür. Bu katlar alüvyal topraklarda olduğu gibi birbirine paralel durumda olmayıp düzensizdir. Dik eğimliler ve vadi ağızlarında bulunanlar çoğunlukla az topraklı olup kaba taģ ve molozları içerirler. Yüzey akıģ hızının azaldığı oranda parçaların çapları küçülür. Eğimin azaldığı yerlerde, parçacıklardaki küçülme alüvyum parçaları düzeyine geldiğinden bu gibi yerlerde kolüvyal topraklar geçiģli olarak alüvyal topraklara karıģır. Bunlarda eğim tek tip olup materyalin geldiği yöne doğru artmaktadır. Arasıra taģkına maruz kalırlarsa da eğim ve bünye nedeniyle drenajları iyidir. Tuzluluk ve sodiklik gibi sorunları yoktur. Karabük te bulunan toplam 821 ha. lık kolüvyal toprakların hemen hemen tamamı I., II. ve III. derece önemli tarım arazileridir. Bu topraklardan yağıģın yereli olması ve sulanmaları halinde oldukça yüksek verim alınmaktadır. 53

73 Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar : Bu topraklar serin ve yağıģlı iklimlerde çoğunlukla yaprağını döken kısmen de iğne yapraklı orman örtüsü altında ve değiģik ana madde üzerinde oluģurlar. Profilleri ABC Ģeklindedir. OluĢumlarında hafif seyreden bir podzolizasyon hüküm sürer. Tipik örneklerinde üstte ince ve çürümemiģ yaprak katı, bunun altında 5-10 cm. kalınlıkta koyu grimsi kahverengi granüler humus katı yer alır. Reaksiyonu hafif asit veya nötrdür. Humus katı 5-10 cm. den sonra geçiģli olarak grimsi kahverengi mineral A1 horizonuna dönüģür. Kalınlığı 5-6 cm. dir. Genellikle orta bünyeli ve granüledir. A2 horizonu da A1 gibi orta bünyeli, granüler veya pulsu yapıdadır. Renk grimsi kahverengi ile sarımsı kahverengi arasında değiģir. Yıkanmadan dolayı baz saturasyon yüzdesi ve kil oranı düģüktür. B horizonunun üst kısmı sarımsı kahverengiden açık kırmızımsı kahverengiye kadar değiģmektedir. A horizonundan yıkanan killerin birikmesi nedeniyle bünye genellikle killi, yapı çoğunlukla blok ve reaksiyon orta asittir. Bu topraklarda verimlilik, ana maddenin cins ve özelliklerine göre önemli ölçüde değiģmektedir. Bu topraklar tarım arazisi olarak kullanılmamaktadır. Kahverengi Orman Toprakları : Kahverengi orman toprakları kireççe zengin ana madde üzerinde oluģur. Profilleri A (B) C Ģeklinde olup, horizonlar birbirine tedricen geçiģ yapar. A horizonu çok geliģmiģ olduğundan iyice belirgindir. Koyu kahverenginde ve dağılgandır. Gözenekli veya granüler bir yapıya sahiptir. Reaksiyonu genellikle kalevi bazen de nötrdür. Bu horizonun rengi açık kahverengi ile kırmızı arasında değiģir. Reaksiyonu A horizonundaki gibidir. Yapı granüler veya yuvarlak köģeli bloktur. Çok az miktarda kil birikmesi olabilir. Horizonun aģağı kısımlarında CaCO 3 bulunur. Bu topraklar genellikle yapraklı orman örtüsü altında oluģur. Bunlarda etkili olan toprak oluģum iģlemleri kalsifikasyon ve biraz da podzollaģmadır. Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılırlar. Tarıma alınmıģ olanların verimleri iyidir. Bu topraklar Karabük çevresinde ha. kaplamaktadır. Bunun 3346 ha. lık bölümü I., II. ve III. derece önemli tarım arazisidir. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları : A (B) C profilli topraklardır. A horizonu iyi oluģmuģtur ve gözenekli bir yapısı vardır. (B) horizonu zayıf oluģmuģtur. Kahverengi veya koyu kahverengi granüler veya yuvarlak köģeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikimi yoktur veya çok azdır. Horizon sınırları geçiģli ve tedricidir. Kireçsiz kahverengi orman toprakları genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında oluģur. Bu topraklar Safranbolu civarında görülmektedir. Toplam 6845 ha. nın 427 ha. lık bölümü II. ve III. derecede önemli tarım arazisidir. Kireçsiz kahverengi orman topraklarının eğimleri eğimleri dik ve çok dik, derinlikleri sığ ve çok sığdır. Büyük bir bölümü ormanlarla kaplıdır. E.2. Toprak Kirliliği E.2.1. Kimyasal Kirlenme Ġlimizde toprak kirliliğine neden olan en önemli kaynaklar evsel ve endüstriyel atıkların arıtılmadan alıcı ortama verilmesi ve/veya tarımsal sulamada kullanılması, pestistler, aģırı gübre kullanımı ve mevzuata uygun olmadan bertaraf edilen atıklardır. Toprak etüdü yapılmadan gübreleme, gereğinden fazla gübre kullanımı, Toprak veriminin düģmesine ve toprağın kirlenmesine neden olmaktadır. Fazla pestisit kullanımı ile kirlenen topraklarda yetiģen ürünler, pestisit kalıntılarını kökleri vasıtası ile topraktan alarak besin zinciri yoluyla hayvan ve insan sağlığını tehdit etmektedir. Ayrıca toprak verimliliğini artıran önemli bir unsur olan 54

74 mikroorganizmalar da olumsuz yönde etkilenmektedir. AĢırı ve yanlıģ kullanılan gübreler ve pestisitler sonucu kirlenen topraktan sızan sular ve yüzeysel suları kirletmektedir. E Atmosferik Kirlenme Konu ile ilgili herhangi bir araģtırma yapılmamıģtır. E Atıklardan Kirlenme Konu ile ilgili herhangi bir araģtırma yapılmamıģtır. E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme Konu ile ilgili herhangi bir araģtırma yapılmamıģtır. E.3. Arazi E.3.1. Arazi Varlığı Tablo E.1 Karabük Ġli 2010 Yılı Arazi Dağılımı Yüzölç. TARIM ALANI TARIM DIġI ÇAYIR ve ORMAN ve ĠLÇELER (Ha.) ARAZĠ MERA FUNDALIK Miktar ( Ha. ) Oran % Miktar ( Ha.) Oran % Miktar (Ha.) Oran % Miktar (Ha.) Oran % Merkez , , , ,2 Eflani , , , ,8 Eskipazar , , , ,2 Ovacık , , , ,2 Safranbolu , , , ,6 Yenice , , , ,5 Ġl Toplamı , , , ,8 Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Karabük Ġlinin tarımda kullanılan hektar arazi varlığı toplam yüzölçümünün %22,4 ünü oluģturmaktadır. Karabük'te kuru ve sulu tarım koģullarında yetiģtirilen en önemli ürünler baģta hububat olmak üzere sırasıyla yem bitkileri,sebze ve baklagillerdir. Tablo E.2 Arazi Varlığı, 2010 Ġlçeler ARAZĠ TĠPLERĠ (Ha) TOPLAM Eskipazar Ovacık Eflani Karabük Safranbolu Yenice Tarım Arazileri Mera Arazileri Orman Arazileri Tarım DıĢı Araziler Diğer Araziler Su Yüzeyleri (Gölet ve akarsurezervuarı) TOPLAM Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

75 Tablo E.3 Tarım DıĢı Arazi Tipleri, 2010 TARIM DIġI ARAZĠ TĠPLERĠ (Ha) Ġlçeler Eskipazar Ovacık Eflani Karabük Safranbolu Yenice TOPLAM Tarım DıĢı Araziler Diğer Araziler (Kayalık) Su Yüzeyleri (Gölet ve akarsu rezervuarı) TOPLAM Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 E Arazi Sınıfları Tablo E Yılı Karabük Ġli Ġlçelere Göre Arazi Sınıfları Dağılımı (ha) Arazi Ġ L Ç E L E R TOPLAM Sınıfları Eflani Eskipazar Merkez Ovacık Safranbolu Yenice I II III IV V 0 VI VII VIII Su Yüzeyi TOPLAM Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Toprak Sınıfları Tablo E.5 Karabük Ġlinde Toprak Sınıflarına Göre Arazi Kullanım Durumu, 2010 Toprak Sınıflarına Dahil Alanlar (Ha) Tarım Arazileri Çayır-Mera Orman-Funda Diğer Toplam I. Sınıf II. Sınıf III. Sınıf VI. Sınıf V. Sınıf VI. Sınıf VII. Sınıf VIII. Sınıf Sınıflandırılamayanlar 502 Genel Toplam Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

76 Grafik E Yılı Karabük Ġli Arazi Kabiliyet Sınıfları ve Dağılımı (ha) 2009 Yılı Karabük Ġli Arazi Kabiliyet Sınıfları ve Dağılımı (ha) I II III IV V VI VII VIII Su Yüzeyleri Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Karabük te; ha VII. sınıf arazi, ha VI. sınıf arazi, ha IV. sınıf arazi, ha III. sınıf arazi, ha I. sınıf ve ha II. sınıf arazi bulunmaktadır. Ġlimizde tarım arazilerinin hektarı I-IV. sınıf arasındadır. Ġlimizde tarımsal faaliyet özellikle bu araziler üzerinde yapılmaktadır. Tarım arazilerinin ha ise, VI-VII. sınıf araziler üzerinde bulunmaktadır. Ġlimizde, VI-VII. sınıf arazilerin % 80 ninin üzerinde ormanlık alanlar bulunurken, yaklaģık % 10 nunun üzerinde çayır-mera alanları bulunmaktadır. Karabük te VII. sınıf arazi miktarı en fazla paya sahip olup toplam arazi varlığının % 56.4 nü oluģturmaktadır. VII. sınıf arazilerin % 85 ini orman ve fundalık, % 8 ini çayır- meralar ve % 7 sini tarım arazileri oluģturmaktadır. V-VI. sınıf araziler I. alt bölgede yoğunlaģırken, iģlemeli tarıma uygun I-IV. sınıf araziler II. alt bölgede yoğunlaģmıģtır. E Kullanma Durumu Karabük te tarım arazilerinin özellikle I., II. ve III. sınıf araziler üzerinde yoğunlaģtığı, il genelinde en fazla yüzölçümüne sahip orman alanlarının ise VII. sınıf araziler üzerinde olduğu görülmektedir. Çayır mera alanları ise VI. ve VII. sınıf araziler üzerinde yoğunlaģmıģtır Yılı Karabük Ġlinde Toprak Sınıflarına Göre Arazi Kullanım Durumu ) 80 % ( n 60 r a O I. II. III. VI. V. VI. VII. VIII. Toprak Sınıfları Tarım Arazileri Çayır-Mera Orman-Funda Diğer Grafik E Yılı Toprak Sınıflarına Göre Arazi Kullanım Durumu Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

77 Karabük Ġli Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfı Haritası (1/25.000) Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

78 Karabük Ġli Arazi Kullanım Durumu Haritası (1/25.000) Kaynak : Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

79 E.3.2. Arazi Problemleri Ġlimiz topraklarında Kültür bitkilerinin yetiģtirilmesinde ve tarımsal kullanımın kısıtlanmasında erozyon, taģlılık, kayalılık, drenaj ve sığlık gibi etkinlik dereceleri değiģen bazı sorunlar bulunmaktadır. 1.Erozyon : Ġlimizde en yaygın sorunlardan birisi su erozyonudur. Bu sorundan en az etkilenen alanlar alüvyal topraklardan oluģan taban araziler ve kolovyal toprakların düze yakın ve hafif eğimli alanlarıdır. 2.Toprak Sığlığı : Topraklarda köklerin geliģtiği ve bitki besin maddelerinin ve suyun temin edildiği bölgenin derinliği bitki yetiģtirme açısından önemlidir. Bu bölge ne kadar derin olursa iklime uyum sağlayabilen bitkilerin yetiģtirilmesi o kadar mümkün olur. Ġlimiz jeolojik yapısı itibarı ile dağlık ve dik meyilli bir yapıya sahip olup; genelde orta hafif meyilli bir yapıya sahiptir. 3.Taşlılık ve Kayalılık : Ġlimizde toprak iģlemeye ve bitki geliģimine zara verecek derecede taģlılık ve kayalılık ihtiva eden topraklar azdır. TaĢlılık ve kayalılık faktörü daha çok eğimin Sarp a doğru yükseldiği ve toprağın sığlaģtığı alanlarda yoğunluluk arz eder. Topraklar orman, funda veya mera örtüsü altında ise taģlılık ve kayalılık fazla bir problem yaratmaz. Çünkü buralarda sürüm yapılamamakta ve çevrenin doğal bitkileri mevcut bitkileri mevcut koģullara uyum sağlayabilmektedir. 4.Drenaj : Alüvyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir bölümünde bitki geliģimine zarar verecek kadar yüksek düzeyde bulunduğu topraklarda Ġlimizde çok az bir paya sahiptir. Bu alanların bir kısmı kuru tarım alanı, bir kısmı sulu tarım ve bağ bahçe olarak kullanılmakta geri kalan kısmı ise çayır ve mera olarak kullanılmaktadır. KAYNAKLAR : Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

80 F.1. Ekosistem Tipleri F.1.1. Ormanlar (F). FLORA, FAUNA ve HASSAS YÖRELER F Ormanların Ekolojik Yapısı Dağların yer kapladığı Karabük Ġlinde yüzölçümün yaklaģık %60 ı ormanlarla kaplıdır. Ġlimiz ormanları, iklimi ve değiģik jeolojik yapısıyla çok çeģitli doğal güzelliklere sahiptir. Merkez Ġlçe, Safranbolu, Yenice ve Eskipazar ormanların gür olduğu alanlardır. Eflani, Ovacık ve Eskipazar çevresinde karasallık etkili olduğundan bozkırlar yaygın olarak görülür. Buralardaki yüksek kesimler ormanlarla kaplıdır. Ağaç yetiģme sınırının üzerinde ise yüksek dağ çayırları yer almaktadır. Karabük ün en yüksek dağı olan Keltepe de iğne yapraklı ağaçlardan kızılçam, yüksekliğin az olduğu yerlerde yaygındır m. yüksekliğe kadar çıkan kızılçam yerini daha sonraki yükseltilerde göknara bırakmaktadır. KarıĢık ormanlar oluģturan bu üç tür m. ye kadar çıkabilmektedir. Kayın, meģe, gürgen, diģbudak, akçaağaç, kavak ve yabani kiraz yaygın olan türlerdir m. den yukarıda dağ çayırlarında kekik ve adaçayı en çok göze çarpan bitki türüdür. Keltepe deki bu durum, bütün Ġl genelini de yansıtmaktadır. Karasal iklimin daha fazla hissedildiği alanlarda meģe ön plana çıkarken, Eflani çevresinde çayır ve otlakların geniģ yer kapladığı görülmektedir. Yenice ormanlarının Türkiye de eģi benzeri yoktur. Çok sayıda ağaç türünü barındıran bu ormanlarda, bilinen altı ana ağaç türüne 30 önemli ağaç türünü eklemek mümkündür. Gökpınar Mevkiinde dört hektarlık bir alan arboretum (Açık Hava Orman Müzesi) olarak belirlenmiģtir. Yenice Irmağı Vadisinde lokal bir Akdeniz ikliminin mevcudiyeti buralarda ladin, sandal, erguvan, menengiç gibi maki türlerinin yetiģmesini sağlamıģtır. Yenice ormanları, çok çeģitli ağaç türlerinin yanında olağanüstü çap ve boyutlara ulaģan örneklerini de barındırır. Bu anıt ağaçlarla birlikte orman altı bitkileri ve yaban hayvanları ile eģsiz bir ekosistem ortaya çıkmaktadır. Yenice Ġlçesi; arazisi sarp, toprak sığ ve taģlı olduğundan ziraat arazisi çok az olup mevcut nüfusu besleyememektedir. Halkın % 89 unun geçim kaynağı ormancılıktır. Arazi, karbonifer devrinin (maritine) denizsel fasiline aittir. Ana kaya kalker, gre, killiģist ve konglomeralardan meydana gelmektedir. Volkanik olarak kuvarsit ve dasitlere rastlanmaktadır. Bölge; Batı Karadeniz iklim mıntıkası içerisinde bulunmaktadır. Yazları serin, kıģları soğuk ve yağıģlıdır. Nemli, yağıģlı ve sisli bir iklime sahip olan yörede yıllık ortalama sıcaklık 13,2ºC, yıllık ortalama yağıģ miktarı 1242 mm., yıllık ortalama nispi nem % 75 olarak tespit edilmiģtir. Tüm bu yapı Yenice Ġlçesi orman varlığının çeģitlenmesini etkilemiģ ve orman varlığı artmaya devam etmiģtir. Eskipazar Ġlçesi ormanları; Arazi yapısı genellikle ikinci zaman(mesozoik), orta, Kretase (tebeģir) devrinde oluģmuģ olup, toprağın ana taģı Kalker, Konglomera, grelerli marn ve kil fildiģinden ibarettir. Münferit olarak volkanik taģlara taģlara da rastlanılmaktadır. Ġklim bakımından; Batı Karadeniz iklim bölgesi ile Orta Anadolu iklim bölgesinin geçiģ alanında bulunmaktadır. Yazları serin, kıģları ise sert geçmektedir. Normal olarak vejetasyon süresi Nisan ayında baģlar ve ekim sonlarına kadar sürer.su kaynakları bakımında bol olmayıp orta derecededir. F Ġlin Orman Envanteri Karabük Orman ĠĢletme Müdürlüğü sınırları içerisinde ,5 ha. verimli koru, ,9 ha. bozuk koru, 9822,4 ha. ormaniçi açıklık olmak üzere toplam ,8 ha. 61

81 ormanlık alan bulunmaktadır. Mülkiyet biçimine göre tamamı devlet ormanı olup, bu ormanların tamamında yaklaģık m³ servet bulunmakta, bu servetin oluģturduğu yıllık artım miktarı m³ tür. Bu ormanların m³ ünü ibreli ağaç türleri m³ ünü de yapraklı ağaç türleri oluģturmaktadır. Asli ağaç türlerimiz Göknar, Karaçam, Sarıçam, Kızılçam, Kayın, MeĢe ve Gürgen dir. Yenice ormanları sıradan orman alanları içinde olmayıp; Dünya Ormancılık Örgütü FAO nun dünya üzerinde belirlediği mutlak korunması gereken alanlar içinde 100 adet sıcak noktadan 9 adeti Türkiye de bulunmakta ve bu mutlak koruma sahasının birini de Yenice ormanlarını almıģtır. Nedeni, ormanlarda tropik bölgeler dıģında, dünyada pek az ormanda görülecek kadar çok sayıda ağaç, ağaççık, bitki ve yaban hayvanının bir arada yaģamakta olmasıdır. Artık, dünya bu ormana kendi ormanı gözü ile bakmakta ve gelecek kuģaklar ve genlerin devamını sağlamak için mutlak korunması gerektiğine karar vermiģtir. Eskipazar Orman ĠĢletme Müdürlüğünün orman alanı genel toplamı ,6 ha.dır. Karabük Ġli Ağaç Türleri Dağılımı: Kayın %33 MeĢe %16 Göknar %13 Gürgen %12 Karaçam %11 Çınar %2 Sarıçam %2 Kızılçam %1 DiĢbudak %1 Eskipazar Orman ĠĢletme Müdürlüğü ormanlarındaki ağaç türlerine göre dağılımı : Ağaç Türü : Alanı (Ha.) Ağaç Türü : Alanı (Ha.) Karaçam ,5 Ardıç 912,0 Sarıçam 4.460,0 Kayın 607,8 MeĢe 6.364,8 Kızılçam 541,3 Göknar 1.579,0 Ağaçlandırma 802,0 Sedir 47,8 Dy yapraklı 12,6 Kavak 18,8 Toplam: ,1 Toplam: 2.894,5 Eskipazar Orman ĠĢletme Müdürlüğünün Ormanlarının ĠĢletme ġekli Ġtibarıyla Dağılımı : ĠĢletme ġekli %si Alanı Koru Ormanı ,6 Bozuk Orman ,0 Orman Toprağı ,8 Mera 1 600,0 Açıklık ,0 Toplam ,4 62

82 ġeflik Adı İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜMÜZ ORMANLIK ALANLARI Merkezi Orman Alanı (ha) Verimli Verimsiz TOPLAM Ormancılık DıĢı Alan (ha) Toplam Alanı (ha) BAKRAZ Yenice 4267,2 26,0 4293,2-4293,2 BALIKISIK Yenice 4490,7 1385,2 5794,9 3230,2 9025,1 CAMĠYANI Yenice 5631,4 25,8 5657,2 1193,5 6850,7 ÇĠTDERE Yenice 5964,1 127,1 6091,2-6091,2 GÖKTEPE Yenice 7375,1 96,7 7471,8 1543,8 9015,6 KARAKAYA Yenice 8743,8 84,7 8828,5 165,4 8993,9 KAVAKLI Yenice 4467,5 4,3 4471,8 171,5 4643,3 KAYADĠBĠ Yenice 7103,9 241,0 7344,9 673,0 8017,9 KIZILKAYA Yenice 7227,4 76,1 7303,5 523,8 7827,3 SARIOT Yenice 7759,5 8,1 7767,6-7767,6 ġġmġġrdere Yenice 6085,2 39,2 6124,4 97,8 6222,2 YENĠCE Yenice 9880,4 844, ,7 2120, ,4 YAYLACIK Yenice 5331,5 18,3 5249,8-5249,8 TOPLAM 84146,7 2976, ,5 9719, ,2 Tablo F.1 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Ormanlık Alanları, 2010 Kaynak: Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2010 Tablo F Yılı Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Ağaç Servetinin ĠĢletmelere Göre Dağılımı (adet) ĠġLETME ġeflġğġ ĠBRELĠ AĞAÇLAR YAPRAKLI AĞAÇLAR Çz Çk Çs G Po Top. Kn M Gn Kv DĢ Dy Top. Genel Top. Bakraz Balıkısık-Kızılkaya Camiyanı Çitdere Göktepe-Kayadibi Ġncedere-Yenice Karakaya Kavaklı Sarıot-Yaylacık ġimģirdere TOPLAM Kaynak: Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü,

83 Üretilen End. Odun. D.K.G.H. Tablo F.3 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Üretiminin Yıllar Ġtibariyle KarĢılaĢtırılması YENĠCE ORMAN ĠġLETME MÜDÜRLÜĞÜ ÜRETĠMĠNĠN YILLAR ĠTĠBARĠYLE KARġILAġTIRILMASI Üretim Yılları ÜRÜN ÇEŞİDİ Birimi Tomruk m Maden Direk m Sanayi Odunu m Kağıtlık Odun m Lif Yonga m Sırık m 3 22 Toplam End.Odun m Yakacak Odun Ster Kaynak: Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2010 Eskipazar Orman ĠĢletme Müdürlüğünün 2010 Yılında Ürettiği Emvaller: Tomruk = 11194m 3 Lif-yonga = 6647 m 3 Tel Direk = -- Sırık = 89 Maden Direk = 981m 3 Endüstriyel Odun Toplamı = 25873m 3 Sanayi Odunu = - Yakacak Odun = 9029 Ster Kağıtlık Odun = 6962m 3 Karabük Orman ĠĢletme Müdürlüğü tarafından 2010 yılında m3 tomruk, m3 maden direk m3 sanayi odunu, m3 kağıtlık odun m3 lif yonga odunu, ster yakacak odun, 33 m3 sırık üretilmiģtir. F Orman Varlığının Yararları Ormanlar dünya ekosisteminin düzenli bir Ģekilde sürdürülebilmesinde önemli bir yer taģımaktadır. Ġklim dengesinin oluģturulması, toprağın su tutma kapasitesinin artması, erozyon ve çevre kirliliğinin önlenmesini sağlar. Ormanlar insanlar için iyi bir dinlenme ortamıdır. Bunların yanı sıra ekonomik açıdan oldukça önemlidir. Karabük Ġlimizin %59.2 si ormanlarla kaplıdır. Çok çeģitli ağaç türlerinin yanı sıra bazı ağaç türlerinin olağanüstü çap ve boya ulaģması ve zengin bir yaban hayatı potansiyelinin bulunuģu ile eģsiz bir ekosistem özelliği göstermektedir. Ormanın yararlarını Ģu Ģekilde sıralayabiliriz: -Toprak ve toprak verimliliğini koruması, erozyonu önlemesi, -Su sağlama ve su varlığını koruma ve düzenlemesi, -Ġklim üzerinde olumlu etki yapması, -Odun ve diğer orman ürünleri sağlaması, -ĠĢ alanı ve geçim kaynağı sağlaması, -Sağlık üzerinde etkili olması, -Rekreasyon (eğlenme, dinlenme) imkanı sağlaması, 64

84 -Ulusal savunma ve güvenlik bakımından yarar sağlaması Ekonomik ve sosyal geliģmelere paralel olarak artan ĢehirleĢme, kentlerde yaģayan insanların yoğun bir çalıģma ortamında bulunması, kent içinde yaģanan trafik problemleri, iģ ve ev ortamlarının betonlaģması ve çevre kirliliği gibi nedenlerden dolayı insanlar doğal ortamları aramaktadır. Bu nedenle sağlıklı bir toplum yapısı oluģturarak insanların daha rahat ve düzenli bir hayat sürebilmesi için ormanların toplum sağlığı üzerindeki olumlu etkilerini kent insanının hizmetine sunmak önemli bir ihtiyaç haline gelmiģtir. Ġnsanlar boģ zamanlarında ve tatil günlerinde çevresindeki ormanlara veya sessiz doğal ortamlara giderek bedensel ve ruhsal dinlenme ihtiyaçlarını gidermeye çalıģmaktadır. Bu yönden Kent Ormanları projesinin hayata geçmesiyle birlikte Ġlimizde de Karabük Ġli Merkez ġirinevler mevkiinde, yaklaģık 100 hektar alanda kent ormanı kurularak, halkın hizmetine sunulmuģtur. 65

85 Karabük Kent Ormanında orman evi, çocuk oyun alanı, tren istasyonu ve ray sistemi, tuvaletler, kameriye, ahģap köprü, asma köprü, gözlem kulesi, yangın gözetleme kulesi, seyir terasları, yağmur barınağı, dinlenme üniteleri, spor alanı, tiyatro gösteri alanı, koģu ve bisiklet parkuru, yürüyüģ patikaları, çeģmeler, anıt ağaçlar ve 4 adet suni gölet tesis edilmiģtir. Ayrıca her türlü ormancılık çalıģmaları değiģik objelerle tanıtılmıģtır. ġehre yakın olması ile kent ormanı; insanların Ģehrin yorgunluğunu atarak moral ve beden sağlığına katkı sağlamakta, görsel güzellikler sunmakta, kent iklimini iyileģtirerek hava kalitesini yükseltmekte, orman halk bütünleģmesini sağlamaktadır. F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları 2010 Yılı Karabük Orman ĠĢletme Müdürlüğü: - Yıl içerisinde yapılacak olan kadastro çalıģmalarıyla ilgili programa alınan köy adedi, isimleri ve gerçekleģme miktarı; 2009 yılında orman kadastro çalıģmalarıyla ilgili programa alınan köy bulunmamaktadır. - Kadastrosu tamamlanmıģ orman alanı miktarı (ha) ; ,9 hektar - Yıl içerisinde 2/B ile orman sınırı dıģına çıkarılan alan miktarı (ha); Yoktur. - ġimdiye kadar 2/B ile orman sınırı dıģına çıkarılan alan miktarı (ha) ; ha - Tescili yapılmıģ ve tahsise alınan orman alanı miktarı (ha); ,83 ha dır.tahsise alınan orman alanı ha dır. - Yıl içerisinde yapılan tapulu kesim miktarı (ha); 0,12 ha dır. - Mevcut özel orman alanları miktarı ve özel ormanlardaki % 6 lık yapılaģma; mevcut özel alan miktarı ha/m 2 dir sayılı Orman Kanunu nun 16., 17. ve 18. maddelerine göre ormanlık sahalardan verilen izin adedi miktarı ve alanları (ha) ; 56 adet olup; ha dır Yılı Eskipazar Orman ĠĢletme Müdürlüğü: Yıl içerisinde yapılacak olan orman kadastro çalıģmaları ile ilgili programa alınan köy adedi ve gerçekleģme miktarı 2010 yılında yok. 66

86 SIRA No Kadastrosu tamamlanmıģ orman alanı miktarı; 7968,71 ha. Yıl içerisinde 2/B ile orman sınırı dıģına çıkarılan alan miktarı ha.; yok. ġimdiye kadar 2/B ile orman sınırı dıģına çıkarılan alan miktarı ;1.522 ha. Tescili yapılmıģ ve tahsise alınan orman alanı miktarı; 7968,71 ha. (Tescili yapılan) Yıl içerisinde yapılan tapulu kesim miktarı; yok. Mevcut Özel Orman alanları miktarı ve özel ormanlardaki %6 lık yapılaģma hakkında bilgi verilmesi; 6831 Sayılı Orman Kanunu nun 16.,17. ve 18. maddelerine göre ormanlık sahalardan 2010 yılı içerisinde verilen izin adedi 6 olup alanı 3,35 ha. dır. Tablo F.4 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Orman Köylerinin Kadastro Durumu, 2010 ORMAN KANUNUNUN ĠġLETME HANE KÖYÜN ADI O.D. ġeflġğġ SAYISI Nüfusu Nüfusu Nüfusu KADASTRO DURUMU 1 Abdullahoğlu Yapılmadı 2 Akmanlar Yapılmadı 3 Cihanbey Yapılmadı 4 Çakıllar Yapılmadı 5 Değirmenyanı Yapılmadı 6 Hüseyinbeyoğlu Yapılmadı 7 BALIKISIK Kadıköy Yapılmadı 8 Karahasanlar Yapılmadı 9 Keyfallar Yapılmadı 10 Nodullar Yapılmadı 11 Sarayköy Yapılmadı 12 Satuk Devam Ediyor 13 ġirinköy Yapılmadı 14 Yortanpazarı Bel 2802 Merkez Mah.Yapıldı TOPLAM Hisar Devam Ediyor 16 CAMIYANI Tır KesinleĢti 17 Yazıköy KesinleĢti TOPLAM BağbaĢı KesinleĢti 19 Kale Devam Ediyor 20 Kayadibi Yapılmadı GÖKTEPE 21 Örenköy KesinleĢti 22 Yamaç Devam Ediyor 23 YeĢilköy KesinleĢti TOPLAM Ibrıcak KesinleĢti 25 KAYADĠBĠ Kayaarkası Yapılmadı 26 Yeniköy KesinleĢti TOPLAM BolkuĢ Devam Ediyor KAVAKLI 28 Kuzdağ Devam Ediyor TOPLAM Çamlıkköy Devam Ediyor 30 Esenköy Yapılmadı 31 KIZILKAYA Gökbel Devam Ediyor 32 ġenköy Yapılmadı 33 YirmibeĢoğlu Yapılmadı 67

87 KÖY ADI ORMAN ALANI (Ha) TESCİL EDİLEN ORMAN ALANI (Ha) TESCİL ED. OR. AL. TAH. ED. OR. AL. ORANI % UYGULANAN KANUN NO ALANI (Ha) ORMAN SINIRI DIŞINA ÇIKARILAN ALANIN TAHDİT ED. OR. AL. ORANI % TOPLAM Güney Devam Ediyor YENĠCE 35 Çeltik KesinleĢti GENEL TOPLAM Kaynak: Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2010 Tablo F.5 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü Tahdit Kadastrosu Yapılan ve Orman Sınırı DıĢına Çıkarılan (2/B) Alanı, 2010 TAHDİT KADASTROSU YAPILAN ORMAN SINIRI DIŞINA ÇIKARILAN (2-2/B ) ALANI Sıra No KÖY VEYA BELDE ADI İLÇE ADI KÖY VEYA BELDE ADI (5/4) (10/4) 1 Abdullahoğlu Akmanlar Cihanbey Çakıllar Değirmenyanı H.beyoğlu Kadıköy Karahasanlar Keyfallar Nodullar Sarayköy Satuk Şirinköy Tır/Yazıköy Tır 14049, Yenice Tır ,29 0, Hisar Bağbaşı Bağbaşı 168,50 168, Yenice Bağbaşı ,8 0, Kale Köy Kayadibi Örenköy Örenköy 315,37 315, Yenice Örenköy Yamaç Yeşilköy Yeşilköy 421,43 421, Bolkuş Kuzdağ Ibrıcak Ibrıcak 677,05 677, Yenice Ibrıcak ,0 0, Kayaarkası Yeniköy Yeniköy 33,46 33, Çamlıköy Esenköy Gökbel Şenköy Yirmibeşoğlu Güney Çeltik Çeltik 84,66 84,

88 34 Yenice İlçe Mer Mahalleler ,65 38 Yenice 3373 Mahalleler , Y.Pazarı 35 Y.Paz.Bel. 314,5 64,06 20, Beldesi TOPLAM 16883, ,18 12,30 14,09 5, Kaynak: Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2010 Tablo F.6 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü 6831 Sayılı Orman Kanununun 16,17 ve 18.maddelerine Göre Verilen Ġzinler, Sayılı Orman Kanununun Verilen Ġzin Adedi Ġzin Verilen Alan (Ha.) Ġzin Maddesi 16. Maddesi 9 18, Maddesi , Maddesi - - TOPLAM ,3003 Kaynak: Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2010 F.1.2. Çayır ve Meralar Çayır-meralar, doğal olarak oluģmuģ yem bitkisi alanlarıdır. Ülkemizde meralar bakımsızlık, aģırı ve kapasitesinin üzerinde otlatıldığından verimleri düģmüģ, vasıflarını yitirmiģlerdir.ġlimiz mera alanları küçük ve çok parçalı yapıdadır. Meraların büyük kısmı zayıf karakterli olup, büyük bölümü iģgal altındadır. Tablo F Yılı Karabük Ġlinin Ġlçelere Göre Çayır ve Mera Varlığı ÇAYIR ve MERA ĠLÇELER Miktar (Ha.) Oran (%) Merkez ,6 Eflani 988 1,8 Eskipazar ,6 Ovacık ,2 Safranbolu ,8 Yenice 391 0,5 Ġl Toplamı ,2 Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, Sayılı Mera Kanunu ÇalıĢmaları 4342 Sayılı Mera Kanunu kapsamında Karabük il genelinde, yılları arasında Merkez ve 5 ilçeye bağlı 281 birimde çalıģma yapılmıģ olup, toplam 5.279,12 ha mera tespiti yapılmıģtır. Tespit çalıģması biten 182 köyde; 3.183,026 hektar alanda tahdit çalıģmaları tamamlanmıģtır yılı içerisinde Eskipazar ilçesine bağlı Söbüçimen Köyünde, hektar mera alanında Mera Islahı ve Amenajmanı projesi hazırlanarak uygulamaya baģlanmıģtır. Aynı köyde 2005 yılı içerisinde tahsis çalıģması yapılmıģ, 2008 yılında ıslah projesi sona ermiģtir. Köylünün ilgisizliği nedeni ile Mera Yönetim Birliği oluģturulamamıģtır yılında Ovacık Ġlçemizde kadastrosu tamamlanmıģ köylerde tespit tahdit çalıģmaları yapılmıģtır. 69

89 Kadastrolu Kadastrosuz Toplam Kadastrolu (merkezmahalleler) Kadastrosuz Merası olmayan Köy Say. TOPLAM Tablo F.8 Karabük Ġli Mera ÇalıĢmaları, 2010 YERLEġĠM ÇALIġMA SONUÇLARI ÇalıĢma yapılan Köy / belediye sayısı (MerkezMahalle Dahil) Tesbiti yapılama yan köy/bel sayısı Ġlçe Adı Köy sayısı (Merkez mahalle dahil) Belde sayısı Tesbit (ha) Tahdit (ha) Toplam Mera Varlığı (Ha) (Tesbit- Tahdit Toplamı) Tahsis Edilen Köy Sayısı Tahsis Edilen Alan (Ha) S.Bolu ,2 119., , , Eflani ,78 60, , Merkez , , , Yenice , , E.Pazar 50-97, , , , Ovacık , , ,1 3183, , , Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 F.1.3. Sulak Alanlar Ġlimizde sulak alan bulunmamaktadır. F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.) Konu ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. F.2. Flora F.2.1. Habitat ve Toplulukları Konu ile ilgili bir çalıģma bulunmamaktadır. F.2.2. Türler ve Populasyonları Red-Data Book Kategorileri: Tehlikede (Endangered E) Zarar görebilir (Vulnerable-V) Nadir ( Rare R) Meçhul (Indeterminate I) Yetersiz bilinenler ( Insuf K) Tehlike dıģı (Out of Danger O) Nadir veya tehdit altında olmayanlar (nt) Ağaçlar: Abies bornmülleriana Pinus silvestris Pinus nigra Pinus nigra subsp. pallasiana Pinus brutia Taxus baccata Fagus orientalis Quercus petrea subsp.iberica Quercus hartwissiana : Uludağ Göknarı : Sarıçam : Karaçam : Camiyanı Karaçamı : Kızılçam : Porsuk : Doğu Kayını : Sapsız MeĢe : Istranca MeĢesi 70

90 Quercus robur : Saplı MeĢe Quercus macranthera subsp.sypirensis: Ġspir MeĢesi Quercus ilex : Pırnal MeĢesi Fraxinus exelcior : DiĢbudak Carpinus betulus : Gürgen Acer platanoides : Çınar yapraklı Akçaağaç Acer trautvetteri : Kayın Gövdeli Akçaağaç Acer campestre : Ova Akçaağaçı Ostrya carpinifolia : Kayacık Corylus colurna : Türk Fındığı Ulmus glabra : Dağ Karaağaçı Tilia argentea : GümüĢi Ihlamur Tilia rubra subsp.caucasica : Kafkas Ihlamuru Sorbus aucuparia : KuĢ Üvezi Sorbus torminalis : Akçaağaç Yapraklı Üvez Prunus avium : Yabani Kiraz Pirus aleagnifolia : Ahlat Salix caprea : Keçi Söğüdü Populus nigra : Kara Kavak Populus tremula : Titrek Kavak Alnus glutinosa subsp.glutinosa : Kızılağaç Cerasusu avium : Yabani Kiraz Pyrus communis : Adi Armut Pyrus amygdaliformis var.lanceolata : Badem yapraklı Armut Ağaççıklar : Buxus sempervirens Lauraceresus officinalis Rhododendron ponticum Corylus avellana Mespilus germaica Sambucus ebulus Cornus mas Cratagus monogyna : ġimģir : Laz Kirazı : Mor çiçekli ormangülü : Adi Fındık : MuĢmula : Mürver : Kızılcık : Geyik Dikeni GeniĢ Yapraklı Otlar : Amaranthus Sinapis Xantium Pastoris Polygonum aviculare Gallium aparine Raphanus raphanistrum Panunculus arvensis Portucala oleracea Merzurus annua Plantagio major Fumaria spicata : Horoz ibiği : Hardal : Pıtrak : Çoban çantası : Çoban değneği : YapıĢkan otu : Yalancı turp : Düğün çiçeği : Semiz otu : Yer fesleğeni : Ġri sinir otu : ġah tere 71

91 Asperula arvensis Galium aperin Vicia alliani : YapıĢkan otu : YapıĢkan otu : Kır fiği Dar Yapraklı Otlar : Cynodon Echinoehioa Sorghum Phalaris Cyperus roturdus : Köpek diģi ayrığı : Darıcan : KanyaĢ : KuĢ yemi : Topalak Çalılar : Phillyrea latifolia : Akçakesme Rubus hirtus : Böğürtlen Daphne pontica : Yalancı Defne Rhododenron ponticum : Orman Gülü Pistacia terebinthus subsp. palaestina: Menengiç Arbutus andrachne : Sandal Rhamnus thymifolius Cotinus coggyria : Peruk ağacı Genista tinctoria Viburnum lantana : Kartopu Pyracantha coccinea : AteĢ dikeni Colutea cilicica : Patlangaç Paliurus spina-christi : Karaçalı ġifalı Bitkiler: Galentus nivalis Cistus sp. Digitalis sp. Rosa canina Urtica sp. Primula elatior Ruscus acvelatus Vaccinium myrtilus Rubus caesius Polyganotum multiflorum Viscum album Atropa belladona Frogoria vesca Eguisetum arvense Tussilago farfara Verbascum sp. : Kardelen : Laden : Yüksükotu : KuĢburnu : Isırgan : Çuha çiçeği : TavĢan memesi : Çoban Üzümü : Böğürtlen : Mührüsüleyman otu : Ökse otu : Güzel Avrat otu : Çilek : At kuyruğu : Öksürük otu : Sığır Kuyruğu 72

92 Bitki Türleri : Araliceae Hedera helix Berberidaceae Berberis crataegina Boraginaceae Lithospermum purpurocaeruleum Myosotis sylvatica subsp. cyanea Trachystemon orientalis Buxaceae Buxus sempervirens SarmaĢık Hanım tuzluğu Unutma beni ġimģir Campanulaceae Campanula ptericaula Çan çiçeği (endemik) (R) C. latifolia Çan çiçeği Caprifoliaceae Viburnum lantana Lonicera causcasica subsp. orientalis Cistaceae Cistus creticus Cistus laurifolius Compositae Anthemis cotula Carlina corymbosa Cirsium hypoleucum Echinops ritro Hieracium medianiforme Mycelis muralis Xanthium spinosum Tanacetum parthenium T. poteriifolium Telekia speciosa Cornaceae Cornus mas C. australis Corylaceae Corylus avellana Carpinus betulus Kartopu Hanımeli (endemik) (nt) Laden Laden Papatya Köygöçüren Kızılcık Fındık Gürgen Crassulaceae Alyssum hirsutum A.murale 73

93 Cardemine bulbifera C.impatiens var. pectinata Dipsacaceae Dipsacus laciniatus Knautia involucrata Ericaceae Arbutus andrachne Orthilio secunda Monotropa hypopitys Rhododendron ponticum Vaccinium arctostaphylos Sandal Orman gülü Fagaceae Fagus orientalis Kayın Quercus cerris var.cerris Saçlı meģe Q. petraea subsp. iberica Sapsız meģe Q. infectoria Mazı meģesi Q. pubescens Tüylü meģe Gentianaceae Centaurium erythraea Gentiana asclepiadea Geraniaceae Geranium asphodeloides Guttiferae Hypericum bithynicum Juglandaceae Juglans regia Gensiyan Turna gagası Binbirdelik otu Ceviz Labiatae Calamintha grandiflora Salvia forskahlei Adaçayı S. tomentosa Adaçayı Teucrium chamaedris Thymus longicaulis Kekik Leguminosae Argyrolobium biebersteinii Astragalus sigmoideus Geven (endemik) (nt) A. anhylloides Geven (endemik) (nt) A. glycyphyllos ssp. glycyphylloides Geven Colutea cilicica Patlangaç Dorycnium graecum D. pentaphyllum ssp. anatolicum Coronilla scorpoides Galega officinalis Genista tinctoria 74

94 Lathyrus laxiflorus ssp. laxiflorus Fiğ L. tukhtensis Fiğ (endemik) (nt) Trifolium medium Üçgül T. pannonicum ssp. elongatum Üçgül (endemik) (nt) Vicia truncatula Loranthaceae Viscum album Ökseotu Oleaceae Fraxinus ornus DiĢbudak F. excelsior DiĢbudak Jasminum fruticans Yasemin Ligustrum vulgare Kurtbağı Phillyrea latifolia Akçakesme Onagraceae Circaea lutetiana Polygalaceae Polygala supina Primulaceae Cyclamen coum Primula vulgaris Ranunculaceae Helleborus orientalis Clematis vitalba Ranunculus brutius Rhamnaceae Paliurus spina-christi Rhamnus thymifolius Çuha çiçeği Çöpleme Akasma Düğün çiçeği Karaçalı (endemik) Rosaceae Cotoneaster mummularia Crataegus microphylla Alıç C. pentagyna Alıç Filipendula vulgaris Fragaria vesca Yabani çilek Laurocerasus officinalis Taflan Potentilla reptans BeĢ parmak otu Prunus domestica Yabani erik Pyracantha coccinea AteĢ dikeni Rosa canina Yabani gül Rubus hirtus Böğürtlen Rubiaceae Asperula involucrata Asperula taurina 75

95 Galium odoratum G. rotundifolium Rutaceae Dictamus albus Salicaceae Populus alba Salix fragilis Scrophularıaceae Digitalis ferruginea Veronica magna Veronica officinalis Thymelaeaceae Daphne pontica Kavak Söğüt Yüksük otu Mine çiçeği Mine çiçeği Yalancı defne Umbelliferae Astrantia maxima Chaerophyllum angelicifolium C. byzantimum Heracleum sphondylium ssp. montanum Laser trilobum Oenanthe pimpinelloides Sanicula europaea Urticaceae Urtica dioica Isırgan Valerianaceae Valeriana alliariifolia Violaceae Viola odorata MenekĢe V. sieheana MenekĢe Gramineae Poa nemoralis Briza media Festuca drymeja Brachypodium pinnatum Sesleria alba Iridaceae Iris sintenisii TavĢan bıyığı Yumak otu Süsen Juncaceae Luzula sylvatica 76

96 Liliaceae Lilium margaton Muscari armeniacum Polygonatum multiflorum Ornithogalum narborense Ruscus hypoglossum Smilax excelsa Beyaz zambak Misk soğanı Yoğurt otu TavĢan memesi Orchidaceae Cephalanthera rubra Noettia nidus-avis F.3. Fauna Fauna türlerinin incelenmesi, yerli halkının gözlemleri ve bilgilerinin değerlendirilmesi ve literatür bilgilerine dayanılarak hazırlanmıģtır. Memeli hayvanların beslenme alanları su kenarları ve köylerin civarı olup çevredeki ormanlar ise birçok kuģ ve memeli hayvan için barınma alanıdır. Yine dağların üst kısımlarındaki kayalık ve çıplak alanlar birçok kuģ türü için korunma ve yuva yapma alanıdır. Red-Data Kategorileri : Ex : Extinct: Soyu TükenmiĢ E: Endangered: Tehlikede V : Vulnarable: Zarar görebilir R: Rare: Nadir I : Unknown: Bilinmiyor K: Insufficilty known: Yetersiz bilinenler O : Out of danger nt: Yaygın, bol, tehlikede olmayan Yanlarında (*) ile gösterilen türler belli zamanlarda avlanılmasına izin verilen türlerdir. Yanlarında (**) ile gösterilen türler Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğünün Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı ile koruma altına alınmıģtır. Yanlarında (***) ile gösterilen türler Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğünün Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı ile her vakit avlanabilen türlerdir. Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler ve proje alanı ve çevresinde tanımlanan kuģ türlerinin tehlike kategorileri : A.1. : Nesli tükenmiģ, tükenme tehlikesi altında olan ve ileride tükenmeye aday türler A.1.1. : ġu anda nesli tükenmiģ türler A.1.2. : Birey sayısı tüm bölgelerde 1-25 arasında kalmıģ türler A.2. : Birey sayıları çift arasında olan bazı bölgelerde oldukça azalmıģ türler A.3. : Birey sayıları 500 çifte ulaģan ancak bazı bölgelerde çok nadir olarak görülen türler (51-500) A.4. : Birey sayıları fazla olmakla birlikte bazı bölgelerde azalmıģ türler B.1. : Geçici olarak ülkemize gelen ve biyotopların yok edilmesi ile risk altında kalan türler B.1. : Anadolu yu kıģlak olarak kullanan ancak üremeyen türler B.2.3. : Transit geçen ve kıģlak olarak kullanan risk derecesi düģük türler göre; Bern SözleĢmesine göre fauna türleri iki bölüm altında koruma altına alınmıģtır. Buna 77

97 II-Kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri. Listede II olarak belirtilen yabani fauna türleri için özellikle aģağıdaki hususlar yasaklanmıģtır: a-her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme Ģekilleri, b-üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek, c-yabani faunayı bu sözleģmenin amacına ters düģecek Ģekilde özellikle üreme, geliģtirme, ve kıģ uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, d-yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boģ dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, e-fauna türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır. III-Korunan fauna türleri. Listede III olarak belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına almak için aģağıdaki önlemler alınacaktır: a-kapalı av mevsimleri ve iģletmeyi düzenleyen esaslar (Merkez av komisyon kararları), b-yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaģtırmak amacıyla, uygun durumlarda geçici veya bölgesel yasaklama, c-yabani hayvanların canlı ve cansız satıģının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satıģa çıkarılmasının uygun Ģekilde düzenlenmesi. F.3.1. Habitat ve Toplulukları Konu ile ilgili bir çalıģma bulunmamaktadır. F.3.2. Türler ve Populasyonları REPTILIA (Sürüngenler) Red-Data Bern Lacertidae (Asıl Kertenkeleler) Ophiops elegans (Tarla kertenkelesi) Lacerta viridis var. meridionalis (Küçük yeģil kertenkele) (nt) III Lacerta saxicola (Kaya kertenkelesi) (nt) III Typhlopidae (Kör yılanlar) Typhlops vermicularis (Kör yılan) (nt) III Anguidae (Yılanımsı kertenkele) Anguis fragilis (Yılanımsı kertenkele) (nt) III Colubridae Coluber caspius (Hazer yılanı) (nt) III Coronella austrica (Güney yılanı) (nt) III Eirenis modestus (Uysal yılan) (nt) III Gekkonidae (Ev kelerleri) Hemidactylus turcicus (GeniĢ parmaklı keler) (nt) III Testudinidae Testudo graeca (Tosbağa) (nt) II Scincidae Ablepharus kitaibelli (Ġnce kertenkele) 78

98 AMFIBILER (Ġki YaĢamlılar) Red-Data Bern Bufonidae (Karakurbağaları) Bufo viridis (Gece kurbağası) (nt) II Bufo bufo (Siğilli karakurbağaları) (nt) III Ranidae (Su kurbağaları) Rana dalmatina (Çevik kurbağa) (nt) II Rana ridibunda (YeĢil kurbağa) (nt) III Salamandridae Triturus vittatus (Bantlı taraklı semender) (nt) III Triturus karelini (Pürtüklü semender) Hylidae Hyla arborea (Ağaç kurbağası) (nt) II MAMMALIA (Memeliler) Red-Data Bern Muridae (Faregiller) Mus musculus (Ev faresi) (nt) Rattus rattus (Siyah ev sıçanı) (nt) Apodemus mystacerus (Kayalık faresi) (nt) Apodemus flavicollis (Sarı boyunlu orman faresi) (nt) Apodemus sylvaticus (Orman faresi) (nt) Soricidae (Sivri Fareler) Sorex aroneus (Orman sivri faresi) (nt) III Neomys schelkovnikovi (Sivri burunlu su faresi) (nt) III Crocidura leucodon (Tarla sivri burunlu faresi) (nt) III Sorex minutus (Cüce fare) Spalacidae (Kör fareler) Spalax leucodon (Körfare) Microtinae Clethrionomys glareolus (Kırmızı fare) Microtus majori (Kısakulaklı fare) Microtus subterraneus (Tarla faresi) (nt) (nt) (nt) (nt) Chiroptera Rhinolophus hipposiderus (Küçük nal burunlu yarasa) (V) II Myotis blythi (Fare kulaklı küçük yarasa) (V) II Pipistrellus pipistrellus (Cüce yarasa) (V) III Pipistrellus nathusii (Pürtüklü derili yarasa) (V) II Leporidae Lepus europaeus (Yabani tavģan) (nt) III Cricetinae Cricetulus migratorius (Cüce avurtlak) (nt) Mustellidae (Sansarlar) 79

99 Mustella nivalis (gelincik) (nt) III Mustella erminea (Büyük gelincik) (nt) III Vormela peregusna (Benekli kokarca) (V) III Martes martes (Ağaç sansarı) (nt) III Meles meles (Porsuk) (R) III Lutra lutra (Su samuru) (V) II Sciuridae (Sincapgiller) Sciurus vulgaris (Sincap) Sciurus anomalus (Kafkas sincabı) (R/I) II Leporidae (TavĢangiller) Lepus capensis (TavĢan) Lepus europaeus (Yabani tavģan) (nt) III Erinaceidae Erinaceus concolor (Kirpi) (nt) III Ursidae Ursus arctos (Boz ayı) (V) II Suidae Sus scrofa (Yaban domuzu) Canidae Vulpes vulpes (Tilki) (nt) (nt) INSECTA (Böcekler) Diptera Muscidae (Karasinekler) Musca domestica (Karasinek) Culicidae (Sivrisinekler) Culex pipiens (Sivrisinek) Orthoptera Gryllotalpidae Gryllus campentris (Siyah çekirge) Mantodea Mantidae Mantis religiosa (Peygamber devesi) Coleoptera Coccinelidae Coccinella septempunedata (7 noktalı gelin böceği) Lapidoptera (Kelebekler) 80

100 Malacosoma nemtria (Yüzük kelebeği) Lymantria dispus (Sünger kelebeği) Hyponomenta malinellus (Ağ kurdu) Taumetopoa pyhyocampha (Çam kene kurdu) Hymenoptera Aphelinidae Apis melliphera (Bal arısı) KUġ TÜRLERĠ Red-Data Bern Ciconiidae Ciconia ciconia (Akleylek) (**) (A3) II Columbidae Columba livia (Kaya Güvercini) (*) Columba oenas (Gökçe güvercin) (*) (A2) III Columba palumbus (Tahtalı güvercin) (**) (A4) III Streptopelia decaocta (Kumru) (**) Streptopelia turtur (Üveyik) (*) (A2) III Corvidae Corvus corax (Karakarga) (***) Pica pica (Saksağan) (***) Garrulus glandarius (Alakarga) (***) III Phasianidae Alectoris chukar (Kınalı keklik) (**) (A3) III Coturnix coturnix (Bıldırcın) (**) (A4) III Cuculidae Cuculus canorus (Guguk kuģu) (*) III Hirundinidae Delichon urbica (Kırlangıç) (**) (A4) Fringillidae Fringilla coelebs (Ġspinoz) (**) III Carduleis spinus (KarabaĢlı iskete) (*) (A4) II Alaudidae Melanocorypha calandra (Boğmaklı tarla kuģu) (**) Galerida cristata (Tepeli toygar) (*) III Meropidae Merops apister (Arı kuģu) (**) (A4) Oriolidae Oriolus oriolus (Sarı asma) (**) 81

101 Passeridae Passer domesticus (Ev serçesi) (**) Passer montanus (Dağ serçesi) (*) Passer moabiticus (Çalı serçesi) III Picidae Pica pica (Saksağan) (***) Picus viridis (Ağaçkakan) (**) (A2) Picus canus (Gri ağaçkakan) (*) (A3) II Dyrocopus martinus (Kara ağaçkakan) (*) (A3) III Scopidae Scolopax rusticola (Çulluk) (*) (A3) Sturnidae Sturnus vulgaris (Sığırcık) (**) Caprimulgidae Caprimulgus europeaus (Çobanaldatan) (A2) Strigidae Bubo bubo (Puhu) (*) (A1-2) II Accipintridae Accipinter gentilis (Çakır kuģu) (*) (A3) III Buteo buteo (ġahin) (*) (A3) III Hiereaetus pennatus (Küçük kartal) (*) (A3) III Paridae Parus ater (Çam baģtankarası) (*) (A4) II Certhiidae Certhia familiaris (Orman kuģu) (*) III Turdidae Turdus merula (Karatavuk) (**) Erithacus rubecula (Kızılgerdan) (*) Luscina megahynchos (Bülbül) (*) (A3) F.3.3. Hayvan YaĢama Hakları F Evcil Hayvanlar F Sahipli Hayvanlar Konu ile ilgili bir bilgi bulunmamaktadır. F Sahipsiz Hayvanlar 82

102 Ġlimizde Karabük Belediye BaĢkanlığı na yeni hayvan bakımevi Ġlimiz Merkez Pirinçlik mevkiinde kurulmuģ olup; aģılama, kısırlaģtırma ve sahiplendirme iģlemleri yapılmaktadır. F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil ve Yaban Hayvanlar Konu ile ilgili bir çalıģma bulunmamaktadır. F Hayvan Hakları Ġhlalleri Konu ile ilgili bir çalıģma bulunmamaktadır. F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü KuruluĢlarla ĠĢbirliği tarih ve sayılı resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu nun 15. maddesi gereğince ilimizde Ġl Hayvanları Koruma Kurulu oluģturulmuģtur. Aynı kanunun 16. maddesi gereğince gerekli çalıģmalar yapılmakta; hayvan sevgisi ve hayvanların korunmasına dair eğitim çalıģmaları kapsamında panel düzenlenmiģtir. F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin Ġsteneceği Alanlar F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F Sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları Eskipazar Türbe Çamı Tabiat Parkı : Eskipazar da 500 m 2 alan içinde tarihinde tabiat parkı ilan edilmiģtir. Türbe çamı 300 yaģında, 7.5 m. boyunda ve 1.40 cm. çapındadır. Tabiat Anıtı ve Anıt Ağaçlar : Çitdere Tabiatı Koruma Alanı ( T.K.A ) içinde olanlar; *Tabiat Anıtı Ağacın Adı : Quercus hartwissiana (Istıranca MeĢesi) ĠĢletme ġefliği : Çitdere Bölme No : 56 Rakım : 1320 m Adedi : 4 1.nin Çapı : 2,01 m Çevresi : 6,30 m Boyu : 23,0 m 2.nin Çapı : 1,90 m Çevresi : 5,95 m Boyu : 25,0 m 3.nin Çapı : 1,58 m Çevresi : 4,96 m Boyu : 18,0 m 4.nin Çapı : 1,50 m Çevresi : 4,70 m Boyu : 20,0 m 83

103 olup; Yenice-Karabük yolunun 4. kilometresinden itibaren 29 km. sonra m. patika ile ulaģılır. *Tabiat Anıtı Ağacın Adı : Ulmus glabra (Dağ Karaağacı) ĠĢletme ġefliği : Çitdere Bölme No : 17 Rakım : 820 m Adedi : 1 Çapı : 1,30 m Çevresi : 3,80 m Boyu : 30,0 m olup; Yenice-Karabük yolunun 4. kilometresinden itibaren 23 km. sonra m. patika ile ulaģılır. *Tabiat Anıtı Ağacın Adı : Ulmus glabra (Dağ Karaağacı) ĠĢletme ġefliği : Çitdere Bölme No : 53 Rakım : 900 m Adedi : 1 Çapı : 0,68 m Çevresi : 3,80 m Boyu : 23,0 m olup; Yenice-Karabük yolunun 4. kilometresinden itibaren 28 km. sonra 500 m. patika ile ulaģılır. Quercus hartwissiana (Istıranca Meşesi) Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı ( T.K.A ) içinde olanlar; Ulmus glabra (Dağ Karaağacı) *Tabiat Anıtı Ağacın Adı : Taxus baccata (Porsuk) ĠĢletme ġefliği : Kavaklı Bölme No : 3 Rakım : 525 m Adedi : 1 Çapı : 2,24 m Çevresi : 7,00 m Boyu : 24,0 m 84

104 olup; Yenice-Karabük yolunun 5. kilometresinden itibaren 4 km. sonra 730 m. patika ile ulaģılır. *Tabiat Anıtı Ağacın Adı : Taxus baccata (Porsuk) ĠĢletme ġefliği : Kavaklı Bölme No : 27 Rakım : 1200 m Adedi : 1 Çapı : 2,05 m Çevresi : 6,45 m Boyu : 18,0 m olup; Yenice-Karabük yolunun 5. kilometresinden itibaren 14 km. sonra yol üzerindedir. *Tabiat Anıtı Ağacın Adı : Corylus colurna (Türk Fındığı) ĠĢletme ġefliği : Kavaklı Bölme No : 29 Rakım : 1150 m Adedi : 1 Çapı : 0,90 m Çevresi : 2,80 m Boyu : 20,0 m olup; Yenice-Karabük yolunun 5. kilometresinden itibaren 12,5 km. sonra yol üzerindedir. *Tabiat Anıtı Ağacın Adı : Acer platanoides (Çınar Yapraklı Akçaağaç) ĠĢletme ġefliği : Kavaklı Bölme No : 14 Rakım : 900 m Adedi : 1 Çapı : 0,94 m Çevresi : 2,95 m Boyu : 19,0 m olup; Yenice-Karabük yolunun 5. kilometresinden itibaren 13 km. sonra yol üzerindedir. *Tabiat Anıtı Ağacın Adı : Acer trautvetteri (Kayın Gövdeli Akçaağaç) ĠĢletme ġefliği : Kavaklı Bölme No : 14 Rakım : 900 m Adedi : 1 Çapı : 0,70 m Çevresi : 2,20 m Boyu : 18,0 m olup; Yenice-Karabük yolunun 5. kilometresinden itibaren 13 km. sonra yol üzerindedir. Her iki Akçaağaç; aynı tür farklı cins olup yan yana bulunmalarından dolayı anıt ağaç seçilmiģ ve tescil edilmiģlerdir. *Tabiat Anıtı Ağacın Adı : Tilia rubra subsp.caucasica (Kafkas Ihlamuru) ĠĢletme ġefliği : Kavaklı Bölme No : 11 Rakım : 650 m Adedi : 1 Çapı : 1,45 m Çevresi : 4,60 m Boyu : 18,0 m olup; Yenice-Karabük yolunun 5. kilometresinden itibaren 8 km. sonra 75 m. patika ile ulaģılır. 85

105 Corylus colurna (Türk Fındığı) Taxus baccata (Porsuk) Karabük Ġli Yenice Ġlçesinde Çitdere Tabiatı Koruma Alanı ve Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı olmak üzere iki adet tabiatı koruma alanı mevcuttur. Çitdere Tabiatı Koruma Alanı 1. Alanın Resmi Adı Yenice Çitdere Tabiatı Koruma Alanı 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları Bölge Batı Karadeniz İli Karabük İlçesi Yenice İşletmeŞefliği Çitdere Mevkii ġekermeģe ve Dibekyanı Koordinatları ġekermeģe: Y X Dibekyanı: Y X Rakım(Ortalama) En Düşük En Yüksek 1230 m. 750 m m. 3. Alanı 3.1. Toplam Alan (km 2 ) 7,243 km 2 (724.3 Ha) 3.2. Kara Yüzeyi (km 2 ) ġekermeģe Mevkii 3,605 km 2 ; Dibekyanı Mevkii 3,638 km 2 olmak üzere toplam 7,243 km Su Yüzeyi (km 2 ) Kıyı Uzunluğu (m) -- 86

106 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Kuzey Anadolu sahil mıntıkasındaki dağlar üzerinde bulunması nedeniyle kısmen deniz ikliminin, kısmen de kara ikliminin etkisi altındadır. Yazları serin, kıģları soğuk ve yağıģlıdır. 5. Yasal Konumu OGM-MP-1-4.No-TKAV-23 b-119 sayılı yazı ekindeki tarihli Bakan Oluru ile T.K.A. olarak ayrılmıģtır. Çok çeģitli orman ağacı türlerinin bir arada bulunduğu eģsiz bir ekosistem özelliği, Istıranca meģesinin (Quercus hartwvissiana) dünyada eģine ender rastlanan boy ve çaptaki örneklerinin varlığı, aralarında nesli tehlikeye düģmüģ veya düģebilir türlerin de yer aldığı eģsiz yaban hayvanları topluluğuna sahip olması kaynak değerlerini oluģturmaktadır. 6. YerleĢimler ve Nüfusları Alanın yakınında yerleģim yoktur. Yıl içinde ortalama kiģi tarafında ziyaret edilmektedir. 7. Sosyo-Ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler Alan üzerinde Tabiat anıtı ağaçlar bulunmaktadır Özellikle Yenice Ormanları flora ve fauna bakımından zengin olması nedeniyle WWF tarafından gelecek kuģaklara aktarılmak üzere dünya üzerinde Mutlak Korunması gereken zenginliği 100 sıcak nokta üzerinde yer almıģtır. 8. FĠZĠKSEL ÖZELLĠKLER (Karasal-Denizsel) 8.1. İklim Özellikleri Nemli, yağıģlı ve sisli bir iklime sahip olan yöremizde yıllık ortalama sıcaklık 13,2 ºC, yıllık ortalama yağıģ miktarı 1242 mm, yıllık ortalama nispi nem % 75 olarak tespit edilmiģtir. 8.2 Jeomorfolojiközellikler Arazi dağlık, engebeli ve sarptır Jeolojik özellikler Karbonifer devrinin (Maritine) denizsel fasiline aittir. Ana kaya kalker,gre,killiģist ve konglomeralardan meydana gelmektedir. Volkanik olarak kuvarsit ve dasitlere rastlanmaktadır Hidroloji- - Hidrojeolojik öz Toprak Yapısı Toprak sığ ve taģlıdır. Genellikle kumlu kil, kumlu kireç ve marn lıdır Flora: Istıranca meģesi (Quercus hartwvissiana),kayın (Fagus orientalis), Gürgen (Carpinus betilus), Göknar (Abies bornmülleriana), DiĢbudak (Fraxinus excelsior), Akçaağaç (Acer platanoides), Karaçam (Pinus nigra), Sarıçam (Pinus sylvestris), Porsuk (Taxus baccata), Ihlamur (Tilia tomentosa), Kayacık (Ostrya carpinifolia), Karaağaç (Ulmus campestris), KuĢburnu (Rosa canina), Üvez(Sorbus aucuparia). Fauna: Geyik (Cervus elaphus), Karaca (Capreolus capreolus), Ayı (Ursus arctos), Domuz (Sus scrofa), Kurt (Canis lupus), Tilki (Vulpes vulpes), Sansar 87

107 (Martes sp.), VaĢak (Lynx lynx), Yaban Kedisi (Felis sylvestris), TavĢan (Lepus europaeus), Çulluk (Scolopax rusticola), Alakarga (Garrulus glandarius), Tahtalı Güvercin (Columba palumbus), Atmaca (Accipiter sp.), Ġspinoz (Fringilla coelebs), ve Karatavuk (Turdus merula) 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu Mülkiyeti Devlet Ormanı; Çitdere ĠĢletme ġefliği, ġekermeģe ve Dibekyanı mevkiinde yer almaktadır. Zonguldak-Ankara devlet karayolunun 39 km. sinden ayrılan Yenice sapağından 45km lik yol ile ulaģılabilir ya da Karabük Ġlinden 30 km. mesafe de Yenice Ġlçe merkezinden daha kısa sürede ulaģım mümkündür. Karabük e Eğriova ĠĢletme ġefliğinden sınırdır. Sosyal baskı yoktur. Sahanın gezilmesi için mevcut patika yollarının iyileģtirilmesi, yeni patika yollarının açılması ve sahada mevcut olan tabiat anıtı ağaçlarının tanıtım levhalarının yeniden yapılması. 10. Mevcut Sorunlar : --- Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı: 1. Alanın Resmi Adı Yenice Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları Bölge Batı Karadeniz İli Karabük İlçesi Yenice İşletme Şefliği Kavaklı Mevkii Gökpınar Koordinatları Gökpınar: Y X Rakım (Ortalama) En Düşük En Yüksek 1335 m. 970 m m. 3. Alanı: 3.1. Toplam Alan (km 2 ) 3,422 km Kara Yüzeyi (km 2 ) Gökpınar Mevkii 3,422 km Su Yüzeyi (km 2 ) Kıyı Uzunluğu (m) Alanın Açıklamalı Tanıtımı Kuzey Anadolu sahil mıntıkasındaki dağlar üzerinde bulunması nedeniyle kısmen deniz ikliminin, kısmen de kara ikliminin etkisi altındadır. Yazları serin, kıģları soğuk ve yağıģlıdır. 5. Yasal Konumu OGM-MP-1-4.No-TKAV-23 b-123 sayılı yazı ekindeki tarihli Bakan Oluru ile T.K.A. olarak ayrılmıģtır. Çok çeģitli ağaç, ağaçcık ve çalının yer aldığı bir ekosistem özelliği taģıması, olağanüstü boy ve çapta Porsuk (taxus baccata), Fındık (Corylus colurna) ve DiĢbudak (Fraxinus excelsior) bulunması, aralarında nesli tehlikeye düģmüģ veya düģebilir türlerin 88

108 de yer aldığı eģsiz yaban hayvanları topluluğuna sahip olması kaynak değerlerini oluģturmaktadır. 6. YerĢeĢimler ve Nüfusları : Alanın yakınında yerleģim yoktur. Yıl içinde ortalama kiģi tarafında ziyaret edilmektedir. 7. Sosyo-Ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler Alan üzerinde Tabiat anıtı ağaçlar bulunmaktadır. Özellikle Yenice Ormanları flora ve fauna bakımından zengin olması nedeniyle WWF tarafından gelecek kuģaklara aktarılmak üzere dünya üzerinde Mutlak Korunması gereken zenginliği 100 sıcak nokta üzerinde yer almıģtır. 8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) 8.1. İklim Özellikleri Nemli, yağıģlı ve sisli bir iklime sahip olan yöremizde yıllık ortalama sıcaklık 13,2 ºC, yıllık ortalama yağıģ miktarı 1242 mm., yıllık ortalama nispi nem %75 olarak tespit edilmiģtir Jeolojik özellikler Karbonifer devrinin (Maritine) denizsel fasiline aittir. Ana kaya KumtaĢı, kalker ve konglomeralardan meydana gelmektedir Jeomorfolojik Arazi dağlık, engebeli ve sarptır. özellikler 8.4. Hidroloji- - Hidrojeolojik öz Toprak Yapısı Toprak sığ ve taģlıdır. Genellikle kumlu kil, kumlu kireç ve marn lıdır Flora: Porsuk (Taxus baccata), Fındık (Corylus colurna), DiĢbudak (Fraxinus excelsior), Kayın (Fagus orientalis), Ihlamur (Tilia tomentosa), KuĢ Üvezi (Sorbus aucuparia), Akçaağaç Yapraklı Üvez (Sorbus torminalis) Çınar Yapraklı Akçaağaç (Acer platanoides), Kayacık (Ostrya carpinifolia), Gürgen (Carpinus betulus),göknar (Abies bornmülleriana), Kavak (Populus) ve ġimģir (Buxus sempervirens). Fauna: Geyik (Cervus elaphus), Karaca (Capreolus capreolus), Ayı (Ursus arctos), Domuz (Sus scrofa), Kurt (Canis lupus), Tilki (Vulpes vulpes), Sansar (Martes sp.), VaĢak (Lynx lynx), Yaban Kedisi (Felis sylvestris), TavĢan (Lepus europaeus), Çulluk (Scolopax rusticola), Alakarga (Garrulus glandarius), Tahtalı Güvercin (Columba palumbus), Atmaca (Accipiter sp.), Ġspinoz (Fringilla coelebs), ve Karatavuk (Turdus merula) 9. Alan Kullanımı Ve Mevcut Durumu Mülkiyeti Devlet Ormanı; Kavaklı ĠĢletme ġefliği, Gökpınar mevkiinde yer almaktadır. Zonguldak- Ankara devlet karayolunun Sapanca dan ayrılan 41. km yol ile ulaģılabilir. Ya da Karabük Ġlinden 30 km mesafe de Yenice Ġlçe merkezinden daha kısa sürede ulaģım mümkündür. 89

109 Karabük e Eğriova ĠĢletme ġefliğinden sınırdır. Yenice Ġlçesine 17 km., Karabük Ġl merkezine 40km. mesafededir. Arboretum sahasına kadar olan yolun 12 km. lik kısmı stabilizedir. Sosyal baskı yoktur. Sahanın gezilmesi için mevcut patika yollarının iyileģtirilmesi, yeni patika yollarının açılması ve sahada mevcut olan tabiat anıtı ağaçlarının tanıtım levhalarının yeniden yapılması. 10. Mevcut Sorunlar : --- F Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca Belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı YerleĢtirme Alanları Ġlimizde Sırçalı Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası ve Yenice Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası mevcuttur. Sırçalı Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası 1.Alanın Resmi Adı: Sırçalı Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları: -Bölge: Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü -İli: Karabük -İlçesi: Safranbolu -İşletme Şefliği: Safranbolu-Sarıçiçek -Koordinatları: Grid Koordinatları Y X Nokta Nokta Nokta Nokta Nokta Rakım (Ortalama): 750 m. 3. Alanı : 3.1 Toplam Alan (km 2 ):1050,00 ha. 3.2.Kara yüzeyi(km 2 ):1050,00 ha Su yüzeyi (km 2 ): Kıyı uzunluğu(km 2 ): Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Karabük serisi amenajman planına göre saha nolu bölmeler içerisinde kalmaktadır. 5. Yasal Konumu: Sırçalı Yaban Hayatı Koruma Sahası Orman Bakanlığının tarih ve MPG. AYHD.1.KS.02/20 Oluru. 90

110 6. Yerleşimler ve Nüfusları: Bölgedeki yerleģimler; Konarı, Sırçalı, Karapınar, Düzce ve Yazıköy. 7. Sosyo-Ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler: Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) 8.1 İklim Özellikleri: Sırçalı YHKS sı Coğrafi bakımdan Ġç Batı Karadeniz Bölgesinde yer almakla birlikte Ġç Anadolu step iklimi ile Karadeniz ikliminin karıģımı Ģeklinde ve ağırlıklı olarak Ġç Anadolu ikliminin etkisindedir. Ortalama yağıģ miktarı yıllık 1200 mm. Yıllık ortalama nispi nem %76,2 en yüksek sıcaklık Ağustos ayında 35,2 ºC en düģük sıcaklık ise ġubat ayında -16,5 ºC olarak ölçülmüģtür. (En yakın meteoroloji istasyonu Baklabostan verilerine göre) 8.2 Jeomorfolojik özellikler: Meyilli ve engebeli arazi yapısı nedeni ile düz arazisi yok denecek kadar azdır. 8.3 Jeolojik özellikler: Genel yapı olarak yüzeye çok yakın çoğunlukla da yüzeyde olabilen ve yüzeye parelel Ģekilde uzanan kaya plakaları bulunmaktadır. Üst dağlık kısımları ikinci zamanın kretease devirleri kalkerlerinden oluģmuģtur. Yeryer volkanik granit görülmektedir. Alçak kısımları üçüncü zamanın eosen devrinde oluģmuģtur. Kalker, nümulitli kalker ve jipsten oluģmuģtur. 8.4 Hidroloji-Hidrojeoloji: Toprak Yapısı: Genel olarak fakir topraklardır. 8.6 Flora: Flora alan hem orman ekosistemi hem de dağ ekosistemi içerdiği için çeģitlilik göstermektedir. Alanda 20 den fazla ağaç türü ve 50 ye yakını endemik tür olmak üzere 300 yakın bitki türü veya taksonu bulunmaktadır. Ayrıca alan Çitdere ve Kavaklı Tabiatı Koruma Alanlarını da bünyesinde bulundurmaktadır. Alana hakim ağaç türleri Kayın, Göknardır. -Ağaçlar: Sarıçam (Pihus Silvestris), Karaçam (Pınus nigra), Kızılçam (Pınus brutira), Ardıç (Junipesur sp), MeĢe (Quescus sp), Kavak (Populus tremula), DiĢbudak (Fraxinus exelsior), Karaağaç (Ulmus glabra), Söğüt (Salix Sp), Ceviz (Juglans regia), Fındık (Carlylus Sp), Üvez (Sorbus Terminalis), Alıç (Crateagus Sp). Bu türler sahada seyrek olarak bulunmaktadır. Verimli Devlet Ormanı bulunmamaktadır. -Ağaççıklar ve Çalılar : Ahududu (Rubus ideus), Yabani Erik (Prunus domestica), KuĢburnu (Rosa sp.), Orman SarmaĢığı (Hedara helix), Mürver (Sambucusnigra), Böğürtlen (Rubus Friticose), AteĢ Dikeni (Crateagus sp.), Ahlat (Pyrus sp.), Isırgan (Urtica dioica), Ökse Otu (Viscum sp.) 91

111 Fauna: Civarda bulunan köylülerle yapılan görüģmelerde alınan bilgilere göre Karaca, geyik, TavĢan, Tilki, Keklik, Sülün, Y.domuzu, tavģan, karatavuk (Turdus merula), üveyik (Streptopelia turtur), dağ güvercini (Colimba livia), tahtalı (Colluma palimbus), karga (Corvus corax), saksağan (Pica pica), ağaçkakan (Picus viridis), çulluk (Scolopax rusticola), atmaca (Accipiter sp.), Ģahin(Buteo buteo) vb. hayvanların olduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca sahaya BaĢmühendisliğimizce 3 adet Geyik ve 4adet Karaca bırakılmıģtır. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu: Asfalt ve stabilize yollar mevcuttur. 10. Mevcut Sorunlar: Tanıtım ve koruma Yenice Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası 1.Alanın Resmi Adı: Yenice Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları: -Bölge: Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü -İli: Karabük -İlçesi: Yenice -İşletme Şefliği: Ġncedere nin tamamı, Bakraz, Camiyanı, ġimģirdere, Çitdere, Sarıot tan birer bölüm. -Koordinatları: Pafta Numaraları: Zonguldak F28 c1-c3-c4-d2-d3-d4 -Rakım (Ortalama): m. 3. Alanı : 3.1 Toplam Alan (km 2 ): ha. dan ,78 ha. a düģürülmüģtür, ancak tescil edilmemiģtir. 3.2.Kara yüzeyi(km 2 ): Su yüzeyi (km 2 ): Kıyı uzunluğu(km 2 ):-- 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Karabük serisi amenajman planına göre saha nolu bölmeler içinde kalmaktadır. 5.Yasal Konumu: Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av ve Yaban Hayatı Daire BaĢkanlığının tarih ve sayılı yazılarıyla 3167 sayılı mülga KAK A göre ilan edilmiģ olan Yaban Hayatı Koruma sahalarıyla ilgili yeniden değerlendirme raporu yapılması ile değerlendirilmiģtir.2005 yılı itibarla sahanın küçültülmesi istenmiģtir. 6. Yerleşimler ve Nüfusları:-- 7. Sosyo-Ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler: Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) 8.1 İklim Özellikleri: Yenice Ġlçesi, Batı Karadeniz Bölgesinde olması sebebiyle genellikle yağıģlıdır. Yaz ayları sıcak, kıģları soğuk geçer. Nemli, yağıģlı ve sisli bir iklime sahip olan bölgede yıllık ortalama yağıģ miktarı 1200 mm., yıllık ortalama nispi nem %76.2 olarak tespit edilmiģtir.yenice Ġlçesi, denize göre iç kesimlerde kaldığı için kıģlar biraz sert ve kar yağıģlı geçer.yıllık karlı günler ortalama 25 gündür. En fazla yağıģ ilkbaharda görülür. Yaz mevsimi ortalama sıcaklığı 30 ºC, ölçülen en yüksek sıcaklık Ağustos ayında 44 ºC, en düģük sıcaklık ise Ocak ayında -11 ºC olarak ölçülmüģtür. YağıĢlı günlerde yüksek kesimlere sis çöker ve ormanlar değiģik bir görüntü alır. Bundan dolayı bazıları Yenice ormanlarını Sis Ormanları olarak adlandırır. 8.2 Jeomorfolojik özellikler: Arazi yapısı Batı Karadeniz Bölgesi nin karakteristik özelliklerini taģır. Düz ve ova niteliğine haiz arazisi yok denecek kadar azdır. Meyilli ve engebeli arazi yapısı tarıma elveriģli değildir. Yenice Irmağı, Ġlçe merkezinden geçerek ilçenin topraklarını iki eģit parçaya böler. Ġlçe sınırları içinde doğup Yenice Irmağı na dökülen akarsu ve derler, yöre 92

112 köylerini ve orman bölgelerini Yenice ye bağlayan doğal yollardır. Yenice Irmağı vadisinin yüksek tepelerinden baģlayarak verimli ormanlık sahalar koģu ile ve Ġlçelerin içine kadar uzanır. Yenice Ġlçesinin deniz seviyesinden yüksekliği 112 metredir. Yükseklik, Ġlçenin hakim noktası Keçikıran Tepesi nden 1400 metreyi aģar. 8.3 Jeolojik özellikler: Karbonifer devrinin (Maritine) denizsel fasiline aittir. Ana kaya kalker, gre, kiliģist ve konglomeralardan meydana gelmektedir. Volkanik olarak kuvarsit ve dasitlere rastlanmaktadır. 8.4 Hidroloji-Hidrojeoloji: Yenice Irmağı, Ġlçe merkezinden geçerek ilçenin topraklarını iki eģit parçaya böler. Ġlçe sınırları içinde doğup Yenice Irmağı na dökülen akarsu ve derler, yöre köylerini ve orman bölgelerini Yenice ye bağlayan doğal yollardır. 8.5 Toprak Yapısı: Meyilli ve engebeli arazi yapısı tarıma elveriģli değildir. 8.6 Flora: Sarıçam (Pinus sylvestris), Istranca MeĢesi (Ouercus frainetto), Adi Gürgen (Carpinus betulus), Karaçam (Pinus nigra), DiĢbudak (Fraxinus sp.),sapsız MeĢe (Quercus robur), Titrek Kavak (Populıs tremula), Karakavak (Populus nigra), Porsuk (Taxus baccata), Kavacık(Ostria carpinifolia), Karaağaç (Ulmus glabra ve carpinifolia), Dağ ardıcı (Juniperfus sp.), Ihlamur (Tilia argentea), Akçaağaç Türleri (Acer Spp.), HuĢ (Betula sp.), Ahlat (Prunus sp.), Kızılağaç (Alnus glutinose), Çınar (Platanus orientalis) gibi odunsu türler bulunmaktadır. Bunların bir kısmı kimi yerde meģcere üst tabakasında karıģıma katılmaktadır. Bu özelliğinden dolayı önemli bir biyolojik çeģitliliğe doğal genetik rezerv özelliği taģımaktadır. Ağaççıklar ve Çalılar: Ayı Üzümü (Vaccinium), Üvez (Sorbus sp.), Sumak (Rhus corlarla), Fındık (Corylus culurna ve avellana), YemiĢen, Ormangülü (Rhododendron sp.), Yaban gülü (Rosa canina), Mürver (sanbucus sp.), Yabanielma (Malus florıbunda), Çakal eriği (Prunus), Laz kirazı (Laurocerasus sp), Kızılcık(Cornus mas). Otlar ve sazlar: Sahada Graminaelerin yanında yaygın olarak, trifoliumlar, yabani ve diğer değerli yem bitkileri mevcuttur. Fauna: Alan yalçın kayalık ve eğimli arazilerin çokluğu ve dağ ekosisteminde mevcudiyetinden dolayı yaban hayatının fazla müdahale görmediği vahģi bir alandır. Alan içersinde; Ayı(ursus arctos), Geyik (Cerves elaphus), Karaca (Capreolus capreolus), Yaban Domuzu (Sus scrofa), Kurt(Canis lupus), Tilki (Vulpes vulpes), Yaban Kedisi (Feis sylvestris), TavĢan (Lapus capensis), Sincap (Sciurus vulgaris), Porsuk (Meles meles), Çulluk (Scolapax rusticola), Tahtalı (Columba palumbus), Kaya güvercini (Columba Livia), BayuĢ, Alakarga, Kuzkun, Dağ Horozu, Kirpi ve Küçük Atmaca türleri yaģamaktadır. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu: Asfalt ve stabilize yollar mevcuttur. 93

113 10. Mevcut Sorunlar: Tanıtım F Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. Maddesinin a - Tanımlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun Ġle 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin DeğiĢtirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) Ġlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar Ġlimizdeki sit alanları ile ilgili bilgiler G.1.2 bölümünde verilmiģtir. F Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Ġstihsal ve Üreme Sahaları Ġlimizde mevcut istihsal sahaları ile ilgili envanter çalıģması yapılmamıģ olmakla birlikte mevcut tüm iç sular : Bostancılar Göleti (Bostancılar Köyü-EFLANĠ) Alanı: 26 Ha. Besleyen Dereler: -Ġncik Deresi -Çamdibi Deresi -Tokaraltı Deresi -Müezzin Deresi Ortakçılar Göleti (Halkevli Köyü-EFLANĠ) Alanı: 10,5 Ha. Besleyen Dereler: -Karamlık Deresi -Çömleklik Deresi -Kiren Deresi Kadıköy Göleti (Esencik Köyü-EFLANĠ) Alanı: 20,5 Ha. Besleyen Dereler: -Çamlık Deresi -Manastır Deresi -Tokatlı Deresi -Küllük Yanı Deresi Karagöz (Küçüksu Köyü-OVACIK) Alanı: 4 Da. Eğriova Göleti (Adiller Köyü-ESKĠPAZAR) Alanı: 4 Da. Besleyen Dereler: -Araç Çayı (Safranbolu-Karabük) -Soğanlı Çayı (Eskipazar-Ovacık-Karabük) -Eskipazar Çayı (Eskipazar Karabük) -Filyos Çayı (Karabük-Yenice_Zonguldak) -Örencik Dere (Eflani) -ġimģir Dere (Yenice) -Karakaya Deresi (Yenice) 94

114 -Kızılkaya Deresi (Yenice) -Ġncedere (Yenice) -Kirpidere (Safranbolu) F /9/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Yönetmelikle DeğiĢik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar Bölüm ile ilgili tanımlanan alanlar Ġlimizde bulunmamaktadır. F /11/1986 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. Maddesinde Tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri Ġlimizde hassas kirlenme bölgeleri bulunmamaktadır. F Sayılı Çevre Kanunu nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri Olarak Tespit ve Ġlan Edilen Alanlar Ġlimizde Özel Çevre Koruma Bölgeleri bulunmamaktadır. F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar Bölüm ile ilgili tanımlanan alanlar Ġlimizde bulunmamaktadır. F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler Ġlimizde 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince orman alanı sayılan yerler yoktur. F Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar Ġlimizin kıyı bağlantısı yoktur. F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin AĢılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar Yukarıda belirtilen alanlar Ġlimizde bulunmamaktadır. F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında Ġlimizde yapılan çalıģmalar hakkındaki bilgiler, F.1.2. bölümünde belirtilmektedir. Ġlimizde, hassas yöreler kapsamına giren mera alanı bulunmamaktadır. F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar Ġlimizde sulak alan bulunmamaktadır. 95

115 F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası SözleĢmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar (**) Bölüm ve alt baģlıkları ile ilgili belirtilen alanlar Ġlimizde bulunmamaktadır. F.4.3. Korunması Gereken Alanlar (***) F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve YapılaĢma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) Bakanlığımız ile Valiliğimiz arasında yapılan protokol gereği, Bakanlığımızca ihale edilen Zonguldak-Bartın-Karabük planlama bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı Yapımı DanıĢmanlık Hizmet Alımı iģi yüklenici firma Jeo-Tek Coğrafi Bilgi Teknolojileri Müh. San. Tic. ve UTTA Planlama Projelendirme DanıĢmanlık Tic. Ltd. ġti. tarafından tamamlanmıģtır. UNESCO tarafından Dünya Miras ġehri olarak belirlenen Safranbolu, zengin mimari mirası ile öne çıkmaktadır. Yörük Köyü gene benzer mimari mirası korumuģ ender yerleģimlerdendir. Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı (334 ha) ve Çitdere Tabiatı Koruma Alanı (721,5 ha), içerdiği zengin orman ekosistemleri nedeniyle 1987 yılında koruma altına alınmıģtır: Alanda ayrıca Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı sınırlan içinde, 4 ha büyüklüğünde Gökpınar Arboretumu kurulmuģtur. Burası değiģik bitki türlerinin bir arada bulunmasının yanı sıra çok sayıda hayvanın da yaģam alanı olması nedeniyle 1991 yılında Açık Hava Orman Müzesi olarak tescil edilmiģtir. F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, YağıĢa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf Ġle, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı Tablo F.9 Karabük Ġli Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfına Göre Arazilerin Ġlçelere Göre Dağılımı (ha.) 2010 KARABÜK ĠLĠ ĠLÇELERE GÖRE ARAZĠ SINIFLARI DAĞILIMI (HEKTAR) Arazi Sınıfları Ġ L Ç E L E R EFLANĠ ESKĠPAZAR MERKEZ OVACIK SAFRANBOLU YENĠCE TOPLAM I II III IV V 0 VI VII VIII Su Yüzeyi TOPLAM Kaynak: KHGM, Toprak Su Kaynakları, Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

116 F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, BaĢta Su KuĢları Olmak Üzere Canlıların YaĢama Ortamı Olarak Önem TaĢıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler Ġle Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden Ġtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler Ġlimizde sulak alan bulunmamaktadır. F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu ĠĢletme Sahaları Bu alanlar ile ilgili envanter çalıģması bulunmamaktadır. F Bilimsel AraĢtırmalar Ġçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye DüĢmüĢ veya DüĢebilir Türler ve Ülkemiz Ġçin Endemik Olan Türlerin YaĢama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik OluĢumların Bulunduğu Alanlar Konu ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar Ġlimiz Merkezde Çamlık ve Gürleyik Mesire Yerleri, Yenice Ġlçesinde ġeker C Tipi Mesire Yerimevcuttur. Çamlık Mesire Yeri 1. Alanın Resmi Adı: Çamlık Mesire Yeri 2.Coğrafi Konumu ve Koordinatları: Karabük Ġli, Merkez Ġlçesi, YeniĢehir Mahallesi, Çamlık mevkiinde bulunmaktadır. Karabük Ģehir merkezine 2 km. uzaklıktadır. Karabük Ģehir merkezinin kuzey-batısında yer almaktadır. 3.Alanı: Sahanın tamamı 21,6 hektardır. 4.Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Sahanın batı ve kuzey sınırlarını devlet ormanı, doğu ve güney sınırını Karabük Ģehir merkezi belirler. ġimdiki alan kullanım durumu, bitki örtüsü ve alan üzerindeki talepler göz önünde bulundurularak 15 hektarlık kısmı planlanmıģ, kuzeyde kalan 6,1 hektarlık kısım ihtiyaç duyulduğu takdirde ve o günün talepleri doğrultusunda planlanmak üzere rezerv saha olarak ayrılmıģtır. 97

117 5.Yasal Konumu: Saha, Batı Karadeniz Bölge Müdürlüğünün teklifi üzerine, Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü nün olurları ile 1973 yılında Mesire Yeri olarak ayrılmıģtır. 6.Yerleşimler ve Nüfusları: Alan Merkez Ġlçe sınırları içerisinde kaldığından bu bölgedeki insanlar tarafından ziyaret edilmektedir. 7.Sosyo-ekonomik-kültürel-tarihsel özellikler: -- 8.Fiziksel Özellikler (karasal-denizsel) 8.1.İklim Özellikleri: Batı Karadeniz Bölümünde yer alan Karabük Ġlinde kısmen Karadeniz ikliminin özellikleri görülmektedir. Ġl, kıyıdan içeride kaldığı için, Karadeniz in nemli havasından yeterince yararlanamamakta, karasal iklimin özellikleri daha ağır basmaktadır. 8.2.Jeomorfoloji: Jeoloji: Karabük Ġlinde, III. Jeolojik zamanda oluģan, kalkerli arazileri geniģ yer kaplar. KireçtaĢları arasında killi ve kumlu tabakalarda bulunmaktadır. Vadiler, kuvarternerde akarsuların geliģip, plato yüzeylerini yarmasıyla oluģmuģtur Hidroloji: Sahada su kaynağı bulunmamakla birlikte Kardemir ĠĢletmelerine ve Belediyeye ait su Ģebekesinden faydalanılmaktadır Flora ve Fauna: Saha genelinde hakim bitki örtüsü; genellikle az da olsa sarıçam, meģe türleri ve karaağaç, söğüt türleri, ağaççık ve çalılar olarak; çoban püskülü ve karayemiģ mevcuttur. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu: Mesire yeri olarak ayrılan alanda orman ve tapu kadastro çalıģması yapılmıģtır. UlaĢım; mesire yeri Ģehir merkezine 2 km., Safranbolu Ġlçesine 10 km. Bartın Ġline 84 km., Zonguldak Ġline 105 km. ve Kastamonu Ġline 110 km. uzaktadır. Alan 1. derece deprem bölgesi kuģağında yer almaktadır. 10.Mevcut sorunlar: --- Gürleyik Mesire Yeri 1. Alanın Resmi Adı: Gürleyik Mesire Yeri 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları: Karabük Ġli, Safranbolu Ġlçesi, Kırıklar Köyü, Ahmet Usta mevkiinde, Karabük-Bartın karayolu üzerinde bulunan Gürleyik Mesire yeri, Karabük Ġl Merkezine 28 km. dir. 3. Alanı: Sahanın tamamı 15 hektardır. 98

118 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Sahanın batı, güney ve kuzey sınırlarını devlet ormanı, doğu sınırını Karabük-Bartın karayolu belirler. 5. Yasal Konumu: Saha, Batı Karadeniz Bölge Müdürlüğünün teklifi üzerine, Milli Parklar ve Av Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü nün olurları ile 1960 yılında mesire yeri olarak ayrılmıģtır. 6. Yerleşimler ve Nüfusları:- 7. Sosyo-ekonomik-kültürel-tarihsel özellikler: Fiziksel Özellikler(karasal-denizsel) 8.1. İklim Özellikleri: Batı Karadeniz Bölümünde yer alan Karabük te kısmen Karadeniz ikliminin özellikelri görülmektedir. Ġl, kıyıdan içeride kaldığı için, Karadeniz in nemli havasından yeterince yararlanamamakta karasal iklimin özellikleri daha ağır basmaktadır Jeomorfoloji: Jeoloji: Karabük Ġlinde, III. Jeolojik zamanda oluģan, kalkerli arazileri geniģ yer kaplar. KireçtaĢları arasında killi ve kumlu tabakalarda bulunmaktadır. Vadiler, kuvarternerde akarsuların geliģip, plato yüzeylerini yarmasıyla oluģmuģtur. Safranbolu ve Eflani çevresındeki kalkerli arazi, metamorfizmaya zengin mermer yatakları oluģmuģtur Hidroloji: Sahada su kaynağı bulunmamakla birlikte sahaya 750 metre mesafede kaynak suyu mevcuttur. Sahanın su ihtiyacı bu kaynaktan sağlanmaktadır Flora ve Fauna: Saha genelinde hakim bitki örtüsü; genellikle göknar, kayın, gürgen, karaçam ve meģe türleri. Alt tabakada ise çalılar, fındık türleri, kızılcık ve çayır otları yer almaktadır. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu: Mesire Yeri olarak ayrılan alanda orman kadastro çalıģması yapılmamıģtır. Saha 6831 sayılı kanun kapsamında ormandır. Gürleyik mesire yeri Karabük merkezine 28 km, Safranbolu ilçesine 18 km. ve Bartın iline 66 km. uzaklıktadır. 99

119 UlaĢım özel araçla veya Karabük-Bartın arası minibüs ve otobüslerle sağlanmaktadır. Alan 1.derece deprem bölgesi kuģağında yer almaktadır. 10.Mevcut sorunlar: --- Kayı Mesire Yeri 1. Alanın Resmi Adı: Kayı Orman Ġçi Dinlenme Yeri 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları: Karabük ili, Merkez Ġlçesi, Gaziler mevkiin de Karabük- Ankara Karayolu kenarında Karabük iline 21 Km dir. 3. Alanı: Sahanın tamamı 1,3 hektardır. 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Sahanın kuzeyi Devlet Ormanı, güneyi Karabük-Ankara karayolu,doğusu Karabük-Ankara karayolu ve devlet ormanı batısını Kayı köyü belirler.ġimdiki sahanın kullanım durumu, bitki örtüsü ve alan üzerindeki talepler göz önünde bulundurularak tümü planlanmıģtır. 5. Yasal Konum: Saha,. Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü nün teklifi üzerine, Orman Genel Müdürlüğünün olurları ile 2006 yılında mesire yeri olarak ayrılmıģtır 6. Alan: Merkez ilçe sınırları içerisinde kaldığından bu bölgedeki insanlar tarafından ziyaret edilmektedir. Ankara-Karabük karayolu üzerinde olması nedeniyle farklı bölgelerden gelen insanlarında dikkatini çekmektedir. 7. Sosyo-ekonomik-kültürel-tarihsel özellikler: Fiziksel Özellikler 8.1. İklim Özellikleri: Batı Karadeniz Bölümünde yer alan Karabük te kısmen Karadeniz ikliminin özellikelri görülmektedir. Ġl, kıyıdan içeride kaldığı için, Karadeniz in nemli havasından yeterince yararlanamamakta karasal iklimin özellikleri daha ağır basmaktadır Jeomorfoloji: Jeoloji: Karabük te III. Jeolojik zamanda oluģan, kalkerli arazileri geniģ yer kaplar. KireçtaĢları arasında killi ve kumlu tabakalarda bulunmaktadır.vadiler, kuvarternerde akarsuların geliģip, plato yüzeylerini yarmasıyla oluģmuģtur Hidroloji: Sahada mevcut su kaynağında yapılan çalıģmalar sonucu su ihtiyacı giderilmiģtir Flora ve Fauna: Saha genelinde hakim bitki örtüsü; genellikle Kızılçam, Karaçam, MeĢe, diğer yapraklı türler, Çalı ve Çayırlardan oluģmuģtur. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu: Mesire yeri olarak ayrılan alanda orman ve tapu kadastro çalıģması yapılmıģtır. UlaĢım; mesire yeri Ģehir merkezine 21 km, Eskipazar ilçesine 12 km Burunsuz Köyüne 2 km, uzaktadır. Alan 1. derece deprem bölgesi kuģağında yer almaktadır. 10. Mevcut sorunlar: --- Aladağ Mesire Yeri 1. Alanın Resmi Adı: Aladağ Orman Ġçi Dinlenme Yeri 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları: Karabük ili, Merkez Ġlçesi Aladağ mevki Karabük Ģehir merkezine 11 Kmdir. 3. Alanı: Sahanın tamamı 9,1 hektardır. 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Sahanın güneyde Saitler köyü güney mahallesi batısında köy yolu kuzey ve doğusunu Devlet Ormanları belirler ġimdiki sahanın kullanım durumu, bitki örtüsü ve alan üzerindeki talepler göz önünde bulundurularak tümü planlanmıģtır. 5. Yasal Konum: Saha,. Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü nün teklifi üzerine, Orman Genel Müdürlüğünün olurları ile 2010 yılında Orman Ġçi Dinlenme yeri olarak ayrılmıģtır. 100

120 6. Alan : Merkez ilçe sınırları içerisinde kaldığından bu bölgedeki insanlar tarafından ziyaret edilmektedir. 7. Sosyo-ekonomik-kültürel-tarihsel özellikler: Fiziksel Özellikler 8.1. İklim Özellikleri: Batı Karadeniz Bölümünde yer alan Karabük te kısmen Karadeniz ikliminin özellikelri görülmektedir. Ġl, kıyıdan içeride kaldığı için, Karadeniz in nemli havasından yeterince yararlanamamakta karasal iklimin özellikleri daha ağır basmaktadır Jeomorfoloji: Jeoloji: Karabük te III. Jeolojik zamanda oluģan, kalkerli arazileri geniģ yer kaplar. KireçtaĢları arasında killi ve kumlu tabakalarda bulunmaktadır.vadiler, kuvarternerde akarsuların geliģip, plato yüzeylerini yarmasıyla oluģmuģtur Hidroloji: Sahaya Gölveren Köyü mevkinden su transferi yapılarak su ihtiyacı karģılanmıģtır Flora ve Fauna: Saha genelinde hakim bitki örtüsü; genellikle Karaçamdir.9. 9.Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu: Mesire yeri olarak ayrılan alanda orman ve tapu kadastro çalıģması yapılmıģtır. UlaĢım; mesire yeri Ģehir merkezine 11 km, uzaktadır. Akören ve Saitler köylerine sınırı vardır. Alan 1. derece deprem bölgesi kuģağında yer almaktadır. 10. Mevcut sorunlar: --- Beştepeler Mesire Yeri 1. Alanın Resmi Adı: BeĢtepeler Orman Ġçi Dinlenme Yeri 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları: Karabük ili, Safranbolu Ġlçesi AĢağıdana Köyü BeĢtepeler mevki Safranbolu Ģehir merkezine 10 Kmdir. 3. Alanı: Sahanın tamamı 5,0 hektardır. 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Sahanın batı, güney ve kuzey sınırlarını devlet ormanı, doğu sınırını Karabük-Bartın karayolu belirler..ġimdiki sahanın kullanım durumu, bitki örtüsü ve alan üzerindeki talepler göz önünde bulundurularak tümü planlanmıģtır. 5.Yasal Konum: Saha,. Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü nün teklifi üzerine, Orman Genel Müdürlüğünün olurları ile 2005 yılında Mesire yeri olarak ayrılmıģtır 6. Alan: Safranbolu ilçe sınırları içerisinde kaldığından bu bölgedeki insanlar tarafından ziyaret edilmektedir. Ayrıca Safranbolu ya gelen turistlerinde ilgisini çekmektedir. 7. Sosyo-ekonomik-kültürel-tarihsel özellikler: Fiziksel Özellikler 8.1. İklim Özellikleri: Batı Karadeniz Bölümünde yer alan Karabük te kısmen Karadeniz ikliminin özellikelri görülmektedir. Ġl, kıyıdan içeride kaldığı için, Karadeniz in nemli havasından yeterince yararlanamamakta karasal iklimin özellikleri daha ağır basmaktadır Jeomorfoloji: Jeoloji: Karabük te III. Jeolojik zamanda oluģan, kalkerli arazileri geniģ yer kaplar. KireçtaĢları arasında killi ve kumlu tabakalarda bulunmaktadır.vadiler, kuvarternerde akarsuların geliģip, plato yüzeylerini yarmasıyla oluģmuģtur Hidroloji:Sahaya su transferi yapıldığından.su ihtiyacı karģılanmaktadır Flora ve Fauna: Saha genelinde hakim bitki örtüsü; genellikle Karaçamdir.Yer yer MeĢe de görülür. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu: Mesire yeri olarak ayrılan alanda orman ve tapu kadastro çalıģması yapılmıģtır. UlaĢım; mesire yeri Safranbolu Ģehir merkezine 10 km, uzaktadır. Safranbolu-Bartın karayolunun kenarında bulunmaktadır. Alan 1. derece deprem bölgesi kuģağında yer almaktadır. 10. Mevcut sorunlar:

121 Yenice Şeker C Tipi Mesire Yeri 1. Alanın Resmi Adı: Yenice ġeker C Tipi Mesire Yeri 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları: Karabük Ġli, Yenice Ġlçesi, ġimģirdere ĠĢletme ġefliği, ġeker Mevkii. Koordinatları: AteĢsiz Alan Y X AteĢ Yakılabilen Alan Y X Alanı: Sahanın toplamı ,306 m 2 (1,17 Ha). Ateşsiz Alan 883,149 m 2 (0,88 Ha.), Ateş Yakılabilen Alan 10854,157 m 2 (1,09 Ha.) 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Kuzey Anadolu sahil mıntıkasındaki dağlar üzerinde bulunması nedeniyle kısmen deniz ikliminin, kısmende kara ikliminin etkisi altındadır. Yazları serin, kıģları soğuk ve yağıģlıdır. 5. Yasal Konumu: OGM tarih ve sayılı yazı ekindeki 52 nolu OGM Oluru ile C Tipi Mesire Yeri olarak ayrılmıştır. Çok çeģitli ağaç, ağaçcık ve çalının yer aldığı bir ekosistem özelliği taģıması, olağanüstü boy ve çapta Porsuk(taxus baccata), Fındık(Corylus colurna) ve DiĢbudak(Fraxinus excelsior) bulunması, aralarında nesli tehlikeye düģmüģ veya düģebilir türlerin de yer aldığı eģsiz yaban hayvanları topluluğuna sahip olması kaynak değerlerini oluģturan bir alan yakınında olmasından dolayı WWF tarafından gelecek kuģaklara aktarılmak üzere Dünya üzerinde mutlak korunması gereken zenginliği 100 Sıcak noktadan biri olması ve ġeker Kanyonun giriģinde bulunması nedeniyle yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmesinden dolayı ziyaretçilerin Konaklama, Piknik ve Rekreasyonel ihtiyaçlarını karģılamak için ayrılmıģtır. 6. Yerleşimler ve Nüfusları: Alanın yakınında yerleģim vardır. Yıl içinde mevsiminde ve uygun zamanlarda günlük ortalama kiģi tarafında ziyaret edilmektedir. 7. Sosyo-ekonomik-kültürel-tarihsel özellikler: Alan üzerinde Tabiat anıtı ağacı bulunmaktadır. Özellikle Yenice Ormanları Flora ve Fauna bakımından zengin olması nedeniyle WWF tarafından gelecek kuģaklara aktarılmak üzere Dünya üzerinde mutlak korunması gereken zenginliği 100 Sıcak nokta üzerinde yer almıģtır. Ayrıca ġeker Kanyon giriģinde bulunması nedeniyle önemli bir yerdedir. 8. Fiziksel Özellikler(karasal-denizsel) 8.1. İklim Özellikleri: Nemli, yağıģlı ve sisli bir iklime sahip olan yöremizde yıllık ortalama sıcaklık 13,2 C 0, yıllık ortalama yağıģ miktarı 1242 mm, yıllık ortalama nispi nem % 75 olarak tespit edilmiģtir Jeomorfoloji: Arazi dağlık, engebeli ve sarptır. Kanyon giriģinde yer almaktadır. 102

122 8.3. Jeoloji: Karbonifer devrinin (Maritine) denizsel fasiline aittir. Ana kaya KumtaĢı, kalker ve konglomeralardan meydana gelmektedir Hidroloji: Sahada su kaynağı bulunmamakla birlikte sahaya 750 metre mesafede kaynak suyu mevcuttur. Sahanın su ihtiyacı bu kaynaktan sağlanmaktadır Toprak Yapısı : Toprak sığ ve taşlıdır. Genellikle kumlu kil, kumlu kireç ve marn lıdır Flora ve Fauna: Flora:Bulunduğu alan üzerinde ve çevresinde Porsuk(Taxus baccata), Fındık(Corylus colurna), DiĢbudak(Fraxinus excelsior), Kayın(Fagus orientalis), Ihlamur(Tilia tomentosa), KuĢ Üvezi (Sorbus aucuparia), Akçaağaç Yapraklı Üvez (Sorbus torminalis)çınar Yapraklı Akçaağaç(Acer platanoides), Kayacık(Ostrya carpinifolia), Gürgen(Carpinus betulus),göknar(abies bornmülleriana), Kavak(Populus) ve ġimģir (Buxus sempervirens). Fauna: Bulunduğu alan üzerinde ve çevresinde Geyik(Cervus elaphus), Karaca(Capreolus capreolus), Ayı(Ursus arctos), Domuz(Sus scrofa), Kurt(Canis lupus), Tilki(Vulpes vulpes), Sansar(Martes sp.), VaĢak(Lynx lynx), Yaban Kedisi(Felis sylvestris), TavĢan(Lepus europaeus), Çulluk(Scolopax rusticola), Alakarga(Garrulus glandarius), Tahtalı Güvercin(Columba palumbus), Atmaca((Accipiter sp.), Ġspinoz(Fringilla coelebs), ve Karatavuk(Turdus merula) 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu: Mülkiyeti Devlet Ormanı; Şimşirdere İşletme Şefliği, Şeker mevkiinde yer almaktadır. Yenice İlçe merkezinden 4,7 Km, Karabük İlinden 30 km mesafe de olup Yenice Karabük karayolundan 700 m içeride yer almaktadır.. Yenice ormanlarında bulunan TKA, Anıt Ağaçlar ve Şeker Kanyonun yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmesi nedeniyle ziyaretçilerin Çadır, Piknik ve rekreasyonel ihtiyaçlarını karşılamak için ayrılmış bu alanda 1. Ateşsiz Piknik Alanı 2. Ateşli Piknik Alanı 3. Spor Alanı 4. Çocuk Oyun Alanı 5. Doğal Yürüyüş Parkuru 6. Otopark 7. Tuvaletler 8. Biri Asma ve diğeri Ahşap Olmak üzere 2 adet Köprü 9. Üç Adet ÇeĢme yapılmıģ olup alan içine Piknik Masaları, Çöp Kutuları ve Tanıtım levhaları yerleģtirilmiģtir. 10.Mevcut sorunlar: --- KAYNAKLAR : Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Karabük Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2010 Yenice Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2010 Eskipazar Orman ĠĢletme Müdürlüğü,

123 (G). TURĠZM G.1. Yörenin Turistik Değerleri G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri G Konum Karabük Ġli Turistik Harita (1/25.000) Kaynak: Karabük Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,

124 Ġlimiz Karabük, çevresindeki tarihi ve doğal güzellikleri ile büyük bir turizm merkezi konumundadır. Ġlimizin Ankara ve Ġstanbul gibi metropollere yakın olması, alternatif turizm olanaklarının bulunması Ġlimiz için bir avantaj teģkil etmektedir. Son yıllarda dünya turizm talebi alternatif turizme yönelmiģ, Karabük ve Ġlçeleri bu alanda önemli turizm değerlerine sahiptir. Tarihi evleri ve eserleri, doğal güzellikleri ile 1994 yılında Safranbolu, UNESCO tarafından Dünya Mimari Miras Listesine alınmıģtır. Tarihi ev Yayla Mağara Kaya Mezarı Mesire yeri ÇeĢme Su kemeri Tarihi köprü Tarihi hamam Safran ġehirlerarası yol Köy yolu Kanyon Akarsu ġehir merkezi Göl Üzüm bağları Canlı balık Doğal hayatı koruma alanı Restorant Safranbolu Ġlçesi Turistik Harita (1/25.000) Kaynak: Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,

125 G Fiziki Özellikleri Ġlimiz Merkez ve Ġlçeleri doğal güzellikleri ormanlar, yaylalar, mağaralar, kanyonlar ve yöreye özgü ürünlerden oluģmaktadır. Bölgede yüzey örtüsü büyük ölçüde ormandır. Yükselti farklılıkları iklim ve bitki örtüsüne etki ederken bir yandan da çeģitli sporlar için uygun bir ortam oluģmuģtur. Yoğun orman alanları ve coğrafi yükseltiler bölgede yayların oluģumuna imkan sağlamıģtır. Jeolojik oluģumların yanı sıra derin ve uzun kanyonlar kilometrelerce uzanan mağaraların oluģumuna sebep olmuģtur. Uluyayla da henüz yeterince keģfedilmemiģ büyük bir mağara giriģi ile ormanın iç kesimlerinde derin çukurluk biçiminde ilginç jeolojik oluģumlar mevcuttur. Mağaralar : Bulak Mencilis Mağarası: Safranbolu Ġlçesinin 10 km. kuzeybatısında, Manastırtepe ile Mağara deresinin baģlangıç noktasında yer alır. Bulak Mencilis Mağarası; kuzey-güney doğrultulu yatay olarak geliģmiģ, çok katlı, kaynak konumlu, aktif ve fosil bölümlerden oluģan bir mağaradır.bütün kollarıyla 6052 m. olan Mencilis Mağarası, toplam uzunluğu ile Türkiye nin 4. büyük mağarasıdır. Mencilis mağarasının, farklı yükseltilerde bulunan ve birbirleriyle bağlantılı olan üç giriģi ve alt katta (aktif galeri) bulunan ve zaman zaman hızlı akıģı olan yer altı deresi nedeniyle farklı değiģken bir havası vardır. Tursima açılan orta katın sıcaklığı ºC ve nemlidir. Ayrıca mağaranın süzülmüģ polen ve tozlardan arınmıģ, bol oksijenli havası rahat nefes almayı sağlamaktadır. Mağarada yarasa dıģında karakteristik bir canlı topluluğuna rastlanmamıģtır. Mağara sisteminin oluģum mekanizması: Su, mağara atmosferi ile karģılaģtığında havadaki CO 2 miktarı az olduğundan, su bünyesinde bulunan CO 2 yi mağara atmosferine bırakırken mağara yüzeyinde CaCO 3 ve MgCO 3 çökelmeleri yani damlataģ oluģumları geliģir. 106

126 Yaylalar ve Mesire Yerleri : Ġlimiz merkez ilçesinde Avdan Yaylası, Sorgun Yaylası, Dede Yaylası, Büyük Düz Yaylası, Küçük Düz Yaylası, Çakıören Yaylası, Küçük Yayla, Bostancık Düzü Yaylası ve Arıcak Yaylası bulunmaktadır. -Sorgun Yaylası : Karabük-Yenice-Eskipazar arasında kalan Sorgun Yaylası yaklaģık1600 m. yüksekliktedir. yüksekliktedir. Yayla bol su kaynaklarına sahiptir. Treacking ve çim kayağı faaliyetleri için uygundur. Safranbolu Ġlçemizde ; -Sarıçiçek Yaylası : 1700 m. yükseklikte olup orman dokusu açısından oldukça zengindir. - Uluyayla : 1100 m. yüksekliğindeki yayla 6,5 km. uzunluğunda, m. geniģliğinde düz ve geniģ çayırlıklardan oluģmaktadır. Bir gölet ve oldukça büyük bir mağara bulunan Uluyayla, sporcular için oldukça elveriģlidir. Yenice Ġlçemizde ; Göktepe Yaylası, Yatsıyurt Yaylası, Alaboğa Yaylası, Karaboğa Yaylası, Meğre Yaylası, BağbaĢı Yaylası bulunmaktadır. -Gökpınar Yaylası : 4 hektarlık bir alanın Arboratum sahası olarak tescil edilmesiyle genellikle ormancılık alanında araģtırma yapan bilim adamlarının dikkatini çekmekte ve bilimsel çalıģmalar yapılmaktadır. -Göktepe Yaylası : Geleneksel Zümrüt Yenice Göktepe ġenliklerinin yapıldığı, Yenice nin en güzide ve halk tarafından yaz ayları boyunca dinlenmek ve piknik yapmak üzere tercih edilen orman içi sayfiye yeridir. Eskipazar Ġlçemizde ; Belen Yaylası, Kabaarmut Yaylası, Bürnük Yaylası, Elaman Yaylası, Kuyucak Yaylası, Yalakuz Eğriova Yaylası, Dede Yaylası bulunmaktadır. -Dede Yaylası : YaklaĢık 1600 m. yüksekliktedir. -Eğri Ova Mesire Yeri : m 2 yüzölçümünde 5 m. derinliğinde suni gölet bulunmaktadır. Ovacık Ġlçemizde ; Boduroğlu Yaylası, Eybeliler Yaylası ve Göl Yayla bulunmaktadır. 107

127 ġifalı Sular : -Acısu : Böbrek ve romatizma hastalarının Ģifa niyetine kullandıkları acısu kaynaklarından en bilineni olan Sarıot, orman bölgesinde olup Yenice ye 30 km. mesafededir. -Akkaya (Ġmanlar Köyü) Termal Kaynağı : Eskipazar Ġlçesi nin doğusunda Ġmanlar Köyü yakınındadır. Kaynak, ortasında uzunlamasına büyük bir çatlak bulunan ve bir yanı oldukça sarp olan kayalardan çıkmaktadır. Tepe noktasından baģlayarak kayaların basamak bölümünde üç doğal havuz oluģturan kaynak suları, ortaklama 25 C sıcaklıktadır. Akkaya Termal kaynağında saniyede ortalama 4 lt. su çıkmaktadır. Bu suların oluģturduğu havuzlardan en büyüğü ve suyu en sıcak olanı üst basamaktadır. Alkalik bikarbonatlı termal suyun bileģiğinde yüksek oranda karbondioksit ve kükürtlü hidrojen bulunmaktadır. Kükürt oranı yüksek olduğundan kronik iltihaplı jinekolojik sendromların tedavisinde etkili olduğu bilinmektedir. Kanyonlar : Safranbolu Ġlçemizde bölgedeki kanyonlar jeolojik uzun ve derin kanyonları oluģturmuģtur. Tokatlı, Düzce ve Sakaralan kanyonları turizm amaçlı kullanılmaya baģlanmıģtır. Kirpe (Düzce) Kanyonu 3 km. devam etmekte olup küçük çağlayanlar, su göletleri ve doğal oluģumlarla bir tabiat harikasıdır. Kanyon Safranbolu ya 10 km. olup Konarı Köyü ndedir. Karabük Yenice Karayolunun 3. km. sinde yer alan ġeker Mevkiinden baģlayan ġeker Kanyonu nun toplam uzunluğu 6,5 km., yüksekliği 100 metreden baģlayıp 250 metreye kadar yükselmektedir. Kanyonun kayaları, kaya tırmanıģları için uygun bir yapıya sahiptir. Ġncekaya Kanyonu, üzerinde Ġncekaya Su Kemeri nin de bulunduğu oldukça dik ve derin yamaçlara sahiptir. Düzce Kanyonu 108

128 Av Alanları : Eskipazar Ġlçesinde Avcılar ve Atıcılar Derneği haziran, temmuz ve ağustos aylarında sürek avcılığı düzenlemektedir. Bölgede bol miktarda yaban domuzu olup az sayıda tilki, ayı, keklik, çıran, kara tavuk, çulluk ve bıldırcına rastlanmaktadır. G.1.2. Kültürel Değerler Karabük ve çevresinde, yazısız kültür dönemini aydınlatmaya yönelik olarak yapılan arkeolojik araģtırmalar çok yenidir. Önemli sayılabilecek toplam 32 tümülüs ve dört büyük höyük bulunmaktadır. Bunlardan 24 tümülüs Safranbolu ile Eflani arasında, 5 tümülüs Eskipazar da ve 3 tümülüs Ovacık ta bulunmaktadır. Höyüklerden 3 tanesi Eflani de, 1 tanesi de Eskipazar Ġlçe sınırları içinde yer almaktadır. Hititlerin MÖ tarihinde yıkılmasından sonra Frig Karabük ve çevresi etkisi altına girdi. Friglerin yöremizde yerleģmiģ olarak göründükleri yer Ovacık Ġlçesine bağlı KıĢla Köyü dür. Burada bulunan Hesem Değirmen adı verilen yapının kapısı Frig dönemine aittir. Yöremizde, Roma Döneminden kalma birçok yapı, mezar ve yerleģim alanı bulunmaktadır. Bu dönemin en önemli yerleģim alanı Eskipazar sınırlarındaki Hadrianopolis Kentidir. MS. 126 yılında bu adı alan kentin asıl ismi Kaisareis Proseilemmenitai dir. Roma Döneminden kalma ünlü yapıtlar arasında Sipahiler Köyü Küre Havuzu, Safranbolu da Hacılarobası Köyü nde bulunan Ġnkaya Kaya Mezarlığı, Akveren ve Yörük Köyleri arasında kalan Horozini Kaya Mezarları yer almaktadır. Eskipazar Ġlçesine bağlı Deresamail (Değirmendere Mahallesi), Boncuklar (Yahyalar Mahallesi) ve TamıĢlar (Emiroğlu Mahallesi) köylerinde bulunan 20 ye yakın Grekçe yazıt, yöreye iliģkin önemli bilgiler vermektedir. Buna göre; merkez Deresamail arazisindeki Asar Tepe olmak üzere bu köy ve mahallelerin bulunduğu bölgeye Kimistene adı verilmektedir. Kimistene ye bağlı Endeiron Köyünün bugün Emiroğlu adıyla yaģadığı ve bu köyün kurucularının MS. I. yy. da eski Yugoslavya nın Dalmaçya bölgesinde bulunan Enderondan gelmiģ olduğu tapınak yazıtlarından anlaģılmaktadır. Ġlimizde tespit edilebilen 28 adet arkeolojik alan, 5 adet Kentsel Sit Alanı, 4 Adet Doğal Sit Alanı, 1417 adet tescilli eser, 693 adet yazma eser, 1088 adet basma eser, 32 adet tümülüs, 4 adet höyük, 100 den fazla kaya mezarının yanında, tescili yapılmamıģ envanterleģmemiģ binlerce kültür varlığına sahiptir. Karabük Merkezdeki Sit Alanları : - Karabük YeniĢehir Mahallesi Kentsel ve III. Derece Doğal Sit alanı - Zopran Köyü Ürküt Bağları Mevkii I. Derece Doğal Sit - Bulak Köyü Bulak (Mencilis) Mağarası Doğal Sit - ÖdemiĢ Köyü Alman Mezarlığı Mevkii I. Derece Arkeolojik Sit - Cemaller Köyü I. Derece Arkeolojik sit - Çukurca Köyü Kocaağsak Mah. Ademlik Mevkii I. Derece (Nekropal) Arkeolojik sit - Bulak Köyü 1212 parsel I. Arkeolojik Sit - Sipahiler Köyü Küre Havuzu Arkeolojik Sit - Bürnük Köyü Demirciler mah. Ciğiltepe Mevkii I. Derece (Nekropal) Arkeolojik sit - ÜçbaĢ Köyü Örentarla Mevkii I.-III. Derece Arkeolojik Sit - Bulak Köyü yerleģim alanı sit alanı - Akören Köyü Dikmen Mevkii I. Derece Arkeolojik sit - ÜçbaĢ Köyü Güvenceağzı tepe ile Çakmak tepe arası I. Derece Arkeolojik sit 109

129 Eflani Ġlçesindeki Sit Alanları : - Karacapınar Köyü Kentsel Sit - Esencik Köyü Saray Mevkii Arkeolojik Sit - Alpagut Köyü Kasımaltı Mevkii arkeolojik sit - Mezarlıktepe Mevkii arkeolojik sit - Hacımedanlar Mevkii arkeolojik sit Eskipazar Ġlçesindeki Sit Alanları - Budaklar Köyü Hacamatlar Mah. I. Derece Arkeolojik Sit - Karahasanlar Köyü Kocabağ Mevki I. Derece Arkeolojik Sit - Beytarla Köyü Adnan Erkeç Tarlası I. Derece Arkeolojik Sit - Büyükyayalar Köyü I. Derece Arkeolojik Sit - Budaklar Köyü 106 ada 13 parsel I. Derece Arkeolojik Sit - Budaklar Köyü 106 ada 119 parsel I. Derece Arkeolojik Sit - Deres Köyü Asartepe Mevki I. Derece Arkeolojik Sit - Kuzviran Köyü Mezarlıkaltı mevkii I. Derece Arkeolojik Sit - Büyükyayalar Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Yenice Ġlçesindeki Sit Alanları : - Yenice Gökbel Köyü Hamazkırı mevkii I. Derece Arkeolojik Sit - Kale Köyü Alakilise ve Çukurcak Bayırı mevkii I. Derece Arkeolojik Sit - Tır Köyü Üçevler Mevkii I. Derece Arkeolojik Sit - Merkez Demirciler Mah. - Çengeller Köyü Fındıklıtepe Mevkii I. Derece Arkeolojik Sit Safranbolu Ġlçesindeki Sit Alanları : Safranbolu, sahip olduğu kültürel mirası ve burası korumadaki baģarısı sayesinde 1994 yılında UNESCO tarafından Dünya Miras Kenti unvanını almıģ, bu da Safranbolu nun tüm dünyada daha çok ilgi çekmesini sağlamıģtır. - Safranbolu Bağlar Kesimi ve ÇarĢı kesimi I. Derece Arkeolojik Sit ve Doğal Sit - Yörük Köyü Kentsel Sit - Sırçalı Köyü Sağırtepe Mevkii I. Derece Arkeolojik sit - Hacılarobası Sallar Mah. I. Derece Arkeolojik Sit - AĢağı Güney Köyü AslantaĢ, Sarıkaya ve KöĢklü Pınar mevkii Yörük Köyü : Safranbolu nun küçük bir modeli olan Yörük Köyü, 1997 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından bir Türkmen köyü olması sebebiyle tamamen kentsel sit alanı içerisine alınarak korunması kararlaģtırılmıģtır. Bunlar: 1 adet ÇamaĢırhane (Sanat Evi olarak kullanılmakta), 2 adet ÇeĢme, Köy Odası, Hamam Kalıntısı, Misafirhane, 2 adet Cami, 85 adet Korunması gerekli Sivil Mimari Yapı ile Köy mezarlığında bulunan 51 adet mezar taģları tescil edilmiģtir. 16.yüzyılda Safranbolu yöresinde yaģayan göçebe cemaatlere Yörükan-ı Taraklı yada Yörükan-ı Taraklıborlu adı verilmektedir. Osmanlı Ġmparatorluğu döneminde Safranbolu, biri bugünkü Ġlçe merkezinde Medine-i Taraklıborlu diğeri merkezi bugünkü Yörük Köyü (Nefa-i Yörük) adını taģıyan aģiretler için kurulmuģ olan Yörükan-ı Taraklıborlu adını taģıyan iki ayrı kazadır. Yörük Köyü ile ilgili yazılı efsanelerde, Yörüklerin 14. ve 15. yüzyıllarda göçer durumda oldukları, kendilerine özgü vergi düzeni ile ayrı bir kariye teģkil edecek Ģekilde bir kadıya bağlanıp zaman içerisinde yerleģtirildikleri ve bu kazanın merkezi olarak bugünkü Yörük köyünün tespit edildiği ve uzun sürede, yüzyıllar boyunca konumlarını devam ettirdikleri 110

130 anlaģılmaktadır. Köyün efsanede yer aldığı Ģekilde Karakeçili aģiretine bağlı oymaklar ve Taraklı aģireti mensupları ya da bütününden oluģan biçimde kurulmuģ olması kesin olmamakla birlikte ihtimal dahilindedir. Safranbolu nun aksine arsa ve engebeli arazi sorunu olmayan Yörük lüler evlerini nerede ise bitiģik nizam inģa etmiģlerdir. Anadolu köylerinde genellikle görülen ev kümelenmesi yerine ana cadde boyunca yapılanmıģlardır. Ana cadde sonundaki meydandan açılan düzenli sokaklar da bile bitiģik nizam havası devam etmektedir. Tarihi Yapılar Ġlimiz Merkez Tarihi Yapılar Kaya Mezarları Bürnük Köyü Kaya Mezarları : Bu köyde mezarlar dört bölgede toplanmıģtır. *Yazıcılar Mahallesinin on dakika kuzeyinde bulunan Kayalık Mevkiindeki üç adet mezar (Kayalık mezarları) *Köseköy deki birisi tamamen kaybolmuģ durumdaki 5 adet mezar (Köseköy kaya mezarları) *KıĢla mevkiindeki 6 adet kaya mezarı *Kapaklı Mahallesindeki bir adet kaya mezarı Yukarı Kızılcaören Kaya Mezarı: Bu köyde üç tane kaya mezarı bulunmaktadır. Arkeolojik Değerler : 24 tümülüs Safranbolu ile Eflani arasında, 5 tümülüs Eskipazar da ve 3 tümülüs Ovacık ta bulunmaktadır. Höyüklerden 3 tanesi Eflani de, 1 tanesi de Eskipazar Ġlçe sınırları içinde yer almaktadır. Karabük Merkez Ġlçeye bağlı ÜçbaĢ, AktaĢ ve onun yukarısındaki Avdan Yaylasına uzanan bölgede Roma Dönemine ait antik bir yerleģim alanının olabileceği düģünülmektedir. Yapılacak arkeolojik kazılarda antik kent buluntularının artacağı sanılmaktadır. Ayrıca Sipahiler Köyü nde bir tapınağa ait harabelerin ve buna ait sütunların varlığı, burada da eski bir yerleģme yerinin olabileceği düģüncesini kuvvetlendirmektedir. Safranbolu Ġlçesi Tarihi Yapılar Camiler Eski Cami / Gazi Süleyman PaĢa Camisi: Cami-ı Kebir Mahallesindeki caminin yazıtı bulunmadığından kesin yapım tarihi saptanamamıģtır. Mimari açıdan Eski Cami, kare planlı, moloz taģtan yapılmıģ beden duvarları bulunan, ahģap örtülü yalın bir yapıdır. Mihrabı ahģap mimberi, kadınlar mahfili bulunmaktadır. Caminin içinde özellikle belirtebilecek bezeme örneğine rastlanmamaktadır. Köprülü Mehmet PaĢa Camisi: ÇeĢme Mahallesinde Safranbolu ÇarĢısı nın içindedir. Bu yapının da yazıtı yoktur. Ancak yapımını sağlayan Sadrazam Köprülü Mehmet PaĢa tarafından 1661/1662 yılında ibadete açıldığı anlaģılmaktadır. ÇarĢıdan büyük kemerli bir kapıdan avlusuna girilmektedir. Ayrıca Arasta ya açılan bir diğer kapısı vardır. Caminin ana mekanı kare planlıdır; üstünü tromplarla geçilen bir kubbe örtmektedir. Bu kubbenin oturduğu sekizgen kasnak dıģardan payandalarla desteklenmiģtir. BeĢ bölümlü beģik tonozlarla örtülü bir son cemaat yeri vardır. Cami tümüyle XVII. Yüzyılın özelliklerini belirgin bir Ģekilde ortaya koymaktadır. Avlusunda GüneĢ Saati ile Muvakkithane binası bulunmaktadır. 111

131 Hidayetullah Camisi: Musalla Mahallesinde giriģ kapısı üzerinde iki yazıttan 1718/1719 tarihlisinden Hidayet Ağa tarafından yaptırıldığı, tarihlisinden ise Hacı Süleyman Efendi tarafından onarıldığı anlaģılmaktadır. Moloz taģtan duvarları, ahģap örtüsü, yarım kalmıģ minaresi bulunan bu yapının kareye yakın bir planı vardır. Ġçeride ayrıca altı ahģap direk üzerine oturan kadınlar mahfili bulunmaktadır. Geometrik motiflerden oluģan bezemeleri içeren mimberi, yapının bezemeli tek noktasıdır. TaĢ Minare Camisi: Hüseyin Çelebi Mahallesi TaĢ Minare Sokağındadır. Bu yapının da yazıtı yoktur. Kare planlı, beden duvarları moloz taģtan, ahģap örtülü, taģtan tek Ģerefeli ve yivli minaresi bulunan caminin mimberi de yalın ve ahģaptır. Devrini belirleyecek bezemeye rastlanmamaktadır. Dağdelen Camisi: Akçasu Mahallesindedir. GiriĢ kapısı üzerindeki yazıttan 1767/1768 tarihinde Hacı Mehmet adlı bir kiģi tarafından yaptırıldığı anlaģılan cami, moloz taģtan tek kubbeli bir yapıdır. Tromplardan sekizgen kasnağa, oradan kubbeye geçilmekte, üstte diğer bazı yapılarda olduğu gibi kiremit örtü bulunmaktadır. Son cemaat yeri beģ bölümlüdür. Kazdağlıoğlu Camisi: ÇeĢme Mahallesinde Safranbolu ÇarĢısının giriģindedir. GiriĢ kapısı üzerindeki yazıttan 1778 tarihinde Borlu Ayanı Hacı Halil Mahallesinde Kazdağlıoğlu Mehmet Ağa tarafından yaptırıldığı anlaģılmaktadır. TaĢ ve tuğladan tek kubbeli olarak yapılmıģ bu yapıda tromplardan kasnağa, oradan kubbeye geçilmektedir. Üç bölümlü bir son cemaat yeri vardır. Ortadaki kubbe, yanlarındakiler ise aynalı tonozlarla örtülüdür. ġahsa ait olan Kazdağlıoğlu Cami, Safranbolu Belediyesine devredilmiģ, devrini takiben Yazma ve Basma Eserler Kütüphanesi olarak bir süre değerlendirilmiģtir. Akçasu Lütfiye Camisi: Akçasu Mahallesinde Akçasu Deresinin üzerinde yapılmıģtır. Caminin giriģ kapısı üzerindeki yazıttan 1878/1879 yılında Hacı Hüseyin Hüsnü tarafından yaptırıldığı anlaģılmaktadır. Akçasu üzerine yapılan bir kemere oturan, moloz taģlardan yapılmıģ, ahģap örtülü bu cami dikdörtgen planlıdır. Ġzzet Mehmet PaĢa Camisi: Safranbolu çarģısındadır. Son cemaat yeri sütunları üzerindeki yazıdan 1902/1903 yılında onarım gördüğü öğrenilen yapı, III. Selim in Sadrazamı Ġzzet Mehmet PaĢa tarafından 1796 tarihinde yaptırıldığı, kapısı üzerinde mermer kabartma sülüs ile yazılmıģ kitabesinde anlaģılmaktadır. Ortadaki kubbeli, yanlardakiler aynalı tonozlu olmak üzere üç bölümden oluģan son cemaat yerinin sağında tek Ģerefeli taģtan minare yer alır. Yapının bütün örtü elemanları dıģtan kurģunla kaplanmıģ, bu yönden Safranbolu camileri içinde tek örnek olarak kalmıģtır. Ayrıca yapının bezemeleri devrinin anlayıģını yansıtacak nitelikle ele alınmıģtır. 18. yüzyılda Türk mimarisinde ve bezemesindeki batı etkilerinin Anadoluya yansıması konusunda bu yapı oldukça fikir vermektedir. Mescit/Zülmiye Camisi: ÇeĢme Mahallesinde kendi adıyla anılan Mescit Sokak üzerindedir. Hattat Mehmet Mahzı tarafından yazılmıģ kırık yazıtından 1883/1884 yılında yapıldığı anlaģılan cami, moloz taģtan gövdeye, ahģap örtüye sahiptir. Dikdörtgen planlı, giriģin sağında tek Ģerefeli minaresi, içeride üç bölümlü bir kısmı eklenmiģtir. Kıran (Sen Stefanos) Kilisesi (Ulu Camii): Bu kilise, Miladi 515 yılında inģa edilmiģtir yılında bir onarım gören bu kilise, 1956 yılından bu yana cami olarak kullanılmaktadır. Kaleler Safranbolu Kalesi: Bu kalenin sur ve duvarları bütünüyle yıkılmıģtır. 20 m. yüksekliğinde olduğu tahmin edilen bu kalenin yeri 1976 yılında yanan eski hükümet konağının olduğu yerdir. Bizans Döneminde yapıldığı ve o dönemde Dadybra Kalesi olarak anıldığı bilinmektedir. Medreseler Gazi Süleyman PaĢa Medresesi: Cami-Kebir Mahallesinde, Eski Caminin alt kısmındadır. XIV. Yüzyılın ilk çeyreğinde yapılmıģ olması mümkün bu yapı, değiģtirilerek bir süre ilkokul, öğretmenler lokali, sinema olarak kullanılmıģtır. 112

132 Tekkeler Kalealtı Tekkesi: Eski Tekke Mahallesindedir. Bu tekkenin önemli yanı ayaktaki Osmanlı devri yapılarının en eski tarihli olmasındandır. Mescitin son cemaat yerindeki yazıttan 1550 (M.) tarihinde yapıldığı anlaģılmaktadır. Tekke bölümü günümüze ulaģmadığı için plan Ģeması, mescit kısmıyla iliģkisi konusunda bilgi bulunmamaktadır. Ali Baba Tekkesi: ÇavuĢ Mahallesinin Kemer Ağzı Sokağındadır. Güney duvarı üzerindeki yazıt 1823/1824 tarihinde yapıldığını göstermektedir. Bu yapıdan ayakta kalan mescit kısmı moloz taģtan yapılmıģ, dikdörtgen bir plana sahiptir. Haydar Ağa Tekkesi: Bugün mevcut olamayan bu yapı için kaynaklardan edinilen bilgilere göre kentin Ġsmet PaĢa Mahallesinde, derenin kenarında olduğu sanılmaktadır. Safranbolu da bir süre kaymakamlık yapan Amasralı Haydar Ağa tarafından yaptırılmıģtır. Türbeler Hasan PaĢa Türbesi: Safranbolu ya egemen Hıdırlık denilen bir tepe üzerinde yer almaktadır. Sekizgen planlı ve kesme taģtan yapılmıģtır. Sandukası yaldızlı ve çok görkemli bezemelerle süslenmiģtir. ġeyh Mustafa Türbesi: Safranbolu-Kastamonu arasındaki Araç yolunun sağına yer alır. Yapının üzerinde iki yazıt bulunmaktadır. Kare gövdeli, üstü ahģap çatı ile örtülü bu yalın yapıda dikkati çeken nokta içeride iki sıra halinde yerleģtirilmiģ 5 sandukanın yer almasıdır. Hacı Emin Efendi Türbesi: Dikdörtgen planlı, moloz taģtan yapılmıģ, ahģap çatıyla örtülmüģtür. Üç tahta sanduka bulunmaktadır. Ali ve Hasan Baba Türbeleri: ÇavuĢ Mahallesinde Kemerağzı sokaktadır. Kesin yapım tarihini veren bir yazıt yoktur. Dikdörtgen planlı aynalı tonozla örtülü kesme taģtan yapılmıģ, dıģ köģeler kesilmiģ; içeride ise buralara niģler konmuģtur. Üç sanduka bulunmaktadır. Hanlar Cinci Hanı: ÇeĢme Mahallesinde Akın Sokağında çarģının merkezindedir. Safranbolu nun en anıtsal yapısı olan Cinci Hanı nın kesin yapım tarihini verecek bir yazıtı yoktur. Sultan Ġbrahim zamanında Cinci Hoca nın yaptırdığı bu yapının, tarihleri arasında tamamlanmıģ olması mümkündür. Kesme ve moloz taģtan yapılmıģ olan han iki bölümden oluģmaktadır. Ortadaki avluya açılan iki katlı revakların gerisine odalar yerleģtirilmiģ, güneybatısına ise avludan geçilen ahır bölümü konmuģtur. Ayrıca, hanın ana kapısı üzerinde çıkmalı bir kısım bulunur. Ortadaki havuz, genel çizgilerini bugün de korumaktadır. Eski Hamam: ÇeĢme Mahallesindedir. Bu yapının büyük bir olasılıkla Bizans döneminden kalma bir yapı olduğu, Bizans harflerinden oluģan kitabesinden anlaģılmaktadır. Kadınlar ve erkekler için iki ayrı bölüme sahiptir. Halen kapalı olan bu hamam restore edilmemiģtir. 113

133 Yeni Hamam (Cinci Hamam): ÇeĢme Mahallesinde çarģının içindedir. Kadınlar ve erkekler kısmından oluģmaktadır. Ġki bölümün planının aynı olduğu bu hamam, haçvari sıcaklıklı hamamlar grubuna girer. Türk hamam geleneğinde belirgin bir özellik olarak her iki bölümün giriģlerinin farklı sokaklara açılmasının dıģında farklı bir özellik taģımayan bu hamam Safranbolu nun en özellikli hamamlarının baģında gelmektedir. ÇeĢmeler Ġlçedeki kitabeli çeģmelerin isimleri ve yapım tarihleri Ģu Ģekildedir: Köprülü ÇeĢmesi TaĢ Minare ÇeĢmesi HıĢır Pınarı ÇeĢmesi PaĢa Pınarı ÇeĢmesi Hacı Mehmet Ağa Antepzade Hacı Mehmet ÇeĢmesi 1811 Tuzcu Pınarı ÇeĢmesi Kilci Salih PaĢa ÇeĢmesi Çatalpınarı ÇeĢmesi KöprübaĢı ÇeĢmesi Alabekir ÇeĢmesi ÇalıĢdar ÇeĢmesi 1850 Fatma Hanım ÇeĢmesi Hacı Kamil Efendi ÇeĢmesi Sadullah ÇeĢmesi Karakullukçu ÇeĢmesi 1874 Cilbir Pınarı ÇeĢmesi Kadı Efendi ÇeĢmesi 1896 Mescit/Hamidiye ÇeĢmesi 1905 Ekmekçi Numan ÇeĢmesi Serkatip ÇeĢmesi 1910 ġükrü Efendi ÇeĢmesi

134 Köprüler TaĢköprü: Köprünün yapım tarihini belirten yazıtı yoktur. Osmanlılar tarafından yapıldığı sanılmaktadır. 34 mm uzunluğunda, iki kemerli, yalın görünüģlü bir yapıdır. Tokatlı Köprüsü: 1778 yılında Kazdağlıoğlu tarafından su köprüsü olarak yapıldığı, daha sonra yılında Ġzzet Mehmet PaĢa tarafından geçit durumuna getirildiği söylenmektedir. Bu yapı, 40 metre uzunluğunda, 15 metre açıklıklı tek bir kemerden oluģan 6 metre geniģliğinde, 30 metre yüksekliğindedir. Ġncekaya Su Kemeri: Sadrazam Ġzzet Mehmet PaĢa nın yenileyerek kente kazandırdığı eserdir. Mimari değer taģıyan Bizans döneminden kalma bu eserin, tarihlerinde tamirat geçirdiği bilinmektedir. 116 metre uzunluğundaki su kemeri yerden yaklaģık 60 metre yüksekliktedir. Bu kemerin toprak üzerindeki 5 kemerli bölümü tamamen taģtan ve horasan harcı ile yapılmıģtır. Suyun akıģ hızının dengelenmesi için su kemeri üç kıvrımlıdır. Buradan geçen su Asmazlar Havuzlu Konağının bahçesinde bulunan su terazisinden kente dağıtılır. İncekaya Su Kemeri Kaya Mezarları Çatalin Kaya Mezarı: 10 metre yüksekliğinde bir kayaya oyulmuģtur. Mezarda iki sütunlu bir giriģ yeriyle bir oda bulunmaktadır. Sütunlarda baģlık ve kaide yoktur. Gövdeleri dörder köģelidir. Sarıyan Kaya Mezarı: Mezarın önünde atnalı biçiminde giriģ yeri vardır. Kapısı kare Ģeklindedir. Odanın boyu 2 m., eni 1.90 m., yüksekliği 1.50 m. olup tonozludur. Ġçinde üç tane ölü sediri vardır. Hacılarobası Köyü Kaya Mezarları: Bu mezarların bir tanesinde kitabe vardır. Odanın kapısının sağ tarafında bulunan 0.54 x 0.84 m. büyüklüğünde Grek harfleriyle yazılmıģ altı satırlık bu kitabe zamanla okunamayacak hale gelmiģtir. Üçbölük Köyü Kaya Mezarları: BeĢ tane kaya mezarı vardır. Bunlardan birincisi köyün alt giriģinde, yolun kenarındaki bir bahçededir. Diğer mezarlar Yukarıharman, Üzümlüin, Ġncirli TaĢ, Gölpınarı kaya mezarlarıdır. 115

135 ÇavuĢlar Köyü Kaya Mezarı: Bu kaya mezarları dört mevkiide toplanmaktadır. Pınarini denilen yan yana mezarlar yan yana iki odadan ibarettir. Safranbolu da bu kaya mezarlarından baģka Akören (Akveren) Köyünün 200 m. kuzeyinde Ambar kaya mezarı; Akveren ve Yörükköyü arasında Kepez denilen kaya sinsilesi üzerine oyulmuģ beģ odadan ibaret Horozini kaya mezarları; ġeyh Mustafa Efendi türbesinin on metre batısında Kızlar Kümbeti yer almaktadır. Hacılarobası Kaya Mezarları Saat Kulesi Çatalin Kaya Mezarı III. Selim in Sadrazamlarından Ġzzet Mehmet PaĢa tarafından tarihleri arasında yaptırılmıģtır. Kiremitli çatısı bulunan saat kulesinin yüksekliği 20 metre kadardır. 7 günde bir kurulan saat zembereksiz olup, 60 kg. lık bir ağırlıkla çalıģmaktadır. GüneĢ Saati Köprülü Mehmet PaĢa Camisi avlusundadır. Basit tip, yatay güneģ saatleri grubundandır. Osmanlı dönemine ait 95 adet güneģ saatinden birisidir. Tarihi güneģ saati 116

136 mermer levhanın üzerinde bulunan üçgen Ģeklindeki madeni bir plakanın gölgesi ve plakanın teģkil ettiği eģit açılara sahip çok sayıdaki çizgi ile zamanı tayin eder. Mermer plakanın üzerindeki çizgiler 10 ar dakikalık zaman dilimini gösterecek Ģekilde çizilmiģtir. Saat Kulesi Güneş Saati Güneş Saati Müzeler Ahmet Demirezen Yemenicilik Müzesi: Yemeniciler Arastası yemeni üreten yemenici ustası Ahmet Demirezen, dükkanını içindeki alet ve edevatla müze haline getirmiģtir. Dükkan içinde yemenicilik mesleğinde kullanılan 40 a yakın alet ve edevatlar gösterilmektedir. Arkeolojik Değerler Safranbolu Ġle Eflani Ġlçeleri arasında 24 tümülüs bulunmaktadır. Safranbolu nun kuzeydoğusunda yaklaģık olarak 20 km. uzaklığında bulunan Akören Köyü nde Roma dönemine ait antik bir yerleģim alanı bulunmaktadır. 117

137 Ġdari Yapılar Eski Hükümet Konağı: Eski kalenin üzerinde bulunduğu tepenin üzerine yapılmıģ, mimari değer taģıyan bir binadır. Kapısının üzerinde bulunan yazıttan 1904 yılında devrin Kastamonu Valisi Enis PaĢa ve kentin Kaymakamı Mir Ahmet Beylerin gayret ve halkın da katılımıyla yapıldığı anlaģılmaktadır yılına kadar Ġlçenin Hükümet Binası görevini yapan bu eserde fevkalade bir taģ iģçiliği hakimdir yılında bir yangın sonucu bugün harap bir halde olan bu eser, Ģu anki görüntüsüyle dahi görenlerin beğenisini kazanmaktadır. Yemeniciler Arastası Köprülü Mehmet PaĢa Camiine bitiģik, 48 ahģap dükkandan oluģan ve yemeni denilen ayakkbının yapıldığı eski lonca çarģısıdır. Restore edilen çarģı turistik amaçlı kullanılmaktadır. 118

138 Demirciler ÇarĢısı : Ġzzet Mehmet paģa Camii altından geçen Akçasu deresinin iki yakasına kurulan çarģı, sıcak ve soğuk demircilik el sanatlarının üretildiği yaģayan tek lonca çarģıdır. Bakırcı ve kalaycı esnaf, bu çarģı içerisinde çalıģmaktadır. Hıdırlık Tepesi : Türklerin, Safranbolu ya geldikleri vakit, konuģlandığı yerdir ve açık namazgah Ģeklindedir. Yağmur duası ile hıdrellez kutlamaları kurada yapılır. Üzerinde Köstendil Kaymakamı Hasan PaĢa nın türbesi (1845), iki namazgah, Hızır (Hıdır) PaĢa nın mezarı ile KurtuluĢ SavaĢı kahramanlarından Dr.Ali Yaver ATAMAN ın (1955) anıt mezarı bulunmaktadır. Eskipazar Ġlçesi Tarihi Yapılar Kaya Mezarları Delikkaya Mezarları: Ġki dizi halinde sırlanmıģtır. Ġlk dizi 7, ikincisi ise 6 mezar odasından oluģmaktadır. Mezarların boyutları m. olup aralarında birer ölü sediri bulunur. Bunların bir bölümü kubbeli, bir bölümü tonozludur. Roma Devrine ait olduğu bulunan kitabelerden anlaģılmaktadır. Hisariçi Kaya Mezarları: Romalılar dönemine ait olduğu sanılan mezar, çok düzgün iģçilik gösteren 3x2 metre ölçülerinde bir oda ve çevresinde üç niģten oluģmaktadır. Kaleler Asar Kalesi: Eskipazarın kuzeydoğusunda S Köyü ndedir. Doğal bir kale olup, yakınında bulunduğu dere seviyesinden 300 metre yüksektedir. 119

139 Asar Roma Dönemi Yazıtlı Silindirik Mezar Taşı Asar Tapınağa ait arşitrav bloğu Hamamlar Bahçepınar Hamamı, Kıranköy Hamamı, Kapucular Hamamı, Hamamlı Hamamı, Karahasanlar Hamamı. Arkeolojik Değerler Eskipazar a 3 km. uzaklıkta bulunan antik kent en az dört medeniyete ev sahipliği yapmıģtır. Eskipazar Ġlçesi sınırları içerisinde 5 tümülüs ve 1 tane höyük yer almaktadır. Roma Döneminden kalma birçok yapı, mezar ve yerleģim alanı bulunmaktadır. En önemli yerleģim alanı Hadrianopolis Kentidir. Ġlçeye bağlı Deresamail, Boncuklar ve TamıĢlar köylerinde yirmiye yakın Grekçe yazıt yöreye iliģkin önemli bilgiler vermektedir. Ovacık Ġlçesi Tarihi Yapılar Kaya Mezarları Gerdek Boğazı Kaya Mezarı: MS. VII. yüzyıl yapısıdır. Mezar, üçgen alınlıklı giriģ ve birbirine açılan üç odadan meydana gelmiģtir. NiĢ bulunan odalarda tavan süslemesi olarak içiçe dikdörtgenler kullanılmıģ ve ağaç mimarisi taklit edilmiģtir. Sütun baģlıkları hurma yaprağı ile süslü olup doğu mimarisinin etkisi görülmektedir. Karain Kaya Mezarı: Kayalara oyulmuģ dört odadan meydana gelmiģtir. Arkeolojik Değerler Ovacık Ġlçesi nde 3 tümülüs ve Karakoyunlu ve KıĢla Köyü nde Bronz Çağı ve Bizans- Roma Dönemine ait yerleģim yeri, Yürekören ve TaĢoğlu Köylerinde Roma-Bizans Dönemi yerleģim yeri, KıĢla Köyünde Helenistik Dönemden kalma Değirmen Duvarı ve Frig Kapısı. Eflani Ġlçesi Tarihi Yapılar Camiler Küre-i Hadid Camii: Önündeki kitabeden bu caminin 1451 yılında Ġsfendiyaroğullarından Ġsmail Bey adına yaptırıldığı anlaģılmaktadır. 120

140 Küre-i Hadid (İsmail Bey) Camii,1451 Demirli Köyü Arkeolojik Değerler Eflani Ġlçesi sınırları içerisinde kaya mezarları ve 3 tane höyük bulunmaktadır. Eflani dendek kaya mezarı Eflani Kutluören Köyü kayamezarı.(roma imp.) 121

141 Yenice Ġlçesi Tarihi Yapılar Yenice Kayaarkası Köyü- Yazıt Giyim-Kuşam Yenice Hisar Köyü Karabük ve Ġlçelerinde tarih boyunca çeģitli kavimlerin yaģadığı araģtırmalarla saptanan tarihi, kültürel değer ve unsurlardan anlaģılmaktadır. Bu kültürel zenginlikler göz önünde bulundurulduğunda halk oyunları giysilerinde çeģitli örneklere rastlamak mümkündür. Giysileri ; -BaĢa giyilen giysiler -Gövdeye giyilen giysiler -Ayağa giyilen giysiler -Aksesuarlar Safranbolu Geleneksel Giysileri: Erkek Giysileri Erkekler genelde çuha kumaģtan yapılan ve mavi rengin hakim olduğu Ģalvar, cepken, keten (diril) gömlek, yerli tezgahlarda dokunan kuģak, yerli yünden yapılan keçe külah, yün çorap ve yemeni giyerler. Keçe Külahı (Fes): Yerli kuzu yününden kafaya uygun bir Ģekilde tas veya benzer araçların içine sıkıģtırılarak yapılırdı. Bu keçe külahları dikiģsizdir. Keçe külahları üzerine bağlanan ve kök boya ile renklendirilen kentli sarıklar bağlanırdı. Bağlama biçimi ise yöre geleneklerine göre yapılırdı. Cepken: Mavi çuha kumaģtan uzun kollu bel kemerine kadar uzanan üzerleri yöreye özgü motiflerle ekonomik durumlarına göre sim veya diğer renkli ipliklerle yaka, kol ağızları ve sırt kısmı süsleme yapılarak iģlenen ve yöreye özgü bir dikim biçimi verilirdi. Şalvar :Mavi çuha kumaģtan yöreye özgü bir Ģekilde kesimi yapılır. Belden uçkurlu, geniģ ağlı, ayak bileklerinde cepken motiflerine uygun bir Ģekilde ayak bilekleri ve cep ağızları sim ve diğer ipliklerle iģleme yapılır. Yerli dokunan uçkurla bağlanırdı. Gömlek: Keten (Diril) kumaģtan, hakim yaka(yakasız), uzun kollu, bilekten düğmeli, yöreye özgü kesimle yapılır. Çizgili kumaģ hakimdir. Kuşak : Renkli ipliklerle el tezgahlarında dokunan kuģaklar bele bağlanarak giysiye çok güzel bir görünüm kazandırırdı. 122

142 Yemeni: Eskiden giyilen kısa konçlu, hafif erkek ayakkabısı, çoğunlukla sarı yada siyah renkte Sahtiyandan yapılırdı. Alçak ölçekli, sayası oldukça küçük olurdu. Tulumbacıların giydiği yemenilerin yüzü en ince sahtiyandan(deri), tabanı da çok ince köseleden yapılırdı. Sarayda kullanılan yemeniler sırmayla iģlenir, değerli taģlarla süslenirdi. Yün Çorap: Yerli yünden dokunan yün çoraplar giyilirdi. Erkeklerde beyaz renk takım, kadınlarda daha desenli ve renkli biçimler hakimdi. Aksesuar olarak, köstekli saat, ağızlık, tütün tabakası ve kama ile süslenirdi. Tütün Kesesi: Sağ yana takılır. Boncuk iģlemeli ipek saçaklıdır. Yürürken baldırını dövecek Ģekilde sallanır. Köstek : Boyundan aģırmalı gümüģ savatlıdır. Beline aģağı sallanır. Çevreler (Kama): Kınından yarı beline kadar sıyrılmıģ kabzası ile kını arası sırma iģlemelidir. Kadın Giysileri Kadın giysileri bindallı entari, üçetek entari, tepebaģ, sırmalı kadife, Ģeteriye, fistan (uzun entari), pamuklu entari, oyalı yazma, silimli çevre, tepelik, çorap, dolak, çarık, zelgerde ve takılardan oluģurdu. Başa giyilen: Bayanlarda yandan inen Zülüfler(avruka) kadının güzelliğini daha da bütünleģtirir. Oyalı yazmalar topuzun çevresine bağlanır. BaĢta serbest bir Ģekilde baģa örtülürdü. Kare Ģeklinde desenli, etrafı oyalıdır. Bindallı : Bazı bölgelerde, hazır olarak kutu içinde satıldığından kutu içi entari adıyla anılan elbiseler XIX. Asrın baģlarından itibaren giyilmiģtir. Bu entarilerde çoğunlukla kadife, nadiren atlas kumaģlar kullanılmıģtır. Boy entarisi Ģeklinde olan bu elbiseler bindallı tarzında sırma ile iģlenmiģtir. Bu sebeple bu elbiselere bazı bölgelerde Bindallı da denilmiģtir. Topuklara kadar tamamıyla düz inen bu entarilerde eteğe bolluk vermek maksadı ile koltuk altından itibaren yanlarına birer ikiģer peģ konulmuģtur. PeĢli entari ismi ile de anılmıģtır. Yaka bazılarında yuvarlak, bazılarında kare Ģeklindedir. Yuvarlak olanlar önden bele kadar, kare olanlar ise yandan göğse kadar açık ve parçalıdır. Kolları hafifçe bol ve uzundur. Kol ve yenleri bazılarında dilimli, bazılarının yaka, kol ve kenarları iki parmak geniģliğinde beyaz dantellidir. Bu elbiselerle baģa yemeni ve krep örtülüp bele gümüģ kemer takılırdı. Çoğunlukla mor kadifeden, üzerine kabartma olarak sırma ile çeģitli bitki motifleri iģlenen ve bindallı adıyla adlandırılan elbise çeģidi gelinlerin ve törenlerin en sevilen ve en değerli kıyafetlerindendi. Yörede bindallının dıģında kadınlar, yöreye özgü Üçetek, ġalvar, Entari gibi giysiler giyerlerdi. Üçetek Entari: Üç etek denilmesinin sebebi, eteğin üç ayrı dilim biçimde yapılmasındandır. Arkası tek parça, ön tarafı ortadan iki parçaya ayrılmıģ biçimdedir. Eteğin üç parça oluģu kiģiye hareket kolaylığı sağlamaktadır. Öndeki iki parça kaldırılarak beldeki kuģak yada kemere takılarak da kullanılmaktadır. Üç etek entari içine Ģalvar giyilerek de kullanılmaktadır. Üç etek entariler daha sonraları yan ve ön parçaları birleģtirilerek entari olarak da kullanılmıģtır. Ayağa giyilen: Ayakta hafif topuklu, tonguraklı kundura veya mesler giyilmiģtir. Orta yaģlılar yandan açmalı kancalı sümsüm adı verilen mesler tercih etmiģlerdir. 123

143 Yöresel Yemekler Karabük-Bulak Köyü Yemekleri Bulak Köyü yöresel yemekleri; ev börekleri ve baklavası, yufka ekmeğine sarılarak yapılan yaprak dolma ve taze fasulye dürümü ile dini bayramlarda yapılan çörek ve keģkek. keşkek Safranbolu Yemekleri Safranbolu da çok zengin bir yemek kültürü vardır. Bunlardan en bilinenleri; uzun fasulye, dilme fasulye, et yemeği, perohi, sulu yayım, kuru çörek, sini çörek, mayalı ekmek, göbü, bükme; tatlı olarak zerde, su muhallebisi, höģmerim, un helvası, delioğlan sarığı, oklava dolaması, çingene baklavası, haluģkadır. 124

144 Ovacık Yemekleri Ovacık mutfağının çeģitleri arasında tarhana, un çorbası, göçe çorbası, keģkek çorbası, yoğurtlu yumurta, çul böreği, biģi, cevizli ekmek, un helvası, bandurma (bandırma-yağlı ekmek), cizleme yer alır. Yenice Yemekleri Ġlçenin geleneksel yemekleri karalahana (karamancar), malay, Ģaptak, mısır çorbası, ceviz helvası, bazlama (pat pat), katlaç, lokma, muska (hamalibağı) dır. Eflani Yemekleri Ġlçede yapılan yemekler genellikle Türk mutfağının zengin örneklerini içerir. Ġlçeye özgü çorba çeģitleri; tarhana, uğmaç, çimdik, göcü, mısır, keģkek, niģastadır. Yöreye has yemeklerden bazıları; mıhlama, unlu köfte, perüģke, bandırmadır. Tatlılar ise; çullama, niģasta helvası, höģmerim, un helvasıdır. Geleneksel El Sanatları Usta-çırak iliģkisi ile sürdürülen bu meslekler yavaģ yavaģ yerini teknolojiye bırakmaktadır. Bugün yöremizde geçmiģten kalan el sanatları folklorik unsur olmuģlardır. Safranbolu el sanatlarının günümüze kadar gelmiģ ve günümüzde de yapılmakta olan türleri; yemenicilik, deri iģlemeciliği, ağaç oymacılığı, semercilik, demircilik ve bakır iģlemeciliğidir. Safranbolu da yapılan el iģlemelerinden beyaz iģ (delik iģi) ve iğne oyası iģi ünlüdür. 125

145 Safranbolu ve köylerinde yaģayan halkın geleneksel olan ürünü bez dokumalardır. Yöreye has ince ve kalın olarak dokunmakta ve bu dokumalar halkın günlük kıyafetlerinde (iç ve dıģ giyimde) kullanılmaktadır. Dar tezgahlarda yapılan bu bezlerin bazıları kenar Ģeritlidir. Bu çeģitlemeler köylere göre değiģiklik göstermektedir. 126

146 Ovacık ta unutulmak üzere olan el sanatlarından baģta ip bükme ve bununla ilgili iģler yer almaktadır. Yörede kilim tezgahlarında çul kilim ve çuval dokunur. Bu el sanatları az da olsa ilçe ve köylerinde yaģatılmaktadır. Ovacık ta orman ve orman dayalı el sanatları konusunda ve taģ iģlemeciliğinde dikkate değer ürünler görülmektedir. Bunlar; övendire, döven, tırmık, yaba, diren, anadut,, el değirmeni taģı, kösüre gibi. Ancak taģ iģlemeciliği sanatı yörede önemini tamamen kaybetmiģ bulunmaktadır. Eflani de el sanatlarının üretilen ürünler açısından üç unsuru vardır. Birinci unsuru cember denilen mahalli baģörtüsüdür. Bunlar evlerdeki tezgahlarda dokunmaktadır. Ġkinci unsuru özel olarak örülen çoraplardır. Üçüncü unsuru ise dokurcun adıyla anılan kadınların entari yerine giydikleri giysidir. Ancak bunların hepsi günümüzde yörede iģlevini kaybetmiģtir. Yenice köylerinde yıl öncesinde düzen adı verilen dokuma tezgahlarında keten ipliğinden dokunan göynekler (keten gömleği) yine kadınların giydikleri sırmak iģlemeli ve belden kuģakla bağlanan kutnu entariler yörenin simgesel kıyafetleri arasındadır. Geleneksel Mimarlık Örnekleri Yöresel mimarinin en önemli öğesi Safranbolu Evleridir. Safranbolu, sahip olduğu kültürel mirası ve bu mirası korumadaki baģarısı sayesinde 1994 yılında UNESCO tarafından Dünya Miras Kenti ünvanını almıģtır. Safranbolu evleri yüzlerce yıllık bir süreçte oluģan Türk kent kültürünün günümüzde yaģamaya devam eden en önemli yapı taģlarıdır. Ġlçe merkezinde 18. ve 19. yy. baģlarında yapılmıģ yaklaģık 2000 geleneksel Türk Evi bulunmaktadır. Bu eserlerin 800 kadarı yasal koruma altındadır. Evler Safranbolu nun iki ayrı kesiminde gruplanmıģ durumdadır. Birincisi ġehir diye bilinen ve kıģlık olarak kullanılan kesim, ikincisi Bağlar diye bilinen ve yazlık olarak kullanılan kesim. Vadi içinde kalan ve rüzgarlarla kapalı olan Ģehir bölgesi, kıģın soğuk rüzgarlarından korunmasına karģın, yazlar çok sıcak geçer. Burada evler birbirine yakın, sokaklar dardır. Bağlar birkaç yüz metre daha yüksekte, hava akımlarına açık ve daha geniģ araziler üzerindedir. Gerek yazlık evlerde gerekse kıģlık evlerde iyi korunmuģ küçük pencereli kıģ odaları ile çok pencereli açık, serin yaz odalar düzenlenmiģtir. ġehir de yerleģme dokusunu oluģturan tüm unsurlar topoğrafya ile uyum gösterir. Sokak üzerinde taģan saçaklar kapalı, samimi ve değiģken perspektifli mekan etkileri oluģturur. Bu organik sokakları, ahģap payandalı çıkmaları ile yapı kütleleri, bazen de yüksek bahçe ya da avlu duvarları sınırlar. Evlerin tek bir kuruluģ ilkesine göre yapılmıģ olması zengin evi, fakir evi 127

147 ayrımını dıģarıdan hissettirmez. Sadelik etkisi gerek mimaride gerekse yaģama biçiminde kendini büyük ölçüde hissettirir. Safranbolu evinin boyutu ve biçimini belirleyen üç temel unsurdan söz edilebilir: Çok nüfuslu büyük aile yapısı, yağıģlı iklim, kültürel ve maddi zenginlik. YağıĢlı iklim nedeni ile kapalı alan ihtiyacı fazladır. Ġnsan ve hayvan yiyecekleri, yakacak odunlar evin uygun bölümünde muhafaza edilir. YağıĢların fazlalığı çatıların uzun saçaklı ve mükemmel yapılmalarını zorunlu kılmaktadır. Bunun sonucu olarak Safranbolu Evleri için beģ cepheli mimari eser ifadesi kullanılmaktadır. Safranbolu Evlerinin çevreye saygılı olarak tasarlandığı günümüz mimarlarınca sıklıkla vurgulanır. Çevre, insan, sokak, ev iliģkileri son derece düzenli ve dengelidir. Hiçbir ev diğerinin görünüģünü ve aldığı ıģığı engellemez. Akla ve insana dönük olarak fonksiyonel bir biçimde tasarlanan evlerin yapımında taģ, kerpiç, ahģap ve alaturka kiremit kullanılmıģtır. Evin oturulduğu arsa ne Ģekilde olursa olsun üst katlarda uygun geometri mutlaka sağlanmıģtır. Bahçeler sokaktan taģ duvarlarla ayrılmıģtır. Çift kanatlı büyükçe kapılarla bahçeye bazen de doğrudan eve girilir. ĠhtiĢamı kapıda görmek mümkündür. Her kapının üzerinde kocaman kilitler, kilitlerin yanında halkalar, kapının çalınması için demir ĢakĢak ve mandal düzeneği bulunur. Evlerin saçak köģelerine uğur getirmesi için geyik boynuzu asılması geleneği yaygındır. Bir kısım büyük konaklarda havuzlu odalar bulunmaktadır. Bazı konaklarda havuzlar selamlık köģkü denilen bahçe içindeki bağımsız binalarda yer almaktadır. Evlerde yaģam içe dönüktür. Gerek sokaktan gerekse bahçeden eve girilen yer hayat tır. Zemin toprak ve taģ kaplıdır. Hayattan bir kapı ile ahıra, bir kapı ile de bahçeye geçilir. Hayattan çıkan merdiven orta katta sofaya (çardak) çıkar. Orta kattan üst kata çıkıģ yine sofadan bağlantılıdır. Geleneksel Anadolu evi plan Ģeması üst katta biçimlenir. Evlerin tüm öğelerini birleģtiren ve bir arada tutan ahģaptır. Kent merkezindeki konutlara örnek; Kaymakamlar Evi, Mümtazlar Konağı, Kaysalar Evi, Kileciler Konağı, Karaüzümler Evi, Emirhocazade Ahmet Beyler Evi. Safranbolu nun küçük bir modeli olan Yörük Köyü ise 1997 yılında Kültür Bakanlığı tarafından bir Türkmen köyü olması nedeni tamamının Kentsel Sit alanı içerisinde alınarak korunması kararlaģtırılmıģtır. Bu amaçla 93 adet yapı korunması gerekli kültür varlığı olarak tescillenmiģtir. Mümtazlar Konağı Kaymakamlar Evi 128

148 Kileciler Konağı Karaüzümler Evi Halk Müziği Karabük ün musiki folkloru bakımından en zengin kaynaklara sahip ilçesi Safranbolu dur. Safranbolu ya ait türküler konu itibari ile muhabbet, düğün, seymen, oturak, oyun, esnaf, uzun havalardan oluģmaktadır. Safranbolu dıģında türkü derlemesi açısından zengin bir ilçemiz olan Yenice de, çevre köylerde orak biçme esnasında kadınların uzun hava tarzında söylediği türküye hoy adı verilmektedir. Geleneksel Halk Oyunları Safranbolu Halk Oyunları; Aç Kapıyı, Beyleraman, Bozaklı Oyun, Sepetçioğlu, Çıtırdak, Genç Osman, Amani, Gınalı Keklik, Mızmız, Entarisi Ala Benziyor, YeĢil Ġpek Bükene Sunam Of, KaĢık Oyunu, Irgalama, Selamlama, Sallama, Meydan Oyunu, Köçek Oyunu, Köroğlu, Kol Bastı, Alçak Cevüz Dalları, Çifte Telli oyunlarıdır. Düğün oyunları arasında da Kabemin dalları bölük bölüktür, eģim dostum yüklensinler yükümü, yük dibinde yerin ettim, entarisi ala benziyor, gale gapısından girdim içeri oyunları sayabiliriz. Yenice Halk Oyunları; Köy Göçtü Oyunu, Arap Oyunu, Güvercin Takla ve KaĢık Oyunlarıdır. Geleneksel Festivaller ve Önemli Günler Etkinlik Adı: 3 Nisan Karabük ün KuruluĢ Yıldönümü Etkinlik Tarihi: 3 Nisan Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Karabük Valiliği- KARDEMĠR A.ġ 3 Nisan 1937 de temeli atılan aynı zamanda Türkiye Cumhuriyetinin ilk ağır sanayisi olan Demir Çelik Fabrikalarının kuruluşu ve Cumhuriyet Kenti Karabük ün kuruluş yıldönümü olarak kutlanmaktadır. Etkinlik Adı: Aladağ ġenlikleri Etkinlik Tarihi: 3 Haziran Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Kar-Der (Karabüklüler Derneği) Etkinlik Adı: Eskipazar Yayla ġenlikleri Etkinlik Tarihi: Temmuz 1. Haftası Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Eskipazar Ġlçesi Hamzalar ve Kabaarmut Köyleri Kalkındırma ve YardımlaĢma Derneği Etkinlik Adı :Boduroğlu Yayla ġenlikleri Etkinlik Tarihi: Temmuz 1-4. Haftası 129

149 Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Ovacık Belediye BaĢkanlığı Ovacık Kalkındırma ve DayanıĢma Derneği Etkinlik Adı : Bahattin Gaziyi Anma Günü (Dede Yaylası ġenlikleri) Etkinlik Tarihi: Temmuz 4. Haftası Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Bahattin Gazi Eğitim ve Kültür Vakfı Etkinlik Adı : Zümrüt Yenice Göktepe ġenlikleri Etkinlik Tarihi: Agustos 1. Haftası Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Yenice Kaymakamlığı-Belediye BaĢkanlığı Etkinlik Adı :Müzik ve Yağlı GüreĢ Festivali Etkinlik Tarihi: Ağustos 2. Haftası Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Eskipazar Kaymakamlığı-Belediye BaĢkanlığı Etkinlik Adı : Uluyayla ġenlikleri Etkinlik Tarihi: Ağustos 2. Haftası Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Safranbolu- Eflani Ġlçeleri Ulu Yayla Orman Köylerini Kalkındırma ve Koruma Derneği Etkinlik Adı : Altın Safran Belgesel Film Festivali Etkinlik Tarihi: Ekim Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Safranbolu Belediye BaĢkanlığı Etkinlik Adı: Yortanpazarı Kültür ġenlikleri Etkinlik Tarihi: Ekim Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Yortanpazarı Belediye BaĢkanlığı Etkinlik Adı : Hindi Festivali Etkinlik Tarihi: Aralık 2. Haftası Düzenleyen KiĢi yada KuruluĢ: Eflani Kaymakamlığı-Belediye BaĢkanlığı İlimizin Yetiştirdiği Ünlü Şahsiyetler Kazasker Hüseyin Efendi (Cinci Hoca) : Osmanlı tarihinde Cinci Hoca namı ile meģhur olan Hüseyin Efendi, Safranbolu da doğmuģtur. Hamide Hatun adına iki önemli eser olan Cinci Hanı ve Cinci Hamamını yaptırmıģtır. Ġzzet Mehmet PaĢa: Osmanlı tarihinde önemli sadrazamlardan birisidir. Kuloğlu Süleyman: Osmanlı devrinin ünlü saz Ģairidir. IV. Mutar ın ölümü üzerine yazdığı mersiye çok ünlüdür. Kayıkçı Kul Mustafa: Çağının olaylarına Ģiirler, destanlar söylemiģ; 17. yüzyılın ilk yarısında büyük bir üne kavuģmuģtur. Mehmet Fehmi Efendi: Ġstanbul Darülfünun da müderrislik yapan Türk bilginidir. Sadi Yaver Ataman: Halk müziği uzmanı ve folklorcüsüdür. G.2. Turizm ÇeĢitleri Sanayi kenti olan Karabük, ilçelerinin ayrı ayrı turizm değerlerinin yanı sıra, çevresindeki doğal güzellikleri ile büyük bir turizm potansiyeline sahiptir. Ankara ve Ġstanbul gibi metropol kentlere yakınlığı büyük bir avantajdır. Son yıllarda dünya turizm talebi alternatif turizme yönelmiģtir. Karabük ve ilçelerinin her biri bu alanda turizm değerlerine sahiptir yılında Dünya Mimari Miras listesine alınan Safranbolu, tarihi evleri ve kültürel değerleri ile kültür turizminin odağı haline gelmiģtir. Ülkemizin en güzel ormanlarına sahip Yenice Ġlçesi, Hadrianapolis kalıntılarına sahip Eskipazar Ġlçesi, tabiat zenginlikleri ile Ovacık ve Eflani Ġlçeleri Karabük ün tüm ülke ve dünyaya adını duyurmasını sağlamıģtır. Ġl merkezindeki Bulak Köyünde bulunan Bulak Mağarası, Safranbolu daki hızar mağarası dünya mağaralar literatürüne girmiģ doğal yapılardır. Ġl ve Ġlçelerimizde bulunan Sorgun Yaylası, Avdan 130

150 Yaylası, Boduroğlu Yaylası, Keltepe, Uluyayla, Sarıçiçek Yaylası doğa sporları, atlı yürüyüģler, çadırlı kamp ve tırmanma için turizm çeģitliliği sağlayacak alternatiflerdir. Safranbolu da Turizm : Sahip olduğu kültürel mirası koruması ile UNESCO tarafından Dünya Miras Kenti ilan edilen Safranbolu da, turistik ve tarihi eserlerinin yoğunlaģtığı bölge ÇarĢı kesimidir. Bu bölge Kale ve Hıdırlık tepesinden izlenebilir. Kaya mezarları, camileri, Cinci Hanı, hamamlar, tarihi çeģmeler ve köprüler, Eski Hükümet Binası, Eski Saat Kulesi bu bölgede yer alan tarihi değerlerdir. Safranbolu, ilgi çekici doğal güzelliklere de sahiptir. Yoğun orman alanları ve vadiler, piknik yapmaya elveriģli olduğu kadar yürüyüģ, tırmanma ve bisiklet gibi diğer turistik etkinliklere olanak sağlamaktadır. Safranbolu daki turistik tesisler genellikle eski konak tipindeki evlerin restorasyonu ile yeme-içme, konaklama tesisleri haline dönüģtürülmüģtür. Zaten Safranbolu Evleri çevreyle uyumlu, örnek mimari tarzda yapılar olup, Türk kent kültürünün günümüzde yaģamaya devam eden en önemli yapı taģlarıdır. Pansiyon Ģeklinde hizmet veren binaların bir kısmında ısınma kaloriferli, bazılarında ise elektrikli ve katı yakıtla(odun-kömür) olmaktadır. Eskipazar da Turizm : Tarihi, doğal güzellikleri ve yeryüzü Ģekillerinin oluģturduğu doğal kaynakları ile turistik bir merkezdir. Eskipazar a 4 km. uzaklıktaki antik kente ait kalıntılardan özellikle Roma Dönemine ait kalıntılar bulunmaktadır. Yenice de Turizm : Yenice ormanlarındaki bir çoğu anıtsal boy ve çaplara ulaģmıģ ağaç türleri, sahip olduğu yaban hayatıyla önemli bir turizm bölgesidir. Sahip olduğu kanyonlar, doğal güzellikler çeģitli sporlar için oldukça elveriģlidir. Gökpınar Dinlenme Tesisi ve Yaylalık Dinlenme Tesisi vardır. Eflani de Turizm : Eflani, sahip olduğu geniģ düzlük alanlar, yaylalar, göletler ve ormanın birarada bulunmasıyla dikkat çekmektedir. Ovacık ta Turizm : Ġlimizin ormanları ile yaylalarının birbiri ile harmanlandığı Ovacık, turizm açısından henüz değerlendirilemeyen bir ilçedir. Doğal güzellikleri, yayla turizminin canlandırılmasıyla alternatif turizm merkezi haline gelebilecek potansiyeldedir. Ġlçenin eski tarihine ait çeģitli kalıntılar bulunmaktadır. G.3. Turistik Alt Yapı Tablo G.1 Karabük Ġli Turizm ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri, 2010 Oda Yatak Rest. Bahçe Tesisin Adı Bar Sayısı (max) KiĢi KiĢi Genel Özellikler Pelenkoğlu Otel Turizm iģletme Belgeli, 1. Sınıf Otel Zalifre Otel (***) Uz Otel (**) X Turizm iģletme belgeli, 3 yıldızlı, yeni yerleģim bölgesinde, yeni bina. Turizm iģletme belgeli, 2 yıldızlı, yeni yerleģim bölgesinde, yeni bina. Çelik Palas Otel (**) X 600 Turizm iģletme Belgeli,yeni bina, Cinci Hanı X 200 Turizm iģletme belgeli.çarģı bölgesinde 131

151 Kadıoğlu ġehzade Konakları Hatice Hanım Konakları 8 konak konak X 200 Gökçüoğlu Konağı 7 16 X 500 PaĢa Konağı X 400 Arpacıoğlu Otel 2 konak RaĢitler Bağ Evi Ebrulu Konak 2 konak GümüĢ Konak X Nermin Hanım Konağı Bağlar Saray Otel (***) X 150 Safbir Asmalı Konak KonakTurizm iģletme belgeli Eski Safranbolu evlerinin restorasyonu ile oluģturulmuģ, ÇarĢı bölgesinde 1. Konak Turizm iģletme belgeli, eski Safranbolu evleri restorasyonu Turizm ĠĢletme belgeli, eski Safranbolu evi restoresi ile oluģturulmuģ Turizm ĠĢletme belgeli, eski Safranbolu evi restoresi ile oluģturulmuģ Turizm Belgeli eski evin restoresi ile oluģmuģ Turizm Belgeli eski evin restoresi ile oluģmuģ Turizm Belgeli eski evin restoresi ile oluģmuģ Turizmi Belgeli Turizm Belgeli eski evin restoresi ile oluģmuģ Yeni Bağlar Bölgesinde Turizm Belgeli Turizm Belgeli eski evin restoresi ile oluģmuģ Safir Konak Eski bir evin restoresi ile oluģmuģ Kaynak: Ġl Kültür ve Turzim Müdürlüğü, 2010 Tablo G.2 Karabük Ġli Belediye ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri, 2010 Tesisin Adı Oda Yatak Restoran Bahçe Bar sayısı sayısı (kiģi) (kiģi) Nazar Otel sınıf otel Selvi Otel sınıf otel Saray Otel sınıf otel Ferah Palas Otel sınıf otel Akar Otel sınıf otel Nur Palas sınıf otel Tepe Palas sınıf otel TTOK Asmazlar Konağı Z.K.Ü Uygulamalı Konukevi havuzlu konak X 300 cevizli konak 6 12 küçük konak konak X 200 Gül Evi 5 10 Selvili KöĢk Otelleri 3 konak ÇeĢmeli Konak Akçe Konak Yedekcioğlu Konağı Arasna Otel 8 24 X Kalafatoğlu Konağı Asmalı Konak Hotel Konaklar eski Safranbolu evinin restorasyonu ile oluģturulmuģ, Eski Safranbolu evinin restorasyonu ile oluģturulmuģ. ÇarĢı bölgesinde. Eski bir evin restoresi ile oluģturulmuģ. ÇarĢı bölgesinde. Eski bir evin restoresi ile oluģturulmuģ. ÇarĢı bölgesinde. Eski bir evin restoresi ile oluģturulmuģ. ÇarĢı bölgesinde. Eski bir evin restoresi ile oluģturulmuģ. ÇarĢı bölgesinde. Eski bir evin restoresi ile oluģturulmuģ. Eski bir evin restoresi ile oluģturulmuģ. ÇarĢı bölgesinde. Eski bir evin restoresi ile oluģmuģ Eski bir evin restoresi ile oluģmuģ Turgut Reis Konak Otel 9 23 Eski bir evin restoresi ile oluģmuģ Asmazlar Bağ Evi Eski bir evin restoresi ile oluģmuģ Değirmenci Konak 7 18 Eski bir evin restoresi ile oluģmuģ Kefci Konağı Yeni Bina Bağlar Bölgesinde 132

152 Muratoğlu Konağı 9 20 Eski bir evin restoresi ile oluģmuģ Safranbolu Otel Yeni yerleģim bölgesinde yeni bina Hotel Uslu Yeni yerleģim bölgesinde yeni bina Otel Safran Yeni yerleģim bölgesinde yeni bina Kırımlı Otel Yeni yerleģim bölgesinde yeni bina Rüya Otel Yeni yerleģim bölgesinde yeni bina Bastoncu Pansiyon Eski bir evin rest.ile oluģ.çarģı bölgesi Çakıroğlu Konak Eski bir evin rest.ile oluģ.çarģı bölgesi Sefa Pansiyon Yeni yerleģim bölgesinde yeni bina Yorgancı Konak 8 23 Eski bir evin rest. ile oluģturulmuģ Ġpekyolu Pansiyon ÇarĢı bölgesinde yeni bina Yavuzlar Konukevi Yeni yerleģim bölgesinde yeni bina ÇarĢı Pansiyon Eski bir evin rest. ile oluģturulmuģ Kaynak: Ġl Kültür ve Turzim Müdürlüğü, 2010 Safranbolu daki turistik tesisler genellikle eski konak tipindeki evlerin restorasyonu ile yeme-içme, konaklama tesisleri haline dönüģtürülmüģtür. Safranbolu Evleri çevreyle uyumlu, örnek mimari tarzda yapılar olup, Türk kent kültürünün günümüzde yaģamaya devam eden en önemli yapı taģlarıdır. Pansiyon Ģeklinde hizmet veren binaların bir kısmında ısınma kaloriferli, bazılarında ise elektrikli ve katı yakıtla (odun-kömür) olmaktadır. Binalarda ve tesislerde kullanma suyu olarak Ģehir Ģebekesinden alınan su kullanılmaktadır. Tablo G.3 Safranbolu Ġlçesi Belediye ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri, 2010 Ev Pansiyonunun Adı Oda Yatak Bahçe Sayısı Sayısı Genel Özellikler MehveĢ Hanım Konağı 8 16 X ÇarĢı bölgesinde Eski Safranbolu evi Tabağ Ahmet Bey Evi 7 18 X ÇarĢı bölgesinde Eski Safranbolu evi Hacı Hüseyinler Evi 3 10 X ÇarĢı bölgesinde Eski Safranbolu evi Lonca Konukevi 3 8 X ÇarĢı bölgesinde Eski Safranbolu evi Ağa ÇeĢmesi Evi 6 16 X ÇarĢı bölgesinde Eski Safranbolu evi Ahatlar Evi 6 20 ÇarĢı bölgesinde Eski Safranbolu evi PaĢa Mustafa Konağı 5 10 ÇarĢı bölgesinde Eski Safranbolu evi Düzce Pansiyon 4 10 ÇarĢı bölgesinde Eski Safranbolu evi ġehir Pansiyon 6 16 ÇarĢı bölgesinde yeni bina Alabekirler Evi 3 9 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi Deligözler Bağ Evi 3 6 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi Kabakçılar Evi 4 11 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi PalıĢoğlu Evi 4 10 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi KavuĢturucular Konağı 3 6 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi Vehbizade Evi 5 15 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi Nakipoğlu Evi 3 6 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi Karagözler Evi 3 6 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi Dibekönü Konak Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi Çamlıca Konağı X Bağlar Bölgesinde Yeni bina Yalmanlar Evi 3 7 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi Tiftik Pansiyon 3 6 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi Cimbek Pansiyon 3 10 X Bağlar bölgesinde eski Safranbolu Evi ġahinler Pansiyon Kıranköyde Eski Safranbolu Evi Mutaflar Konağı 7 20 X Kıranköyde Eski Safranbolu Evi Nazar Pansiyon 4 10 Kıranköyde Eski Safranbolu Evi Yörük Pansiyon 3 7 Yörük Köyünde Eski Ev Kaynak: Ġl Kültür ve Turzim Müdürlüğü,

153 Tablo G.4 Yenice, Eflani ve Eskipazar Ġlçeleri Belediye ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri, 2010 TESĠSĠN ADI ODA SAYISI YATAK SAYISI YENĠCE Otel EFLANĠ Saray Otel 8 18 Kervan Otel 4 14 Öztürkler Otel 4 10 ESKĠPAZAR Belediye Oteli Kaynak: Ġl Kültür ve Turzim Müdürlüğü, 2010 Tablo G.5 Kültür ve Turizm Bakanlığı Belgeli Yeme ve Ġçme Tesisleri, 2010 Bakanlık Belgeli Tesisler Rest. (KiĢi) Bahçe GENEL ÖZELLĠKLER Çevrikköprü 120 Turizm ĠĢletme Belgeli Ersoy Tesisleri 45 Turizm ĠĢletme Belgeli 2.Sınıf Lokanta Kadıoğlu ġehzade Turizm ĠĢletme Belgeli Kaynak: Ġl Kültür ve Turzim Müdürlüğü, 2010 Batı Karadeniz Bölgesinde bulunan Karabük ün bütün komģu illerle ulaģım bağlantısı bulunmaktadır. Güney yönünden Karadeniz ana arterine ve Gerede den de TEM otoyoluna ve E-5 karayoluna bağlıdır. Karayolu ile ulaģım tüm bölgelere otobüs iģletmeleri tarafından yapılmaktadır. Demiryolu ile ulaģım ise Zonguldak- Çankırı hattıyla olmaktadır. Karabük ten geçen demiryolu Çankırı üzerinden Ankara Kayseri hattına ulaģmaktadır. Karabük ün KomĢu Ġllere ve Büyük Kentlere Uzaklığı : (km) Ankara Bartın Bolu Çankırı Ġstanbul Kastamonu Zonguldak Karabük Karabük ün Ġlçelerine Uzaklığı: (km) Safranbolu Eskipazar Yenice Ovacık Eflani Karabük G.4. Turist Sayısı Tablo G Yılında Konaklama Yapan Turist Sayıları ÜLKE ADI SAYISI ÜLKE ADI SAYISI ÜLKE ADI SAYISI ABD 788 ĠNGĠLTERE 200 NORVEÇ 32 ALMANYA 1706 ĠRAN 23 PAKĠSTAN 16 AVUSTURALYA 391 ĠRLANDA 179 POLONYA 139 AVUSTURYA 87 ĠSPANYA 348 PORTEKĠZ 35 AZERBAYCAN 20 ĠSRAĠL 32 ROMANYA 7 BELÇĠKA 130 ĠSVEÇ 44 RUSYA 150 BULGARĠSTAN 28 ĠSVĠÇRE 93 S.ARABĠSTAN 39 ÇEK CUMHURĠYETĠ 20 ĠTALYA 617 SĠNGAPUR 63 ÇĠN HALK CUM JAPONYA 4407 SLOVENYA 14 DANĠMARKA 32 KANADA 327 SURĠYE 50 FĠNLANDĠYA 29 KKTC 576 TAĠWAN 5345 FRANSA 1334 KUVEYT 21 TUNUS 37 GÜNEY KORE 2212 LĠBYA 4 UKRAYNA 4 GÜRCĠSTAN 5 LÜBNAN 10 YENĠ ZELLENDA 66 HĠNDĠSTAN 24 MACARĠSTAN 20 YUNANĠSTAN 543 HOLLANDA 559 MALEZYA 27 DĠĞER ÜLKELER 446 IRAK 2 MISIR 10 TOPLAM

154 Gelen Turist Sayısı Yerli Turist Sayısı Yabancı Turist Sayısı 2010 Yılı Kaynak: Karabük Ġl Turizm Müdürlüğü, yılında konaklayan turist toplamı kiģi olup, günübirlik ziyaretlerle birlikte toplam turist sayısı dolayındadır. Ġlimizdeki turizm hareketleri özellikle Safranbolu merkezli olup diğer ilçelerimizde istatistiği tutulmayan küçük rakamlarla ifade edilmektedir. G.5. Turizm Ekonomisi Bölgemiz özellikle Safranbolu, Osmanlı döneminde en üstün ekonomik ve kültürel düzeyine ulaģmıģtır. Ġstanbul-Bolu-Amasya-Tokat-Sivas kervanyolunu Sinop a bağlayan yol, Gerede-Safranbolu-Kastamonu güzergahını izlemekteydi. Safranbolu nun bu yol üzerinde önemli bir konaklama merkezi oluģu, bölgede üretim ve ticaretin geliģimine imkan sağlamıģ ve hızla zenginleģtirmiģtir. ġehirde lonca geleneği esas alınan çarģılar kurulmuģ, semercilik, demircilik, bakırcılık-kalaycılık, dericilik, yemenicilik önemli meslekler haline gelmiģtir yılından itibaren Demir Çelik Fabrikalarının kurulması yöre insanının fabrikaya rağbet etmesi ile, üretim, ticaret, tarım ve hayvancılık alanlarında gerileme olmuģtur. Ġlimizde bugün Safranbolu odaklı bir turizm ekonomisinden bahsetmek mümkündür. Önceleri günübirlik ziyaretler Ģeklinde baģlayan turizm hareketleri, daha sonra hafta sonu gezileri, Ģehir içi ve çevre turları, doğa aktiviteleri Ģeklinde birkaç günlük konaklamalara dönüģmüģtür. Turizm hareketleri ve gelirleri özellikle Mart-Ekim aylarında artıģ göstermektedir. Turizm her alanda olduğu gibi özellikle konaklama, yeme-içme, ulaģım ve ticaret, hizmet ve inģaat sektörlerinde önemli bir geliģme sağlamıģtır. Bu durum isdihdam konusunda da iyileģtirmeyi beraberinde getirmiģtir. Turizm gelirlerinin artması, kentteki restorasyon çalıģmalarına da hız katmıģtır. Açılan dükkan sayısı hızla artmıģtır. Günümüzde el sanatları ürünleri(özellikle iğne oyası, beyaz iģ, el örgü iģleri), maketçilik, bez dokumalar, çeģitli hediyelik eģyalar, ahģap ürünleri, lokum-ģekerleme ürünleri, kurutulmuģ gıda ürünleri(ceviz, salep, elma-erik-dut kurusu vb.), kurutulmuģ çeģitli Ģifalı bitkilerin satıģı önemli bir yer tutar. G.6. Turizm Çevre ĠliĢkisi Turizm, hem çevreyi etkileyen ve hem de çevreden etkilenen bir harekettir. Bu nedenle çevre bilincinin oluģması ve eğitim çok önemlidir. Çünkü çevre ve kültürel değerlere zarar veren, koruyan ve geliģtiren de insandır. Çevre kirliliği nedenleri olarak doğal nedenler, teknolojik ve ekonomik geliģmeler, hava kirliliği, yeni imar faaliyetleri sayılabilir. Ġlimizin Safranbolu Ġlçesi kültürel mirasın ve çevre dokusunun korunması yönünde örnek bir kent olmuģtur. Ancak, Ġlimizin bir sanayi kenti olması nedeniyle hava kirliliği çevre sorunları içersinde ilk sırada yer almaktadır. Kentimizde bulunan sayılı demir çelik tesislerinden Kardemir A.ġ. fabrikasının ve irili ufaklı demir çelik endüstrisi fabrikalarının atmosfere verdikleri çeģitli baca gazları, duman, SO 2 azot bileģikleri hava kirliliğinin en önemli etmenlerindendir. Özellikle kalorifer kullanımı nedeniyle Safranbolu ve Karabük Ġl merkezinde hava kirliliği fazla olmaktadır. Ġlimizde hava kirliliği ölçümleri aralıksız yapılmaktadır. Yakıtlardan kaynaklanan kirliliğin önlenmesi için denetimler aralıksız sürdürülmektedir. Ġlimizde en fazla su kirliliği Araç Çayı ve Filyos Çayı nda olmaktadır. Endüstriyel atıklar, kanalizasyon deģarjı, evsel atıklar kirliliği arttıran en önemli etmenlerdir. 135

155 Ġlimizin zengin tarihi ve kültürel yapısı, ortaya çıkmamıģ değerleri nedeni ile kaçak kazı olayları, tarihi eserlerin tahribatı ile karģılaģılmaktadır. Bunun da önlenmesi için bilinçlenme, eğitim ve denetime bağlıdır. KAYNAKLAR : Karabük Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,

156 H.1. Genel Tarımsal Yapı Tablo H Yılı Karabük Ġli Arazi Dağılımı ĠLÇELER Yüzölçümü (Ha.) (H). TARIM ve HAYVANCILIK TARIM ALANI Miktar (Ha.) Oran % TAR.DIġI ARA. Miktar (Ha.) Oran % ÇAYIR VE MERA Miktar (Ha.) Oran % ORMAN VE FUN. Miktar (Ha.) Merkez , , , ,2 Eflani , , , ,8 Eskipazar , , , ,2 Ovacık , , , ,2 Safranbolu , , , ,6 Yenice , , , ,5 Ġl Toplamı , , , ,8 Kaynak : Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2009 Oran % Tarım Alanı % 22,4 Tarım DıĢı Arazi % 4,5 Çayır ve Mera % 4,2 Orman ve Fundalık % 68,8 Grafik H Yılı Karabük Ġli Arazi Dağılımı Oranları Kaynak : Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2009 Karabük Ġlinin tarımda kullanılan hektar arazi varlığı toplam yüzölçümünün %22,4 ünü oluģturmaktadır. Karabük'te kuru ve sulu tarım koģullarında yetiģtirilen en önemli ürünler baģta hububat olmak üzere sırasıyla yem bitkileri, sebze ve baklagillerdir. 137

157 Tablo H Yılı Karabük Ġli Arazi Kullanım Durumu Tarımsal Araziler (ha.) Merkez Eflani Eskipazar Ovacık Safranbolu Yenice Toplam % Hububat Alanı Nadas Alanı ,7 Sebze Alanı ,5 Meyve Alanı ,4 Bağ Alanı ,2 Baklagil Ekim Alanı ,2 Yem Bitkileri Ekim Alanı Ekimi Yapılm. Krç. Alan , ,4 Toplam Tarım Alanı Kaynak : Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Tablo H Yılı Üretim Yapılan Sulu Tarım Alanı ÜRETĠM YAPILAN SULU TARIM ALANI EKĠLĠġĠ(HEKTAR) Kapama meyve alanı 399 Sebze alanı Bağ alanları 158 Yem Bitk.Üretim Alanı (Yonca-S.Mısır) 328 Çeltik üretim alanı 43 TOPLAM Kaynak : Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, yılında yaklaģık hektar sulu tarım alanında üretim yapılmıģtır. Ġlimizde yaklaģık hektar sulu tarım yapılabilecek alan mevcuttur. Tablo H Yılı Kuru Tarım Alanı KURU TARIM ALANI EKĠLĠġĠ (HEKTAR) Buğday üretim alanı Arpa üretim alanı Yulaf üretim alanı(dane+ot) 123 Çavdar üretim alanı 8 Tritikale üretim alanı 796 Kaplıca üretim alanı 308 Mısır üretim alanı 390 Baklagil ekim alanı 159 Yem Bitkileri ekim alanı (Korunga, Fiğ) Nadas ve Kullanılmayan Tarım Alanı Ekim Yapılmayan Kıraç Alan TOPLAM Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

158 BAKLA GĠL HUBUBAT H.2. Tarımsal Üretim H.2.1. Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri Ġlimizde tarla ziraatı genellikle hububat ekiliģi Ģeklinde yapılmaktadır. Bazı alanlarda kuru fasulye ziraatı yapılmakla beraber, tarla ziraatı olarak baklagil tarımı alanı geniģ değildir. H Buğdaygiller Tablo H Yılı Tarla Ürünleri Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri 2010 ÜRÜNLER Ekim Alanı(ha) Üretim Mikt.(ton) Verim (kg/da) Buğday Arpa Çavdar 8 17,9 224 Yulaf(Dane) 15,5 26, Kaplıca ,4 202 Tritikale(dane) 795, Mısır (Dane) 390, Çeltik 42,8 363,8 850 TOPLAM Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Çeltik hariç diğer ürünler kuru tarla ziraatı Ģeklinde üretilmektedir. Ürünler çoğunlukla çiftçi tarafından kendi ihtiyacı için kullanılmakta fazlası ise değirmenlere ve direk tüketiciye pazarlanmaktadır. H Baklagiller Tablo H Yılı Baklagiller Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri 2010 ÜRÜNLER Ekim Alanı(ha) Üretim Mikt.(ton) Verim (kg/da) Bakla(kuru) Nohut Fasulye(kuru) TOPLAM Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Baklagillerin kuru tarım ziraatı yapılmakta olup, çiftçilerin kendi ihtiyaçlarını karģılamakta veya satılmaktadır. 139

159 YEM BĠTKĠLERĠ H Yem Bitkileri Tablo H Yılı Yem Bitkileri Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri 2010 ÜRÜNLER Ekim Alanı(ha) Üretim Mikt.(ton) Verim (kg/da) Yonca(kuru ot) Korunga(kuru ot) Fiğ(kuru ot) Diğer Mısır(Silajlık) TOPLAM Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Yem bitkileri üretimi yonca ve korunga da ot üretimi için, fiğde ise ot ve dane üretimi olarak yapılmakta, üretilen yem bitkisini çiftçilerimizin hayvanlarının beslenmesinde kaba yem olarak kullanılmaktadır. H Endüstriyel Bitkiler Ġlimizde endüstri bitkileri üretimi yaygın değildir. Bostan olarak tabir edilen; mısır, fasulye, ayçiçeği v.b. bitkilerin karıģık üretiminin yapıldığı alanlarda üretilen ayçiçeği dıģında baģka endüstri bitkisi yoktur. Çok az miktarda yapılan üretim de endüstride kullanılmamaktadır. H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi Ġlimizde Meyvecilik genellikle sınır ağacı Ģeklinde yapılmaktadır. Ġl Özel Ġdaresi ve Sosyal YardımlaĢma ve DayanıĢma Vakfı destekli kapama meyve bahçeleri tesis çalıģmaları arttırılmıģtır. Özellikle ceviz yetiģtiriciliği ilgi görmüģtür. Ġlimizde bağcılık özellikle Safranbolu Ġlçesinde Safranbolu ÇavuĢ Üzümü ile yaygın olarak yapılmaktayken floksera zararlısı sebebiyle bağ alanlarında azalma olmuģtur. Eski sistem bağ tesislerinin yenilenmesi ve bağ alanlarının geniģletilmesi amacıyla yapılan çalıģmalar devam etmektedir. Çavuş üzümü 2010 yılında 557 ha. meyve alanında ton üretim gerçekleģmiģtir. 140

160 Ağaç/da Tablo H Yılı Meyve Ürünleri Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri 2010 Kapama Meyve Toplam Üretim M.Veren Ağaçlar Verim MEYVELER Bahç.Ekim Alanı(ha) Mikt.(ton) Ort.(kg/ağaç) Armut Elma Kiraz ġeftali ViĢne Ceviz Bağ (asma) Diğer TOPLAM Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Kapama Şeftali Bahçesi Bodur Elma H Sebze Üretimi Karabük Ġlinde sebzecilik genellikle küçük aile iģletmesi Ģeklinde yapılmaktadır. Örtü Altı Sebze YetiĢtiriciliği 1993 yılında baģlamıģtır yılında toplam örtüaltı varlığımız m 2 iken Karabük ün Ġl olmasından sonra yapılan çalıģmalarla Ġl Özel Ġdaresi ve Sosyal YardımlaĢma ve DayanıĢma Vakfı mali desteği ile Plastik Yüksek Tünel yapımlarıyla desteklenmiģ ve büyük ölçüde geliģme göstermiģtir. Örtü altı tarımında genellikle yılda iki ürün yetiģtirilmektedir. Birinci ürün olarak hıyar baģta olmak üzere domates, biber, fasulye; ikinci ürün olarak ıspanak, marul ve yeģil soğan tercih edilmektedir yılında ha. sebze alanında ton üretim gerçekleģmiģtir. Sera Biber tarlası 141

161 S E B Z E Tablo H Yılı Sebze Ekim Alanı ve Üretim Miktarı Değerleri ÜRÜNÜN CĠNSĠ Ekim Alanı(ha) 2010 Üretim Mikt.(ton) Lahana (beyaz) Lahana (karayaprak) Marul(Göbekli) Marul(Kıvırcık) Ispanak Fasülye(taze) Barbunya fasulye (taze) Hıyar Patlıcan Domates Patates Biber(dolmalık) Biber(Sivri-Çarliston) Soğan(Taze) Diğer TOPLAM Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 H Süs Bitkileri Ġlimizde süs bitkileri üretim alanları yaygın değildir. Resmi bazı kurumlar (Belediye) dıģında üretim yapılmamaktadır. H.2.2. Hayvansal Üretim 2010 yılı hayvan varlığı adet büyük baģ, adet küçükbaģ, adet tek tırnaklı, adet kanatlı hayvan ve adet arı kovanından oluģmaktadır. BüyükbaĢ hayvan grubuna giren sığırların, baģı kültür ırkı, baģı melez ve baģı da yerli ırktan oluģmakta, küçükbaģ hayvan grubuna giren koyun toplamının ise baģı merinos baģı da yerli ırktır. H BüyükbaĢ Hayvancılık Ġlimizdeki büyükbaģ hayvan varlılığının yaklaģık %40 ını yerli ırk oluģturmaktadır. Hayvan varlığımızın verim kabiliyetlerini yükseltmek, et ve süt verimi yüksek hayvan ırklarımızın devamlılığını sağlamak için ıslah çalıģmalarına önem verilmektedir. BüyükbaĢ hayvan grubuna giren sığırların, baģı kültür ırkı, baģı melez ve baģı da yerli ırktan oluģmakta olup, 687 adeti ise mandadır. Ülkemizde olduğu gibi Ġlimizde de hayvancılık konusunda bilgi ve teknoloji kullanımı, verimlilik, hayvan sağlığı ve sağlığa uygunluk yönünden istenilen seviyeye gelinememiģtir. Bunun nedenlerinden birkaçı, iģletmelerin küçük olması, iģletmelerde hayvan sayısının düģük olması, üreticilerin eğitim seviyelerinin düģük olması Ģeklinde sıralanabilir. 142

162 Manda Tablo H.10 Ġlimizde BüyükbaĢ Hayvancılık, 2010 Büyük BaĢ ĠLÇELER Sığır Kül.Ir. Melez Yerli Merkez Eflani E.pazar Ovacık S.bolu Yenice G.Toplam Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Topl. Süt Sığırcılığı Ġlimizde hayvancılığın geliģtirilmesine paralel olarak kooperatifler kurulmuģtur. Tablo H.11 Ġlimizde Hayvancılığın GeliĢtirilmesine Paralel Olarak Kurulan Kooperatifler (2010) ĠLÇESĠ KOOPERATĠF ADI UYGULADIĞI PROJE DURUMU Eskipazar Büyükyayalar 100 Aile x 2 BaĢ Süt Sığırcılığı Projesi GerçekleĢmiĢtir. Ovacık Doğanlar 100 Aile x 2 BaĢ Süt Sığırcılığı Projesi ĠnĢaat Bitti Ovacık KıĢla 50 Aile X 2 BaĢ Süt Sığırcılığı GerçekleĢmiĢtir. Safranbolu AĢağıgüney 50X4 BaĢ Damızlık Süt Sığırcılığı GerçekleĢmiĢtir. Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Tablo H.12 Ġlimizde Süt Üretimi (2010) Süt Üretimi 2010 B.BaĢ K.BaĢ Topl. Hayvan Sayısı Üret. Süt Mik. (ton) Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Besi Sığırcılığı Ġlimizde besi daha önceki yıllarda tesis edilen Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu ahırlarında ve çiftçilerimizin kendi inģa ettikleri muhtelif kapasitedeki ahırlarda; genellikle küçük aile iģletmesi Ģeklinde yürütülmektedir. Tablo H.13 Ġlimizde Et Üretimi (2010) 2010 Et Üretimi B.BaĢ Kes.Yapıl. H.Say Üret.Et Mik. (kg.) Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 H KüçükbaĢ Hayvancılık Koyunculuk Karabük te koyunculuğun desteklenmesi özellikle 1999 yılından itibaren baģlamıģtır yılından bu yana Ġl Özel Ġdare Müdürlüğü ve S.Y.D. Vakfı desteği koyun dağıtımı yapılmaktadır. 143

163 Yüksek Komiserler Kurulu Fonundan Finanse edilen Koyunculuk Projesi kapsamında Ovacık Ġlçemizde toplam 20 fayda sahibi çiftçimize 20 (19+1)Ģer adet olmak üzere toplam 400 adet koyun dağıtımı yapılmıģtır. Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığınca, 2006 yılında 28 adet, kıl keçisi sürüsü sahiplerine bedelsiz olarak dağıtılmıģtır yılından itibaren projede değiģiklik yapılarak, yerine merinos koyunculuğu geliģtirme projesi uygulanmıģ ve 41 baģ, 2008 yılında 45 baģ, 2009 yılında 58 baģ 2010 yılında ise 33 baģ merinos ırkı damızlık koç alımı yapılarak, üreticilere bedelsiz olarak dağıtılmıģtır. Tablo H.14 Ġlimizde Et Üretimi (2010) Et Üretimi 2010 K.BaĢ Kes.Yapıl. H.Say. 439 Üret.Et Mik. (kg.) Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 H Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim) Ġlimizde kanatlı iģletme sayısı 23 adettir. Bunlardan etlik kümes iģletme sayısı 21 adet, yumurtacı iģletme sayısı 1 adettir. Ayrıca 1 adet tavuk kuluçkahanesi mevcuttur. Etlik kümes sayısı 25 adet, yumurtacı kümes sayısı 3 adet olup ilimizdeki toplam kümes sayısı 28 adettir. Tablo H.15 Ġlimizde Yumurta Üretimi (2010) Yumurta Üretimi 2010 Tavuk Sayısı Ürt.Yumurt.mik. (ad.) Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 H Su Ürünleri Tablo H Yılı Su Ürünleri Tesisleri İLÇE ADI TESİSİN ADI KAPASĠTESĠ SON DURUMU ESKĠPAZAR GÖKKUġAĞI ALABALIK TESĠSĠ 15 ton/yıl FAAL MERKEZ MUSTAFA YILMAZ--KÜÇÜK AĠLE ĠġLT. 2,5 ton/yıl FAAL ESKĠPAZAR ÇETĠÖREN SU ÜRÜNLERĠ 10 ton/yıl FAAL YENĠCE MUZAFFER BĠÇEN ALABALIK YTġ. TES. 25 ton /yıl FAAL Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Tablo H Yılı Su Ürünleri Alabalık Üretimi 2010 Üretilen Balık Sayısı (adet) Üretilen Balık Eti Mikt.(kg)) Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 H Kürk Hayvancılığı Ġlimizde kürk hayvanı yetiģtiriciliği yapılmamaktadır. 144

164 H Arıcılık ve Ġpekböceği YetiĢtiriciliği Ġlimizde koloni kapasitesi olmasına rağmen, 2010 yılı verilerine göre arılı kovan mevcuttur. Arıcılık; Ġl Özel Ġdaresi finansmanıyla gerçekleģtirilen projelerle oğul arı dağıtımı Ģeklinde desteklenmektedir. Ġlimizde Ġpek Böceği yetiģtiriciliği yapılmamaktadır. Tablo H Yılı Bal Miktarı Bal Üretimi 2010 Kovan Sayısı (Adet) Üretilen Bal Mikt.(kg)) Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 H.3. Organik Tarım Ġlimizde organik tarım faaliyeti Safranbolu Ġlçesinde safran üretim alanlarında uygulanmaktadır. Ancak kayıt dıģı olarak özellikle Ġl ve Ġlçe merkezlerine uzak yüksek kesimlerdeki köylerimizde hiçbir ilaçlama yapılmaksızın meyve ve sebze üretimi yapılmaktadır. Safran H.4. Tarımsal ĠĢletmeler H.4.1. Kamu ĠĢletmeleri Ġlimizde tarımsal faaliyet gösteren kamu iģletmesi mevcut değildir. 145

165 H.4.2. Özel ĠĢletmeler Tablo H Yılı Süt ve Süt Ürünleri ĠĢletmeleri ĠġLETMENĠN ADI KAPASĠTESĠ TON/YIL ALDIĞI SÜT MĠKTARI (TON) OYLUM SÜT 3600 TON/YIL 382 KARNUR SÜT 3600 TON/ YIL 202 SAFRAN SÜT 4000 TON/ YIL 2003 TOPLAM TON/YIL 2587 Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Tablo H Yılı Et ve Et Ürünleri ĠĢletmeleri KaĢet et ve et ürünleri imalatı -Safranbolu kg Sucuk kg Pastırma Özkasapoğlu Sucuk Ġmalathanesi Safranbolu kg Güven Besi Et Mamülleri -Karabük kg Gerçekci Et ve Et ürünleri - Karabük kg ġeker a Et ve Et mamülleri -Safranbolu kg Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 Tablo H Yılı Kesim Tesisleri Merkez Belediye Mezbahanesi 4680 BüyükbaĢ KüçükbaĢ Merkez Gerçekçi Et ve Et Ürünleri 2160 BüyükbaĢ KüçükbaĢ Eflani Belediye Mezbahanesi 3600 BüyükbaĢ KüçükbaĢ Eskipazar Belediye Mezbahanesi 3600 BüyükbaĢ KüçükbaĢ Yenice Belediye Mezbahanesi 4500 BüyükbaĢ KüçükbaĢ Safranbolu Özkasapoğlu Mezbahanesi 2880 BüyükbaĢ Safranbolu ġeker a Et ve Et mamülleri 4080 BüyükbaĢ KüçükbaĢ Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 H.5. Tarımsal Faaliyetler H.5.1. Pestisit Kullanımı 12 ġubat 2009 tarihinde yürürlüğe giren Bitki Koruma Ürünlerinin Reçeteli SatıĢ Usül ve Esasları ile ilgili Yönetmelik gereği, Ġlimizde 2009 Yılından itibaren bitki koruma ürünleri reçeteli olarak satıģına baģlanmıģtır. Ġl genelinde 41 teknik elemana reçete yazma yetki belgesi verilmiģtir. Ayrıca Safranbolu Ziraat Odası BaĢkanlığında görevli 1 Ziraat Mühendisi de 2 yıl süre ile geçici olarak yetkilendirilmiģtir. Tablo H Yılı Karabük Ġli Ġlaç Tüketimleri ĠLAÇ GRUBU YILLAR ( KG - LT. ) ĠNSEKTĠSĠTLER ,58 FUNGĠSĠTLER ,15 HERBĠSĠTLER ,00 RODENDĠSĠT VE 9 13 MOLLUSĠSĠTLER AKARĠSĠTLER ,36 TOPLAM ,09 Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

166 H.5.2. Gübre Kullanımı Tablo H Yılı Ticari Gübre Tüketimi GÜBRE ADI 2010 GÜBRE ADI 2010 A.SÜLFAT % C.A.N % P.Nitrat A.Nitrat % ME ÜRE P.Sülfat 0.35 T.S.P , D.A.P , ZN TOPLAM (TON) 4.812,75 Kaynak: Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü, /1 sayılı genelge doğrultusunda kimyevi gübre üreten,ithal eden ve tüketenlerin haklarının korunması ile piyasada satılan kimyevi gübrelerin standartlara ve teknik düzenlemelere uygunluğunun denetimi yapılmaktadır. Tarımsal üretimde kullanılmak üzere üretilen,ithal edilen ve satılan kimyevi gübrelerin piyasa denetimi ile gübrelerin üretildiği,satıldığı ve depolandığı yerlerin periyodik denetimleri yapılmaktadır.aynı genelge doğrultusunda bitkisel üretim de kullanılan kimyevi gübrelerin iģ ve iģlemleri yapılmaktadır. H.5.3. Toprak Kullanımı Tarımsal alanlarda toprak kaybının önlenmesi ve tarım arazilerinin korunması amacıyla sulama tekniklerinin modernize edilmesi (Basınçlı sulama sistemi gibi) çalıģmaları yürütülmektedir. Aynı amaçla; toprak iģleme esnasında toprak yapısına zararın en aza indirilmesi hedeflenerek çiftçiler bilgilendirilmekte, yapılan proje çalıģmaları ile modern mekanizasyonun kullanılması için çiftçiler desteklenmektedir. KAYNAKLAR : Karabük Ġl Tarım Müdürlüğü,

167 (I).MADENCĠLĠK I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler Jeolojik yapının bir sonucu olarak ülkemiz önemli sayıda maden çeģitliliğine sahip ve maden kaynakları yönünden zengin bir ülkedir. Özellikle bor, mermer, toryum, trona, zeolit, pomza, selestit gibi madenlerde ülkemiz önemli rezervlere sahiptir. Ayrıca krom, manyezit, feldspat, barit, kil, kömür, altın ve gümüģ rezervleri yönünden de dünya sıralamasında yer almaktadır. DOLOMĠT Karabük Ġli maden ve enerji potansiyeli: Eskipazar-Sofular sahası Tenör : % CaO, %20.73 MgO Rezerv : ton görünür + muhtemel rezerv. Yenice-Balıkısık dolomit yatağı Tenör: % MgO, % 1.56 SiO2 Rezerv: ton görünür, ton muhtemel ve ton mümkün olmak üzere toplam ton rezerv TRAVERTEN Eskipazar-Kayadibi traverten yatağı Kalite : Blok boyutu 2-10 m3 Rezerv : m 3 toplam rezerv. Eskipazar-Budaklar Köyü traverten yatağı Kalite : Blok boyutu 2-10 m3 Rezerv : m 3 toplam rezerv. Eskipazar-TamıĢlar zuhuru Kalite : Orta (Beyaz traverten) Rezerv : m 3 görünür + muhtemel rezerv FELDSPAT Merkez-BolkuĢ Tenör : % 5 K 2 O, % 3 NaO, % 0.5 Fe 2 O 3 (teknolojik zenginleģtirme sonucu) Rezerv : ton görünür rezerv. I.1.1. Sanayi Madenleri Ġlimiz Safranbolu, Eflani, Eskipazar ve Yenice Ġlçelerinde önemli mermer yatakları bulunmaktadır. 148

168 Sönmezler Mad. Demir Çelik ĠnĢ. Temizlik San. Ve Tic. Ltd. ġti Ġli : Karabük Ġlçesi : Safranbolu Köyü : Pelitören Mevkii : EğriyolbaĢı EriĢim No : Ruhsat Numarası : Ruhsat Grubu : II.Grup Maden Cinsi : Kalker P.1.1.NOKTA P.1.2.NOKTA P.1.3.NOKTA P.1.4.NOKTA P.1.5.NOKTA Sağa (Y) Yukarı (X) Ruhsatın ait olduğu pafta veya paftaların adı ( 1/ Ölçekli ): F29 b4, F29 c1 İşletme Ruhsat Alanı : hektar İşletme İzin Koordinatları: Ġ.1.NOKTA Ġ.2.NOKTA Ġ.3.NOKTA Ġ.4.NOKTA Sağa (Y) Yukarı(X) Talep Edilen ĠĢletme Ġzin Alanı : 9,96 hektar Kalker zonunun ortalama uzunluğu : 325 m Kalker zonunun ortalama geniģliği : 305 m Kalker zonunun ortalama kalınlığı : 10 m Ortalama yoğunluğu : 2,6 ton / m 3 Görünür Rezerv Hacmi : m 3 Görünür Rezerv : 2.577,250 ton ĠĢletilebilir Kalker Rezervi (Görünür rezervin %70 i) : ton Sönmezler Mad. Demir Çelik ĠnĢ. Temizlik San. Ve Tic. Ltd. ġti Ġli : Karabük Ġlçesi : Safranbolu Köyü : Pelitören Mevkii : EğriyolbaĢı EriĢim No : Ruhsat Numarası : Ruhsat Grubu : II.Grup Maden Cinsi : Kalker P.1.1.Nokta P.1.2.Nokta P.1.3.Nokta P.1.4.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Ruhsatın ait olduğu pafta veya paftaların adı ( 1/ Ölçekli ): F29 b4, 149

169 İşletme Ruhsat Alanı : 70 hektar İşletme İzin Koordinatları: Ġ.1.Nokta Ġ.2.Nokta Ġ.3.Nokta Ġ.4.Nokta Sağa (Y) Yukarı(X) İşletme İzin Alanı: 9,94 hektar Kalker zonunun ortalama uzunluğu :390 m Kalker zonunun ortalama geniģliği :255 m Kalker zonunun ortalama kalınlığı : 10 m Ortalama yoğunluğu :2,6 ton / m 3 Görünür Rezerv Hacmi : m 3 Görünür Rezerv :2.585,700 ton ĠĢletilebilir Kalker Rezervi (Görünür rezervin %70 i): ton Acar Nakliyat Ve Ticaret Kolektif ġirketi Halil Acar Ve Ortağı Ġli : Karabük Ġlçesi : Safranbolu Köyü : Karapınar Mevkii : Karahandu Tepe EriĢim No : Ruhsat Numarası : Ruhsat Grubu : II.Grup Maden Cinsi : Mermer (Rustik YeĢil) Arama Ruhsatı Sınır Koordinatları : 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta 6.Nokta 7.Nokta 8.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Ruhsatın ait olduğu pafta veya paftaların adı ( 1/ Ölçekli ) : f29b4 Arama Ruhsat Alanı :99.98 hektar Talep Edilen ĠĢletme Ġzin Koordinatlar(Görünür Rezerv Koordinatları): 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta 5.Nokta 6.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Talep Edilen ĠĢletme Ġzin Alanı : hektar Mermer zonunun ortalama uzunluğu : 460 m. Mermer zonunun ortalama geniģliği : 350 m. Mermer zonunun ortalama kalınlığı : 8 m Mermer ortalama yoğunluğu : 2,5 ton / m 3 150

170 Görünür Rezerv (m 3 olarak) : m 3 Muhtemel ve Mümkün Rezerv (m 3 olarak) : m³ Karmonsan Karabük Montaj, ĠnĢaat, Hafriyat, Nakliyat Madenciliimalat San. Ve Tic. Ltd. Ġli : Karabük Ġlçesi : Safranbolu Köyü : Yazı EriĢim No : Ruhsat Numarası : Ruhsat Grubu : II.Grup Maden Cinsi : Kalkerli-killi Dekoratif TaĢ İşletme Ruhsatı Sınır Koordinatları : P.1.1.Nokta P.1.2.Nokta P.1.3.Nokta P.1.4.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) P.1.5.Nokta P.1.6.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Ruhsatın ait olduğu pafta veya paftaların adı ( 1/ Ölçekli ): F29 a3, F29 d2 İşletme Ruhsat Alanı : 5.52 hektar Tespit Edilen Görünür Rezerv Koordinatları: P.1.1.Nokta P.1.2.Nokta P.1.3.Nokta P.1.4.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) P.1.5.Nokta P.1.6.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Talep Edilen Görünür Rezerv Alanı: 5.52 hektar Dekoratif taģ zonunun ortalama uzunluğu : 357 m Dekoratif taģ zonunun ortalama geniģliği : 155 m Dekoratif taģ zonunun ortalama kalınlığı : 10 m Ortalama yoğunluğu : 2,6 ton / m 3 Görünür Rezerv Hacmi : m 3 Görünür Rezerv : 1.438,710 ton Perge Madencilik DıĢ.Tic.San.Ltd.ġti Ġli : Karabük Ġlçesi : Eskipazar Köyü : Kapucular Mevkii : EriĢim No : Ruhsat Numarası :

171 Ruhsat Grubu Maden Cinsi Alan : II.Grup : Mermer : hektar Nolu Sahanın Ruhsat Koordinatları 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta Sağa (Y) Yukarı(X) Ortalama Uzunluğu : 400 metre Ortalama GeniĢliği : 400 metre Ortalama Kalınlığı : 15 metre Görünür Rezerv Miktarı : 400 m x 400 m x 15 m = m³ Karayolları 15. Bölge Müdürlüğü Ġli : Karabük Ġlçesi : Eskipazar Köyü : Mevkii : Yazıkavak EriĢim No : Ruhsat Numarası : Ruhsat Grubu : II.Grup Maden Cinsi : Mermer Ruhsat alanı : 3.69 Hektar 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) I.1.2. Metalik Madenler Ġlimizde metalik maden bulunmamaktadır. I.1.3. Enerji Madenleri Ġlimizde enerji madenleri bulunmamaktadır. I.1.4. Maden Kanununa Tabi Olan Doğal Malzemeler Kum-Çakıl Ocakları Ruhsat Bilgileri AK-HES ENERJĠ ĠNġAAT A.ġ. Ruhsatın Ġli Ruhsatın Ġlçesi Ruhsatın Mevkii :Karabük :Yenice : Kayadibi Mah. Mevkii 152

172 Madenin Cinsi :1(a) Kum Ruhsat No :16 Alanı : 9.76 HEK Rezerv Miktarı : m³ Ruhsat koordinatları 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta 5.Nokta Sağa(Y) , , , , ,93 Yukarı(X) , , , , ,84 6.Nokta 7.Nokta 8.Nokta 9.Nokta 10.Nokta Sağa(Y) , ,23 Yukarı(X) , ,17 AK-HES ENERJĠ ĠNġAAT A.ġ. Ruhsatın Ġli : Karabük Ruhsatın Ġlçesi :Yenice Ruhsatın Mevkii : Kayadibi Mah. Mevkii Madenin Cinsi :1(a) Kum Ruhsat No :17 Alanı : 9.78 HEK Rezerv Miktarı : m³ Ruhsat koordinatları 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta 5.Nokta Sağa(Y) , , , , ,65 Yukarı(X) , , , ,48 6.Nokta 7.Nokta 8.Nokta 9.Nokta 10.Nokta Sağa(Y) , , ,84 Yukarı(X) , , ,06 ESEN TĠC.ĠNġ.KUM OCAK.TAAH.NAK.TĠC.LTD.ġTĠ. Ruhsatın Ġli : Karabük Ruhsatın Ġlçesi : Ocavık Ruhsatın Mevkii : Boyalı Madenin Cinsi :1(a) Kum-Çakıl Ruhsat No :10 Alanı : 3.500m² Rezerv Miktarı : m³ Ruhsat koordinatları 153

173 Nokta No: Y X ESEN TĠC.ĠNġ.KUM OCAK.TAAH.NAK.TĠC.LTD.ġTĠ. Ruhsatın Ġli : Karabük Ruhsatın Ġlçesi : Safranbolu Ruhsatın Köyü : Geren Madenin Cinsi :1(a) Kum-Çakıl Ruhsat No :18 Alanı : m² Rezerv Miktarı : m³ Ruhsatın Koordinatları Nokta No Y (sağa) X(yukarı) Nokta No Y (sağa) X(yukarı) GÜZAY KUM OCAKLARI ĠġL.SAN. VE TĠC.LTD.ġTĠ Ruhsatın Ġli : Karabük Ruhsatın Ġlçesi : Merkez Ruhsatın Köyü :Yukarıkızılcaören Ruhsatın Mevkii : TaĢsavaklarburnu Mevkii Madenin Cinsi :1(a) Kum-Çakıl Ruhsat No : 04 Alanı : m² Rezerv Miktarı : m³ Ruhsat koordinatları Nokta No: Y X

174 GÜZAY ĠNġAAT SAN. VE TĠC.LTD.ġTĠ Ruhsatın Ġli : Karabük Ruhsatın Ġlçesi : Ovacık Ruhsatın Köyü : Abdullar Ruhsatın Mevkii : Saitler M. TaĢlı Kavlağan Mevkii Madenin Cinsi :1(a) Kum Ruhsat No :13 Alanı : ,90 m² Rezerv Miktarı : m³ Ruhsat koordinatları 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta 6.Nokta 7.Nokta 8.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) YILMAZ KUM SAN VE TĠC. LTD. ġtġ. Ruhsatın Ġli : Karabük Ruhsatın Ġlçesi : Merkez Ruhsatın Köyü :Yukarıkızılcaören Ruhsatın Mevkii : 106 Mevkii Madenin Cinsi :1(a) Kum Ruhsat No :12 Alanı : 33865,53 m² Rezerv Miktarı : m³ Ruhsat koordinatları 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta 6.Nokta 7.Nokta 8.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X)

175 BAĞBAġI BĠLĠġĠM ĠNġAAT NAKLĠYAT SANAYĠ VE TĠC. LTD. ġtġ Ruhsatın Ġli : Karabük Ruhsatın Ġlçesi :Yenice Ruhsatın Köyü : BağbaĢı Köyü Ruhsatın Mevkii : ĠsmetpaĢa Mah. Mevkii Madenin Cinsi :1(a) Kum Ruhsat No : 09 Alanı : 5.000,87 m² Rezerv Miktarı : m³ Ruhsat koordinatları Nokta No: Y X SUNAY YAKA KUM ÇAKIL OCAĞI Ruhsatın Ġli : Karabük Ruhsatın Ġlçesi : Eskipazar Ruhsatın Köyü : Hamamlı Köyü Ruhsatın Mevkii : ĠsmetpaĢa Mah. Mevkii Madenin Cinsi :1(a) Kum Ruhsat No :14 Alanı : m² Rezerv Miktarı : m³ Ruhsat Koordinatları 156

176 SUNAY YAKA KUM ÇAKIL OCAĞI Ruhsatın Ġli Ruhsatın Ġlçesi Ruhsatın Köyü : Karabük : Eskipazar : Bayındır Ve Kuzuören Köyü 157

177 Ruhsatın Mevkii : Madenin Cinsi :1(a) Kum Ruhsat No :11 Alanı : m² Rezerv Miktarı : m³ Ruhsat koordinatları 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta 6.Nokta 7.Nokta 8.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta 10.Nokta 11.Nokta 12.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) AK-HES ENERJĠ ĠNġAAT A.ġ. Ruhsatın Ġli :Karabük Ruhsatın Ġlçesi :Yenice Ruhsatın Mevkii : Kayadibi Mah. Mevkii Madenin Cinsi :1(a) Kum Ruhsat No :19 Alanı : 5,27 HEK Rezerv Miktarı : Ruhsat koordinatları 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta 5.Nokta Sağa(Y) Yukarı(X) Nokta 7.Nokta 8.Nokta 9.Nokta 10.Nokta Sağa(Y) Yukarı(X) Demirkapılar ĠnĢ.San.Ve Tic.Ltd.ġti. Ruhsatın Ġli :Karabük Ruhsatın Ġlçesi :Eskipazar Ruhsatın Köyü : Sadeyaka Köyü Ruhsatın Mevkii : Karaçalılık Mevkii Madenin Cinsi :1(a) Kum Ruhsat No :06 Alanı : 56,731 m² Rezerv Miktarı : m³ Koordinatlar 1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta 4.Nokta 5.Nokta 158

178 Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta 7.Nokta 8.Nokta 9.Nokta 10.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta 12.Nokta 13.Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri Karadeniz Bölgesi batı bölümünde yer alan Karabük ve çevresinde, birinci zamandan kuvaternere kadar değiģik yaģlarda pek çok litolojik birim gözlenmektedir. Bölgede temel birimleri oluģturan, paleozoyik yaģlı formasyonlar batıda, kuzeyde ve doğuda sınırlı alanlarda yüzeylenmiģtir. Temel birimler üzerine gelen mezozoyik yaģlı birimler, inaltı formasyonu kireçtaģları olarak ve Ulus Formasyonu da fliģ serisi olarak temsil ediģmiģlerdir. En üstte yatay ve yataya yakın katmanlı birimler, senozoyik yaģlı formasyonlardan oluģmuģtur. Akarsu vadilerinde kuvaterner yaģlı alüvyon çökelleri en genç birimleri oluģturur. Kuzey Anadolu Dağlarının bir parçası olan Karabük teki dağlar, ana çatısı Alp Orojeniziyle ortaya çıkan kıvrım dağlarıdır. Karabük te III. Jeolojik zamanda oluģan kalkerli (kireçtaģı) araziler geniģ yer kaplar. KireçtaĢları arasında killi ve kumlu tabakalar da bulunmaktadır. VI. Jeolojik zamanda (kuvaterner) Ovacık çevresindeki traverten (kalker tabaka) alanı oluģmuģtur. Vadiler ise kuvaternerde akarsuların geliģip plato yüzeylerini yarmasıyla oluģmuģtur. Safranbolu ve Eflani çevresindeki kalkerli arazi metamorfizmaya (baģkalaģıma) uğramıģ, zengin mermer yatakları oluģmuģtur. Eflani de mermer dıģında çakmak taģı ve kömür yatakları da bulunmaktadır. Ovacık ta bol miktarda alçı taģı bulunmakta, ara ara gnays ve bazaltlara da rastlanmaktadır. I.3. Cevher ZenginleĢtirme Konu ile ilgili bir bilgi bulunmamaktadır. I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri Madencilik faaliyetleri ile ilgili olarak ortaya çıkan çevre sorunlarının sınıflandırılması: I.ÇıkıĢ AĢamalarına Göre: Madenler ile ilgili olarak ortaya çıkan çevre sorunlarını çıkıģ aģamalrına göre Ģöyle sıralamak mümkündür. Üretim sırasında; -Maden zenginleģtirme süreci sırasında -Madenlerin nakliyesi sırasında -Madenlerin iģlenmesi sırasında Bu süreçler sırasında ortaya çıkan çevre sorunlarını da genel olarak Ģöyle belirtebilirz: 1-Yüzey madenciliği ve açık iģletme sonucu meydana gelen arazi bozulmaları 2-Yer altı madenciliğine bağlı olarak ocak çökmeleri ve ocak ağızlarında biriken atıkların sebep olduğu arazi ve çevre bozulması 3-Hidrolik etki 4-Hava kirlenmesi 5-Su kirlenmesi 6-Sağlık sorunları 159

179 II.Doğrudan Bozulma: Maden ocakları çalıģma sahalarındaki örtü ve atık yığınları ile madencilik b,nalarının inģa edildiği diğer alanlardaki toprak ve bitki örtüsünün yok edilmesi sonucu meydana gelir. III.Dolaylı Bozulma: Eski maden hafriyat yerleri, örtü ve atık yığınları maden binaları ile zenginleģtirme tesislerinin bulunduğu yerlerde toprak yapısı, su iliģkileri, kimyasal özellikler, toprak ve bitki örtüsü, yerel iklim insan ve hayvan sağlığının değiģime uğraması gibi olaylar görülebilir. IV.Madencilik Faaliyetlerine Göre: Toprak ve çevre bozulmasının karakteri, madencilik yapılan bölgenin doğasına ve uygulanılan madencilik metotlarına bağlıdır. Maden iģletmelerinde üç ana metot kullanılır. -Yerüstü Maden ĠĢletmeleri -Yeraltı Maden ĠĢletmeleri -Cevher Hazırlama Tesisleri I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon ÇalıĢmaları Ġlimizde bulunan Maden Kanunu ve TaĢ Ocakları Nizamnamesi kapsamındaki faaliyetlerin (açık-kapalı, yerüstü madencilik iģletmelerinin) ekonomik ömürlerinin tamamlanmasına müteakiben çevreye vermiģ oldukları tahribatların rehabilitesi amacıyla rekreasyon gibi geri kazanım faaliyetlerinin yapılıp yapılmadığı Müdürlüğümüz tarafından yapılan denetimlerde kontrol edilmektedir.. KAYNAKLAR : Karabük Ġl Özel Ġdaresi,

180 (J). ENERJĠ J.1. Birincil Enerji Kaynakları J.1.1. TaĢkömürü Ġlimiz sınırlarında taģkömürü rezervi bulunmamaktadır. J.1.2. Linyit Ġlimiz sınırlarında linyit rezervi bulunmamaktadır. J.1.3. Asfaltit Ġlimiz sınırlarında asfaltit rezervi bulunmamaktadır. J.1.4. Bitümlü ġist Ġlimiz sınırlarında bitümlü Ģist rezervi bulunmamaktadır. J.1.5. Hampetrol Ġlimiz sınırlarında hampetrol rezervi bulunmamaktadır. J.1.6. Doğalgaz Ġlimiz ekonomisi için çok önemli olan haddehanelerimizin 2010 yılı baģlarında doğalgaz talep etmeleriyle bu yılla ilgili altyapı çalıģmalar ġubat ayında baģlatılarak 10 Mayıs 2010 tarihinde ilk etabı tamamlanmıģ ve doğalgaz KurtuluĢ Mahallesinde Haddehane iģletmelerinin kullanımına hazır hale getirilmiģtir yılında, önceki yıl doğalgaz verilen mahallelerdeki tamamlama yatırımlarına ek olarak 5000 Evler ve 100. Yıl mahalleleri ile Safranbolu da yatırım programına alınmıģ; 5000 Evler ve 100. Yıl mahallesine 22 Haziran 2010 tarihinde, Safranbolu ilçe merkezine ise 24 Temmuz 2010 tarihinde gaz arzı sağlanmıģtır. Karabük Ģehir merkezinde abone sayısı e ulaģmıģ ve toplam abone potansiyelinin % 28 i tamamlanmıģtır. Safranbolu ilçesinde abone sayısı 2062 ye ulaģmıģ ve Safranbolu abone potansiyelinin %22 si tamamlanmıģtır. Karabük ilinde 29 Ekim 2009 tarihinden 31 Aralık 2009 tarihine kadar (ÜçyüzonbinsekizyüzonbeĢ) SM³, 01 Ocak 2010 tarihinden 31 Aralık 2010 tarihine kadar (YirmimilyondokuzyüzyetmiĢyedibinsekizyüzellidokuz) SM³ gaz kullanılmıģtır. Karabük Ģehir içi doğal gaz dağıtım projesi 2010 yılı yatırım programı kapsamında Karabük ġehir merkezi, KurtuluĢ Sanayi Bölgesi ve Safranbolu Sanayi Bölgesinde bulunan haddehaneler için bağlantı hatları tesis edilerek, fabrika içerisinde bulunan doğal gaz dönüģüm iģlemlerini yaptıran haddehanelere doğal gaz verilmeye baģlanmıģtır. ÇelsantaĢ, IĢık, Yolbulan, BaĢaran, Erhallar, Aygünsan, Serhat, Saka Boskay, Mescier, Çaprazoğlu, Aygünsan, Aygünsan Safranbolu, Çelikoğlu ve NomtaĢ Haddecilik tesislerine doğal gaz verilmiģtir. Karabük Ģehir merkezindeki resmi kurumlardan 31 tanesi okul olmak üzere 44 tanesi doğal gaz abonelik iģlemini yaptırmıģ olup, 36 adet okul ve kurum doğal gaz kullanımına baģlamıģtır. Safranbolu da abonelik iģlemini yaptırmıģ olan 8 resmi kurumdan 6 tanesi okuldur. Yıllar itibarıyla yapılan yatırım tablosu aģağıda sunulmuģtur. 161

181 YERLEġĠM YERLERĠ KARABÜK SAFRANBOLU TOPLAM KARABÜK KARGAZ YATIRIM BĠLGĠLERĠ RMSA* BR** * :ġehir giriģ istasyonu ** :Mahalle istasyonları ***:Bina bağlantı kutuları ġebeke METRAJ I SERVĠS KUTUSU ** ABONE RMSA* 0 0 BR** ġebeke METRAJ I SERVĠS KUTUSU ** ABONE RMS A* BR** TOPLAM ġebeke METRAJ I SERVĠS KUTUSU *** ABONE Tablo J.1 Karabük Kargaz Yatırım Bilgileri, 2010 Kaynak:Kargaz,

182 J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) Ġlimiz sınırlarında uranyum ve toryum rezervi bulunmamaktadır. J.1.8. Orman Dünya Ormancılık Örgütü (FAO) nın, dünya üzerinde belirlediği Mutlak Korunması Gereken Alanlar içinde 100 sıcak noktadan 9 u Türkiye de bulunmaktadır. Bunlardan biri de Yenice ormanlarıdır. Bunun nedeni; bu ormanlarda tropik bölgeler dıģında, dünyada pek az ormanda görülecek kadar çok sayıda ağaç, ağaççık, bitki ve yapan hayvanının bir arada yaģamakta olduğudur. Ġlimizdeki orman iģletme müdürlüklerine ait orman emvalleri F bölümünde verilmiģtir. ġekil J.1. Yenice Ormanları Kaynak: J.1.9. Hidrolik Konu ile ilgili çalıģma bulunmamaktadır. J.1.10 Jeotermal Acısu: Yenice ilçesine 30 km. uzaklıkta bulunan Acısu kaynaklarının en tanınmıģı Sarıot orman bölgesinde, Yenice Salavattepe orman yolu üzerinde bulunmaktadır. Bunun dıģında ilçede Kaptan Mevkii ile Yamaç Köyü nde de aynı özellikleri taģıyan iki acısu kaynağı daha vardır. Akkaya Termal Kaynağı: Eskipazar Ġlçesi nin doğusunda bulunan sıcak su, Ġmanlar Köyü ne 1 km. uzaklıktadır. Kaynak, ortasında uzunlamasına büyük bir çatlak bulunan ve bir yanı oldukça sarp olan kayalardan çıkmaktadır. Tepe noktasından baģlayarak kayaların basamak bölümünde üç doğal havuz oluģturan kaynak suları, ortalama 25 ºC sıcaklıktadır. 163

183 Akkaya Termal Kaynağında, saniyede ortalama 4 lt. su çıkmaktadır. Bu suların oluģturduğu havuzlardan en büyüğü ve suyu en sıcak olanı üst basamaktadır. J GüneĢ Ġlimizde, güneģ enerjisinden konutlarda güneģ kollektörleri Ģeklinde faydalanılmaktadır. Ġl Müdürlüğümüz tarafından 2009 yılında 21 köyde, 240 üniteye (aileye) GüneĢ Enerjisi ile Su Isıtma Projesi kapsamında çalıģma yapılmıģ olup, projeden faydalanan ünite sahiplerine ,00 TL. kredi verilmiģtir. J Rüzgar Ġlimizde rüzgar enerjisinden yararlanılmaya yönelik bir çalıģma bulunmamaktadır. J Biyokütle Ġlimizde biyokütle enerjisinden yararlanılmamaktadır. J.2. Ġkincil Enerji Kaynakları J.2.1. Termik Enerji Ġlimizde termik enerji santralı bulunmamaktadır. J.2.2. Hidrolik Enerji Tablo J.2 Karabük Ġlindeki Hidroelektrik Santralleri, 2010 Karar Veren Kurum Valilik Proje Sahibi Projenin Yeri Projenin Türü Karar Karar Tarihi Filyos Enerji Üretim ve Ticaret A.ġ. Karabük Ġli Merkez Ġlçe Filyos Çayı Üzeri Yalnızca Regülatörü ve HES ÇED Gerekli Değildir Aksu Madencilik Sanayi Elektrik Üretim Sanayi Tic. A.ġ. Karabük Ġli Yenice Ġlçesi Kayaarkası Mevkii Tefen Regülatörü ve HES ÇED Gerekli Değildir Belgesi Valilik Enbatı Elektrik Üretim San ve Tic. A.ġ. Soğanlı Çayı Üzeri Karabük Pirinçlik Regülatörü ve HES ÇED Gerekli Değildir Valilik Ġkiler Enerji Üretim San ve Tic Ltd. ġti Karabük Ġli Eskipazar Ġlçesi Bulduk-Deresoplan Köyü Mevkii Gerede Çayı Üzeri Ġkiler HES Projesi ÇED Gerekli Değildir Valilik Irmak Enerji Üretim San. ve Tic. Ltd. ġti. S.H. Enerji Elektrik Üretim ve Tic. A.ġ. Soğanlı Çayı Üzeri / Safranbolu Ġnce Dere Üzeri / Yenice Eren Regülatörü, HES, Malzeme Ocakları ve Beton Santrali Alaboğa Regülatörü ve HES ÇED olumlu kararı verildi. ÇED Gereklidir kararı verildi Bakanlık Valilik T.M. Enerji ġimģir Dere Üzeri / ġimģir Regülatörü ÇED Gereklidir Valilik 164

184 Üretim Elektrik ve Tic. A.ġ. Yenice ve HES kararı verildi. Batu Enerji Üretim A.ġ. Karabük Enerji Sanayi ve Tic. Ltd. ġti. S.H. Enerji Elektrik Üretim ve Tic. A.ġ. Kadıbükü Köyü Kastamonu Karabük Merkez ve Yenice Ġlçeleri Yenice Ġlçesi Kadıbükü Regülatörü ve HES Suçatı HES 13,8 MW Gücündeki Uzunburun Regülatörü ve HES Ġnceleme değerlendirme süreci devam ediyor. Ġnceleme değerlendirme süreci devam ediyor. ÇED Gereklidir kararı verildi. Devam Ediyor Devam ediyor Sonuçlandı Valilik Bakanlık Valilik Kaynak: Karabük Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2010 J.2.3. Nükleer Enerji Ġlimizde nükleer enerji santrali bulunmamaktadır. J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi Ġlimizde rüzgar, jeotermal, güneģ ve biyokütle enerji üretimleri yapılmamaktadır. J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı Enerji tüketiminin sektörlere dağılımı hakkında bilgi bulunmamaktadır. J.4. Enerji Tasarrufu Ġle Ġlgili Yapılan ÇalıĢmalar Ġlimizde enerji kayıplarının azaltılması için mevcut Ģebekeler devamlı bakım ve onarımdan geçirilmekte, eskiyen Ģebekeler yenilenmektedir. Özellikle Ġl genelinde, karayolu refüj aydınlatmaları itibari ile belirli bir oranda söndürülerek enerji tasarrufu yapılmaktadır. Kaçak elektrikle bir program dahilinde mücadele edilmekte, kaçak kullanım sistem üzerindeki olumsuz etkileri minimuma indirilmeye çalıģılmaktadır. Kaynaklar : Karabük Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü,

185 (K). SANAYĠ ve TEKNOLOJĠ K.1. Ġl Sanayinin GeliĢimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler Cumhuriyetin ilk yıllarında yeni bir ekonomik yapılanmanın oluģturulması amacıyla ülke genelinde sanayileģme atılımlarının gerçekleģtirilmesi temel hedef olarak alınmıģtır. Nitekim daha Cumhuriyetin ilk yıllarında Mustafa Kemal Atatürk ün önderliğinde toplanan 1. Ġzmir Ġktisat Kongresi, Cumhuriyet Türkiyesi nin ekonomi siyasetinin esasını ve uygulama yöntemlerini belirlemiģtir. Cumhuriyetin ilk on yılında hedeflenen sanayileģme çabalarında çeģitli önlemler alınarak saptanan yöntemler uygulanmaya konmuģtur. Devletçi ekonomi model Türkiye de 17 Nisan 1934 tarihinde yürürlüğe giren birinci beģ yıllık kalkınma planı ile birlikte uygulamaya konmuģtur. Belirlenen bu hedefler çerçevesinde 10 Kasım 1936 tarihinde Karabük Demir Çelik Fabrikası nın kurulması için Ġngiliz Hükümeti ile 2,5 milyon sterlinlik bir kredi anlaģması imzalanmıģtır. Bu tesislerin temeli 3 Nisan 1937 tarihinde atılmıģtır. Ağır sanayi kenti Karabük, YeniĢehir ve fabrika planlanırken serbest Ģartlarda oluģabilecek Karabük Ģehir planı yabancı bir uzmana çizdirilmiģ ve 1950 yılına kadar bu plana uyulmuģtur. Bu nedenle Karabük, Cumhuriyetin devletçilik siyaseti çerçevesinde sıfırdan baģlayan planlı ilk ve tek sanayi kenti olmuģtur. Bu özellikler, günümüzde YeniĢehir Mahallesi, fabrika ve istasyon çevresinde bir bütün olarak yaģamaktadır. Denetimsiz olarak serbest giriģimin teģvik edilmesiyle Demir Çelik Fabrikasının ürettiği kütük demiri, inģaat demirine çeviren özel haddehanelerin Ģehrin ortasında olmasıyla kentin yerleģim yapısı çarpık bir biçime dönüģmüģtür yılları arasında kent, hızla büyümüģ ve daha önce yapılan Ģehir planı uygulanamaz hale gelmiģtir. Ġstasyon ve Ankara Caddeleri üzerinde apartmanlaģma bu dönemde baģlamıģtır. Karabük, 1970 lerden itibaren önemini yitirmeye baģlamıģtır. Ġyice zenginleyen Karabük sermayesi daha iyi bir sosyal yaģam için Ġstanbul ve diğer büyük kentlere kaymaya baģlamıģtır. Ġskenderun Demir Çelik in gerek inģaatı gerekse faaliyete baģlama döneminde artık bir okul haline gelmiģ olan Karabük Demir-Çelik, kentin kültürel yapısını oluģturan bir çok yetiģmiģ elemanını Ġskenderun a vermiģ; bu süreç içinde 1980 yılına gelindiğinde Karabük her açıdan eskiyi anımsatmayacak ölçüde hızlı bir biçimde kabuk değiģtirme süreci içine girmiģtir. Daha önce Türkiye Demir Çelik Sanayi ve piyasanın kalbi sayılan kent, Ġsdemir ve Erdemir in kuruluģları, sayısız özel sektör tesislerinin Ġskenderun, Ġzmir, Denizli ve Ġstanbul da faaliyete geçmesiyle bu önemini kaybetmiģtir. Günümüzde Karabük özelleģtirilmiģ bir demir ve çelik fabrikasının ve git gide cılızlaģan istihdam olanaklarıyla ayakta kalmaya çalıģan bir sanayi kentidir. K.2. Genel Anlamda Sanayi Gruplandırılması Küçük Sanayi Sitesi Karabük ilinde kurulmuģ olan 7 adet Küçük Sanayi Sitesinde 1070 iģyeri vardır. Bu sanayi sitelerinden 3 adedi merkez ilçede olup, 4 adedi ise diğer ilçelerdedir. 7 adet küçük sanayi sitesinden 4 adedi bitmiģ olup, biten sanayi sitelerinde 672 iģyeri vardır. Bu iģyerlerinde konfeksiyon imalat atölyeleri, metal eģya ve makine imalathaneleri, orman ürünleri ile ilgili imalathaneler (parke, kapı, pencere imalathaneleri, araba bakım servisleri vs. gibi) iģyerleri vardır. Bu iģyerlerinde 3000 e yakın kiģinin istihdamı sağlanmaktadır. 166

186 Tablo K.1 Karabük Ġlindeki Küçük Sanayi Siteleri (2010) Adı Faaliyete BaĢladığı Yıl Toplam Alanı (m 2 ) Toplam ĠĢyeri Sayısı Dolu ĠĢyeri Sayısı BoĢ ĠĢyeri Sayısı Dol. Oranı % Mevcut Ġstih Sayısı Karabük Küçük S. S Safranbolu K.S.S Yenice K.S.S Karabük Bağ-Essan K.S.S Karabük Yeni K.S.S Eflani K.S.S Toplam Kaynak: Karabük Ġl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü, 2010 Organize Sanayi Bölgeleri 94 KO No su ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nın kredi desteği ve Ġl Özel Ġdaresi, Karabük Belediyesi ve Ticaret ve Sanayi Odası ndan oluģan MüteĢebbis Heyetin öncülüğünde kamulaģtırma, Etüt Proje Mühendislik hizmetleri tamamlanarak yapımı sürdürülen Organize Sanayi Bölgesi 50 sanayi parseli ile sosyal ve idari tesislerden oluģmaktadır. Karabük Organize Sanayi Bölgesi; 7,5 km. lik yol, içme ve kullanma suyu terfi hattı ve Ģebekesi, kanalizasyon ve yağmur suyu drenaj hatları, su deposu, kuyular, trafo merkezi, telefon santral binası ve Ģebekesi, elektrik enerji nakil hattı ve bölge içi elektrik Ģebekesi ile bölgeyi Ankara-Karabük Ġl yoluna bağlayan bağlantı yolu da tamamlanarak bölgemiz yatırımcılarının hizmetine hazır hale getirilmiģtir. K.3. Sanayinin Ġlçelere Göre Dağılımı K.4. Sanayi Gruplarına Göre ĠĢyeri Sayıları ve Ġstihdam Durumu K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı Bu bölümler ile ilgili bilgiler Tablo K.2-13 te verilmiģtir. Kardemir de 2010 yılında ton/yıl üretim gerçekleģmiģ olup kurumda toplam 3890 kiģi istihdam edilmektedir. Diğer Demir Çelik Sanayide ise 32 adet olup 3 adet haddehanenin faaliyeti yoktur Bu sektörde yuvarlak demir (ĠnĢaat), tel çekme, kare, lama, silme, filmaģin, transmisyon mili, asansör rayı ve çivi üretilmekte ve 1694 kiģiye istihdam sağlanmakta olup ayrıca 6 adet soğuk çekme tesisi vardır. Bu tesislerde de 50 kiģiye istihdam sağlanmaktadır. Demir-Çelik Sanayi sektöründe faaliyet gösteren mevcut sanayi tesislerinin üretim konusu, kapasite ve istihdam durumları aģağıda verilmiģtir.. Demir Çelik sektöründe toplam 5634 kiģi istihdam edilmektedir. 167

187 Tablo K.2 Demir-Çelik Sanayi-Sıcak Hadde (2010) ġirketin Adı Yeri Üretim Konusu Alper Karabük Sıcak Demir Hadde. Atasan Karabük Sıcak Demir Hadde. Aygünsan Karabük Sıcak-Soğuk Hadde. BaĢaran Karabük Sıcak Demir Hadde. Boskay Karabük Sıcak Demir Hadde. BeĢbaĢlar Karabük Sıcak Demir Hadde. Çağ-Çelik Karabük Sıcak Demir Hadde. ÇelsantaĢ Karabük Sıcak Demir Hadde. Çaprazoğlu Karabük Sıcak Demir Hadde. Çelikkoğlu Karabük Sıcak-Soğuk Hadde. Çıkrıkçıoğlu Karabük Sıcak Demir Hadde. Hayat Demir Çelik Karabük Sıcak Demir Hadde. Erhallar Karabük Sıcak Demir Hadde. Emas Karabük Sıcak Demir Hadde. Güven Karabük Sıcak Demir Hadde. IĢık Çelik Karabük Sıcak Demir Hadde. Kardemir Karabük Sıcak Demir Hadde. Kaptan Karabük Sıcak Demir Hadde. Kurulu Kapasite (ton/yıl) 2010 Fiili Üretim (ton/yıl) 2010 Ġstihdam (adet) Faaliyeti Yok Faaliyeti Yok Faaliyeti yok Faaliyeti Yoktur Faaliyeti Yok Faaliyeti yok

188 Mescier Karabük Sıcak Demir Hadde. Karabük KöĢebent NomtaĢ Demiri Kayıkçı Karabük Sıcak Demir Hadde. Serhat Karabük Sıcak Demir Hadde. Saka Karabük Sıcak Demir Hadde. S.Y.M. Karabük Sıcak Demir Hadde. YeĢilyurt Karabük Sıcak Demir Hadde. Yolbulan Karabük Sıcak Demir Hadde ġahin D.Ç Karabük Sıcak Demir Hadde Özyılmaz S.Bolu Sıcak Demir Hadde S.Bolu Ocak-Izgara adet 32 Türkay Metal Karabük Sıcak-Hadde Alter D.Ç Karabük Sıcak Hadde VE-CA DıĢ Ticaret Özesen Demir Çelik Karabük Sıcak Hadde Nakliyat Ltd.ġti Karadeniz Demir Çelik Karabük Sıcak Hadde ton/yıl 4.780kg/yıl 30 TOPLAM 33 firmadan 3 adet tesisin faaliyeti yoktur. Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, Tablo K.3 Demir-Çelik Sanayi-Soğuk Çekme-Transmisyon, Tel, Çivi; 2010 Kurulu 2010 Fiili 2010 ġirketin Adı Yeri Üretim Konusu Kapasite (ton/yıl) Üretim (ton/yıl) Ġstihdam (adet) Aygünsan Safranbolu Soğuk Çekme Çiftarslan Karabük Soğuk Çekme

189 Özkaya Safranbolu Soğuk Çekme Safçel Çelik Sanayi Tic. Karabük Sağuk Çekme Aygür Tel Çivi Safranbolu Soğuk Çekme Adalılar Karabük Tel ve Transmisyon TOPLAM 6 Adet tesis 50 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, 2010 Demir Çelik Fabrikalarının 1995 yılında özelleģtirilmesinden sonra konfeksiyon sanayinde de geliģmeler olmuģ, bu gün sayıları 9 adedi fabrika olmak üzere, 17 adet tesis bulunmaktadır. Bunlardan giyim eģyası ve deri sanayi sektörünün bir diğer alt kolu olan konfeksiyon sanayi, ihracat olanakları açısından Ġl ekonomisinde önemli yer tutmaktadır.dıģ talepler doğrultusunda Avrupa ve Asya ülkelerine ihracat yapılmaktadır.16 adet faal durumda olan bu sanayinde bu gün 2142 kiģiye istihdam sağlanmaktadır. Tablo K.4 Tekstil Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, 2010 ġirketin Adı Gürmen Yavuz Yeri Safranbolu Safranbolu Üretim Konusu Kurulu Kapasite (adet/yıl) 2010 Fiili Üretim (adet/yıl) 2010 Ġstihdam (adet) Tekstil Tekstil Saygın Karabük Tekstil Kargisan Karabük Tekstil adettakım/yıl 231 Kalemler Karabük Çorap Aymen Safranbolu Tekstil Faaliyeti yok Öz-Müge Yenice Bayan ĠĢ Önlüğü Orsa Deri Safranbolu Deri Gonca Tekstil Karabük Konfeksiyon Safranbolu Pantolon adet 4330 adet 24 Can Tekstil Monteks Tekstil Karabük Fason Enver ÖZENĠR Karabük Konfeksiyon Senem Tekstil Safranbolu Deri Odessa Deri Karabük Hazır Giyim Hüssa Tekstil 170

190 ġahinler Giyim Safranbolu Konfeksiyon Ferke Tekstil Karabük Konfeksiyon Yenice Tekstil Yenice Fason Ġmalâtı TOPLAM 17 adet tesis 1 adettinin faaliyeti yok Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, 2010 Karabük te gıda sektörü, yeteri kadar geliģmemiģ olup ağırlıklı olarak Safranbolu Ġlçesinde yoğunlaģmıģtır. Daha çok süt mamulleri, un ve et ürünleri ile ilgili üretim yapılmakta ve bu üretimin büyük miktarı yörede tüketilmektedir. Yalnız Safranbolu Ġlçesinde üretilen lokum ve Ģeker il dıģında da pazar bulmuģtur. Karabük te bu gün gıda üzerine üretim yapan mikro ve küçük ölçekli 46 adet tesis vardır. Bu tesislerde 719 kiģi istihdam edilmektedir. Tablo K.5 Gıda Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, 2010 Üretim ġirketin Konusu Adı Yeri Yogurt-Tereyağ-Peynir Oylum Karabük Kurulu Kapasite (ton/yıl) 2010 Fiili Üretim (ton/yıl) 2010 Ġstih. (adet) Kar-Nur S.Bolu Yoğurt-Tereyağ-KaĢar Kutu Kutu 11 Safran Süt Karabük Süt Ürün Esko Karabük ġeker Ġmren S.Bolu ġeker Özer S.Bolu ġeker-lokum kg 1500 kg 9 Astat S.Bolu ġeker Safrantat S.Bolu ġeker KaĢet ( ġeker-a) Karabük Sucuk-Pa 70.5 ton/yıl 75 ton/yıl 5 Özkasapoğlu Karabük Sucuk Gerçekci Kasabı- Karabük Sucuk 25000kg/yıl kg/yıl 5 Hasan GERÇEKCĠ Kalemler Karabük Yumurta ad/yıl 14 ad/yıl Bağlar S.Bolu Sade-Kolalı-Mey lt/yıl 14 Gazoz lt./yıl Birlik Un San. E.Pazar Un-Kepek AkbaĢ oğlu E.Pazar Un-Kepek 2000 ton/yıl 650ton/yıl 2 Mermer Un San. E.Pazar Un-Kepek-Kırık Fazilet Un Fab. Eflani Un-Kepek Güven Besi (Eflani) Karabük Sucuk 73 36,5 4 E.Pazar Maden Suyu lt/yıl lt/yıl

191 Bahar Su Sanayi A:ġ Yüksel Ek. Fab. Karabük Ekmek 7850 adet/yıl adet/yıl 6 Belediye Ekmek Fab Karabük Ekmek ad/yıl 15 adet/yıl Uğur Ekmek Fab. Karabük Ekmek ad/yıl 9 ad/yıl Yiğit Ekmek Fab. Karabük Ekmek ad/yıl 6 ad/yıl Ender Ekmek Fab. Karabük Ekmek ad/yıl ad/yıl Evler Mer. Ek. Karabük Ekmek Karadeniz Ek. Fab. Karabük Ekmek Kervansaray Ek. Fab Karabük Ekmek Güven Ekmek Fab. Karabük Ekmek Demirkır Ltd. ġti. S.Bolu Toplu Yemek Üretimi Derya Restaurant Karabük Toplu Yemek Üretimi Doruk Unlu Mamül. Karabük Unlu Mamüller BaĢak Ekmek Fab. Karabük Ekmek l Güven Pastanesi Karabük Unlu Mamüller Uğur Yemek Fab. Karabük Toplu Yemek Üretimi tabl./yıl 12 tabl./yıl Seçkin Ekmek Safranbolu Ekmek 66500adet/yıl 28100adet/yıl 10 Oba Ekmek Fırını Karabük Merkez Ekmek Fab. Karabük Ekmek adet adetl 16 Erdoğanlar Gıda Safranbolu Lokum- Helva Pınar Yemek Üretim Eskipazar Yemek Nihat Ekemen Çankaya Yemek Safranbolu Toplu Yemek Üretimi tabl./yıl 12 Fab. tabl./yıl Gürcan Unlu Mam. Karabük Pastane Pasta Dünyası Karabük Pastane Fikriye KAYA ve Ort. GülüĢtan Yemek Karabük Yemek Üretimi Fab. Gündüz Un -Harun Eflani Un (Un Değirmeni ) 1050tkg/yıl 1050kg/yıl 2 GÜNDÜZ Çağla Gıda Yenice Yemek Üretimi Karıt Köyü Su Safranbolu Un(Un Değirmeni ) 50 ton/yıl 45 Ton/yıl 1 Değirmeni -Sedat Çelik TOPLAM 46 adet tesis 719 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü,

192 Ġlimizde 13 adet mikro ve küçük ölçekli sanayi kuruluģu vardır.bu kuruluģlar tarafından sentetik deterjan, çamaģır suyu, naftalin, PVC ve alüminyum doğrama ve poģet-torba üretilmekte ve 67 kiģi istihdam edilmektedir. Tablo K.6 Kimya Sanayinde Faaliyette Bulunan IĢletmeler, 2010 ġirketin Adı Üretim Yeri Konusu Gonca Karabük Sentetik Deterjan ÇamaĢır Suyu ( Unı Prime) Marka Rem-Pa Karabük Sentetik Deterjan ÇamaĢır Suyu ( Vipe ) Marka Kurulu Kapasite ton/yıl 1.168,92 Sıvı Detejan 2.203,2 ÇamaĢır Suyu 2010 Fiili Üretim ton/yıl 2010 Ġstih. (adet) Sentetik Deterjan ġahin ÇamaĢır Suyu Karabük (Glare-Kares) Marka AltınbaĢak Safranbolu ÇamaĢır Suyu Safranbolu Tablet Naftalin Akarsu Tic. Safranbolu Pul Naftalin Gersoy Kimya Karabük PoĢet-Torba Orhan Plastik Karabük PVC ve alüminyum mtül mtül 4 Özdemir Pen doğ. Karabük PoĢet Torba ġahin Ticaret Tuğra Plastik Safranbolu Plastik ve Al adet/yıl adet/yıl 4 Ambalaj Doğrama Safranbolu PVC Doğrama m2/yıl m2/yıl 9 Yıldızlar PVC Karabük PVC m 2 /yıl m 2 /yıl 14 Seçkin Pen Dikmen Teknik- Safranbolu PVC Doğrama m3 /yıl m3/yıl 9 TOPLAM 13 adet tesis 65 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, Ġlimizde makine imalatı yapan 6 adet firma olup bu firmalarda 90 kiģi istihdam edilmektedir. Tablo K.7 Makine Ġmalat Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, 2010 ġirketin Adı Yeri Üretim Konusu Kurulu Kapasite 2010 Fiili Üretim 2010 Ġstih. (adet) K.bük Makine 360 ton/yıl 105 ton/yıl 6 Gürbüz K.bük Makine 3828 ton/yıl 2500 ton/yıl 13 Çağlar Mak. K.bük Makine 740 ton/yıl 700 ton/yıl 40 Rana D. Çelik ME-VER D.Ç K.bük Çelik Konst. Hadde Ġmal ton/yıl 1600 ton/yıl 28 Saylar Hidrolik K..bük Hidrolik Hortum BaĢlığı mt

193 Uzmert Metal Sanayi Karabük TOPLAM 6 Adet tesis 90 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, 2010 Ġlimizde mikro, küçük ve orta ölçekli olmak üzere kurulu bulunan 10 adet çelik konstrüksiyon imalat kuruluģu vardır. Bu tesislerde yılda ton/yıl imalat yapılmakta olup 301 kiģi istihdam edilmekte ve burada çelik konstrüksiyon, fabrika binaları montajı, köprü imalat ve montajı, ambar, okul ve iģyerleri, yangın merdiveni, kanopi, tank, tanker, silobas, silo, inģaat kalıbı vb. üretimi yapılmaktadır. Tablo K.8 Çelik Konstrüksiyon Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, 2010 ġirketin Adı Yeri Üretim Konusu Kurulu Kapasite ton/yıl 2010 Fiili Üretim ton/yıl 2010 Ġstihdam (adet) Karçel Karabük Çelik Konstrük Karmonsan Karabük Çelik Konstrük Karkonsan Karabük Çelik Konstrük Kökoğlu Karabük Çelik Konstrük Aygün Makine Safranbolu Çelik Konstrük Demora Karabük Çelik Konstrük Yerlikaya ĠnĢ.Tur. Karabük San. Ltd.ġti Çelik Konstrük Hisar Sac Profil Karabük Çelik Konst Mega Metal Karabük Çelik Konst TOPLAM 9 adet tesis 301 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, 2010 Döküm sektöründe faaliyet gösteren mikro, küçük ve orta ölçekli 6 iģletme mevcuttur. Sektörün sağladığı istihdam sayısı 259 kiģidir. Bu iģletmelerde pik döküm, hafif metal döküm, mentol kapakları, kanalizasyon kapakları, yol ızgaraları ve muhtelif döküm parça imalatı yapılmaktadır. Tablo K.9 Döküm Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, 2010 Üretim Yeri Konusu ġirketin Adı Kurulu Kapasite ton/yıl 2010 Fiili Üretim ton/yıl 2010 Ġstihdam (adet) Gedikoğlu Hacıoğlu Özsa Form Tasarım Karabük Pik - Metal Dök Karabük Hafif Metal Dök kg/yıl 1 Karabük Pik-Alümin. Dök Karabük Pik - Metal Dök

194 Kardöksan-Eralp Karabük Heykel Ġmalatı KILIÇ Karabük Döküm ve talaģlı Ton/yıl Kardökmak A.ġ imalat TOPLAM 6 adet tesis 259 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, 2010 Dolum Tesisleri Sanayinde faaliyet gösteren Mikro ve Küçük Ölçekli 4 iģletme mevcuttur. Buralarda LPG tüp dolumu ve oksijen tüp dolumu yapılmaktadır.bu sektörde sağlanan toplam istihdam sayısı 63 kiģidir. Tablo K.10 Dolum Tesisleri Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, 2010 ġirketin Adı Yeri Üretim Konusu Kurulu Kapasite 2010 Fiili Üretim 2010 Ġstihdam (adet) S.Bolu LPG Tüp Dol ton/yıl 6144ton/yıl 18 Ġpragaz S.Bolu LPG Tüp Dol ton/yıl 130 ton/yıl 33 Aygaz Karabük Oksijen Tüp m 3 /yıl m 3 /yıl 7 Pelenkoğlu Dol. Karabük Oksijen Tüp Dol tüp/yıl tüp/yıl 5 Çağ Çelik TOPLAM 4 adet tesis 63 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, 2010 Karabük ün % 69 u ormanlarla kaplı olmasına rağmen, orman ürünleri sanayi yeteri kadar geliģmemiģtir. Bugün Karabük te orman ürünleri sanayinde faaliyet gösteren 26 adet mikro, küçük ve orta ölçekli sanayi vardır.yenice ve Eskipazar Ġlçelerinde ORÜS adı altında 2 adet tesis 1997 yılında ÖzelleĢtirme idaresi tarafından özelleģtirilmiģtir. Bu sanayi tesislerinde toplam 339 kiģi istihdam edilmektedir. Bu tesislerde çoğunlukla parke imalatı, tomruk biçme, doğrama ve mobilya üretimi yapılmaktadır. Tablo K.11 Orman Ürünleri Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, 2010 TĠCARĠ ÜNVANI Yeri Kurulu Kapasite Eskipazar Orman, ĠnĢ.Gıd.Tarım ve Hay. San.Tic. A.ġ. Yenorsan Yenice Orman Ürünleri Yenice m 3 /yıl Ağaç San ve Tic. A ġ m 2 /yıl YeĢil Yenice Orman Ürünleri Yenice m 2 /yıl Parke Ġmalat Sanayi Ticaret A.ġ. Doğ m 3 /yıl Kreste Yorüs A ġ. Yenice m 3 /yıl Kereste m 3 /yıl Kontrplak 2010 Fiili Üretim 2010 Ġstihda m (adet) E.Pazar m 3 /yıl 5028 m 3 /yıl m 3 /yıl m 2 /yıl. 982 m 3 /yıl Kreste m 3 /yıl Kereste 40 Ören Ticaret Dayanıklı Tüketim Yenice m 3 /yılkreste m 3 /yıl 59 Mal. Ve Orman Ürünleri A.ġ m 2 /yıl Mobilya Kreste. Çiftçiler Demir Ticaret ve kereste K.bük m 3 /yıl Faaliyeti yok

195 Sanayi Bağdatlı Kerestecilik-Çetin S.bolu m 3 /yıl m 3 /yıl 8 BAĞDATLI Özdemir Ticaret-Nail ÖZDEMĠR S.bolu m 3 /yıl m 3 /yıl 8 ve Ortakları Topaloğlu Orman Ürünleri S.bolu m 3 /yıl m 3 /yıl 14 LTD.ġTĠ. Nurta Kerestecilik-Sevgi K.bük m 3 /yıl SÜRMEN Özsafran Orman Ürünleri Kenan S.bolu m 3 /yıl m 3 /yıl 5 TUNCER Sevilgen Orman Ürünleri Ahmet S.bolu m 3 /yıl m 3 /yıl 21 SEVĠLGEN Aksan Mobilya Ali KarakaĢ Yenice m 3 /yıl m 3 /yıl 8 Boyacıoğlu Mobilya S.bolu m 3 /yıl m 3 /yıl 18 ġenay Mobilya Safranbolu 5400 m3/yıl 2500 m3/yıl 18 Bedilim Eğitim Araçları Ltd.ġti Karabük adet/ay 1000 adet/ay 17 Yükseller Ker.Mob.Doğ.Ltd.ġti Yenice 3000 m3/yıl 2500 m3/yıl 12 Özer Pazarlama Mob. Ġml.SatıĢ Eskipazar m 3 /yıl m 3 /yıl 12 Seyhoğlu Orman Ürünleri Ali ġik Yenice m 3 /yıl m 3 /yıl 5 Kayıkçı Mobilya Karabük m 3 /yıl m 3 /yıl 4 Aksoy Mobilya Safranbolu m 3 /yıl m 3 /yıl 16 Dereli Petro.ĠnĢ.Turz.ltd.ġti. Nuri Yenice m 3 /yıl m 3 /yıl 6 DERELĠ Hilal Kereste Yenice 5400 m3/yıl 5400 m3/yıl 6 Fazilet Orman ve Tar. Ürünleri Yenice 2213 m2/yıl 230 m2/yıl 5 Muharrem YILmaz Safranbolu 1200 m3/yıl 1100m3/yıl 5 TOPLAM 26 adet firma 337 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, 2010 KARÇĠMSA Kardemir ve Sabancı Holding ortaklığı ile 1996 yılında kurulmuģtur. Ġlk üretimini 1998 yılında yapan Karabük Çimento Sanayi, 2010 yılında 48 kiģi istihdam etmiģ ve ton/yıl. üretim yapılmıģtır. Cam mozaik tesisi organize sanayi bölgesinde kurulmuģ olup, bu tesislerde m 2 /yıl üretim yapılmaktadır. Mikro, küçük ve orta ölçekli 7 adet çimento hazır beton ve beton elemanları tesislerinde çimento, hazır harç üretimi, karo imalatı, çini imalatı, beton direk, kaldırım yivli karo, merdiven mozaik, kireç, briket, mıcır, kırma taģ, kireç taģı, stabilize,beton parke taģı, her türlü beton bordür taģı,beton ve betonarme borular, cam mozaik, kent mobilyaları ve kanalizasyon alt yapı elemanları imalatları yapılmaktadır. Bu sektörde sağlanan istihdam sayısı toplam 197 kiģidir. Tablo K.12 Çimento, Hazır Beton ve Beton Elemanları Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, 2010 Karçimsa ġirketin Adı Çelikkaya Güzay Yeri Üretim Konusu Kurulu Kapasite 2010 Fiili Üretim 2010 Ġstihdam (adet) Karabük Çimento ton/yıl ,62 m3 /yıl 48 Karabük Beton Ele ad/yıl ad/yıl 7 S.Bolu Hazır Bet m 3 /yıl m 3 /yıl 49 Karabük Hazır Bet m 3 /yıl m 3 /yıl

196 Yılmaz ĠnĢaat Beton Kaynar Karo Kiraz Karo Safranbolu Cam Moz. Karabük Beton Ele ad/yıl l - 8 Karabük Beton Ele m 2 /yıl m 2 /yıl 15 S.Bolu Cam Moz m 2 /yıl m 2 /yıl 30 TOPLAM 7 adet tesis 197 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, 2010 Diğer imalat sanayinde faaliyet gösteren Mikro ve Küçük Ölçekli 18 adet iģletme mevcuttur. Bu iģletmelerde römork imalatı, mutfak cihazları, kalorifer kazanları, dorse imalatı, elektrik motoru imalatı, oto yedek parça imalatları yapılmaktadır. Bu sektörde sağlanan istihdam sayısı toplam 381 kiģidir Tablo K.13 Diğer Ġmalat Sanayinde Faaliyette Bulunan ĠĢletmeler, 2010 ġirketin Adı Yeri Üretim Konusu Kurulu Kapasite 2010 Fiili Üretim 2010 Ġstihda m (adet) ġahinler Eflani Römork 100 adet/yıl 90 adet/yıl 6 Karçelik Karabük Mutfak Cih. 360 adet/yıl 50 adet/yıl 5 Cangül Karabük Dorse 147 adet/yıl 300 adet/yıl 36 Ercan Karabük Dorse Ġmalatı Kemsan Karabük Elektrik Mot. Kar-Pa Karabük Oto Yed. Par. Regel Karabük Oto Yed. Par. Öner Dor. Karabük Treyler Ġmalatı Azim Damper Karabük Damper- Karoser Ġma. Güven Hassas Kağıt Ofset Mat. Karabük Gazete Kitap Dergi 20 adet/yıl 4 adet/yıl adet/yıl 62 adet/yıl ad/yıl 830 adet/yıl ad/yıl ad/yıl 5 36 adet/yıl 2 adet/yıl 3 24 ad/yıl 3ad/yıl adet/yıl adet/Yıl Teori Elektrik Karabük Elektrik 96 adet/yıl 92 adet/yıl 11 Panosu AK-HES Enerji Yenice Elektrik 250 Ali Kemal Karabük KaraĢör Dursun Ġmalatı Kardöksan Karabük 2 Filyos Enerji Karabük Elektrik Enerji Üretimi Kwh Kwh Burak Asansör Karabük AĢansör 39 adet/yıl 36 adet/yıl 14 Montaj Döpar Ticaret ĠGS Mahmet YILDIRIM Karabük Oto Kılıfı adet/yıl adet/yıl 6 Net Reklam Karabük Tabele TOPLAM 18 adet tesis 381 Kaynak: Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü,

197 K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği Ġl Müdürlüğü olarak Ġlimizde halihazırda kurulu bulunan sanayi tesisleri sektörel ve faaliyet konularına göre gruplandırılarak bir veri tabanı oluģturuldu. Bu kapsamda her sanayi kuruluģuna ulaģılarak gerek Çevre Kanunu gerekse ilgili yönetmelikler çerçevesinde kuruluģların sorumlulukları belirlenerek, yapmaları gerekenler her sanayiciye tek tek anlatılarak çevreye karģı duyarlı olmaları ve gerekli izinleri almaları sağlanmaya baģlandı. K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği Ġlimizde en fazla kirlenen ve kirliliği gün geçtikçe artma eğilimi gösteren nehirlerimiz Araç Çayı ve Filyos Çayı dır. Akarsularımızın kirlenmesine yol açan etkenlerin baģında teknolojik geliģmeye bağlı olarak endüstriyel tesislerden kaynaklanan atıkların ve atık suların miktar ve çeģitlerinin artması, bu atıkların hiçbir arıtıma tabi tutulmadan direkt olarak alıcı su ortamına verilmesi gelmektedir. Ġlimiz sınırları içerisinde bulunan yüzeysel sularımız etrafında kurulmuģ olan endüstriyel tesislerin deģarjlarının denetimleri yapılmakta, kirliliğe neden olan kurum, kuruluģ ve iģletmelere arıtma tesislerini kurmaları ve deģarj izin belgelerini almaları için gerekli olan çalıģmalarımız devam etmektedir. K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği Ġlimizde konu ile ilgili bir araģtırma yapılmamıģtır. K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği Ġlimiz yerleģim alanı içerisinde yer alan sanayii kuruluģlarının gürültü düzeyleri Bölüm O.1.1.2, Tablo O.3 te verilmektedir. ĠĢyeri çalıģanlarına tesis içi gürültünün yapacağı etkilerden korunmaları doğrultusunda alınması gerekli tedbirler için Gürültü Kontrol Yönetmeliği çerçevesinde denetim yapılmakta ve kontrol altında tutulmaktadır. K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar Ġlimizde konu ile ilgili bir araģtırma yapılmamıģtır. K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı Konu ile ilgili bir bilgi bulunmamaktadır. KAYNAKLAR : Karabük Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü,

198 (L). ALTYAPI, ULAġIM ve HABERLEġME L.1. Altyapı L.1.1. Temiz Su Sistemi Karabük Ġlimizin Ġçme ve Kullanma suyunu temin eden 2 Bölge vardır. ġu an kullanılmakta olan birinci bölge Ġlimiz içme ve kullanma suyunun %95 civarını karģılamakta olan Toprak Cuma Karasu bölgesi ve %5 civarını karģılayan Hamzalar bölgesidir. Toprak cuma Karasu Karabük ili ve Safranbolu Ġlçemizin Ġçme Kullanma ve Endüstri suyu. ihtiyacını karģılamak üzere DSĠ Müdürlüğü tarafından yılında ihale edilmiģ olup, tarihinde geçici kabulü tarihinde kesin kabulü yapılarak ilgili Belediyelere devredilmiģtir. Proje sahası Batı Karadeniz bölgesinde Araç çayı yakınında Karabük e 25.8 km mesafesinde DSĠ 23. Bölge Müdürlüğü Kastamonu sınırları içersinde yer almaktadır. Bu Proje kapsamında Karasu kaynağından bir kaptaj yapısı, Karabük ve Safranbolu ya kadar olan ana isale ve besleme hatları ve pompa istasyonları inģa edilmiģtir. Toprak Cuma Karasu Toplam su debisi değiģken olmakla birlikte 800 ile 1200 lt/sn.dir. Toplam su debinin 450 lt/sn Karabük ilimiz, 50 lt/sn Safranbolu ilçemiz kullanmaktadır. Karasu Projesi çerçevesinde yapılan Ana isale ile Ana besleme hatlarından ibaret olup, Hatlarda çapı 400mm kadar PE 100, 400mm den daha büyük çaplarda ise içi özel katkılı çimento harcı, dıģı polietilen ile kaplı muflu bileģimli, spiral kaynaklı Çelik borular kullanılmıģtır. Boruların temini ve döģenmesi, hatlarda bulunan tahliye, vantuz yol geçiģi vb. sanat yapıları ile hatların korozyona karģı korunması ile suyun dezenfektesi için Klorlama Ünitesi iģleri yapılmıģtır. Pompa istasyonları isale hattı üzerinde ve kent merkezi içersinde değiģik noktalarda inģa edilmiģ olup, Karasu kaynağındaki kaptajdan gelen suyumuz Ġlimizdeki pompa istasyonlarına kendi cazibesi ile hiçbir enerji harcamadan gelerek, Pompa istasyonlarındaki yatay motopomplarla depolarımıza gönderilmektedir. Hamzalar Mevkiinden Karabük ümüzün suyunu Temin etmek amacı için 1972 senesinde Ġller bankası tarafında yapılan Terfi Merkez ve 1500 m3 Toplama deposu ile 10 Adet değiģik derinliklerde su kuyumuz yaptırılmıģ olup, değiģik tarihlerde 4 Adet kuyu daha açılarak toplam 14 adet kuyumuz bulunmaktadır. Hamzalar Terfi Merkez toplam su debisi 35O lt/sn civarında olup, 14 Adet Dik kuyulardan 25 ile 40 mt derinlikten motopomplarla çekilen suyumuz 1500m3 Toplama deposunda Klorlama iģlemi yapıldıktan sonra depo yanında bulunan Terfi Merkez istasyonundaki yatay Motopomplarla Q 700 mm çapındaki çelik boru ile Karabük ilimize su verebilmektedir. ġu anda yalnızca Cuma yanı Sanayi Sitesi, Organize Sanayi Sitesi, Belen köy Mahallesi, Çerçiler, Dayıs lar ve Dursan lar Mahallelerine su verilmekte olup, ayrıca Ģebeke ve Abone yenileme çalıģmaları bu bölgelerde devam etmektedir. Ġlimizde değiģik hacimlerde.ve değiģik bölgelerde 29 Adet Su deposu ile 14 Adet Dik kuyu, 1 Kaptaj ile 5 Adet Terfi Merkez istasyonu bulunmaktadır. Toplam ġebeke uzunluğu 450 km. civarındadır. Depolarımızda toplanan Ġçme suyumuz Ģebeke borularımız ile sokak ve caddelerimize gelmektedir. ġebeke borularımızın cinsi Çelik,Font,PVC ve Polietilen borulardır. ġebeke borularından Abone bağlantı boruları Demir ve Polietilen borular ile evlerimize ve iģ yerlerimize ulaģtırılmaktadır yılında 3272 m Çelik Boru, m Polietilen boru döģenmesi yapılarak yenileme çalıģmaları devam etmektedir. 179

199 L.1.2 Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi Karabük ün coğrafi yapısı ve iklim Ģarları itibari ile çok yağıģ alan ve etrafı dik dağlar ile çevrili olması, Ģehir merkezinin ise düģük noktada bulunması nedeni ile yağmur ve sel sularına maruz kalmaktadır. Ayrıca aģırı yoğunlukta yağmur yağdığında kanalizasyon sistemine karıģan kum, çakıl, yaprak, vs. gibi etkenlerden dolayı tıkanmalar ve taģmalar meydana gelebilmektedir. ġehrimizde yaklaģık olarak km. civarında yağmur suları drenaj hattı mevcuttur. Bu rakama ilimizin içersinden geçmekte olan ve Karayolları tarafından yapılan yağmur suları kanaları dahil değildir. Karabük Belediyesi tarafından 2007 yılında 880 m., 2008 yılında 960 m., 2009 yılında 1100 m., 2010 yılı altı aylık dönemde ise 754 m., yağmur suyu kanalları yapılmıģtır. Karabük çevresine yakın köylerimize de taģkınla mücadele ve yağmur sularının azami zarar vermesi düģüncesi ile boru ve malzeme konusunda belediye tarafından yardımcı olunmaktadır. Yağmur sularının toplanması ve arıtılması konusunda bir Karabük Belediyesince bir çalıģma bulunmamaktadır. YaklaĢık olarak 250 ile 300 km. civarında kanalizasyon hattı mevcut olup, adete yakın rögar bacası bulunmaktadır. Kanalizasyon sistemi Ġlimizin coğrafi yapısı ile imar durumuna göre projelendirilmiģ, genelde büyük çapta yol geçiģleri kullanılmıģ, yol geçiģi olmayan bölgelerde dere kenarı ve boģ arazileri kullanılmıģtır. Karabük ün kuzey kesimindeki 5000 Evler, 100 Yıl ile Kılavuzlar Mahallesi ve Safranbolu Ġlçemizin atık suları da toplayıcı hatta toplanarak Araç Çayı vadisinin sağ ve sol sahil kesimlerini takip ederek ve mevcut yollardan da istifade edilerek teģkil edilmiģ ve Karabük giriģindeki 7104 A bacasına bağlantısı sağlanmıģtır. Onaylı projede 7104 A bacaya eski askeriye bölgesinden gelen Q300 mm. çapındaki boru ile Küçük Sanayi Sitesi ve Kardemir içinden gelen Q600 mm. çaplı borunun irtibatı sağlanarak Araç Çayı rehabilitasyon çalıģmaları göz önünde tutularak Araç Çayına paralel teģkil edilen Q 1000 mm. çapındaki boru ile demir yolunu geçtikten sonra sifon giriģ yapısına getirilmiģtir. Biri yedek olmak üzere 2 adet Q 800 mm. CTP borudan ibaret sifon ile karģıya geçirilen sifon giriģ yapısı çıkıģa da sifon çıkıģ yapısı yapılmıģtır. Atık sular Q 1000 mm. boru ile akıtılarak kot olarak bağlantının sağlanabildiği 4212 nolu mevcut bacada Q 1400 mm. lik hat ile irtibatlandırılmıģ olup, yaklaģık 4 km. aģağıda bulunan Yenice yolu üzerindeki Karabük Belediyesi Evsel Atık Su Arıtma Tesisine giriģi sağlanmaktadır. Karabük atıksu arıtma tesisi, Ģehrin 2027 yılına kadar yaklaģık nüfuslu olacağı varsayılarak 916 lt/sn kapasiteye göre Ġller bankası tarafından iki aģamalı ve klasik aktif çamur (biyolojik arıtma tesisi olarak 1994 yılında projelendirilmiģtir. Tesis, Yenice Ġlçesi yolu üzerinde 4km ye inģa edilmiģtir. Halen yeni geliģen yerleģim sahaları ve ilimize dahil olan köylerimizin kısmi Ģebeke çalıģmaları devam etmektedir. Karabük Atıksu Arıtma Tesisinin; a)ġģletme Üniteleri: 1-GiriĢ by-pass yapısı 2-Kaba ızgara (elle temizlemeli) 3-Ana terfi merkezi (2 adet 2. kademe için olmak üzere 4 adet burgulu pompa) 4-Debi dağıtım yapısı 5-Ġnce ızgara (mekanik temizlemeli) 6-Kum tutucu (2 yollu hareketli köprü üzerinde 2 adet dalgıç pompa) 7-Ön çökeltme havuzları (2 adet havuz sıyırıcı köprülü) 8-Havalandırma havuzları ( 2 adet havuz ve 8 adet havalandırıcı) 180

200 9-Son çökeltme debi dağıtım yapısı 10-Son çökeltme havuzları (4 adet havuz sıyırıcı köprülü) 11-Geri devir terfi merkezi (2 adet burgulu pompa) 12-Çamur yoğunlaģtırma havuzu (1 adet taban sıyırıcı havuz) 13-Çamur çürütme havuzları (2 adet havuz ve 4 adet havalandırıcı) 14-Belt filtre ünitesi (3 adet belt pres filtre ve pompa ve dozaj tesisatı) b)yardımcı Üniteleri : 1-Ġdare binası (kontrol pano odası, yönetici, laboratuar, mutfak) 2-Atölye ve ambar binası 3-Trafo ve MMC binaları (1000 kva) 4-Bekçi kulübesi 5-Lojmanlar (kaloriferli 4 adet) 6-Derinkuyu ve pompası (1,5 lt/sn içme kullanma suyu) Atıksular ana giriģ terfi merkezinden debi dağıtım yapısına ve oradan da otomatik olarak kendi kendini temizleyen mekanik ince ızgara ve kum tutucu yapısına gelmektedir. Arıtma tesisinin projesine göre ana kollektör, giriģ yapıları ve ana terfi merkezi ile debi dağıtım yapısına kadar olan kısım, tesisin 2. aģama kısmına da cevap verecek Ģekilde inģa edilmiģtir. Ġnce ızgarada su içerisindeki kaba ızgarada tutulamayan daha küçük bir takım malzemelerin tutulması sağlanır. Ġnce ızgara, üzerinde tutulan artıkları otomatik olarak kendini temizleyecek ve artıkları kendiliğinden mahaldeki çöp bidonuna aktaracak Ģekilde dizayn edilmiģtir. Kum tutucu savaklar ise aģağıya doğru daralan betonarme bir yapı olup, buradan geçen sular içerisindeki kumsu malzemelerin çöktürülmesi sağlanarak buradaki bütün yapı boyunca hareketli köprü üzerindeki dalgıç pompalar yardımıyla kum ve su karıģımının dıģarı alınması sağlanır. DıĢarıya alınan kumlu su, direnfleks yapısından süsülerek sularının tekrar sisteme dönmesi, kum vs. malzemelerin de dıģarıya alınması sağlanmıģ olur. Ön çökeltme havuzlarında atıksular içerisindeki ve kum tutucu yapısında tutulamayan inorganik ve bazı organik maddeler granite ile çökeltilerek sudan ayrıģtırılır ve bu kısımdan sonra en çok çamur arıtımı olmaktadır. Burada tabana çöken çamur teleskobik vanalardan alınarak çamur yoğunlaģtırma havuzuna gitmesi sağlanırken nisbeten arıtılmıģ atıksuyun da oksijen ihtiyacının giderilmesi için havuz üst çevresindeki savaklardan havalandırma havuzlarına gönderilir. Ön çöktürme havuzları giriģ boru hatları üzerinde birer adet debimetre bulunmaktadır. Tesisin biyolojik arıtma ünitesi olan havalandırma havuzları her biri dikdörtgen prizması Ģeklindeki iki adet yapıdan oluģup, havuzların her birinde birer adet oksijenmetre ve dörder adet havalandırıcı bulunmaktadır. Havalandırıcılar havuzlardaki suyun oksijen ihtiyacının istenen seviyede olmasına göre otomatik olarak çalıģtırılabilmektedir. Havalandırma havuzlarına ön çöktürme havuzundan, geri devir terfi merkezindeki burgulu pompalar ile son çöktürme havuzundan ve süzüntü suyu pompası ile belt filtre ünitesi yıkama ve süzme suları olmak üzere atıksular gelmektedir. Havalandırma havuzlarında askıda büyüyen mikroorganizmalar suyun içerisindeki organik maddeleri parçalayarak beslenmekte ve atıksuyu su ve CO 2 ye çevirmek suretiyle arıtma iģlemini yapmaktadır. Havalandırma havuzlarında gereken arıtma veriminin sağlanması amacıyla havuz içerisinde faaliyet gösteren mikroorganizma sayısını sabit bir dengede tutmak gerekmektedir. Bunu sağlamak amacıyla son çökeltme havuzunun tabanında çökelen aktif çamur geri devrettirilir. Konvansiyonel aktif çamur sistemlerinde geri devir oranı %25-50 oranlarında tutulmaktadır. Atıksular havalandırma havuzlarından sonra son çöktürme debi dağıtım yapısından geçerek her biri aynı büyüklükte olan dört adet son çöktürme havuzuna gelmektedir. Havuz içerisinde meydana gelen çökelme sonucu tabandaki çamur yoğunluğundaki sular teleskobik 181

201 vanalardan dıģarı alınarak geri devir terfi merkezlerine buradan da burgulu pompalarla yaklaģık 3 m. kot yükseltmesi yapılarak kendiliğinden havalandırma havuzları giriģine akıģı sağlanmaktadır. Son çöktürme havuzlarında arıtılmıģ su, üs çevredeki savaklardan toplanarak debi dağıtım yapısında birleģip buradan da Filyos nehrine deģarj edilmektedir. Ön çöktürme havuzlarından gelen yoğun çamurlu suların yanına geri devir terfi merkezi tabanında oluģan çamur da alınarak çamur yoğunlaģtırma havuzunda daha da yoğunlaģtırılıp buradan teleskobik vana ile çamur çürütücü havuzlara alınmaktadır. Çamur çürütme havuzları dikdörtgen Ģeklinde iki gözlü olup, her birinde ikiģer adet havalandırıcı bulunmaktadır. Buradaki havalandırıcıların belt filtre ünitesinde tesisin arıtma iģlemleri sonunda ürettiği çamurun kek haline gelmesi için belli filtre makinaları bulunmaktadır. Buradaki havalandırıcıların amacı yoğunlaģtırılmıģ çamurun tortulaģma ve çökelmesini önleyerek akıcılığını sağlamaktır. Belt filtre ünitesinde tesisin arıtma iģlemleri sonunda ürettiği çamurun kek haline gelmesi için belt filtre pres makinaları bulunmaktadır. Burada toplam 30 m 3 /h kapasitede kek yapabilecek üç adet belt filtre makinası bulunmaktadır. 182

202 ġekil L.1 Karabük Ġli Arıtma Tesisi Akım ġeması Kaynak: Karabük Belediye BaĢkanlığı,

203 L.1.3. YeĢil Alanlar YeĢil alanların kentimiz içindeki toplam alanı ,00 m 2 dir. Karabük ün merkez nüfusu kiģi olup, kiģi baģına düģen yeģil alan miktarı 2,058 m 2 dir. L.1.4. Elektrik Ġletim Hatları Karabük Ġli Elektrifikasyon Haritası (1/20.000) Kaynak: KEDAġ Karaelmas Elektrik Dağıtım A.ġ. Zonguldak,

204 BSK Sathı Kap. Bet. Parke STB. Toprak Geç.Verm. Topl. Asf. % BSK Sathı Kap. Bet. Parke STB. Toprak Geç.Verm. Topl. Asf. % Seb. Topl. Asf. % Devlet Yolu Ġl Yolu Toplam L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları Ġlimizde doğal gaz çalıģmaları ile ilgili bilgi J.1.6 bölümünde verilmiģtir. L.2. UlaĢım L.2.1. Karayolları L Karayolları Genel Ġlimizin komģu Ġller ile bağlantısı Güney yönünde Karadeniz ana yolu ve Gerede den TEM otoyoluna ve E 5 Karayoluna bağlıdır. Kuzeydoğusundan Bartın Ġline, güneydoğusundan da Kastamonu Ġline bağlıdır. Batı yönünden Yenice Vadisini izleyen ve yapım aģamasında olan yol ile de Yenice Ġlçemiz üzerinden Zonguldak Ġline bağlıdır. Ġlimizden Türkiye nin bütün Ġllerine her mevsimde ulaģım sağlanabilir. Tablo L1 Ġllere Göre Devlet ve Ġl Yolları Uzunlukları, 2009 Devlet Yolları Ġl Yolları Bölünmüs Yollar Ġl Adı Kastamonu Çankırı Zonguldak Bartın Karabük _ ,70 7, _ 11 _ ,70 9,64 16 _ 5 156, , ,10 8,82 96, ,45 46, ,05 8,00 77,05 Toplam _ ,00 34,26 Kaynak: Karayolları 15. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu 2010 Türkiye nin her yeri ile karayolu ulaģımı her mevsimde hiç aksamadan yapılmaktadır. Ayrıca merkezin Safranbolu, Eflani ve Eskipazar ilçeleri ile olan bağlantısı yeterlidir. Karabük Ġlinin KomĢu Ġl ve Ġlçelerine Olan Uzaklıkları : Ankara : 217 km Safranbolu : 10 km. Ġstanbul : 385 km Eskipazar : 35 km. Çankırı : 195 km. Eflani : 48 km. Kastamonu : 125 km. Ovacık : 37 km. Zonguldak : 167 km. Yenice : 30 km. Bolu : 132 km. Bartın : 87 km. 485,

205 Tablo L.2 Karabük Ġli 2009 Yılı Devlet Yolları Trafik-Hacim Değerleri (YOGT) K.K.NO. YOLUN ADI Km. Otomobil Ort.Yük. Tic.TaĢıt Otobüs Kamyon Tır Top (Safranbolu-Kastamonu)Ayr.- Karabük (Karabük-Safranbolu) Ayr.-Kast. Ayr. (Karabük-Safranbolu) Ayr.-Kast.Ġl Sn Zonguldak Ġl Sn.-Yenice Karabük-Yenice (Safranbolu-Eflani)Ayr.-Bartın Ġl Sn Safranbolu-Eflani Ayr (Safr.-Bartın.)Ayr.-(Kast.- Karab)Ayr Karabük-Ovacık Ayr Ovacık Ayr.-Eskipazar Ayr Eskipazar Ayr.-ĠsmetpaĢa Kaynak: Karayolları 15. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu, 2009 L UlaĢım Planlaması Ġlimiz nüfusa sahip olup; çevre ilçelerden gelen kiģilerle bu sayı e ulaģmaktadır. ġehir merkezi ve mahallelere çalıģan 11 adet özel halk otobüsü, 151 adet minibüs ve 203 adet de taksi ile taģımacılık yapılmaktadır. Yolcu taģıma sistemleri Ģehirlerarası otobüs seferleri ile yapılmaktadır. UlaĢım ağının yanlıģ planlanması sonucu hava, su ve toprak kirliliği gibi olumsuzluklar yaģanmaktadır. Ġlimizden yurdumuzun her köģesine her mevsimde ulaģım mümkündür. Ġlimizde Ankara ve Ġstanbul a sefer yapan 3 firma (Ulusoy Turizm, Güven Turizm ve Metro Turizm) bulunmaktadır. Toplu taģımacılık en fazla belediye otobüsleri, minibüs ve taksiler ile yapılmaktadır. Ġlimiz otobüs terminali günümüz koģullarında yetersiz olduğu için yıkılarak yeni bir otobüs terminali yapımı tamamlanmıģ ve hizmete girmiģtir. Ġlçelerimizden Yenice nin yolu yapım aģamasında olup; Ovacık Ġlçemizin de yolunun bakıma ihtiyacı vardır. L Toplu TaĢım Sistemleri Kent içi taģımacılıkta Ģehrimizde özel halk otobüsleri ile minibüsler kullanılmakta olup, 21 hatta özel halk otobüsü ile 141 adet minibüs mevcuttur. ġehir içi taģımacılık yapan özel halk otobüsleri günde ortalama km. yol kat etmektedirler. Ġlimiz sınırları içersinde taģımacılıkta minibüs, belediye otobüsleri kullanılmaktadır. Ġlimizin yerleģim alanının kısalığı nedeniyle istediğiniz yere çok kısa bir sürede ulaģabilirsiniz. Toplu taģıma hizmetleri hava 186

206 kirliliğini ve akaryakıt tüketimini azaltması, ucuz olması gibi sebeplerden dolayı tercih edilmektedir. Toplu taģımda yıllık olarak tüketilen yakıtların cins ve miktarları hakkında bilgi bulunmamaktadır. Tablo L.3 Devlet Yollarının Ġllere Göre TaĢıt-Km, Yolcu-Km Ve Ton-Km Değerleri (2009 Yılı) TAġIT - KM YOLCU - KM TON - KM PL.NO ĠLLER DEVLET YOLU DEVLET YOLU DEVLET YOLU 18 ÇANKIRI KASTAMONU ZONGULDAK BARTIN KARABÜK Kaynak: Karayolları 15. Bölge Müdürlüğü, Kastamonu, 2009 L Kent Ġçi Yollar Ġlimiz kent içi yolları imar planlarına göre yapılmıģ olup; Ģehir merkezindeki trafik arterinin fazla olduğu yollar tek yönlü olarak kullanılmaktadır. ġehir Merkezinde bulunan yollarımızın bakımları yapılmakta, büyük çoğunluğunda trafiğe yol verilmek suretiyle ulaģım hızlanmıģ olup, trafik kazalarının en az düzeye indirilmesi için çalıģmalar devam etmektedir. L Araç Sayıları UlaĢımı sağlayan ve yük taģımacılığı olarak kullanılan araçlar kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs ve otomobiller olarak karģımıza çıkmaktadır. Tablo L.4 Ġlimizde 2010 Yılı Trafiğe Kayıtlı Motorlu TaĢıtlar Aracın Cinsi Araç Sayısı Otomobil Minibüs 1926 Otobüs 520 Kamyon 1873 Traktör 4802 Kamyonet 6050 Motosiklet 2360 Diğer 2303 Toplam Kaynak: Karabük Ġl Emniyet Müdürlüğü,

207 L.2.2. Demiryolları L Kullanılan Raylı Sistemler 1934 yılında devlet demiryolları tarafından Ġlimizde ilk kez demiryolu hattının açılmasıyla bir istasyon kurulmuģ, 13 hanelik Öğlebeli Köyünün bir mahallesi olan Karabük adı bu istasyona verilmiģtir. Böylece devlet demiryolları haritasında Karabük adı ilk kez resmen yer almıģ, çeltik tarlasından endüstri kentine doğru geçiģ süreci baģlamıģtır. Zonguldak - Karabük 6 tren, Karabük Zonguldak 4 tren olmak üzere 10 tren çalıģmaktadır yılında yolcu ve ton yük taģınmıģtır. L TaĢımacılıkta Demiryolları Ġl sınırlarının içerisindeki demiryolunun toplam hat uzunluğu m. olup, yolcu ve yük nakliyatında Ģebekenin, güney-kuzey irtibatını sağlayan santrallerden biridir yılında demiryolu ile yolcu taģınmıģtır. Lokomotif tam yükte 79.6 desibel gürültü yaymaktadır. Lokomotiflerimizin meskun mahalden geçerken ne kadar yakıt harcadığına dair veri bulunmamaktadır. Ancak bir lokomotifin 1000 ton yükü 1 km. taģıdığında 10 lt. mazot yaktığı verisi bulunmaktadır. Buna göre teknik analizler sonucu 1 lt. mazot dizel motor tarafından yakıldığında; o 3 30 gr. Karbon monoksit o gr. Hidrokarbon o 5 20 gr. Azot oksitleri o gr. Kükürt oksitleri o 1 10 gr. Kurum meydana gelmektedir. L.2.3. Deniz, Göl, Nehir TaĢımacılığı L Limanlar Ġlimizin kıyı bağlantısı yoktur. L TaĢımacılık Ġlimizin kıyı bağlantısı yoktur. L.2.4. Havayolları Ġlimizde havaalanı bulunmamaktadır. L.3. HaberleĢme Karabük Ġl genelinde ; Yer altı kablo oranı : %65 Havai kablo oranı: %35 L.4. Ġlin Plan Durumu Bakanlığımız ile Valiliğimiz arasında yapılan protokol gereği, Bakanlığımızca ihale edilen Zonguldak-Bartın-Karabük planlama bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı 188

208 Yapımı DanıĢmanlık Hizmet Alımı iģi yüklenici firma Jeo-Tek Coğrafi Bilgi Teknolojileri Müh. San. Tic. ve UTTA Planlama Projelendirme DanıĢmanlık Tic. Ltd. ġti. Ortak GiriĢimi tarafından tamamlanmıģtır. L.5. Ġldeki Baz Ġstasyonları Ġlimiz sınırları içerisinde kurulu bulunan 10 khz-60 GHz Frekans Bandında ÇalıĢan Sabit Telekomünikasyon Cihazlarından Kati Onay verilenler ; *Aycell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. KurtuluĢ Mah. KurtuluĢ Cad. Güngör Sok. No:12 Karabük *FM 89 Elekt. San. Tic. A.ġ. KayabaĢı Yaylacık Mah. Karabük *Cine 5 Filmcilik ve Yap. A.ġ. Merkez/Karabük *Yeni Dünya ĠletiĢim A.ġ. KayabaĢı Merkez / Karabük *Huzur Radyo ve TV A.ġ. KayabaĢı Merkez / Karabük *Kar Medya Yay. Tic. A.ġ. Karabük Batı TV *Satel Sabah Prod. A.ġ. KayabaĢı Merkez / Karabük *Göktuğ Eletronik Yay. A.ġ. KayabaĢı Merkez / Karabük *DTV Haber ve Görsel Yay. A.ġ. KayabaĢı Merkez / Karabük *Teleon Rek. Film. San. Tic. A.ġ. Starmax TV KayabaĢı-Merkez / Karabük *Karadeniz TV Yay. A.ġ. Kanal 78 KayabaĢı Merkez / Karabük *Eksen Dağ.Paz.ve DıĢ Tic. A.ġ. Show TV KayabaĢı Merkez / Karabük *Star TV Hizmetleri A.ġ. Star TV KayabaĢı Merkez / Karabük *Seza TV Hab. Yap. A.ġ. Seza FM KayabaĢı Yaylacık Mevkii / Karabük *Bizim Radyo TV Yay. Tic. A.ġ. BRTV KayabaĢı Mevkii / Karabük *Yeni Yay. Prod.Tel.San.Tic.A.ġ. Yeni TV KayabaĢı Merkez / Karabük *Samanyolu Yay. A.ġ. STV KayabaĢı Merkez / Karabük *Samanyolu Yay. Hiz. A.ġ. Burç FM KayabaĢı Merkez / Karabük *Kanal 6 Radyo ve TV Yay. Tic. A.ġ. Kanal 6 KayabaĢı Merkez / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Kılavuzlar Köyü KayabaĢı Mevkii 8. Pafta 1851 Parsel / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. 189

209 KayabaĢı Mah. Yaylacık Mevkii Merkez / Karabük *Meltem Radyo TV Yay. A.ġ. KayabaĢı Mah. Yaylacık Mevkii / Karabük *Meltem Radyo TV Yay. A.ġ. KayabaĢı Mah. Yaylacık Mevkii / Karabük *Telsim Mobil Telekom Hizm. A.ġ. Gerede Karabük KavĢağı KesiĢim Noktası / Karabük *Telsim Mobil Telekom Hzm A.ġ. Kurbantepe Mevkii Eski Radyo Ver. Yanı 12. Ada 2. parsel Eskipazar / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Karabük ġehir Stdaı (Dr.Necmettin ġehyoğlu) / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Yenimahalle Sadri Artunç Cad. Safranbolu TT Binası / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Karabük Ġl Telekom Müd. Kılıçarslan Cad. / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Sadri Artunç Cad. Belediye ĠĢ Merkezi Safranbolu / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hiz. A.ġ Yıl Mah. Güven Apt. No:84 / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hizmetleri A.ġ. YeniĢehir Mah. Karabük Ġl Spor Müdürlüğü / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hizmetleri A.ġ. Bayırmah. Gökalp Cad. Çelik Apt. No:26 / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hizmetleri A.ġ. Ġkiyüzevler Alparslan Cad. ġirinevler Camii / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hizmetleri A.ġ. Safranbolu TT Binası / Karabük *Aycell Haber. ve Paz. Hiz. A.ġ. Yıldız Tepesi TRT Telsim Turkcell Kuleleri Yanı / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hizmetleri A.ġ Evler Su Deposu / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hizmetleri A.ġ. Esentepe Mah. Merkez Camii Üstü No:38 / Karabük *Aycell ĠletiĢim Hizmetleri A.ġ. Safranbolu Belediye Mezarlığı / Karabük *Yapım TV Programcılık A.ġ. NTV KayabaĢı Merkez / Karabük *Telsim Mobil Tel. Hizm. A.ġ. TV Vericileri Demir Çelik Üstü / Karabük *Telsim Mobil Tel. Hizm. A.ġ Evler Mah. Merkez Su Deposu yanı / Karabük *Telsim Mobil Tel. Hizm. A.ġ. Karakırıklar Mah. Yenice / Karabük *Telsim Mobil Tel. Hizm. A.ġ. Ġmamköy Berberler Mevkii Belediye TV Vericileri / Karabük *Telsim Mobil Tel. Hizm. A.ġ. Safranbolu TT Binası / Karabük *Telsim Mobil Tel. Hizm. A.ġ. PTT Cad. No:21 / Karabük *Telsim Mobil Tel. Hizm. A.ġ. 190

210 Safranbolu Mezarlık Mevkii Safranbolu / Karabük *Telsim Mobil Tel. Hizm. A.ġ. Türktelekom Karabük BaĢmüdürlüğü / Karabük *Telsim Mobil Tel. Hizm. A.ġ. Ġkiyüzevler Orhangazi Cad. ÇavuĢoğlu Apt. No:7/11 Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. KarĢıyaka Sit. A/Blok 9. Yol No:70 Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Elmalı Bahçe Cumayanı Köyü Yolu / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Karakırıklar Kuran Kursu Yanı / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Kurbantepe Eski Radyo Vericileri Eskipazar / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Öğlebeli Mah. Bahçelievler Cad. / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Üç Çamlık Mezarlığı Su Deposu Yanı / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. KurĢunluk Mevkii Bayındır Köyü / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Esentepe Mevkii Ana Su Deposu Yanı / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. AkmeĢe Mevkii Balıklar Kayası / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Çevrikköprü Mevkii KöĢeler / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Karıt Köyü GiriĢi KarĢısındaki Tarla Safranbolu / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. R/L Ġstasyonu / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Tabaklar Mah. Eflani / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Su Deposu Yanı Ovacuma/ Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Kısıktepe TV Vericicleri Üstü Mermer Mah. / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Keten Yukarıçiftlik Köyü / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Merkez Mah. Çırakla Köyü / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Hürriyet cad. No:100 Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Aile Mezarlığı Safranbolu / Karabük *Turkcell ĠletiĢim Hiz. A.ġ. Karabük TT / Karabük *Bizim Radyo TV yay. Tic. A.ġ. Hürriyet Cad. Aydın Han No:104 Kat:4 Karabük *Eko TV Yay. A.ġ. CNN Türk TV KayabaĢı Merkez / Karabük *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. 191

211 Zalifre Otel BarıĢ Mah. Araphacı Sok. Kıranköy No:17 Safranbolu/KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. Hürriyet Cad. No:155 ġahinler ĠĢ Merkezi KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. Fevzi Çakmak Cad. No:43 KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. Bulak Köyü Mezarlık Yanı Safranbolu/KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. KayabaĢı mevkii Doğruyol Mevkii Gürmen KarĢısı Bostanbükü/KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. Ankara Cad. KöprübaĢı Camii Yanı No:85 KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. Keltepe TRT Vericileri Sipahiler Köyü Orman ĠĢl. KarĢısı Belen Köyü Üstü/KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. Eskipazar Yolu Hanköy Mevkii Turkcell Kule Yanı/KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. KurtuluĢ Mah. Yeni Sanayi Bölgesi Kadıoğlu Madencilik KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. Bayırmahalle Ġstasyon Cad. ġafak Sok. No:13 Kapullu KARABÜK *Telsim Mobil Telekomünikasyon Hiz. A.ġ. Tokatlı Esentepe Mah. Kırmızı Topraklı Mevkii Safranbolu/KARABÜK KAYNAKLAR : Karabük Belediye BaĢkanlığı, 2010 Karabük Ġl Emniyet Müdürlüğü,2010 Karabük Telekomünikasyon Kurumu,2009 Karayolları 15. Bölge Müdürlüğü-Kastamonu,2010 TCDD 2. Bölge Müdürlüğü, ANKARA,

212 M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama (M). YERLEġĠM ALANLARI ve NÜFUS Karabük Belediyesi tarihinde Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğü tarafından onaylanan Ġmar Planına Esas Jeolojik/Jeoteknik Etüt raporu hektar alanı kapsamakta ve alanın büyük bir bölümü hali hazırda yapılaģmıģ olup genelde yapılaģma 1-2 katlı gecekondu tipi ve 3-8 katlı betonarme konutlar Ģeklindedir. Karabük Ġmar Planına Esas Jeolojik/Jeoteknik Etüt raporuna göre, Karabük Ġlinin YerleĢime Uygunluk Haritası, uygun Alanlar (UA), Önlemli Alanlar (ÖA), Uygun Olmayan Alanlar (UOA) ve Ayrıntılı Jeoteknik Etüt Gerektiren Alanlar (AJE), olarak 4 ana baģlık altında toplanmıģtır. 1-YapılaĢmaya Uygun Olmayan (UOA) Alan : Bu alanlar, aktif heyelanlı sahalar ile muhtemel heyelanlı sahaları kapsar durumdadır. Kesin yapı yasağı getirilen bu alanlar kendi aralarında iki ayrı guruba ayrılmıģtır. Uygun Olmayan Alanlar 1 (UOA1) :Bu Alanlar, Afet ĠĢleri Genel Müdürlünce nakli yapılarak kapatılan alanların tamamını ve Yücel MüĢavirlik tarafından hazırlanan jeolojikjeoteknik etüt sonucu alınan Afete Maruz Bölge Kararı alanların bir kısmını kapsamaktadır. Uygun Olmayan Alanlar 2 (UOA2) : Bu Alanlar (UOA2), eğim değerinin ve >45 0 olduğu Yörük Formasyonu (Tör) ve Güneytepe Formasyonu (Tkg) ile üstten ayrıģmıģ ve tamamen zemine dönüģmüģ ArmeĢe Formasyonun (Tka) gözlendiği alanlardır. Bu alanlar aynı zamanda çok yüksek potansiyel heyelan sahalarıdır. Bu alanların heyelan potansiyelinin çok yüksek olması, mevcutta alanda krip, akma ve gerilim çatlaklarının bulunması nedenleriyle alan Uygun Olmayan Alan 2 olarak tanımlanmıģtır. 2-Ayrıntılı Jeolojik Etüt Gerektiren (AJE) Alanlar : Bu alanlarda geçmiģ dönemlerde farklı zamanlarda Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğünce Afete Maruz Bölge kararı bulunmaktadır. Mevcutta bu alanlarda 1-2 katlı gece kondu tipi yapılar yer almaktadır. Bu alanlar, Yapı yasağı getirilmiģ alan olmakla beraber zorunlu hallerde yapılaģmaya açılabilmesi için Ayrıntılı Jeoteknik Etüt çalıģması yapılarak, Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğünce yerleģime uygunluğu yeniden değerlendirilmelidir. 3-Önlem Alınarak YerleĢime Açılacak (ÖA) Alanlar : Önlemli alanlar kendi aralarında 10 gruba ayrılmıģtır. Bu ayrım topografik eğim, jeolojik birimlerin mühendislik özellikleri, yeraltısuyu ve kimyasal özellikleri, yapılaģma yoğunluğu, olası heyelan potansiyel derecesi ve olası kitlesel hareket tipi, zeminin ĢiĢme potansiyeli, sıvılaģma riski gibi parametrelerin iki yada daha fazlasının birlikte bulunma koģullarına göre önlemlerinde birbirinden farklılık göstermesi nedeniyle yapılmıģtır. 4-YapılaĢmaya Uygun (UA) Alanlar : Gerek topoğrafik özellikler ve gerekse zemin özellikleri açısından sorunsuz yerleģime açık alanlardır. Ġmar planının düzenlenmesinde Ģehircilikle ilgili jeolojik raporlar dikkate alınmıģ, afet konusundaki tavsiyelere uyularak koģullu arazi kullanımı ve sakıncalı alanlar tarif edilmiģtir. 193

213 M.1.1. Kentsel Alanlar M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri Karabük Ġlçesi ve yakın dolayında Üst Mesozoyik, Alt Tersiyer ve Kuvaterner yaģlı kayalar yüzeyler. Üst Mesozoyik yaģlı kayalar, genelde fliģ fasiyesinde olup Tersiyer havzasının temelini oluģturur. Havzanın içinde ise, egemen olarak Alt Lütesiyen yaģlı küçük taneli kırıntılılar (silttaģı, kiltaģı, marn), Nummulitesli kumlu kireçtaģları ve Kuvaterner yaģlı fakat iki ayrı dönemde oluģmuģ akarsu tortulları yüzeyler. Bu kayalar, 1/ ölçeğinde haritalanmıģ ve stratigrafi kurallarına göre ayrı ayrı adlanmıģtır. Bölgenin genelleģtirilmiģ jeoloji haritası(m.t.a.), 2010 Kaynak: Karabük Belediye BaĢkanlığı, 2010 Topoğrafya Karabük, etrafı yüksek tepelerle çevrili havza karakteri gösterir. Ortalama m yüksekliğe sahiptir. Kuzeyde dağlık alanlardan kaynaklanana tali dereler, Ģehre doğru taģıdıkları maddelerle alüvyal dolgu oluģturulmuģtur. Doğuda Safranboluya doğru yükselti artarak 600 m yi bulur. Dağlar, kuzey Anadolu dağlarının bir parçası olduğundan kıvrımlı bir yapıdadır ve 2000 m yüksekliği geçmezler. Karabük ün topoğrafik yapısı itibariyle yerleģim alanları dere ve vadi tabanlarına oturmaktadır. Bu doğal sınırlayıcılar ve ülkemizin en büyük ağır sanayi tesislerinden birisi olan Kardemir A.ġ. nin bulunduğu mevkii itibari ile kentsel geliģim Ģehir merkezine yakın yerlerde gerçekleģmiģtir ve geliģme alanları sınırlıdır. Ġklim ÇalıĢma alanına en yakın meteoroloji istasyonu Safranbolu ve Karabük istasyonlarıdır. Bu her iki istasyonun kotu da 400 m.dir. Bu istasyonlardan elde edilen bilgilere göre, inceleme alanında genellikle her mevsim yağıģlı Karadeniz iklimi yaģanmaktadır. Yazları serin ve kıģları ılık geçen bölgede yıllık ortalama sıcaklık 13.5 C dir. Ocak ayı sıcaklık ortalaması, 3.4 C, temmuz ayı sıcaklık ortalaması 25.0 C dir. Karabük te ortalama yıllık sıcaklık farkı ise 21.6 C dir. Bölgede gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farklılıkları büyük dalgalanma göstermez. 194

214 Safranbolu D.M.Ġ. istasyonunda 1952 yılından günümüze yağıģ ve sıcaklık ölçümü yapılmaktadır. Ancak istasyon bazı yıllarda kapatılmıģtır. 30 yıllık ortalama yağıģ mm. olup, Ağustos ayı (21.8 mm.), Eylül ayı (23.1mm.) ile en az yağıģ, Aralık ayı (49.8 mm.), Ocak ayı (55.5 mm.) ve ġubat ayı (43.3 mm.) ile en fazla yağıģ alan aylardır. Genel olarak çalıģma alanı hemen hemen yılın bütün aylarında yağıģ altındadır. Karadeniz ikliminin tipik göstergesi olan bu durumun, yeraltı su seviyesini önemli ölçüde etkileyeceği açıktır. Yıllık toplam yağıģ kg/cm/yıl ve ortalama yağıģ 33.4 kg/cm/ay olarak hesaplanmıģtır. Ayl ar Tablo M.1 Karabük Ġli Aylara Göre Sıcaklık Değerleri, 2010 Oc ak ġu bat M art Ni sa n M ayı s Hazi ran Tem muz Ağu stos Ey lül Ek im Ka sım Ar alı k Yıl lık ( C) Sıcaklı k Kaynak: Karabük Belediye BaĢkanlığı, 2010 Toprak Yapısı Genel olarak arazi kullanımı 1. Örtü birimler ve 2. Temel birimler olarak iki kümede toplanmıģtır. Örtü Birimleri: Ana birimlerin üzerini örten nebati toprak tabakası, alüvyon sahalar, yamaç molozu ve yapay dolgulardan oluģur. Temel Birimler: Karabük formasyonu olarak adlandırılan dayanımı iyi pekiģmiģ silttaģı, kiltaģı ve marn ardalanmasından oluģmuģtur. Deprem Durumu Karabük Ġl Merkezi ve çalıģma alanı 1. Derece Deprem Bölgesi içerisinde yer almakta olup ġekil de Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasında Karabük ilinin konumu gösterilmiģtir. Karabük Deprem Haritası, 2010 Kaynak: Karabük Belediye BaĢkanlığı,

215 M Kentsel Büyüme Deseni Karabük Ġli çevresi eğimli ve engebeli olup etrafındaki tepeler vadilerle birbirinden ayrılmıģtır. YerleĢik alan genel olarak düz olan kesimlerde yağ lekesi Ģeklinde geliģme göstermiģtir. DüĢük eğimlerde yer alan kullanım alanları, geliģme alanlarının azalması sonucu meyilli alanlara da atlamıģtır. Ağır sanayi kenti Karabük, YeniĢehir ve fabrika planlanırken serbest Ģartlarda oluģabilecek Karabük Ģehir planı da yabancı bir uzmana çizdirilmiģ ve 1950 yılına kadar bu plana uyulmuģtur yılları arasında kent büyük bir hızla büyümüģ ve daha önce yapılan Ģehir planı uygulanamaz hale gelmiģtir yılında Ġl olan Karabük genel olarak 1989 tastikli plan hudutlarıyla geliģmesini sürdürmekte olup, 1994 ve 2008 yıllarında yerleģimin kuzeyinde yer alan Bulak ve Kılavuzlar tarlaları olarak bilinen bölgede yaklaģık 300 ha.alanın konut amaçlı planlamasıyla geliģimini sürdürmektedir. Merkez ve civarındaki meskun alanın dolmasıyla birlikte vadilerin üzerinde yer alan sınırlı büyüklükteki düzlükler geliģme alanı olarak kendini göstermektedir. Kardemir sahası dıģında, KurtuluĢ mahallesi ve Ankara yolu üzerinde sanayi alanları geliģmekte olup, yanı sıra Kılavuzlarda yer alan Üniversiteye bağlı eğitim, hizmetler sektörü ve ticaret sektörü etkendir. Çevre Düzeni planı ve raporlarında detaylı olarak belirtildiği üzere konut amaçlı geliģme alanı önerilmemekte, Ģehrin güneyinde yer alan mevcut OSB ile ÖdemiĢ köyü-pirinçlik güzergahında geliģme sanayi alanı Çevre Düzeni planlarında önerilmiģ durumdadır. 1/ lik Çevre Düzeni Planı, 2010 Kaynak: Karabük Belediye BaĢkanlığı,

216 M Planlı Kentsel GeliĢme Alanları Karabük Ġli, yerleģim alanı içinden geçen çayların etrafına yayılmıģtır. ġehir doğusunda Tepedağ, kuzeyinde Tekirdağ, güneyinde Aladağ, kuzeybatısında Karakaya, güneybatısında Karadağ ve Keltepe dağlarının Ģehre bakan eteklerine kurulmuģtur. ġehre bakan etek ve yamaçlardaki sırtlar arasındaki vadiler dik Ģevler oluģturmaktadır. Bu dik Ģevler ve aģırı eğimli araziler aynı zamanda kent yerleģiminin olduğu alanlardır. Bu yüzden çoğunlukla kent yerleģimini sınırlamaktadır. Karabük yerleģimi topografya engeline takıldığı için yeni kurulmakta olan Organize Sanayi Bölgesi ve daha önce kurulan Büyük Sanayi Sitesi, Karabük ün 10 km. güneydoğusuna yerleģtirilmiģtir. Yer sorunundan dolayı küçük sanayi sitelerinin bir kısmı Ģehir içinde bir kısmı da Ģehir dıģında düzensiz olarak yer almaktadır. Karabük Demir Çelik ĠĢletmelerinin kurulması sonucu Türkiye nin çeģitli illerinden Ġlimize gelen vatandaģların buraya yerleģmesi ile kozmopolit bir yapıya sahip bir olmuģ ve her geçen gün sanayinin geliģmesiyle birlikte gerek köyden Ģehre, gerekse dıģ göç alımı nedeni ile her geçen gün nüfusu artıģ gösteren bir yerleģim alanı hüviyetine bürünmüģtür. Nüfus arttıkça konut talebi artmıģ üretilen konutlar ihtiyaca cevap vermekte zorluklar yaģamıģtır. Bunun sonucu da kentimizin düzensiz ve çarpık kentleģmesi sonucunu doğurmuģtur. Ev, arsa ve bunun gibi gayrimenkul fiyatları da her geçen gün hızla artmaktadır. YerleĢime Uygun Alanlar Ġl merkezinde arazi yapısı düzgün, sel afeti riski bulunmayan, taģıma güçleri açısından sorun olmayıp eğimi % 0-10 arası az eğimli yamaç ve düzlükler, eğimi % arasında değiģen yamaçlar yerleģime uygun alan olarak belirlenmiģtir. Kampüs-100.Yıl, 5000 Evler, YeĢil-KurtuluĢ ve Öğlebeli Mahallelerinin % 0-20 arasında eğime sahip alanlar ile Yaylacık ve KayabaĢı Mahallelerinin % eğime sahip kuzey kısımları yerleģime uygun yerlerdir. Önlemli YerleĢilebilir Alanlar Dik yamaçlardaki heyelanlı sahaların iskana açılması uygun olmayıp, Kartaltepe Mahallesi civarındaki eğimli arazinin yüzeydeki çakıllı yüzey malzemenin kazınması Ģartıyla iskana açılmasında sakınca görülmemektedir. Kampüs-100.Yıl Mahallesi Araç Çayı çevresi, 5000 Evler Mahallesi Bulak ve ArmeĢe Dereleri çevresi, KurtuluĢ Mahallesinin Araç Çayı taģkın Bölgesi alanı ve Karabükköyü, Kemiklidere Mevkii ile Fevzi Çakmak Mahallesinin % eğime sahip alanları önlemli yerleģilebilir alanlardır. M Kentsel Alanlarda Yoğunluk Karabük te nüfus, pek çok örneğinde olduğu gibi merkez mahallelerde yoğunlaģmaktadır. Örnek olarak Bayır mahalle, ġirinevler mahallesi, YeĢil mahalle, 5000 evler ve 100.yıl mahalleleri gibi, imar planının tam uygulanıp gerekli hizmetlerin götürüldüğü mahallelerde konut ve nüfus yoğunluğu fazladır. KayabaĢı, Fevzi Çakmak, Karabük, Öğlebeli,Soğuksu vb diğer mahallelerse nispeten orta yoğunlukta alanlar olarak değerlendirilebilir. KayabaĢının arka kısımları (Belen), 5000 evler Bulak tarlaları, Kılavuzlar, Kapullu bölgeleri ise geliģme konut alanları olup, bu kısımlarda nüfus yoğunluğu yok denecek kadar azdır. 197

217 Karabük Ġli Kent YerleĢim Krokisi,2007 Kaynak: Karabük Belediye BaĢkanlığı, 2010 M Kentsel Yenileme Alanları Doğal veya Arkeolojik Sit alanı bulunmayan kentsel alan içinde yalnızca YeniĢehir mahallesi Kentsel ve III derece doğal Sit alanı bulunmaktadır. 55 ha.lık alanı kapsayan Sit alanı için Koruma Ġmar Planları yapılmıģ olup, Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun tarih ve 4595 sayılı kararı ile tastik edilerek yürürlüğe girmiģtir. Mevcut dokunun sağlıklaģtırılması ve modernizasyonu için Kentsel Yenileme Alanları ayrılmakta ve TOKĠ Belediye iģbirliği ile modern kentsel alanlar oluģturulmaya çalıģılmaktadır. Soğuksu mahallesinde Kentsel DönüĢüm planlaması yapılmıģ olup, yenileme maksadıyla ilerleyen yıllarda Kartaltepe, Namık Kemal, Atatürk ve yeni mahallelerde planlama yapılması düģünülmektedir. Karabük Belediyesi sınırları içinde bulunan ve halihazırda yoğun gecekondu iģgali altında bulunan 7,3 ha. lık alan üzerinde gecekondu sahiplerine konut yapımı yolu ile Kentsel DönüĢüm gerçekleģtirilmesi amacıyla (Cevizlidere mevkii) T.C.BaĢbakanlık Toplu Konut Ġdaresi BaĢkanlığı ile Karabük Belediye BaĢkanlığı arasındaki protokole bağlı olarak 832 konut, 1 okul, 1 cami, 2 ticaret merkezi yapılmıģtır. Ayrıca, Kayacık köyü Çayan mevkiinde (Fatih mahallesi) Belediyeye ait 6,8 ha. arazi üzerinde Alt Gelir ve Yoksul Gurubuna ait konut üretmek maksadıyla Kentsel DönüĢüm projesi gerçekleģtirilmiģ olup bu kapsamda 476 konut, 1 ilkokul, 1 cami, 1 kütüphane, 1 iģ merkezi yapılmıģtır. M Endüstri Alanları Yer Seçimi Sanayi ve Teknoloji konu baģlığı altında incelenmiģtir. 198

Daha göster