M L L Î F O L K L O R

Transkript

1 M L L Î F O L K L O R Üç Ayl k Uluslar Aras Halkbilimi Dergisi International and Quarterly Journal of Folklore Revue Internationale et Trimestrielle des Arts et Traditions Populaires Türkiye de ilk halkbilimi enstitüsü 1966 y l nda bu adla kuruldu. Cilt/Volume/Tome: 7 Y l/year/année: 14 Say /Number/Nombre: 56 K fl/winter/hiver: 2002 ISSN Ç NDEK LER / Contents / Sommaire Hakem Kurulu /Editorial Board / Comité d'experts...3 Birkaç Söz/Foreword/ Par l'éditeur...4 M. Öcal O UZ Prof. Dr. Umay Günay n Özgeçmifli/A Short Autobiography of Prof. Dr. Umay Günay/L autobiographie de Prof. Dr. Umay Günay...6 Tarihî Seyri çinde Bilim ve Türk Dünyas /Science and Turkish World in the Course of History/ La science dans le cours historique et le monde turc...11 Prof.Dr. Umay TÜRKEfi-GÜNAY Türk Halk Biliminin Seçkin Bilim nsan Prof. Dr. Umay Günay le Söylefli/An Interview with Prof. Dr. Umay Günay: An Honorable Scholar of Turkish Folklore Studies/Une interview avec Prof. Dr. Umay Günay savant émérite des arts et taditions populaires...15 Doç. Dr. Nebi ÖZDEM R Hocam Prof. Dr. Umay Günay/My Master: Prof. Dr. Umay Günay/Mon professeur Umay Günay...19 Prof. Dr. M. Öcal O UZ Salur Kazan Kimdir?/Who Is Salur Kazan?/Qui est Salur Kazan?...22 Prof. Dr. Ahmet B. ERC LASUN Kangal Yer Ad ve Kangal Köpe inin Orijini Üzerine Görüfller/An Investigation on the Opinions on the Place Name of Kangal, and the Origin of Kangal Dog/Le Kangal en tant que nom geographique et considerations sur l origine du Kangal chien de berger Turc...34 Prof. Dr. Hüseyin KARADA Tire Yöresi Ya mur Duas Gelenekleri Üzerine Bir nceleme/an Evaluation on the Rain Prayers in Tire Region of zmir/une étude sur les traditions de prière de pluie à Tire...46 Doç. Dr. Metin EK C Türkiye de Siyasal Parti Kültürü/The Political Party Culture in Turkey/La culture de parti politique en Turquie...53 Doç. Dr. Nebi ÖZDEM R XV. Yüzy lda Yaz lm fl Bilinmeyen Bir Nazîre Mecmûas ve Ayd nl Visâli nin Bilinmeyen fiiirleri /An Known Nazîre Collection in XV. Century and The Unknown poems of Ayd nl Visâlî/ Une collection de Nazîre inconnu de XVe siècle et les poèmes inconnus de Ayd nl Visâli...75 Doç. Dr. Ahmet MERMER Esrar Dede nin Terkib-Bent fieklinde Bir Devriyyesi /Esrar Dede s Devriyye in the Form of Tarkib-bant /Un Devriyye en forme de Terkib-bend de Esrar Dede...95 Doç. Dr. Osman HORATA Millî Folklor 1

2 syan Günlerinde Aflk Üzerine /About love in the revolting days/sur l amour dans les jours d émeute Doç. Dr. Abide DO AN Malatyal Bir Masal Anas : Suzan Genifl /A tale teller-mother from Malatya: Suzan Genifl /Une conteuse à Malatya: Suzan Genifl Doç. Dr. Esma fi MfiEK Karagöz Oyunlar ndaki Tuzsuz Deli Bekir Tipi Üzerine Baz De erlendirmeler/some Interpretations on Tuzsuz Deli Bekir Character in Karagöz Plays/Quelques interprétations sur le caractère de Tuzsuz Deli Bekir dans les jeux de Karagöz Yard. Doç. Dr. Aynur KOÇAK Zaral Destanc fiairler/epic Singers from Zara of Sivas/Les poètes épiques de Zara Yard. Doç. Dr. Do an KAYA Sivas Halk Kültürü ve Müjgan Üçer Bibliyografyas /The folk and culture of Sivas and bibliyografy of Müjgan ÜÇER/La culture populaire de Sivas et la bibliographie de Müjgan Üçer Dr. Nesrin Ta zade KARACA MEB lkö retim 7. S n f Türkçe Ders Kitab Üzerine Bir De erlendirme/an Evalution on the Ministry of National Education Primary Education 7 th Grade Turkish Textbook/ Une évaluation sur le livre du ministère de l éducation nationale pour 7e degré de l école primaire Yard. Doç. Dr. Asiye DUMAN Türk Destanlar nda Alp Tipi At/The Horses Like the Heroes in Turkish Epics/Cheval héroïque dans les épopées turques Yard. Doç. Dr. Ali Abbas ÇINAR Abdullah Yusupov /Abdullah Yusupov/Abdullah Yusupov Yard. Doç. Dr. smet ÇET N T va Türklerinin Alk fllar (Alg fl-yöreel) Üzerine Notlar/On the Prayers of T va Turks / Les notes sur les prières des Turcs de T va Yard. Doç. Dr. Mehmet AÇA Babay Bat r/babay Bat r/babay Bat r Yard. Doç. Dr. Ayfle YÜCEL ÇET N Türk Kültürünün Geleneksel Sporlar ndan Biri Olan Tüfek At c l n n XVIII. Yüzy l Divan fiiirine Yans malar /Reflections of Rifle Shooting Which Was Traditional Sports of Turkish Culture on XVIIIth Century Divan Poems /Les réflexions dans la poésie de divan à XVIIIe siècle de la fanfaronnade de fusil qui l un des sports traditionels dans la culture turque Özge ÖZTEK N Millî Folklor-Uluslararas Halkbilimi Dergisi Yay n lkeleri /The Publication Principles/ Principes de publication M. Öcal O UZ un yeni kitab KÜRESELLEfiME VE UYGULAMALI HALKB L M Akça Yay nlar aras ndan ç kt! AKÇA Bas m Yay m Pazarlama A.fi. Tuna cad. 8/ K z lay Ankara TÜRK YE Tel: ( ) Belgegeçer (fax) nternet: E mail: 2 Millî Folklor

3 HAKEM KURULU Editorial Board/Comité d'experts Prof. Dr. Ziyad AKKOYUNLU Prof. Dr. Ali Berat ALPTEK N Prof. Dr. Ensar ASLAN Prof. Dr. Sarah G. Moment ATIfi Prof. Dr. Muhan BAL Prof. Dr. lhan BAfiGÖZ Prof. Dr. Mustafa CEM LO LU Prof. Dr. Ali DUYMAZ Prof. Dr. fiükrü ELÇ N Prof. Dr. Nevzat GÖZAYDIN Prof. Dr. Umay GÜNAY Prof. Dr. Abdurrahman GÜZEL Prof. Dr. Abdulhamid HÉN A Prof. Dr. fiakir BRAYEV Prof. Dr. Metin KARADA Prof. Dr. Kamil V. NER MANO LU Prof. Dr. James P. LEARY Prof. Dr. Hasan ÖZDEM R Prof. Dr. Karl REICHL Prof. Dr. Saim SAKAO LU Prof. Dr. Bilge SEY DO LU Prof. Dr. Abdeljelil TEM M Prof. Dr. Fikret TÜRKMEN Prof. Dr. Dursun YILDIRIM Prof. Dr. Kemal YÜCE Doç. Dr. Erman ARTUN Doç. Dr. Pakize AYTAÇ Doç. Dr. Ali ÇEL K Doç. Dr. Ahmet DO AN Doç. Dr. Metin EK C Doç. Dr. Metin ERGUN Doç. Dr. smail GÖRKEM Doç. Dr. fieyma GÜNGÖR Doç. Dr. Nerin KÖSE Doç. Dr. Nebi ÖZDEM R Doç. Dr. Hayrettin RAYMAN Doç. Dr. Esma fi MfiEK Doç. Dr. Ali TORUN Doç. Dr. Naciye YILDIZ BU SAYIYA EK Prof. Dr. Mustafa SEN Prof. Dr. Cemal KURNAZ Doç. Dr. Fatih K R fiç O LU Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Selçuk Üniversitesi (Türkiye) Dicle Üniversitesi (Türkiye) University of Madison-Wisconsin (A.B.D) Atatürk Üniversitesi (Türkiye) Yüzüncü Y l Üniversitesi (Türkiye) Uluda Üniversitesi (Türkiye) Bal kesir Üniversitesi (Türkiye) Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Ankara Üniversitesi (Türkiye) Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Gazi Üniversitesi (Türkiye) Tunus Bir Üniversitesi (Tunuseli) Ahmet Yesevî Türk-Kazak Üniv. (Kazakistan) Dokuz Eylül Üniversitesi (Türkiye) Azerbaycan Devlet Üniversitesi (Azerbaycan) University of Madison-Wisconsin (A.B.D) Ankara Üniversitesi (Türkiye) University of Bonn (Almanya) Selçuk Üniversitesi (Türkiye) Atatürk Üniversitesi (Türkiye) Temimi Vakf (Tunuseli) Ege Üniversitesi (Türkiye) Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi (Türkiye) Çukurova Üniversitesi (Türkiye) Gazi Üniversitesi (Türkiye) Karadeniz Teknik Üniversitesi (Türkiye) Karadeniz Teknik Üniversitesi (Türkiye) Ege Üniversitesi (Türkiye) Selçuk Üniversitesi (Türkiye) Erciyes Üniversitesi (Türkiye) stanbul Üniversitesi (Türkiye) Ege Üniversitesi (Türkiye) Hacettepe Üniversitesi (Türkiye) Erciyes Üniversitesi (Türkiye) F rat Üniversitesi (Türkiye) K. Dumlup nar Üniversitesi (Türkiye) Gazi Üniversitesi (Türkiye) Baflkent Üniversitesi (Türkiye) Gazi Üniversitesi (Türkiye) Gazi Üniversitesi (Türkiye) Millî Folklor 3

4 B RKAÇ SÖZ Merhaba sevgili okuyucu, Elinizdeki say ile Millî Folklor 14. y l n geride b rak yor. Çal flt klar Kültür Bakanl Millî Folklor Araflt rma Dairesi nin süreli yay n ihtiyac n karfl - lamak kayg s yla, 1989 y l nda Türker Ero lu, Nejdet lhan, Murat Karabulut ve M. Öcal O uz dan oluflan "dört kafadar" n amatör bir hevesle yay mlamaya bafllad Millî Folklor, 2003 y l n n bahar nda yay mlanacak 57. say yla 15 yafl na basacak. Folklorda yafl söz konusu oldu unda 14, genç k z güzelli ini, 15 ise, ad alabilmek için baflar lmas gereken delikanl l k deneyimini imler. Millî Folklor, bask tekni inden, sayfa düzenine, kapak tasar m ndan uluslar aras sunum biçimine kadar kendini yenileyerek bugüne geldi. Art k zaman ad al p nam salma zaman d r. Millî Folklor, 15. y l nda uluslar aras kimli ini perçinleyecek ve gelece e yürüyecektir. UMAY GÜNAY ARMA ANI Türk Halkbilimi çal flmalar n n büyük ismi Prof. Dr. Umay Günay a Arma- an say m z ellerinizde. Bu say da bir çok meslektafl m z n eme i var. Hepsine sonsuz teflekkürler. Bunlar aras nda "Umay Günay Özel Bölümü"nü haz rlayan Doç. Dr. Nebi Özdemir in ad n kaydetmek istiyoruz. YAYIM LKELER M Z VE ULUSLAR ARASI NDEKSLER Kimi yazarlar m z Yay m lkelerimize uymayan yaz gönderiyorlar ve k - sa sürede yaz lar n n yay mlanmas n bekliyorlar. Say n yazarlar m z n bildi i üzere Millî Folklor Dergisi, hakem raporlar olumlu olmayan hiçbir yaz y yay mlamamaktad r. Bir yaz n n yay mlanabilir hale gelmesi bazen 6 ay ile 1 y l aras nda sürebilmektedir. Dergiye yaz gönderenlerin bu durumu dikkate alacaklar n umuyoruz. Millî Folklor, dünyaca tan nan kimi uluslar aras indeksler taraf ndan taran yor. Hedefimiz, Türkiye de çok az süreli yay n n girebildi i indeksler taraf ndan taranabilmek. On y ld r kesintisiz ve y lda dört say yay mlanma koflulu arayan SSCI ve AHCI kapsam ndaki indekslerle yaz flmalar m z sürüyor. Geliflmeleri sizlere duyuraca z. GAZ ÜN VERS TES NDE NELER OLUYOR? Aral k 2002 tarihlerinde, 1985 y l ndan beri rafa kald r lm fl olan aç k-hava halk kültürü müzecili ini yeniden gündeme getiren ve bu çerçevede "Türkiye de Halkbilim Müzecili i ve Sorunlar Sempozyumu"nu, Aral k 2002 tarihlerinde "Türk Halkbilimi Müzesine Do ru Sergisi"ni düzenleyen, "Türk Halkbilimi Araflt rma ve Uygulama Merkezi nin ve Türk Halkbilimi Bölümü nün kuruluflunu Senatosunda karara ba layarak YÖK e bildiren, Fen- Edebiyat Fakültesi bünyesinde "Gazi Türk Halkbilimi Toplulu u"nu kuran, kabul etti i bilimsel araflt rma projeleriyle halkbilimi araflt rma ve materyal derleme çal flmalar na öncülük eden Gazi Üniversitesi ni önümüzdeki say da mercek alt na alaca z. "Gazi Üniversitesi ve Türk Halkbilimi Çal flmalar " bafll kl haber dosyam z n da yer alaca 57. say m zda buluflmak üzere M. Öcal O UZ Yay n Yönetmeni 4 Millî Folklor

5 Prof. Dr. Umay Günay

6 PROF. DR. UMAY GÜNAY IN ÖZGEÇM fi A Short Autobiography of Prof. Dr. Umay Günay L autobiographie de Prof. Dr. Umay Günay 18 Ocak 1943 y l nda Erdek te do an Prof. Dr. Umay Günay, Çank r da bafllay p stanbul da sürdürdü ü ilk ö renimini e itim-ö retim y l nda Ankara Sarar lkokulu nda tamamlad. Orta ö renimine stanbul, Washington D.C. (Gordon Junior High School; A.B.D.), Elaz ve Ankara da devam ettikten sonra ö renim y l nda Isparta fiehit Ali hsan Kalmaz Lisesi Edebiyat fiubesi nden mezun oldu. Bir süre stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü ne devam ettikten sonra, 1968 y l nda Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Co rafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü nü baflar yla(10 üzerinden 8 ortalamayla) tamamlad. Lisans ö renimi s ras nda Farsça ve Mo olca kurslar na kat ld. 29 Nisan 1968 tarihinde Erzurum Erkek Lisesi nde bafllad Edebiyat Ö retmenli i, yaklafl k 6 ay sürdü. 29 Eylül 1968 de Atatürk Üniversitesi, Sosyal ve dari Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü ne Halk Edebiyat Asistan olarak atand. 20 Haziran 1973 te Prof. Dr. Mehmet Kaplan n dan flmanl nda haz rlad ve dünyada Yap salc - l n kurucusu olarak kabul edilen V. Propp un Metodu nu Türk masallar na baflar yla uygulad Elaz Masallar (Metin- nceleme) adl doktora tezini savunarak Edebiyat Doktoru ünvan na sahip oldu. 29 Haziran 1974 te Hacettepe Üniversitesi, sosyal ve dari Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü ne Ö retim Görevlisi olarak atand. Bu görevi s ras nda genel folklor çal flmalar, Türk halk bilimi ve Türk edebiyat n n çeflitli konular yla ilgili dersler verdi. 25 Kas m 1980 tarihinde, Afl k tarz kültür ve fliir gelene i ile bu gelenek içindeki rüya motifini inceledi i Afl k Tarz fiiir Gelene i ve Rüya Motifi adl teziyle Doçent oldu say l Üniversite Kanunu nun y llar aras ndaki uygulamalar içinde profesör olmak için üniversite de ifltirmek flart bulundu undan 11 Haziran 1987 tarihinde Gazi Üniversitesi, Gazi E itim Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat E itimi Bölümü ne Türk Edebiyat Profesörü atand. Bu bölümde ve G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü nde lisans ve lisans üstü dersler verdi ve yüksek lisans ve doktora tezleri yönetti. Gazi Üniversitesi nde görev yapt üç y l boyunca Hacettepe Üniversitesi ndeki idari ve akademik faaliyetlerini sürdürmeye devam etti y llar aras nda H.Ü. Edebiyat Fakültesi, Türk Halkbilimi Anabilim Dal Baflkanl n yürüttü. 16 Haziran Haziran 1987 tarihleri aras nda Baflbakanl k Bas n-yay n Enformasyon Genel Müdürlü ü nde müflavir ünvan yla bir y l süre ile görev yapt ve Türkiye 1987 adl Türkiye yi tan tan el kitab n n E itim, Kültür ve Sanat Bölümlerini haz rlad Say l YÖK Kanunu nda de ifliklik yap lmas ndan sonra Temmuz 1990 tarihinde Hacettepe Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü ne Profesör olarak yeniden atand. 9 Eylül Kas m 1996 tarihleri aras nda H.Ü. Türk Dili ve Edebiyat Bölümü Baflkanl görevini üstlendi tarihleri aras nda da H.Ü. Senatosu nda Edebiyat Fakültesi Temsilcisi olarak çal flt. Prof. Dr. Umay Günay, akademik yaflam süresince 100 civar nda lisans, 20 yüksek lisans(master), 15 doktora tezi yönetti. Folklor Teori ve Derleme Metodlar, Afl k Edebiyat, Türk Halk Tiyatrosu, Türk Halk Müzi i, Gelenek ve Görenekler, Tekke Edebiyat, Türk El Sanatlar, Yunus Emre, Karacao lan, Türk Kültürünün Yap s ve Tabiat, Yarat c Yazarl k, Çocuk Oyunlar, Türk Halk Edebiyat gibi çeflitli konularda lisans ve lisans üstü dersler verdi. Bu derslerin büyük bir bölümünü Gazi Üniversitesi ndeki görevi s ras nda da okuttu. Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakül- 6 Millî Folklor

7 tesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü bünyesinde kurulan Türk Halkbilimi Anabilim Dal n n hayata geçmesinde, mezunlar n n haklar n n verilmesi ve korunmas nda, ilgili Bakanl k ve kurumlarla yap c diyaloglar n sa lanmas nda büyük katk lar oldu y llar aras ndaki H.Ü. Türk Dili ve Edebiyat Bölümü Baflkanl görevi s ras nda gerek Yeni Türk Edebiyat ve gerekse Türk Halkbilimi Anabilim Dallar n n programlar nda ça- n ihtiyaç ve geliflmelerine uygun de ifliklikler gerçeklefltirdi. Özellikle Türk Halkbilimi Anabilim Dal n n gelece ini, yetifltirdi i ö rencilerle güvence alt na ald. Özgün bilimsel çal flmalar ile olumlu kiflilik özellikleri ve yap c -yönlendirici insan iliflkileri sayesinde görev yapt bölüm ve üniversite baflta olmak üzere, Türk ve dünya bilim çevrelerinde k sa sürede seçkin bir bilim insan olarak tan nd tarihleri aras nda Londra Üniversitesi (University of London), SOAS da Misafir Porfesör ünvan yla görev yapt. Bu görevi s ras nda Yunus Emre, Dede Korkut Kitab, Türkoloji Çal flmalar nda Yeni Yaklafl mlar gibi çeflitli konularda konferans ve dersler verdi. Yurda döndükten iki y l sonra, Ocak 1999 tarihinde Hacettepe Üniversitesi ndeki görevinden emekli oldu. Prof. Dr. Umay Günay, meslek yaflam boyunca Kültür Bakanl ve bu Bakanl a ba l Halk Kültürleri Araflt rma ve Gelifltirme Genel Müdürlü ü nün çeflitli faaliyetlerine de iflik statülerde katk larda bulundu Yunus Emre Y l münasebetiyle ngiliz- Türkçe olarak haz rlanan Yunus Emre adl kitab n editörlü ünü üstlenmesi, bu katk lardan sadece bir örnektir. Prof.Dr. Umay Günay, Folklora Do ru, Hacettepe Üniversitesi- Edebiyat Fakültesi Dergisi, Gazi Üniversitesi- Gazi E itim Fakültesi Dergisi, Milli E itim, Milli Folklor, Türk Edebiyat, Türk Folklor Araflt rmalar, Türk Kültürü Araflt rmalar gibi dergilerde yay mlanan pek çok makalesiyle, kendisinden sonra gelen kuflaklara rehber oldu. Ak lc ve ufuk aç c yönlendirmeleri ve çeflitli nitelikteki yay nlar yla (makale, çeviri, tan tma ve tenkid yaz s vb.) Milli Folklor un uluslaras kültür bilimi çal flmalar nda sayg n bir konuma sahip olmas n sa lad. O nun sayesinde Milli Folklor, Türk ve dünya halkbilimcilerinin>kültürbilimcilerinin yetiflti i bir okul, bilimsel bir platform haline geldi. Yurtiçi ve yurtd fl nda pek çok bilimsel toplant ya kat - lan Prof. Dr. Umay Günay, özgün yaklafl m ve yorumlar ortaya koydu. Bunun yan s ra Prof.Dr. Umay Günay, çeflitli günlük gazetelerde köfle yazarl yaparak Türkiye ve dünya gündemiyle ilgili ayd nlat c ve çözüm öneren de erlendirmelerde bulundu. Prof. Dr. Umay Günay n üç kitab ve 300 civar nda makale, bildiri, tan tma-tenkit, deneme, tercüme türlerinde çeflitli dergi ve gazetelerde yay mlanm fl bilimsel yay n bulunmaktad r. Çal flmalar yla ilgili olarak Almanca, Frans zca ve ngilizce tan tma ve de- erlendirme yaz lar yay mlanm flt r. Yay nlar n n büyük bir bölümü uluslararas literatüre geçmifltir. Prof. Dr. Umay Günay n, 1978 y l nda vefat eden efli Dr. Turgut Günay (Yetik Ozan) dan Bilkent Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Grafik Bölümü mezunu olan ve flu anda Kanada da tan t m ve reklam foto raf sanatç s olarak meslek yaflam n sürdüren lterifl adl bir o lu ve yine Bilkent Üniversitesi, nsani Bilimleri Fakültesi, ngiliz Dili ve Edebiyat Bölümü mezunu ve yaflam - n özel bir flirkette yönetici olarak sürdüren Aybala adl bir k z bulunmaktad r. Prof. Dr. Umay Günay, iyi derecede ngilizce bilmektedir. Baflar larla dolu üniversite deki meslek yaflam n noktalamas na karfl n Prof. Dr. Umay Günay, bilimsel çal flmalar na bugün de ayn heyecan ve flevkle devam etmektedir. Ö rencileriyle yapt görüflmelerde daima, bilimin ancak tarafs z, özgür ve özgün düflünebilen, ortak çal flmalar yürütebilen, siyasallaflmam fl (ki bunun aksi bilimsel yetersizli in göstergesidir), iletiflim yetene i güçlü ve en önemlisi de yarat c araflt rmac larca gelifltirilebilece ini vurgulam flt r. Türkiye de sözlü edebiyat çal flmalar temelli olarak bafllat - lan halkbiliminin, toplumsal yaflam n her türlü unsurunun araflt rma konusu olarak kabul edildi i kültür bilimine dönüflümünü sa layan Prof. Dr. Umay Günay, yetifltirdi i gençlere geçmifli özümseyerek bugünü anlamay ve dahas gelece i düflünmeyi ö retmifltir. Millî Folklor 7

8 PROF.DR. UMAY GÜNAY IN B L MSEL ÇALIfiMALARINDAN SEÇMELER Selected Scholarly Works of Prof. Dr. Umay Günay Les célections des ouvrages de Prof. Dr. Umay Günay Kitaplar : 1. Elaz Masallar (Metin- nceleme), Erzurum, (Doktora Tezi). 2. Afl k Tarz fiiir Gelene i ve Rüya Motifi, I. Bask, Ankara 1986; II.Bask, Ankara (Doçentlik Tezi). 3. Risaletü n Nushiyye, (Y.Doç.Dr. Osman HORATA ile birlikte), Ankara, Makaleleri ve Bildirileri: 1. Propp un Masallar Çözümleme Metodu, Folklora Do ru, s.31, 1973: Türk Masallar na Propp Metodunun Uygulan fl, I. Uluslararas Türk Folklor Semineri Bildirileri, Ankara, 1974: Yeni Masal Derlemelerinin Bize Düflündürdükleri, I. Uluslararas Türk Folklor Kongresi Bildirileri, c.ii, Ankara 1976: Çocuk E itimi ve Masallar, Divan, y.1, s.8, Haziran 1979: Masallarda De iflen Motifler ve Tesirleri, Türk Kültürü, s , Afl k Tarz fiiir Gelene i çinde Sistemli Deyifller, fiükrü Elçin Arma an, Ankara, 1983: Türk Masallar nda Geleneksel ve Efsanevi Yarat klar, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, c.i, s.1, Ankara, 1983: Afl k Edebiyat nda Rüya Motifinin Tipleri ve Tahlilleri, Mehmet Kaplan Arma an, stanbul, Türk Destan ve Efsanelerinde Kad n, Tercüman Kad n Ansiplopedisi, c.ii, stanbul, 1984: Develi li afl k Seyrani nin Rüya Motifinin Tahlili, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, c.iii, s.1, Ankara, 1985: Folklor Mahsüllerinin Tabiat, 5. Milletleraras Türkoloji Kongresi Tebli leri, c. I, stanbul, 1985: Kalavala ve Düflündürdükleri, Türk Edebiyat Dergisi, Kas m 1985: Gençlik ve Türk slam Eserleri, G.Ü. Milli Kültür ve Gençlik Sempozyumu Bildirileri, Ankara, Türk Halk Edebiyat nda Tenkid Konusunda Düflünceler, III. Milletleraras Türk Folklor Kongresi Bildirileri, c. II, Ankara, 1986: Takdim, Tarihi Türk Kad n K - yafetleri, stanbul, 1986: Edebiyat Hakk nda Düflünceler, Türk Edebiyat Dergisi, Ocak Türk Masallar n n Hususiyetleri, Çocuk Edebiyat Y ll 1987, stanbul, 1987: Kaynaklardan Faydalanma, Çocuk Edebiyat Y ll 1987, stanbul, 1987: Turkish Literature, Turkish Review Quarterly Digest, Ankara, Summer 1987: Folklor Nedir?, Türk Folklor Araflt rmalar 1987, Ankara, 1987: Afl k Tarz Edebiyat Hakk nda Düflünceler, Türk Kültürü Araflt rmalar (Mehmet Kaplan çin), Ankara, 1988: Türk Kültüründe Süreklili i Sa layacak Eserler Konusunda Düflünceler, Türk Kültürü, s.306, Ankara, Dede Korkut Hikayelerinde Karakterlerin Tahlili I, Türk Kültürü Araflt rmalar (Halil Fikret Alasya ya Arma- an), XXVI-2, Ankara 1989: H d rellez, Türk Edebiyat Dergisi, s. 188, Haziran 1989: 36 vd. 8 Millî Folklor

9 25. Afl k Tarz Edebiyat Gelene i ve Erciflli Emrah, Türk Kültürü, s. 316, A ustos 1989: Türk Halk Edebiyat, Do uflundan Günümüze Büyük slam Tarihi, c.14, stanbul 1989: Nam k Kemal de Vatan Sevgisi, G.Ü. Gazi E itim Fakültesi Dergisi (Nam k Kemal Özel Say s ), c.5, s.1, Ankara 1989: Yunus Emre ye Dair, Türk Kültürü, c. XXVII, s. 309, Gevheri ye Dair, Milli E itim, s.86, Haziran 1989: Denizli den Derlenen Masallar, Türk Kültür Tarihinde Denizli Sempozyumu Bildirileri, Denizli, 1990: Afl k Mehmet Yak c n n Rüya Motifi, Milli Folklor, c.i, y.2, s.5, Mart 1990: Nasreddin Hoca F kralar ve Masallar Konusunda Düflünceler, I. Milletleraras Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri (15-17 May s 1989), Ankara, 1990: Ritüeller ve H d rellez, Milli Kültür, s.72, May s 1990: Türk Kültürü Aç s ndan Yunus Emre, Türk Halk Kültürü Araflt rmalar (Yunus Emre Özel Say s ) 1990/1, Ankara 1990: Edebi Eserlerden Hareketle Tarihi Geliflimi çinde Türk Ailesine Bak fl, I. Aile fiuras Bildirileri, Ankara, 1990: Halk fiiirinde Ayak Konusunda Düflünceler, Milli Folklor, c. I, y. 2, s.8, Aral k 1990: Bir Kültür Unsuru Olarak Folklor Konusunda Baz Genel Bilgiler, (A.E. Uysal ile birlikte) Kültür Unsurlar m z Üzerine Genel Görüfller, Ankara, 1991/1: Hac Bayram- Veli nin Hayat ve Eserleri, Hac Bayram Veli Sempozyumu Bildirileri (8-9 Mart 1990), Ankara 1991: The Importance of Yunus Emre in Turkish Culture, Yunus Emre, The Great Turkish Mystic, Büyük Türk Mutasavv f (Selected Articles), Çev.: F rat Asya, Ankara, 1991: 7-28; Türk- slam Medeniyeti Dairesi ve Sonras, Milli Folklor, c. II, y.3, s.10, Yaz 1991: Masal, Türk Dünyas El Kitab, c.iii, TKAE Yay nlar, Ankara, 1992: XVI. Yüzy l Saz fiairi Rumeli li Karacao lan, Türk Kültürü Araflt rmalar, Prof. Dr. fiükrü Elçin e Arma an, y. XXIX/ 1-2: Cumhuriyet Terkibi ve Bar fl Mahço, Milli Folklor, c. II, y. 4, s.13: Türk Kültürünün De erlendirilmesinde Türk Folklor Araflt rmalar n n Önemi, Türk Kültürü, c. XXX, s. 354, Ekim 1992: Elaz Masallar n n Muhtevas, F rat Üniversitesi, F rat Havzas Folklor ve Etnografya Sempozyumu Bildirileri (24-27 Ekim 1985), Elaz 1992: Ahmed Yesevi den Hareketle Yaz l Kültürün Sözlü Kültüre Etkisi Konusunda Tesbitler, Milletleraras Ahmed Yesevi Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1992: Kutadgu Bilig ve Kültür De iflmesi, Türk Kültürü, y. XXXI, s. 363, Temmuz 1993: Afl k Veysel ve Afl k Tarz fiiir Gelene i, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, c.x, s. 1, Temmuz 1993: XVII. Yüzy l Saz fiairi Çukuroval Karacao lan, II. Uluslararas Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri (19-23 Kas m 1991), Adana, 1993: Türk Masallar nda Aile, Sosyo- Kültürel De iflme Sürecine Türk Ailesi, c. II, Ankara, 1993: Türk Kültürünün De erlendirilmesi ile lgili Görüfller, Türk Kültürü Araflt rmalar (Prof. Dr. Oktay Aslanapa ya Arma an), y. XXXI/2, 1993: Saçlar n Kara Del midir?, Milli Folklor, c.iii, y. 6, s. 24, K fl 1994: Türk Dili ve Edebiyat na Dair, Milliyetçi Çizgi, y.1, s.1, 1994: 9 vd. Millî Folklor 9

10 54. Uygurca O uz Ka an Destan nda Yeralan Efsaneler, Türk Kültürü Araflt rmalar, (Prof. Dr. Zeynep Korkmaz Arma- an ), y. XXXII/1-2, Ankara 1996: 171 vd. 55. Folklor, Reklam ve Tarhana, Milli Folklor, c.4, s.31/32, Güz-K fl 1996: Manas Destan nda Kad n Adlar yla lgili Bir Deneme, Prof. Dr. Dursun Y ld r m a Arma an, 57. Art k Yaz Yazmak Profesyonel Bir fltir, Prof. Dr. Emel Do ramac Arma- an, Ank Türk Dili Tasnifleri ile Türk Kültürü Tasnifi Konusunda Görüfller, Mu la Üniv.- T KA, Türkistan fiehrinin Kuruluflunun Y l Münasebetiyle, Uluslararas Türkistan Halk Kültürü Sempozyumu nda sunulan bildiri, (Marmaris, Eylül 2000). Tan tma ve Tenkid Yaz lar : 1. Gökalp ve Folklor Anlay fl, Töre, s.44, Türkiye Afl klar Bayram, Folklor ve Halk Edebiyat Semineri, Türk Kültürü, y. 14, s. 157, Kas m 1975: Bilge Seyido lu, Erzurum Halk Masallar Üzerine Araflt rmalar, Türk Kültürü, y. 14, s. 162, Nisan 1976: Kitaptan Kitaba. Dr. Dursun Y ld r m, Türk Edebiyat nda Bektafli Tipine Ba l F kralar, Milli Kültür, c. 1, s. 1, Ocak 1977: Doç.Dr. Amil Çelebio lu nun Türk Ninniler Hazinesi Adl Kitab Hakk nda, Türk Kültürü, s. 236, y.xx, Aral k 1982: Türk Halk Kültürü Motif ndeks ine Do ru, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, c. II, s.2, 1984: 123. vd. 7. Gevheri Divan, Türk Edebiyat Dergisi, May s 1985: Prof. Dr. Mehmet Kaplan n Türk Halk Edebiyat na Bak fl, Milli Folklor, c.ii, y.iii, s.9, 1991: 4-7. Çevirileri: 1. Folklor ve Mitoloji, (Standart Dictionary of Folklore, Mythology and Legend, USA, 1972: den), Milli Folklor, c.ii, y. 4, s. 16, K fl 1992: spanya da Folklor Çal flmalar (Francis Gillmor; Journal of American Folklore, c. 74, s. 289: ten), Milli Folklor, c. III, y.5, s. 17, Bahar 1993: talyan Folklor lim Adamlar (William E. Simone; Journal of American Folklore, c. 74, s. 295: ten), Milli Folklor, s. 18, c. III, y. 5, Yaz 1993: Afrika Sözlü Sanat n n ncelenmesi, (Melville J. Herskovits; Journal of American Folklore, c. 98 den), Milli Folklor, c. 3, y. 5, s. 19, Güz 1993: Rusya da Folklor Faaliyetleri, (Felix J. Oinas; Journal of American Folklore, dan), Milli Folklor, c. 3, y. 5, s. 20, K fl 1993: Yurtd fl Konferanslar ndan Baz - lar : 1. Application of Propp s Morphological Analysis to Turkish Folktales, Indiana University, Turkish Studies Program, Horizons of Knowledge, Research Institute for Inner Asian Studies, Folklore nstitute, Ballantine Hall, February 3, The Great Turkish Mystic: Yunus Emre, University of London, SOAS, The Book of Dede Korkut, University of London, SOAS, New Perspectives in Turkish Studies, University of Cambridge, Centre for Middle Eastern Studies,The Southeast Europe Unit, Keel University, January 25, Turkish Language and Literature Programmes in Turkey, University of Cambridge, Centre for Middle Eastern Studies, The Southeast Europe Unit, Keel University, Atatürk, Belçika Türk Koordinasyon Kurulu taraf ndan Ulu Önder Atatürk ün Ölümünün 64. Y ldönümü Nedeniyle Brüksel deki Belçika-Türk slam Diyanet Vakf Konferans Salonu nda 12 Kas m 2002 tarihinde verilen konferans. 10 Millî Folklor

11 TAR HÎ SEYR Ç NDE B L M VE TÜRK DÜNYASI* Science and Turkish World in the Course of History La science dans le cours historique et le monde turc Prof.Dr. Umay TÜRKEfi-GÜNAY S n rs z Bilim ve Keflif çin Büyük Fikirler Gereklidir ** Pek ço umuz yaflad m z süre içinde pek çok kere içinde bulundu umuz s - k nt lardan kurtulmak için sihirli bir de nek hayal ederiz. Masallar insanl n hayallerini anlat rlar. Düne kadar olmas mümkün olmayan olaylar ve nesneleri anlat klar için safsata olarak da nitelendirilen masal dünyalar bugün gerçek oldu. Zümrütü Anka kuflunun ve uçan hal lar yerlerini uçaklara, uzay araçlar - na; Yer dinleyen ad verilen ve çok uzakdakilerle konuflan ve konuflulanlar dinleyen masal kahraman yerini cep telefonlar na; dünyadaki bütün bilgileri bilen hayalî alimler yerlerini internet hizmetlerine; uzaktaki sevgilileri gösteren aynalar yerlerini televizyon ekranlar na dönüfltü. Gelenek ev iflleri kad n n görvevidir, erkekler çamafl r bulafl k y kamaz diye ciyete dayal ifl bölümünün kurumlaflt r rken Bat ikiniz de y kamay n diyerek çamafl rlar, bulafl klar bir anda y kayan, temizlik yapan görünmeyen sihirli yard mc lar yerlerini bilgisayar komutlu makinalar keflfetti. An nda mükemmel sofralar kuran sihirli sofra örtüleri yerlerini her yere an nda servis ulaflt rabilen büyük market ve lokanta zincirlerine; birkaç dakika da donuk g dalar, yemek haline getiren microwave f r nlara; büyük ameliyatlar yerlerini microcerrahiye; lazerli tedavilere ve kutular dolusu ilaçlara terkederken; kendili inden dolan testiler yerlerini bilgisayarla çal flan meflrubat makinelerine b rakt. Komünist rejim, iflçi s n f n kal c bir s n f ilan ederek, iflçilere göre bir dünya düzeni kurmaya çal fl rken, Bat, insan el eme i yerini her türlü madde ve eflyay kendi kendine üretebilen fabrikalar kurarak, iflçi s n f - n ortadan kald rd. Kuveyt de ve Kosova da teknolojinin insans z savafl sanayiine dönüflmesini oturma odalar m zdan seyrettik. Geliflmifl dünya ola anüstü denilen masal dünyas n gerçeklefltirmekten öteye geçti. Yirminci yüzy lda bir keflif, di er keflfi getirirdi. Önceleri feza sonralar Uzay Ça diye adland r lan 20. yüzy lda Ay a gitmeyi baflaran insano lu nun bilim ve * Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü nde 15 Kas m 2000 tarihinde verilen 20. Yüzy la Kadar Türk Dünyas nda Bilim ve Teknoloji konulu konferans n metnidir. ** Y ld r m Tu rul Türkefl, Sanal Bat ve Türkiye, net-tr 2000 Konferans - Toplumsal Geliflim çin; ElELE Forumu, 11 Kas m 2000.Harbiye Askeri Müzesi Istanbul. Millî Folklor 11

12 teknolojide ulaflt nokta 21. yüzy lda Bilgi Ça n getirdi. Kâinat n içinde kaybolaca ileri sürülen Kara Delik hayal gücümüzü esir almakta ve pek ço umuzu korkutmaktayken, fl k h z n aflan bir baflka de erlendirmeyle birlikte birden fazla kara delik oldu u iddias da zihinleri kar flt rd. Dünyan n büyük bir bölümü izafiyet teorisini kavrayamam flken bu teorinin de afl ld haberi bomba gibi ortaya düfltü. Bu gün insan o lu zaman n 58 saniye önüne geçebilmekte. Zaman ve mekananlam de ifltirmekte. Yirminci yüzy lda bilimde yap lan büyük at l mlar pek çok insan n kavray - fl n n önüne geçmifltir. Ça dafl bilimi derinli ine kavramak için Allah vergisi matematik zekâdan bahsetmesek bile y llar süren yo un çal flmay gerekli k lmaktad r. Bilgisizli imizin büyüklü ünü idrak etti imiz anda pek ço umuzun hissetti i kaçmak iste iyle birlikte hissetti- imiz afla l k duygusunu yenecek bir kestirme yol bulunabilirse, cehaleti aflmak mümkün olabilir. Geliflmifl dünyada bilim tarihini ve geldi i noktalar sergileyen müzelerin ziyaretçileri ve televizyonlar n belgesel seyircileri ölçü al n rsa eski ça larla karfl laflt r ld nda bilimin en popüler dönemini yaflad düflünülebilir. Ancak bilime ilgininin yo unlaflt do a tarihi veya mekanik ve teknoloji gibi alanlardaki bilimsel bilgi hazinesi as rlar öncesinden bafllayan bir geliflme süreci ile bugüne gelmifltir. Dahas do a müzeleri gerçek amaçlar olan bilim hazineleri olmak yerine giderek hayret ve hayranl k uyand ran e lence parklar na ve televizyon programlar na dönüflmektedir. Televizyonlardaki belgesellerin pek ço u yunuslar n ve balinalar n gösterileri haline gelmifltir. Bu yarat klarla ilgili pek çok bilgiyi yak n tarihlerde ö renmekle beraber bunlar n nefes alma ve üreme flekillerinin bal klara benzemedi ini tarihin derinliklerinde Aristotle aç klam flt. Keflif yapan ve dünyay yöneten geliflmifl Bat ülkelerinde s radan tüketicinin e lenceye ödedi i para içindeki mevcut bilimsel araflt rmalar desteklemek üzere ayr lan verginin yüzdesinin çok düflük oldu u ifade edilmektedir. Onlar n de erlendirmelerine göre hayat do rudan ilgilendiren meselâ moleküler biyoloji için ayr lan pay do a tarihine ayr - lanla karfl laflt r ld nda mikroskopik ölçüde kalmaktad r. Tüketti imiz her maddenin tekrar tekrar vergilendirildi i ülkemizde bilim ve teknoloji araflt rmalar için de il mikrosopik hiç bir sürekli ve yeterli gelirin ayr lmad n görüyoruz. Bu gün keflifler ve bilimsel araflt rmalar n kalitesi ve sonuca ulaflmas yap lan yat r mla orant - l d r. Arflimet gibi hamamda keflif yapmak art k bu ça da mümkün de ildir. Ayr ca 20. yüzy lda bilimin ve sanat n kaderini spontane bulufllar n tesadüfili- ine b rakmak yerine bilim ve sanat da dahil olmak üzere hayat n bütün alanlar nda planl, bilinçli ve disiplinli, profesyonel ekip çal flmalarla sonuç al nabilece ini ispatlam flt r. Bilim flüphesiz e lence de ildir. Moleküler biyoloji araflt rmalar kanser tedavisinde ilerleme sa lar, ancak yunuslarla ilgili binlerce gösteri gibi herkesi e lendirmez. Ama milyonlarca insan n daha uzun ve sa l kl yaflamas n sa lar. Bilimi kalabal k seyirciler için e lenceli hale getirmek bilimi sanata ve kültüre ba laman n bir yolu olmakla beraber araflt rma enstitü ve merkezlerinin önemini ve yerini ayr tutmak flart r 12 Millî Folklor

13 Bat n n hep gündemlerinde yer olan bilimle iliflkilerinin yo unlu unu hepimiz biliyoruz. sonra ülkemize ve Türk Dünyas na bu aç dan bakt m zda, kalk nm fl ülkelerle kalk nmam fl veya kalk nmaya çal flan ülkelerin temel kültürel kabul, düflünce kal plar n n, çal flma ortamlar n n ve verimlilik kavramlar n n Bat dan çok farkl oldu unu görmekteyiz. Keflif yapan ve bilimsel çal flmalar insanl n hizmetine sunarak medeniyete katk da bulunan ülkelere bakt m zda bilimsel araflt rma, bafllang çta hobi ve amatör meraklar gibi bafllamakta ancak bu merak ve hobileri gerekli ve uygun flartlarda sürdürme ve gelifltirme imkan ve imtiyazlar na sahip olduklar - n görmekteyiz. Özellikle de XIX. yüzy ldan sonra profesyonel araflt rma kurum, enstitü ve merkezlerine ve araflt rma projelerine verilen ciddî maddî destek kadar bu alanlarda çal flan kiflilerin kendilerini anlaml hissedecekleri verimli ortamlara sahip olmalar n n da önem tafl d n vurgulamak isterim. Tanzimattan bu tarafa ülkemizdeki artan yoksulluklar ve yoksunluklar, ziyan olmas n, ne ifle yarar? ifadeleri düflünce ve davran fllar m z k s tlayarak sonu k sa sürede görünmeyen ve mutlaka somut sonuç verece i bilinmeyen hiç bir alanda faaliyet göstermemize izin vermemifltir. Faaliyetten öte düflünme hakk m z bile k s tlanm flt r. Halbuki, kültür ve tarih araflt rmalar m z n duayeni Prof. Fuad Köprülü nün ifadesi ile lmi nesiller tamamlar. Fayda ve menfaati k sa zamanda s alanlarda temin etmek gibi çok sadelefltirilmifl bir alg ile kal plaflt rmak insanlar ve düflüncelerini s laflt rm flt r. Bir vesile ile Bat ülkelerinin geliflmifl araflt rma merkezlerine ulaflarak bu ortamlarda çal flmak imkân na sahip olan bilim adamlar m z n baflar lar yla iftihar etmekteyiz. Bu de erli bilim adamlar da bizler gibi Türkiye ki üniversite ve araflt rma kurumlar nda kalsalard, onlar da iyi hocalar ve bireysel tesbit ve yorumlara sahip araflt r c lar olarak kalacaklard. Kendilerini duyurma imkan bulamayacaklard. Büyük projelerin sahibi olamayacaklard. Demek ki s n rs z bilim ve keflif için büyük fikirler ve araflt rma imkan ve ortamlar gereklidir. Alberd Lord un Sözlü teorisine göre ezberin bafllad yerde yarat c l k ölür. Bu sebeble e itim ve ö retim sistemimizde ezber yerine bilgiyi anlayarak kavrama kadar çocuklar n ve gençlerin kendilerini, duygu ve düflüncelerini korkmadan özgürce ifade etmekten öte davran fllar nda da kendilerine ait alanlara sahip olabilmelerne f rsat ve ortam yaratmak gibi hiç tart flmad m z kavram ve olgular gündeme getirmek zorunday z. Tart flmalara, farkl l klara izin verilmeyen, kal p davran fl, kal p düflünce ile kaleydeskoptaki gibi say s belli cam parçac klar n n hareketleri ile oluflan s - n rl farkl l klar elde edilebilir ama keflif yap lamaz. Komünizim de insan düflüncesine ve davran fllar na s n r getirdi i ve içinde bulunulan flartlar sabit ve de- iflmez kabul etti i için bütün yat r mlara ve disiplinli çal flmalara ra men Türk Cumhuriyet ve topluluklar nda ve di er Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birli ine dahil ülkelerde bilim alan nda özgür düflüncenin getirdi i büyük fikirlerden ve büyük kefliflerden mahrum kalm flt r. nterneti, bafllang çta Rus Casuslar h zl haberleflmek üzere icat etmifllerdir. Ancak bu keflfi geliflmeye, insanl n hizmetine ve paraya döndüren Amerikal - lar olmufltur. Millî Folklor 13

14 Türk Dünyas Istanbul un fethinden bu yana bilim ve teknolojide evrensel medeniyete katk da bulunan ve gelire dönüflen büyük keflifler yapamam flt r. Sanayii devriminden beri de sanayii ve teknoloji ürünlerinin kullan c s ve tüketicisi, belli ölçülerde ara pazarlay c - s durumundad r. Bilimsel araflt rma ve kefliflerin geliflmifl ülkelere ulaflmas ve yar - flabilmesi maddî yat r mlar kadar ve maddî alt yap lar için de öncelikle zihniyete devrim gereklidir. Unutmayal m ki her fley için gerekli olan paray da yaratan ve kazanan insan zekas d r. Kültürümüzde sabitleflen, çocuklar n ve gençlerin yaflama sevinç ve meraklar n yok eden Ne luzum var? ; Ne kar flt r yorsun? ; Gene mi oyunca n, saati vb. aletleri söktün? ; Sen ö retmenin dedi ini yap, baflka fleye kar flma! Ö retmenlerin: Önüne bak! gibi kulland klar kal plaflm fl ifadelerin e itim sistemimizden d fllanmas gerekmektedir. Okullar n sistemi, belli kal plar ezberleten ve tek tip düflünebilen ve davranan insan yerine bir kiflinin okudu u eserlerden do rular seçebilmesi ve kimseden yard m almadan kendi kendine tahlil, muhakeme, yorum ve senteze ulaflabilir hale gelmesi, kifliyi, bütün vas f ve k ymetleriyle mensup oldu u cemiyeti ve insanl yükseltebilecek surette yetifltirmek olmal d r. Türkiye, Avrupa Birli i ne girifl ve Avrupa standartlar na uymak için çal fla dursun dünya büyük h zla ve farkl flekilde geliflmektedir. Geliflme, geliflim, ayd nlanma ve entelektüelli i tarif etti- ine inan lan Bat kavram bilgi ça nda co rafî bat olmaktan ç km fl ve ça n gere ine uygun olarak bir Sanal Bat kavram oluflmufltur. Bugün Avrupa bu geliflmifl Sanal Bat n n gerisinde dir. Avrupa Birli ini, Dünkü Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birli i gibi sabit, en ileri ve en do ru olarak görmek yeni hayal k - r kl klar n getirecektir. Küreselleflme ile birlikte bilgiye eriflimde s n rlar n kalkmas birçok anlamda yararl olmufltur. Bununla birlikte ilerlemeyi ve geliflmeyi kovalayanlar aç - s ndan yön tayini ve durum tespiti daha da zorlaflm fl ve kovalama hele de yakalama çok daha dinamik ve yorucu hale gelmifltir. Bu sebeble Türk bilim tarihini elefltirel açl lardan ele alan dikkatli yazarlar bilim ve keflif ortamar na yeni nesilleri yöneltmekte etkili olabilirler. E itim ve ö retiminin ça dafll sürekli geliflimle do ru orant l d r. Dünya üzerinde ça n gereklerine uygun keflif ve üretim yapmadan kalk nm fl ve bugün geliflmifllik seviyesinde bulunan tek bir ülke dahi bulmak mümkün de ildir. Geliflmenin, kalk nman n yolu araflt rma, keflif, uygulama, üretim ve ihracaatla mümkündür. Sa l kl araflt rma ortamlar yan nda sosyal bilimlerle pozitif bilimlerin keflifltikleri noktalar n büyük fikirlerlerin ve kefliflerin do uflundaki katk s da düflünülmeye de er oldu unu kabul etmeliyiz. 14 Millî Folklor

15 TÜRK HALK B L M N N SEÇK N B L M NSANI PROF. DR. UMAY GÜNAY LE SÖYLEfi An Interview with Prof. Dr. Umay Günay: An Honorable Scholar of Turkish Folklore Studies Une interview avec Prof. Dr. Umay Günay savant émérite des arts et taditions populaires Doç. Dr. Nebi ÖZDEM R* N.Ö. - Sn. Hocam, akademik hayata bafllama neden ve flartlar n z hakk nda bilgi verir misiniz? Prof. Dr. Umay GÜNAY Y - l nda A.Ü. Dil ve Tarih- Co rafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü, Dil htisas k sm ndan mezun olduktan sonra, Erzurum Erkek Lisesi nde edebiyat ö retmeni olarak k sa süreli görev ald - m dönemde, benim e itim ve ö retim anlay fl mla Bakanl n kabulleri birbirinden çok farkl oldu unu gördüm. Bu tarihlerde Atatürk Üniversitesi, Fen- Edebiyat Fakültesi, Türk Halk Edebiyat ve Yeni Türk Edebiyat alanlar nda asistanl k s nav açm flt. Bir edebiyat ö retmeni olarak Ortaö retimdeki sistemi ve zihniyeti de ifltirmem mümkün olamayaca için akademik çal flma yapmay tercih ettim. Mezuniyet ihtisas m dil olmakla beraber, Türk Halk Edebiyat na da alaka duymaktayd m. S nav kazand m ve ayn y l Eylül ay nda Türk Halk Edebiyat asistan olarak göreve bafllad m. N.Ö. - Sn. Hocam, Erzurum Ekolü nün Türk halkbilimi araflt rmalar bak m ndan önemini ve katk lar n de erlendirir misiniz? Prof. Dr. Umay GÜNAY - Erzurum Atatürk Üniversitesi, Büyük Atatürk ün arzuzu do rultusunda bölgesel kalk nmaya katk da bulunmak ve ülkemizin do usuna da bilimsel hayat n katk lar n sunmak üzere1958 y l nda kurulmufl de erli bilim yuvas d r. Atatürk Üniversitesi, yaln z Türk Halk Edebiyat alan nda de il, bütün alanlarda yetifltirdi i de erli bilim adamlar ile kendisinden sonra kurulan bütün yeni üniversiteleri ve eski üniversitelerin eksik kadrolar n tamamlamakta fevkalade etkili olmufltur. Kendi alan m za dönecek olursak, Atatürk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi nin ve Türk Dili ve Edebiyat Bölümü nün Kurucu Dekan ve Bölüm Baflkan, de erli hocam z, rahmetli Prof. Dr. Mehmet Kaplan d. Rahmetli Kaplan Hoca n n ihtisas Yeni Türk Edebiyat olmakla beraber o Türk Edebiyat n bir bütün olarak kavrayan ve edebiyat n kültür birikimi alt yap s üzerinde yükseldi ini bilen bir büyük hoca ve eksiksiz, kompleksiz büyük bir bilim adam yd. Bu sebeble I947 y l ndan beri Türk Dili ve Edebiyat Bölümlerinde yer almayan Türk Halk Edebiyat n da kurucusu oldu u bölümün programlar na dahil etmifltir. Ayr ca, Erzurum da o y llarda fevkalade canl bir biçimde hayatiyetini sürdürmekte olan sözlü kültür ürünlerini derlemek ve kaydetmek üzere de faaliyete geçmifltir. Bir halk bilgesi ve halk kültürünün ve özellikle de halk hikayecili inin tafl y c s olarak zengin bir kaynak olan rahmetli Behçet Mahir i Fa- * Hacettepe Üniversitesi, Türk Halkbilimi Anabilim Dal Ö r.üyesi Millî Folklor 15

16 külte ye müstahdem kadrosuna alm flt r. Böylece, bir önemli kayna n bütün bilgi birikimi kay tlara aktar lm flt r. Hoca Türk Halk Edebiyat çal flmalar n, derleme, lisans ve lüsansüstü çal flmalarla bir bütün halinde programlam fl ve hayata geçirmifltir. Atatürk Üniversitesi bünyesinde, Pertev Naili Boratav, lhan Baflgöz ve fiükrü Elçin den sonraki ikinci nesil akademik kadrolar bizzat doktora tezlerini yöneterek yetifltirmifl ve bu alandaki fas lan n k sa bir sürede kapanmas n sa lam flt r. Benim de içinde bulunmaktan gurur duydu um bu ikinci nesil döneminin Bat daki geliflmifl metot ve kabullerini kendi malzememize uygulayarak, bu bilim dal na dinamizim getirmifltir. Kürsü, Türk Halk Edebiyat Kürsüsü ad ile kurulmakla birlikte, ikinci nesil halk edebiyat n n halkbiliminin bir kolu oldu unu çok çabuk fark etmifl ve folklorun bütün dallar na gücü yetti ince katk da bulunarak ileri görüfllülü ünü göstermifltir. Rahmetli Kaplan Haca n n rahleyi tedrisinde yetiflen Bilge Seyido lu, Saim Sakao lu, Muhan Bali, Fikret Türkmen ve benim çal flmalar - m z ve akademik hayat m z incelendi- inde her birimizin bu alana gerekli farkl ekolleri temsil etti imiz görülür. Bu farkl yaklafl m ve üsluplar bilimselli in sa l kl geliflerek, çeflitlenmesinde fevkalade önemli ve gerekli bir etken ve sinerji yaratm flt r ki bugün bu alanda çal flan genç kadrolar n say lar birkaç yüzü bulmufltur. N.Ö. - Sn. Hocam, doktoran z neden masal ve neden Elaz masallar üzerine yapt n z? Elaz Masallar adl çal flman zda neleri gerçeklefltirmeyi amaçlam flt n z? Prof. Dr. Umay GÜNAY - Yukar - da da bir nebze bahsetti im üzere, Atatürk Üniversitesi bölgesel malzemeye öncelik vermeyi bilimsel politika olarak benimsemiflti. Folklor ve Halk Edebiyat çal flmalar m zda ça dafl metod ve araflt rmalar önemli bir yer tutuyordu. Bizde yap lan çal flmalar pek s n rl ve girifl mahiyetindeydi, ancak dünyada çok yol al nm flt. O y llarda, bütün dünyada yayg n kabul görmekte olan yap salc n kurucusu ve öncü araflt r c s Rus masal araflt r c s Viladimir Propp du. Propp, Dünyadaki bütün masallar n benzer bir plan ve ortak 31 fonksiyondan olufltu unu iddia ediyordu. O zamana kadar, masal n temel yap malzemesi olarak kabul edilen motiflerin de iflkenlik gösterdi i söyleniyor ve de iflken yap lar n sabit planlar flekillendiremeyece ini savunuluyordu. Propp, çal flmas n 1928 y l nda yay mlam flt. Bat, ilk çeviriyi 1958 de yapm fl ve kendini gecikmifl kabul ediyordu. Çok dikkat çekici ve etkileyici bir metoddu. Sayfalar dolusu bir masal sonuçta bir sat rl k bir denklem haline getirebiliyor ve insanlar n zihin yap lar n ve ruhsal taleplerini özetleyebiliyordunuz. Benden önce mesle e bafllam fl olan sevgili dostum ve de erli bilim adam Bilge Seyido lu, o tarihte doktora çal flmas n Erzurum masallar üzerine haz rl yordu. Ben de bölgenin bir baflka vilayetini seçmeyi düflündüm. Kars arzu ettim, bugün Türkiye nin yetifltirdi i en de erli Türk dilcilerinden olan Ahmet Bican Ercilasun da doktora çal flmas için Kars ta çal fl yordu. Babam n görevi dolay s yla lise birinci s n f Elaz da okumufltum. Ayr ca her hat rlad mda yüre imi yakan, çok genç yaflta kaybetti- imiz, rahmetli Doç. Dr. Yusuf Ziya Öksüz, o tarihte üçüncü s n f ö rencisiydi, kendi memleki olan Elaz da bu çal flmay yapmam konusunda çok teflvik etti. Böylece metot ve malzeme bir araya gelmifl oldu. Konuyu Prof. Dr. Mehmet Kaplan Hoca ma aktard mda, O da en az benim kadar heyecan duydu. Ve çal flmay O nun yönetiminde tamamlad m. Propp un tezinin do ru oldu unu ispat- 16 Millî Folklor

17 lamakla beraber fonksiyonlar n alt guruplar na yapt m önemli eklemelerin kültürlerin içerik ve kabullerinin yap lar n çeflitlendirdi ini sergilemifl oldum. Propp metodu, masallar n tasnifi ve tahlili ötesinde bana çok da n k ve kalabal k her türlü malzemeyi kolayl kla tasnif ederek, malzeme içinde kaybolmamay, amac yitirmemeyi ö retti. Bilimsel çal flmalarda, Propp un yaklafl m n herkesin ögrenmesinin iyi bir alt yap olaca görüflündeyim. Bir bildiri ile bu metodu bütün Türk masallar na da uygulayarak, görüfllerimin ve tesbitlerimin do rulu unu kan tlad m. Ayr ca Elaz, Diyarbak r, Denizli veya stanbul ve di er iller gibi Cumhuriyet dönemindeki idari yap lanmalar n kültürel farkl l temsil etmedi ini de gördüm. Türkiye nin hangi ilinde derleme yaparsan z yap n ortalama yetmifl ortak masal n bilindi ini ve nakledildi ini gördüm. N.Ö. - Sn. Hocam, dünyadaki ve Türkiye deki halkbilimi araflt rmalar n kuram ve yaklafl m sorunlar aç s ndan de erlendirir misiniz? Prof. Dr. Umay GÜNAY - Bu soru bafll bafl na bir araflt rma ve karfl laflt rma gerektiren bir çal flman n bafll olabilir. Her alanda oldu u gibi halkbilimi alan nda da geliflmifl ülkelerin takipçisi oldu umuzu, ancak malzememizin orijinalli i ve zenginli i sebebiyle yaklafl m ve metodlar çeflitlendirdi imizi söyleyebilirim. 21. yüzy l n ilk çeyre inde daha kat l mc ve önerenler aras nda olabilece imizi düflünüyorum. Ben mesle e devam edebilseydim bu alanda birtak m geliflmeler ve tesbitler içindeydim. Arkamdan gelen siz de erli gençlerin at - l m yapaca n za inan yorum. çinizde gerçekten çok yetenekli ve gayretli gençlerin var oldu unu bilmek beni hem sevindiriyor, hem de umutland r yor. Yolunuz aç k, baht n z yar olsun. N.Ö. - Sn. Hocam, Hacettepe Üniversitesi ne geçerken beklenti ve hedefleriniz nelerdi? Bunlar gerçeklefltirebildiniz mi? Prof. Dr. Umay GÜNAY - Ben, rahmetli annemin arzusu üzerine Ankara ya gelmek üzere Hacettepe Üniversitesi ne müracaat etmifltim. Ne hazindir ki, anneci imi baflar s z bir aç k kalp ameliyat nda kaybettikten sonra, Hacettepe de göreve bafllad m. Allaha bin flükür hem Erzurum Atatürk Üniversitesi nde, hem Hacettepe, hem de Gazi Üniversitesi nde çok baflar l ve mutlu bir meslek hayat m oldu. Bilimsel olarak güzel çal flmalar yapmam n yan nda bana emanet edilmifl binlerce Türk gencine bilgilerimi aktarma imkan buldum. Emekli sand n n kay tlar na göre 30 sene dokuz ay 11 gün süren meslek hayat mda hiç bir ö rencimin üniversite idaresine veya dan fltaya bu hoca benim hakk m vermedi diye bir tek flikayet almayan flans hocalardan biri oldum. Bu benim görevimi objektif ve nitelikli yapmam kadar, Atatürk gençli inin kadir k ymet bilme asaletinden de kaynaklanm flt r. Meslek hayat mda, ö rencilik y llar nda hakk n rahmetine kavuflmufl ö rencilerim için hala içim yanar. Bütün ö rencilerime, bu vesile ile bana mesle- imi ve dolay s yla kendimi anlaml hissettirdikleri için teflekkür ederim, hepsine mesleklerinde ve özel hayatlar nda mutluluklar ve baflar lar dilerim. Mesleki olarak gerek Türk Halbilimi Anabilim Dal Baflkanl m, gerekse Türk Dili ve Edebiyat Bölümü Bölüm Baflkanl m dönemlerinde, sayg de er Dekan m z Prof. Dr. Emel Do ramac n n destekleriyle lisans ve lisansüstü programlarda yapt m, ça dafllaflmaya paralel de iflikliklerin hem e itim ve ö retim, hem de akademik çal flmalar m z için ufuk aç c oldu unu düflünüyorum. Bir bilim adam n n amaçlar na ulaflmas diye bir fley olamaz diye düflünüyorum. Her vard n z yeni nokta, bir sonraki yeni nok- Millî Folklor 17

18 talara iflaret eder. Büyük araflt r c m z Fuad Köprülü nün söyledi i üzere ilimi nesiller tamamlar. Yol sonsuz, ama h zla yol al nd n bilmek heyacan verici. N.Ö. - Sn. Hocam, Afl k Tarz fiiir Gelene i ve Rüya Motifi adl eseriniz hakk ndaki görüfllerinizi ö renebilir miyiz ve Bar fl Manço ile ilgili yorumunuzu da dikkate alarak Afl k Tarz Kültür Gelene i nin araflt r lmas konusunda yap lmas gerekenleri belirtir misiniz? Prof. Dr. Umay GÜNAY - Türkiye de Afl k Edebiyat ve Rüya Motifi bafll kl doçentlik tezime dayal eserim, hala çok sevdi im ve alan m zda bir eksikli i giderdi ine inand m çal flmad r. Ben o çal flmay haz rlarken ata yurdumuzda bulunan Türk Cumhuriyet ve topluluklar henüz ba ms zl klar n kazanmam fllard. Bu sebeple o çal flma Anadolu sahas ndaki bilgilere dayal olarak haz rland. Bu çal flman n benzerlerinin bütün Türk topluluklar nda monografik olarak yap lmas ve daha sonra karfl laflt rmal çal flmalarla destandan afl k gelene ine uzanan bu maceran n hayat hikayesiyle birlikte örneklerinin ve çeflitlenmelerinin tahlili, de erlendirilmesi ve yorumu haz rlanmal d r. Türk co rafyalar n n ulafl labilir olmas Türk halkbilimi aç s ndan fevkalade bilgilendirici ve konular n derinlik kazanmas n sa lam flt r. Yeni nesil halkbilimcileri, bu aç dan kendimden çok flansl buluyorum. Afl k Edebiyat, Türk kültürünün destan gelene inden, yerleflik hayatla birlikte afl k tarz na dönüflümünün belirgin bir noktas d r. Ancak son noktas de ildir, Bar fl Manço örne i bu gelene- in yirminci yüzy lda yakalad dikkat çekici yeni bir sentez, bat l laflma serüveni içindeki kazan mlar n sergilemek aç s ndan önemli bir gözlem ve tespittir. Bilgi ça nda da bu gelenek yol alacakt r. Bilgisayar, yeni iletiflim alan internet içinde de Ozan-Baks dan Afl kl a, Afl kl ktan Bar fl Manço örne ine yol alan bu gelenek, yeni bir üslupla hayatiyetini sürdürecektir. Çünkü bu, Türk insan n n kendini ifade etme ve ortak de- erlerini tafl ma yolunda d fla vuran kendini seslendirme yöntemidir. N.Ö. - Türk kültürü ve karfl laflt rmal kültür alan nda çal flanlara önerileriniz nelerdir? Prof. Dr. Umay GÜNAY - Bu sorunun cevab n da, bir ölçüde önceki sorulara verdi im cevaplar aras nda verdi imi düflünüyorum. Halkbilim alan n da di er bilim dallar ndaki gibi üniversitelerimizin içinde bulundu u mali sorunlardan zarar gördü ü ve genç ö retim üyelerinin hedeflerini engelledi ini söylemek de bir görev. Ülkemiz, ekonomik s k nt lar n dileyelim ki k sa bir sürede aflar ve araflt rma fonlar geliflmifl ülkeler seviyesini yakalarsa, rekabet adil olacakt r. N.Ö. - Sn. Hocam, medeniyetler ve kültürler aras iliflkiler üzerine oluflturdu unuz Yoksunluk ve Yoksulluk Yaklafl m n z hakk nda bilgi verir misiniz? Prof. Dr. Umay GÜNAY - Yoksulluk ve Yoksunluk Kültürü bafll n tafl yan yaz m, Türkiye nin yirminci yüzy lda yaflad olumsuzluklara karfl gelifltirilen bir nevi savunmalar n Türk kültürü içinde oluflturdu u girdab tan mlayan bir çal flmad r. Bu tespitimin sanayi devrimini yakalayamayan Ortado u ülkeleri için de geçerli oldu unu düflünmekteyim. Bu konu bu söylefli içine s mayacak kadar genifl ve tart flmaya aç k oldu u için bu tan mla yetinelim. Bana gösterdi iniz kadirbilirlik için hepinize teflekkür ediyorum, hepinize sa l k, mutluluk ve baflar lar, diliyorum. N.Ö. Sn. Hocam, Türk halk bilimi sahas na katk lar n z n ve bizlere olan rehberli inizin devam etmesi dile iyle, size teflekkür ederim. 18 Millî Folklor

19 HOCAM PROF. DR. UMAY GÜNAY My Master: Prof. Dr. Umay Günay Mon professeur Umay Günay Prof. Dr. M. Öcal O UZ* Henüz ö rencilik süreçlerini tamamlamam fl genç bilim adamlar n n hocalar ile ilgili duygular n anlatmak üzere kaleme ald klar övgü ve hayranl k egemen yaz lar ne kadar içten olurlarsa olsunlar genellikle içeri inden farkl biçimlerde alg lan r. Kimi genç akademisyenler, belki de bu yanl fl alg lanma korkusuyla, hocalar - n n bilimsel çal flmalar hakk nda düflüncelerini belirtmeye veya sevgilerini ifade etmeye çekinirler. Hocam üniversitedeki görevinden emekli olarak ayr ld ktan ve ben de akademik yükselme süreçlerimi tamamlad ktan sonra düflündüm ki, kendisine duydu um sevgi ve sayg y kim bilir belki de bilinç alt ndaki bu yanl fl anlafl lma korkusu yüzünden daha önceleri ifade edememiflim. Hocamla ilk kez 1985 y l nda Gazi Üniversitesi nde Yüksek Lisans yapmaya bafllad m dönemde karfl laflt m. O dönemde, Prof. Dr. fiükrü Elçin in bilge li- inde Prof. Dr. Abdurrahman Güzel, Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun ve Prof. Dr. Umay Günay, Gazi Üniversitesi ni yüksek lisans ve doktora programlar na ald klar ve yetifltirdikleri ö rencileriyle, bir dil ve edebiyat merkezi haline getirmifllerdi. Boratav döneminde DTCF de yar m kalan, Kaplan la Erzurum da filizlenen, fiükrü hocayla Hacettepe de kökleflen Türk Halkbiliminin sözlü ürünlerine yönelik çal flmalar, Gazi Üniversitesi nde bu dönemde meyveye durmufltu. Bugün Türkiye üniversitelerinde Türk Dili ve Edebiyat alanlar nda akademisyen olarak görev alan ö retim üyelerinin önemli bir bölümü bu okul un mezunlar d r. Yeni bir üniversitede kurumlaflman n ve kökleflmenin zorluklar n gö- üsleyen bu idealist grupta, fiükrü hoca Cönkler ve Mecmualar derslerinde sürdürüyor, Abdurrahman hoca Tekke Edebiyat derslerini veriyor, Ahmet Bican hoca okuttu u ça dafl Türk lehçeleri dersleriyle adeta Sovyet çöküflü ne haz rlan yor, Umay hoca ise, ö rencilerin dikkatlerini yöntem ve bilimsellik üzerine çekmeye çal fl yordu. Bu dersler s ras nda gerek geleneksel kültür ortamlar ndan gerekse ilkokuldan üniversiteye kadar ö retim süreçlerinden kazand m ve do rulu undan kuflku duymad m bilgi ve davran fllar, flafl rt c bir üslup ve nesnel yorumlamalarla analiz eden ve di er kültürlerle karfl laflt ran hocam, akademik hayat m flekillendirecek olan temelleri bu dönemde atm flt.. Dönemin YÖK Kanunu gere i, hocalar çal flt klar üniversitede profesör olam - yorlard. Hocam da Hacettepe Üniversitesi nden Gazi Üniversitesi ne bu nedenle gelmiflti. Gazi E itim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat Bölümü ne profesör olarak atanm fl, kendisine D Blok ta bir oda verilmiflti. Bu tarihten sonra ö rencilerin aras nda Umay Günay efsaneleri yay lmaya bafllam flt. Bu efsaneler, onun son derece bilgili ve bilimsel bilgiden taviz vermeyen sert üsluplu bir hoca oldu u noktalar nda toplan yordu. Ö rencilerin çal flmalar nda bilimsel yenilik arad ve bunun için titizlendi i do ruydu ve muhataplar na do al olarak kimi elefltirileri oluyordu. Fakat bu diyaloglarda k r c bir ifade kulland n, kifliliklere dokunan sözler söyledi ini ha- * Gazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Ö retim Üyesi Millî Folklor 19

20 t rlam yorum. Çünkü hocam n çok iyi bildi- im bir yönü de gençlerin bilim süreçlerinden geçerken kifliliklerini yok etmeden olgunlaflmalar na verdi i önemdi. Yüksek Lisansta halk edebiyat ve dil program na devam eden ö renciler kimi dersleri ortak al yorlard. Hocam n dersleri de bu tür ortak dersler aras ndayd. Yaklafl k yirmi kiflilik s n fta, halkbilimi-kültür iliflkilerine dair hararetli tart flmalar oluyor, hocam hepsini dinliyor ve sonuçta uzun bir analizle derse damgas n vuruyordu. Biz ö renciler ise, dersten sonra da Umay hocay ve analizini konuflmaya, tart flmaya devam ediyorduk. Bu derslerde hocam bize ço u zaman bat kültüründen pencereler aç yordu. Bat l bilim adamlar - n n görüfllerini aktar rken bize uyan ve uymayan yönlerini son derece yerli dikkatlerle evrensel ölçütler kullanarak elefltiriyordu. Örne in bir dönem bizden okuyup ezberlememizi istedi i Sorokin in, uygarl klar hakk ndaki s n fland rmas na yöneltti i elefltiri, hocam n derste okuttu u yazarlar n fikirlerini benimsemeye yönelik duygusal bir tercihi olmad n göstermiflti. Böylece ö renciler aras nda hocalar n okuttuklar kitaplarla aynilefltikleri, benimsemedikleri fikirleri s n fa getirmedikleri düflüncesi, hocam n flahs nda yanl fllanm fl oluyordu. Hocam Türk halkbilimi çal flmalar n dünya ile entegre etmek istiyordu ve bana göre bu düflüncesi, yetiflti i aile ortam nda d fl m zdaki dünyay yak ndan tan m fl olmas n n verdi i özgüvenle, doktora döneminde oluflturdu u bilimsel alt yap ya dayan yordu. Bizzat derledi i Elaz Masallar üzerine yapt çal flma, halkbiliminin yap salc kuram içinde kendisine seçkin bir yer edinmifl olan Propp un meflhur yöntemini ilk kez bir Türk anlat s na uygulanmas yd. Mehmet Kaplan n dan flmanl - nda Atatürk Üniversitesi nde doktora tezi olarak haz rlanan bu çal flma, Türk halkbiliminin yöntemli dönem inin ilk ve önemli örneklerinden biri olmufltur ve masal araflt rmalar nda önemini ve öncülü ünü bugün de sürdürmektedir. Doktoraya bafllad m dönemde Kültür Bakanl Millî Folklor Araflt rma Dairesi nde Folklor Araflt rmac s olarak çal - fl yordum ve iflyerimin mesai flartlar nedeniyle derslere devam etmekte zorlan yor, üstelik üniversitedeki arkadafllar ma göre çok daha az ücret al yordum. Benim bu durumumu doktora arkadafllar mdan ö renen hocam, Fen Edebiyat Fakültesi nde Türk Dili ve Edebiyat Bölümü nü henüz kurmufl olan Ahmet Bican hocayla görüflmüfl ve halk edebiyat araflt rma görevlisine ihtiyaç oldu unu ö renerek aç lacak s - nava baflvurmam söylemiflti. S nav kazand m ve böylece akademiye ad m att m. Bu dönemde hocam doktoray kendisiyle çal flmam kabul etti. Bir yandan doktora tezimizi haz rl yor bir yandan da editörlü ünü yürüttü üm Millî Folklor dergisinin amatör bir heves ürünü olmaktan ç - karak, profesyonel ve bilimsel bir süreli yay na dönüflmesinin hesaplar n yap yorduk. Bu dönemde ilk çevirileri hocam bizzat yapt. Dünya folklorunu Türkçe ye kazand ran bu çeviriler, meslektafllar taraf ndan büyük ilgiyle karfl land ve ayn zamanda Türk halkbilimi çal flmalar n n dünyaya aç lan penceresi oldu. Gerek hocam n gerekse onun teflvik etti i, yönlendirdi i meslektafl ve ö rencilerinin çabalar yla Millî Folklor, Türk halkbiliminin uluslar aras sesi oldu. Hocam n dan flmanl nda dergide yay mlad m z çeviriler ve bu çevirilerden yararlan larak yaz lan makale ve kitaplar, Türk halkbilimcilerinin daha fazla kuram ve yöntem konular na e ilmeleri sonucunu do urdu. Derginin daha fazla uluslar aras kimlik kazanmas yönündeki telkinini ve deste ini sürdüren hocam, uluslar aras indekslerce taranan, uluslar aras geçerlili i olan dillerde yaz yay mlayabilen ve yay m ölçütlerini uluslar aras düzeye getiren bir dergiye kavuflmam z gerekti ini vurguluyordu. Bugün Millî Folklor, bu ölçütlere ulaflm flsa bu kuflkusuz hocam n eme i ve vizyonu ile olmufltur. Doktora tezimi savunduktan sonra hocam Hacettepe ye gelmemi istedi. Yaklafl k alt ay sonra süreçler tamamland ve ben Hacettepeli oldum. O dönemde hocam Türk Dili ve Edebiyat Bölüm Baflkan yd. 20 Millî Folklor