2. Oturum. Raporlama ve dokümantasyon: Enerji Sektörü Rapor Yazım Çalıştayı. Kesişen konular rapor yazım çalıştayı. X-X Mart 2016, Ankara Türkiye

Transkript

1 2. Oturum Raporlama ve dokümantasyon: Enerji Sektörü Rapor Yazım Çalıştayı Kesişen konular rapor yazım çalıştayı X-X Mart 2016, Ankara Türkiye

2 Arkaplana dair dokümantasyon BMİDÇS Ek I Envanter Raporlama Rehberleri (24/CP.19 sayılı Karar) 2006 IPCC Rehberleri Diğer UER ler Giriş

3 Şeffaflık nedir? Şeffaflık raporlama için gerekli 5 kilit prensipten biridir, diğerleri: tutarlılık, karşılaştırılabilirlik, tamlık ve doğruluk. Şeffaflık, raporlanan bilginin kullanıcıları tarafından tekrar kullanılabilmesinin ve değerlendirilmesinin kolaylaştırılması amacıyla envanterde kullanılan veri kaynaklarının, varsayımların ve metodolojilerin net bir şekilde açıklanması gerektiği anlamına gelmektedir. Bilginin iletilebilmesi ve değerlendirilmesi sürecinin başarıya ulaşmasında envanterlerin şeffaf olması temel bir rol oynamaktadır. Ortak raporlama formatı (CRF) tabloları ve yapılandırılmış bir ulusal envanter raporunun (UER) hazırlanması, bilginin şeffaflığına katkı sağlar ve hem ulusal hem de uluslararası gözden geçirme süreçlerini kolaylaştırır. Şeffaflık tüm bilgilerin içerilmesi demek değildir, şeffaflık doğru bilginin içerilmesi anlamına gelmektedir.

4 2006 IPCC Rehberleri 2006 IPCC Rehberlerindeki kategorilerin çoğunda Raporlama ve Dokümantasyon başlıklı ayrı bir bölüm yer almaktadır UER de yer alması gereken bilgiler hangi kademenin kullanıldığına bağlıdır Kademe 1 (örn. faaliyet verisi (FV), emisyon faktörlerinin seçimi (Ef ler)) Kademe 2 (örn. FV, yakıt, ürüne özgü içerik, teknoloji/uygulama ve diğer varsayımlara göre ilgili EF leri) Kademe 3 (örn. tesis verileri, izleme sistemi, teknoloji - gizlilik göz önünde bulundurularak) Derlenen ve kullanılan tüm bilgilerin UER de yer almasına gerek yoktur Arşiv: Envanter raporunun hazırlanması için derlenen ve kullanılan tüm bilgiler Arşivlenecek ve UER/CRF tablolarında yer alacak bilgiler Yalnızca arşivlenecek bilgiler

5 BMİDÇS Raporlama Rehberleri BMİDÇS Ek I envanter raporlama rehberlerinde (24/CP.19 sayılı kararın ekinde) enerji sektörünü ilgilendiren bilgiler de dahil olmak üzere UER de yer alması zorunlu olan bilgilerin listesi bulunmaktadır (prg.50) : Faaliyet verisi, emisyon faktörleri ve varsayımlar dahil olmak üzere uygulanan metotlara ve IPCC kademelerine ilişkin açıklama Kilit kategoriler için tavsiye edilen IPCC metotlarının takip edilip edilmediğine dair açıklama Hammadde ve enerji dışı sektörlerde yakıt kullanımının raporlanmasına ilişkin açıklama Zorunlu kategorilerin raporlanmasında tamlık ilkesine ilişkin açıklama Belirsizlik analizi Yeniden hesaplamalar Gözden geçirme sürecine cevaben yapılan değişiklikler

6 UER nin tamamında enerjiye ilişkin bilgi UER Taslağı - Kesişen konular Ulusal emisyon/azaltım trendlerinin özeti Kilit kategoriler, belirsizlik ve tamlık konularına ilişkin açıklama Enerji sektörüne ilişkin açıklamalar (sonraki slaytlar) BMİDÇS gözden geçirme sürecine cevaben yapılan değişikliklere, yeniden hesaplamalara ilişkin açıklamalar Sabit / hareketli yanma için metotların incelenmesi (karbon içeriği faktörleri de dahil) En güncel yıl için enerji dengesine yer verilmesi NIR UERTaslağı Outline Executive Özet Summary Chpt. Bölüm 1: Introduction 1: Giriş Bölüm Chpt.2. Trends Trendler Chpt. Bölüm 33 Energy Enerji Chpt. Blm. 10: 10: Recalculations/ Yeniden hesaplama/ improvements iyileştirmeler Annex Ek I. Kilit I. Key kategoriler categories Ek 2. Belirsizlik Ek 3: Metotlar Ek 4. Enerji dengesi

7 UER Taslağı - Enerji 24/CP.19 sayılı kararın ekinde açıklandığı şekliyle UER taslağını/yapısını takip etmek şeffaflığı geliştirir 3.1. Sektöre genel bakış 3.2. Yakıt tüketimi (CRF 1.A), aşağıdaki ayrıntılı bilgiler dahil olmak üzere: Referans yaklaşımıyla sektörel yaklaşımın karşılaştırılması Uluslararası ihrakiye Hammadde ve enerji dışı yakıt kullanımı Kategori (CRF kategori numarası) Kategoriye ilişkin açıklama Metodolojik konular (örn. metot seçimi/fv/ef ler, varsayımlar) Belirsizlikler ve zaman serileri tutarlılığı Kategoriye-özgü KG/KK ve doğrulama, mevcutsa Kategoriye-özgü yeniden hesaplamalar, gözden geçirme sürecine cevaben yapılan değişiklikler ve emisyon trendi üzerindeki etki dahil olmak üzere Kategoriye-özgü planlanan iyileştirmeler

8 UER Taslağı - Enerji 3.3. Katı yakıtlar, petrol ve doğal gazdan kaynaklanan kaçak emisyonlar ve enerji üretiminden kaynaklanan diğer emisyonlar (CRF 1.B) Kategori (CRF kategori numarası) 3.2 Yakıt tüketimi altında yer alan alt başlıkların aynısı yer almalı 3.4 CO2 ulaştırma ve depolama (CRF 1.C) Kategori (CRF kategori numarası) 3.2 Yakıt tüketimi altında yer alan alt başlıkların aynısı yer almalı

9 2014 ARR- Türkiye 2014 ERT tarafından tespit edilen Türkiye nin enerji sektöründe şeffaflığı iyileştirebileceği alanlar arasında aşağıdakiler bulunmaktadır (2015 sunumu henüz gözden geçirilmemiştir): Enerji sektöründeki yeniden hesaplamaların açıklanması Ülkedeki emisyon trendlerinin arkasındaki kilit etkenlere ilişkin ayrıntılı açıklama yapılması (örn. imalat sanayileri ve inşaat) FV, EF ler ve metodolojilerin seçimi için kullanılan uzman kanaatinin şeffaf bir şekilde açıklanması (NCV de dahil olmak üzere) Ekteki UER taslak yapısının daha yakından takip edilmesi Hatalardan ve yanlış girişlerden kaçınılması için sıkı KK prosedürlerinin uygulanması Notasyon işaretlerinin doğru kullanıldığından emin olunması (örn. gemi tanklarındaki akaryakıt kalıntısı)

10 2014 ARR- Türkiye Enerji dengesi ve karbon kütle dengesinin sunulması (demir ve çelik) Önceki gözden geçirme raporlarında tespit edilen konuların ele alınması IEA verileriyle farklılıkların anlaşılması ve ilgili bilgilerin rapora dahil edilmesi Katı yakıt ve diğer enerji sanayilerinden kaynaklanan emisyonların elektrik ve ısı üretiminden kaynaklanan emisyonlardan ayrıştırılması, bu mümkün değilse de UER de durumun açıklanması. NCV lerin ve karbon içeriği faktörlerinin raporlanmasında şeffaflığın artırılması Kömür üretimi verilerinin kaynağının raporda net bir şekilde belirtilmesi Petrol ve gaz için yalnızca emisyonlar raporlanmıştır. Faaliyet verisinin de raporlanmasına ilişkin tavsiye mevcuttur.

11 Sabit yanma 2006 IPCC Rehberleri: Raporlama ve dokümantasyon (Kısım 2.5.1, bölüm 2, cilt 2) BMİDÇS Raporlama Rehberleri (prg. 50, ek) kapsamındaki genel gerekliliklere ek olarak, raporda yer alması gereken kilit unsurlar şunlardır: Kullanılan enerji veri kaynakları, veri setinin tamlığına ilişkin gözlemler (tüm kademeler) ve gizliliğe ilişkin her türlü konuya yer verilmesi Ülkeye-özgü CO 2 emisyon faktörleri için kalorifik değerler, karbon içeriği ve oksidasyonfaktörleri için kaynaklara yer verilmesi Çift sayımın olabileceği bilinen alanlarda taraf ülkenin raporlama çalışmalarının net bir şekilde açıklanması (örn. demir ve çelik, amontak üretimi, atık yakımı)

12 Trendler - İtalya Trendlere yönelik genelde grafiklerle/tablolarla ve metinlerle net açıklamalar CO 2 ve N 2 O: üretim trendlerinin yönlendirdiği bir trend mevcut ve daha enerji yoğun ürünlerin enerji tüketiminde neden olduğu artış söz konusu yılında ekonomik durgunluk nedeniyle kuvvetli bir azalma görüldü, bu durum 2010 da ve 2011 de kısmen toparlandı ve 2013 yıllarında ekonomik kriz nedeniyle ek bir düşüş daha yaşandı. CH 4 : trendi kok kömürü üretimi yönlendiriyor, 1990 yılında 6.4 Mt den 2000 yılında 4.5Mt ye düştü, üretim tesislerinin yenilenmesi söz konusu. Son yıllarda CH 4 emisyonlarındaki sert düşüş 2005 te Taranto da başlayan kömür üretim tesislerinin yenilenmesinin ve VOC lerin azaltılması için mevcut en iyi teknolojilerin uygulanmasının bir sonucudur da ve 2013 te, ulusal kömür üretimi önceki yıla göre yaklaşık %40 düştü, üretim tesislerinde verimlilik kaybı ve o yıl için üretilen birim başına emisyonda (IEF) artış görüldü. UER de trendlerin arkasındaki etmenler açıklanmalıdır (yakıt ve gaza göre)

13 Veri kaynakları - İtalya Veri kaynakları için net açıklamalar - (örn. elektrik üretimi) Başlıca veri kaynağı TERNA dır, UER de ulusal enerji dengesinin (BEN) bu hesaplamalarda neden kullanılmadığı da anlatılmaktadır UER Ek 2 de TERNA nın ana özellikleri ve neden tercih edildiği özetlenmektedir UER de hem TERNA hem BEN den tüketimleri karşılaştıran bir tablo vardır Ayrıca UER de Ek 5 te en güncel NEB verileri de vardır, bir weblink üzerinden tüm zaman serileri verileri de sunulmuştur Referanslar ve yıllar dahil olmak üzere ek veri kaynakları anlatılmaktadır (örn. birkaç yıl için ENEA dan ticari olmayan tahta kullanımı) UER de tüm veri kaynakları açıklanmalıdır

14 Emisyonların dağılımı - İtalya

15 Carbon içeriği - İtalya Ülkeye özgü CO 2 emisyon faktörleri için kalorifik değerler, karbon içeriği ve oksidasyon faktörleri sunulmalıdır Kullanılan karbon faktörleri ulusal kaynaklara dayanmaktadır ve İtalya için uygundur. EF lerin çoğu ulusal düzeyde ithal edilen/üretilen fosil yakıtların karbon içeriğini değerlendiren belirli çalışmaların sonuçlarıyla karşılaştırılarak doğrulanmıştır. Mevcut ulusal faktörlerin IPCC faktörleriyle karşılaştırması yapılmıştır; sonuçlara göre akaryakıtlarda sınırlı farklılıklar ve temel hidrokarbon bileşimiyle açıklanan doğal gazda ve katı yakıtlarda bazı farklılıklar görülmüştür. Ulusal olarak kullanılan yakıtların karbon içeriğinin izlenmesi ISPRA da devam etmekte olan bir faaliyettir. Prensip, kullanılan yakıtın kimyasal bileşimini ya da ilgili faaliyet istatistiklerini düzenli şekilde analiz etmek ve karbon UER de tüm FV, içeriğiyle emisyon faktörünü hesaplamaktır. Ulusal EF ler Tablo 3.12 ve EF ler, varsayımlar Tablo 3.21 de raporlanmıştır. Her ana yakıt türü için takip edilen spesifik açıklanmalıdır prosedür (doğal gaz, petrol, kömür) Ek 6 da yer almaktadır.

16 . Carbon içeriği - İtalya EF ve veri kaynaklarını içeren veri tabloları vardır. Ülkeye özgü faktörler * ile gösterilmiş diğerleri 2006 IPCC varsayılan faktörlere referans vermiş. Yakıta göre faktörlerin nasıl hesaplandığını gösteriyor. FV weblink (örn. gaz) üzerinden ya da ekte (örn. kömür) verilmiş. Mevcut prosedürler, planlanan iyileştirmeler ve IPCC/ EUETS ile karşılaştırmalar açıklanmış.

17 Sektörler arası konular- İtalya Çifte sayım ihtimalinin olduğu vetaraf ülkelerin net bir şekilde paylarını açıklamaları gereken atık yakımı konusunda, İtalya UER de aşağıdaki kilit bilgilere yer vermektedir. - Enerji geri kazanımı olan atık yakımından kaynaklanan emisyonlar 1.A.4.a (ticari/kurumsal) altında raporlanmaktadır, diğer yakıt ve biyokütle alt kategorilerinde 6.C kapsamında raporlanan diğer atık yakımı (Atık yakımı) - Toplam atık yakımının %95 ten fazlası enerji geri kazanımının olduğu tesislerdedir - Enerji geri kazanımının olduğu tesislerde CO2 emisyonlarının hesaplanması için karbon içeriği hesaplanır (bkz. UER paragraf 7.4.2); değer tüm zaman serileri için sabit olarak düşünülür. - Belediye, sanayi ve petrol, hastane atığı ve arıtma çamuru için farklı EF ler uygulanmaktadır (bkz. UER Tabloları ). Atık miktarı sonrasında, EF eşittir 9.2 GJ/t atık formülü uygulanarak enerji içeriğine dönüştürülür. - Emisyonlar 1.A.4 kategorisine ayrılmış çünkü yakıcıda, atık sahalarında üretilen enerji UER de ve gübreyle zirai atıklardan elde edilen biyogaz yaygın şekilde ısıtma ve elektrik emisyonların için kendiliğinden tüketilmektedir. nerede - Planlanan iyileştirme: 1.A.1.a. kategorisi altında bu emisyonların paylarının gözden geçirilmesi raporlandığı açıklanmalıdır

18 Hareketli yanma 2006 IPCC Rehberleri: Raporlama ve dokümantasyon (Kısım 3.5.3, bölüm 3, cilt 2) BMİDÇS Raporlama Rehberleri (prg. 50, ek) kapsamındaki genel gerekliliklere ek olarak, raporda yer alması gereken kilit unsurlar şunlardır: Emisyonlarınraporlanmasına ek olarak, aşağıdakilere yer verilmesi iyi uygulamadır: Yakıt kaynağı ve diğer veri kaynakları; Yurt içi ve uluslararasıseyrüseferibirbirindenayırmakiçinkullanılan metotlar; Kullanılan emisyon faktörleri ve ilgili referansları; Girilen verilerdeki değişiklik ve varsayımlara yönelik sonuçların belirsizlikya da hassasiyet analizi veya her ikisi de.

19 Havacılık yakıtları- İtalya örneği Yurt içi ve uluslararası havacılık / denizcilik yakıtlarının bütüncül açıklaması Toplam yakıt için ulusal enerji dengesi kullanıldı, uluslararası ayrıştırma yok Metodolojik konular 3 veri kaynağı listesi (kaynak/yıl), ayrıştırma için FV ye ulaşmak amacıyla Tüm EF lerin kaynaklarının listesi Metoda ilişkin net açıklama Belirsizlikler/zaman serileri tutarlılığı KG/KK Yeniden hesaplamalar Planlanan iyileştirmeler Uluslararası havacılık içinbelirsizlik analizi yapılmadı Uluslararası jet yakıt tüketim trendleri: Veri sağlayıcılar arasında devam edenyıllık görüş alış verişleri Yok Muhtemel ek veri kaynaklarının gözden geçirilmesi

20 Havacılık yakıtları- İtalya örneği UER de FV ve EF lere yer verilmesi gerekir

21 Havacılık yakıtları- Finlandiya örneği Yurt içi ve uluslararası havacılık / denizcilik yakıtlarına ayrı bölüm Metodolojik konular Emisyonlar Finlandiya İstatistik Kurumu nun ILMARI hesaplama modeli kullanılarak hesaplandı FV doğrudan ulusal istatistiklerden alındı Ülkedeki küçük bir bölge için IPCC den farklılık için açıklama - Åland üzerinden İsveç e yapılan tüm seyahatler, düşük yolcu sayısı nedeniyle uluslararası Belirsizlikler/zaman serileri tutarlılığı Uluslararası havacılık içinbelirsizlik analizi yapılmadı KG/KK Yeniden hesaplamalar Planlanan iyileştirmeler Sivil havacılık başlığı altında ayrı bir bölümde açıklama 2006 IPCC Rehberleri nedeniyle uluslararası nakliyatta kullanılan yağ enerji bölümünden IPPU bölümüne alındı Planlanan iyileştirme yok

22 Havacılık yakıtları- Finlandiya örneği

23 Kaçak emisyonlar IPCC Rehberleri Kömür madenciliği Petrol ve Gaz Yeraltı, yüzey ve madencilik faaliyetleri sonrası CH 4 ve CO 2 Her alt kategori için kullanılan metot Her alt kategorideki aktif maden sayısı ve seçilen EF lerin seçilme nedenleri Çıkarılan gaz miktarı ve azaltım ya da kullanım derecesi Üretim miktarı / tipi Aktif madenden kapatılan madene geçişte her madenin yalnızca bir kez sayıldığına dikkat edilmesi Sanayi ve kaynaklar çeşitli, Taraflar genellikle emisyon hesaplamasında karma metotlar kullanıyor Raporlamada daha fazla esneklik söz konusu, daha fazla zorluk IPCC örnek bir şablon sunuyor

24 Kömür madenciliği İtalya örneği

25 Petrol ve gaz - İtalya örneği Sanayi, ulusal otorite ve İtalyan gaz işletmecileri tarafından yayınlanan FV ye dayanmaktadır Dağıtılan gaz, boru hattı uzunluğu, boru hattı tipi (düşük, orta ve yüksek basınç), ve materyal (örn. dökme demir ve polietilen) için ulusal istatistikler kullanılmaktadır (kaynaklar sunulmuştur) Hesaplama için UER de kilit veriler sunulmaktadır Daha ayrıntılı bilgi için referans verilmektedir (Contaldi, 1999) İtalya raporda EF lerin literatürde mevcut faktörlerle doğrulandığını belirtmektedir Tüm bilgilerin UER de doğrudan yer almasına gerek yoktur

26 Referans Yaklaşım Doğrulama BMİDÇS Ek I envanter raporlama rehberleri 40. Doğrulama faaliyetlerinin yapılması amacıyla, Ek I Taraf Ülkeleri yakıt tüketiminden kaynaklanan ulusal CO 2 emisyon hesaplamalarını 2006 IPCC Rehberlerinde yer verilen IPCC referans yaklaşımı kullanılarak elde edilen hesaplamalarla karşılaştırmalıdır ve bu karşılaştırmanın sonuçlarına UER de yer vermelidir. Eski BMİDÇS Raporlama Rehberleri (18/CP.8): Ek 4: CO 2 referans yaklaşımı ve sektörel yaklaşımla karşılaştırma, ulusal enerji dengesi hakkında ilgili bilgiler Yeni BMİDÇS Raporlama Rehberleri (24/CP.19): Ek 4: En güncel envanter yılı için geçerli ulusal enerji dengesi

27 Taraf ülke önceliklendirme çalışmalarına dair açıklama yapabilir Referans yaklaşım Finlandiya örneği Farklılıkların gösterilmesi ve açıklanması arasındaki farka dikkat çekilmesi (harici bir çalışmaya gönderme yapılmış ancak bunun farklılıkları tam olarak açıklayamayabileceği belirtilmiş) Kaynaklara ilişkin diğer talepler ve diğer önceliklerin olması nedeniyle bunun daha fazla araştırılmayacağının UER de açıklanması. Biyo bileşenlerin daha ayrıntılı çalışmanın yapılabileceği bir alan olduğunun belirtilmesi

28 Referans yaklaşım - İtalya örneği Referans yaklaşım (#4) ve Ulusal Enerji Dengesi (#5) ekleri Metot Genellikle 2006 IPCC Rehberleri takip edilmektedir ancak but metotta nerede farklılık olduğu (örn. yağlar) ve CRF tablo 1.A(b) nin doldurulması için verilerin nasıl elde edildiği açıklanmaktadır UER de 2013 enerji dengesine yer verilmiştir, tüm zaman serileri weblink üzerinden RA (referans yaklaşım) ve SA (sektörel yaklaşım) arasındaki farklara ilişkin tablo RA ve SA nın karşılaştırılmasına ilişkin açıklama, aşağıdakiler de dahil: RA birincil yakıtlara (karbon içeriği daha belirsiz) ve SA ikincil yakıtlara dayanmaktadır Farklı veri kaynakları (örn, elektrik için, RA = enerji dengesi, SA = üreticiler) 2002 boyunca enerji dengesindeki atık tüketim verilerine ilişkin endişeler Spesifik düzeltme yapılmadıkça RA da enerji dışı yakıt kullanımı yanma olarak ele alınmaktadır, bu emisyonların fazla hesaplanması. BMİDÇS gözden geçirme sürecine cevaben yapılan değişikliklere yer verme Uluslararası istatistiklerle karşılaştırma

29 Referans yaklaşım - İtalya örneği dvm. SA nın RA ve uluslararası istatistiklerle karşılaştırılması İtalya iki veri seti arasındaki farklılıkların anlaşılması için bugüne kadar yapılan çalışmaları açıklamaktadır 2004 anketi Bu analizin sonuçları açıklanmaktadır istatistiksel farklar ve değişim ve transferler, geri dönüşler in tanımları ve ele alınışlarından doğan farklar Son gelişmelere yer verilmesi - Eurostat verilerini CRF tablolarında yer verilen enerji verileriyle kıyaslayan bir proje üzerinde AB düzeyinde yapılan çalışmalar En son çalışmaların sonuçlarının sunuşması Tespit edilen başlıca farklılıklar yıllık Eurostat verileri ve CRF arasındaki rafineri hammadde tüketimine ilişkindir: yıllık Eurostat tüketimi, CRF e göre 2008 yılında %30 ve 2009 yılında %40 daha düşüktür. Aynı konu gözden geçirme sürecinde de tespit edilmiş ve bir sonraki raporda düzeltilmiştir.

30 Kesişen unsurlara ilişkin raporlamaya dair iyi uygulama örnekleri

31 Yeniden hesaplamalar - Örnek: Finlandiya

32 Önceki tavsiyelerin uygulanması - Finlandiya UER de önceki tavsiyelere ilişkin durum hakkında bir tabloya yer verin

33 Önceki tavsiyelerin uygulanması - İtalya

34 Ne düşünüyorsunuz?

35 Ne düşünüyorsunuz?

36 Ne düşünüyorsunuz?

37 Şeffaf bir UER nin kilit unsurları Tüm kategoriler için yaptığınız çalışmaları anlatın fakat en çok kilit kategorilere odaklanın Tüm metotları, FV, EF ler ve varsayımları açıklayın Niteliksel ve niceliksel, tüm yeniden hesaplamaları açıklayın. Doğru bilgilere yer verin Çalışma ve metotlar hakkında bilgi vermek önemlidir ancak en iyisi bunları bir ek, weblink, referans şeklinde vermektir. 24/CP.19, ekte yer alan UER şablonunun yapısını ve içeriğini takip edin.