11. SINIF KİMYA ÖZET.

Transkript

1 11. SINIF KİMYA ÖZET Sevgili Öğrenciler, Bu özet kitap, okul müfredatına uygun olarak hazırlanmıştır. Kitaptaki konular, ders kitabınızla uyumlu olarak sıralanmış ve açıklanmıştır. Özet kitabımızın hazırlanış amacı, sizleri yoğun ve boğucu ayrıntılarla dolu yardımcı kaynaklardan kurtarmaktır. İhtiyacınız olan her bilgiyi öz ve anlaşılır olarak kitabımızda bulacaksınız. Uzun konu anlatımları yok, gereksiz bilgi yığınları yok, yorucu ayrıntılar yok. Doyurucu, eksiksiz ama yormayan bir kitap bu. Tam ihtiyaç duyduğunuz bir kaynak. Konu anlatımlarında çok önemli noktaları larla belirttik. Bazı konuları daha anlaşılır görsellere çevirdik. Ünite sonlarında tarama testlerine yer verdik. Kendinizi sınamanız için dört yazılı sınav ve iki deneme sınavı koyduk. Ayrıca üniversite giriş sınavlarına hazırlanmanız amacıyla, konu anlatımlarının içine sık sık çözümlü çıkmış soruları yerleştirdik. Kitaptaki tüm yazılı ve test-deneme sorularının ayrıntılı çözümleri da yer almaktadır. Yazar Sema Erkmen Yayın Yönetmeni Vedat Aydoğan Yayın Koordinatörü Yusuf Doğan Dağıtım Sorumlusu Metin Keskin Kapak ve Düzenleme Deltakitap Y.S. No ISBN Baskı - Cilt Altan Özyurt Matbaacılık Hatay Sokak 17/B Kızılay / ANKARA T F info@deltakitap.com Derslerinizde ve tüm sınavlarınızda yararlı olacağını umar, başarılar dileriz. Delta Kültür Yayınevi Bu kitabın bütün basım, yayın hakları Delta Kültür Basım Yayın Dağıtım Kırtasiye Ltd. Şti'ne aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan tamamı veya bir kısmı mekanik, elektronik, fotokopi ve benzeri yöntemlerle kopya edilemez, çoğaltılamaz, basılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.

2

3 1. DÖNEM 1. YAZILI SINAVI (SAYFA 4) 1. NH 3 N + 3H Baş 4 mol Tep -1.6 mol 0.8 mol.4 mol Son.4 mol 0.8 mol.4 mol 4 mol NH 3 ün %40 ı tepkimeye girerse :1:3 oranından tepkimede oluşacak mol miktarlarını buluruz. 4 mol NH 3 10 atm basınç yapıyorsa.4 mol NH 3? atm 0.8 mol N? atm.4 mol H? atm doğru orantısıyla hesaplayabiliriz. P NH3 6 atm P N atm 6 atm P H. 11 X 1s s p 6 3s 1 3. periyot 1A Son orbital yarı dolu, küresel simetri 14 Y 1s s p 6 3s 3p 3. periyot 4A Son orbital tam ya da yarı dolu olmadığı için küresel simetri özellik taşımaz. 4 Z 1s s p 6 3s 3p 4s 1 3d 5 4. periyot 6B Yarı dolu, küresel simetri 3. Kap açıldığında son basınç dış basınca eşit olacak şekilde kabın hacmi değişir. İkinci kabın basıncı dış basınca yani P atm ye eşittir. P 1.V 1 + P.V P S.V S P.3V + P.V P.V S 8. PV P.V S V S 8V 8V olması için piston 3 bölme daha gidip F de durur, yani her bir gazın son hacmi 8V olur. Bu durumda X için P 3V Px 8V Px 6 3 Patm Sınıf Kimya Özet

4 4. V 1 L T 1 7 C K V 1 L T K n mol P atm n P?.5 mol PV nrt P P n1. T1 n. T 16,. 300 P 5,. 400 P 4, atm 5. 1 Mg 1s s p 6 3s 3. periyot O 8 1s s p 4 6A grubu Bize 3. periyot 6A grubu elementi soruluyor. 16 X 1s s p 6 3s 3p 4 n 4 1 m 1, 0, +1 ms +1, A 6A 3. periyot X 4. periyot Y Z Çap azalır. İyonlaşma enerjisi genellikle artar. 8A>7A>5A>6A>4A>A>3A>1A Çap artar. İyonlaşma enerjisi azalır. Çap: Y>Z>X İyonlaşma enerjisi: X>Y>Z 7. A) p B) 3s 1 C) 4d D) 3d 6 n n 3 n 4 n m 1, 0, +1 m 0 m, 1, 0, +1, + m, 1, 0, +1, + Delta Kültür Yayınevi

5 8. Boyle Yasası: Sabit sıcaklık ve miktarda basınç-hacim ilişkisini açıklar. P 1. V 1 P. V P V V Charles Yasası: Sabit miktardaki gazın aynı basınçtaki hacim-sıcaklık ilişkisini açıklar. 1 T 1 V T V T(K) V Avogadro Yasası: Aynı koşullardaki gazların mol ve hacimleri arasındaki ilişkiyi inceler. 1 n 1 V n V n 9. Dalton atomun içi boş bir küreden oluştuğunu söylüyordu ve elementleri oluşturan tüm atomların özdeş olduğunu ve atomların parçalanamadığını söylüyordu, oysa bugün tüm bu yargılar yanlış, atomlar parçalanabilir, izotop atomlar özdeş değildir ve atomları oluşturan atom altı parçacıkları vardır. Thomson + ve yükten bahsetti ancak bunların yerleri konusunda, atom çekirdeği konusunda şu anki atom modeliyle çelişti. Rutherford atom çekirdeğini buldu, ancak nötronlardan habersizdi. Elektronlarında çekirdek etrafında bulunduğunu söyledi oysa ki enerji seviyeleri ve orbitalleri bilmiyordu. Atom modeli güneş sistemine benzetiliyordu. Bohr sadece tek elektronlu atomlar için çalışmıştı. Elektronların yörüngelerde bulunduğunu söyledi, modern atom teorisinin orbital ve bulut modeliyle çelişti. 10. Gaz tanecik sayısı katına çıkınca piston hacmi iki katına çıkıp engele takılır. Bundan sonra sıcaklığı 4 katına çıkartsak bile artık hacim değişmeyeceği için basınç 4 katına çıkar. 11. Sınıf Kimya Özet

6 1. DÖNEM. YAZILI SINAVI (SAYFA 39) 1. Zn + HCl ZnCl + H Baş 1 mol 0.6 mol Tep 0.3 mol 0.6 mol 0.3 mol 0.3 mol Son 0.7 mol 0.3 mol 0.3 mol 1 mol.4l 0.3 mol 6.7L n. a) M çözünen x tanecik sayısı m çözücü(kg) M x molal 1 molal 0.51 C molal? 1.0 C ( ) C de kaynar. b) M 0. x 4 3. molal molal 0.51 C 3. molal? 1.63 C C de kaynamaya başlar. 3. Ca(NO 3 ) Ca + + NO 3 0. mol 0. mol 0.4 mol M n V [Ca + ] M [NO 3 ] M Delta Kültür Yayınevi

7 4. KNO 3 0.M 1L 0. mol K + + NO 3 0. mol 0. mol M n T V T [K + ] M Al(NO 3 ) 3 0.4M 1L 0.4 mole Al NO mol 1. mol [NO 3 ] [Al +3 ] M 0.7M Eşit hacim sorularında hacmi 1L kabul ederseniz, işlem kolaylığı olur. 5. Buhar basıncı hesaplamasında suyun mol kesrini bulup, saf suyun buhar basıncıyla çarptığımızda çözeltinin buhar basıncı bulunur. X H O n H O n T 4 4,3 P çözelti X H O. P0 H O 4 4, , mmhg'dir. 6. a) 30 C'de 40 g X g su 140 g doymuş çözelti 80 g X + 00 g su 80 g k 30 C'den 0 C'ye soğutulunca 100 g suda 15 g X çökeceğine göre 00 g suda 30 g X çöker. b) 0 C'de 5 g X g su ile 15 g doymuş çözelti hazırlanır. 50 C'de ise 100 g suda 60 g X çözmek gerekir, yani 5 C'den 50 C'ye çıkılınca g X eklemek gerekir. Bu 100 g su içinse, 300 g su için bu değer 35 x g X'dir. 7. I. Tüm homojen karışımlara çözelti denir. (D) II. Tüm çözeltiler elektrik akımını iletir. (Y) III. Gazların tümünün suda çözünmesi ekzotermiktir. (D) IV. Basınç artışı tüm maddelerin çözünürlüğünü arttırır. (Y) V. Tüm doymuş çözeltiler derişiktir. (Y) 11. Sınıf Kimya Özet

8 8. a) % m çözünen m çözelti x x 100 %38 b) m n çözünen m çözücü(kg) işlemiyle hesaplanır. 9. Kromatografi, bir karışımda bulunan maddelerin, biri sabit diğeri hareketli faz olmak üzere birbiriyle karışmayan iki fazlı sistemde ayrıştırma yapılmasıdır. Mürekkebin içindeki renkler ya da bitki pigmentlerini ayırmada kullanılır. Ekstraksiyon ya da özütleme bir veya daha fazla bileşen, katı, sıvı veya gaz halindeki maddelerden oluşan bir karışımdan bir ekstraksiyon ajani ile ayrılan herhangi bir ayırma işlemidir. Şeker pancarından şeker eldesi, bitkilerden yağ eldesi örnek verilebilir. 10. M d.10.% formülünde verilenleri yerine koyarsak M A 1.5,76x10x10 M A M 76 cevabı gelecektir. 1.5 Delta Kültür Yayınevi

9 . DÖNEM 1. YAZILI SINAVI (SAYFA 56) 1. C H + 5 O CO + H O 0.5 mol 0. mol 0.1 mol Tepkimeyi eşitlersek; 5 mol O den mol CO ve 1 mol H O oluşturduğu görülür. Buna göre 0.5 mol O harcandığında 0. mol CO ve 0.1 mol H O oluşur. A şıkkında bize L/dak sorulduğu için 1 mol.4 L 0. mol 4.48 L/dak eder. B şıkkında H O için g/s deki oluşum hızı sorulduğu için: 0.1x18 gram H O 60 sn 1 dak oluşuyorsa? 1 sn 0.03 g/sn orantısıyla çözüme ulaşılır.. H O H O + O ana tepkime H O + I H O + IO yavaş adım ise yavaş adıma göre hız yazılır. a) Hız ν k. [H O ]. [I ] dir. Ana tepkimeden yavaş adımı çıkarırsak hızlı adım bulunur. H O H O + O ana tepkime H O I H O + IO yavaş adım H O - I H O + O - IO tepkime düzenlenirse; H O + IO H O + O + I hızlı adım IO bir tepkimede oluşup diğerinde harcandığı için ara ürün, I ise yavaş adıma girip sonra harcanmadan çıktığı için katalizördür. 3. Deneylere bakarsak; 1 ve. deneyde A derişimleri sabitken, B derişimi kat, hız ise 4 kat arttığına göre hız B ye. dereceden bağlıdır. Aynı şekilde 1 ve 3. deneyde B derişimleri sabitken A derişimi katına çıktığında hız da katına çıktığı için hız A ya birinci dereceden bağlıdır. Yani; r k. [A]. [B] Herhangi bir deneyi hız bağıntısında yerine koyarsak;.10-4 k.[0.0].[0.03] den k nın sayısal değeri bulunur. Birim için de hız bağıntısı kullanılırsa; M k. M.M sn k 1 1 L dir. sn. M sn. mol mol sn c m L 11. Sınıf Kimya Özet

10 4. Molekül yüzdesi T >T 1 T 1 T Kinetik Enerji Tepkimelerde sıcaklık arttırılırsa, taneciklerin kinetik enerjisi artacağı için birim zamanda aktifleşmiş kompleksin enerjisini aşan tanecik sayısı artar ve tepkime hızlanır. Yukarıdaki grafikte T sıcaklığında eşik enerjisini aşan tanecik sayısı (Taralı alanlar) T 1 sıcaklığından fazladır. 5. Hess Kanunuyla önce C H 4 + 6F CF 4 + 4HF tepkimesinin H değerini hesaplayalım: Bunun için 1. tepkime ve. tepkime ile çarpılırken, 3. tepkime ters çevrilecek ve 3. tepkime ile toplanarak 4. tepkime elde edilecek. H + F 4HF H -530 kj x C + 4F CF 4 H kj x + C H C + H H +50 kj x (-1) 4 C H 4 + 6F CF 4 + 4HF H H -470 kj Şimdi katsayılar ile oran kurmamız gerekecek. C H 4 + 6F CF 4 + 4HF Oran Baş Tep Son 0.1 mol mol C H 4 ten -470 kj ısı açığa çıkar. 0.1 mol C H 4 ten? 47 kj ısı açığa çıkar. 6. C 3 H 8 + 5O 3CO + 4H O 10 saniyede 4 mol C 3 H 8 harcanıyor. Buna göre aynı sürede 5 katı kadar yani 0 mol O gazı harcanır ve 3 katı kadar 1 mol CO gazı oluşur. Bize O nin harcanma hızı kaç gram/dakika diye sorduğu için 0 mol O nin 0x3 640 gram olduğunu buluruz. Bu 10 saniyede olduğuna göre, 1 dakika yani 60 saniyede 640x g/dak O nin harcanma hızı olarak bulunur. CO ise 1 mol CO 5 hızıdır..4 M 10 saniyede oluşur. 1 saniye diye sorulduğu için 0.4 M/sn CO nin oluşum Delta Kültür Yayınevi

11 7. 1. ve. deneye bakarsak X in derişimi 3 katına çıkarken hız da 3 katına çıktığına göre hız X e 1. dereceden bağlıdır. 1. ve 3. deneylerde sadece Y derişimi 3 katına çıkmış ancak hız değişmemiştir, demek ki hız Y ye bağlı değildir. 1. ve 4. deneylere baktığımızda (X i sabit tutamadığımız için X derişimi iki katına çıkınca hızın da iki katına çıkacağını unutmayalım) X ve Z derişimleri iki katına çıkınca hız 8 kat artmıştır. Bunun katı X ten dolayı olduğu için demek ki Z iki katına çıkınca hız 4 katına çıkıyor yani Z ye hız ikinci derecede bağlıdır. a) Hız k. [X]. [Z] b) Hız k. [X]. [Z] Herhangi bir deneyde yerine koyarsak; (örneğin 1. deneyde) k. (0.1). (0.1) k 0.3 c) Tepkime derecesi ( hız bağıntısı üstler toplamı) d) Molekülarite ana tepkimenin giren maddelerinin katsayıları toplamıdır e) Hız k. [X]. [Z] M k. M. M s k 1 1 lt s. M s. mol s. mol c m lt tepkime ters çevrilip 3 ile çarpılırsa H 88x3 kkal eder.. tepkime ikiye bölünürse H 336 tepkime 3 ile çarpılırsa H 68x3 kkal eder. Bu 3 tepkime toplanırsa H değerleri de toplanır. kkal, 3. H kkal 9. S (k) + 3O (g) SO 3(g) kkal Oran 3 Baş mol Tep -0.4 mol -0.6 mol +0.4 mol Son 0.1 mol 0.4 mol mol SO 3 oluştuğunda 190 kkal ısı çıkıyorsa 0.4 mol SO 3 oluştuğunda? 0.4x kkal 10. Hız k. [A]. [B].10-6 k. (0.01) (0.0) k Sınıf Kimya Özet

12 . DÖNEM. YAZILI SINAVI (SAYFA 7) 1. P. V n. R. T P. 16,4 1. 0, P 4 atm N + O N O 4 Bağ 1 1 Değ x x +x Den 1 x 1 x x 16 atm 4 x 16 atm P N 8 atm 8 x P O 4 atm x 4 atm P N O 4 4 atm Kp P N O 4 P N. P O Q Q [C]. [D] [A]. [B] 3 (0.). (0.1) 8 (0.5). (0.1) Q > K tepkime dengeye gelememiştir. Ürün fazlalığı vardır, girenler lehinde denge kuracaktır. 3. HS + H O S + H 3 O + a: Asit a 1 b b 1 a b: Baz H S + H O HS + H 3 O + a 1 b b 1 a Delta Kültür Yayınevi

13 4. Derişim (mol/l) [Z] [Y] [X] He gazı ekleme Sıcaklık artışı Zaman 5. L 10 mol X X (s) Y (g) + Z (g) 10 n +n +n 10 n n n 3n 6 mol gaz n a) [Y] mol 10 0.M Z x M Kc [Y]. [Z] 0. (0.4) 0.03 b) 10 mol ayrışıyorsa 100? %0 11. Sınıf Kimya Özet

14 6. X + Y + ısı X Y 4 a) Sistem ürünlere kayar; X ve Y derişimleri azalır, X Y 4 derişimi artar. b) Katalizör dengedeki sistemi etkilemez. c) H eklenirse hacim artar, her bir maddenin derişimi azalır, girenlerdeki düşme daha fazla olacağı için sistem girenlere kayar. d) Sistem ürünlere kayar, X ve X Y 4 derişimi artar, Y derişimi azalır. e) Sistem girenlere kayar, her maddenin derişimi artar. 7. XY X + Y Denge mol 0. mol 0. mol Etki +x Tepki 0.4 mol +0. mol +0. mol Denge x 0.4 mol 0.4 mol Sıcaklık eşit olduğu için K değerleri aynıdır. K [X ]. [Y ] [XY] (0.4) x Denklemin çözümü bize x i verecektir. x 0.8 mol 8. a) Mg(OH) Mg + + (suda) OH (suda) s +s +s Kçç [Mg + ]. [OH ] (s). (s) s 3 s 10 4 M b) Mg(OH) Mg + + (suda) OH (suda) s s+ NaOH Na + + OH 0.0 M 0.0 M 0.0 M Kçç [Mg + ]. [OH ] (s). (0.0 + s ) s M Delta Kültür Yayınevi

15 9. a) H SO 4 H + + SO M 0.01M [H + ] 10 M ph poh 1 [OH ] M b) 100 molün 0.5 molü ayrışıyorsa 0.0M? 10 4 M iyonlaşır. BOH B + + OH [OH ] 10 4 M poh 4 ph 10 [H + ] M 10. ph 13 ise poh 1 yani son çözeltideki [OH ] 10 1 M dır. [OH ] n OH n H + n OH 0.5 x 0. x V A + V B 0. mol 0. (M. 0.8) (M. 0.8) M M M 11. Sınıf Kimya Özet

16 TARAMA TESTI: MODERN ATOM TEORISI (SAYFA 16) X 1s s p 6 3s 3p 5 Değerlik e sayısı 3. enerji seviyesindeki (en yüksek enerji seviyesi) e toplamıdır yani 7'dir. Bu da X'in 7A grubunda bulunduğunu söyler bize. Halojendir ve doğada çift atomlu moleküller halinde bulunur. 3. periyotta çapı en küçük olan periyot 8A'dır enerjisi seviyesinde p orbitalinde 4e bulunduran atom X: 1s s p 6 3s 3p 4 tür. Orbital şeması: U 7 tane tam dolu orbitali vardır. I. yargı yanlıştır. 1 p orbitalini gösterir. p orbitalinde toplam 10e olduğu için II. yargı doğrudur. 0 s orbitalini gösterir, 0 ise m 0 dır yani s orbitalinde toplam 6e içerdiği için III. yargı da doğrudur.. 1 X 1s1 1. periyot 1A Y 1s 1. periyot 8A Bu durumda 1. yargı doğru,. yanlıştır. Küresel simetrik özellik her ikisi de gösterir, çünkü son orbitalleri her ikisinde de tam ya da yarı doludur. 5. I. e veren atomda, e basına düşen çekim kuvveti artacağı için çap azalır. (I. yargı doğrudur.) II. Aynı grupta atom numarası aşağı doğru artar ve yörünge sayısı da artacağı için çap da artacaktır. (II. yargı yanlıştır.) III. Aynı periyotta soldan sağa proton sayısı ve dolayısıyla çekim gücü artar ve çap azalır. (III. yargı yanlıştır.) X: 1s s p 6 3s 3p 3 3 per 5A 3. 6 X 1s s p. periyot 4A 7 Y 1s s p 3. periyot 5A Z 8 1s s p 4. periyot 6A Bu durumda yargı 1 yanlıştır. Aynı periyotta atom çapları 4A > 5A > 6A iken 1. iyonlaşma enerjileri 5A > 6A > 4A'dır. 17 Y: 1s s p 6 3s 3p 5 3 per 7A Z: 35 1s s p 6 3s 3p 6 4s 3d 10 4p 5 4 per 7A X in son orbitali yarı dolu yani küresel simetrik özellik gösterir. X ve Y nin en yüksek enerji seviyeleri (baş kuantum sayıları) 3 tür. Çap aşağı doğru artacağı için 'ninki en büyüktür. Aynı periyotta soldan sağa azalacağı için X>Y'dir. Yani Z>X>Y dir. İyonlaşma enerjisi çapla ters orantılıdır ve A grubu elementlerinde değerlik e sayıları grup numaralarına eşittir. Delta Kültür Yayınevi

17 7. A) KBrO 3 H + Br.( 3) 0 Br +5 B) N O 5 N + 5.( ) 0 N +5 C) CrO 4 Cr + 4.( ) Cr +6 D) SO 3 S + 3.( ) 0 S +6 E) MgO Mg + (Burada peroksit bileşiğine dikkat) 10. X 1s s p 6 3s 3p 6 4s 3d 5 4. periyot 7. elementi bir geçiş metali olduğu için yargı II yanlış, I ve III doğrudur. 11. XO 4 X X 4 4 X 1s s p 6 3s 3p 6 4s 1 3d 5 8. Bileşik metal + ametal bileşiğidir. Yani iyonik bir bileşiktir. İyonik bileşikler oda koşullarında katıdır ancak sıvı hâli ve sulu çözeltileri elektriği iletir. Yani B şıkkı yanlıştır. 1. Büyük artış 1. ve. iyonlaşma enerjileri arasında olduğu için X 1A grubundadır ve A grubu elementleri baş grup elementidir. (III. doğru) 9. l değeri 1 olan orbital p olduğu için X elementinin e dizilimi 4p ile bitmektedir. Bu durumda atom numarası 33 olabilir ve 3 enerji seviyesinde 18 e bulundurabilir. 33 X 1s s p 6 3s 3p 6 4s 3d 10 4p 3 1A bileşiklerinde +1 değerlik aldığı için X +1 O X O bileşiğini oluşturur. (I. doğru) Oda koşullarında moleküller halde ametaller bulunur. (II. yanlış) 11. Sınıf Kimya Özet

18 13. X Y Z Bir grupta aşağı inildikçe e verme eğilimi artar. 1. iyonlaşma enerjisi azalır. 16. I. Y: Al olduğu için anfoten metaldir. (I. doğru) II. A grubu elementleri baş grup elementleridir. (II. doğru) III. Z: F olduğu için elektronegativitesi en fazla ametaldir, daima e alır. (III. doğru) 14. X + iyonu e 'u 4s'den vermiştir yani nötr halde dizilimi 4s 3d 10 ile biter. Bu durumda 4. periyot, B geçiş metalidir. 17. I. d blok 4. periyotta başlar. (I. yanlış) II. s bloktaki H ametaldir. (II. yanlış) III. f blok elementleri lantanit ve aktinit diye adlandırılır. (III. doğru) 15. I. oksitleri bazik ya da anfoten özellik taşır. I. yargı yanlış, II. ve III. yargı doğrudur. 18. Orbitallerin enerji dizimleri 4d > 5s > 4p şeklindedir. Delta Kültür Yayınevi

19 TARAMA TESTI: GAZLAR (SAYFA 6) 1. C şıkkı yanlıştır, gaz basıncı açık ve kapalı uçlu manometreyle ölçülür, barometre açık hava basıncını ölçer. 4. Birleşik kaplar P 1.V 1 + P.V P S.V S 3x + Px3,4x5 3P 6 P atm. Kapalı uçlu monometredeki yükseklik bize gazın ilk basıncını verir. P 114 cmhg dır. Bunu açık uçlu manometreye bağlarsak bu durumda dış basınç daha az olduğu için X gazı cm daha fazla bastırır ve cıva sağ kolda yükselir. 1 atm 76 cmhg 5. m kütlesi kaldırılırsa hacim artar, özkütle azalır, gaz basıncı m kütlesinin basıncı kadar azalır. Hacim x yoğunluk; kütleye eşit olduğu için II. yargı değişmez. X (g) 114 cmhg Hg 3. Musluk bir süre açılıp kapanınca kapta kalan He 8 gram yani moldür, bu da mol He un dışarı çıktığını söyler. Dışarı kaçış hızı; o V o V He SO He SO MASO formülüyle hesaplanır. M AHe 64 4 dir. 4 1 Yani He den mol çıktıysa, SO den 0.5 mol (dörtte biri) dışarı çıkar. 0.5 mol SO de 3 gram eder. SO nin molekül sayısı He un molekül sayısının yarısı kadar olduğu için de 16 gram SO gazı dışarı çıkar. 6. P 1 0. atm n 1 4 mol P? n 4 mol PV nrt P1 n1 P n 0, P 3 P 03, atm 11. Sınıf Kimya Özet

20 7. Kaptaki 4 mol gazın 4V hacmi olduğunu varsayarsak He eklendikten sonra hacim 6V olacaktır, toplam basınç değişmeyecek dış basınca eşit olacaktır. III. yargı doğrudur. He için başta mol He 4V ye basınç yaparsa şimdi 4 mol He 6V ye basınç yapar. Yani He un basıncı değişir, aynı şekilde mol CH 4 4V ye basınç yaparken şimdi mol CH4 6V ye basınç yaptığı için basıncı azalır mol gaz 1 atm basınç yapıyorsa mol X 0.4 atm 3 mol Y 0.6 atm basınç yapar. Aynı kaptaki gazların sıcaklıkları yani kinetik enerjileri eşittir. 8. I. Hız 3RT MA olduğu için katına çıkar. II. E k 3 kt olduğu için katına çıkar. III. Hacim kat artacak, yani n oranı kat azalır, V hız katına çıkar. 11. Bir sıvının buhar basıncı o sıvının sıcaklığına ve saflığına bağlıdır. Moleküller arası çekim kuvveti fazla olan sıvılar, daha zor buharlaşır, buhar basınçları düşük, kaynama noktaları yüksektir. Kaynama; dış basınçla iç basıncın eşit olduğu sıcaklık olduğu için aynı ortamda (aynı dış basınç demek olduğu için) kaynayan sıvıların buhar basınçları birbirine eşit olur. 9. Madde I. de katı, II. de sıvı, III. de gazdır ve bunları kesen eğriler hâl değişim sıcaklıklarıdır. Yanıt D şıkkıdır. Çünkü. bölgede sıvı olan madde ancak ısı alarak 3. bölgeye yani buhar hâle geçer. C noktasındaki t sıcaklığı kritik sıcaklık olduğu için o noktadan itibaren madde buhar hâlde bulunamaz. 1. Kapta X gazının ve suyun buharının basıncı olacaktır. P X + P H 44 mmhg O Sıcaklık değişmediği sürece su buharının basıncı değişmeyecektir. (Yoğunlaşma ve buharlaşma ile denge sağlanır.) Hacim iki katına çıkarsa X in basıncı yarıya düşer. Px + P 4 mmhg olur. Bu iki denklem taraf H O tarafa çözülürse suyun buhar basıncı hesaplanır. Delta Kültür Yayınevi

21 13. I. kapta 0.5 mol gaz, V hacimde 300K'de bulunurken, II. kapta 1 mol gaz, V hacimde 600K'de bulunmaktadır. P I V I n RT I I P II V II n II RT II P.V 0,5.300 P He.V Grafiğe göre şayet hacimleri eşit alırsak P > P 1 olduğu için I. yargı doğrudur. Bu durumda P ile T doğru olduğu için II. yargı da doğrudur. III. yargı yanlış olur. P He P 14. P.V nrt , n n 1 16 mol 17. I. durum için; P x P hava + 10 II. durum için; P x P hava 'dır. Yani basınç azalmış, hacim artmıştır. Kütle değişmeyeceği için özkütle azalır. (II. yanlış) 1 16 mol gram ise 1 mol gaz 3 gramdır. Ortalama hız T ile değişir. (III. yanlış) 15. V 3RT MA Formülünden SO gazı He gazından 4 kat daha yavaştır, tam ortada hızlarının eşitlenmesi için bu durumda SO gazının sıcaklığı arttırılmalıdır. 11. Sınıf Kimya Özet

22 TARAMA TESTİ: SIVI ÇÖZELTİLER (SAYFA 37) 1. İki sıvıdan oluşan çözeltilerde çözeltinin buhar basıncı: (X mol kesri, P 0 sıvının saf hâldeki buhar basıncıdır.) 0 P çözelti P. X + 0 CH P 3OH CH3OH su. X su formülüyle bulunur [Cl ] M 1.V 1.I 1 + M.V.I V 1 + V CaCl 0.L 0.4M 0.08 mol FeCl 3 0.1M 0.3L 0.03 mol Ca + + Cl 0.16 mol Fe Cl mol formülüyle veya [Cl ] M dır. (I. yargı doğrudur.) [Fe +3 ] M dır. (III. yargı yanlıştır.). En çok iyon içeren bileşiğin kaynama noktası en yüksek, buhar basıncı en düşüktür. Bu durumda D şıkkındaki şeker moleküler halde çözündüğü için kaynama noktası en düşük, buhar basıncı en fazladır ml d 1. g/ml olan çözeltinin kütlesi d m V 1. m 400 m 480 gram dır. 480 gramın %0 si Na CO 3 tür gram Na CO 3 Ca + iyonlarının mol sayısı değişmemiştir, çünkü bir tepkime olmamıştır. (II. yargı doğrudur.) 6. 1 kg suda 1 mol Fe(NO 3 ) 3 çözünürse 4 mol tanecik bulunur. 1 molal 1 mol tanecik dır. 1 kg su Bizim 4 molal tanecik içeren çözeltimiz var. 4 molal tanecik kaynama noktasını (4x0.5) C yükseltir, donma noktasını (1.86x4) C düşürür. Kaynama noktası katı çözündüğü için saf çözücüye göre mutlaka daha fazla, buhar basıncı daha azdır gram çözünen Eşit kütleli çözücülerde toplam tanecik sayısı kaynama noktasını arttırır. I. 3 x 3 9 mol tanecik % m çözünen x 100 m çözelti X x 100 X 150 gram su eklenmelidir. II. 6 x 1 6 mol tanecik III. x 4 8 mol tanecik içerir. Bu durumda kaynama noktaları I>III>II dir. 8. Dipteki katının tümünü çözemeyecek kadar su eklemek demek eklediğimiz su kadar katı çözmek anlamına geliyor yani çözeltinin derişimi değişmiyor. Daha fazla katı çözündüğü için Ca + iyonlarının mol sayısı artar, derişimi değişmez. Derişim değişmediği için elektriksel iletkenlik değişmez. Delta Kültür Yayınevi

23 9. Bir madde çözünürken suyun sıcaklığının artmasına sebep oluyorsa çözünürken ısı vermektedir. (I. doğru) Tuzlar suda çözünürken iyon-dipol etkileşimi kurar. (II. doğru) Tuzlar suda çözündüklerinde suyun donma noktasını düşürür. (III. yanlış) 1. m n çözünen m çözücü(kg) Na SO 4 3 iyon içerdiği için Na SO 4 'ün toplam iyon molalitesi 0.3'tür. Formülden; 0.3 n n 0.03 mol Na 0.1 SO 4 Na SO 4 14 gram/mol olduğu için yanıt A şıkkıdır. 10. Karışımın çözelti olması için iki madde çiftinin birbirinde çözünmesi gerekir. Madde çiftleri I. Hidrojen bağları 13. n NaCl 9 58 n 9 H O mol 0.5 mol II. İyon-dipol III. London etkileşimi kurarak çözünür. P çöz n H O n toplam P 0 H O P0 H O denkleminden sonucuna ulaşılır. 11. İki molekülün hidrojen bağları kurabilmesi için her molekülde bulunan H atomları F, O ya da N atomuna bağlanmalır molal tanecik suyun donma noktasını 1.86 C düşündüğü için toplam molal tanecik gerekir. Alkoller suda moleküller çözündüğü için; 1. sorudaki gibi molalite hesaplarsak n 0.4 n 0.8 mol CH 3 OH çıkar. 11. Sınıf Kimya Özet

24 TARAMA TESTİ: KİMYASAL TEPKİMELERDE ENERJİ (SAYFA 48) 1. Molar oluşum ısısı diyebilmek için 1 mol bileşik, kararlı elementlerinden oluşmalıdır. Bunu sağlayan yalnız I dir. 4. C H 4 + 3O CO + H O H Hü - Hg (H CO + H ) - (H H ) O C H 4.(-94) +.(-58) - (5) kkal 1 mol C H 4 ün yanması için gereken enerjiyi hesaplamış olduk, bu durumda 0. mol yanınca 71. kkal enerji açığa çıkar. Q mc T 7100 m Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir. Sadece azotun yanması endotermiktir. Bu durumda ürünlerin ısı kapsamının girenlerden büyük olması endotermik tepkime olacağı için sadece II. doğrudur. m 710g 7.1 kg 5. Elementlerin kararlı haldeki molar oluşum entalpileri 0 olduğu için; H Hü Hg formülünden bizim H C 'yi hesaplamak için I ve II. yargılara ihtiyacımız vardır. H 3. Entalpi değerinin negatif olması tepkimenin ekzotermik olduğunu söyler. Gazların suda çözünmesi ekzotermiktir. I. yargı doğrudur. Ancak bağ kopması ya da e koparmak için enerji gerekir, endotermiktir. 6. Molar oluşum ısısı 1 mol bileşiğin kararlı elementlerinden oluşması sırasındaki ısı değişimidir. Tepkime ekzotermik olduğu için -95 kkal doğrudur. 1 mol S den 95 kkal ısı açığa çıkıyorsa, 3 molden 85 kkal ısı açığa çıkar. SO 3 ün ayrışması bu tepkimenin tersi olacaktır. 1 mol SO 3 ayrışırken 95 kkal ısı gerektiğine göre mol SO 3 için 190 kkal ısı gerekir. Delta Kültür Yayınevi

25 7. 1 mol H O oluşsa 58 kkal ısı açığa çıkacağına göre 9 kkal ısı elde edilmişse 0.5 mol H O oluşmuş tepkimeye girmiştir. 0.5 mol H 1 gram, 0.5 mol O 16 gram olacağı için başlangıçta her iki reaktiften 16'şar gram almak gerekir mol bileşik yanınca 65, kkal ısı açığa çıkıyorsa 1 mol yanınca 36 kkal ısı açığa çıkar. Yani tepkimenin H - 36 kkal/mol dür. H Hü - Hg -36 (H CO + 3H H O ) - (H C H 5 OH ) -36 (.(-94) + 3.(-68) - (H C H 5 OH ) H C H 5 OH -66 kkal/mol Yanıt: C 8. Standart koşullarda olmayan Hg(k)'dır. Standart koşullarda Hg sıvı halde olacaktır. 11. H + 1 O H 0 H H + 1 O O H O H Bağ enerjilerine göre; H ΣKopan bağ enerjileri ΣOluşan bağ enerjileri H H Grafiğe göre ürünlerin potansiyel enerjisi girenlerden büyüktür. Bu bize tepkimenin endotermik ve girenlerin (XY) düşük enerjide daha kararlı olduğunu söyler. ısı + XY X Y 4 için H b - a dır. Ancak X Y 4 elementleri olan X ve Y den oluşmadığı için H a molar oluşum entalpisi diyemeyiz. 1. Bu soruda bizden Hess Yasasını uygulayarak 3. tepkimenin H değerini hesaplamamız isteniyor. Birinci tepkimeyi ters çevirip, ikinci tepkimeyi de ile çarpıp ters çevirip her iki tepkimeyi toplarsak bize sorulan tepkimeyi elde ederiz. Tepkime ters çevrilirse H değeri işaret değiştirir, tepkimeler toplanırsa H değerleri de toplanır. 11. Sınıf Kimya Özet

26 13. H Σ H ürünler Σ H girenler H ( H CO + H H O ) H CH 4 formülünde verilenleri yerine koyarsak H 48 kkal kkal eder. Q m. c T formülünde T 5 C, c; 1 kal/g C olarak kullanılırsa m 49.6 gram çıkar. 16. Girenlerin ısı kapsamı x, ürünlerin ısı kapsamı y'dir. (I. doğru) H buradan eksi değerlik çıkacağı için III. yargı da doğru olacaktır. X Y 4 'ün oluşum ısısı ürünlerin ısı kapsamı olduğu için II. yargı doğrudur. 14. Q m. Le + m.c. T (1000 gram buzun önce eriyip sonra sıcaklığının 5 C'ye çıkması için gereken ısı hesaplanmalıdır.) Q ( ) + ( ) 17. Molar oluşum ısısı her üç yargıya da bağlıdır. Q kal 105 kkal'dır. Bileşiğin 1 mola 40 kkal ısı vereceğine göre bizim 11 gramlık bileşimiz 105 kkal ısı verdiği için 0.5 moldür. 0.5 mola 11 gram ise 1 molü 44 gramdır. 18. I. tepkimenin H değeri Q'dur. 15. Ekzotermik tepkimelerde H < 0 dır ve ısı açığa çıkar. H Hü Hg olduğu için H ın negatif çıkması için Hg > Hü olmalıdır. Tepkime ters çevrilirse H işaret değiştirip +Q olmuştur. Tepkime 1 ile çarpıldığı için H değeri de çarpılarak Q olur. Delta Kültür Yayınevi

27 TARAMA TESTİ: KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ (SAYFA 58) 1. Bir tepkimenin gerçekleşebilmesi için aktif çarpışma gereklidir. Bunun için taneciklerin uygun geometride çarpışması ve bu taneciklerin belirli bir minimum enerjiye (eşik enerjisi) sahip olması gerekir. 5. Demirin paslanması haftalar içinde gerçekleşir. Diğerleri daha kısa süreli olaylardır.. Ürünlerin potansiyel enerjisi ile maksimum nokta arasındaki uzaklık ileri aktifleşme enerjisidir. Eşik enerjisi en tepe nokta; 90 kj dür PE E çi 60 kj E go 70 kj 6. Hız bağıntısında katılar ve sıvılar yer almaz. E şıkkındaki hız bağıntısı r k. [O 3 ] şeklinde olmalıdır. Çünkü O 3 ün kat sayısı 1 dir. Molekülü bölüp 3 ü başa alamayız. H 0 Tep. Koordine H -10 kj H negatif olduğu için tepkime ekzotermiktir. 7. C şıkkı hariç verilen bilgiler doğrudur. C şıkkındaki bilgi ise şöyle olmalıdır: Mekanizmalı tepkimelerde yavaş adımın eşik enerjisi en büyüktür ki onu aşmak o denli zor ve yavaş olur. 3. Mg + HCl MgCl + H 0.4 mol 0. mol H nin katı HCl tepkimeye gireceği için 0.4 mol HCl 10 saniyede tepkimeye girer. Bu da 0,4x36 14,4 gramdır. O zaman 1 saniyede 1,44 gram HCl tepkimeye girer. 4. Bu grafiklerde eğriyi kesen teğetin eğimi 10. saniyedeki hız; M/sn dir Eşik enerjisini geçen tanecik sayısı eğrilerin altında kalan taralı bölgelerdir ve bu bölgeler ürüne dönüşmüştür. Taralı alan T de fazla olduğuna göre T >T 1 dir. Fakat her iki sıcaklıkta da eşik enerjileri aynıdır. Çünkü eşik enerjisi sadece katalizörle değişir. Entalpi ise sıcaklık, basınç gibi değerlere bağlıdır. 11. Sınıf Kimya Özet

28 9. Her üç yargı da doğrudur. Kesme şeker toz şekere göre çabuk çözünür. Katalizör eşik enerjisini düşürerek tepkimeyi hızlandırır. Giren maddelerin cinsi tepkime hızını etkiler, zıt yüklü iyonlar arası tepkimeler en hızlıdır gibi. 13. İki eşik enerjisi tepkimenin iki basamaklı olduğunu söyler. II. basamağın eşik enerjisi daha büyük olduğu için II. tepkime daha yavaştır ve hızı II. adım belirler. Toplam tepkimede ürünlerin ısı kapsamı girenlerin ısı kapsamından küçük olduğu için tepkime ekzotermiktir. 10. NOCl ara üründür; çünkü bir yerde oluşup, sonra harcanmıştır. Hız bağıntısı yavaş adıma göre yazılır. II. yargı doğrudur. Hız bağıntısının üstler toplamı tepkime derecesini verir dir. III. yargı da doğrudur. 14. Hız k. [X]. [Y] mol L. s k. mol. k L mol.sn L mol L 11. I. tepkimede zıt yüklü iyonlar arasında gerçekleştiği için en hızlı gelişir. II. ve III. tepkimelerde moleküller arası bağlar kopacaktır. Kopan ve oluşan bağ sayısı arttıkça tepkime yavaşlar. III. tepkimede daha az sayıda bağ kopacağı için II. tepkimeye göre daha hızlıdır. 15. Hız bağıntısında sadece girenlerdeki gazlar ve sulu çözeltiler yer aldığı için hız k yargısı doğrudur. (I. doğru) Girenlerde katı olduğu için hacim değişikliği hızı etkilemez. (II. yanlış) Sıcaklık k'nın değerini değiştirir. (III. yanlış) 16. Katalizör k'nın sayısal değerini ve aktifleşme enerjisini değiştirirken H'ı etkilemez ve. deneylere bakarsak Z değerleri sabitken XY derişimi katına çıkarılınca hız 4 kat arttığı için hız XY'ye ikinci dereceden bağlıdır.. ve 3. deneylerde ise XY derişimi sabitken Z iki katına çıkarılınca hız da iki katına çıkmıştır yani hız Z 'ye birinci dereceden bağlıdır. 17. Tepkime derecesi 3 olduğu için hacim katına çıkarsa derişimler yarıya düşer ve hız 1 3 katından 3 kat azalır. Katalizör hızı arttırır. L k'nın birimi olacağı için C şıkkı yanlıştır. mol.s Delta Kültür Yayınevi

29 TARAMA TESTİ: KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE (SAYFA 74) 1. A + B C Baş 5 mol x mol Değ 3 mol 1.5 mol +3 mol Değer mol x mol 4. Sıcaklık artışı K nin değerini arttırdığı için tepkime endotermiktir. Endotermik tepkimelerde sıcaklık artarsa denge girenlere kayar. Katalizör hiçbir zaman ürün miktarını arttırmaz. K C 0.75 V 1L M n [C] K C [A]. [B] (x 1.5) x x 4.5 mol X dengede yerine konulursa I. ve II. yargı doğru olur. Eğer denge tepkimesi ters çevrilirse K değeri 1 olacağı için III. yargı da doğrudur. K. Ekzotermik tepkimelerde sıcaklık artarsa denge girenlere kayar. Giren ve çıkanların mol sayıları eşit olduğu için hacim değişimi dengeyi etkilemez. K nın sayısal değeri sadece sıcaklıkla değişir. 5. Bu sorudaki tepkimeye dikkat! Bu bir heterojen dengedir ve tek gaz hâlindeki madde Z olduğu için yapılan her etkide (Z eklemek gibi), K nin değerini sabit tutmak için Z etkisi karşılayacaktır. Dolayısıyla I. yargı doğrudur. Sıcaklık sabit olduğu için K de değişmez. Sisteme Z eklenince eklenen Z tamamen girenlere kayar ve X in mol sayısı artar. 6. K P K C olması için n 0 olmalıdır. Yani giren ve ürünlerdeki maddelerin (gaz hâlindekiler) mol sayıları eşit olmalıdır. 7. ax by K P K C. (RT) n [XY 3. Q Ç ] [X ]. [Y ] K C Q C olduğu için denge kurulamamıştır. K C > Q C olduğu için denge ürünler lehine kurulurken XY derişimi artar. 67, 3. ( ) 1 1 b a b a 1 a b 1 Molekül sayısı az olan tarafa doğru denge kurulacağı için III. yargı yanlıştır. 8. Her üç yargı da denge kuralları için geçerlidir. 11. Sınıf Kimya Özet

30 9. Grafiğe göre tepkimeyi yazıp K değerini hesaplayalım. X Y + Z mol + mol +1 mol 1. Katalizör eklemek dengeyi etkilemez. Dengeden Z gazı çekersek sistem ürünlere kayar. Diğer yapılan işlemler dengeyi girenler lehine çalıştırır. Değişimlere bakarsak tepkime X Y + Z şeklindedir. Hacim 0.5 L olduğu için 0.5M 1M M denge derişimleridir. K [Y]. [Z] 1. [X] (0.5) Bu durumda bizden istenen tepkime bu tepkimenin tersi ve yle çarpılmış hâlidir. Tepkimeyi ters çevirince 1 8 ve yle çarpılırsa tepkimenin K değeri olur. 10. Katalizör verim ve tepkime ısısını etkilemez ancak mekanizmayı değiştirir, tepkime süresini kısaltır. 13. Piston He gazı eklenince yukarı çıkar ve kabın hacmi artar, böylece her gazın derişimi azalır. Girenlerdeki toplam molekül sayısı daha fazla olduğu için girenlerdeki değişim daha fazla olur ve sistem girenlere kayar. K C sadece sıcaklıkla değişir. 11. NO N + O K C 0.5 mol x +x +x x x x 14. HCl H + Cl Baş 4 mol Değ mol +1 mol +1 mol Denge mol 1 mol 1 mol 0.8 atm 0.4 atm 0.4 atm n 0 olduğu için M n kabul edebiliriz. K C [N ]. [O ] [NO] 1 4 x ( x) x 0.5 mol x 1 mol dür. 4 mol 1.6 atm basınç yaparsa 1 mol 0.4 atm mol 0.8 atm basınç yapar. K P P. P H Cl (P HCl ) (0.8) Delta Kültür Yayınevi

31 1. DÖNEM SONU DENEME SINAVI (SAYFA 41) 1. X + 1s s p 6 3s 3p 6 3d 3 şeklinde dizilir. X 1s s p 6 3s 3p 6 4s 3d 3 şeklinde elektron dizilimine sahiptir. Proton sayısı 3 tür. d orbitali olduğu için 3e a sahiptir. 4. X 6A grubundadır yani maksimum +6, minimum değerlik alır. D şıkkında Cl, 1 değerliğini aldığında X+7 değerlik almış olacaktır ancak X en fazla +6 yükseltgenme basamağını alabilir.. d orbitallerinin l değeri olduğu için ml değerleri de, 1, 0, +1, +'dir. m s değerleri her elektron 1 için + ve 1 'dir. 5. X, Y ve Z nin elektron sayıları 6 dır yani üçü de aynı elementin atomlarıdır ve proton sayıları aynıdır. X ve Y temel hal dizilimiyken, Z s orbitalini doldurmadan p ye elektron vermiştir, uyarılmış atomdur. Uyarılmış atomlar temel hâl atomlarından daha yüksek enerjiye sahiptir Fe 1s s p 6 3s 3p 6 4s 3d 6 Son orbitalleri tam dolu ya da yarı dolu ise atom küresel simetrik özellik taşır. 6. Xp + 4Op + 58 Xp Xp 4 4 X 1s s p 6 3s 3p 6 4s 1 3d 5 4 periyot 6B grubu 11. Sınıf Kimya Özet

32 7. Aynı periyotta soldan sağa doğru Çap azalır. Bazlık azalır. Ametallik (indirgenme eğilimi) artar. O halde bu üç element aynı periyotta X Z Y şeklinde yer alırlar. 10. P.V n.r.t V 1 n 1.T 1 K( K) V n.t K( K) V 0, ,8.500 V 10 3 L Çap Y, Z, X şeklinde artar. 8. P 1. V 1 + P. V + P 3. V 3 P s. V s 11. NH 3 x V + 0. V x +. 3V (5V + V x ) V x 1 X + 1. (3) 0 X 3 Bileşikler daima yüksüzdür. C şıkkında verilen N atomun elektronegativitesi en yüksek üçüncü element olduğu için O ve F'a yaptığı bileşikler hariç hep 3 yüklenir. Ayrıca H ametallerle +1 değerlik alır. 9. P.V n.r.t n SO gazının 1 molü CH 4 gazından ağır olduğu için SO gazı eklediğinde kaptaki gaz kütlesi, gaz hacminden fazla artacağı için özkütle artar. (I. doğru) n 0. mol CH 4 1 mol CH 4 5 mol atom içerirse 0. mol CH 4 1 mol atom içerir. 1 mol N tane atom içerir. Toplam basınç değişmeyecek ancak CH 4 'ün hacmi artıp mol sayısı sabit kalacağı için basıncı azalacaktır. (II. doğru, III. yanlış) Delta Kültür Yayınevi

33 13. Pa n.t (Hacimler eşit olacaksa, basınçlarında eşit olması için n.t çarpımına bakılacaktır. I. kapta molü n, II. bölmede 3n kabul edersek; 16. l değerinin 1 olması p orbitali olduğunu söyler. n enerji seviyesi olduğu soruda verildiği için cevap p olacak. pistonun sabit durması için P 1 P olması lazım P 1 P n.t 3n.300 T 450K C 17. Bu soruda 4. periyotta olan elementler Z, T ve W'dur. 14. İzoelektronik olabilmesi için atom-iyon çiftlerinin hem elektron sayıları hem de elektron dizilimleri aynı olmalıdır. C şıkkındaki Ti + 1s s p 6 3s 3p 6 3d 0 Z 1s s p 6 3s 3p 6 4s diziliminde olup, son orbitali tam dolu olduğu için küresel simetrik özellik taşır. 0 Ca 1s s p 6 3s 3p 6 4s şeklinde farklı e dizilimlerine sahiptir. 18. Verilen grafiğe göre X; A, Y; 3A, Z; 5A, T; 6A, Q ise 8A elementidir X 1s s p 6 3s n 3 l 0 6 tam dolu orbital Y 14 1s s p 6 3s 3p n 3 l 1 6 tam dolu orbital X A olduğu için + T 6A olduğu için değerliklerini alır. X + T iyonlarından X T bileşiği oluşur. Çap soldan sağa azalacağı için atom çapları X > Y > Z > T > Q'dur. 11. Sınıf Kimya Özet

34 19. o o He CH4 m m ACH AHe dir.. T K V 1 100V kabul edelim Yani He 5 saniyede boşalıyorsa, CH 4 10 saniyede boşalır, hacmi de 5 kat fazla olduğu için 10 x 5 50 saniye toplam süre olmalıdır. P 1 P atm kabul edelim T? V 40V P P P. V P. V n. R. T n. R. T P. 100 V 300 P. 40V T T K 1 t C 0. Aynı koşullarda molekül kütlesi küçük olan gaz ideale en yakındır. 3. P 1.V 1 + P.V P S.V S 4.V (V+) V 3L P X 4 atm 3L ye basınç yapıyorsa P X 5L ye Ters orantı çözülürse P X.4 atm çıkar. 1. P.V n.r.t Aynı şekilde; L 3 atm basınç yapan Y gazı 5L Py P y 1. atm 0.8x5 nx0.08x(-3+73) n 1 mol CO dir. 1 mol CO 44 gramdır. 4. Piston dengede olduğuna göre basınçları yani n V oranları eşittir. Her bölmeyi V kabul edersek n Ne n Ne 0.6 mol dür. He gazı eklenip piston yine dengeye geldiğinde yine n oranları eşit olacaktır. V n He olmalıdır. Yani 0.8 mol He o da 0.8 x 4 3. gram He demektir Delta Kültür Yayınevi

35 5. Kısmi basınçları eşit olduğuna göre mol sayıları eşittir. n C 6 0. mol H 6 30 O zaman 0. mol C 3 H X gazı 8 gram demektir. Yani 1 molü 40 gramdır. 8. n 3 enerji seviyesinde s, p ve d orbitalleri vardır, yani 0, 1 ve değerlerini alabilir. Bu durumda en fazla m -, -1, 0, +1, + olabilir. Yani m -3 ancak 3 kuantum sayısında mümkündür. 3C + XH 40 C 3 H X CH 4 16 g/mol Eşit kütleli oldukları için hepsinden 64 gram aldığımızı varsayarsak; O 3 g/mol CH 4 4n mol SO 6 g/mol O n mol SO n mol eder. III. yargı doğrudur. Kaptaki 7n mol gaz 80 mmhg basınç yaparsa n mol SO 40 mmhg n mol O 80 mmhg 4n mol CH mmhg basınç yapar. I. yargı doğrudur. Ortalama hız ise molekül kütlesiyle ters orantılı olacaktır. Yani en hızlı olan CH 4 tür. II. yargı yanlıştır. 9. Musluk açılırsa esnek balon kendini dış basınca yani 1 atm'ye eşitler. P 1.V 1 + P.V P S.V S 3.6V + 0.V 1.V S V S 18V Bunun 6V'si I. kap olduğu için balonun hacmi 1V olur. 7. N + 3H NH 3 Baş 1 mol 4 mol Tep 1 mol 3 mol mol Son 1 mol mol Başlangıçta 5 mollük basınç yapan gaz varken şimdi 3 mollük basınç yapan gaz vardır. Sabit hacim ve sıcaklıkta Pan olduğuna göre 5 molden 3 mole düşmesi %40 mol ve basınç azalması demektir. 30. Metaller e verirler yani yükseltgenme eğilimleri fazla iken indirgen özellik gösterirler. D şıkkı yanlıştır. Diğer özellikler ise metallere ait özelliklerdir. 11. Sınıf Kimya Özet

36 . DÖNEM SONU DENEME SINAVI (SAYFA 76) 1. H + 1 O H O + 4 kj I. 1 gram H 0.5 mol olduğu için 1 mol H den 4 kj ısı açığa çıktığına göre 0.5 molden 11 kj ısı açığa çıkar. II. Ayrışma için ısı gerekir o yüzden +4 kj/mol olacaktır. 4. N + O NO H 66 kj 8 gram 64 gram tepkimesi için gereken minimum değerlerdir. Eğer başlangıçta 64 er gram alsaydık yani 18 gram alsaydık 66 kj ısı açığa çıkardı. III. 6 gram H 3 mol, 3 gram O 1 mol O olacaktır, 1 mol O en fazla mol H harcar, bu tepkimeden de 4x kj ısı açığa çıkar. 18 gram 66 kj? 13, kj 5,6 gram. CH 4 + O CO + H O H 10 kkal 1 kg su 1000 gram sudur ve sıcaklığını 1 C arttırmak için gereken enerji Q m.c. T Q kal yani 1 kkal'dür. Eğer 1 mol yani 16 gram CH 4 yakılırsa 10 kkal ısı veriyorsa 1.6 gram CH 4 1 kkal ısı verir. 5. r H r Mg r Mg n Mg t mol sn 1 sn 0.15 mol 60 sn? 9 mol/dak H 9 x g/dak 18 g/dak 3. I ve III. tepkimeler ekzotermikken II. tepkime endotermik olduğu için H değeri 0'dan büyüktür. Ayrıca II. tepkimede gaz molekülleri sayısı arttığı için (I'de değişmiyor, III'de azalıyor.) düzensizlik yani tepkimenin entropisi ( S) artmıştır mol O ile 6 mol CO ile tepkimeye giriyorsa 0.75 mol O ile 0.6 mol CO oluşturur. Bu 1 dakika yani 60 saniyede olduğuna göre 1 saniyede mol/s dir. Delta Kültür Yayınevi

37 7. H Eai Eag kj dür. Tepkime ters çevrilip, ye bölünürse H kj olur. 10. T ve T 1 de her iki sıcaklıkta da eşik enerjisi değeri aynıdır. (Eşik enerjisi sadece katalizörle değişir.) T de eşik enerjisini geçen tanecik sayısı (eğrinin altındaki alan) daha büyük olduğu için T sıcaklığı T 1 den fazladır yani T de tepkime daha hızlıdır. 8. I. bilgi bize tepkimenin derecesinin olduğunu söyler. II. bilgi ise hızın O 3 e birinci dereceden bağlı olduğunu söyler, bu durumda NO ya da birinci dereceden bağlıdır. 11. Mekanizmalı tepkimelerde hızı yavaş adım belirler. Yavaş adımın aktifleşme (eşik) enerjisi ise en fazla olmalıdır. Yani bu grafikte I. adım yavaş adımdır ve hızı belirler. Katalizör yavaş adıma etki eder, eşik enerjisini düşürerek, tepkimeyi hızlandırır. 9. Katalizörler tepkimeyi başlatmaz, k sabitinin sayısal değerini değiştirerek tepkimeyi hızlandırır. H değerine etki vermez. 1. SO 3 SO + O Baş 6 mol Değ 3 mol +3 mol +1.5 mol Denge 3 mol 3 mol 1.5 mol M 0.6M 0.3M K C [SO ]. [O ] [SO 3 ] (0.6). 0.3 (0.6) K C Sınıf Kimya Özet

38 13. CO + H CO + H O Baş 0.6 mol 0.6 mol Değ x x +x +x Denge 0,6 x 0,6 x x x K C [CO]. [H O] [CO ]. [H ] 4 x (0.6 x) x 0.6 x 1. x x 1. 3x x 0.4 mol 16. X Y NK 0 C 1 atm dir. K P K C. (RT) n K P. ( ) 1 K P molün 0.4 molü ayrışıyorsa 100? % N O 4 NO 0.16M 0.M Q C (0.) K C > Q C sistem dengede değildir, ürünlere doğru denge kurulur ve NO nin derişimi artmalıdır. 17. Sıcaklık sabit olduğu için K C değeri değişmez. CO eklendiğinde sistem girenlere kayar ve CaCO 3 miktarı artar. CO nin derişimi değişmeyecektir, çünkü heterojen tepkimedir ve K sadece CO derişimine bağlı olduğu için, K nın sabit kalması için eklenen CO nin aynen harcanması gerekir. 15. Sıcaklık ile K arasında ters orantı bize tepkimenin ekzotermik olduğunu söyler. Bu durumda sıcaklık düşürülürse denge ısının olduğu ürünlere kayar. II. ve III. yargılar yanlıştır. Hacim artışı derişimleri azaltır, denge girenlere kaydığına göre girenler daha mağdurdur yani a > b dir. 18. Bir tepkime ters çevrilince K değeri 1 K olurken, tepkime herhangi bir sayıyla çarpılınca o sayı K nin üssü olarak kullanılır. Burada tepkime ters çevrilmiş ve yle çarpılmıştır. K Delta Kültür Yayınevi

39 19. I. tepkimede NO, II. tepkimede H, III. tepkimede H gazı açığa çıkar.. 100M asit 1M iyonlaşırsa? 10 4 M iyonlaşırsa 10 M X HX H + + X Baş 10 M Değ Denge ihmal K a [H+ ]. [X ] [HX] (10 4 ) (10 4 ) Tuzların hidroliz olması için zayıf asit ya da zayıf baz iyonları içermesi gerekir. CH 3 COOH zayıf asit ve HCOOH zayıf asit olduğu için I ve III. tuzlar hidroliz olur. 3. BOH B + + OH Baş 0.01M Değ x +x +x Denge 0.01 x x x K b [B+ ]. [OH ] [BOH] x 0.01 x 10 6 M [OH ] 1. ph 13 ise poh 1 yani [OH ] 0.1M dır. poh 6 ph 8 KOH 0.L 0.4M 0.08 mol K + + OH 0.08 mol [OH ] n OH n H + V A + V B V (0. + V) H SO M V H + + SO 4 0.1V mol V V 0.V 0.06 V 0.3L 300mL 4. I H (g) II H (g) III CO 3 içeren bileşikler asitlerle CO (g) açığa çıkar. 11. Sınıf Kimya Özet

40 5. Kuvvetli bir asitle zayıf bir asitin değerlikleri aynı olsa da ph değerleri ve iyonlaşma yüzdeleri farklıdır. Ancak mol sayıları eşitse eşit molde bazla nötrleşirler. 8. AgBr Ag + + Br s s K ÇÇ s s s M saf sudaki çözünürlüğüdür. 0.1M NaBr de AgBr Ag + + Br s 0.1M + s s s M 6. X Y X + + Y s s M 5.10 M 0.1M NaBr deki çözünürlüğü M'dır. Sıcaklık arttıkça sistem ürünlere kayarak çözünürlüğü arttırıyorsa çözünme endotermiktir. K ÇÇ ( ). (5.10 ) BaCO 3 için Kç 1,6 x 10 9 BaCO 3 (k) Ba + + CO 3 s s BaCl (s) Ba + + Cl [Ba + ]. [CO 3 ] Kçç (s ). s 1,6 x 10 9 ihmal 7. X 3 Y 3X + + Y 3s s s K ÇÇ (3s) 3. s K ÇÇ 7s s 4 s.10 5 M M n V 30. XY X +a + Y a Kçç s s M X Y X 1+ + Y s s 4s n mol s s M X Y 3 X Y s s 108s x 10 0 s 10 4 M II > III > I Delta Kültür Yayınevi