İnstagram:kimyaci_glcn_hoca H A 9.HAMLE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE ASİT VE BAZ DENGESİ 2.BÖLÜM. kimyaci_glcn_hoca

Transkript

1 13 H A M L E D E 9.HAMLE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE ASİT VE BAZ DENGESİ 2.BÖLÜM

2 ZAYIF ASİT VE ZAYIF BAZ İYONLAŞMA YÜZDESİ 0,1 M Kuvvetli Asit HBr 1. Her iki asit çözeltisinin hacimleri ve derişimleri eşit ise; *İyonlaşma yüzdeleri farklıdır. *H + iyon derişimleri farklıdır. * P H değerleri farklıdır. * Toplam iyon derişimleri farklıdır. 0,1 M Zayıf Asit HF *İyonlaşma Yüzdesi=İyonlaşan miktar Başlangıç Derişimi x100 *Ka değeri büyüdükçe bir asidin kuvveti artar *Kb değeri büyüdükçe bir bazın kuvveti artar. * Ka veya Kb değeri büyüdükçe asidin veya bazın ayrışma oranı (iyonlaşma yüzdesi) artar. * Ka x Kb= Ksu ve Ka x Kb= sonucuna ulaşabiliriz. * Bu bağıntı bütün eşlenik asit-baz çiftleri için geçerlidir Eşit Derişimli MONOPROTİK Asitlerde Ka sı Büyük Olan Asidin Aynı Sıcaklıkta; ASİT VE BAZLARIN SUYLA SEYRELTİLMESİ: Kuvvetli Asit Ve Baz Sulu Çözeltisine SAF SU İlavesi Yapılırsa *İyonlaşma Yüzdesi *Çözünen mol sayısı *H + ya da OH - iyonları mol sayısı.. Kuvvetli Asitlerde [H + ] derişimi ve iletkenlik ph değeri Kuvvetli Bazlarda [OH - ] derişimi,iletkenlik ve ph değeri.. H + Derişimi: Yüksektir ph değeri: Düşüktür İyonlaşma Yüzdesi: Fazladır Elektrik iltekenliği: Yüksektir. Zayıf bir asidin veya bazın ayrışma oranı asidin başlangıç derişimine bağlıdır. *Zayıf Asit ve zayıf Bazların iyonlaşma yüzdeleri başlangıç derişiminin kareköküyle ters orantılıdır. Zayıf Asit Ve Baz Sulu Çözeltisine SAF SU İlavesi Yapılırsa Zayıf asit ve bazlara saf su eklenerek hacim 2 katına çıkarılırsa [H+] ya da [OH ] derişim değerleri yarıya inmez, yarıdan biraz fazla olur. Çözünen asit ve çözünen baz mol sayısı Ancak: *İyonlaşma Yüzdesi *Asitlerde H + ve bazlarda OH mol sayısı.. *Asitlerde H + ve bazlarda OH - derişimleri *Asitlerde ph ve bazlarda ph. *Elektrik İletkenliği. *Kuvvetli Asit ve Bazlarda arı su ilavesi ph değerini 7 ye yaklaştırır.ancak bu değer 7 olamaz

3 Asetik asitin (CH 3 COOH) belli bir sıcaklıktaki iyonlaşma (asitlik) sabiti Ka =1, olup, asetik asit çözeltisinin 5 litresinde 6 gram asetik asit (CH 3 COOH) çözünmüştür. Buna göre, asidin iyonlaşma yüzdesi kaçtır? (CH 3 COOH: 60) A) 1,5 B) 1,8 C) 3 D) 4,2 E) 8,2 Çözüm HA asidinin 200 mililitrelik çözeltisinde mol H + iyonu bulunmaktadır. Asit % 1 oranında iyonlaştığına göre, HA nın başlangıç derişimi kaç mol/l dir? A) 0,01 B) 0,02 C) 0,2 D) 0,1 E) 1 Çözüm 25 0 C de hazırlanan 0,01 M lık HCOOH sulu çözeltisi ile ilgili I-pH değeri 3 tür. II-Ayrışma oranı 0,1 dir. III-OH - iyonlarının derişimi M dır IV-İyonlaşma yüzdesi %10 dur V-HCOO - iyonu için bazlık sabiti (Kb) yargılarından hangisi yanlıştır? (HCOOH için Ka= ) a) I b) II c) III d) IV e) V Asit H + 0,1 M HX 0,01 M 0,01 M HY 0,01 M Yukarıda koşulları aynı olan iki asit ile iyonlaşma sırasındaki H + derişimleri belirtilmiştir. Buna göre, HX ve HY asitleri ile ilgili; I. Her ikisi de zayıf asittir. II. İyonlaşma yüzdeleri arasındaki ilişki HY > HX tir. III. ph değerleri eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III NH 3 bazının iyonlaşma sabiti (Kb) hesaplayabimek için; I-NH 3 çözeltisinin derişimi II-Çözeltinin ph değeri III-İyonlaşma yüzdesi Niceliklerinden en az hangilerinin bilinmesi yeterlidir? a) Yalnız I bi Yalnız II c) I ve III d)yalnız III e) I,II,III Çözüm Bazlık sabiti 10 5 olan XOH'ın 0,1 M'lık 100 ml çözeltisine saf su eklenirse; I. ph değeri azalır. II. Sabit sıcaklıkta Kb değeri değişmez. III. İyonlaşma %'si artar. Yargılarından hangileri doğrudur? A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III HF(suda) H + (suda) + F - (suda) + ısı HF zayıf asidinin suda iyonlaşma denklemi verilmiştir. Buna göre HF sulu çözeltisine; I-sabit sıcaklıkta su ekleme II- Sıcaklığı artırma III-NaOH katısı ekleme Yukarıda verilen işlemlerden hangileri uygulanırsa çözeltinin ph değeri artar? a)yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) I,II ve III

4 Sulu ortamda -X %100 iyonlaşan asit - Y %1 iyonlaşan asit -Z %100 iyonlaşan baz Olarak veriliyor.buna göre 25 0 C de eşit derişimli X,Y,Z nin sulu çözeltilerinin ph değerleri aşağıdakilerden hangisinde doğru karşılaştırılmıştır? a) X>Y>Z b) Y>X>Z c) Z>X>Y d) Z>Y>X e) X>Z>Y Derişimleri eşit olan HX ve HY asitlerinden HX %1, HY ise %0,1 oranında iyonlaşıyor. Buna göre I- HX asidinin Ka değeri, HY ninkinden büyüktür. II- İki çözeltide elektrik akımını iletmez. III- HX in ph değeri, HY nin ph değerinden büyüktür. Yargılarından hangileri doğrudur? a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) I ve III e) I,Iı,III I. Suda az çözünürler. II.Suda %100 iyonlaşmazlar. III. Aynı hacim ve derişimdeki kuvvetli asit çözeltilerine göre daha düşük ph değerine sahiptirler. Yukarıdaki yargılardan hangileri bütün zayıf asitler için ortaktır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III Eşlenik bazlarla ilgili olarak; I-Proton alarak eşlenik asitlerini oluştururlar. II-Kb değerleri, eşlenik asitlerinin Ka değerlerinden küçüktür. III-Kendileri zayıf ise eşlenik asitleri kuvvetlidir. yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III NH 3 zayıf bazının sulu çözeltisine aynı sıcaklıkta; I-NH 4 Cl II-Saf su III-NaOH Maddeleri ekleniyor. Buna göre hangilerinde bazın iyonlaşma yüzdesi azalır? a)yalnız I b) Yalnız III c) I ve II d) I ve III e) II ve III Derişimi bilinen bir kuvvetli asit çözeltisine; I-Eşit Derişimli aynı asit ilavesi II-Eşit derişimli ve hacimli baz ilavesi III-Derişimi daha fazla asit ilavesi İşlemlerinden hangileri yapılırsa çözeltinin ph değeri artar? a)yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) I,II,III Yandaki kapta bulunan 0,1 M lık HF çözeltisinin hacmi sabit sıcaklıkta Saf su ilave edilerek iki katına çıkarılıyor.buna göre I-HF nın iyonlaşma yüzdesi artar II- H + iyonlarının derişimi yarıya iner III-Çözeltinin ph artar Yargılarından hangileri yanlıştır? a) Yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) I ve II e) II ve III ÇÖZÜM: 0,1 M HF(suda) CH 3 COOH in sulu çözeltisine su eklendiğinde I-CH 3 COOH ın derişimi II-OH iyon derişimi III-CH 3 COO iyon derişimi IV-İyonlaşma yüzdesi değerlerinden hangileri artar (CH 3 COOH için Ka = ) A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve IV D) I, II ve IV E) II, III ve IV 0,2 M lik 100 ml HF asiti sulu çözeltisinin ph değeri 5 tir. Buna göre HF asidi için; I. Ka değeri olur. II. İyonlaşma yüzdesi 0,005 dir. III- 100 ml 0,2 M NaOH ile artansız tepkime verir. yargılarından hangileri doğrudur? A) I, II ve III B) I ve III C) Yalnız I D) Yalnız II E) Yalnız III

5 NÖTRLEŞME *Asit ve Bazlar tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. HCl + NaOH NaCl + H 2 O *Nötrleşmede asidin H + iyonu ile bazın OH - iyonu birleşerek su oluşturur. H + (suda) + OH - (suda) H 2 O(s) *Asit ve Bazın özellikleri yok olur. *Geriye sadece elektriği ileten çözelti kalır 1- nh + = noh - ise çözeltinin ph değeri 7 olur. M A V A Z A = M B V B Z B eşitliği kullanılır. nh + > noh - Ortam Asidik ( [H + ] >[OH - ] ph<7 poh>7 ) [H + ] = nh + - noh - / V T (Vt= Çözeltilerin toplam hacmi) EŞDEĞERLİK NOKTASI:Hem asit hem bazın tamamen tükendiği hiçbirisinin aşırısı kalmadığı andır. noh - > nh + Ortam Bazik ( [OH - ] >[H + ] ph>7 poh<7 ) [OH - ] = noh - - nh + / V T (Vt= Çözeltilerin toplam hacmi) Çözüm Öz kütlesi 0,6 g/ml olan kütlece % 63 lük HNO 3 çözeltisinin 100 mililitresini tamamen nötürleştirmek için aynı sıcaklıkta 1 molar Mg(OH) 2 çözeltisinden kaç mililitre kullanılmalıdır? (HNO 3 = 63) A) 800 B) 600 C) 400 D) 300 E) 200 İki değerli bir asidin 200 gram kütlece % 32 lik çözeltisini nötrleştirmek için 200 mililitre 2,5 molar Ba(OH) 2 çözeltisi kullanılıyor. Buna göre, asidin molekül kütlesi kaçtır? A) 128 B) 80 C) 72 D) 56 E) 52 Çözüm

6 I-200 ml 2 M NaOH II-100 ml 2M Ca(OH) 2 III-200 ml 1M Al(OH) 3 Çözeltilerinden hangileri derişimi 1M olan HCl ile titre edildiğinde 400 ml HCl çözeltisi harcanarak ph=7 olan bir çözelti oluşur? a) Yalnız I b) YalnızIII c) I ve II d) I ve III e) II ve III Çözüm: 25 0 C deki 200 ml 0,06 M H 2 SO 4 çözeltisini aşağıda verilen 0,02 M lık baz çözeltilerinden hangisinin 400 ml tam olarak nötrleştirir? a)nh 3 b) Al(OH) 3 c) KOH d) Mg(OH) 2 e) NaOH ph değeri 1 olan H 2 SO 4 ün 2 litrelik çözeltisinin yeterli miktardaki NaOH çözeltisi ile nötrleşme tepkimesi sonucunda açığa çıkan H 2 O kaç gramdır? a)3,6 b)4,8 c) 6,8 d) 7,2 e) 7,4 Oda koşullarında eşit derişimli HCl ve NaOH çözeltileri karıştırıldığında karışımın ph değeri 2 olarak ölçülüyor.hcl çözeltisinin NaOH çözeltisinin hacmine oranı 11/9 olduğuna göre başlangıçtaki HCl çözeltisinin derişimi kaç molardır? a)0,4 b) 0,3 c) 0,25 d) 0,2 e) 0,1 Çözüm: ÇÖZÜM ph değeri 1 olan 5 litre HNO 3 çözeltisine hacim değiştirilmeden kaç mol katı NaOH eklenirse son çözeltinin ph değeri 12 olur? a)0,55 b) 0,60 c) 0,75 d) 0,80 e) 0,90

7 TİTRASYON *Derişimi bilinen belirli bir asit veya baz çözeltisi yardımı ile derişimi bilinmeyen bir asit veya baz çözeltisinin derişiminin indikatör kullanılarak bulunmasına titrasyon denir. *Şekle göre bürette molar derişimi bilinen baz çözeltisi vardır. *Kapta ise hacmi bilinen ve derişimi saptanmak istenen asit çözeltisi bulunmaktadır. *İndikatör renk değiştirdiği anda yani eşdeğerlik noktasında musluk kapatılır. Zayıf Asit ve Bazların kuvvetli asit ya da bazlarla karışımında ph değeri 7 olamaz.nötralleşme tamdır Ancak oluşan çözelti nötr değildir.eşdeğerlik noktası nötr anlamına gelmez. Kuvvetli Baz ve ve Zayıf asit Titrasyonun

8 1200 ml H 2 SO 4 çözeltisiyle 0,2 M baz çözeltisinin titrasyon eğrisi yukarıdaki gibidir. Buna göre, titrasyonda kullanılan bazın etki değeri kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) mililitre Ba(OH) 2 çözeltisine 0,02 molar HCl çözeltisinden damla damla ilave edilerek titrasyon yapılmaktadır. Bu olaya ait ph ilave edilen asit hacmi grafiği yukarıda verilmiştir. Çözeltinin toplam hacmi kaç mililitre olduğunda ortam nötr olur? A) 800 B) 700 C) 600 D) 500 E) 400 0,1 M 3L HCl sulu çözeltisi üç eşit hacme bölünerek I.sine 0,2 M 500 ml NaOH II.sine 0,5 M 200 ml NH 3 III.süne 1M 100mL NaCl Sulu çözeltileri ilave ediliyor. Buna göre çözeltilerin ph değerlerinde meydana gelecek değişim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I II III A)Artar Artar Artar B)Artar Artar Azalır C)Artar Azalır Artar D)Artar Azalır Azalır E) Azalır Azalır Artar 0,1 M 100 ml Mg(OH) 2 çözeltisini tam nötrleştimek için eşit derişimli ; I- H 2 SO 4 II- HCl III- HNO 3 Çözeltilerinde kullanılması gereken hacim miktarları Arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir. a) III > II > I b) I>II>III c) I>II=III d) II=III>I e) I>III>II çözüm

9 Kuvvetli Asit + Kuvvetli Baz. Tuz + Su HBr KOH KBr ANYON ve KATYON hidroliz olmaz K + Katyon Br - Anyon ph = poh=7 [H + ] = [OH - ] = ASİDİK TUZ Kuvvetli Asit + Zayıf Baz. Tuz ph < 7 poh>7 HCl NH 3 NH 4 Cl NH 4 + Katyon HİDROLİZ. Cl - ANYON HİDROLİZ : HİDROLİZ TEPKİMESİ NH H 2 O.. BAZİK TUZ Kuvvetli Baz + Zayıf Asit Tuz + Su ph > 7 poh<7 Na + Katyon HİDROLİZ. NaOH HCN NaCN : HİDROLİZ TEPKİMESİ CN - Anyon HİDROLİZ. CN - + H 2 O

10 Bromtimol mavisi boyar bir maddedir.bu boyar madde asidik ortamda sarı,bazik ortamda mavi ve nötr ortamda yeşil renk vermektedir. Buna göre; Karışım Çözelti rengi I- X + HCN Mavi II- KOH + Y Yeşil III- NH 3 + Z Sarı Çözeltileri eşit hacim ve derişimde karıştırılıyor.ve karşısındaki renk gözleniyor.buna göre X,Y ve Z maddelerinin türü aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir. (HCN:zayıf asit KOH:kuvvetli baz NH 3 : zayıf baz X Y Z a) HCl NaOH HCl b) NaOH HCl H 2 SO 4 c) NaOH HF NaOH d) HCl KOH NaOH e) H 2 SO 4 NaOH HCl Derişim ph X: 0,1 M 1 Y: 0,1 M 4 Yukarıda X ve Y maddelerinin oda sıcaklığında hazırlanan sulu çözeltilerinin molar derişimleri ve ph değerleri verilmiştir. Buna göre, aynı sıcaklıkta bulunan X ve Y çözeltileri ile ilgili; I. X kuvvetli, Y zayıf asittir. II. Y nin kuvvetli baz ile oluşturduğu tuz hidroliz olur. III. Eşit hacimleri karıştırılarak oluşturulan çözeltinin ph değeri 7 dir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Aşağıda verilen tuzlardan hangisi hem anyonu hem katyonu hidroliz olabilir? a)kf b) HCOONa c) NH 4 CN d) NH 4 Br e) NaBr NH 4 X tuzu suda çözündüğünde hidroliz olmaktadır. Buna göre ; I-Anyonu hidroliz olur II-Katyonu hidroliz olur III-25 0 C de sulu çözeltisi ph>7 dir Yargılardan hangileri kesinlikle doğrudur? a) I ve II b) Yalnız II c) Yalnız III d) Yalnız I e)yalnız I 25 0 C deki 0,2 M CH 3 COONa sulu çözeltisinin ph değeri kaçtır? (CH 3 COOH için 25 0 C deki Ka= tir.) a)11 b) 9 c) 7 d) 5 e) 3 Aynı sıcaklıkta ; I- KCl II- KCN III-NH 4 Cl Tuzları ile eşit hacimde ve derişimli sulu çözeltiler hazırlanıyor.buna göre hazırlanan sulu çözeltilerin ph değerleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisidir? (HCN için Ka = NH 3 için Kb=10-8 a) II>I>III b) I>II>III c) III>II>I d) I>III>II e)i>iii>ii

11 TAMPON ÇÖZELTİLER Az miktarda asit ya da baz eklendiğinde ortamın ph değerinin değişmesine direnç gösteren çözeltilere tampon çözeltiler Zayıf asit / Konjuge Bazı Zayıf Baz/ Konjuge Asidi Tampon Çözelti CH 3 COOH/ CH 3 COONa şeklinde veya CH 3 COOH/ CH 3 COO - şeklinde gösterilir Zayıf asit CH 3 COOH + H 2 O CH 3 COO - + H 3 O + 1.Denge Eşlenik baz CH 3 COO - + H 2 O CH 3 COOH + OH - 2.Denge ASİT EKLENİRSE; 1.Denge Sola Kayar. Bir miktar CH 3 COO - azalır. Bu durumda H + iyon değişimini minimum seviyede tutar ve ph çok az değişir. BAZ EKLENİRSE; 2.DENGE Sola kayar.ch 3 COOH miktarı azalır. Bazdan gelen OH iyonları tüketilir.ph çok az değişir. NH 3 / NH 4 Cl bazik tampona örnek olarak verilebilir Tampon çözeltiler - HNO 2 / NO 2 - HClO 2 / ClO 2 NH + 4 / NH 3 H 2 PO / HPO 4 HCO / CO 3 Tampon Olmayan Çözeltiler NaOH / NaCl HCl /NaCl HNO 3 / NaNO 3 Sağlıklı yaşam için hücre sıvılarının ve kanın belirli ph değerinde olması gerekir. Enzimler, görevlerini belirli ph değerinde yerine getirebilir. Kanın normal ph si 7,35-7,45 aralığındadır. Kanın ph sini kontrol etmek için vücut, başlıca karbonik asit/bikarbonat iyon sistemini kullanır. HCO 3 iyonunun derişimi H 2 CO 3 derişimine göre arttırılırsa kanın ph si yükselir. ph normal aralığın üzerine çıkarsa bu durum alkalidoz olarak adlandırılır. Çoğu çözünmüş CO 2 yapısında bulunan kandaki bikarbonatın (HCO 3 ) karbonik aside (H 2 CO 3 ) normal oranı 20/1 dir. Kanın ph sinin yükselmesiyle mide bulantısı ve kusma görülür. Bu oran azaldığı zaman kanın ph si azalır. Kanın ph si normal aralığın altına düştüğündeki duruma asidoz denir Kanın ph sinin düşmesiyle kalp, böbrek, şeker hastalıkları, ishal ve protein kaybı oluşur Fosfat tamponu da H 2 PO 4 /HPO 4 2 plazma proteinlerine etkiyerek kanın ph sinin sabit tutulmasına katkıda bulunur. İdrarın ph sinin 3-5 aralığında sabit kalması HPO 4 2 iyonunun tampon etkisindendir. Aşırı et tüketildiğinde idrarın ph değeri düşer. Çok fazla sebze tüketildiğinde ise idrarın ph değeri yükselir. İdrardaki tampon görevini HPO 4 2 iyonu sağlar ve ph değerini sabitleştirir.

12 I-0,4 M NH 3 ile 0,2 M HBr II- 0,2 M HCN ile 0,1 M NaOH III-0,5 M HCOOH ile 0,25 M Mg(OH) 2 Yukarıda verilen eşit hacmli çözeltiler karıştırıldığında hangi tepkimeler sonucunda tampon çözelti elde edilir? I. NH 3 NH 4 Cl karışımının oda koşullarındaki ph değeri 7 den büyüktür. II. Kuvvetli asit ile zayıf bazdan oluşan tuzun anyonu hidroliz olur. III. HF NaF karışımı asidik tampon çözeltiye örnektir. IV. Kuvvetli baz ile zayıf asitten oluşan tuzun katyonu hidroliz olur. a)yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) I,II,III Yukarıdaki ifadeler doğru (D) ve yanlış (Y) olarak I, II, III ve IV yolunu izleyerek sıralandığında aşağıdakilerden hangisi doğru olur? A) D, Y, D, D B) Y, D, Y, Y C) D, Y, D, Y D) D, Y, Y, Y E) Y, Y, D, D Tampon çözeltiler ile ilgili I-pH değerleri seyrelme ve asit/baz ilavesi ile fazla değişmez. II- Kuvvetli asit ve baz çözeltilerinden oluşur. III-Elektrik akımını iletirler. yargılarından hangileri doğru olur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III çözüm 200 ml 0,4 M CH 3 COOH çözeltisi ile 300 ml 0,2M NaOH çözeltisi karıştırılıyor. Buna göre, oluşan son çözelti için; I. Bazik bir çözeltidir. II. Asidik tampon çözeltidir. III. Nötr bir çözeltidir. IV. ph değeri 7'den büyüktür. yargılarından hangileri doğrudur? (CH 3 COOH için Ka : 1,8 x 10 5 ) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IV D) II, III ve IV E) I, II ve III 25 0 C de 0,2 M NH 3 çözeltisi ile ph değeri 9 olan tampon çözelti hazırlamak için 2L NH 3 çözeltisinde kaç mol NH 4 Cl(k) çözmelidir? (NH 3 için Kb= ) a)0,1 b) 0,2 c) 0,4 d) 0,6 e) 0,8 çözüm 25 0 C de CH 3 COOH asidi ile CH 3 COONa tuzundan hazırlanan tampon çözeltinin ph değeri 4 tür.buna göre çözeltideki CH 3 COOH molar derişiminin CH 3 COONa nın derişimine oranı kaçtır? (25 0 C CH 3 COOH için Ka tir. a)1 b)2 c) 3 d) 4 e) 5 çözüm