Dr. Aslı MAKARACI BAŞAK Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Yardımcı Doçenti. Taşınır Rehni Sözleşmesi

Transkript

1 Dr. Aslı MAKARACI BAŞAK Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Yardımcı Doçenti Taşınır Rehni Sözleşmesi

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... XI KISALTMALAR... XIX GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM TAŞINIR REHNİ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, TARAFLARI, UNSURLARI, HUKUKİ NİTELİĞİ, UYGULANACAK HÜKÜMLER VE GEÇERLİLİK ŞARTLARI I. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tanımı ve Tarafları...11 A. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tanımı...12 B. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tarafları Rehin Veren...14 a. Rehin Verenin Birden Çok Kişi Olması...15 aa. Paylı Mülkiyet veya Hak Sahipliği Halinde...15 bb. Elbirliği Mülkiyeti veya Hak Sahipliği Halinde...18 cc. Rehin Veren Eser Sahibinin Birden Fazla Kişi Olması...18 b. Rehin Verenin Borçlu Dışında Üçüncü Kişi Olması...21

3 XII 2. Rehinli Alacaklı II. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Objektif Esaslı Unsurları A. Rehin Tesis Etme Borcu Altına Girme Hususunda Tarafların Anlaşmış Olmaları...27 B. Rehin Konusunun Belirli ya da Belirlenebilir Olması Rehin Konusunun Taşınır Eşya veya Hak Olması...31 a. Rehin Konusunun Devredilebilir Bir Taşınır Eşya Olması...31 aa. Rehin Konusunun Taşınır Eşya Olması...31 aaa. İnsan Vücudu...32 bbb. Doğal Güçler...33 ccc. Uçaklar ve Gemiler ddd. Hayvanlar ve Motorlu Taşıtlar...35 eee. Para fff. Tapuya Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar ggg. Henüz Mevcut Olmayan Taşınırlar...37 hhh. Bütünleyici Parça...39 iii. Eklenti...39 bb. Üzerinde Rehin Tesis Edilecek Taşınırın Parasal Değerinin Olması cc. Taşınırın Devredilebilir Olması...41 b. Rehin Konusunun Devredilebilen Bir Hak Olması aa. Rehne Konu Olabilecek Haklar aaa. Rehin Verenin Rehinli Alacaklıdan Sahip Olduğu Alacak Hakkı...45 bbb. Sınırlı Ayni Haklar ccc. Mülkiyeti Saklı Tutma Kaydından Doğan Hak..47 ddd. Kıymetli Evraka Bağlanmamış Şirket Payları...47 eee. Sigorta Sözleşmesinden Kaynaklanan Alacak fff. Paylı Mülkiyette Payın Rehni veya Elbirliği Mülkiyetinde Tasfiye Payının Rehni ggg. Plaka ve Minibüs Hattı Rehni...53 hhh. Henüz Doğmamış Hak ve Alacaklar iii. Hakkın Kısmen Rehni...57 jjj. Ekonomik Avantajlar...57

4 XIII kkk. Fikri ve Sınai Haklar...59 bb. Rehin Konusu Hakların Parasal Değerinin Olması cc. Rehne Konu Hakların Devredilebilir Nitelikte Olması Taşınır Eşya veya Hakkın Belirli ya da Belirlenebilir Olması Taşınır Eşya veya Hak Üzerinde Rehin Tesisinin Yasaklanmamış Olması C. Teminat Altına Alınan Alacağın Belirli ya da Belirlenebilir Olması Teminat Altına Alınan Alacak Alacağın Belirli ya da Belirlenebilir Olması İlkesi III. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Sözleşmeye Uygulanacak Hükümler A. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Hukuki Niteliği İsimsiz Sözleşme Olması Borçlandırıcı İşlem Olması Tek Tarafa Borç Yükleyen Sözleşme Olması Ani Edimli Borç İlişkisi Olması Bağımsız Sözleşme Olması B. Taşınır Rehni Sözleşmesine Uygulanacak Hükümler IV. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Türleri: Özel Rehin Sözleşmesi ve Genel Rehin Sözleşmesi V. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları A. Tarafların Fiil Ehliyeti Rehin Verenin Fiil Ehliyeti a. Rehin Veren Gerçek Kişinin Fiil Ehliyeti aa. Rehin Verenin Tam Ehliyetli Olması bb. Rehin Verenin Tam Ehliyetsiz Olması cc. Rehin Verenin Sınırlı Ehliyetsiz Olması dd. Rehin Verenin Sınırlı Ehliyetli Olması b. Rehin Veren Tüzel Kişinin Fiil Ehliyeti

5 XIV 2. Rehinli Alacaklının Fiil Ehliyeti B. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Şekli ve Şekle Aykırılık Taşınır Rehni Sözleşmesinin Şekli a. Genel Olarak b. Ölüme Bağlı Hukuki İşlemde Yer Alan Rehin Tesisine İlişkin Hükmün Şekli c. Fikri ve Sınai Hakların Rehnini Konu Alan Sözleşmesinin Şekli d. Taşınmaz Olarak Ayrı Sayfaya Kaydedilmemiş Bağımsız Nitelikteki İrtifak Hakkı Üzerinde Rehin Tesisini Konu Alan Sözleşmenin Şekli e. Kayden İzlenen Sermaye Piyasası Araçlarının Rehni Şekle Aykırılığın Sonucu C. Rehin Sözleşmesi ve Genel İşlem Koşulları Yürürlük Denetimi İçerik Denetimi Yorum Denetimi İKİNCİ BÖLÜM REHİN SÖZLEŞMESİNDE SIK OLARAK RASTLANAN SÖZLEŞME KOŞULLARI I. Genel Olarak II. Taşınır Rehni Sözleşmesinde Yer Alan Sözleşmenin İfasına ve Geçerliliğine İlişkin Hükümler A. İfa Yeri ve Zamanına İlişkin Sözleşmede Yer Alan Hükümler İfa Yerine İlişkin Sözleşme Hükümleri İfa Zamanına İlişkin Sözleşme Hükümleri B. Zilyetliğin Devrine İlişkin Sözleşme Hükümleri C. Rehin Tesis Etme Borcunun Şarta Bağlı Olması

6 XV D. Alacak Üzerinde Rehinde Borçlunun İhbarına İlişkin Hükümler III. Rehin Hakkına İlişkin Sözleşme Hükümleri A. Rehin Hakkının Sırasına İlişkin Sözleşme Hükümleri B. Rehin Hakkının Süreye Bağlanması C. Rehin Hakkının Devrinin Yasaklanması D. Rehin Hakkının Şarta Bağlanması IV. Teminat Altına Alınan Alacağa ve Rehin Konusuna İlişkin Sözleşme Hükümleri A. Teminat Altına Alınan Alacağa İlişkin Sözleşme Hükümleri Rehinle Teminat Alınan Alacağın Kapsamının Belirlenmesine İlişkin Hükümler Rehinle Teminat Altına Alınan Alacağın Devrinin Yasaklanması Teminat Altına Alınan Borcun Dış Üstlenilmesine İzin Verileceğinin Kararlaştırılması B. Rehin Konusuna İlişkin Sözleşme Hükümleri Rehin Konusunun Kapsamına İlişkin Hükümler a. Rehin Konusunun Taşınır Eşya Olması Halinde b. Rehin Konusunun Hak Olması Halinde c. Rehin Konusunun Yerine Geçen Değerler aa. Sigorta Bedeli ve Ceza Koşulu bb. Rehin Konusunun Değiştirilmesi Rehin Konusunun Varlığı ve Niteliklerine İlişkin Sözleşme Hükümleri V. Rehin ile Sağlanan Teminata İlişkin Sözleşme Hükümleri A. Rehin Konusunun Değerinin Düşmesi ve Ek Teminata İlişkin Sözleşme Hükümleri B. Teminatın Azaltılmasına İlişkin Sözleşme Hükümleri C. Muacceliyet Kaydı

7 XVI VI. Rehin Verenin ve Rehinli Alacaklının Rehin Konusu Üzerinde Sahip Olduğu Haklara ve Borçlara İlişkin Hükümler A. Rehin Verenin Rehin Konusu Üzerinde Sahip Olduğu Haklara İlişkin Hükümler Rehin Verenin Rehin Konusu Üzerinde Tasarruf Etmesinin Yasaklanması Rehin Verenin Taşınıra Ulaşımı B. Rehinli Alacaklının Rehin Konusu Üzerinde Sahip Olduğu Haklara ve Borçlarına İlişkin Hükümler Rehin Konusu Malı Kullanma ve Ürünlerinden Yararlanma Hakkına İlişkin Düzenlemeler Rehinli Alacaklının Rehin Konusunu Saklama ve Onun Bakımına İlişkin Borçları ile İlgili Düzenlemeler a. Rehin Konusunun Saklanması ve Bakımına İlişkin Kural b. Rehin Konusunun Bakım ve Korunmasının Üçüncü Kişiye Bırakılması c. Rehin Konusunun Bakım ve Korunmasına İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmaları d. Rehin Konusunun Bakım ve Korunmasının Rehin Verene Bırakılması Rehin Konusu Alacak veya Hakkın Yönetimi Rehin Konusunun Mülkiyetinin Rehinli Alacaklıya Devri Rehinli Alacaklıya Rehin Konusu Üzerinde Tasarruf Etme Hakkı Tanınması a. Genel Olarak b. Alt RehinTesisi VII. Rehnin Paraya Çevrilmesine İlişkin Sözleşmeye Koyulan Hükümler A. Önce Rehne Başvurma Kuralından Feragat B. Alacaklının Rehne İkinci Derecede Başvuracağının Kararlaştırılması

8 XVII C. Sadece Rehne Başvurulabileceği Şartı D. Lex Commissoria Yasağı Lex Commissoria Kavramı ve Yasağın Gerekçesi Lex Commissoria Yasağının Tanımı ve Unsurları Lex Commissoria Yasağı Kapsamında Olabilecek İşlemler E. Özel Yoldan Paraya Çevirme Özel Yoldan Paraya Çevirmeyi Kabul Etmeyen Görüş Özel Yoldan Paraya Çevirmeyi Kabul Eden Görüş Alacağın Tahsili Yetkisinin Verilmesi F. Alacak Muaccel Olmadan Rehnin Paraya Çevrilmesi G. Paraya Çevirme Sırasının Belirlenmesi VIII. Yetkili Mahkeme, Tahkim Kaydı ve İspat Yükümüne İlişkin Hükümler A. Yetki Sözleşmesi B. Tahkim Kaydı C. İspata İlişkin Düzenlemeler ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TAŞINIR REHNİ SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ VE SONA ERMESİ I. Taşınır Rehni Sözleşmesinden Doğan Borçlar A. Rehin Verenin Rehin Tesis Etme Borcu Rehin Verenin Tasarruf Yetkisi a. Genel Olarak b. Malikin Tasarruf Yetkisinin Kısıtlandığı Haller aa. Aile hukukundan kaynaklanan kısıtlamalar bb. Önmirasçının durumu cc. Mülkiyeti saklı tutma koşulu ile satım dd. Rücu kaydıyla bağışlama ee. Haciz, iflas, konkordato hali

9 XVIII 2. Taşınır Rehni Tesis Etme Borcunun İfası a. Zilyetliğin Devri Suretiyle Rehin Hakkının Tesisi aa. Ayni Sözleşme bb. Zilyetliğin Devri aaa. Dolaysız Zilyetliğin Tesisi ile Rehin Hakkının Tesisi bbb. Dolaylı Zilyetliğin Tesisi ile Rehin Hakkının Tesisi b. Tescil ile Rehin Hakkının Tesisi aa. Hayvan Rehni bb. Sicile Tescili Zorunlu Eşya Üzerinde Rehin Hakkı c. Sözleşme ile Rehin Hakkının Tesisi aa. Alacak Rehni bb. Kaydi Sermaye Piyasası Araçlarının Rehni cc. Sınai ve Fikri Hakların Rehni dd. Art Rehin Tesisi d. Teslim Şartlı Menkul Rehninin Eleştirisi e. Taşınır Rehni Tesis Etme Borcuna Aykırılık B. Rehin Verenin Ayıba Karşı Tekeffül Borcu II. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Sona Ermesi A. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Sona Erme Sebepleri Genel Olarak Rehin Hakkının Sona Ermesi Halinde a. Zilyetliğin Sona Ermesi aa. Zilyetliğin Kesin Kaybı bb. Zilyetliğin Geçici Kaybı b. Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi B. Taşınır Rehni Sözleşmesinin Sona Ermesinin Sonuçları SONUÇ KAYNAKÇA