Deniz Ticareti Hukuku Cilt: II Gemilerin Eşya Hukuku

Transkript

1 Prof. Dr. Kerim Atamer Türk Ticaret Kanunu nu ve 6102 Sayılı Kanun u Hazırlayan Komisyonun Üyesi Deniz Ticareti Hukuku Cilt: II Gemilerin Eşya Hukuku 1. Fasikül: Giriş - Temel Kavramlar - Zilyetlik Kanuni Rehin Hakları

2 İÇİNDEKİLER (ÖZET) ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER (ÖZET)... IX İÇİNDEKİLER (AYRINTILI)...XIII KISALTMALAR LİSTESİ NİN DEVAMI...XXVII K AYNA KÇA NIN DEVA MI...XXIX Birinci Kısım GENEL HÜKÜMLER 13. Giriş... 1 I. Gemilerin Eşya Hukuku Kavramı...1 II. Yasama Süreci ve Kaynaklar...1 III. Türk Eşya Hukuku nun Özel Hükümleri Olarak Gemilerin Eşya Hukuku IV. Temel Kavramlar...31 V. Türk Gemilerinin Tescili Hakkındaki İlkeler VI. Türk Gemileri Üzerinde Kurulabilen Aynî Haklar...110

3 X 14. Zilyetlik I. Uygulanacak Hükümler II. Gemilerde Zilyetliğin Türleri III. Zilyetliğin Kazanılması IV. Zilyetliğin İşlevi V. Zilyetliğin Korunması Tescil [Bu bölümün hazırlıkları henüz devam etmektedir.] Mülkiyet [Bu bölümün hazırlıkları henüz devam etmektedir.] İkinci Kısım GEMİLER ÜZERİNDE REHİN HAKLARINA İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER Birinci Bölüm Kanuni Rehin Hakları 17. Gemi Alacaklısının Kanuni Rehin Hakkı I. Tarihçe ve Amaç II. Terim III. Uygulanacak Hükümler IV. Borçlular V. Gemi Alacakları VI. Gemi Alacaklılarına Tanınan Kanuni Rehin Hakkı

4 VII. Yalnızca Öncelik Tanınan Alacaklar: Enkaz Kaldırmaya İlişkin Kamusal Alacaklar Tersane Sahibinin Kanuni İpoteği I. Giriş II. Yasama Süreci ve Kaynaklar III. Alacaklı IV. Alacaklar V. İpotek Konusu Gemi ve Yapı VI. İpoteğin Kurulması VII. Değerlendirme XI İkinci Bölüm Gemi İpoteği [Bu bölümün hazırlıkları henüz devam etmektedir.] K AVR A M DİZİNİ Yazar ın Yayın Listesi

5

6 İÇİNDEKİLER (AYRINTILI) ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER (ÖZET)... IX İÇİNDEKİLER (AYRINTILI)...XIII KISALTMALAR LİSTESİ NİN DEVAMI...XXVII K AYNA KÇA NIN DEVA MI...XXIX Birinci Kısım GENEL HÜKÜMLER 13. Giriş I. Gemilerin Eşya Hukuku Kavramı...1 II. Yasama Süreci ve Kaynaklar...1 A. Alman Hukuku Yasama Süreci Amaç ve İlkeler...3 a. Sorunlar...3 b. Çözüm İlkeleri...5

7 XIV aa. Numerus Clausus (Sınırlı Sayı) İlkesi...5 bb. Borçlandırıcı İşlem - Aynî İşlem Ayrımı...6 cc. Gemi Sicili Kayıtlarına Güvenin Korunması...6 dd. Taşınmaz İpoteğinin Özel Hâli Olarak Gemi İpoteği...7 ee. Taşınmaz İpoteği Türlerinden Teminat İpoteği...8 ff. AlmMK [1896] Hükümlerinin Aynen Aktarılması..9 gg. İpoteğin Sigorta Tazminatını Kapsaması...10 hh. Yükselen Dereceler Sistemine Karşı Seçenek...10 ii. Yapılar Üzerinde Gemi İpoteği...11 jj. İntifa Hakkı...11 kk. Yüklenicinin Kanuni İpoteğinin Tersane Sahibine Tanınması...11 ll. Tapu Sicili Hükümlerinin Gemi Siciline Uyarlanması...12 mm. Özet Öğreti...12 a. Deniz Ticareti Hukuku Yayınları...12 b. Eşya Hukuku Yayınları...15 c. AlmMK [1896] Hükümlerine Atıf...16 d. AlmMK [1896] Hükümlerine İlişkin Kaynaklar...17 B. Türk Hukuku Ticaret Kanunu [1929] Türk Ticaret Kanunu [1956]...18 a. Hirsch in Benimsediği İlkeler...18 aa. Eski Düzenin Eleştirisi ve Gereksinimler...18 bb. Sicile Kayıtlı Gemilere Özgü Düzen...19 cc. Yeni Düzenlemenin Yeri...19 dd. Yeni Düzenlemenin Alman Kaynağı...19 ee. Yeni Düzenlemenin İsviçre-Türk Kaynağı ff. Genel Hükümlere Atıftan Kaçınma gg. Özel Hüküm Niteliği hh. Genel Hükümlere Başvuru Yolunun Kapatılması...21 ii. Numerus Clausus (Sınırlı Sayı) İlkesi...21

8 XV b. Adliye Encümeni Değişiklikleri aa. Temel İlkelere Etki bb. İsviçre-Türk Eşya Hukuku Kuralları cc. Alman Gemi İpoteği Kuralları dd. İcra Hukuku Hükümleri c. Değerlendirme Türk Ticaret Kanunu [2011] a. Gemi ve Yapı Siciline İlişkin Hükümler b. Gemi İpoteği Hükümlerine İlişkin Hazırlıklar aa. Kaynaklar ve Sistematik bb. Taşınmaz İpoteğinin Özel Hâli...27 cc. Diğer İlkeler...27 dd. TTK Komisyonu nun Görüşmeleri...29 ee. Öğreti...29 III. Türk Eşya Hukuku nun Özel Hükümleri Olarak Gemilerin Eşya Hukuku...30 IV. Temel Kavramlar...31 A. Eşya Hukuku Bakımından Gemi Niteliğinin Kazanılması ve Yitirilmesi...31 B. Geminin Hukuksal Niteliği ve Eşya Türleri İçindeki Yeri Taşınır Eşya Birleşik Eşya Gayrimisli Eşya Bölünemeyen Eşya Tüketime Tâbi Olmayan Eşya Özel Mülkiyete Tâbi Olabilen Eşya Sahipli Eşya...37 C. Bütünleyici Parça ve Eklenti Bütünleyici Parça Eklenti Hukuksal Sonuçlar V. Türk Gemilerinin Tescili Hakkındaki İlkeler... 46

9 XVI A. Yürürlükteki Tescil Seçenekleri İlke ve Kapsam Millî Gemi Sicili ( MGS )...47 a. Kuruluş...47 b. İstatistik Yapı (İnşa Hâlindeki Gemi) Sicili ( YPS ) Türk Uluslararası Gemi Sicili ( TUGS ) a. Kuruluş b. İstatistik (Lider Sicil Niteliği) Bağlama Kütüğü ( BLK ) a. Kuruluş b. İstatistik Sicile Kayıtlı Olmayan Türk Gemisi Kaldı Mı? Sicil - Kütük ile Tescil - Kayıt Terimleri...52 a. Genel Olarak...52 b. Bağlama Kütüğü nün Hukuksal Niteliği c. Sonuç B. Uygulanacak Hükümler Milletlerarası Sözleşmeler Kanunlar İhtilâfı Kuralı Yürürlük (Geçiş) Kuralları Eşya Hukuku Kuralları...58 C. Tescil İdaresi Müdürlükler ve Bölgeleri...59 a. İlkeler...59 b. Teşkilât Yapısı...61 aa. Merkez Teşkilâtı...61 bb. Taşra Teşkilâtı Yetki a. MGS ve YPS b. TUGS... 66

10 XVII c. BLK Denetim ve Sorumluluk...67 a. İdari Denetim...67 b. Yargı Denetimi...67 aa. Görevli ve Yetkili Mahkeme...67 aaa. MGS, YPS ve TUGS...67 bbb. BLK bb. Usul aaa. MGS, YPS ve TUGS bbb. BLK...70 c. Devletin Sorumluluğu...70 D. Tescil Edilecek Araçlar Gemiler...71 a. TUGS...71 aa. Tescili Mümkün Olan Gemiler...71 aaa. MGS den Nakil...71 bbb. Yurt İçinde İnşa ccc. Yurt Dışından İthal ddd. Malike İlişkin Ortak Koşullar...73 bb. İsteğe Bağlı Tescil...74 b. MGS...74 aa. Kaynak Alman Hukuku nun Işığında Türkiye de Yasama Süreci...74 aaa. Bayrak Çekme Yükümlülüğü Bakımından...74 bbb. 18 GRT Ölçüsü Bakımından...75 bb. Tescili Zorunlu Olan Gemiler...76 cc. Tescili İsteğe Bağlı Olan Gemiler aaa. Kanuni Düzenleme bbb. Yönetmelik Uyarınca Değişiklik...78 dd. Tescili Yasak Olan Gemiler...78 c. BLK...79 aa. Tescili Zorunlu Olan Gemiler...79 aaa. Yasal Düzenleme...79 bbb. Yönetmelik te Öngörülen Liste ccc. Değerlendirme...81

11 XVIII bb. Tescili İsteğe Bağlı Olan Gemiler aaa. Yabancı Gerçek Kişilerin Ticaret Dışı Gemileri bbb. Kamu Hizmeti Gemileri ccc. 2,5 Metreden Kısa Gemiler ddd. Spor Faaliyetleri İçin Kullanılan Gemiler cc. Türk Gemisi Şartı Aranır Mı? dd. Tescili Yasak Olan Gemiler ee. Tescili Mümkün Olan Gemiler d. Özet Yapılar (İnşa Hâlindeki Gemiler)...89 a. Tescili Mümkün Olan Yapılar...89 aa. Yapım Aşaması...89 bb. Türk Gemisi Şartı Aranır Mı?...89 cc. Tamamlandığında Kullanım Amacı b. İsteğe Bağlı Tescil c. Tamamlandığında Nakil E. Tescil İşlemlerinin Konusu Aynî Haklar...93 a. Mülkiyet...93 b. Sınırlı Aynî Haklar Kişisel Haklar Şerh ve İtiraz a. Alman Hukuku nda Ayrım ve Yasama Süreci aa. Giriş bb. Prusya Hukuku cc. Alman Medenî Kanunu aaa. Yasama Süreci bbb. Hukuksal İlkeler dd. İsviçre-Türk Eşya Hukuku İle Karşılaştırma b. Şerh aa. Uygulama Alanı bb. Hukuksal Sebep cc. Üçüncü Kişilere Karşı Etki

12 XIX VI. dd. Alacaklının Belli Olmaması ee. Şerhin Silinmesini İsteme Hakkı c. İtiraz d. Şerh ve İtirazın Tescili e. Şerh ve İtirazın Kalkması Cebrî İcra İşlemleri Özet Türk Gemileri Üzerinde Kurulabilen Aynî Haklar A. Mülkiyet B. Sınırlı Aynî Haklar Giriş İrtifak (Yararlanma) Hakkı: İntifa Rehin (Teminat) Hakları a. Kanuni Rehin Hakları aa. Gemi Alacaklısının Kanuni Rehin Hakkı bb. Tersane Sahibinin Kanuni İpoteği cc. Hapis Hakkı b. Sözleşmeyle Kurulan Rehin Hakları aa. Gemi İpoteği bb. Taşınır Rehni cc. Türk Gemilerine Uygulanmayan Rehinler aaa. Deniz Ödüncü Alacaklısının Rehin Hakkı.115 bbb. Ticari İşletme Rehni ccc. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Zilyetlik I. Uygulanacak Hükümler II. Gemilerde Zilyetliğin Türleri A. Eşya Üzerinde Zilyetlik B. Tek Başına ve Birlikte Zilyetlik C. Aslî ve Ferî Zilyetlik D. Dolaysız ve Dolaylı Zilyetlik

13 XX E. Zilyet Yardımcısı III. Zilyetliğin Kazanılması IV. Zilyetliğin İşlevi A. Aynî Hakların Kazanılmasında B. Aynî Hakların İspatında V. Zilyetliğin Korunması Tescil [Bu bölümün hazırlıkları henüz devam etmektedir.] Mülkiyet [Bu bölümün hazırlıkları henüz devam etmektedir.] İkinci Kısım GEMİLER ÜZERİNDE REHİN HAKLARINA İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER Birinci Bölüm Kanuni Rehin Hakları 17. Gemi Alacaklısının Kanuni Rehin Hakkı I. Tarihçe ve Amaç A. Roma Hukuku nda Versio In Rem İlkesi İlke Dayanaklar B. Alman Hukuku İlk Düzenlemeler

14 XXI II. III. IV. 2. Alman Ortak Ticaret Kanunu [1861] a. Prusya Tasarısı [1857] Yerine Hamburg Taslağı [1859] b. Gemi Alacaklarına İlişkin İlkeler aa. İki Ayrı Grup Gemi Alacağı bb. Versio In Rem Grubu cc. Sınırlı Sorumluluk Grubu dd. Kaptanın İşlemleri ee. Numerus Clausus (Sınırlı Sayı) İlkesi ff. Kanuni Rehin Hakkı gg. Gemi Alacaklarının Sırası hh. Diğer Alacaklar İle Sıra ve Zamanaşımı ii. İptal Davası jj. Donatanın Sınırsız Sorumluluğu kk. Privilegia Exigendi Alacakları c. Görüşmelerin İkinci Aşaması d. Sonuç Alman Ticaret Kanunu [1897] Gelişmeler C. Türk Hukuku İlk Düzenlemeler Türk Ticaret Kanunu [2011] Terim Uygulanacak Hükümler A. Milletlerarası Sözleşmeler B. Kanunlar İhtilâfı Kuralları Kanuni Rehin Hakkı Borçlandırıcı İşlem C. Yürürlük (Geçiş) Kuralları D. Eşya Hukuku Kuralları Borçlular A. Genel Olarak

15 XXII B. Finansal Kiralama Sözleşmesi V. Gemi Alacakları A. Numerus Clausus (Sınırlı Sayı) İlkesi B. Alacaklar Gemi Adamı Alacakları a. Terim b. Alacaklılar c. Gemi İpoteği Bakımından Değerlendirme d. Kanunlar İhtilâfı e. Somut Alacaklar aa. Ücretler ve Diğer Tutarlar bb. Ülkeye Getirilme Giderleri cc. Sosyal Sigorta Katılma Payları Kişi Zararı a. Kaynak ve Yasama Süreci b. Gemi İpoteği Bakımından Değerlendirme c. Zarar Gören Kişinin Bulunduğu Yer d. Doğrudan Doğruya İlgili Olarak e. İstemin Dayanağı f. Yolcu Taşıma Sözleşmesinden Doğan İstemler g. Sıra h. İstisnalar Kurtarma Ücreti a. Kaynak ve Yasama Süreci b. Gemi İpoteği Bakımından Değerlendirme c. Borçlu d. Ücretin Dayanağı e. Özel Tazminat Seyrüsefer Resimleri a. Kaynak ve Yasama Süreci aa. Temel Hüküm

16 XXIII VI. bb. Karantina Paraları Eklemesi cc. Yalnızca Kamusal Alacaklar b. Zaman Çarteri Sözleşmesi Haksız Fiile Dayanan Eşya Zararı a. Kaynak ve Yasama Süreci aa. Temel Hüküm bb. Yalnızca Maddi Zarar cc. Hükmün Tercümesi b. Gemi İpoteği Bakımından Değerlendirme c. Yalnızca Haksız Fiile Dayanan İstemler d. İstisnalar Müşterek Avarya Garame Payı Alacakları C. İstisnalar Deniz Kirliliği Zararı Radyoaktif Zarar Gemi Alacaklılarına Tanınan Kanuni Rehin Hakkı A. Hukuksal Nitelik B. Rehin Hakkının Konusu Kural Kaim Değerler (Surrogatlar) C. Güvence Altına Aldığı Alacaklar D. Hükümleri Öncelik a. Sıra Cetvelinde Üçüncü Sıra b. Gemi Alacaklarının Kendi Aralarındaki Sıra aa. Gemi Adamı Alacakları bb. Kişi Zararı cc. Kurtarma Ücreti dd. Seyrüsefer Resimleri ee. Haksız Fiile Dayanan Eşya Zararı Takip Devir ve İntikal

17 XXIV E. Hak Düşürücü Süre RehinMS [1993] ten Aktarılan Gemi Alacakları a. Süre b. Başlangıç c. Sürenin Korunması d. Sürenin Durması ve Kesilmesi Müşterek Avarya Garame Payı Alacakları Alacak Zamanaşımı VII. Yalnızca Öncelik Tanınan Alacaklar: Enkaz Kaldırmaya İlişkin Kamusal Alacaklar Tersane Sahibinin Kanuni İpoteği I. Giriş II. Yasama Süreci ve Kaynaklar A. Alman Hukuku Genel Hüküm: Yüklenicinin Kanuni İpoteği [1896] Özel Hüküm: Tersane Sahibinin Kanuni İpoteği [1940] Reform [2017] Hukuksal Nitelik B. Türk Hukuku Genel Hüküm: İsviçre-Türk Eşya Hukuku nun Kanuni İpoteği a. Tescile Tâbi Olmayan Kanuni İpotek b. Tescile Tâbi Kanuni İpotek aa. Yasal Düzenleme bb. Hukuksal Nitelik Özel Hüküm: Tersane Sahibinin Alman Kanuni İpoteği a. Kaynağa İlişkin Resmî Açıklama b. Gerçek Kaynak

18 XXV 3. Alman-Türk Özel Hükmünden İsviçre-Türk Genel Hükümlerine Yapılan Yollamalar a. Yasama Süreci b. Tescil aa. Tescili İsteme Hakkının Doğduğu An bb. Hak Düşürücü Süre cc. Malikin Onayı veya Mahkeme Kararı dd. Malikin Güvence Göstermesi c. Sıra d. Öncelik aa. Cebrî Satış Bedelinin Yetersiz Kalması bb. Rehin Senedinin Devri cc. Tescili İsteme Hakkı Doğduktan Sonra Yeni İpotek Kurulması e. Sonuç: Tersanecinin Kanuni İpoteğine Uygulanabilen Genel Hükümler III. Alacaklı A. Alman-Türk Deniz Ticareti Hukuku B. Türk Deniz İdare Hukuku C. Güncel Yorum D. Taşeronların ve İşçilerin Durumu E. Özet IV. Alacaklar A. Eser Sözleşmesi B. Sözleşmeden Doğan Tüm Alacaklar V. İpotek Konusu Gemi ve Yapı A. Malik B. Mülkiyet Değişikliği C. Borçlu Malikin Diğer Bir Gemisi veya Yapısı D. Tescil Yeri VI. İpoteğin Kurulması A. Birinci Aşama: Hukuksal Sebep Olarak Kanun

19 XXVI 1. Tescili İsteme Hakkının Doğduğu An Önceden Feragat Yasağı Tescili İsteme Hakkının Temliki B. İkinci Aşama: Tescil İstemi ve Malikin Onayı Tescili İsteme Hakkının Süresi a. Yollama Yapılan İsviçre-Türk Genel Hükmü aa. Süre ve Niteliği bb. Sürenin Başlangıcı cc. Korunması b. Alman-Türk Özel Hükmü Tescili İsteme Hakkının Kullanılması a. Malikin Onayı veya Mahkeme Kararı b. Sicile Şerh c. Yapım ve Onarım Devam Ederken Hak Malikin Güvence Göstermesi C. Üçüncü Aşama: Tescil İşlemi D. Tescil İşleminin Hukuksal Sonuçları VII. Değerlendirme A. Hukuksal Nitelik ve Bilimsel Sistematik B. Zımnen İlga İkinci Bölüm Gemi İpoteği [Bu bölümün hazırlıkları henüz devam etmektedir.] K AVR A M DİZİNİ Yazar ın Yayın Listesi