GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN (XBRL) MUHASEBE DENETĠM FAALĠYETLERĠNDE KULLANILMASI VE ÖRNEK UYGULAMA

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN (XBRL) MUHASEBE DENETĠM FAALĠYETLERĠNDE KULLANILMASI VE ÖRNEK UYGULAMA"

Süleiman Dinç
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 T.C. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ĠĢletme Anabilim Dalı GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN (XBRL) MUHASEBE DENETĠM FAALĠYETLERĠNDE KULLANILMASI VE ÖRNEK UYGULAMA Mukaddes Burcu COġKUN Yüksek Lisans Tezi Çorum 2011

2 GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN (XBRL) MUHASEBE DENETĠM FAALĠYETLERĠNDE KULLANILMASI VE ÖRNEK UYGULAMA Mukaddes Burcu COġKUN Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü ĠĢletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Tez DanıĢmanı Yrd. Doç. Dr. Habib AKDOĞAN Çorum 2011

4 T.C. HĠTĠT ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Bu belge ile bu tezdeki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davranıģ ilkelerine uygun olarak toplanıp sunulduğunu beyan ederim. Bu kural ve ilkelerin gereği olarak, çalıģmada bana ait olmayan tüm veri, düģünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını gösterdiğimi ayrıca beyan ederim.( / /2011) Mukaddes Burcu CoĢkun i

5 ÖNSÖZ ÇalıĢma kapsamında, uygulamadaki sürecin nasıl iģlediği ve uygulayıcılara, akademisyenlere, araģtırmacılara nasıl katkılar sağladığı gösterilmeye çalıģılıp, XBRL hakkında bilgiler verilerek ve uygulayıcılar örneklerle yönlendirilmeye çalıģılacaktır. Bu çalıģmada XBRL kavramı ve yapısı üç bölümde incelenmiģtir. ÇalıĢmanın birinci bölümünde; genel olarak XBRL kavramı üzerinde durulmuģ, XBRL yi ortaya çıkaran süreç ve tarihsel geliģimi anlatılmıģtır. XBRL nin geliģtirilmesi ve uygulamasının geniģletilmesi için dünyada çalıģma yapan kurum ve kuruluģlar ortaya konulmuģtur. Ġkinci Bölümde; XBRL yi oluģturan temel yapı taģları ve uygulama süreci anlatılmıģtır. Bu bölümde XBRL nin ana unsurlarını oluģturan spesifikasyon, taksonomi, örnek doküman ve XSL (extensible style language) dosyaları hakkında bilgi verilmiģ ve XBRL sürecinde nasıl kullanıldığı ortaya konulmuģtur. XBRL nin raporlama konusunda sağlayacağı kolaylıklar ortaya konulmaya çalıģılmıģtır. XBRL uygulaması muhasebe, denetim, vergilendirme, sermaye piyasası ve bankacılık uygulamalarına nasıl etki edebileceği tartıģılmıģtır. Üçüncü Bölümde; XBRL nin ülkemizde uygulamaya geçirebilmesi için neler yapılması gerektiği bir yol haritası ile aģama aģama anlatılmaya çalıģılmıģtır. Finansal raporların XBRL ile etiketlenmesi iki farklı örnek uygulama ile ortaya konulmuģtur. Bu çalıģmanın hazırlanmasında konuyla ilgili literatür taraması yapılmıģ, üniversitelerin konu ile ilgili fakülte ve enstitülerindeki bölüm kütüphanelerinden gerekli bilgiler toplanmıģ ve konuyla ilgili bakanlık ve kuruluģların yayınları, gazete, dergiler ve internet kaynakları taranmıģtır. ii

6 ÖZET COġKUN, Burcu Mukaddes. GeniĢletilebilir ĠĢletme Raporlama Dili (XBRL) Muhasebe Denetim Faaliyetlerinde Kullanılması Ve Örnek Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Çorum, Para ve sermaye piyasalarında güven, uluslararası yatırımların ve ekonomik geliģimin temelini oluģturmaktadır. Gerek iģletmeler tarafından sunulan finansal raporların güvenilirliğinin dünya çapında bir sorun haline gelmiģ olması ve gerekse farklı formatlarda hazırlanan finansal bilgilerin karģılaģtırılmalarında ve analiz edilmelerinde güçlüklerle karģılaģılması sebebiyle tüm dünyada kabul edilen ortak bir finansal raporlama dilinin kullanılması ihtiyacı doğmuģtur. GeniĢletilebilir ĠĢletme Raporlama Dili (XBRL: Extensible Business Reporting Language) bu çalıģmalar sonucunda ortaya çıkmıģ bir finansal raporlama dilidir. BiliĢim teknolojilerindeki geliģmeler finansal raporlama iģlemlerinde de önemli sonuçlar doğurmaktadır. Finansal raporların Ģeffaflığı ve doğruluğu konusunda piyasaların ve düzenleyici kuruluģların talepleri her geçen gün artmaktadır. Bilgisayar ve internet teknolojisi bu taleplerin karģılanmasında oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, mevcut uygulamaların bazı kısıtlamaları olduğu için yeni teknolojilere ihtiyaç duyulmaktadır. XBRL finansal raporlama konusunda mevcut uygulamaların eksikliklerini gidermek amacıyla geliģtirilmiģ olan bir elektronik dildir. Bu çalıģmada henüz çok yeni olan ve geliģtirilmesi için oldukça yoğun emek ve para harcanan XBRL elektronik finansal raporlama dili tanıtılmaya çalıģılacak ve ülkemizde uygulanması için bazı öneriler getirilecektir. dilleri. Anahtar Kelimeler: Elektronik raporlama dili, XBRL, Web tabanlı raporlama iii

7 ABSTRACT COġKUN, Burcu Mukaddes. Using to Extensible Business Reporting Language (XBRL) in Accounting-Auditing Activity. Trust in the Money and capital markets forms the basis of international investments and economic developments. The necessity of worlwide accepted common financial reporting language has occrred because of the trustworthiness problem of the financial reporting presented and the difficulty in the analysis and comparison of financial information presented in different format. Extensible Business Reporting Language (XBRL) is a financial reporting language emerging after these studies. Developments in information technologies raise significant results in the financial reporting process. The demands of the transparecy and accuracy of the financial reports is increasing day by day. Computer and the tecnology of internet have great role to the meet these demands. However, as the present applications include some limitations, because of that new tecnologies are needed. XBRL is an electronic language which developed for the resolving of shortcomings of present applications about financial reporting. In this study, we will try to explain that XBRL electronic financial reporting language, which is very new and developed with great intensive effort and spent money. After that we will try to bring out some recommendations. Key words: Electronic reporting language, Extensible business reporting language, web-based reporting language. iv

8 TEġEKKÜR Bu çalıģmanın ortaya çıkıģında değerli destekleriyle bana yön veren danıģmanım Yrd. Doç. Dr. Habib AKDOĞAN a ve her zaman yanımda olan aileme sonsuz teģekkürlerimi sunuyorum. Mukaddes Burcu COġKUN v

9 ĠÇĠNDEKĠLER ÖNSÖZ... ii ÖZET... iii ABSTRACT... iv TABLOLAR LĠSTESĠ... x KISALTMALAR... xiiii GĠRĠġ... 1 BĠRĠNCĠ BÖLÜM GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ (XBRL) VE BU KONUDA YAPILAN ÇALIġMALAR 1. GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ (XBRL) GeniĢletilebilir ĠĢletme Raporlama Dili ni (XBRL) Ortaya Çıkaran Süreç ve GeliĢimi Hiper Metin ĠĢaret Dili (HTML) GeniĢletilebilir ĠĢaretleme Dili (XML) GeniĢletilebilir ĠĢletme Raporlama Dili (XBRL) ve Anatomisi GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ (XBRL) KONUSUNDA YAPILAN ÇALIġMALAR Uluslararası KuruluĢlarca Yapılan ÇalıĢmalar XBRL International AICPA (American Institute of Certified Public Accountants) SEC (U.S. Securities and Exchange Commission) IASCF(The International Accounting Standards Committee Foundation) XBRL EU ( XBRL in Europe ) CEBS ( Committee of European Banking Supervisors ) Türkiye de Yapılan ÇalıĢmalar vi

10 ĠKĠNCĠ BÖLÜM GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN (XBRL) YAPISI, ÇALIġMA SĠSTEMĠ VE MUHASEBE FĠNANSMAN FAALĠYETLERĠNDE KULLANILMASI 1.GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠNĠ NĠN (XBRL) YAPISI VE ÇALIġMA SĠSTEMĠ GeniĢletilebilir ĠĢletme Raporlama Dili nin Yapı TaĢları Spesifikasyon Taksonomi XBRL Finansal Raporlama ( XBRL FR ) Taksonomileri Genel Amaçlı Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Taksonomisi (IFRS-GP ) US GAAP Taksonomi IFRS-GP ve US GAAP-CI Taksonomilerinin KarĢılaĢtırılması XBRL GL ( General Ledger ) Taksonomisi XBRL FR ve XBRL GL nin Taksonomilerinin KarĢılaĢtırılması Taksonomilerinin GeniĢletilebilirliği Taksonomi GeliĢtirme Süreci Örnek Doküman XSL Dosyaları ÇalıĢma Sistemi ( XBRL Süreci ) GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN MUHASEBE FĠNANSMAN FAALĠYETLERĠNDE KULLANILMASI Muhasebe Döngüsü ve Finansal Raporlama Zincirinede Kullanılması Muhasebe Bilgi Sistemi ve Geleneksel Finansal Raporlama Zinciri Finansal Raporların Sunulması Bağımsız DıĢ Denetçiler Sermaye Piyasası ve Menkul Kıymetler Borsası Maliye Bakanlığı ve Vergi idaresi vii

11 Bankalar ve Diğer Kredi KuruluĢları Mevcut Raporlama Yöntemlerinin Eksiklikleri XBRL ile Finansal Raporlama Zincirinde Ortaya Çıkacak DeğiĢiklikler Muhasebe ve Finansal Raporlamada Sağlayacağı Kolaylıklar Denetim ĠĢlemlerinde Kullanılması XBRL ve Ġç Denetim XBRL ve DıĢ Denetim Vergilendirme ve Mali Denetimde Kullanılması Banka ve Kredi ĠĢlemlerinde Kullanılması Beklenen Genel Yararlar Bilgi Üretilmesinde Maliyet ve Zaman Tasarrufu Bilgi Üretilmesi ve Ġletilmesinde Verimlilik ArtıĢı Doğru ve Zamanlı Bilgi AkıĢı Veri Toplama ve Analizde Etkinlik ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÜLKEMĠZDE GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN (XBRL) TEKNĠK VE HUKUKĠ ALT YAPISININ OLUġTURULMASI, DĠĞER BAZI ÜLKELERDEKĠ UYGULAMALARI VE ÖRNEK UYGULAMA 1.ÜLKEMĠZDE GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN TEKNĠK VE HUKUKĠ ALT YAPISININ OLUġTURULMASI GeniĢletilebilir ĠĢletme Raporlama Dili Türkiye Yerel Temsilciliğinin Kurulması Taksonomilerin OluĢturulması ÇalıĢma Gruplarının OluĢturulması Strateji ÇalıĢma Grubu Koordinasyon ÇalıĢma Grubu Taksonomi GeliĢtirme ÇalıĢma Grubu Eğitim ÇalıĢma Grubu viii

12 1.4.Meslek Mensuplarının Bilgilendirilmesi DĠĞER BAZI ÜLKELERDEKĠ UYGULAMALARI Amerika BirleĢik Devletleri Ġngiltere Avustralya Hollanda Japonya Almanya Belçika Ġspanya Ġrlanda Ġsveç ÖRNEK UYGULAMALAR Örnek Uygulama SONUÇ KAYNAKÇA EKLER ix

Benzer belgeler

GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN (XBRL) MUHASEBE DENETĠM FAALĠYETLERĠNDE KULLANILMASI VE ÖRNEK UYGULAMA

T.C. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ĠĢletme Anabilim Dalı GENĠġLETĠLEBĠLĠR ĠġLETME RAPORLAMA DĠLĠ NĠN (XBRL) MUHASEBE DENETĠM FAALĠYETLERĠNDE KULLANILMASI VE ÖRNEK UYGULAMA Mukaddes Burcu