TÜRKĠYE MUHASEBE STANDARTLARI ÇERÇEVESĠNDE ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE MUHASEBE UYGULAMALARI

Transkript

1 T.C. HĠTĠT ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ ĠġLETME ANABĠLĠM DALI TÜRKĠYE MUHASEBE STANDARTLARI ÇERÇEVESĠNDE ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE MUHASEBE UYGULAMALARI Kadir OKġAġ Yüksek Lisans Tezi Çorum 2011

2

3 TÜRKĠYE MUHASEBE STANDARTLARI ÇERÇEVESĠNDE ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE MUHASEBE UYGULAMALARI Kadir OKġAġ Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü ĠĢletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Tez DanıĢmanı Yrd. Doç. Dr. Yusuf DĠNÇ Çorum 2011

4

5

6 ÖZET OKġAġ Kadir, Türkiye Muhasebe Standartları Çerçevesinde ĠnĢaat Sektöründe Muhasebe Uygulamaları, (Yüksek Lisans Tezi), Çorum, Günümüzde nüfus artıģı beraberinde konut ihtiyacı sorununu da ortaya çıkarmaktadır. Hızlı ekonomik geliģme ve değiģmeler sonucunda iģletmelerin artan rekabet koģullarına bağlı olarak uluslararası alanda baģarılı olabilmesinde muhasebe alanında doğru tespit edilen bilgiler büyük önem taģımaktadır. ĠnĢaat iģletmeleri bu bilgileri kullanarak büyük ihalelerin maliyetlerini hesaplayarak bu ihalelere teklif vermektedirler. ÇalıĢmada inģaat iģleri çeģitlerine göre ele alınarak ve yeni Türk Ticaret Kanunu göz önünde tutularak Katma Değer Vergisi (KDV), vergilendirme ve standartlar çerçevesinde açıklanmaya çalıģılmıģtır. Anahtar Sözcükler: ĠnĢaat Muhasebesi, HakediĢ, Vergilendirme, ĠnĢaat ĠĢleri, Türkiye Muhasebe Standartları i

7 ABSTRACT OKġAġ Kadir, An Accounting Practice in Construction Sector within the Framework of Turkish Accounting Standards, (Master Thesis), Çorum, Today, populatioun growth raises the matter of housing need. As a result of the rapid economic development and changes, information which figured out correctly in the field of accounting has a great importance in success of organizations under the conditions of increased competitiveness. Constraction companies with the help of those information calculate the cost of big bids and make their offer accordingly. In the study, construction works are handled according to their types and the new Türkish Commercial Code taking to consider they are tried to be explained within the frame of Value-added Tax, taxing and standarts. Key Words: Construction Accounting, Progress Payment, Taxation, Construction, Turkish Accounting Standards ii

8 TEġEKKÜR Bu çalıģmanın hazırlanmasında her aģamada büyük desteğini gördüğüm tez danıģmanım Yrd. Doç. Dr. Yusuf Dinç e ve maddi, manevi destekleriyle beni yalnız bırakmayan çok değerli aileme teģekkürlerimi sunarım. iii

9 ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET... Ġ ABSTRACT... ĠĠ TEġEKKÜR... ĠĠĠ ĠÇĠNDEKĠLER... ĠV KISALTMALAR LĠSTESĠ... VĠĠĠ ÖNSÖZ... ĠX GĠRĠġ... 1 I. BÖLÜM ĠNġAAT ĠġLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ KAVRAMLAR VE ÖZEL ĠNġAATLARA ĠLĠġKĠN MUHASEBE STANDARTLARI 1.1. ĠNġAAT KAVRAMI ĠNġAAT ĠġLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ KAVRAMLAR ĠnĢaat ( ĠĢ ) Sahibi Müteahhit TaĢeron Ġhale Makamı HakediĢler ve HakediĢ Raporu ĠNġAAT ÇEġĠTLERĠ Medeni Kanuna Göre ĠnĢaatlar Vergi Hukukuna Göre ĠnĢaatlar ĠNġAAT VE ONARIM ĠġLERĠNĠN YAPIM USULLERĠ Emanet Usulü Ġhale Usulü ÖZEL ĠNġAATLARA ĠLĠġKĠN MUHASEBE STANDARTLARI SatıĢ Amaçlı ĠnĢaatlar Arsa KarĢılığı ĠnĢaat ĠĢleri... 9 iv

10 ĠĢletme Arsası Üzerine ĠnĢaat ĠĢleri SatıĢ Amaçlı ĠnĢaatlara ĠliĢkin Örnek Uygulama TMS-2 Stoklar Standardı Stokların Değerlemesi Net GerçekleĢebilir Değer Stokların Maliyeti Stok Maliyetlerini Hesaplama Yöntemleri Genel Yönetim Gider Payı TMS-18 Hasılat Standardı Kullanım Amaçlı ĠnĢaatlar TMS-16 Maddi Duran Varlıklar Standardı Yatırım Amaçlı ĠnĢaatlar II. BÖLÜM YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE ONARIM ĠġLERĠ 2.1. YURT ĠÇĠ YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE ONARIM ĠġLERĠ Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinde Vergilendirme Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinde ĠĢin BaĢlama Tarihi Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinde ĠĢin Bitim Tarihi Taahhüt Edilen ĠĢe Ek Olarak Yeni ĠĢlerin Eklenmesi Geçici Kabulün Yapılmaması Durumunda ĠĢin Bitim Tarihi Geçici ve Kesin Kabule Tabi Olmayan ĠĢlerde ĠĢin Bitim Tarihi TamamlanmamıĢ ĠĢlerde ĠĢin Bitim Tarihi Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinde Geçici Vergi Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinde Stopaj Yoluyla Vergilendirme Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinde KDV Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinde Damga Vergisi Kesintisi Yıllara Yaygın ĠnĢaat ĠĢlerinde Kur Farkı ve Faizlerin Vergilendirilmesi Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinde Zaman AĢımı ĠNġAAT ĠġLERĠNDE ASGARĠ ĠġÇĠLĠK UYGULAMALARI Özel ĠnĢaat ĠĢlerinde Asgari ĠĢçilik v

11 Ġhale Usulü ile Yapılan ĠĢlerde Asgari ĠĢçilik Süresinde Ödenmeyen Sosyal Güvenlik Primleri YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE ONARIM ĠġLERĠNDE MUHASEBE UYGULAMALARI YURTDIġI ĠNġAAT VE ONARIM ĠġLERĠ Yurt DıĢı ĠnĢaat Taahhüt ve Onarma ĠĢlerinde Hasılat ve Götürü Gider Yurt DıĢı ĠnĢaat ve Onarım ĠĢi Yapan Müteahhitlerin Vergi Kanunları KarĢısındaki Durumu YAPI KOOPERATĠFLERĠ VE ĠNġAAT ĠġLEMLERĠ Yapı Kooperatifleri Yapı Kooperatifine Ait Arsaların Daire KarĢılığı Verilmesi Yapı Kooperatiflerince Konut ve ĠĢyeri KarĢılığı Arsa Temin Edilmesi Yapı Kooperatiflerinde Vergilendirme Yapı Kooperatiflerinin Katma Değer Vergisi KarĢısındaki Durumu Konut Yapı Kooperatiflerine Ait Arsa Üzerine Arsa KarĢılığında ĠnĢaat Yapımında Muhasebe Uygulamaları TOPLU KONUT VEYA KENTSEL DÖNÜġÜM Kentsel DönüĢüm Yöntemleri Kentsel DönüĢüm Sürecinde Rol Alan Faktörler Türkiye de Kentsel DönüĢüm Süreci III. BÖLÜM ĠNġAAT SÖZLEġMELERĠNDE MUHASEBE UYGULAMALARI VE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ 3.1. ĠNġAAT VE ONARIM ĠġLERĠNDE KÂR VEYA ZARARIN TESPĠTĠNDE YÖNTEMLER Tamamlanma Yöntemi Tamamlanma AĢamaları Yöntemi TMS-11 ĠNġAAT SÖZLEġMELERĠ STANDARDI ĠnĢaat SözleĢme Türleri ĠnĢaat SözleĢmelerinin BirleĢtirilmesi ve Bölümlenmesi vi

12 ĠnĢaat SözleĢmesi Gelir ve Maliyetleri SözleĢme Gelir ve Maliyetlerinin MuhasebeleĢtirilmesi Sonucun Güvenilir Biçimde Öngörülmesi Durumunda MuhasebeleĢtirme Sonucun Güvenilir Biçimde Öngörülememesi Durumunda MuhasebeleĢtirme Beklenen Zararların MuhasebeleĢtirilmesi Tahminlerdeki DeğiĢikliklerin MuhasebeleĢtirilmesi Tamamlanma AĢamalarını Hesaplama Yöntemleri Tamamlanma AĢamaları Yönteminde Özellikli Durumlar Tamamlanma AĢamaları Yöntemine Göre MuhasebeleĢtirme Tamamlanma AĢamaları Yönteminde Tahmini SözleĢme Maliyetlerinin DeğiĢmesi SONUÇ KAYNAKÇA vii