LERİ. letmeciliği i Anabilim Dalı 2006

Transkript

1 SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM D M PROJESİNİN İLAÇ,ECZACILIK ve SAĞLIK SEKTÖRÜ ÜZERİNE ETKİLER LERİ Öğr.Gör. Bülent B KIRAN Ege Üniversitesi Eczacılık k Fakültesi Eczacılık İşletmecili letmeciliği i Anabilim Dalı 2006

2 Sağlık k Giderleri Neden Artıyor? Demografik Değişiklikler;ortalama iklikler;ortalama yaşam am süresinin uzaması Kronik hastalıklarda ki artış ışlar İleri-pahalı teknoloji kullanımında nda ki artış Toplumun erişilebilir ilebilir sağlık k olanaklarını kullanma düzeyindeki d artış

3 Küresel Sermaye İlaç-Sağlık k Sektöründe Nasıl Çalışıyor? Gerek ülkemizde, gerekse AB ülkelerinde;uluslararası sermaye, birleşmeler ve satın n almalar yoluyla karlı bulduğu u ilaç sektörünün hem üretim,hem de dağı ğıtım kanallarında nda ulusal ilaç üretici ve dağı ğıtıcılarını birer, birer ortadan kaldırarak,sekt rarak,sektöre re tamamen egemen olma yolunda hızla h ilerlemektedir. Dünya İlaç Pazarı nın n % 65 i i 20 Dev İlaç Şirketinin elindedir.

4 Dünya İlaç Pazarına Hakim 20 Şirket 1.Pfizer 2.GlaxoSmithKline 3.Sanofi-Aventis 4.J&J 5.Merck & CO 6.AstraZeneca 7.Novartis 8.Bristol-Myers Squibb 9.Roche 10.Lilly 46 Milyar 133 Milyon USD 31 Milyar 417 Milyon USD 29 Milyar 596 Milyon USD 22 Milyar 128 Milyon USD 21 Milyar 494 Milyon USD 21 Milyar 426 Milyon USD 18 Milyar 497 Milyon USD 15 Milyar 482 Milyon USD 13 Milyar 840 Milyon USD 13 Milyar 059 Milyon USD

5 Dünya İlaç Pazarına Hakim 20 Şirket 11.Wyeth 12.Abbott 13.Takeda 13 Milyar 021 Milyon USD 11 Milyar 462 Milyon USD 8 Milyar 538 Milyon USD 14.Boehringer Boehringer-Ingelheim 7 Milyar 667 Milyon USD 15.Schering Schering-Plough 6 Milyar 417 Milyon USD 16.Bayer 17.Novo Nordisk 18. Sankyo 19.Schering AG 20.Merck KgA 5 Milyar 529 Milyon USD 4 Milyar 848 Milyon USD 4 Milyar 255 Milyon USD 4 Milyar 171 Milyon USD 3 Milyar 907 Milyon USD

6 Global Pharmaceutical Sales Global Sales US$B Total World Market, (current US$) $298 $331 $356 $390 $427 $497 $559 $602 Growth Over Previous Year (Constant US$) 7% 11% 11% 13% 9% 10% 8% 7% *Source: IMS Health Total Market Estimates and Global Pharma Forecasts (includes IMS Audited and Unaudited Markets) All information current as of February 27, 2006.

7 Küresel Sermayenin İlaç Dağı ğıtım Kanallarını Ele Geçirme Stratejileri Çok uluslu ilaç üreticisi firmalar ile tekelleşme sürecindeki dağı ğıtıcılar arasında distribütörl rlük anlaşmalar maları yapılarak, bazı ilaçlar ların n tamamen bir kısım m tekel dağı ğıtıcıların n kontrolüne ne girmesi sağlanmaktad lanmaktadır.

8 Küresel Sermaye İlaç Sektöründe Nasıl Çalışıyor? Yerel hükümetlerle h işbirlii birliğine ine giderek kamu ilaç üretim ve dağı ğıtım m birimlerini devre dışıd bırakıyorlar; kamu eczanelerini satın n alıp p (İtalya( talya da belediye eczaneleri örneği) veya önce yüksek y ıskonto ve uzun vadelerle ilaç satıp p borçland landırdıkları serbest eczaneleri çıkmaza sokup,daha sonra anlaşmaya zorlayıp p satın n alarak Eczane Zincirleri oluşturmaktad turmaktadırlar. rlar. Ülkemizde SSK ilaç fabrikasının n ve eczanelerinin kapatılmas lması bunun başka bir örneğidir.

9 Küresel Sermaye İlaç Pazarını Nasıl l Genişletiyor? Oluşturduklar turdukları lobilerle, yerel hükümetleri h etkileyip bir çok ilacın n reçetesiz etesiz satılan ürünler grubuna (OTC) alınmas nmasını ve bu ürünlerin eczane dışıd süper marketlerde ve drog storlarda satışı ışının n yapılmas lmasını sağlamaktad lamaktadırlar. Böylece,tüketiciye daha kolay ulaşı şıp p daha çok satış yaparak karlarını artırma rma stratejisi izlemektedirler.

10 Küresel Sermaye İlaç Pazarını Nasıl l Genişletiyor? Yine, IMF,Dünya Ticaret Bankası,D,Dünya Ticaret Örgütünde karara bağlad ladıkları stratejik planlarını (patent, veri koruması, veri imtiyazı gibi dayatmaları) destekleyecek yasaları,abd,ab baskısıyla önemli pazar olarak gördg rdükleri ülkelerin yasalarına yerleştirerek ulusal firmaların rekabet gücünüg ortadan kaldırıyorlar.

11 Küresel Sermaye İlaç Sektöründe Nasıl Çalışıyor? Yasalarını değiştirmeyi başard ardıkları ülkelerde internet üzerinden tüketicilere t ulaşarak arak ilaç satışı yapan Sanal Eczaneler kurup işletmektedirler. i Böylece,daha çok satışı hedeflemektedirler.

12 Küresel Sermaye İlaç-Sağlık k Sektöründe Nasıl Çalışıyor? Küresel sermaye etkisi altına aldığı yerel hükümetlerle, bir yandan sosyal güvenlik g kapsamını genişleterek daha çok insana sağlık k güvencesi g sağlanm lanmış görüntüsü yaratıp p sistemlerinin benimsenmesini sağlarken,di larken,diğer er yandan pek çok ilaç,tetkik, tedavi hizmeti bedelinin geri ödenmesini kısıtlayıcı listelerle engelleyerek, sağlık k hizmetlerini özel sağlık k kuruluşlar larına ve özel sigortalara yönlendirmektedir.

13 Küresel Sermaye İlaç Sektöründe Nasıl Çalışıyor? Küreselleşen en ilaç üretici ve dağı ğıtıcıları için in ilacın herhangi bir sanayi ürününden nden farkı olmayıp,ila p,ilaç sadece pazarlanarak büyük b k karlar bırakmasb rakması gereken bir mal olarak görülmektedir. g

14 Türkiye İlaç Pazarının Küresel Sermaye Açısından A Önemi Nedir? Türkiye ilaç pazarı Avrupa ilaç pazarına göre g daha fazla büyüme b özelliğineine sahip olup küresel k ilaç tröstleri için i in önemli bir pazar olarak görülmektedir.

15 Growth North America growth has slowed but Japan shows a positive development US$ 170 bn US$ 266 bn Growth 2005: 5.2% Growth 2005: 7.1% US$ 60. bn Growth 2005: 6.8% Growth const $ Turkey 54% Brazil 39% China 20% Russia 17% Korea 15% Source: IMS Health MIDAS MAT Dec 2005 Preview

16 Global Pharmaceutical Sales by Region, World Audited Market 2005 Sales (US$B) % Global Sales % Growth Year-over-Year (Constant $) North America $ % 5.2% Europe Japan Asia, Africa and Australia Latin America Total IMS Audited* $ % 6.9% Source: IMS MIDAS, MAT Dec 2005 All information current as of February 27, *Excludes unaudited markets. Sales cover direct and indirect pharmaceutical channel purchases in U.S. dollars from pharmaceutical wholesalers and manufacturers. The figures above include prescription and certain over-thecounter data and represent manufacturer prices. Totals may not add due to rounding.

17 İlaç Tüketiminin Ulusal Gelire Oranı Üretici Fiyatları/GSMH (2005 yılı-abd y Doları) 1.Türkiye ABD Japonya Arjantin Kanada Brezilya Fransa Meksika Almanya İspanya 0.95

18 Türkiye 2009 Yılında Y DünyanD nyanın n En Çok İlaç Tüketen 10.Ülkesi Olacak 1.Amerika 2.Japonya 3.Almanya 4.Fransa 5.İngiltere 6.İspanya 7.Çin 8.İtalya 9.Kanada 10.Türkiye (2004 de 14.)

19 Amaç Bu araştırma, rma, Sağlıkta Dönüşüm D m Projesi adı altında gerçekle ekleştirilen uygulamaların İlaç- Eczacılık k ve Sağlık k sistemi üzerinde görülen g etkilerini saptamak ve sonuçlar ları bakımından taşı şıdığıığı anlamın n daha geniş bir perspektiften yorumlanabilmesi amacıyla yapılm lmıştır.

20 Yöntem ve Gereç Bu çalışmada; Sosyal güvenlik g kurumlarının n 2004 ve 2005 yıllarına ait ilaç harcamalarına ilişkin veriler Aynı yıllara ait ilaç,, eczacılık k ve sağlık mevzuatında yapılan yasal düzenlemelere d ait veriler Retrospektif ve kesitsel olarak incelenerek, tanımlay mlayıcı bir çalışma yapılm lmıştır.

21 Bulgular: Sosyal Güvenlik G Kurumlarının n Yılları İlaç Harcamalarının n Dağı ğılımı Sosyal Güvenlik Kurumu 2004 Yılı İlaç Harcaması (Milyar YTL) 2005 Yılı İlaç Harcaması (Milyar YTL) SSK 2.7 (60 milyon reçete) 3.5 (90 milyon reçete) Bağ-Kur Emekli Sandığı Yeşil Kart Konsolide Bütçe TOPLAM

22 Sosyal Güvenlik G Kurumlarının n Yılları İlaç Harcamalarının n Dağı ğılımı Üretici fiyatları ile 9 milyar YTL olan 2005 yılıy harcaması tüketici fiyatlarıyla yla 12 milyar YTL dir yılıy rakamlarına özellikle SSK nın eczanelere yaptığı 2-33 aylık k geriden giden ödemeler nedeniyle bu rakamların çok daha yukarıda olacağı kesindir. Bu rakamların n içinde i inde silahlı kuvvetlerin ve hastanelerin yaptıklar kları ilaç alımlar mları dahil değildir Bu alımlar mların n bedeli 1 milyar ABD dolardır.

23 Türkiye nin İlaçta Dış Ticaret AçığıA Giderek BüyüyorB yor yılında y ilaç ve diğer eczacılık ürünleri ithalatımız z 2,5 milyar dolara ulaşı şırken ilaçta ihracatın n ithalatı karşı şılama oranı yüzde 10'un altına düşerek d bu alandaki ticaret açığıa ığımız z 2 milyar dolara çıktı. Özellikle biyotek ürün pazarının n büyümesiyle b Ülkemizde,ilaç ithalatı hızla artmaktadır

24 İlaçta Kar Paylaşı şımı Nasıl l? Ülkemizde ve AB ülkelerinde ilaç fiyat oluşumu umu incelendiğinde; inde; Üreticiler: %55-70, Dağı ğıtıcılar (toptancı): ~ %10 ve Eczanelerin : %20-35 kar marjlarıyla çalışıldığı görülmektedir.

25 İlaçta Kar Paylaşı şımı Nasıl l? Günümüzde, dağı ğıtım m kanalında nda yapılanan küresel sermaye artık, kendine tanınan nan %55-70 %10 karlarla yetinmeyip,üreticilerle işbirlii birliği içinde inde gözünüg eczanelerin %20-35 arasındaki kar oranlarından ndan da pay almaya dikmiş durumdadır. r.

26 Eczane Kar Haddelerinde Göreceli G DüşüşD Yapıld ldı! Ülkemizde 2004 yılından y bu yana eczacı kar oranları giderek düşürülmektedir. d Peşin ıskontolar %10 dan 7 e 7 e düşürüldd ldü. Mal fazlaları kaldırıld ldı. İlaç fiyatına göre g kademeli kar oranları getirildi. İthal ilaçta kar oranı %20 den % 16,6 ya düşürüldü. İşletme giderleri ise giderek artmaktadır. r.

27 İlaç Dağı ğıtım m Kanalında nda Tekelleşme Dağı ğıtım m kanalında nda yer alan ve eczacı sermayesiyle kurulan Ecza Kooperatiflerinin satış ışlarında da göreceli g (%15) bir azalma söz s konusudur. Öte yandan yabancı sermayeli ortaklığ ığa a giren dağı ğıtım m kanallarının n pazardaki payları giderek artmaktadır. r.

28 Sağlıkta Dönüşüm D m Projesini Kimler Destekliyor ve İstiyor? Uluslar arası Para Fonu (IMF) Dünya Bankası Dünya Ticaret Örgütü Amerika Birleşik ik Devletleri Avrupa Birliği Çok uluslu emperyalist Şirketler Ve tüm t m bunların n ulusal işbirliki birlikçileriileri

29 Sağlıkta Dönüşüm D m Projesiyle Yapılmak istenen nedir? Devletin sağlık k hizmeti üretiminden büyük b k oranda çekilerek, sadece düzenleyici d olarak görev g yapacağı piyasada, sağlık üretimindeki kamu payının n en alt düzeye d indirmesi ve sağlık k hizmeti sunumundaki çok uluslu şirketlere ait özel sektör payının önemli ölçüde artırılmas lması.

30 Türkiye de Küresel K Sermayenin İstediği Piyasa Koşullar ulları (Dönüşüm) Nasıl l Oluşturuluyor? SSK Hastanelerinin Devri SSK İlaç Fabrikası ve Eczanelerinin Kapatılmas lması SSK lılar ların n ve Yeşil Kartlılar ların n Serbest Eczanelerden ilaç alımlar mlarının n sağlanmas lanması Tüm m Kamu Hastanelerinin Yerel Yönetimlere Y Devri Aile Hekimliği i Yasası Genel Sağlık k Sigortası Emeklilik Yaşı şının n YükseltilmesiY Bireysel Sigortacılığı ığın n Yaygınla nlaştırılması

31 Türkiye de Genel Sağlık k Sigortasına Geçildi ildiğinde inde Kaynak Sorunu Ne olacak? İşsizlik Artıyor! Gelir Dağı ğılımı Daha Bozuluyor Yoksulluk Yaygınla nlaşıyor Reel Ücretler Geriliyor Sanayii Az İşgücü Kullanıyor Kayıt t DışıD İstihdam % 50 ye Varıyor Vergi YüküY Yoksulların Üzerinde (% 75 i i Dolaylı Vergi)

32 Genel Sağlık k Sigortasına Prim Borcu olan Sağlık k Hizmetinden Yaralanabilecek mi? HAYIR HAYIR!

33 SDP Kapsamında İlaç Eczacılık Sektöründeki Uygulamalar 14 Şubat 2004 tarihli, ilaç kararnamesi ile ilaçlar ların n fiyatlandırılmas lmasında referans fiyat uygulaması başlat latılmıştır. 2) 01 Mart 2004 tarihinde reçeteli eteli olarak satılan ilaçlardaki lardaki KDV oranı %8 e indirilmiştir. 3) 14 Aralık k 2004 tarihinde kamu ilaç alım protokolü imzalanarak ilaç fiyatlarından %4 ila %11 arasında firma indirimi,% 3,5 oranında nda eczane indirimi uygulanmış ıştır.

34 SDP Kapsamında İlaç Eczacılık Sektöründeki Uygulamalar 4) 01 Ocak 2005 tarihinde reçetesiz etesiz ilaçlarda larda da KDV oranı %8 e çekilmiştir. 5) 1 Ocak 2005 tarihinde yeşil kartlılar ların ayaktan tedavilerine ait reçete ete bedellerinin serbest piyasadan temin edilmesi ve ödenmesi uygulamasına başlanm lanmıştır.

35 SDP Kapsamında İlaç Eczacılık Sektöründeki Uygulamalar 6) 10 Şubat 2005 tarihinde 4.Numaralı BÜT (Bütçe e Uygulama Talimatı) ) ile 77 etken maddede eşdeğer er ilaç uygulamasına geçilmi ilmiştir. 7)10 Şubat 2005 tarihinde SSK lılar ların n serbest eczanelerden ilaç alabilmelerini sağlayan düzenleme yapılm lmıştır.

36 SDP Kapsamında İlaç Eczacılık Sektöründeki Uygulamalar 8) 25 Mayıs s 2005 tarihinde yeşil kart sahiplerinden %20 katkı payı alınmas nması uygulamasına geçilmi ilmiştir. 9) 01 Temmuz 2005 tarihinde eşdeğer er ilaç uygulaması kapsamı genişletilerek, 77 olan etken madde sayısı 333 etken maddede eşdeğer er ilaç uygulamasına dönüştürülmd lmüştür.

37 SDP Kapsamında İlaç Eczacılık Sektöründeki Uygulamalar 10) 20 Ocak 2006 da Eczaneler hakkında Yönetmelik değişikli ikliğine ine gidilerek; havalını, otogarlar, tren garlarında eczane açılmasa lması olanaklı hale getirildi. 11) tarihinde imzalanan kamu ilaç alım m protokolüyle %2,5 olan ve 2005 te % 3,5 a çıkartılan Eczane ıskonto oranları,böylece kademeli olarak % 4,5 e e kadar yükseltilmiy kseltilmiş oldu.

38 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler SSK mensupları ve yeşil kart sahibi vatandaşlar ilaçlar larını serbest eczanelerden alabildikleri ve özel sağlık k kuruluşlar larında muayene ve tedavi olabildikleri ve bu uygulamaların n sonraki hamlelerinde uğrayacaklaru rayacakları kayıplar pların n farkında olmadıklar kları için in sistemden memnun oldular.

39 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler SSK ilaç ihalelerine girerek, perakende satış fiyatının n oldukça a altında fiyatlarla ürettikleri ve pazarladıklar kları ilaçlar ları satan, ancak, paralarını SSK dan zamanında nda tahsil edemeyen ilaç üreticisi firmalar ve toptan satıcı ecza depoları, geçmi mişe e oranla daha fazla para kazandıklar kları ve paralarını SSK ya göre g çok daha kolay tahsil ettikleri eczacılardan aldıklar kları için in sistemden memnun kaldılar. lar.

40 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler Tasarruf tedbirleri çerçevesinde evesinde baskılanan ilaç tüketimi YTL bazında; 2005 yılında, y 2004 yılına y göre %7,5 oranında nda artarken, kutu bazında %45 oranında nda artmış ve bu satış ışlar eczaneler üzerinden gerçekle ekleştirilerek üretici ve toptan satıcılar ların n karlılıklar kları artırılırken, rken, finansal ve işletme yükü y (bürokratik işlemler, i kırtasiye k ve en önemlisi tahsilât yükü) y ) eczanelere devredilmiş oldu.

41 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler Perakende ilaç satışı kutu bazında % 45 arttı. Ancak Eczanelerin ekonomileri; Fiyat indirimleri Geri ödemelerdeki gecikme sorunları Kesilen avanslar İade bile edilmeden ödenmeyen reçete ete bedelleri nedenleriyle bozuldu.

42 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler Bu uygulamalardan sonra eczane işletmeleri i gerçek ek anlamda karlılıklar kları düşen, buna karşı şın iş yükleri ve finansal yükleri y giderek artan kurumlar haline gelmişlerdir. lerdir. İflas ödeme çıkmazına giren eczaneler, ipotekle yaptıklar kları bu işlemlerden i dolayı dağı ğıtım kanallarının n ellerine geçmi miştir. Dağı ğıtım m kanalları böylece büyük b şehirlerdeki çok sayıda eczanenin bu yolla gerçek ek sahibi konumuna geçmi mişlerdir.

43 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler Dağı ğıtım m kanalarının n ellerindeki bu gizli zincir eczaneler,2006 yılıy içinde inde 6197 sayılı eczacılar ve eczaneler hakkındaki kanunda yapılacak düzenlemeyle resmiyete kavuşarak arak yasal zincir eczaneler haline getirilmesi planlanmaktadır.

44 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler 20 Ocak 2006 tarihinde havaalanı,, otogarlar, tren garlarında eczane açılabilir a hale getiren yönetmelik değişikli ikliği yapılarak bu alanlarda büyük k sermayenin kullanımına na açılma lmıştır.

45 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler Resmi hastaların n ve özellikle SSK lı hastaların özel hastanelerde muayene ve tedavi olmalarını sağlayacak düzenlemelere d gidilmesiyle 2005 yılında özel sağlık k sektörü ciro bazında %100 ü ün üzerinde bir büyüklb klüğe e ulaşmış ıştır.

46 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler Genel Sağlık k Sigortası : Öncelikle tüm t m vatandaşlar sigortalı yapılacak, süreç içinde inde genel sağlık k sigortası sisteminin kaynak yetersizliğini ini gerekçe e gösterilerek, g pek çok tedavi, tıbbi t girişim, im, ortez, protez ve farmasötik ürünlerin bedeli ödenmeyecek negatif listelere alınacak ve vatandaşlar ların n bu hizmetleri alabilmeleri için i in ek maliyetler ödemek zorunda bırakb rakılacaklardır. r.

47 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler Ek maliyetler ; sağlık k giderlerine katılım m paylarının n artırılmas lması, bedeli ödenmeyen sağlık-ila ilaç harcamaların doğrudan hasta tarafından karşı şılanması özel sağlık k sigortası poliçelerine ödenecek primler olarak karşı şımıza çıkarılacaktır. (Bu yönde y ki gazete ilanları şimdiden başlam lamıştır)

48 Uygulamaların n Sonuçlar ları ve Gelecek Perspektifler SONUÇ: SD projesi tüm t m sağlık, ilaç ve eczacılık k hizmetlerinin büyük k sermayeye açılımınıa sağlayan, sağlığı sosyal bir devlet hizmeti olmaktan çıkartıp, alınıp satılan bir meta haline dönüştüren, d vatandaşı müşteri, sağlık çalışanlarını da büyük b sermayenin emrindeki emekçiler konumuna getiren bir proje olduğu u yönündeki y ndeki savları doğrulayan bir görüntg ntü ortaya koymaktadır

49 SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM D M PROJESİNİN İLAÇ,ECZACILIK ve SAĞLIK SEKTÖRÜ ÜZERİNE ETKİLER LERİ Teşekkürler Öğr.Gör. Bülent B KIRAN Ege Üniversitesi Eczacılık k Fakültesi Eczacılık İşletmecili letmeciliği i Anabilim Dalı 2006