manlık San. Ve Tic. LTD. ŞTİ. Cumhuriyet Bulvarı No:140/1 Işı şık k Apt. K:4 D:7 (35210) safety@ergonisguvenligi

Transkript

1 RİSK DEĞERLENDİRME RME VE ANALİZİ EĞİTİMİ ERGON İş Güvenli venliği i Sistemleri Mühendislik Özel Eğitim Danış ışmanl manlık San. Ve Tic. LTD. ŞTİ. Cumhuriyet Bulvarı No:140/1 Işı I şık k Apt. K:4 D:7 (35210) Alsancak - İZM ZMİR / TÜRK RKİYE Telefon: Fax: safety@ergonisguvenligi ergonisguvenligi.com Website: ergonisguvenligi.com

2 EĞİTMEN GÖKSEL SARI İnşaat Mühendisi A sınıfı İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıİş Müfettişi ( ) Philip Morris International PMI HSE Engineer ( ) ERGON İş Güvenliği Sistemleri LTD. ŞTİ. Gn. Md. ( Halen )

3 MODÜL 4 RİSK DEĞERLENDİRME VE ANALİZİ ( RDA )

4 RDA TANIM Yasal bir gereklilik olmasının dışında risk değerlendirme ve analizi potansiyel olarak kayba yol açan durumları tespit etmekte ve bunların üzerinde kontrol kurmakta etkili bir yöntemdir. Kesin bir bilim değildir. Ancak birçok bilim dalının bir arada kullanıldığı sistematik bir yaklaşımdır. Risk değerlendirme, kayıpları en aza indirmek ve bütün iş ortakları ve çalışanların ihtiyaçlarını tatmin etmek için gerekli olan kaynakları korumak ve artırmaya yönelik proaktif bir yönetim aracıdır. Kullanılacak olan RDA lerinin gerçekçi, ölçülebilir, zaman limitli, gelişim ve güncelleme yeteneği olmalıdır.

5 RDA GELİŞİM 1 RDA potansiyel tehlikeleri tespit etmek ve herhangi bir faaliyet ile ilintili riskleri değerlendirmek için gerekli bir çerçeveyi sağlamakta çok faydalı ve önemli bir araçtır. RDA kullanımı daha tehlikeli sanayilerde (nükleer, petrol, kimya vb) çok uzun zamandan beri yerleşmiş bir uygulamadır. Bu durum risk değerlendirmelerinin daha az tehlikeli sanayilerde kullanımına yol açmıştır. Sonuç olarak son zamanlarda risk değerlendirmesi, çok sayıda organizasyon ve sanayi için, eğitim ve tatbikatın tabi, rutin bir unsuru haline gelmiştir.

6 RDA GELİŞİM 2 Risk analizi sebeplerin, risklerin ve etkilerin tespit edilmesini içermektedir. Risklerin, büyük olasılıkla maliyet nedenleri yüzünden, uygun bir şekilde kontrol edilemediği yerlerde, örneğin sigortacılara mali risklerinin üçüncü bir tarafa transfer edildiği bir mekanizma sağlamaktadır. Bu elbette ki, riske maruz kalanları korumak adına alınan kontrol yöntemi değildir.

7 RDA GELİŞİM 3 Bu kaza soruşturması yoluyla reaktif olarak, ya da risk değerlendirmesinin kullanılması yoluyla proaktif olarak yerine getirilebilir. Risk değerlendirmesi, zarara yol açabilecek olayların ya da faaliyetlerin tespit edilmesine, ilgili risklerin değerlendirilmesine, yani meydana gelme olasılıklarının ya da olabilirliklerinin, ve de ilgili sonuçların şiddetinin değerlendirilmesine imkan sağlar.

8 RDA Mevzuat TC 4857 sayılıiş Kanunu Madde:77-78 ve Yukarda belirtilen Yönetmelikler gereği Risk Analizlerinin yapılması yasal bir yükümlülüktür.

9 RDA Mevzuat TC YERALTI VE YERÜSTÜ MADEN İŞLETMELERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ (21/2/2004 tarihli,25380 sayılı Resmi Gazete) 9 Aralık 2003 tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ- Madde:6 ( Halen durdurulmuştur) 26 Aralık 2003 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve yürürlüğe giren PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN ÇALIŞANLARIN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK-Madde:6&7 26 Aralık 2003 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK-Madde:9 Gereği

10 RDA Mevzuat TC 11 Şubat 2004 Tarihli Resmi Gazete - Sayı: ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ Madde:7 Gereği İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ Madde:3-b 23 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazete - Sayı: Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Madde:5 23 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazete - Sayı: GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ Madde:6 23 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazete - Sayı: TİTREŞİM YÖNETMELİĞİ Madde:6

11 EU Directives Machinery Directive 98/37/CE Electromagnetic Compatibility D 89/336/CEE Low Voltage Directive 73/23/CEE Safety of Machinery EN 292 Emergency Stop EN 418 Electrical Equipment of Machines EN EMC Emission Standard EN EMC Immunity Standard EN Risk Assessment EN 1050

12 Ohsas İSG Yönetim Serisi Tehlikenin saptanması, risklerin belirlenmesi ve risk kontrolü için planlama PUKÖ DÖNGÜSÜ

13 PLANLA İş Sağlığı ve Güvenliği açısından amacın belirlenmesi ( neyi başarmak istiyoruz, nerede, ne zaman ) Mevcut durumu analiz etme Hedeflerin belirlenmesi Kayıtların analizi Tehlikelerin Belirlenmesi Risk değerlendirme metodlarının belirlenmesi Detaylı plan hazırlaması ( uygulama planı ) İç talimatlar hazırlama

14 UYGULA Riskleri Değerlendirme Risklerin kabul edilebilir olup olmadığına karar verme Kontrol Önlemlerinin seçimi ve uygulaması Her bölümdeki İlgili kişileri bilgilendirme, eğitme ve katılımını sağlama Faaliyet planını izleme ve gerçekleştirme Uygulama sonuçlarını yakın takip etme

15 KONTROL ET Hedef veya hedeflere ulaşıldı mı? İç talimatlar ve yönergeleri gözden geçirme Olası sapmaları tespit etme ve kaydetme İlgili kişileri bilgilendirme

16 ÖNLEM AL Kalıcı bir denetleme sistemi kurma Etkili önlemleri standartlaştırma Gerekli eğitim ve yönlendirmeleri sağlama

17 RDA TEMEL PRENSİPLER Risk değerlendirmesi içinde bir dizi terimler, akronimler, teknikler, bilgisayar modelleri, modüller ve yasal görevler yer almaktadır. Buna rağmen temel prensipler aynıdır ve unutulmamalıdır; Tehlikelerin tespit edilmesi ve tehlikeli olayların analiz edilmesi Bu olayların ilgili sonuçlarının ya da olasılıklarının tespit edilmesi ve analiz edilmesi İlgili risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi Riskin ilerlemeci bir şekilde azaltılması için uygun kontrollerin tespit edilmesi Etkili izleme ve gözden geçirme için bir temelin oluşturulması

18 RİSK = OLASILIK x ŞİDDET

19 NİCELİKSEL RİSK ANALİZİ Bu tip RDA, söz konusu risklerin sayısal değerlerini üretir ve özel olarak belirtilmiş risk kriterleri karşısında sonuçları değerlendirmeye alır. Hazop, FMEA, FTA, PrHA (Semi), PHA vb

20 NİTELİKSEL RİSK ANALİZİ Bu tip RDA, söz konusu risklerin mantıksal senaryo değerlerini üretir ve yaşanmış benzer risk olayları karşısında sonuçları değerlendirmeye alır. ( Örnek, What-if method )

21 GENEL RDA Genel ya da grupla ilgili bir değerlendirme, değişen tip ve şiddetteki ayrı ya da farklı risklerin bir kombinasyonu tarafından ortaya konan bütünlükçü risk değerlendirmesi anlamına gelmektedir. ( Final Makro RDA )

22 RDA Metodolojileri Preliminary Hazard Analysis (PrHA) Process Hazard Analysis (PHA) What-If Analysis Checklist Cause-Consequence Analysis Event Tree Analysis Failure Modes & Effects Analysis (FMEA) Failure Modes, Effects and Criticality Analysis (FMECA) Fault Tree Analysis (FTA) Hazard & Operability Analysis (HAZOP)

23 RDA Metodolojileri Potansiyel tehlike ve işletilebilirlik analizi (HAZOP) Bu, potansiyel tehlikelere ve işletme problemlerine sebep olabilecek yolları tahmin etmek üzere kimya sanayinde sıklıkla kullanılan bir sistematik beyin fırtınası tekniğidir. Bir HAZOP mevcut bir proses üzerinden yerine getirilebilir fakat genelde tasarım aşamasında kullanılmaktadır. Hata modu ve etki analizi (FMEA) Bu, emniyet yönetim kullanımına uyarlanmış bir kalite yönetimi aracıdır. Teknik tüm hata formlarının tespit edilmesini ve etkilerinin göz önüne alınmasını gerektirmektedir. Hata ağacı analizi ( ETA ) Bu teknik sadece potansiyel tehlike tespit aracı olmaktan ziyade bir risk analizi aracıdır. Bu teknik, ana olay dan (ya da kazadan) geriye doğru çalışmayı ve sebeplerin tüm olasılıklarını ve bu sebepleri çevreleyen faktörleri tespit etmeyi içermektedir.

24 RDA Metodolojileri Ön Tehlike Analizi ( PrHA ) Ön tehlike analizi, tesisin son tasarım aşamasında yada daha detaylı çalışmalara model olarak kullanılabilecek olan hızla hazırlanabilen kalitatif bir risk değerlendirme metodolojisidir. Bu yöntemde olası sakıncalı olaylar önce tanımlanır daha sonra ayrı ayrı Olarak çözümlenir. Her bir sakıncalı olay veya tehlike, mümkün olan düzelmeler ve önleyici Ölçümler formüle edilir. Bu metodolojiden çıkan sonuç, hangi tür tehlikelerin sıklıkla ortaya çıktığını ve hangi analiz metotlarının uygulanmasının gerektiğini belirler. Tanımlanan tehlikeler, sıklık/sonuç diyagramının yardımı ile sıraya konur ve önlemler öncelik sırasına göre alınır.

25 İŞYERİ DATABASE YASAL COĞRAFİK BİNA/TESİS PERSONEL ENERJİ MAKİNA/EKİPMAN HAM VE ARA MADDE KİMYASALLAR VE TEHLİKELİ MADDELER MAMUL MADDE VE ÜRÜN DEPOLAMA NAKLİYE

26 İŞLETME DATABASE ORGANİZASYON ŞEMASI GÖREV YETKİ VE SORUMLULUK TANIMLARI STANDARTLAR VE KODLAR / PARAMETRELER İŞ AKIŞ ŞEMALARI İŞ METODLARI - TALİMATLARI İŞLETME/BAKIM/YEDEK PARÇA MANUELLERİ KAZA/HASAR KAYITLARI İŞTEN KALMA KAYITLARI ( absenteism) İŞE ALIM VE ÇIKIŞ KAYITLARI ( turn-over) BAKIM/ONARIM VE ARIZA KAYITLARI TEST VE ANALİZ KAYITLARI RESMİ VE BAĞIMSIZ DENETİM KAYITLARI MODİFİKASYON VE DEĞİŞİKLİK YÖNETİM KAYITLARI

27 MAKRO RDA İşyeri ve İşletme Vaziyet Planı üzerinde yapılır. Kesin ve doğrulanmış değildir Sadece RDA uygulaması için bir yol haritası sağlar Mikro RDA tamamlandığında gerçek ve mevcut durumu yansıtan RDA haritasına dönüşür

28 RİSK BOYUTLARI İŞ DURUŞU YASAL PARA CEZALARI İŞ KAZALARI MESLEK HASTALIKLARI ÇEVRESEL ETKİLER YANGIN PATLAMA SİVİL GÜVENLİK OLAYLARI Sabotaj Grev/Toplu İş Bırakma Hırsızlık/Yolsuzluk Sanayi Casusluğu/İçten Ticaret Kriminal suçlar

29 RİSK BOYUTLARI DOĞAL AFETLER Deprem Salgın Hastalık Sel/Su Baskını Erozyon Kuraklık Savaş/Darbe Ambargo/Ekonomik Kriz

30 RDA TAKIMI Sürekli İSG Uzmanı Yetkili Yönetici/Amir/Şef/Mühendis Yetkili Operatör/Teknisyen/Formen Yetkili Bakımcı/Temizlikçi/Destek Elemanı Geçici/Destek Planlamacı Finans/Satınalma İnsan Kaynakları / Personel İşyeri Hekimi