AVRUPA BİRLİĞİ SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ VE NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANI

Transkript

1 AVRUPA BİRLİĞİ SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ VE NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANI Genel Bakış ve Yeraltısuyu Açısından Değerlendirme Özlem YİĞİTLER Nisan 2015

2 SÇD GENEL BAKIŞ Kirliliğin önlenmesi ve azaltılması, sürdürülebilir su kullanımının teşvik edilmesi, sucul ekosistemlerin korunması, sucul ve karasal ekosistemlerin durumunun iyileştirilmesi, taşkın ve kuraklığın etkisinin azaltılması işlevlerini gören ve sonuçta kıta içi suların yüzey sularının, geçiş sularının, kıyı sularının yer altı sularının korunması için bir çerçeve oluşturmaktadır.

3 SÇD TEMEL ÖZELLİKLER-I Nehir havzalarının ve nehir havza bölgelerinin tanımlanması ve yönetimi Su kütleleri Suyun entegre yönetimi Kıta içi, geçiş, kıyı suları ve yeraltısuları Karakterizasyon, insan aktivitelerinin etkisinin gözden geçirilmesi ve izleme Mevcut veriler, başlangıç noktası ve düzenli izleme Ekonomik analiz Su hizmetlerinin maliyetinin karşılanmasının esasları

4 SÇD TEMEL ÖZELLİKLER-II Nehir havzasının entegre şekilde planlanması ve çevresel hedeflere ulaşmayı sağlayan önlemlerin belirlenmesi -Nehir havzası bölgesinin ve çevresel hedeflerin tanımlanması Karakterizasyon, izleme and ekonomik analiz Muafiyetler Hedeflere ulaşmak için su kütlesi seviyesinde alınacak önlemleri içeren önlemler programı Halkın katılımı

5 SÇD MADDELERi Madde 1- Amaç Madde2- Tanımlar Madde 3- Nehir Havzası Sınırı Madde 4- Çevresel Hedefler Madde 5- Karakterizasyon Madde 6- Korunan Alanlar Madde 7- İçme Suyu Koruma Alanları

6 SÇD MADDELERi Madde 8 - İzleme Madde 9- Ekonomik Analiz Madde 10- Emisyon Kontrolü/Limit Değerler Madde 11- Önlemler Programı Madde 13 Nehir Havzası Yönetim Planları Madde 14 Halkın Katılımı Madde 16- Öncelikli Maddeler Madde 17- Yeraltısuları

7 SÇD TEMEL HEDEF 2015 yılına kadar veya gerekçelendirmeye bağlı olarak en geç 2027 yılına kadar tüm su kütleleri için miktar ve kalite açısından iyi su durumuna ulaşılmasını amaçlar.

8 İYİ SU DURUMUNA NASIL ULAŞILACAK? SÇD her bir nehir havzası Nehir havzası Yönetim Planı (NHYP) nin hazırlanması koşulunu getirmektedir. NHYP nın hazırlanması süreci uzun süreli bir veri toplama, yorumlama, planlama ve paydaş katılımı süreci gerektirmektedir.

9 İYİ SU DURUMUNA NE ZAMAN ULAŞILACAK? AB Komisyonu ile müzakereler: a. Uyumlaştırma b. Uygulama ile ilgili perspektif Nehir Havzası Yönetim Planı Türkiye? Nehir Havzası Yönetim Planı Nehir Havzası Yönetim Planı AB Üye Devletlerinin pek çoğu iyi su durumuna 2027 yılına kadar ulaşacaktır Her bir su kütlesi için Muafiyetler Nehir Havzası Yönetim Planı İyi su durumuna ulaşmak için son tarih

10 NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANI (NHYP) 5 kilometretaşı Nehir Havzasının Sınırı Nehir Havzasının Karakterizasyonu Önemli Su Yönetimi Konuları Raporu Önlemler Programı Nehir Havzası Yönetim Planı

11 NEHİR HAVZASININ SINIRI Nehir havzası yüzeyde kalan tüm yağmur suyunun bir dizi dere, nehir ve/veya göller aracılığıyla tek bir nehir ağzı, haliç ya da delta üzerinden denizle buluştuğu alana verilen addır. Nehir havza bölgesi ise, bir ya da birden çok komşu nehir havzasının, nehir havza yönetiminin ana bölümü Madde 3(1) altında tanımlanmış, havza ya da havzaların ilgili oldukları yeraltı ve kıyı sularının bulunduğu alana verilen addır. Büyük Menderes Nehir havzası

12 NEHİR HAVZASININ KARAKTERİZASYONU Karakterizasyon Raporu Madde 5 Giriş Nehir havzasının genel karakterizasyonu Yüzey sularının karakterizasyonu Yeraltı sularının karakterizasyonu Korunan alanlar Baskı ve etkilerin analizi Ekonomik Analiz Veri boşlukları ve belirsizlikler Sonuçlar ve ilerki adımlar Kaynakça Karakterizasyon haritalarının listesi

13 Nehir Havzasının Genel Karakterizasyonu İdari-kurumsal; Doğal; Sosyo-ekonomik

14 YÜZEY SUYUNUN KARAKTERİZASYONU Yüzey suyu kategorileri; Tipoloji tanımlaması (metodoloji ve kriter); Su kütlelerinin belirlenmesi (metodoloji ve kriter); Su kütlelerinin listesi; Referans koşullar; Yapay ve ağır bir şekilde bozulmuş su kütlelerinin öncelikli olarak belirlenmesi; Veri boşlukları ve belirsizlikler

15 YERALTISULARININ KARAKTERİZASYONU Yeraltı suyu akifer tipleri (Hidro)jeolojik karakteristikler Su tutma alanının üzerini kaplayan katmanlar Besleme yön ve oranı Yeraltı suyunun kimyasal yapısı Yeraltı suyu kütlelerinin belirlenmesi ve gruplanması Karasal ekosistemleri besleyen yeraltı su kütleleri Veri boşlukları ve belirsizlikler

16 KORUNAN ALANLAR İçme suyu çekimi için kullanılan alanlar (SÇD + İçme Suyu Direktifi) Ekonomik öneme sahip türlerin korunması için ayrılmış alanlar (Yumuşakça ve Tatlısu Balıkları Direktifler) Rekreasyonel sular (Yüzme suyu Direktifi) Nutrient-hassas alanlar (Nitrat + Kentsel Atıksu Direktifi) Habitat ve türlerin korunması için ayrılmış alanlar (Kuş + Habitat Direktifleri) Korunan alanların hedeflerinin değerlendirilmesi Veri boşlukları ve belirsizlikler

17 BASKI VE ETKİLERİN ANALİZİ Noktasal kirlilik kaynakları(kentsel + Sanayi + Tarım); Yayılı kirlilik kaynakları (Kentsel + Sanayi + Tarım); Su çekimi ve akış düzenlemeleri; Hidro-morfolojik değişimler; Diğer insan baskısı ve etki analizleri; Tüm baskılardan etkilenen su kütlelerinin özeti; Yüzey ve yeraltı sularına etkiler; Genel eğilimler ve gelecekteki baskılar Veri boşlukları ve belirsizlikler

18 EKONOMİK ANALİZ Su hizmetleriyle ilgili hacim, ücretler ve masrafların değerlendirilmesi; Öngörülen yatırımlar da dahil olmak üzere ilgili yatırımların değerlendirlimesi; Su kullanımı ile ilgili, Önlemler Programına dahil edilecek, en maliyet-etkin tedbirler kombinasyonuyla ilgili uzman değerlendirmesi Kim Öder?

19 BOŞLUK ANALİZİ KARAKTERİZASYON RAPORU NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANI GEREKLİLİK B O Ş L U K MEVCUDİYET

20 ÖNEMLİ SU YÖNETİMİ KONULARI SÇD nin çevresel hedeflerine ulaşmasını riske atabilecek olan baskılardır. Konuların sebepleri şunlar olabilir: Devam eden insan aktiviteleri (örn. tarım, endüstri); Geçmiş insan aktiviteleri (örn. terk edilmiş madenler, kirlenmiş alanlar); Yeni gelişmeler (örn. gelecekteki altyapı projeleri). Konular belirlerken: Sorunlar tayin edilir Sorunlar önceliklendirilir Sorunlar gruplandırılır Olası çözümler üzerinde durulur.

21 ÖNLEMLER PROGRAMI Yasal Düzenleme Temel Tedbir: Direktifler Ekonomik araçlar Gönüllü düzenlemeler Destekleyici Tedbirler Diğer destek

22 NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANI Nehir havzası bölgesinin genel karakterizasyonu Yüzey ve yeraltı suları üzerindeki baskı ve etkiler (noktasal ve yayılı kaynaklar, su çekimi, hidromorfolojik baskılar,...) Korunan alanlar (içme suyu kaynakları, önemli sucul türler, yüzme ve rekreasyonel sula, nutrien-hassas alanlar, habitat koruma) İzleme ağları (yüzey suyu, yeraltı suyu ve korunan alanlar) Çevresel hedefler Ekonomik analiz Önlemler Programı Diğer program ve yönetim planlarının kaydı Halkın bilgilendirilmesi ve danışma süreçlerinin özeti Yetkili kurumların listesi İletişim noktaları (kaynak belgeler ve diğer prosedürler)

23 İZLEME Su kalitesi izleme sistemleri geleneksel olarak fiziksel ve kimyasal parametrelere dayanır. Ancak, zamanla, bu parametrelerin su kalitesinin statüsünü sadece örneklerin alındığı zamana bağlı olarak verir ve su kalitesini daha kesin bir biçimde değerlendirmek için sucul organizmaların da izlenmesi gerektiği alnaşılmıştır. Sucul ekosistemin bir parçası olan organizmalar, habitatlarındaki her tür değişimi, sayılarındaki, görünüşlerindeki ve bazı türler için göç paternlerindeki değişimle kolaylıkla ortaya koyabilmektedir. Belli bir nehir, göl, geçiş suyu, kıyı suyundaki balıklar, makro-omurgasızlar, algler ve bitkilerin, varlıkları, bollukları, yapıları ve bazı türler için göç paternleri o su kütlesinin su kalitesi için en sağlam bilgiyi sağlamaktadır.

24 İZLEME TÜRLERİ Gözetimsel : Risk altında olmayan su kütleleri. Operasyonel : Risk altında olan su kütleleri. Araştırma: İzleme programlarıyla ilgili bir sorun tespit edildiğinde, belli bir alandaki su kütlesi için daha somut bir izleme. Araştırma İzlemesi nin önemli bir parçası Erken Uyarı & Acil Müdahale Sistemleri dir.

25 İZLEME TÜRÜNÜN SEÇİMİ RİSK DEĞERLENDİRMESİNE GÖRE İZLEME TÜRÜNE KARAR VERİLMESİ RİSK ALTINDA OLMAYAN SU KÜTLELERİ (YETERLİ VERİ YOK) MUHTEMELEN RİSK ALTINDA OLAN SU KÜTLELERİ RİSK ALTINDA OLAN SU KÜTLELERİ GÖZETİMSEL İZLEME OPERASYONEL İZLEME GÖZETİMSEL İZLEME SONUÇLARINA GÖRE RİSK ALTINDA OLMADIĞI ONAYLANMIŞ SU KÜTLELERİ (EĞİLİMDE DEĞİŞİM OLMAYAN) HALEN RİSK ALTINDA OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN SU KÜTLELERİ 25

26 DURUM SINIFLANDIRMASI Yüzey suyu durumu genellikle bir yüzey su kütlesinin en kötü ekolojik ve kimyasal durumuna bağlı olarak tanımlanır. İyi yüzey suyu demek, bu suyun ekolojik durumunun en azından iyi ve kimyasal durumunun ise iyi olduğu anlamına gelir. Ekolojik durum sucul ekosistemlerin yapı fonksiyonlarının kalitesini tanımlar.

27

28 ÇEVRESEL HEDEFLER SÇD nin 4. Maddesi kapsamında listelenen çevresel hedefler" ağırlıklı olarak Madde 4.1 altındadır. Ana çevresel hedefler şu başlıklardan oluşur: Yüzey ve yeraltı sularının statülerinde hiçbir bozulma olmamalı ve tüm su kütleleri korunmalı, iyileştirilmeli ve restore edilmelidir; 2015 e kadar, yüzey suları için iyi ekolojik statü (ya da potansiyel) ve iyi kimyasal statü gibi iyi statülerin sağlanması ve yeraltı suları için iyi kimyasal statü ve iyi kantitatif statünün sağlanması; Yüzey sularında öncelikli maddeleriden oluşan kirliliğin aşamalı bir şekilde azaltılması ve öncelikli tehlikeli maddelerin tamamen yok edilmesi ve yeraltı sularına kirleticilerin salımının önlenmesi ve sınırlandırılması; Yeraltı sularında var olan tüm önemli kirlenme eğilimlerinin tersine çevrilmesi Topluluk yetkisi altındaki korunan alanlar için belirlenen standart ve hedeflerin sağlanması

29 MUAFİYETLER Son tarihlerin uzatılması, başka bir deyişle, iyi statünün en geç 2021 ya da 2027 de ya da 2027 den sonra doğal şartların el verdiği en erken zamanda sağlanması Daha az katı hedeflerin belirlenmesi Doğal nedenler ya da mücbir" şartlar nedeniyle statünün geçici olarak kötüleşmesi Yüzey suyu kütlelerinin fiziksel özelliklerinde yeni değişimler veya yeraltı su kütlelerinin seviyesinde değişimler, ya da yeni insan kaynaklı sürdürülebilir kalkınma faliyetleri sonucu olarak bir yüzey suyu kütlesi iyi statüsü bozulmasının önlenememesi

30 SINIR AŞAN SULAR Sınır aşan sular konusunda öncelikler ve ortak hedeflerden başlayarak, bütün havza ülkeleri birlikte uzun dönemli bir sınır ötesi strateji hazırlamalı ve onaylamalıdır. Bütün faaliyetler için ulusal veya uluslararası sözleşme makamları net biçimde tanımlanmalı ve finansman paketleri geliştirilmelidir. Sınır aşan ölçekteki strateji ve planlama çalışmalarına sivil toplam dahil edilmelidir.

31 HALKIN KATILIMI Su Çerçeve Direktifi yaptırımları, en baştan itibaren, halkın ve kullanıcıların doğru bilgilendirilmemesi ve farklı çıkar gruplarının süreçlere tam olarak dahil edilmemesi durumunda başarılı olması mümkün değildir. Bilgi sağlama Danışma Aktif katılım Yapılmalı Teşvik edilmeli

32 MAVİ BELGE NEDİR? Avrupa nın Su Kaynaklarını Korumaya yönelik Mavi Belge, sorunlar karşısındaki politik yaklaşımları ortaya koymaktadır: Uzun vadeli amaç: sürdürülebilir ve adil bir su kullanımı için yeterli iyi kalite su varlığını sağlamak Etki Analizi Report 2009 Nehir on on River Havzası Basin Yönetim Management Planları Raporu Plans Plans Su Kıtlığı & Review Kuraklık Stratejisi Water Scarcity Gözden & Droughts Strategy Strategy Geçirilmesi «Uygunluk Kontrolü» AB su politikaları araçları AB su kaynakları sürdürülebilirlik ve hassasiyet durumu Politika Olasılıkları Kasım 2012 AB Sularının Korunması için Mavi Belge Climate İklim Değişikliği Change Change Vulnerability Hassasiyeti & & Uyum Adaptation

33 KLAVUZ BELGELER No. 1. Ekomoni No. 2. Su Kütleleri No. 3. Baskı ve Etkiler No. 4. Büyük Ölçüde Değiştirilmiş ve Yapay Su Kütleleri No. 5. Geçiş ve Kıyı Suları-Tipoloji, Referans Koşullar No. 6. İnterkalibrasyon Ağı No. 7. İzleme No. 8. Halkın Katılımı No. 9. Coğrafi Bilgi Sistemleri No. 10. Nehirler ve Göller-Tipoloji, Referans Koşullar, Sınıflama No. 11. Planlama Prosesi No. 12. Sulak Alanlar No. 13. Ekolojik Durum ve Ekolojik Potansiyel No. 14. İnterkalibrasyon Projesi TEKNİK RAPORLAR N 15 Yeraltısuyu İzleme N 16 İçme Suyu Koruma Alanlarında Yeraltısuyu N /118/EC Direktifi Işığında Doğrudan ve Dolaylı Girdiler N 18 Yeraltısuyu Durum ve Eğilim Değerlendirmesi N 19 Yüzeysuyu Kimyasal İzleme N 20 Muafiyetler ve Çevresel Hedefler N 21 Raporlama N 22 - WISE CBS Klavuzu N 23 Ötröfikasyon

34 SÇD ve YERALTISULARI AB üye devletleri yeraltısuyu açısından nehir havzası içinde aşağıdaki işlemleri yapmak zorundadır. YAS kütlelerini belirlemek ve izleme planını oluşturmak, İzleme: miktar (YAS seviyesi) ve kalite (YAS kimyasal analizi), YAS kütlelerinin miktar ve kalite açısından durumunu belirlemek (iyi veya kötü), YAS kütlelerinin kimyasal parametre eşik değerlerini saptamak, YAS kütlesinin kimyasal durumu kötü ise önlem programını hazırlamak.

35 SÇD ve YERALTISULARI Madde 5 Ek II & III Karakterizasyon Madde 13 Ek VII Nehir havzası yönetim planları Madde 6 Ek IV Korunan Alanların Belirlenmesi Madde 7 Ek V İçme suyu Madde 8 Ek V İzleme ÖNCE YERALTISUYU KÜTLELERİNİN BELİRLENMESİ Madde 9 Ek III Su Kullanımının Ekonomik Analizi Madde 10 Ek IX Bütünleşik Yaklaşım Madde 4 Ek V Çevresel Hedefler Madde 11 Ek VI Önlemler programı

36 Su Çerçeve Direktifi (SÇD) Water Framework Directive (WFD) (2000/60/EC) (2000/60/EC) Madde 2: 2-Yeraltısuyu: Yerin altında, doygun zonda yer alan ve doğrudan yüzey (ground) veya toprak altıyla (subsoil) temas halinde olan tüm sular. Groundwater means all water which is below the surface of the ground in the saturation zone and in direct contact with the ground or subsoil. 11-Akifer: Yüzey altında, hem önemli miktarda yeraltısuyu akışına hem de çekimine (abstraction) izin veren, yeterli porozite ve permeabiliteye sahip kayaç veya jeoloji tabakaları (strata) içeren katman (layer) veya katmanlar. Aquifer means a subsurface layer or layers of rock or other geological strata of sufficient porosity and permeability to allow either a significant flow of groundwater or the abstraction of significant quantities of groundwater. 12- Yeraltısuyu Kütlesi: Akifer veya akiferler içindeki belirgin yeraltısuyu hacmi. Body of groundwater means a distinct volume of groundwater within an aquifer or aquifers.

37 YAS kütlelerinin belirlenmesi ve tanımlanmasından önce, birimlerin jeolojik ve hidrojeolojik özellikleri kullanılarak akiferlerin belirlenmesi gerekir. AKİFERLERİN BELİRLENMESİ SÇD ne göre; jeolojik birimin akifer olabilmesi için şu sorulara cevap aranır.

38 YERALTISUYU KÜTLESİ BELİRLEME SÜRECİ YAS kütlesi tanımlama süreci başlıca önceki araştırmalara, eldeki mevcut tanımlamalara ve haritalara dayanmaktadır. Birçok ülkede YAS kütlesi tanımlaması: İlk olarak jeolojik sınırların belirlenmesiyle ve sonrasında hidrojeolojik özellikler, topografya, gerçek ve potansiyel kullanım, koruma alanı, risk potansiyeli, ekonomik önem ve su yönetimi dikkate alınarak gerçekleştirilmektedir. YAS kütlesi tanımlamasındaki en önemli amaç: etkili, verimli ve uygulanabilir envanter ve yönetim birimleri (YAS kütleleri) oluşturmaktır.

39 YERALTISUYU KÜTLESİ BELİRLEME SÜRECİ Nehir havzasının özelliklerine bağlı olarak YAS kütlelerini alt bölümlerini belirlemek üye devletlerin tasarrufu altındadır. Fakat bu yapılırken YAS kütlesi yönetilmeyecek kadar çok alt bölümlere de ayrılmamalıdır. YAS kütlelerinin belirlenmesi tekrarlanan ve sürekli bir süreç olmalıdır.

40 YERALTISUYU KÜTLELERİNİN BAŞLANGIÇ KARAKTERİZASYONU YAS Kütlelerinin Başlangıç Karakterizasyonu (SÇD, Ek II, 2.1) Her bir YAS kütlesinin: Yeri ve sınırı YAS kütlesinin maaruz kalabileceği baskılar: - Yaygın kaynaklı kirlilik - Noktasal kaynaklı kirlilik - YAS çekimi - Suni beslenim Beslenim alanındaki tabakaların genel karakteri ve YAS kütlesine doğrudan bağımlı yüzey suyu veya karasal eko sistemler belirlenmelidir.

41 YERALTISUYU KÜTLELERİNİN İLERİ KARAKTERİZASYONU YAS Kütlelerinin İleri Karakterizasyonu (SÇD, Ek II, 2.2) Risk altında olan YAS kütleleri için yapılması gerek çalışmalar: YAS kütlesinin içerdiği jeolojik birimin tipi, yayılımı vb. jeolojik karakteristikleri, YAS kütlesinin hidrojeolojik karakteristikleri (K, n), YAS kütlesinin beslenim alanındaki yüzey toprak örtüsünün kalınlığı, n, K ve absorptive özellikleri, YAS kütlesindeki YAS nun tabakalaşma karakteristikleri, YAS kütlesinin dinamik olarak bağlantılı olduğu karasal ekosistemler ve yerüstü su kütlelerini içeren yerüstü sistemlerinin bir envanteri, YAS kütlesi ile ilgili yerüstü sistemleri arasındaki su akım yönü ve oranlarının değerlendirilmesi, Genel beslenimin uzun dönem yıllık ortalamasını hesaplamaya yetecek veri, İnsani faaliyetlerden gelen katkıların belirlenmesi de dahil olmak üzere YAS nun kimyasal içeriğinin tanımlanması.

42 YERALTISUYU HEDEFLERİ Önemli Hususlar: Yeraltısuyu ile yeraltısuyuna bağımlı sucul ve karasal ekosistemler arasındaki ilişki önemlidir. Yeraltısuyu temiz içme suyu kaynağıdır. Yeraltısuyu yenilenebilir ancak yavaş bir sistemdir, önlemlerin zamanında alınması gerekir. Hedefler- Madde 1 : Yeraltısuyunda kirliliğin azaltılması Daha fazla kirlenmenin önlenmesi Çevresel Hedefler -Madde 4 Kirletici girdisinin önlenmesi veya kısıtlanması Yeraltısuyu kütlesinin durumunun bozulmasının önlenmesi Yeraltısuyu kütlesinin korunması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi Yeraltısuyu beslenimi ve çekimi arasında denge oluşturulması Kirleticilerdeki önemli ve sürekli artan eğilimlerin tersine çevrilmesi

43 YERALTISUYU METODOLOJİ Su Kütlelerinin Belirlenmesi Karakterizasyonu Baskıların tanımlanması Mevcut izleme sonuçlarının derlenmesi Risk Değerlendirmesi Operasyonel İzleme Programının Oluşturulması İzleme İzleme Programının Gözden geçirilmesi Gözetimsel İzleme Programının Oluşturulması İzleme İzleme Programının Gözden geçirilmesi Karakterizasyonun geliştirilmesi Baskılarıla ilgili verinin geliştirilmesi Yeni izleme sonuçlarının derlenmesi Risk Değerlendirmesinin Risk Değerlendirmesinin Geliştirilmesi Geliştirilmesi Miktar için İzleme Programının Oluşturulması İzleme İzleme Programının Oluşturulması Önemli Derecede Artan Eğilimlerin Ortaya Kimyasal Durum Konması Sınıflaması Yeraltısuyu Kütlelerinin Durum Sınıflaması Miktar için Durum Sınıflaması NHYP için hem durum hem de kirleticilerdeki artan eğilimleri gösterir haritaların hazırlanması 43

44 YERALTISUYU MİKTAR AÇISINDAN DURUM DEĞERLENDİRMESİ Ortalama çekim miktarı, uzun dönemli mevcut yeraltı su beslenimini, geçmemelidir. Antropojenik su seviyesi değişimleri Hiçbir ilişkili yüzey su kütlesinde, 4.madde hedeflerine ulaşılmasını engelleyecek, ciddi bir kimyasal ve/veya ekolojik azalma olmaması Yeraltı sularına bağımlı karasal ekosistemlerde ciddi bir zarar olmaması Tuzla veya diğer bir müdahelenin olmaması

45 Risk Altında: Yeraltısuyu beslenimi ve çekimi arasında denge olmaması İnsan aktiviteleri nedeniyle kirletici konsantrasyonlarında önemli ve sürekli artan eğilim Jeolojik ve hidrojeolojik kaarakteristikler (formasyonlar,iletkenlik, porozite, ) Jeomorfoloji ve toprak karakteristikleri (kalınlık, porozite, iletkenlik,) Yüzey suyu kütleleri ve karasal ekosistemle olan ilişki Yüzey suyuna olan yeraltısuyu akışı Uzun dönem yıllık ortalama beslenim İnsan aktivitelerinin etkileri nedeniyle yeraltısuyunun kimyasal içeriğindeki değişimler Her bir Yeraltısuyu Kütlesi için: Başlangıç Karakterizasyonu İZLEME Risk Potansiyeli? Baskı ve Etkiler Risk seviyesini tanımlamak için İleri Karakterizasyon İZLEME Hedefler Önlemler İZLEME İZLEME İZLEME Miktar ve kalite açısından iyi durum Yeraltısuyu Kütlesinin yeri ve sınırı Potansiyel Baskılar (yayılı ve noktasal kirlilik kaynakları, çekim, suni besleme) Toprak tipi ve arazi kullanımı Yeraltısuyu kütlesine beğımlı sucul ve karasal ekosistemlerin tanımlanması. Su çekimi yapılana kuyular (10 m3/gün) Yıllık ortalam çekilen su miktarı Çekilen suyun kimyasal içeriği Noktasal kaynakların boşalım miktarı ve yeri Yeraltısuyu kütlesine boşalımların kimyasal içeriği Kirliliği içeren ve beslenim özelliklerinde insan aktivitlerinin neden olduğu değişikliklerin tanımlanması. Hedeflerin Tanımlanması: Yeraltısuyu Direktifi Ek I ve II İçme suyu ve ekosistemler için problem oluşturabilecek kirleticiler için eşik değrlerin belirlenmesi.

46 EŞİK DEĞER SÇD hedeflerine ulaşma açısından risk oluşturan ya da belirtilen gereksinimleri karşılamayacak durumda olan parametreler için Üye Ülkeler tarafından belirlemesi gereken kalite standartlarıdır. Eşik değerin belirlenmesi konusunda, suyun kullanım amacı da dikkate alınmalıdır! Su, içme suyu olarak mı kullanılacak? Tuzlu su girişi ile mi mücadele ediyoruz? Bağlı olan sucul ve karasal ekosistemin korunmasını mı amaçlıyoruz? Sulama amaçlı mı kullanılacak?

47 Tüm ilgili parametreler ve GWB'deki tüm izleme sahaları için ortalama değeri hesaplayın Adım 1 En katı eşik değer veya kalite standartından daha yüksek ortalama değeri olan en az 1 izleme noktası var mı? Evet Hayır Adım 2 "uygun bir inceleme yapın İlgili TEST (veya testleri) uygulayın: -tuz ve diğer girişler -yüzey suyu -GWDTE -DWPA -Genel kalite değerlendirme Yeraltısuyu Kimyasal Durum Değerlendirmesi GWB durumu en az BİR test için kötüyse GWB durumu TÜM testler için iyiyse Kötü durum İyi durum Adım 3 GWD Madde 4(5)'i dikkate alın Önlem programı

48 EĞİLİM TESPİTİ VE TERSİNE ÇEVRİLMESİ WFD Madde 17: kirlenmeye dönüşüm başlangıç noktalarının belirlenmesi ve tersine çevrilmesi Tersine çevirme yükümlülükleri: AB dahilindeki yeraltı suyu kalite standartları ve/veya eşik değerlerin %75 ine erişildiğinde tersine çevrilir. Yerel şartlar bu yüzdelerin farklılaşmasını açıklamalıdır. Eğilim ters çevrilmesi önlemler programı kapsamında uygulanır: etkin eylemler için ana mevzuat uygulama araçları (Örn. Nitrat Direktifi vb.)

49 Yeraltı Sularının Kimyasal Durumu İ K TEST Tuz veya diğer girişler İ K Yeraltı Sularının Miktar Durumu İ K TEST Yüzey suyu İ K İ K TEST Yeraltısularına Bağımlı Ekosistemler İ K Yeraltısuyu Durum Değerlendirme İ K TEST İçme Suyu Koruma Alanları İ K TEST Genel Kalite Değerlendirmesi İYİ KÖTÜ TEST Su Dengesi İ K İYİ KÖTÜ Tüm ilgili testler tamamlanmalıdır. (Risk altındaki sınıflandırma öğeleri dikkate alınmalıdır) Yeraltı suyu kütlesi için en kötü sonuç rapor edilir.

50 KAYNAKLAR ÇOB, (2010) Türkiye de Su Sektörü için Kapasite Geliştirilmesi Projesi, Ankara EC, (2000), Directive 2000/60/EC sayılı Su Çerçeve Direktifi WISE (Water Information System for Europe), Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC) Ortak Uygulama Stratejesi Klavuz Belge No:02, Su Kütlelerinin Belirlenmesi Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC) Ortak Uygulama Stratejesi Klavuz Belge No: 03, Baskı ve Etkilerin Analizi Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC) Ortak Uygulama Stratejisi Klavuz Belge No:18, Teknik Rapor, Yeraltısuyu Durum ve Eğilim Değerlendirmesi