Katılım Öncesi Süreçte Sivil Toplumun Güçlendirilmesi SU SEKTÖRÜNDE AB YE UYUM

Transkript

1 Katılım Öncesi Süreçte Sivil Toplumun Güçlendirilmesi SU SEKTÖRÜNDE AB YE UYUM Jovanka Ignjatović, Proje Yöneticisi Ankara, Kasım, 2007

2 İÇİNDEKİLER 1. AVRUPA SU POLİTİKASI 2. AB SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ (SÇD) 3. ORTAK UYGULAMA STRATEJİSİ İ İ (CIS) 4. UYGULAMA SÜRECİ - ICPDR

3 İÇİNDEKİLER 1. AVRUPA SU POLİTİKASI 2. AB SÇD 3. ORTAK UYGULAMA STRATEJİSİ -CIS 4. UYGULAMA SÜRECİ - ICPDR

4 AVRUPA SU POLİTİKASI 1. Yeni AB Su Çerçeve Direktifi ne giriş 2. Erken bir başlangıç 3. Kentsel atıksudan tarıma, kirliliğin ele alınması Kentsel Atıksu Arıtımı (UWWT) Direktifi Nitratlar Direktifi yeni İçme Suyu (DW) Direktifi Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü (IPPC) Direktifi 4. Avrupa nın sularını daha temiz hale getirmek, vatandaşların sürece katılımını sağlamak: yeni Avrupa su politikası

5 AB SU POLİTİKASININ ENTEGRE EDİLMESİ Su Çevçeve Direktifi BÜNYESİNDE İ ALINAN TEDBİRLERİ TÜM DİĞER TEDBİRLERİN KOORDİNASYONU İÇME SUYU YÜZME SUYU KENTSEL ATIKSU NİTRATLAR IPPC VE DİĞER SANAYİ DEŞARJLARI KİMYASALLAR ÇÖP TOPLAMA PESTİSİTLER ALANLARI ATIKSU BİOSİTLER ARITMA ÇAMURU

6 içindekiler 1. AVRUPA SU POLİTİKASI 2. AB SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ (SÇD) 3. ORTAK UYGULAMA STRATEJİSİ -CIS 4. UYGULAMA SÜRECİ - ICPDR

7 AB SÇD (i) SU KAYNAKLARININ ENTEGRE YÖNETİMİ İÇİN TUTARLI BİR ÇERÇEVE SAĞLAR. SU KORUMA KAPSAMINI TÜM SULARI, YÜZEY SULARINI VE YERALTI SULARINI İÇİNE ALACAK ŞEKİLDE GENİŞLETİR. NEHİR HAVZASI YAKLAŞIMINA DAYALI SU YÖNETİMİ

8 AB SÇD (ii) TANIMLANMIŞ Ş BİR ZAMAN ÇERÇEVESİ Ç İÇİNDE İYİ STATÜYE ULAŞMAK EMİSYON SINIR DEĞERLERİNDE VE KALİTE STANDARTLARINDA BİRLEŞTİRİLMİŞ YAKLAŞIM DOĞRU SU FİYATI VATANDAŞLARIN DAHA ÇOK KATILIMI

9 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK YÖNÜ Çevresel boyut Ekonomik boyut Akıllı su kullanımı Sosyal boyut

10 ÇEVRESEL İDDİALAR TÜM Nehir Havzası Bölgeleri (KIYI SULARI, YÜZEY SULARI VE YER ALTI SULARI dahil) BİRLEŞTİRİLMİŞ YAKLAŞIM: boşaltımların kontrolü + çevresel kalite standartları TÜM ETKİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKİR tarım, enerji politikası, ulaştırma ve alan planlaması dahil Avrupa daki COĞRAFİ, JEOLOJİK VE HİDROLOJİK farklılıklar yansıtılabilir (sadece yüzey suyu yaklaşımında) FİNLANDİYA VE İSPANYA DAKİ IRMAKLARIN BİYOLOJİSİNİ DOĞRUDAN KARŞILAŞTIRMAYIN İYİ YÜZEY SUYU STATÜSÜ: zengin, dengeli ekosistem

11 TOPLUMSAL İDDİALAR SUYUN VE SU ÜZERİNDEKİ REKREASYON OLANAKLARININ KULLANIMI HERKES İÇİN MÜMKÜN OLMALI GÜÇLÜ HALKIN KATILIMI BİLEŞENİ YÖNETİM ARAÇLARI BÜYÜK NEHİR HAVZALARI İÇİN YETERİNCE ESNEK Mİ? Sosyo-ekonomik, tarihi ve siyasi alanlardaki farklılıklar köprülenebilir

12 EKONOMİK İDDİALAR KİRLETEN ÖDER İLKESİ GELİN SU KORUMASINI DAHA VERİMLİ HALE GETİRELİM MALİYETLERİN TAMAMEN GERİ ÖDENMESİ, BÜYÜK DEĞİŞİKLİKLER GETİRECEKTİR TARIM SEKTÖRÜNE AYRICALIKLI MUAMELE DEVAM EDECEK Mİ?

13 KOORDİNASYON JI1 BİR NEHİR HAVZASI BÖLGESİNİN TOPLULUK SINIRLARININ ÖTESİNE UZANDIĞI HALLERDE(Madde 35) 3.5): ilgili Üye Devletler, nehir havzası bölgesi genelinde bu Direktifin hedeflerine ulaşmak ş amacıyla, ilgili Üye Olmayan Devletlerle uygun koordinasyonu oluşturmaya çabalayacaktır. Nehir Havzası Yönetim Planının (RBMP) Koordinasyonu için (Madde 13.3): Üye Devletler tek bir nehir havzası yönetim planı oluşturmaya çabalamalıdır, ve bunun mümkün olmadığı hallerde ise, plan en azından ilgili Üye Devletlerin sınırları içinde kalan uluslar arası nehir havzası bölgesini kapsamalıdır.

14 Slide 13 JI1 REQUIREMENTS OF THE WFD Jovanka Ignjatovic, 11/24/2007

15 Nehir Havzası Yönetim Planı (NHYP) NHYP ÖĞELERİ Nehir havzasının özellikleri Havzadaki suların statüsü üzerindeki insan etkisinin gözden geçirilmesi Mevcut tedbirlerin etkilerinin ve hedefe ulaşmak için kalan fark ın hesaplanması Hedeflere ulaşmak için tasarlanmış ek tedbirlerin bir listesi

16 YÜZEY SUYU ÜSTÜNDEKİ BASKILAR JI2 1. BASKILARIN BELİRLENMESİ: önemli antropolojik baskıların büyüklüğü hakkında bilgi toplamak ve bu bilgileri muhafaza etmek. Nokta kaynak k kirlenmesi i Dağınık kaynak kirlenmesi Su çıkarma (abstraction) Su akış tüzüğü Morfolojik değişiklikler Diğer antropolojik etkiler Arazi kullanım kalıpları 2. DAHA İLERİ KARAKTERİZASYON (ilgili yerlerde)

17 Slide 15 JI2 UNDERSTANDING THE PRESSURES (i) Jovanka Ignjatovic, 11/24/2007

18 YERALTI SUYU U ÜSTÜNDEKİ Ü BASKILAR 1. BASKILARI BELİRLEMEK İÇİN İLK KARAKTERİZASYON Nokta kaynak kirlenmesi Dağınık kaynak kirlenmesi Su çıkarma Suni yeniden doldurma 2. ARAZİ KULLANIM KALIPLARININ, DEŞARJ VE SU ÇIKARMA VERİLERİNİN KULLANIMI 3. İNCELEME İÇİN DAHA İLERİ DÜZEY KARAKTERİZASYON: İnsan etkinliklerinin yeraltı suları üzerindeki etkisi Yeraltı su düzeylerindeki değişimlerin etkisi Kirlenmenin yeraltı suyu kalitesi üzerindeki etkisi

19 ÖNEMLİ BASKILAR ÖNEMLİ BASKILARIN BELİRLENMESİNE YÖNELİK ADIMLAR Tarama yaklaşımı: söz konusu alandaki baskıları araştırmak ve hedeflere ulaşmayı önleme olasılığı olan baskı türlerini belirlemek Önemli baskıların belirlenmesi: verilerin ve uzman görüşlerinin değerlendirilmesi ve izlenmesini içeren birleştirilmiş yaklaşım.

20 Yüzey Sularının, Yeraltı Sularının Durumlarının izlenmesi i YÜZEY SULARI İÇİN Ç KİMYASAL STATÜ VE EKOLOJİK STATÜ, Bir NHYP nin uygulandığı her bir dönem için, aşağıdakileri oluşturmak: Gözetim izleme programı Operasyonel izleme programı bazı durumlarda Araştırmaya dayanan izleme programları oluşturmak

21 İÇİNDEKİLER 1. AVRUPA SU POLİTİKASI 2. AB SÇD 3. ORTAK UYGULAMA STRATEJİSİ -CIS 4. UYGULAMA SÜRECİ - ICPDR

22 CIS

23 SÇD NİN UYGULANMASI - Evre I ve II İşbirliği çerçevesi 2003 Yasal çerçevenin SÇD hükümlerine uyarlanması Kurumsal çerçevenin tanımlanması; örn yetkilendirilmiş kurumlar Koordinasyon mekanizmalarının tanımlanması EVRE I 2004 GIS - haritalandırma Nehir havzası bölgesinin tanımlanması EVRE II nehir havzası özellikleri Yüzey suları için tipoloji ve ref. koşulların tanımlanması Suni ve çok büyük değişiklikler yapılmış su kütlelerinin belirlenmesi Yer altı su kütlelerinin belirlenmesi ve açıklaması Haritalar ve GIS (coğrafi bilgi sistemleri) geliştirilmesi Yüzey ve yeraltı suları üzerindeki baskı ve etkilerin belirlenmesi Su kullanımlarının ekonomik analizinin yapılması Koruma altındaki alanların listesinin oluşturulması

24 - Evre III ve IV 2006 İzleme İnterkalibrasyon ağının oluşturulması İzleme programları oluşturulması 2007 Çevresel hedeflerin tanımlanması Yüzey suları NHY Planı geliştirilmesi Yeraltı suları Koruma alanları NHY Planı ve tedbirler programı Önlemler programının n uygulanması Tedbirler programı geliştirilmesi iil i Yönetim planının Tedbirler 2015 güncellenmesi programının güncellenmesi EVRE III Suni ve büyük değişiklikler yapılmış su kütleleri EVRE IV NHY Planının takvim ve çalışma programının yayımlanması En önemli su yönetim sorunlarının yayımlanması NHY Planı taslaklarının yayımlanması Halka danışma ve NHY Planının gözden geçirilmesi NHY Planının yayımlanması Halkın bilgilend irilmesi ve danışm ma Her 6 yılda bir gözden geçirme ve güncelleme

25 SÇD Şimdi neredeyiz? Son Tarih Direktif Maddesi Görev Direktif yürürlüğe girdi SU ÇERÇEVE DIREKTIFI UYGULAMA ZAMAN ÇIZELGESI SÇD nin Ulusal Mevzuata Aktarımı Nehir Havza Bölgelerinin ve Yetkili Kurumların Belirlenmesi Nehir Havzasının Tanımlanması: Baskılar, Etkiler ve Ekonomik Analiz İzleme Ağının Oluşturulması Halka Danışma Sürecinin Başlatılması (En son tarih) Taslak Nehir Havza Yönetim Planlarının Sunulması & 11 Önlemler Programı da Dahil Olmak Üzere, Taslak Nehir Havza Yönetim Planlarının Tamamlanması Ücretlendirme Politikalarının Uygunlanmaya Başlanması Öperasyonel Önlemler Programının Yapılması Çevresel Hedeflere Ulaşılması & 13 Birinci Yönetim Döngüsünün Tamamlanması & 13 İkinci Yönetim Döngüsünün Tamamlanması, Hedeflere Ulaşılması için Son Tarih

26 SÇD TAKİP SÜRECİ KOMİSYON EYLEMLERİ Eylem 1: Ortaklıkların yenilenmesi o Ortak Uygulama Stratejisi o Takip ve Üye Devletlere Geri Besleme Eylem 2: AB düzeyinde d entegrasyonu sağlama Eylem 3: Eylem 4: Eylem 5: Ekonomik araçların kullanımının desteklenmesi Su politikasında iklim değişikliğinin ele alınması 2010 yılına kadar WISE ın tam olarak oluşturulması

27 İÇİNDEKİLER 1. AVRUPA SU POLİTİKASI 2. AB SÇD 3. ORTAK UYGULAMA STRATEJİSİİ İ -CIS 4. UYGULAMA SÜRECİ Uluslararası Tuna Nehrini Koruma Komisyonu (ICPDR)

28 ORGANIZASYON ŞEMASI (i)

29 (x) Uluslararası Tuna Nehrini Koruma Komisyonu - ICPDR Daimi Teknik Çalışma Grubu (St WG) Daimi Uzman Grubu (St EG) RBM EG (Nehir havzası yönetimi uzman grubu) MAEG (izleme ve değerlendirme uzman grubu) PM EG (baskı ve tedbirler uzman grubu) FP EG (selden korunma uzman grubu) GIS Bilgi Halkın Katılımı İletişim tii NHYP örgütlenme ve koordinasyon Yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve desteklenmesi Bildirme zorunluluğu Bilgi değişimi

30

31

32 DRB de uluslararası koordinasyon CH İkili anlaşmalar (örnekler) MD UA DE AT IT CZ işbirliği PL RO BG RBM ICPDR EG - Koordinasyon platformu - Bilgi değişimi - NHY Planı oluşturma için strateji geliştirme i - Yöntem ve mekanizmaların uyumlaştırılması SK HU MK CRB SI işbirliği MK AL BA HR

33 KOORDİNASYON DÜZEYLERİ Düzey Tuna nehir havzası düzeyi İkili/çoklu düzey Ulusal düzey Koordinasyon miktarı Mutlak gerekli olanla sınırlı (tüm Tuna Havzası bölgesini etkileyen sorunlar) çok (sınıraşısı etkiler durumunda) çok (uygulamayla ilgili her konuda)

34 Tuna Havzası Analiz Raporu 1. SÇD ÇERÇEVESİNDEKİ Ç BİLDİRİM GEREKLERİNE YANITLAR Mad. 5, Ek II ve III SÇD o o o Nehir havzasının özellikleri İnsan faaliyetlerinin etkileri Su kullanımlarının ekonomik analizi Md. 6 ve ek IV SÇD o Korunan alanların envanteri 2. BİLDİRİM İÇİN SON TARİH: 22 Mart 2005

35 RAPORUN YAPISI Kısım A Havza geneline bakış (SÇD Çatı raporu) Kısım B Ayrıntılı ulusal raporlar Kısım A: Tuna Havzası Bölgesi Yönetim Planının Çatısı KısımB:Ulusal planlar ALMANYA AVUSTURYA ÇEK CUMHURIYETI SLOVAKYA CUMHURIYETI MACARISTAN SLOVENYA HIRVATISTAN BOSNA HERSEK SIRBISTAN-KARADAĞ BULGARISTAN ROMANYA MOLDOVA UKRAYNA AB-Üye Devletler AB Katılımülkeleri Diğer ülkeler

36 KISIM A: HAVZA GENELİNE BAKIŞ ÇATI RAPORU (ROOF REPORT) AŞAĞIDAKİLERİ ELE ALIR Havza alanı > 4000 km² olan tüm nehirler > 100 km² lik bir bölge içindeki tüm göller Geçiş suları ve kıyı suları (genel bakış) Ana navigasyon kanalları > 4000 km² alana sahip tüm sınıraşırı yer altı su kütleleri

37 RAPORUN İÇERİĞİ 1. TUNA NEHİR HAVZASI BÖLGESİ VE ULUSLAR ARASI KOORDİNASYON İ DÜZENLEMELERİ İ 2. YÜZEY SULARININ KARAKTERİZASYONU 3. YERALTI SULARININ KARAKTERİZASYONU 4. KORUMA ALTINDAKİ ALANLARIN ENVANTERLERİ 5. EKONOMİK ANALİZLER 6. HALKIN BİLGİLENDİRİLMESİ VE DANIŞMA 7. KİLİT SONUÇLAR VE GENEL GÖRÜNÜM

38 KİLİT HEDEF: HAVZA GENELİNDE KARŞILAŞTIRILABİLİR SONUÇLARA ULAŞMAK Kullanılan bilgi: Üzerinde anlaşmaya varılan kriterlere dayalı olarak bu rapor amaçları çerçevesinde ç Tuna Ülkelerinin yetkili makamlarınca resmi olarak sunulmuş veri ve bilgiler Havza genelinde yapılan çalışmalardan yayımlanmış veriler, ya da Karşılaştırılabilir verilerin olmadığı hallerde, modellenmiş veriler (özellikle besin emisyonları için) Tuna ülkeleriyle mutabakat içinde

39 SONUÇLARIN KULLANILDIĞI YERLER: Tedbirler programının tasarlanması (Madde 11) Potansiyel referans alanların belirlenmesi (Ek II) Alternatif hedeflerin uygun olabileceği su kütlelerinin belirlenmesi (Madde 4) İzleme programlarının tasarlanması (Madde 8) Baskı ve etkilerin analizi i Potansiyel interkalibrasyon alanlarının belirlenmesi (Ek V) Su kütlesi tespit ve arıtımında kullanılmak üzere bilgi (Ek II) Su kullanımına yönelik ekonomik analizlerde kullanmak k üzere bilgi i (Madde 5) Önemli su yönetim sorunlarının bir aradönem özetini hazırlamak için kullanılacak l k bilgi i (Madde 14)

40 IMPRESS: analizin kilit öğeleri Hedeflere ulaşmak için gerekli koşullar Baskıların belirlenmesi baskıların potansiyel ilgili etkilerinin belirlenmesi (tehlike) Ek III ekonomik analiz (WATECO) Su kütlelerinin duyarlılığını belirleyen özellikler Baskı etkilerine duyarlılığın değerlendirilmesi Baskıların büyüklükleri Baskıların muhtemel etkilerinin tespiti Hedeflere ulaşmak için gerekli çevresel koşullar Direktifin çevre hedeflerine ulaşılamaması ş ihtimaline karşı ş karar

41 - mevcut izleme verilerinin kullanımı Baskıların belirlenmesi baskıların potansiyel ilgili etkilerinin belirlenmesi (tehlike) Baskı etkilerine duyarlılığın değerlendirilmesi Baskıları belirlemek için varolan izleme/takip verilerini kullan Belirlenen baskıların etkilerini kanıtlamak ve değerlendirmelerini ğ rafine etmek için varolan izleme/takip verilerini kullan Baskıların muhtemel etkilerinin tespiti Varolan takip bilgileri önemli etkiler gösteriyorsa, tehdit altındaki su kütlelerini belirle SÇD nin hedeflerini yerine getiremeyecek risk altındaki su kütlelerini l i belirle l

42 Ulusaşırı İzleme Ağı

43 Önemli baskıların taranması baskılar: noktasal kaynaklar Belediyelere ait arıtılmamış atık suların boşaltılması Belediyelere ait arıtılmış atıksu boşaltımı Kriterler > P.E.; arıtmasız ya da mekanik arıtma ile. > PE, en az biyolojik arıtma BOD > 25 mg/l O2 COD>125 mg/l O2 Toplam nitrojen >10**) mg/l N ( p.e. den fazla) Tarımsal noktasal kaynaklar Baskılar: dağınık kaynaklar Tarım alanları Kentsel alanlar l Toplam fosfor >1 mg/l P ( p.e den fazla.) Toplam nitrojen > kg/yıl Toplam fosfat>5.000 kg/yıl Kriterler 0,5 kg P/ha/yıl ; 5 kg N/ ha/yıl 0,15 kg P/ha/yıl; / 1,5kg N/ha/yıl/

44

45 Tuna da çevresel ese hedeflere e e ulaşamama a a riski Risk Danube kategorilerine risk classification göre Tuna by risk risk categories sınıflandırması pressures / Risk nedenleri SK/ impacts from DE AT * HU HU HR - CS CS/RO BG/RO hidro-morfolojik hydromorph. değişimler RO %93 besinler haz.subst.p. %65 Tehlikeli nutrient maddeler p. %74 Organik kirlilik organic p. %58 rkm at risk possibly at risk not at risk