International Peer-Reviewed Journal of Humanities and Academic Science Nisan / Mayıs / Haziran İlkbahar Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 12 Yıl: 2015

Transkript

1 UHBAB Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi International Peer-Reviewed Journal of Humanities and Academic Science April / May / June Spring ISSN: Print Online

2 İÇİNDEKİLER GÜMRÜK VERGİSİ UYUŞMAZLIKLARININ İDARİ AŞAMADA ÇÖZÜM YOLLARI -26 Selin KILINÇ, Hatice YURTSEVER MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSELERİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALMAKTA OLAN ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM MEMNUNİYETLERİNİN BELİRLENMESİ Atınç OLCAY, Mehmet DÜZGÜN ÇOK PARTİLİ DÖNEMDE, GENEL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE MERSİN İN SİYASİ YAPISI D. Ali ARSLAN, Sadettin BAŞTÜRK, Gülten ARSLAN ÖRGÜTLERDE YENİLİKÇİ İKLİM ALGISININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: BİR UYGULAMA Ali AKSOY, İbrahim YILDIZ DÖVİZ KURU İLE BORSA İSTANBUL 00 VE SEKTÖR ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ Yasemin KESKİN BENLİ YURT DIŞINDA YAŞAYAN TÜRKLERİN TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE KATILIM SÜRECİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Murat KORKMAZ, Gökşen ARAS, Ali Serdar YÜCEL BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ KATILIMCILARININ İZMİR ve MANİSA İLLERİ BAZINDA KARŞILAŞTIRILMASI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA 73-3 Hatice Nur GERMİR THE EVALUATION OF ATTITUDES AND VIEWS OF PRESERVICE TEACHERS ON QUANTUM-BASED LEARNING 4-28 Okan SARIGÖZ, Mehmet Şirin CENGİZ, Murat KOCA NATO BARIŞI DESTEKLEME HAREKÂTI, ISAF İÇİN LOJİSTİK SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKTE BİR MODEL ÖNERİSİ: TAMSAYILI DOĞRUSAL PROGRAMLAMA UYGULAMASI() Ahmet ERGÜLEN, Tolga ÖZ II

3 BAŞ EDİTÖR Gülten HERGÜNER BAŞ EDİTÖR YARDIMCILARI Ali Serdar YÜCEL Fatma TEZEL ŞAHİN Adalet KANDIR Yasemin KESKİN BENLİ GENEL YAYIN YÖNETMENİ Murat KORKMAZ İNGİLİZCE DİL EDİTÖRÜ Gökşen ARAS EDİTÖRLER Nezahat GÜÇLÜ Ümran SEVİL Nurhayat ÇELEBİ Çetin YAMAN Erdal ZORBA Ayhan AYTAÇ Hülya Gülay OGELMAN Eva ŞARLAK Emine DEMİRAY ALAN EDİTÖRLERİ Fatma Nalan TÜRKMEN (Sanat Tarihi) Fatih ÇATIKKAŞ (Spor Bilimleri) Ayhan HELVACI (Müzik Eğitim) Aylin ZEKİOĞLU (Spor Sağlık) Arzu ÖZYÜREK (Okul Öncesi) Şükran Güzin ILICAK AYDINALP (İletişim) Serdar TOK (Ölçme Değerlendirme) Birsen KOLDEMİR (İşletme) Gülden ERTUĞRUL (Yabancı Diler) Ramazan ERDEM (Sağlık Yönetimi) Serdar ERDURMAZ (Siyaset Bilimleri) Salih ÖZTÜRK (İktisat) Neylan ZİYALAR (Psikoloji) Havva YAMAN (Eğitim) Şakir BATMAZ (Edebiyat) Nuray EKŞİ (Hukuk) Besim AKIN (İşletme) Murat DELİCE (Siyaset ve Politika) Murat ERCAN (Uluslararası İlişkiler) Kürşad GÜLBEYAZ (Sahne Sanatları) Sefer GÜMÜŞ (Pazarlama) Taner AKÇACI (Ekonometri) Fikriye TOKER (Sağlık İşletmeciliği) TEKNİK EDİTÖR Burhan MADEN DİL EDİTÖRÜ Gülsemin HAZER SİSTEM EDİTÖRLERİ Ali Murat KIRIK ÖLÇME DEĞERLENDİRME Gökhan DELİCEOĞLU ULUSLARARASI DANIŞMA KURULU Johann KIRSTEN Sennye MASIKE Alvaro ANGUIX Gautam SENGUPTA Stephen L.VARGO Hing KAI CHAN İLETİŞİM EDİTÖRÜ Michael KUYUCU DERGİ YÖNETİM KURULU Murat KORKMAZ Nezahat GÜÇLÜ Gülten HERGÜNER Çetin YAMAN Fatma TEZEL ŞAHİN Fatih ÇATIKKAŞ Ali Serdar YÜCEL Gökşen ARAS Emre YANIKKEREM Sefer GÜMÜŞ Av. Onur BAYKAN III

4 DERGİNİN TARANDIĞI İNDEKSLER IV

5 DİĞER DERGİLERİMİZ. BESLENME ALIŞKANLIKLARI 2. KADIN HASTALIKLARI VE JİNEKOLOJİ 3. ORTOPEDİ TRAVMATALOJİ 4. PAZARLAMA VE PAZAR ARAŞTIRMALARI 5. MÜHENDİSLİK VE FEN BİLİMLERİ İKTİSAT VE EKONOMİ YÖNETİMİ 7. MULTİDİSİPLİNER SOSYAL BİLİMLER 8. SPOR SAĞLIĞI TIP BİLİMLERİ 9. EDEBİYAT VE İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI 0. OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ARAŞTIRMALARI. HEMŞİRELİK 2. MİMARLIK VE TASARIM 3. PSİKİYATRİ VE PSİKOLOJİ ARAŞTIRMALARI 4. MÜZİK VE SAHNE SANATLARI V

6 Dr. Gülten HERGÜNER Değerli Bilim İnsanları., Dergimizin bu sayısında toplam 9 çalışmaya yer vermiş bulunmaktayız. Dergimizin bu sayısında yer alan çalışmalar baktığımızda Döviz Kuru, Gümrük Vergi Uyuşmazlığı, Öğretmen Adaylarının Kuantum Öğrenme Modeli, Örgütlerde Yenilikçilik, Çok Partili Dönemde Genel Seçim Sonuçları ve Mersin Örneği, Bireysel Emeklilik Sistemi, Nato Barış Harekatı ve Isaf, Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Turizm Eğitimi, Yurt Dışında Yaşayan Türkler ve Türkiye nin Avrupa Birliği Sürecine Etkileri konularındaki çalışlar bulunmaktadır. Her sayımızda olduğu gibi bu sayımız içerisinde de bizleri yalnız bırakmayan başta yazarlarımıza, bilim ve danışma kurulu üyelerimize, hakem kurullarımıza ve sayı hakemlerimize, yönetim ve editörler kurulu üyelerimize yürekten teşekkür ederim. Ayrıca uluslararası indeksler konusunda her türlü katkı destek ve emekleriyle dergimizin ve diğer dergilerimiz tanınması, indekslenerek daha kaliteli hale gelmesinde gayretleriyle yanımızda olan Göksen ARAS hocamıza da sevgi ve şükranlarımı sunuyorum. Değerli okurlar, değerli takipçiler. Dergimiz bu sayı itibariyle ISO & 2879 Belge No ISO Belge No ve Marka Patent belgelerini alarak yayın hayatına devam etmektedir. Dergi ve diğer dergilerimizde yayınlanan ve basılan tüm makaleler Kalite Yönetim, Çevre Yönetim Sistemi ve Marka Tescil ile Patenti alarak Fikri Sınai Haklar Kanunu çerçevesinde tüm yetkilerini sağlamız olmaktadır. Türkiye de bir ilk olan bu çalışmalar doğrultusunda dergi ve dergilerimiz artık uluslararası ILAC ile eğitim yönetim kalitesi akreditasyon çalışmalarına da başlamıştır. ILAC ın talebi doğrultusunda dergi ve dergilerimiz bir yıl boyunca izlenecek ve eğitim yönetim kalitesini sağladığı an itibariyle uluslararası akreditasyon belgesini almaya hak kazanacaktır. Bu gelişmeler konusunda bizleri destekleyen tüm kurum ve kuruluşlara ayrıca teşekkür ediyorum. Dergimiz ve diğer dergilerimizde görev alan hakem, bilim, editörler, yayın, danışma, iletişim ve yönetim kurulu üyelerimize sonsuz şükran ve saygılarımı sunuyorum. Değerli okurlar, değerli yazarlar artık dergimizdeki tüm yayınlarınız marka patentli olarak güvence altına alınmıştır. Her türlü haklarınız fikri sınai haklar kanunu çerçevesinde Türkiye ve dünya ülkelerinde koruma altında olup her türlü maddi ve manevi haklarınız hukuki güvence ile temin edilmiştir. Yine dergi ve diğer dergilerimiz ile ilgili farklı belgelendirme ve çalışmalara devam edilmektedir. Şimdiden tüm bilim ve araştırmacılarımıza hayırlar getirmesini diliyoruz. Bu sayımızda bizleri destekleyen ve yayınların sayıya kazandırılması konusunda destek olan değerli hakem kurulu üyelerimiz ile sayı hakemlerimize de ayrıca teşekkürlerimi sunuyorum. Bir sonraki sayımız Eylül 205 Tarihinde sistemdeki yerini alacaktır. Saygı, sevgi ve esenlikler diliyorum. VI

7 (Dergimizde etik kurul raporu gerektiren her türlü çalışmada yazar(lar) editörlüğe ve derginin sistemine yayın yüklerken gerekli etik kurul rapor bilgilerini girmekle yükümlüdür. Hiçbir koşul ve şartlarda oluşan ya da oluşacak bir sorunda problemde dergimiz, yayın kurulu, imtiyaz sahibi, yazı işleri, hakem ve bilim kurulları sorumluluk kabul etmez. Yazar(lar) bu bilgiyi dergiye yazılı olarak vermekle yükümlüdür. Bu konuda tüm sorumluluk yazar(lar) a aittir). Basın Yayın Kanunun 587 gereğince basılı eserler yoluyla işlenen fiillerden doğan maddi ve manevi zarar m-3-4 kapsamında dergimizde yayınlanan yayınların içeriği ve hukuki sorumluluğu tek taraflı olarak yazar(lar) a aittir. Dergimiz, yönetim, hakem, editör, bilim ve imtiyaz sahibi bu yü kümlülükleri kabul etmez. Dergimizde bilimsel içerikli, literatüre katkı yapan, bilimsel anlamda değer ifade eden çalışmalar kabul edilir ve yayınlanır. Bunun dışında siyasi, politik, hukuki ve ticari içerikli fikri sınai haklar kanununa aykırılık içeren yayınlara yer verilmez. Olası bir olumsuzluk durumunda yazar(lar) doğabilecek her türlü maddi ve manevi zararı peşinen kabul etmiş ve yüklenmiştir. Bu nedenle ikinci üçüncü ve diğer şahıs ile kurumlar konusunda dergimiz yönetimi ve kurulları hiçbir sorumluluğu kabul etmez. Bu yönde dergimiz ve kurulları üzerinde bir hukuki yaptırım uygulanması söz konusu olamaz. Eserlerin içeriği ve mevcut durumu yazar(lar) ait olup dergimiz bu yayınların sadece yayınlanması ve literatüre kazandırılması aşamasında görev üstlenmiştir. Tüm okuyucu, kamuoyu ve takipçilerine ilanen duyurulur. VII

8 Distinguished Scientists, We have included a total of 9 valuable articles in this volume. The articles in this volume are concerning the subjects of Exchange Rate, Customs Dispute, Quantum Learning Model of Prospective Teachers, Innovation in Organizations, General Election Results in Multi-party System and Mersin Case, Private Pension System, Nato Peace Operation and ISAF, Tourism Education in Vocational and Technical Anatolian High Schools, the Effects of Turks Living Abroad and Turkey on European Union Process. As in every volume, we extend our deepest thanks and gratitude to our authors, members of science and advisory boards, referee boards, referees of this volume, executive and editorial boards who didn t hesitate to support us. I also pay my respects and gratitude to our professor Göksen ARAS who stood by us with all kinds of contributions and efforts regarding international indexing by trying to make all of our journals recognized and indexed. Dear readers, our distinguished followers. Our journal has received the certificates of ISO & Certificate No 2879 ISO Certificate No 2880 and Trademark Patent by this volume and continues its publication. All the articles published in this and all of our other journals are certified with Quality Management, Environmental Management and Trademark and Patent Registration and fully authorized within the framework of Intellectual Property Rights. In line with these efforts being the first examples in Turkey, our journals have initiated the studies of education management quality accreditation with international ILAC. In accordance with the demand from ILAC, our journals will be monitored for one year and will receive the international accreditation certificate as soon as they meet education management quality. We extend our thanks to all institutions and organizations that supported us concerning these developments. We extend our deepest regards and gratitude to referees, editors, and members of publication board, advisory board, communication and executive boards of our journals. Dear readers and authors, from now on all your publications in our journal are guaranteed with trademark and patent. All of your rights are protected both in Turkey and all over the world within the framework of intellectual property rights and all kinds of your physical and moral rights are provided with legal assurance. Relevant efforts with different certifications for our journals go on. We hope that these efforts will yield fruitful results for all scientists and researchers. I also extend my thanks to distinguished members of referee board and referees of this volume who supported us regarding the publication. Our next volume will be uploaded to the system in September 205. With respect and welfare. (In any kind of study requiring ethical board report in our journal, author(s) is/are obliged to enter the data of necessary ethical board report while uploading their publication in editorship and journal system. Our journal, publication board, grant holder, editorial office, referee and science boards do not undertake any responsibility for a problem to occur under any circumstances and conditions. Author(s) is/are obliged to give this information to journal in written. All liability in this issue belongs to author(s)). VIII

9 As per the 587 of Press Law, material and emotional damage arising from the actions via published works, the content and legal responsibility of the publications published in our journal within the scope of m-3-4 unilaterally belong to author(s). Our journal, executive board, referees, editor, science board and publisher don t accept these obligations. The scientifically valuable papers with scientific content which contribute to literature are accepted and published in our journal. Apart from this, the papers with political, legal and commercial content which are against the intellectual property rights are not accepted. in case of a possible negative situation, author(s) is/are regarded as accepting and undertaking all kinds of possible material and emotional damage beforehand. Therefore, our journal s management and other boards don t accept any responsibility regarding the second, third and other persons and institutions under any condition. in this sense, a legal sanction on our journal and its boards is out of question. The content and the current status of the papers belong to author(s) and our journal only takes part in the publication of these papers and contribution to literature. Respectfully announced to all readers, public and followers by publication. IX

10 GÜMRÜK VERGİSİ UYUŞMAZLIKLARININ İDARİ AŞAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ, Hatice YURTSEVER 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, Dış Ticaret Bölümü Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak işlemlerin sırasına göre bir sistematik oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından, Gümrük Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir. Gümrük vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. Ancak idari aşamada çözümlenemeyen uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir. Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising from the movement of commercial commodities subject to customs which is based on those commodities quantity and value. It is are a kind of tariff that is a foreign trade and economic policy instrument in addition to its economic, social and fiscal functions. Since they are not collected on regular basis like income tax and corporate tax, as an indirect tariff on expenditures, custom duties are collected only once when commodities subject to foreign trade arrive at the custom. According to the second item of tax procedural law, custom duties are excluded from this law. Therefore, procedures and practises of custom duties are regulated by customs law numbered Through this law, a systematization has been created beginning with commodities subject to international trade entering customs territories of Turkey and continuing with operation sequence. Like all other taxes, compalsive levels such as assessment, accrual and collecting are regulated by General Directorate of Customs as a part of Customs and Economy Ministry according to Customs Law. Resolution process of disputes over customs duties has a different form from the process of other taxes. Customs duty disputes have to be resolved administratively in the first place. However, in the case of disputes not being solved administratively, legal action can be taken. Key Words: Custom, Custom Duties, Custom Disputes Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Gümrük Uyuşmazlıkları () Bu çalışma, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi Selin KILINÇ tarafından hazırlanan Yüksek Lisans Tezinden türetilmiştir.

11 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science. GİRİŞ korumak amaçlı kullanılmasını sağlamıştır. Bir GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ başka deyişle, ülkeye yapılan mal girişlerini, ülke Devletin egemenlik gücüne dayanarak kamu hizmetlerinin finansmanı sağlamak amacıyla aldığı ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM çıkarlarının YOLLARI gerektirdiği biçimde koruma altına ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER en önemli gelir kaynaklarından birini vergiler almayı sağlamıştır. oluşturmaktadır. Vergiler, ülke içerisinde CUSTOM yapılan DUTIES Dünyada dış ticaretin serbestleştirilmesi gümrük faaliyetlerden alınabildiği gibi uluslararası Selin alanda KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER vergisinin önemini 3 azaltmamıştır. Bu alanda yapılan DıĢ gümrük Ticaret Bölümü birliği anlaşmaları karşısında daha yapılan ticaret üzerinden 2 Celal Bayar de Üniversitesi alınabilmektedir. Sosyal Bilimler Dış Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, ticaret üzerinden alınan en önemli vergi türleri da karmaşıklaşan gümrük vergisi uygulamalarını arasında gümrük vergisi yer almaktadır. daha kolay uygulanabilir hale getirmek ve AB Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari eşyanın ülkeler arasında yer değiştirmesi sonucunda, ticari eşyanın miktarı ya da değeri üzerinden alınan bir tür vergi olarak tanımlanmaktadır. Gümrük vergisi, ekonomik, sosyal ve mali fonksiyonları içeren önemli bir dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olarak görülmektedir. Gümrük vergisinin en önemli amaçlarından biri devlete gelir sağlamaktır. Bu verginin geçmişine bakıldığında, devlete önemli ölçüde gelir sağladığı görülmektedir. Ancak uluslararası alanda sınırların kalkması ve yapılan anlaşmalar sonucunda gümrük vergisinin mali amacı büyük ölçüde önemini kaybetmiştir. Gümrük vergisinden elde edilen oransal payın küçük olması, bu vergilerin önemsiz olduğu anlamına gelmemektedir. Çünkü gümrükler, bir devletin egemenlik hakkının temelini oluşturmaktadır. Gümrük vergisinin mali amacının yanı sıra ekonomik ve politik amacı da büyük önem taşımaktadır. Dış ticaret politikası aracı olarak kullanılan gümrük vergileri, ülkelerin yurt içindeki sanayileri normları ve Dünya Gümrük Örgütü çalışmaları ile paralel hale getirmek amacıyla yeni düzenlemeler yapılmış, 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile AB mevzuatına uyum sağlanmaya çalışılmıştır. Vergi Usul Kanunu nun 2. maddesinde, Gümrük idareleri tarafından alınan vergi ve resimler bu Kanuna tabi değildir. hükmü yer almaktadır. Buna göre gümrük vergileri, VUK kapsamı dışında tutulmuştur. Dolayısıyla, gümrük vergileri ayrı bir uzmanlık alanı gerektiren bir vergi türüdür. Gümrük vergisi, eşya üzerinden alınan, tahakkuku tahsiline bağlı olan bir vergi türüdür. Bu yüzden verginin tahsili aşamasında ortaya çıkan uyuşmazlıklar, diğer vergi türlerinde olduğu gibi muhasebe defterlerindeki kayıtlar incelenerek çözümlenememekte, eşyanın nitelik ve kıymeti göz önüne alınarak çözüme kavuşturulması sağlanmaktadır. Görüldüğü gibi gümrük vergisi uyuşmazlıkları, nitelikleri, çözüm yolları ve sonuçları bakımından diğer vergi uyuşmazlıklarından farklılık arz etmektedir. 2

12 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Gümrük Kanunu nun düzenlemiş olduğu konular üzerinde yükümlü ile gümrük idaresi arasındaki menfaat çatışmaları gümrük uyuşmazlıkları olarak tanımlanmaktadır. Gümrük idaresinin menfaati Gümrük Kanunu ile kendisine tanınan hak ve yükümlülükler çerçevesinde, Türkiye 2. GÜMRÜK VERGİSİ UYUŞMAZLIK- Gümrük Bölgesi (Akdoğan, 200: 59) içinde LARI GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ eşya hareketlerinin yine kanunda tanımlanan ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM usul ve YOLLARI esaslar çerçevesinde gerçekleştirilmesi ve Gümrük vergisi uyuşmazlıkları, nitelikleri, çözüm yolları ve sonuçları açısından diğer vergi ADMINISTRATIVE SOLUTIONS ulusal TO ekonomide DISPUTES ortaya OVER çıkabilecek aksaklıkların CUSTOM DUTIES önlenmesi ile sınırlıdır. Gümrük yükümlülerinin uyuşmazlıklarından farklılık arz etmektedir. menfaatleri ise Kanun un kendilerine tanıdığı Gümrük vergisi eşya üzerinden alınan Selin bir KILINÇ nevi 2, Hatice YURTSEVER 3 haklardan sonuna kadar yararlanılması ve yükümlülüklerinin DıĢ Ticaret Bölümü de sonuna kadar karşılanması tahakkuk ve tahsilatı 2 Celal Bayar birlikte Üniversitesi gerçekleşen Sosyal Bilimler bir Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, vergi türü olduğundan bu vergilerin ödenmesine ile sınırlıdır(kutlu, 2009:26). ilişkin ortaya çıkan Özet: uyuşmazlıklar, Gümrük vergisi, gümrüğe dâhilde tabi alınan olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising vergiler gibi muhasebe miktarı veya kayıtları değeri üzerinden alınan, yapılacak olan incelemeler dış ticaret ve ile ekonomi değil, politikası eşyanın aracı kıymeti olan bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy ekonomik, 2.2. subject Gümrük to customs Vergisi which is Uyuşmazlığının based on those Kapsamı türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan Gümrük instrument in vergileri, addition to kendi its economic, özel social kanunu and olan Gümrük ve niteliği gibi dolaylı unsurlar bir vergi üzerine türü olan yoğunlaşılarak gümrük vergisi, gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir Kanunu regular basis ile like düzenlenmiş income tax and corporate ve gümrük tax, as mevzuatının çözümlenmektedir. vergi Bir türü diğer olmadığından, deyişle, dış ticarete uyuşmazlıkların idari yoldan olmak üzere çözümünde, alınmaktadır. verginin Gümrük vergileri, kendi Vergi to foreign trade arrive at the custom. According to konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus yükümlülerce are collected only once ihlali when commodities durumunda subject uygulanacak Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu yaptırımlar the second item da of tax bu procedural kanunda law, hüküm custom altına alınmıştır. procedures Bununla and practises birlikte, of custom gümrük duties are vergisiyle ilgili yapısından kaynaklanan kanun kapsamı bazı dışında teknik tutulmuştur. farklılıklar Bu nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 bulunmaktadır. ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük suç Through teşkil this eden law, a eylemlere systematization başta has been 5607 sayılı Kaçakçılıkla international trade Mücadele entering customs Kanunu territories olmak of üzere diğer 2.. Gümrük Vergisi işlemlerin Uyuşmazlığının sırasına göre bir Tanımı sistematik gümrük vergisinde zorunlu aşamalar olan tarh, ceza Like all yasalarında other taxes, compalsive da yer levels verilmiştir such as (Çelikkaya, Gümrük vergileri, tahakkuk eşya ve üzerinden tahsil aşamaları alınan, Gümrük bir ve nevi Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan 200:95). by General Directorate of Customs as a part of tahakkuk ve tahsilatı Gümrükler Bu çalıģma, birlikte Genel Celal gerçekleşen Müdürlüğü Bayar Üniversitesi bir tarafından, Sosyal vergi Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to türü olduğundan, Gümrük türetilmiģtir. dolayısıyla vergilerin hesaplanmasında çıkacak Gümrük vergilerinde uyuşmazlıklar iki şekilde vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the süreci, uyuşmazlıklar, diğer vergilerde oluşan dahilde süreçten alınan farklı bir ortaya process of çıkabilir. other taxes. Bunlardan Customs duty disputes ilki, gümrüğe tabi vergiler gibi muhasebe öncelikle idari kayıtları aşamada çözümlenmek esas alınarak zorundadır. eşyanın place. However, henüz in the gümrük case of disputes içerisinde not being ya da gümrüğün yapılan incelemelerde uyuşmazlıklarda değil, yargı eşyanın yoluna başvurulabilmektedir. nitelik ve denetiminde bulunduğu sırada ortaya çıkmasıdır. kıymeti gibi unsurlar Anahtar üzerinde Kelimeler: yoğunlaşmaktadır Gümrük, Gümrük Vergisi, İkincisi Disputes ise, gümrüğe tabi eşyanın gümrük işlemleri (Saygılıoğlu, 2003:34). tamamlandıktan sonra eşya serbest bırakıldıktan sonra ortaya çıkabilmektedir (Kızılot, Kızılot. 2005: 50). Ayrıca gümrük uyuşmazlıkları gümrük vergisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar ve gümrük vergisi dışındaki işlemlerden kaynaklanan uyuşmazlıklar olmak üzere ikiye ayrılabilir (Tuncer, 2000:32). 3

13 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Gümrük işlemlerinde idare ile yükümlüler arasında olduğu gibi, idareye, yargı yolunun kullanılmasından önce, işleminin hukuka uygun olup ortaya çıkan anlaşmazlıkların GÜMRÜK sadece VERGĠSĠ vergilerle UYUġMAZLIKLARININ ilgili olmadığını yukarıda belirtmiştik. ĠDARĠ AġAMADA İkinci ÇÖZÜM olmadığının, YOLLARI hiyerarşik yollardan kontrolünü kısma giren bu uyuşmazlıklara ADMINISTRATIVE gümrük rejimleri SOLUTIONS yapmak, TO DISPUTES şayet hukuka OVER aykırı bir durum var ise, uygulamasından doğan uyuşmazlıklar, gümrüğe CUSTOM DUTIES bu aykırılığı, işlemi geri almak, düzeltmek, kaldırmak gelen eşyanın yapısından kaynaklanan teknolojik Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER veya yeni 3 bir işlem tesis etmek suretiyle uyuşmazlıklar, gümrük tarife cetvelinin uygulamasından doğan hata ve uyuşmazlıklar, 3 Celal Bayar Üniversitesi 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali gidermek Hukuk Programı imkanını Yüksek Lisans tanımaktır Öğrencisi şeklinde açıklama gümrük Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü getirmiştir ( Erişim Tarihi: istisna ve muaflıkları ile ilgili uygulamalar, özelge ). Bu uygulama yargı organlarının iş diye tanımlanan karar mekanizmasından doğan yükünün azalması bakımından oldukça yararlıdır. sorunlar, gümrük idaresince vergi ile ilgili olmayan Gümrük uyuşmazlıklarında iki temel değişikliğe işlemler için kesilen cezalara ilişkin uyuşmazlıklar örnek olarak gösterilebilir (Tuncer, 200:280). gidilmiştir. Bunlardan ilki daha önce de belirttiğimiz gibi gümrük uyuşmazlıklarında yükümlülerin başvurabileceği idari yol olan düzeltme 3. GÜMRÜK VERGİSİ UYUŞMAZLIKLARI- NIN İDARİ AŞAMADA ÇÖZÜM YOLLARI yolu kaldırılmıştır. İkincisi ise 6 sayılı yasa Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük idaresi ve yükümlüler arasındaki uyuşmazlıklar ilk aşamada Gümrük Müsteşarlığı nın idari kademelerinde belirli yöntemlerle çözümlenir (Candan, 997: 34). Bir başka ifadeyle, gümrük vergileri ile ilgili uyuşmazlıklarda, idari yollar tüketilmeden, uyuşmazlığın çözümü için idari yargıya başvurulması mümkün değildir (Çavuş, 2006:22). Eğer başvurulursa merci tecavüzü oluşacak ve büyük olasılıkla dava dilekçesi yetkili Gümrük idaresine gönderilecektir. Danıştay 7.Dairesinin, Tarih, E.2006/8, K.2007/ sayılı kararında 4458 sayılı yasanın 242. maddesinde düzenlenen idari başvuru da, idari işlemin dava konusu edilebilmesi için tüketilmesi zorunlu bir başvuru olup, söz konusu düzenlemedeki amaç, sair idari başvurularda ile gümrük uyuşmazlıklarına uzlaşma adı altında yeni bir idari yol getirilmiştir. Böylelikle gümrük idaresi ve yükümlü arasında meydana gelen uyuşmazlıkların itiraz yolundan başka, uzlaşma yoluyla da idari aşamada çözüme kavuşturulabilecektir. Uyuşmazlıkların idari aşamada çözümüne ilişkin iki yolun tesis edilmesi çözüm arayışına önce hangi yoldan başlanacağı sorusunu akıllara getirmektedir. Bu durum, uzlaşma yönetmeliğinde açıkça belirtilmiştir. Yönetmelikte uzlaşma hakkının kullanılması tercihe bırakılmıştır. Ancak, uzlaşma hakkının kullanılması isteniyorsa öncelikli olarak uzlaşma hakkının kullanılması zorunluluk kazanmaktadır. Uzlaşma talebinde bulunmadan, itiraz hakkının kullanılması uzlaşma hakkını öldürmektedir (Selen, 202: 206). 4

14 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science 3.. Uzlaşma de ortadan kalkmaktadır. Yükümlü ise, yargıya GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ gitmesi halinde faizleriyle birlikte daha büyük Mali mevzuatımızda 23 sayılı VUK nun 376. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM tutarlara YOLLARI ulaşabilecek vergi ve ceza borçlarının maddesinden sonra gelen ek maddelerinde yer ADMINISTRATIVE SOLUTIONS uzlaşılan TO DISPUTES kısmını ödemek OVER suretiyle kalanından kurtulmaktadır. Ayrıca uzlaşma müessesesi sayesinde alan uzlaşma müessesesi, idare ile yükümlüler arasında ortaya çıkan ihtilafların yargı CUSTOM yoluna DUTIES vergi mahkemelerinde gereksiz iş yükü oluşması başvurulmadan karşılıklı görüşme yoluyla Selin KILINÇ çözümlenmesini amaçlamaktadır 2 Celal Bayar Üniversitesi 2, Hatice YURTSEVER 3 da önlenmektedir (Akdoğan (a), 20:74). (Uzun, Sosyal 20: Bilimler 37). Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi Uzlaşma müessesesi, VUK ile düzenlenmiş olup, 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük sınırları Through this açıklanmıştır. law, a systematization has been Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to uzun zaman dan beri Maliye Bakanlığınca (Gelir İdaresi Başkanlığınca) uygulanmasına karşın, gümrük vergisi alacakları için uygulanmamaktaydı. Keza, VUK nun Gümrük ve Tekel Vergileri başlıklı 2 nci maddesi, Gümrük idareleri tarafından alınan vergi ve resimler bu kanuna tabi değildir. Bu vergi ve resimlerle ilgili olarak tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 242 nci maddesi hükümleri uygula nır. hükmüne amir olup, söz konusu hükümden anlaşılacağı üzere, VUK hükümlerinin 4458 sayılı Gümrük Kanununa göre tahsil edilen vergi ve ce zaları kapsamadığı ve dolayısıyla, gümrük idaresince tahsil edilen vergiler için uzlaşma imkânı öngörmediği açıktır (Bozkurt, 20:99). 6 sayılı Kanun ile gelen yeniliklerden biri de Gümrük Kanunu nun 244. Maddesinde düzenlenen uzlaşma müessesesidir. Uzlaşma idareye; yükümlüden istenilen vergi ve cezaların bir kısmından vazgeçilmesi karşılığında, vergi alacağının hemen tahsil edilmesi imkanı sağlamakta, bu sayede yargı sürecinin uzaması sebebiyle doğacak sıkıntılar önlenmekte ve çok sayıda davanın takip külfeti 3... Uzlaşmanın Kapsamı Uzlaşmanın kapsamı, hangi esaslar çerçevesinde talep edilip, geçekleştirilebileceği Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nca hazırlanan Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği nde düzenlenmiştir. Yönetmelik kapsamında kimlerin, hangi konularda ve hangi usul ve esaslara dayanarak uzlaşma talep edebileceği ve idarenin bu konudaki yetki Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğinin 4. maddesi gereğince, beyan ile gümrük idaresince yapılan tespit sonucunda belirlenen veya gümrük idaresince tespit edilmesinden önce beyan sahibince bildirilen kıymet farklılıklarına ilişkin tebliğ edilen gümrük vergileri alacakları ile kanunda ve ilgili diğer kanunlarda öngörülen cezalar, uzlaşma kapsamındadır. Dolayısıyla sadece gümrük idaresi tarafından tahakkuk ettirilen gümrük vergi alacakları değil, aynı zamanda gümrük idaresi tarafından tespit edilmeden önce mükellef tarafından bildirilen kıymet farklılıklarına istinaden düzenlenen gümrük vergi ve ceza kararları da uzlaşma kapsamında değerlendirilmektedir (Earnst & Young, (Erişim Tarihi: ). Uzlaşma 5

15 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science uygulamasında beyan ile gümrük idaresince alacakları ile kesilen ve muhatabına tebliğ edilen yapılan tespit sonucunda belirlenen GÜMRÜK farklılıklara VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ para cezalarının tümü uzlaşma kapsamındadır. ilişkin tebliğ edilen gümrük vergileri ĠDARĠ alacakları AġAMADA ile ÇÖZÜM YOLLARI Uzlaşmaya Konu Olabilecek Alacaklar bu Kanun da ve ilgili diğer ADMINISTRATIVE kanunlarda öngörülen SOLUTIONS TO DISPUTES OVER cezalar hakkında; yükümlü veya ceza muhatabı Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği, uzlaşmaya konu CUSTOM DUTIES tarafından, söz konusu eksiklik veya aykırılıkların; olabilecek mali yükümlülükleri ve para cezalarını açık bir şekilde saymıştır. Buna bağlı olarak Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 - Kanun Hükümlerine yeterince 3 Celal nüfuz Bayar Üniversitesi edeme-salihlmekten, Gümrük Vergisi, İlave Gümrük Vergisi, Tek ve MYO, uzlaşmaya DıĢ Ticaret konu Bölümü olabilecek mali yükümlülükler, Maktu Vergi, Dampinge Karşı Vergi, Sübvansi yona - Kanun hükümlerini yanlış yorumlamaktan Karşı Telafi Edici Vergi, Katma Değer Vergisi kaynaklandığının, (KDV), Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Ek Mali - Yargı kararları ile idarenin ihtilaf konusu olayda Yükümlülük, Toplu Konut Fonu, Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF), Tütün Fonu, görüş farklılığının olduğunun, İleri sürülmesi durumunda, idare bu maddede bulunan hükümler çerçevesinde yükümlüler ya da ceza (İhracat), TRT Bandrol Ücreti (Ticari Olmayan Ek Fon, Çevre Katkı Payı, Telafi Edici Vergi muhatabı ile uzlaşabilecektir (Yağan, 20: Eşya İçin) şeklinde sıralanabilir. Uzlaşmaya konu olabilecek para cezaları ise 4458 sayılı 07). Başka bir ifadeyle yükümlü yukarıdaki Gümrük Kanunu nun 234, 235, 236, 237, 238, gerekçeleri ileri sürerek uzlaşma talebinde 239, 24. maddeleri, 2976 sayılı Dış Ticaretin bulunabilir. Düzenlenmesine Hakkında Kanun un 4. maddesi, Ayrıca Yönetmeliğin 4/3. Maddesine göre, yükümlü tarafından yapılan beyanın; maddesi ile 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 5. Kanununun 6. maddesi çerçevesinde kesilen - İlgili gümrük idaresi tarafından kontrolü, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to cezalardır. - İkinci muayeneye yetkili görevliler tarafından kontrolü, - İkincil kontrol, - Sonradan kontrol, Kapsamında denetlenmesi sonucu ek tahakkuku yapılarak yükümlüye tebliğ edilen gümrük vergi Uzlaşma talebi, yükümlüye tebliğ edilen alacakların tamamı için yapılabileceği gibi ayrıca vergiler veya cezaların tür itibariyle bir kısmı için de yapılabilir. Şartlı muafiyet (Transit, Antrepo, Şartlı Muafiyet Sistemi Kapsamında Dahilde İşleme, Gümrük Kontrolü Altında İşleme, Geçici İthalat) rejimlerine 6

16 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science ilişkin hükümlerin ihlali sonucunda doğan alacağın Yönetmeliğin 7. maddesinde komisyonların nasıl tahsilinin yükümlüye tebliğinden GÜMRÜK itibaren VERGĠSĠ 5 gün UYUġMAZLIKLARININ oluşturulacağı açıklanmıştır. Buna göre, Gümrük ve içinde, alacağa konu para cezaları ĠDARĠ da uzlaşmaya AġAMADA ÇÖZÜM Ticaret YOLLARI Bölge Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonları, konu edilebilmektedir. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS Bölge TO Müdürü, DISPUTES Bölge OVER Müdür Yardımcısı, Şube CUSTOM DUTIES Müdürü, Gümrük Müdürü, Müdür Yardımcısı, Şef Uzlaşmaya Konu Olamayacak Alacaklar ve Muayene Memuru arasından Bölge Müdürü Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Yönetmeliğin 6. Maddesinde 2 Celal Bayar Üniversitesi uzlaşmaya Sosyal Bilimler konu tarafından belirlenen, Başkan dahil, üç üyeden Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü olamayacak alacaklar sayılmıştır. Buna göre, oluşmaktadır. Bölge Müdürü veya belirleyeceği Bölge Müdür Yardımcısı komisyonlara başkanlık gümrük vergilerinin matrahına giren, ancak aslı eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın etmektedir. from the movement of commercial commodities Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir Müdürü process of başkanlık other taxes. Customs etmektedir. duty disputes gümrük idarelerince takip ve tahsil edilmeyen vergi ve benzeri mali yükler uzlaşmaya konu edilemez. Beşinci maddenin ikinci fıkrası hükmü hariç olmak üzere, aynı tür vergi veya cezanın bir kısmı için uzlaşma talebinde bulunulamaz. İlgili mevzuat uyarınca alacak tutarının kesin tahsilinin öngörülmediği ve teminata bağlandığı durumlar uzlaşmaya konu edilmez. Ayrıca tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu nun 3. maddesinde yer alan kaçakçılık suçlarına ve kabahatlerine ilişkin olan gümrük vergileri ve cezaları ile ilgili olarak uzlaşma talebinde bulunulamayacağı hükme bağlanmıştır (Akdoğan (b), 20:225) Uzlaşma Komisyonlarının Oluşumu, Sorumlulukları ve Yetkisi Uzlaşma Yönetmeliğinde uzlaşma taleplerinin değerlendirilebilmesi için Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonları ve Merkezi Uzlaşma Komisyonları kurulacağı açıkça belirtilmiştir (Köprü, 20:67). Merkezi Uzlaşma Komisyonu ise Müsteşar, Müsteşar Yardımcıları, Gümrükler Genel Müdürü, Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürü, Gümrükler Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcıları ve Daire Başkanları ile Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü nün sonradan kontrolle ilgili dairesinin bağlı bulunduğu Daire Başkanı ve Genel Müdür Yardımcısı arasından Müsteşar tarafından belirlenen, Başkan dahil, üç üyeden oluşmaktadır. Komisyonlara, Müsteşar veya görevlendireceği Müsteşar Yardımcısı veya Gümrükler Genel Komisyonların üyelerinin tamamının katılımıyla toplandığı ve oy çokluğuyla karar aldığı Yönetmelikte hüküm altına alınmıştır. Ancak Komisyon başkan ve üyelerinin herhangi bir nedenle görevlerinin başında bulunmamaları durumunda, bunlara vekâlet edenler komisyonda görev yapar. Ayrıca Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüklerinde, aynı gün görüşülecek birden fazla uzlaşma talebinin tümü için bir uzlaşma komisyonu oluşturulmaktadır. Uzlaşma Komisyonlarının TL den 7

17 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science az olan uzlaşma talepleri için toplanamayacağı - Her bir kalem eşyaya ilişkin gümrük vergileri ancak birden fazla yükümlünün GÜMRÜK başvurusunun VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ile vergi aslına bağlı kesilen cezalar toplamı, TL yi aşması halinde, ĠDARĠ bu taleplerin AġAMADA tek ÇÖZÜM YOLLARI - Beyanname kapsamında birden fazla kalem bir Uzlaşma Komisyonu ADMINISTRATIVE tarafından sonuçlandırılacağı belirtilmiştir. CUSTOM DUTIES tereddüp eden alacaklar toplamı, SOLUTIONS TO DISPUTES OVER olması halinde, tutar tespitinde kalemlere Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Uzlaşma komisyonlarının başkanları; komisyonların usulüne uygun oluşturulmasını, 3 Celal Bayar komisyon Üniversitesi Salihli MYO, 3 - Aynı nitelikteki alacaklara ilişkin işlemlerin birden DıĢ Ticaret fazla Bölümü olması halinde alacakların tümü. çalışmalarının mevzuata uygunluğunu, komisyon çalışmalarının gizliliğini, hızlı ve güvenli sonuçlandırılmasını Ayrıca vergi aslına bağlı olmayan cezalar ile temin etmek ve gerekli tedbirleri usulsüzlük cezalarının ayrı ayrı, aynı nitelikteki almakla sorumludur. para cezalarının birden fazla olması halinde ise tutar tespitinde para cezalarının toplamının dikkate Yönetmeliğin 9.maddesine baktığımızda, konusu alınacağı hüküm altına alınmıştır. Teminat gibi TL ye kadar olan alacaklar için Gümrük geçici nitelikteki (fer i alacaklar) alacaklar eşik ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonları, değerlerinin tespitinde dikkate alınmamaktadır TL yi aşanlar için ise Merkezi Kanun uyarınca, vergi aslı ile vergi aslına bağlı Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Uzlaşma Komisyonunun yetkili olacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca uzlaşmaya konu olan aynı nitelikteki alacakların birden fazla Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğüne bağlı Gümrük Müdürlüklerine ilişkin olması durumunda, uzlaşmaya ilişkin talepler, Merkezi Uzlaşma Komisyonunun yetkisine giren alt tutarı aşmamak kaydıyla, uzlaşmaya esas alacak tutarının en çok olduğu Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğünde oluşturulacak uzlaşma komisyonu tarafından sonuçlandırılmaktadır. Uzlaşma komisyonlarının yetki alanlarının oluşturulmasında esas alınan değerin belirlenmesinde dikkate alınacak hususlar şöyledir ((Erdem, 202:434): olmayan cezanın birlikte uygulandığı durumlarda, uzlaşma komisyonlarının yetki alanlarının tespitinde vergi aslı ile vergi aslına bağlı olmayan cezanın toplamı dikkate alınacaktır Uzlaşmaya Başvuru, Usul ve Süreler Yükümlünün kendisi, temsilcisi veya özel vekaletname verilmesi şartıyla gümrük müşaviri; veli ya da vasi veya aynı gümrük vergilerinin ödenmesinden yükümlü ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olması halinde gümrük müşavirleri uzlaşma talebinde bulunabilmek için, uzlaşmaya yetkili komisyonların sekretarya hizmetlerini yürütmekle görevli birimine dilekçe ile müracaat edilmektedir. Dilekçe taahhütlü posta ile de gönderilebilir. Uzlaşma başvurusunun 8

18 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science yetkili komisyonlar dışındaki gümrük idarelerine - Başvuru sahibinin başvuruda bulunma yetkisini yapılmış olması halinde ise GÜMRÜK talep derhal VERGĠSĠ yetkili UYUġMAZLIKLARININ haiz olup olmadığı, uzlaşma komisyonuna iletilir. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI - Başvurunun süresi içinde yapılıp yapılmadığı, ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Aynı nitelikteki alacakların birden fazla gümrük - Alacağın uzlaşma kapsamına girip girmediği, CUSTOM DUTIES müdürlüğünde veya Bölge Müdürlüğü bağlantılarında yapılan işlemlere ilişkin olması halinde - Uzlaşmanın, 3 komisyonun yetkisi içinde bu- Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER söz konusu alacakların toplamı 3 Celal tek bir Bayar uzlaşmaya lunup bulunmadığı, hususları değerlendirilir. Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Usule ilişkin koşulları taşımadığı anlaşılan konu olabilir. Bu durumda yükümlü tarafından Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: talepler Custom değerlendirilmez duty is a kind of tariff arising ve bu durum ilgilisine to customs yazıyla which veya is based elektronik those yolla tebliğ yetkili uzlaşma eşyanın komisyonuna yer değiştirmesi başvurulması nedeniyle, bu esas eşyanın from the movement of commercial commodities miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject olmakla birlikte, sosyal uzlaşmaya ve mali fonksiyonlarının konu alacaklara yanında önemli ilişkin detaylı bilgilerin türüdür. Aynı verilmesi zamanda harcamalar şartıyla, üzerinden işlemin alınan instrument in addition to its economic, social and bir commodities quantity and value. It is are a kind of dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi tariff edilir. that is Usule a foreign trade ilişkin and economic eksikliklerin policy giderilebilir dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve fiscal nitelikte functions. olması Since they halinde, are not collected yükümlüye on eksikliklerin indirect tariff tamamlanması on expenditures, custom için duties başvuru süresinin yapıldığı gümrük kurumlar idarelerinden vergisi gibi belirli herhangi aralıklarla birine alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, as vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan an de başvurulabilir eşyanın (Erdem, gümrüğe 202:435). geldiği anda bir defaya mahsus are collected only once when commodities subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi to foreign sonuna trade kadar arrive at the süre custom. verilir. According Başvuru to süresinin Uzlaşma talepleri, kanun henüz kapsamı itiraz dışında başvurusu tutulmuştur. yapılmamış gümrük vergileri sayılı Gümrük ve vergi Kanunu nda aslına düzenlenmiştir. bağlı olsun Bu kanun regulated olması by ve customs usule ilişkin law numbered eksikliklerin giderilebilir Bu nedenle, duties sonunda are excluded uzlaşma from this başvurusunda law. Therefore, bulunulmuş ya da olmasın tüm Bölgesine para girişinden cezalarının başlayıp, yükümlüye eşyaya uygulanacak created nitelikte beginning olması with commodities halinde subject üç iş to günü ek süre veya ceza muhatabına oluşturulmuştur. tebliği Diğer tarihinden tüm vergilerde itibaren olduğu gibi Turkey verilir. and continuing Verilen with sürenin operation sonunda sequence. eksikliklerin tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret assessment, tamamlanmaması accrual and collecting halinde are regulated talep reddedilir. Kanunun 242. maddesinde belirtilen onbeş günlük itiraz süresi Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Uzlaşma Maliye and Economy talebinin Anabilim Ministry Dalı kabul Mali according Hukuk edilmemesine to ilişkin Kanunu Programı içinde hükümlerine Yüksek yapılacağı Lisans uygun Öğrencisi Yönetmeliğin olarak yürütülmektedir. Gümrük türetilmiģtir. idari işlem itiraz veya yargı yoluna açık olup. maddesinde açıklanmıştır. vergisinden doğan Gümrük uyuşmazlıkların vergileri çözüm customs duties has a different form from the süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir process genel of other usullere taxes. göre Customs dava duty disputes konusu edilebilir. ve cezalarının tebliğ tarihlerinin farklı olması durumunda ise uzlaşma başvurusunda, gümrük Uzlaşma başvurusunda usule ilişkin bir eksiklik vergileri veya cezalara ilişkin en son tebliğ tarihi olmaması halinde sekretarya hizmetlerini yürüten esas alınacaktır. birim tarafından söz konusu alacaklara ilişkin işlem dosyasının bir örneği ilgili gümrük idaresinden Uzlaşma talebinin incelenmesi, Yönetmeliğin 3. derhal temin edilir. Sekretarya tarafından uzlaşmaya Maddesinde ele alınmıştır. Buna göre, uzlaşmaya konu alacağa ilişkin yapılan işlemler ve ihtilafın ilişkin talepler, uzlaşma komisyonun sekreterya geçirdiği aşamalara ilişkin bilgi notu hazırlanarak hizmetlerini yürüten birimi tarafından öncelikle derhal komisyona iletilir. Uzlaşma talebinde bulunulan alacağın hatalı olduğunun tespit edilmesi ve ivedilikle usul yönünden incelenir. Yapılan incelemede; halinde, durum gerekçesi ile birlikte yükümlüye 9

19 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science bildirilir ve uzlaşma görüşmeleri düzeltilmiş tutar alınarak yükümlüye derhal tebliğ edilir ve bir üzerinden yapılır (Erdem, 202: GÜMRÜK 435). VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ nüshası ilgilisine verilir. Bir nüshası gerekli işlem ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM yapılmak YOLLARI üzere derhal ilgili Gümrük ve Ticaret Uzlaşma Talebinin ve Uzlaşmanın Sonuçları ADMINISTRATIVE SOLUTIONS Bölge TO Müdürlüğüne DISPUTES OVER veya gümrük müdürlüğüne CUSTOM DUTIES gönderilir. Bir nüshası da uzlaşma komisyonunda Uzlaşma talebinde bulunulması durumunda, oluşan dosyada saklanır. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 itiraz veya dava açma süresi durur. Uzlaşmanın 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Uzlaşma Hukuk Programı temin Yüksek edilemediği Lisans Öğrencisi hallerde temin edilememe nedeni belirtilmek suretiyle komisyonca üç vaki olmaması veya temin edilememesi 3 Celal Bayar Üniversitesi halinde Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ise süre kaldığı yerden işlemeye başlar. Ancak eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın nüsha from the tutanak movement düzenlenir. of commercial commodities Tutanağın bir nüshası sürenin bitimine üç günden az kalmış olması halinde, süre üç sosyal gün ve uzar. mali fonksiyonlarının Süresi içinde yanında uzlaşma talebinde bulunan türüdür. Aynı yükümlü, zamanda harcamalar uzlaşma üzerinden talep yükümlüye verilir. Yükümlünün uzlaşma davetine önemli bir commodities quantity and value. It is are a kind of icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina alınan instrument in addition to its economic, social and ettiği alacaklar kurumlar için, başvurusuna vergisi gibi belirli ilişkin aralıklarla süreç etmesi halinde tutanağın iki örneği, gereği yapılmak üzere derhal ilgili Gümrük ve Ticaret Bölge alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, as sonuçlanmadan eşyanın itiraz gümrüğe veya dava geldiği yoluna anda bir gidemez defaya mahsus are collected only once when commodities subject (Korkmaz, Ünal, Usul 20: Kanunu 63). Müdürlüğü veya gümrük müdürlüğüne gönderilir. (VUK) nun ikinci maddesine göre bu the second item of tax procedural law, custom kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Bir duties nüshası are excluded da from uzlaşma this law. komisyonunda Therefore, tutulan Uzlaşma talebinin sayılı Gümrük usulüne Kanunu nda uygun düzenlenmiştir. yapıldığının Bu kanun dosyada regulated by saklanır. customs Yükümlünün law numbered uzlaşma davetine anlaşılması halinde, Bölgesine uzlaşma girişinden başlayıp, ile ilgili eşyaya olarak uygulanacak icabet created beginning etmemesi with commodities veya tutanağı subject to imzalamaktan yapılacak görüşmelere oluşturulmuştur. katılınılması Diğer tüm vergilerde hususu, olduğu uz-giblaşma davetiyesi imtina Turkey and etmesi continuing hallerinde with operation kendisine sequence. ayrıca tebligat tahakkuk ile en ve az tahsil beş aşamaları gün önceden Gümrük ve yazı Ticaret yapılmaz assessment, accrual (Erdem, and collecting 202: are ). regulated veya e-posta adresine Gümrükler Bu çalıģma, elektronik Genel Celal Müdürlüğü Bayar yolla Üniversitesi tarafından, komisyon Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to sekretaryası tarafından Gümrük türetilmiģtir. yükümlüye tebliğ edilir. Uzlaşmanın vaki olmaması halinde; komisyonun vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the Yükümlünün istemesi süreci, diğer halinde vergilerde beş oluşan günlük süreçten süreye farklı bir nihai process teklifi of other tutanağa taxes. Customs geçirilir duty disputes ve bir nüshası bağlı kalınmaksızın öncelikle daha idari önceki aşamada bir çözümlenmek tarih, uzlaşma zorundadır. yükümlüye place. However, verilir. in the case Yükümlü, of disputes not 4 being üncü maddede günü olarak belirlenebilir. belirtilen hususlar dikkate alınmak kaydıyla, Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Kanunun Disputes 242 nci maddesinde belirtilen sürenin Yükümlünün uzlaşma davetiyesinde belirtilen son günü mesai saati bitimine kadar komisyonun yer, tarih ve saatte toplantıya katılması halinde nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile ilgili uzlaşma görüşmelerine başlanır. Yapılan görüşme gümrük müdürlüğüne bildirdiği takdirde, bu tarih sonucunda uzlaşma sağlandığı takdirde uzlaşma itibariyle uzlaşma vaki olmuş sayılır ve buna göre komisyonu durumu, üç nüsha olarak düzenlenen işlem tesis edilir. tutanakla tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyonun başkan ve üyeleri ile yükümlü Komisyon çalışmaları sırasında düzenlenen tarafından imzalanır. Ayrıca tutanak üzerine imza tutanakların yükümlü tarafından imzalanarak 0

20 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science bir nüshasının yükümlüye verilmesi tebliğ hükmündedir. Bu durumlarda, Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi hallerinde yükümlü, tahakkuk eden ve GÜMRÜK yükümlüye VERGĠSĠ ayrıca UYUġMAZLIKLARININ tebligat yapılmaz. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM kendisine YOLLARI tebliğ edilen alacaklara, uzlaşmanın ADMINISTRATIVE SOLUTIONS vaki TO olmadığına DISPUTES dair OVER düzenlenen ve kendisine Yükümlünün uzlaşma talebinin, dilekçenin ilgili CUSTOM DUTIES tebliğ olunan tutanağın tebliğinden itibaren 4. Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü uzlaşma Selin KILINÇ 2, Hatice maddede YURTSEVER belirtilen 3 esaslar çerçevesinde itiraz veya komisyonu kayıtlarına girdiği tarihten itibaren 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali dava Hukuk yoluna Programı gidebilir. Yüksek Lisans İtiraz Öğrencisi ve dava yoluna ilişkin azami 45 gün içinde sonuçlandırılması 3 Celal Bayar Üniversitesi esastır. Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü hususlar gümrük mevzuatında belirtilen genel Ancak, 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında hükümlere tabidir. Uzlaşmanın vaki olmaması belirtilen nedenlere bağlı olarak belirtilen süre veya temin edilememesi hallerinde, aynı alacaklar aşılabilir. Bu durumda, söz konusu inceleme ve için yeniden uzlaşma talebinde bulunulamaz. Bu araştırmanın tamamlanmasına kadar Komisyon Yönetmelik uyarınca üzerinde uzlaşılan cezalar çalışmalarına devam eder. hakkında peşin ödeme indiriminden yararlanılamaz. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 3.2. İtiraz Uzlaşmanın sonuçları; Yönetmeliğin Maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre, uzlaşma vaki olduğu takdirde gümrük uzlaşma komisyonlarının düzenleyecekleri uzlaşma tutanakları kesin olup, gereği ilgili gümrük müdürlüğünce derhal yerine getirilir. Uzlaşma tutanağının ilgili gümrük idaresine intikali üzerine, tahakkuk ve tebliğ edilmiş olan gümrük vergileri varsa kesilen para cezaları uzlaşılan tutarlara göre düzeltilir. Üzerinde uzlaşılan ve tutanakla tespit edilen hususlar dahil olmak üzere, bu Yönetmelik kapsamında oluşturulan komisyonların tüm çalışmaları ve işlemleri hakkında yükümlü veya cezanın muhatabı ya da idare tarafından dava açılamaz, hiçbir mercie şikayet veya itirazda bulunulamaz, herhangi bir idari inceleme, araştırma ve soruşturmaya konu edilemez, geri verme ve kaldırma talebinde bulunulamaz. Uzlaşma konusu yapılan alacaklar, uzlaşma gerçekleştiği takdirde, uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir. Uzlaşılan vergilerin ilgili olduğu gümrük beyannamelerinin tescil tarihinden itibaren genel usullere göre uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için, uzlaşılan tutar üzerinden 683 sayılı AATUHK hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Gümrük Kanunu nun 242. maddesinde itiraz konusu açıkça hüküm altına alınmıştır. Bu maddeye göre, yükümlüler kendilerine tebliğ edilen gümrük vergileri, cezalar ve idari kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde bir üst makama, üst makam yoksa aynı makama verecekleri bir dilekçe ile itiraz edebilir. Görüldüğü

21 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science gibi itiraz konusu gümrük vergileri, cezaları ve veya eşyanın menşeinin belirlenmesinde hata idari kararları kapsamaktadır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ yapılmış olması ise diğer itiraz sebepleri olarak ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM gösterilmektedir. YOLLARI İtirazın Nedenleri ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER İtiraz Dilekçesinde Bulunması Gereken Gümrük vergilerine itiraz nedenleri genellikle CUSTOM DUTIES Hususlar ve Dilekçenin Verileceği Makamlar aşağıdaki şekilde ortaya çıkmaktadır (Kızılot, Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Kızılot, 2005: ): İtiraz dilekçesinde bulunması gereken hususlar 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü - Konu Nedeniyle İtirazlar: Eşyanın nitelik ve mahiyetinin belirlenmesinde hata yapılması veya eşyaları gümrük vergisinden istisna tutan kanun hükümlerinin hiç uygulanmaması ya da yanlış uygulanması durumlarında bu tür itirazlar bahis konusu olabilmektedir. eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın - from İtirazın the movement konusu of commercial ve sebebi, commodities belgeler, gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 procedures edilen and miktar, practises of custom duties are Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları - have İtiraz to be dilekçesinin resolved administratively tarihi. in the first - Matrah Nedeniyle İtirazlar: Verginin hesaplanmasına esas teşkil eden matrahın veya miktarın tespit edilmesi esnasında yapılan hatalar, yükümlülerce itiraza konu edilebilmektedir. - Tarife Nedeniyle İtirazlar: Dış ticaret işlemlerinde eşyalar, bilinen ticari isimleri ile değil, Dünya Gümrük Örgütü tarafından düzenlenmiş olan ve tüm üye ülkelerce kullanılan rakamlarla sınıflandırılmış olan kodlarla ifade edilir. Gümrük vergileri ise, yürürlükte olan gümrük tarifesi esas alınmak sureti ile belirlendiğinden, eşyanın bulunduğu pozisyonun karşılığında gösterilen vergi oranından başkaca bir oranın kullanılarak verginin hesaplanmış olması yükümlüler tarafından itiraza konu edilebilir. - Diğer İtiraz Nedenleri: Uluslararası anlaşmaların hiç uygulanmaması veya hatalı uygulanması şöyledir (Kılıç, 2009:38): - İtirazın dayanağı delillere ilişkin bilgi ve - İtiraza konu idari işlemin yazılı bildirim tarihi, - Gümrük vergileri ve para cezalarında itiraz - İtiraz edilen kararı veren idarenin neresi olduğu, - İtiraz edenin, adı, unvanı, adresi, vergi numarası, TC kimlik numarası(varsa vekil ya da temsilcilerine ait bu tür bilgiler) gibi açıklamalar, Kendilerine gümrük vergisi tahakkuk eden mükelleflerin bu vergilerin, cezaların ve idari kararların tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde bir üst makama, üst makam yoksa aynı makama bir dilekçe ile itirazda bulunabileceklerini daha önce belirtmiştik. Buna göre, gümrük vergilerini eğer Gümrük Müdürlüğü tahakkuk ettirmiş ve tebliğ etmiş ise üst makam Gümrük Başmüdürlüğü olmaktadır. 2

22 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Eğer itiraza konu olan kararı ilk elden alan idare İtirazın Süresi Gümrük Başmüdürlüğü ise GÜMRÜK üst makam VERGĠSĠ Gümrük UYUġMAZLIKLARININ Gümrük vergileri, cezaları ve idari kararlara karşı Müsteşarlığı olmaktadır. Gümrük ĠDARĠ Müsteşarlığınca ilk elden alınan ADMINISTRATIVE kararlarda ise üst makam SOLUTIONS TO DISPUTES OVER AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI yasal haklarının kullanmak isteyen mükellefler, ilgili kanunun 242/. maddesine göre, tebliğ olmadığından 5 gün içinde yine buraya CUSTOM itiraz DUTIES tarihinden itibaren on beş gün içinde bir dilekçe edilmektedir(kılıç, 2009: 39). Selin KILINÇ 2, Hatice ile itiraz YURTSEVER edebilirler. 3 Kanunun 242/3. maddesine 2 Celal Bayar göre, Üniversitesi itiraz Sosyal dilekçesinin Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, Gümrük DıĢ Ticaret Yönetmeliğinin Bölümü 585/4. maddesine göre süresi içinde yanlış makama verilmesi halinde, yapılacak itirazların süresi içerisinde olup olma- itiraz süresinde yapılmış sayılır ve idarece yetkili makama ulaştırılır. Buna göre itirazın yanlış makam da olsa yapılmış sayılabilmesi için süresi - Taahhütlü olarak posta yolu ile yapılacak itirazlarda, itiraz dilekçesinin postaya içinde yapılması koşulu aranmaktadır., verildiği eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın dığının from the movement tespitinde; of commercial commodities vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan an tarih, indirect tariff on expenditures, custom duties Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Danıştay 7. Dairesi, tarih, E. 2005/564, K.2007/762 sayılı kararında İtiraz süresinin geçirilmesinden sonra yetkisiz makama yapılan başvuru üzerine açılan davanın usule aykırılığı açık bulunduğundan, mahkeme kararının yargılama giderlerinin ve vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesi yolunda tesisi edilen hüküm fıkrasında isabet görülmemiştir. Açıklanan nedenle, temyiz isteminin kabulüne, mahkeme kararının temyize konu hüküm fıkrasının bozulmasına, bozma kararı üzerine, Mahkemece yeniden verilecek kararla birlikte yargılama giderleri de hüküm altına alınacağından, bu konuda ayrıca hüküm tesisine gerek bulunmadığına, oybirliği ile karar verildi. şeklinde görüş bildirilmiştir ( Erişim Tarihi: ). Görüldüğü gibi, itirazın yanlış makama yapılmış olması, başvurunun geçersizliğine neden olmamakta, sadece süresi içinde yapılmasının önemi vurgulanmaktadır. - Posta yolu ile veya doğrudan ilgili gümrük idaresine yapılacak itirazlarda, itiraz dilekçesinin itirazın yapıldığı gümrük idaresinin kaydına giriş tarihi, dikkate alınmaktadır. Danıştay, 7.Dairesi, tarih ve E.2002/706, K.2005/74 sayılı Kararında, ( gov.tr, Erişim Tarihi: ), İdari itiraz aşamasında, idarece işin esasının incelenmesi suretiyle işlem tesis edilmiş olsa dahi, sürelerin kamu düzeninden olması sebebiyle, itirazın süresinde olup olmadığının yargı yerlerince re sen gözetilmesi gerektiği, süresinde itiraz edilmediği durumlarda, davanın, bu sebeple reddi gerektiğine şeklinde görüş bildirmiştir. Görüldüğü üzere, itirazın süresi içinde yapılması gerektiği, eğer yapılmazsa, bu başvurunun reddedileceği açıktır. Mükelleflerin kendi beyanlarına dayanarak tahakkuk eden gümrük vergilerine karşı itiraz 3

23 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu süreyi the second de item belirterek of tax procedural bilgi veririler. law, custom Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. place. olması, However, in the case of disputes not being edebilmeleri ve daha sonra idari yargı aşamasına kendisi veya fotoğraf, katalog, prospektüs gibi geçebilmeleri için mutlaka GÜMRÜK beyannamenin VERGĠSĠ tescil UYUġMAZLIKLARININ eşyayı görmeden fikir verecek diğer belgelerin edildiği tarihte beyannameye mükellef ĠDARĠ AġAMADA tarafından ÇÖZÜM incelenmesi YOLLARI veya gerek duyulması halinde ilgili ihtirazi kayıt konulması ADMINISTRATIVE gerekmektedir. Danıştay SOLUTIONS gümrük TO DISPUTES idaresinin mütalaası OVER da alınmak suretiyle 7. Dairesi tarih ve E.2004/234, CUSTOM DUTIES otuz gün içinde karara bağlanarak ilgili kişiye K.2004/3554 sayılı Kararında, ( Selin KILINÇ 2, Hatice tebliğ YURTSEVER edilmektedir. 3 Otuz gün içerisinde karar gov.tr, Erişim Tarihi: ) Beyanlarının 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali alınamadığı Hukuk Programı durumlarda Yüksek Lisans Öğrencisi Kanunun 6. maddesinin yükümlülerini bağlamadığından 3 Celal söz Bayar edebilmek Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ikinci fıkrası uygulanmaktadır. için, ihtirazi kaydın, beyannamenin tescil edildiği Bu fıkra hükmüne göre, bu süreye uymak mümkün değilse, belirtilen süre aşılabilir. Bu durumda tarihte konması gerekmektedir. Ancak bu şekilde beyanın yükümlünün iradesi dışında gerçekleştiği anlaşılabilir. Olduğunu belirtmiştir. Karardan da idareler, sürenin dolmasında önce başvuru sahibine süre aşımını haklı kılan gerekçeler ile talep anlaşılacağı üzere, mükellefin kendi beyan ettiği vergiye itiraz edebilmesinin tek koşulu, beyan- hakkında karar vermek için gerekli gördükleri ek namenin tescil edildiği tarihte ihtirazi kaydın konulmuş olmasıdır İtirazın İncelenmesi ve Karara Bağlanması İtiraz dilekçesini alan Gümrük İdaresi, itiraza ilişkin dilekçeyi öncelikle şekil ve usul yönünden inceler. Bu inceleme de, Gümrük Yönetmeliğinin 585/2. maddesine göre, başvurunun süresi içinde yapılıp yapılmadığı ile dilekçeyi verenin yükümlü veya onun temsilcisi olup olmadığına bakılır ve uygun olmayan başvurular reddedilerek yükümlüye bildirilir (Akın, 20: 49). İtirazın şekil ve usul yönünden herhangi bir aykırılığı olmadığı durumda esas yönünden incelemeye geçilir. Gümrük Yönetmeliği nin 586. maddesine göre, itirazlar, anlaşmazlığa konu beyanname ve sair her türlü belge ile eşyadan alınacak örnek, örnek alınması mümkün olmayan hallerde eşyanın Bu süreçte mükellefler uyuşmazlık konusu eşyayı teslim almak istemeleri durumunda Gümrük Yönetmeliğinin 587. maddesinde yer alan aşağıdaki şartları sağlamaları gerekmektedir: - Kararların yükümlüce bildirilmiş olması ve taleplerinin bir dilekçe ile gümrüğe verilmiş - Yükümlünün beyanına göre yapılan vergi tahakkukları ile gümrük idaresince tahakkuk ettirilen bütün vergiler arasındaki farkın ve para cezalarının teminata bağlanması, - Uyuşmazlığın idari yargı merciine intikali halinde bu hususun belgelenmesi, - İdarece gerekli görülecek her türlü bilgi veya belgenin sunulması. 4

24 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science İtiraz sonucu verilen karar, yükümlünün talebini işlemi oluşacaktır. şeklinde karar vermiştir. haklı bulmayacak nitelikte GÜMRÜK ise bu durum, VERGĠSĠ gerekçesi ile birlikte karara yazılır ĠDARĠ ve yükümlüye AġAMADA ÇÖZÜM sessiz YOLLARI kalması, bu itirazı kabul etmediği anlamını UYUġMAZLIKLARININ Görüldüğü gibi, gümrük idaresinin yapılan itiraza bildirilir. Karar, yükümlünün ADMINISTRATIVE itirazını haklı SOLUTIONS bulur taşımaktadır. TO DISPUTES OVER nitelikte ise itiraz konusu buna göre düzeltilir. CUSTOM Bu DUTIES Tahlile İtiraz - İkinci Tahlil durumda da karar yükümlüye ya da temsilcisine Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 tebliğ edilir (Akın, 200: 50). İtirazın reddedilmesi üzerine Kanunun 242/4. 3 Celal 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Gümrük Hukuk Programı vergilerinin Yüksek Lisans özelliğinden Öğrencisi doğan bu tür maddesine Bayar Üniversitesi göre, Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü itiraz şekli Gümrük Kanunu nun 243 ve Gümrük işlemin yapıldığı yerdeki idari yargı mercilerine Yönetmeliği nin maddeleri arasında başvurulabilmektedir. miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, düzenlenmiştir. subject to customs which is based on those Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler karşılanmasıdır. by General Directorate of Customs as a part of Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Belirtilmesi gereken bir başka husus da Gümrük İdaresinin otuz gün içinde cevap vermemesi halidir. Yasanın 242. Maddesine göre idarenin, kendisine gelen itirazları otuz gün içerisinde karara bağlaması gerekmektedir. Ancak Gümrük İdaresi, itirazı kanunda belirtilen süre içerisinde karara bağlamadığında, bu durum idarenin itirazı zımnen reddettiği şeklinde değerlendirilecektir. Yani, Gümrük İdaresi itirazı otuz gün içerisinde karşılamamışsa, bu durum olumsuz görüşte olduğu ve sessiz kalarak bunu gösterdiği şeklinde değerlendirilerek dava açma süreleri içinde idari yargıya başvurulabilecektir (Kılıç, 2009: 49). Danıştay 7. Dairesi, tarih ve E.2002/536, K.2004/2443 sayılı Kararında ( tr, Erişim Tarihi: ), Yükümlülerce yapılan itirazın, Gümrük Başmüdürlüklerince otuz gün içinde karara bağlanarak ilgilisine tebliğ edilmemesi halinde, idari davaya konu edilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu olan zımni red Kanunun ilgili maddesine göre, ilgili kişilere 97. maddeye göre tebliğ edilen gümrük vergilerinin hesaplanmasında esas alınan kimyevi tahlil sonuçlarına karşı tebliğden itibaren onbeş gün içinde gümrük ve muhafaza başmüdürlüğüne yazılı olarak itiraz edilebilmektedir. İtiraz hakkından yararlanabilmenin koşullarından bir tanesi de tahlil maliyetlerinin beyan sahibi tarafından İtirazın bir dilekçe ile yapılması gerekir. Burada beyanname numarası ve tescil tarihi ile eşyanın cins ve türü, tahlile ne yönden itiraz edildiği, gözlemci kimyager bulundurulup bulundurulmayacağı, bulundurulacak ise adı, soyadı ve adresi gösterilecektir. Sözü edilen eşya için daha önce bir tahlil yapıldığı için yasa buna ikinci tahlil demektedir (Tuncer, 2000: 2). Tahlil masrafları yatırıldıktan sonra, ikinci tahlili talep eden yükümlü dilekçe ile birlikte, birinci tahlil raporu, gümrük beyannamesi ve ekleri 5

25 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Gümrük vergileri, her ne kadar VUK nun 2. maddesi gereğince, bu kanun kapsamından çıkarılsa da, idare ile yükümlü arasında meydana gelebilecek uyuşmazlıkların çözümünde başvurulacak yollar, hem Gümrük Kanunu hem de VUK nda benzerlik göstermektedir. Bu benzerliklerin yanında, bazı ikinci tahlilin yapılacağı Gümrük laboratuarına farklılıklar da bulunmaktadır. Bu bölümde, iki gönderilir (Selen, 202: 28). GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ kanunda yer alan çözüm yollarının benzer ve ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM farklı yanları YOLLARI ele alınıp açıklanmaya çalışılacaktır. İtiraz üzerine, Yönetmeliğin 589. maddesine göre, ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER birinci tahlilin yapıldığı gümrük laboratuarında 4.. Pişmanlık ve Islah görevli olan ve ilk tahlili yapan kimyager CUSTOM dışındaki iki kimyager tarafından ikinci tahlil Selin yapılır. KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 DUTIES İdare ve mükellef arasında oluşan uyuşmazlıkların yargıya intikal ettirilmeden idari aşamada Yükümlünün talebi 2 Celal halinde, Bayar Üniversitesi gümrük Sosyal idareleri, Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, çözüme DıĢ Ticaret kavuşturulması, Bölümü bu müessesenin Türk gümrük kimyageri olmayan bir gözlemci kimyagerin de ikinci Özet: tahlilde Gümrük hazır vergisi, bulunmasına gümrüğe tabi olan izin ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising Vergi Sistemimize girmesiyle daha kolay hale eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın gelmiştir. from the movement Yapılan of commercial vergi incelemeleri commodities sonucunda verirler. Gözlemci miktarı kimyager veya değeri yapılan üzerinden alınan, duyuruya ekonomik, subject to customs which is based on those sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir ortaya commodities quantity çıkan matrah and value. farklarından It is are a kind of dolayı ceza rağmen gelmediği dış takdirde ticaret ve ekonomi tahlil politikası gıyabında aracı olan yapılır. bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan kesilmekte, instrument in addition idare to its bu economic, cezanın social and hemen tahsilini Birinci tahlilin gümrük dolaylı bir laboratuarları vergi türü olan gümrük haricinde vergisi, gelir bir ve fiscal functions. Since they are not collected on kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir istemekte, regular basis like mükellef income tax and ise corporate bu vergi tax, as ve cezasını ya laboratuarda yapılmış vergi türü olması olmadığından, halinde dış ikinci ticarete konu tahlil olan an indirect tariff on expenditures, custom duties eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus tamamen are collected only ödemekten once when commodities kaçınmakta subject ya da bir süre gümrük ve muhafaza olmak üzere başmüdürlüğünce alınmaktadır. Gümrük vergileri, uygun Vergi to foreign trade arrive at the custom. According to Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu geciktirmek the second item of suretiyle tax procedural ödemeye law, custom çalışmaktadır. görülecek bir laboratuarda kanun kapsamı dışında yaptırılır. tutulmuştur. Bu nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 Böylece procedures meydana and practises of gelen custom uyuşmazlığın duties are çözüme Yönetmeliğin 590. ile dış maddesine ticarete konu olan göre, eşyanın ikinci Türkiye tahlil Gümrük kavuşturulması Through this law, a yıllar systematization sürmektedir. has been Pişmanlık ve sonucu, eşyanın işlemlerin teknik özellik sırasına ve göre niteliklerinin bir sistematik ıslah international müessesesinin trade entering customs oluşturulmasındaki territories of amaç, tayin ve tespiti bakımından gümrük vergisinde kesindir. de zorunlu Bu aşamalar nedenle, olan tarh, yukarıda Like all other da taxes, belirtildiği compalsive levels gibi such uyuşmazlığın as idari yükümlülere ikinci Bakanlığı na tahlil bağlı sonucu ayrı bir ile kuruluş bu sonuca niteliği olan yargıya by General intikal Directorate ettirilmeden of Customs as a idari part of aşamada çözümünü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to göre yapılan tarife Kanunu Programı uygulaması hükümlerine Yüksek Lisans ve uygun Öğrencisi tahakkuk olarak yürütülmektedir. Selin KILINÇ ettirilen vergiler duyurulur. tarafından Customs hazırlanan sağlamaktır. Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden disputes over süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir Bu process müessese of other taxes. ile işlediği Customs suçtan duty disputes pişmanlık duyan 4. VUK NDA YER öncelikle ALAN idari aşamada İDARİ çözümlenmek ÇÖZÜM zorundadır. iyi place. niyetli However, mükelleflerin the case of disputes işlediği not being vergi suçunu itiraf YOLLARI İLE uyuşmazlıklarda GÜMRÜK yargı yoluna KANUNU NDA başvurulabilmektedir. etmeleri halinde, bu mükelleflere cezai müeyyide YER ALAN İDARİ Anahtar ÇÖZÜM Kelimeler: Gümrük, YOLLARININ Gümrük Vergisi, uygulamayarak Disputes belki de hiç alınamayacak verginin BENZERLİK VE FARKLILIKLARI tahsili sağlanmakta, ayrıca halkın vergi ahlak ve bilinci yükseltilmeye çalışılmaktadır. Pişmanlık ve ıslah müessesesi VUK nun 37. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde hükmüne göre, beyana dayanan vergilerde vergi ziyaı cezasını gerektiren fiilleri işleyen mükelleflerle, bunların işlenişine iştirak eden diğer kişilerin, 6

26 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science kanuna aykırı hareketlerini ilgili makamlara Ancak, Gümrük Kanunu nun 234/3. maddesine kendiliğinden dilekçe ile haber GÜMRÜK vermesi VERGĠSĠ halinde, UYUġMAZLIKLARININ bakıldığında, Yukarıda belirtilen aykırılıkların belirli şartlara uymak kaydı ile ĠDARĠ vergi ziyaı AġAMADA cezası ÇÖZÜM gümrük YOLLARI idaresince tespit edilmesinden önce kesilmemektedir. Bu ADMINISTRATIVE durumu bildiren mükelleflere tahakkuk eden vergi üzerinden vadesine CUSTOM DUTIES nusu cezalar yüzde on beş nispetinde uygulanır. SOLUTIONS beyan TO sahibince DISPUTES bildirilmesi OVER durumunda söz ko- göre gecikme zammı oranında pişmanlık Selin zammı hükmü yer almaktadır. Maddeden de anlaşılacağı KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 kesilmektedir. Mükellef 2 Celal Bayar bu Üniversitesi cezayı on Sosyal beş Bilimler günlük üzere aykırılığın idareden önce, beyan sahibince Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü süre içerisinde ödemekle yükümlüdür. bildirilmesi durumu söz konusudur. Açıktır ki bu pişmanlık müessesesinin tanımında yer alan Ancak pişmanlık müessesesinden yararlanabilmek mükellefin kendiliğinden bildirmesi koşuludur. için kanun belli koşulların varlığını istemiştir. Bu koşullar, mükellefin haber vermesinden önce Duruma ceza yönünden bakıldığında, pişmanlık üçüncü kişiler tarafından ihbar yapılmamış olması, müessesesinden yararlanan mükellefe vergi ziyaı haber vermeden önce incelemeye başvurulmamış cezası kesilmezken, gümrük vergisinde cezaların ve olayın takdir komisyonuna intikal ettirilmemiş yüzde on beş oranında kesileceği belirtilmiştir. olması, hiç verilmemiş ya da eksik veya yanlış Burada her iki vergi açısından önemli bir farklılık verilmiş beyannamenin on beş günlük süre içerisinde düzeltilerek verilmiş olması ve son olarak eden mükellef, pişmanlık müessesesine başvur- söz konusudur. Örneğin, eksik gelir vergisi beyan haber verilen vergilerden ödeme süresi geçmiş duğunda hiç ceza ödemezken, gümrük vergisi olanların pişmanlık zammı ile birlikte on beş gün mükellefi olan kişi, uygulanacak cezadan tümüyle içinde ödenmesidir. kurtulamamakta, cezanın yüzde on beş oranındaki kısmını ödemek durumunda kalmaktadır. Pişmanlık ve ıslah müessesesi kapsamına tüm Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır place. Cezalarda However, in the İndirim case of disputes not being beyan üzerinden tarh ve tahakkuk ettirilen vergiler girmektedir. Bu durumun tek istisnası emlak vergisidir. Konuya gümrük vergisi açısından bakıldığında, gümrük vergisi beyana dayanan bir vergi olmasına karşın VUK nun 2. maddesindeki Gümrük idareleri tarafından alınan vergi ve resimler bu Kanuna tabi değildir. hükmü gereğince VUK kapsamında olmadığından pişmanlık ve ıslah müessesesi kapsamına giremeyeceği kuşkusuzdur. Vergi mükellefleri, yanlışlıkla veya bilgisizlik yüzünden ya da vergi kanunlarına detaylı bir şekilde nüfuz edememesinden kaynaklı vergi ziyaına neden olabilmektedirler. Türk Vergi Sistemimiz, kasten vergi ziyaına neden olan mükelleflere nazaran istemeyerek vergi ziyaına neden olan mükelleflere daha hafif vergi cezası kesmektedir. Buna yönelik olarak cezalarda indirim müessesesi getirilmiştir. 7

27 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlere ilişkin cezalar, indirimli olarak ödenebilmektedir. Pişmanlık ve ıslah müessesesinde olduğu gibi burada da gümrük vergileri VUK kapsamında olmadığından, gümrük vergilerine cezalarda indirim müessesesi uygulanmamaktadır. Ancak, Gümrük Kanunu nda gümrük para cezalarında Cezalarda indirim müessesesinin uygulanmasıyla indirimden bahsedilmektedir. Gümrük para birlikte vergi uyuşmazlıkları GÜMRÜK yargı aşamasına VERGĠSĠ taşınmadan başlangıç aşamasında çözümlenmektedir. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM maddesinde YOLLARI açıklanmıştır. Bu maddeye göre, UYUġMAZLIKLARININ cezalarında indirim müessesesi, KK nun 7/6. Böylelikle vergi ve cezası ADMINISTRATIVE tam ve zamanında SOLUTIONS tahsil kabahat TO DISPUTES dolayısıyla OVER idari para cezası veren kamu edilmekte ve idari yargının yükü hafiflemektedir. CUSTOM DUTIES görevlisi, ilgilinin rıza göstermesi halinde bunun Ayrıca idare zaman ve emek kaybı olmadan alacağını tahsil etmekte, mükellef ise vergi cezasının İdari para cezasını kanun yoluna başvurmadan tahsilatını hemen kendisi gerçekleştirmektedir. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 bir kısmından kurtulmaktadır. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, önce DıĢ ödeyen Ticaret Bölümü kişiden bunun dörtte üçü tahsil edilmektedir. Bu müessese, VUK nun Özet: Gümrük 376. vergisi, maddesinde gümrüğe tabi olan düzenlenmiştir. Buna miktarı göre, veya değeri ikmalen, üzerinden re sen alınan, veya ekonomik, VUK ndaki subject to customs cezalardan which is based indirim on those ile Gümrük ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising idarece tarh edilen dış ticaret vergi ekonomi veya politikası vergi aracı farkını olan bir ve vergi Kanunu ndaki tariff that is a foreign cezalarda trade and economic indirim policy karşılaştırıldığında, fiscal functions. ilk olarak Since süre they are yönünden not collected bir on farklılık göze aşağıda gösterilen dolaylı indirimlerden bir vergi türü olan artakalan gümrük vergisi, vergi gelir ve ziyaı, usulsüzlük vergi ve türü özel olmadığından, usulsüzlük dış ticarete cezalarını konu olan çarpmaktadır. an indirect tariff on VUK ndaki expenditures, custom cezalarda duties indirim müessesesinde, to foreign trade arrive mükellefin at the custom. otuz According gün (belli to koşullarda mükellef veya vergi olmak üzere sorumlusu alınmaktadır. ihbarnamelerin Gümrük vergileri, Vergi tebliğ tarihinden kanun itibaren kapsamı otuz dışında gün tutulmuştur. içinde Bu ilgili nedenle, üç duties ay) are içinde excluded vergi from cezasını this law. Therefore, ödemesi gerekirken, vergi dairesine başvurarak sayılı Gümrük Kanunu nda vadesinde düzenlenmiştir. veya 683 Bu kanun KK nda regulated by bahsi customs geçen law cezalarda numbered indirim de böyle sayılı Kanunda belirtilen Bölgesine girişinden türden başlayıp, teminat eşyaya göstererek uygulanacak bir created süre beginning tayin with edilmemiştir. commodities subject to vadenin bitmesinden oluşturulmuştur. itibaren Diğer üç tüm ay vergilerde içinde olduğu öde-gibyeceğini bildirirse, Turkey and continuing with operation sequence. gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, Bir Like diğer all other farklılık taxes, compalsive da VUK ndaki levels such as cezalarda indirim tahakkuk vergi ve tahsil ziyaı aşamaları cezasında Gümrük birinci ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by General müessesesinde, Directorate of Customs vergi as ziyaı a part cezasında of birinci defada yarısı, müteakiben Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal kesilenlerde Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, üçte Sosyal biri, Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından defada Customs hazırlanan yarısı, Law. Resolution Yüksek müteakiben process Lisans of Tezinden kesilenlerde üçte biri, disputes over usulsüzlük veya Gümrük türetilmiģtir. özel usulsüzlük cezasının üçte vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezasının ise biri indirilir. yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları üçte have to biri be resolved indirilmektedir. administratively in Böyle the first bir uygulama Cezaların indirimli Ancak olarak idari ödenmesi, aşamada çözümlenemeyen herhangi gümrük solved administratively, vergilerinde legal söz action konusu can be taken. değildir. Gümrük bir sınırlamaya tabi tutulmamıştır. Buradan da vergilerinde Key words: Custom, direkt Custom olarak Duties, idari Custom para cezasının anlaşılacağı üzere, Gümrük VUK Uyuşmazlıkları kapsamına giren tüm dörtte üçü tahsil edilmektedir. Bir diğer Deyişle, cezaların /4 ü indirim konusu yapılmaktadır Uzlaşma Uzlaşma müessesesi, VUK nda ek hükümlerle düzenlenmiştir. Bu müessese ile ikmalen ve re sen salınan vergiler ve bunların cezaları konusunda vergi mahkemelerine başvurulmadan mükellef 8

28 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science ve vergi dairesinin kendi aralarında anlaşmaları koordinasyon uzlaşma komisyonu ve Merkezi sağlanmaktadır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Uzlaşma Komisyonundan oluşmaktadır. Bu ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM komisyonların YOLLARIuzlaşabilecekleri en çok vergi, Gümrük vergileri, VUK kapsamına girmediğinden dolayı gümrük idarelerince tahsil edilen ADMINISTRATIVE SOLUTIONS resim TO ve DISPUTES harç miktarının OVER tayini hususunda Maliye CUSTOM DUTIES Bakanlığı yetkili kılınmıştır. vergiler için uzlaşma imkanı bulunmamaktaydı. Ancak, 6 sayılı Kanunun 37. maddesi Selin KILINÇ ile 2, Hatice YURTSEVER Gümrük Uzlaşma 3 Yönetmeliğinde ise, uzlaşma VUK kapsamında 2 Celal uygulanan Bayar Üniversitesi ancak Sosyal Gümrük Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, komisyonu DıĢ Ticaret Bölümü olarak Gümrük ve Ticaret Bölge Kanunu nu kapsamayan uzlaşma müessesesine Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonları ve Merkezi Gümrük Kanunu açısından da hukuki zemin Uzlaşma Komisyonları kurulmaktadır. Yetki oluşturulmuştur. Böylece uzlaşma müessesesinin VUK ndaki düzenlemeye benzer bir şekli sınırları ise konusu TL ye kadar olan alacaklar için Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonları, TL yi ile Gümrük Kanununa alınmış, diğer vergilerde olduğu gibi gümrük vergilerinde de uzlaşma aşanlar için ise Merkezi Uzlaşma Komisyonu imkanı sağlanmıştır. Uygulamaya ilişkin usul ve Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu yetkili the second kılınmıştır. item of tax procedural law, custom Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to esasları belirlemesi açısından Gümrük uzlaşma Yönetmeliği yayımlanmıştır. Gümrük vergileri açısından uzlaşmanın kapsamı incelendiğinde, beyan ile gümrük idaresinde yapılan tespit sonucunda belirlenen ya da gümrük idaresince tespit edilmesinden önce beyan sahibince bildirilen kıymet farklılıklarına ilişkin tebliğ edilen gümrük vergileri alacakları ile kanunda belirtilen cezalar uzlaşma kapsamındadır. VUK na göre bakıldığında ise uzlaşmanın kapsamı, mükellef tarafından, ikmalen, re sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi cezaları uzlaşma kapsamındadır. Uzlaşma komisyonları açısında bakıldığında, VUK na göre vergi dairesi uzlaşma komisyonları, defterdarlık uzlaşma komisyonları, vergi dairesi başkanlığı uzlaşma komisyonu, vergi dairesi VUK kapsamına giren vergilerde uygulama alanı bulan uzlaşma müessesesinde başvurusu süresi, vergi ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren otuz gündür. Ancak, Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğine göre gümrük vergilerinde uzlaşma süresi, gümrük vergilerinin ve cezalarının yükümlüye tebliğ tarihinden itibaren on beş günlük itiraz süresi içinde yapılmaktadır. Görüldüğü gibi gümrük vergilerinde uzlaşmaya başvurmanın süresi kısa tutulmuştur. Uzlaşmaya davet konusuna bakıldığında; VUK nda uzlaşma davetiyesi, görüşmenin yapılacağı tarihten en az on beş gün önceden mükellefe bildirilmektedir. Gümrük vergilerinde ise uzlaşma davetiyesi, en az beş gün önceden yükümlüye bildirilmek zorundadır. Burada da VUK kapsamına giren 9

29 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science vergilere nazaran gümrük vergilerinde süre yönünden bir kısıtlama yer almaktadır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ İtiraz Gümrük Kanunu nda itiraz müessesesi, 242. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI VUK ve Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğine maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre, ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER göre yapılan görüşmeler sonucunda uzlaşmanın mükellefler kendilerine tebliğ edilen gümrük sağlanması durumunda yapılacak işlemlerde CUSTOM DUTIES vergileri, cezaları ve idari kararlara karşı, tebliğin bir farklılık bulunmamaktadır. İkisinde Selin de KILINÇ aynı 2, Hatice YURTSEVER yapıldığı tarihten 3 itibaren on beş gün içerisinde bir işlemler yapılmaktadır. 2 Celal Bayar Uzlaşmanın Üniversitesi Sosyal sağlanması Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, üst makama, DıĢ Ticaret Bölümü eğer üst makam yoksa aynı makama durumunda uzlaşma komisyonu durumu üç nüsha bir dilekçe ile itiraz da bulunabilmektedirler. tutanakla tespit eder. Tutanakların hepsi komisyon başkan ve üyeleri ile yükümlü tarafından imzalanır. Gümrük Kanunu nda idari çözüm yolu olarak Tutanaklardan biri yükümlüye, biri gerekli işlem düzenlenen itiraz, vergi uyuşmazlıklarının çözümünde olağan kanun yollarından birisi olarak yapılmak üzere ilgili daireye, biri de uzlaşma komisyonun da oluşan dosyada saklanır. karşımıza çıkmaktadır ve İYUK hükümlerine tabidir. Mükellefler, İdare ve vergi mahkemelerinin Uzlaşmanın temin edilememesi halinde de durum tek hakimle verdiği kararlara karşı, mahkemenin aynıdır. Komisyon tarafından temin edilememe bulunduğu yargı çerçevesinde bölge idare mah- nedenini belirten üç nüshalı bir tutanak düzen- Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak kemesine created beginning itiraz with edebilmektedirler. commodities subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to lenir. Tutanağın bir nüshası yükümlüye verilir. Yükümlünün uzlaşma davetine icabet etmemesi ya da tutanağı almaktan imtina etmesi durumunda tutanağın iki örneği de, gerekli işlem yapılmak üzere ilgili daireye gönderilmektedir. Uzlaşmanın vaki olmaması durumunda da izlenen süreç benzerlik taşımaktadır. Böyle bir durumda, komisyon nihai teklifini tutanağa geçirir. Komisyon, VUK nda dava açma süresinin sonuna kadar, Gümrük Kanunu nun 242. maddesinde belirtilen sürenin son günü mesai saati bitimine kadar, verdiği bu teklifle bağlıdır. Eğer mükellef bu sürelerin sonuna kadar bir dilekçe ile komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini ilgili daireye bildirirse, bu tarih itibariyle uzlaşma vaki olmuş sayılır. Gümrük Kanunu nda yer alan itiraz müessesesinin nedenleri, genellikle konu, matrah ve tarife nedenlerinden oluşmaktadır. Konu nedeniyle itirazlar, eşyanın nitelik ve mahiyetinin belirlenmesi aşamasında yapılan hatalar ve gümrük vergisinden istisna tutulan eşyalara bu kanun hükümlerinin hiç uygulanmaması veya yanlış uygulanması şeklindedir. Gümrük vergisine tabi olan eşyanın konusunda yapılan hatalar, VUK nda yer alan ve idari çözüm yolu olan hataların düzeltilmesi müessesesinde de ortaya çıkmaktadır. Verginin konusunda hata olarak bilinen hata türü, vergi konusuna girmeyen veya vergiden istisna olan işlemlerden vergi alınmasıdır. 20

30 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science fonksiyonlarının yanında önemli bir dış ticaret politikası aracı olan bir vergi türüdür. Gümrük vergisi ile ülkeler, iç endüstrisini diğer ülkelere göre daha etkin kullanmayı amaçlamaktadırlar. Gümrük vergisi, gelir veya kurumlar vergisinde olduğu gibi belirli aralıklarla alınan bir vergi türü değil, dış ticarete konu olan eşyanın gümrüğe gel- Matrah nedeniyle itirazlar da, verginin hesaplanması aşamasında meydana gelen GÜMRÜK hatalar VERGĠSĠ nedeniyle UYUġMAZLIKLARININ devlete en kolay gelir sağlayan bir vergi türüdür. mesiyle bir defaya mahsus olmak üzere alınan ve oluşmaktadır. VUK nda da bulunan ĠDARĠ matrah AġAMADA hataları ÇÖZÜM YOLLARI Gümrük vergisi kaybına neden olan işlemlere ise, matraha ilişkin rakamların ADMINISTRATIVE veya indirimlerin SOLUTIONS TO DISPUTES OVER ilişkin uygulanacak cezalar Gümrük Kanunu nun eksik veya fazla gösterilmiş ya da hesaplanmış CUSTOM DUTIES maddelerinde düzenlenmiştir. Usulsüzlüklere olmasından kaynaklanmaktadır. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER ilişkin uygulanacak 3 cezalar ise, Gümrük Tarife nedeniyle yapılan 2 Celal Bayar itirazlar, Üniversitesi gümrük Sosyal Bilimler vergisine konu olan eşyaya özgü hata türü olduğundan zenlenmiştir. Usulsüzlük gümrük kabahatinde Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, Kanunu nun DıĢ Ticaret Bölümü maddeleri arasında dü- VUK nda herhangi bir karşılığı bulunmamaktadır. meydana gelen zarar parasal nitelikte bir zarar eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus bir are zarardır. collected only once when commodities subject Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Görüldüğü gibi Gümrük Kanunu nda yer alan itiraz müessesesinin nedenleri, vergi uyuşmazlıklarının çözümünde kullanılan olağan yargı yolu olan itiraz müessesesinde değil, VUK kapsamındaki idari çözüm yolu olan hataların düzeltilmesi konusunda karşımıza çıkmaktadır. Gümrük vergilerine karşı yapılacak olan itirazlar da, mükellefin idareye başvurusu gerekirken, VUK kapsamındaki hataların düzeltilmesi müessesinde re sen düzeltme de söz konusu olmakta, mükellefin herhangi bir başvurusuna ihtiyaç duyulmamaktadır. 5.SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Gümrük vergisi, gümrüğe tabi ticari eşyanın yer değiştirmesi sebebiyle miktarı veya değeri üzerinden alınan; ekonomik, mali ve sosyal olmamasına karşın, vergi kaybına neden olan gümrük kabahatinde oluşan zarar adından da anlaşılacağı üzere parasal niteliği olan maddi Gümrük idareleri tarafından verilen para cezalarında, VUK nda olduğu gibi pişmanlık ve ıslah müessesesi başlığı altında bir kurum yer almamaktadır. Ancak, Gümrük Kanunu nun 234/3. maddesinde yapılan aykırılıkları kendiliğinden idareye bildiren mükellefler ibaresi kullanılarak pişmanlık ve ıslah müessesesine atıfta bulunulmuştur. Ayrıca, VUK ile kıyaslandığında, bu Kanun kapsamına giren vergilerin mükellefleri pişmanlıktan yararlandığında hiç vergi ziyaı cezası ödemezken, Gümrük Kanunu nda bu durum cezaların yüzde on beş oranında uygulanacağı şeklindedir. Bu durum VUK kapsamına giren vergilerin mükellefleri ile gümrük vergisi mükellefi olanlar arasında bir adaletsizlik oluşturduğu düşünülmektedir. Bu uygulama farklılığının giderilmesi, anayasal eşitlik bakımından yararlı olabilecektir. 2

31 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Bir başka husus da, VUK nda yer alan cezalarda Gümrük vergisi, dış ticarete konu olan eşya indirim müessesesinin Gümrük GÜMRÜK Kanunu nda VERGĠSĠ bu UYUġMAZLIKLARININ üzerinden alınan, tahakkuku tahsiline bağlı bir ad altında yer almamasıdır. Ancak, ĠDARĠ benzer AġAMADA uygulama gümrük para cezalarında ADMINISTRATIVE indirim olarak SOLUTIONS kaynaklanan TO DISPUTES uyuşmazlıklarda OVER diğer vergi türünde ÇÖZÜM vergi türüdür. YOLLARI Bu yüzden de gümrük vergisinden ele alınmıştır. Bu iki uygulama arasında CUSTOM bazı DUTIES olduğu gibi muhasebe kayıtları incelenerek çözümlenememekte, eşyanın nitelik ve kıymeti gibi 2, Hatice YURTSEVER 3 farklılıklar bulunmaktadır. Bunlardan Selin ilki KILINÇ süre yönündendir. VUK kapsamındaki cezalarda indi- unsurlar üzerinden çözüme kavuşturulmaktadır. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü rim müessesesinde, vergi cezalarının üç ay içinde Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to ödenmesi gerekirken gümrük vergilerine uygulanan indirimde böyle bir süre tayin edilmemiştir. Oysa başvuru için belli bir süre tayin edilmesi, belirsizliğe sebebiyet verilmemesi bakımından önem taşımaktadır. İkincisi ise, mükelleflerin VUK nda düzenlenen cezalarda indirim müessesesinden ilk kez yararlanmalarında daha sonraki yararlanmalarına göre daha yüksek bir indirim hakkına sahip olmaları durumudur. Böylelikle suçların tekrar edilmesi halinde indirim oranı daha düşük tutularak, mükelleflerin suç işlemeye devam etmelerinin engellenmesi, vergisini zamanında ve tam olarak ödeyen mükelleflerin adalet duygularının zedelenmemesi amaçlanmaktadır. Ancak gümrük vergisi ödeyen mükelleflerde cezalarda indirim müessesesinde böyle bir farklılık söz konusu değildir. Sürekli gümrük cezasına çarptırılan mükelleflerin aynı oransal indirimden faydalanabilmesi olanağı, mükellefleri suçun tekrar edilmesine yönlendirebilecektir. Bu çerçevede, başvuru süresi konulması ve suçun tekrar edilmesi halinde uygulanacak indirimlerin azaltılmasına yönelik yasal düzenlemeler getirilmesinde yarar bulunmaktadır. Gümrük uyuşmazlıklarında, düzeltme yolu 59 sayılı Kanun ile tarihinde kaldırılmış olup 6 sayılı Kanun ile gümrük uyuşmazlıklarına uzlaşma adı altında yeni bir idari çözüm yolu daha getirilmiştir. Bu uygulamayla birlikte gümrük idaresi ve yükümlü arasında oluşabilecek uyuşmazlıkların çözümünde itiraz yolundan başka uzlaşma ile de sonuca ulaşılabilmesi sağlanmıştır. Uzlaşma müessesesi ile, yükümlüden istenilen vergi ve cezaların bir kısmından vazgeçerek, vergi alacağı hemen tahsil edilebilmektedir. Bunun yanı sıra, vergi mahkemelerindeki gereksiz iş yükü önlenmektedir. Ancak, uzlaşma yoluyla birlikte idari çözüm yolları arasında öncelikle hangi yola başvurulacağı konusunda bazı problemler yaşanmıştır. Bu karışık durum çıkarılan Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği ile çözümlenmeye çalışılmış ve uzlaşma hakkının kullanılması yükümlülerin tercihine bırakılmıştır. Ancak, uzlaşma hakkının kullanılmadan itiraz yoluna başvurulması, uzlaşma hakkını öldürmektedir. Bu konuda, gümrük idaresince mükelleflerin yönlendirilmesinde yarar bulunmaktadır. Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği nin yürürlüğe girmesiyle birlikte uzlaşmaya ilişkin usul ve 22

32 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science esaslarda uygulamada çıkabilecek sorunlar önlenmeye çalışılmıştır. VUK GÜMRÜK kapsamında VERGĠSĠ yer alan UYUġMAZLIKLARININ çıktığı görülmektedir. Bu nedenle söz konusu para cezaları ve muafiyet gibi nedenlerle ortaya uzlaşma müessesesiyle kıyaslandığında, ĠDARĠ AġAMADA başvuru ÇÖZÜM beyanı YOLLARI yapan mükelleflerin ve bu beyanları süresi yönünden bir farklılık ADMINISTRATIVE ortaya çıkmaktadır. SOLUTIONS inceleyip TO DISPUTES değerlendirerek OVER vergilemeyi yapan VUK kapsamındaki uzlaşmada başvuru CUSTOM süresi DUTIES gümrük görevlilerinin bu konuda eğitilmeleri vergilerin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün iken, ve gümrük idaresince yönlendirilmeleri bu tür Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 gümrük vergilerindeki bu süre on beş gün ile uyuşmazlıkların azaltılmasında etkili olacaktır. sınırlandırılmıştır. Bu uygulamanın 3 Celal Bayar mükellefler Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Yine Danıştay kararları incelendiğinde, bir diğer açısından karışıklığa yol açabilmesi söz konusudur. Vergi kanunlarının sadeleştirilmesi gereği eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın uyuşmazlık from the movement konusunun of commercial commodities yetkili mahkemelerin tespiti hususunda olduğu görülmektedir. Dava de dikkate alınarak, sosyal yasalar ve mali fonksiyonlarının arasındaki yanında farklılığın önemli bir commodities quantity and value. It is are a kind of giderilmesinde yarar türüdür. Aynı bulunmaktadır. açılması sırasında idari yargı aşamasında yapılabilecek bir ön inceleme ile -ki bu ilk inceleme zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument in addition to its economic, social and Gümrük Kanunu nun vergi türü İtirazlar olmadığından, başlıklı dış ticarete bölümüyle konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties için komisyon oluşturulabilir- bu tür karışıklıklar birlikte yükümlüler olmak üzere sadece alınmaktadır. tarh edilen Gümrük vergileri, vergiye Vergi baştan to foreign çözüme trade arrive kavuşturulabilecektir. at the custom. According to karşı değil, diğer kanun tüm kapsamı gümrük dışında işlemlerine tutulmuştur. karşı Bu nedenle, da duties are excluded from this law. Therefore, itiraz edebilme hakkına sayılı Gümrük sahiptirler. Kanunu nda düzenlenmiştir. Ayrıca, 59 Yapılan Danıştay kararları incelemesinde göze Bu kanun regulated by customs law numbered sayılı Kanun öncesinde, Bölgesine girişinden idari kararlara başlayıp, eşyaya karşı uygulanacak 7 ila çarpan son durum ise itiraz süresinin belirlenmesinde karşımıza çıkmaktadır. Posta yoluyla itiraz created beginning with commodities subject to 5 günlük iki farklı oluşturulmuştur. itiraz süresinin Diğer tüm vergilerde olması olduğu çeşitli gibi Turkey and continuing with operation sequence. uyuşmazlıklara tahakkuk neden ve olmakta tahsil aşamaları iken, Gümrük 59 sayılı da dilekçenin postaya verildiği tarih değil, gümrük ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Kanun ile birlikte Gümrükler Bu Gümrük çalıģma, Genel Celal Kanunu ndaki Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal idari idaresinde kayda girdiği tarih kabul edilmektedir. Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to itiraz sürecine ilişkin Gümrük türetilmiģtir. itiraz süresinin tüm gümrük Gümrük Kanunu nda VUK nun 70. maddesinde vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the uyuşmazlıklarında süreci, 5 diğer gün vergilerde olarak oluşan belirlenmesiyle süreçten farklı bir olduğu process of gibi other açık taxes. bir Customs hüküm duty disputes bulunmamaktadır. gümrük yükümlülerinin öncelikle idari lehine aşamada çözümlenmek bir düzenleme zorundadır. Bu place. eksikliğin However, in the yapılacak case of disputes bir not yasal being düzenleme ile getirilmiştir. Bunun uyuşmazlıklarda yanında, yargı yoluna yanlış başvurulabilmektedir. makama açıklığa kavuşturulması mümkündür. başvuru olsa dahi, Anahtar bu başvurunun Kelimeler: Gümrük, süresi Gümrük içinde Vergisi, Disputes Gümrük vergisi ayrı bir uzmanlık alanı gerektirdiğinden, gümrük idarelerinin etkinliğinin yapılması koşulu ile, hak kaybını önlemek amacıyla idare re sen yetkili makama bu başvuruyu arttırılması ile vergi işlemlerinin zamanında ulaştırma gibi gümrük yükümlülerini koruyan yapılması sağlanacaktır. Böylelikle daha sonra düzenlemeler yapılmıştır. uyuşmazlık olarak gündeme gelebilecek sorunlar Yapılan Danıştay kararları incelemesi sonucunda uyuşmazlıkların daha çok kıymet noksanlığı ya da fazlalığı, yanlış tarife ve pozisyondan kaynaklanan bir an evvel çözüme kavuşturulmuş olacaktır. Gümrük idaresinin etkinliğinin arttırılması için idarenin kendi içindeki örgütlenme yapısında 23

33 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science iyileştirmelerin yapılması, eğitim olanaklarının yal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, arttırılması yararlı olacaktır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ İstanbul. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Gümrük vergisi uyuşmazlıkları, üzerine vergi AKDOĞAN, H., (200). Gümrük Kavramları ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER borcu düşen yükümlülerin gümrük mevzuatı hükümlerini ihlal etmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. CUSTOM DUTIES Ticaret, Tarihli Dünya Gazetesi, ve Bunları Bilmenin Gücü, Gümrük ve Dış Gümrük Kanunu, gümrük vergisi uyuşmazlıklarının öncelikle idari 2 Celal Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Programı Yüksek Lisans Öğrencisi (Erişim 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 3 aşamada, Bayar Üniversitesi yani idari Sosyal Bilimler yargıya Ens. Mali Hukuk başvurulmadan çözümlenmesini tercih etmektedir. Tarihi: ). Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu the second (Erişim item Tarihi: of tax procedural ). law, custom Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Buradan hareketle, idari çözüm yolları tüketilmeden yargı yoluna başvurulması merci tecavüzü gibi görülmektedir. Bu uygulamayla yargı organlarının iş yükünün azaltılması bakımından olumlu sonuçlar doğuracağı düşünülmektedir. Ancak, adil yargılama hakkı göz önüne alındığında, VUK nun hükümlerinde olduğu gibi, bu hükümlere paralel olarak yükümlülere, gümrük kabahat ve cezalarına karşı kanunda belirtilen süreleri aşmamak kaydıyla, ister idari aşamadaki çözüm yollarına, ister yargı aşamasına başvurma hakkının tanınması yerinde olacağı düşünülebilir. Bununla birlikte, bu uygulama her ne kadar mükelleflerin yargı yoluna gitme hakkını engelliyor gibi görünse de, gümrük vergisinin diğer vergilere göre gerek oransal gerekse uygulama farklılıklarının olması nedeniyle öncelikle bu işin uzmanı olan gümrük idaresince çözüme kavuşturulması, uyuşmazlıkların hızlı, masrafsız bir biçimde sonlandırılmasına katkıda bulunmaktadır. KAYNAKÇA AKDOĞAN, H.,(a) (20). Gümrükte Uzlaşma Müessesesi ve Bazı Öneriler, Gümrük ve Dış Ticaret, Tarihli Dünya Gazetesi, AKDOĞAN, H.,(b) (20). Torba Yasa da Gümrük İçin de Af Var Gümrük ve Dış Ticaret, Tarihli Dünya Gazetesi. php?id=7244 (Erişim Tarihi: ). BOZKURT C., (20). Gümrük Vergileri ve Para Cezaları İçin Uzlaşma Müessesesi, Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 08, s ÇAVUŞ, M., (2006). Gümrük Vergileri İle İlgili Uyuşmazlıkların, Danıştay Kararları Doğrultusunda, İdari Aşamada Çözümü, E-Yaklaşım Dergisi, Sayı: MagazinDetail.aspx?magazinid=57, (Erişim Tarihi: ). AKIN, Z.D., (200). Gümrük İhtilaflarında Çözüm Yolu, Marmara Üniversitesi, Sos- CANDAN, T., (2009). Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Adalet Yayınları, Ankara. 24

34 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science ÇELİKKAYA, A., (200). Türk Gümrük Kanunu nun KILIÇ, K., (2009). Yeni Gümrük Kanunu Vergilemeye İlişkin Hükümlerinin GÜMRÜK VERGĠSĠ Değerlendirilmesi, Anadolu Üniversitesi, ĠDARĠ AġAMADA Sosyal ÇÖZÜM ve YOLLARI Çözüm Yolları Gümrük Kabahatleri UYUġMAZLIKLARININ Değişikliğine göre ve Bilimler Enstitüsü, ADMINISTRATIVE Doktora Tezi, Eskişehir, SOLUTIONS TO Uygulaması DISPUTES Açıklamalı OVER ve İçtihatlı, Ankara CUSTOM DUTIES KIZILOT, Ş., KIZILOT, Z., (2005). Vergi İhtilafları ve Çözüm 3 Yolları, Yaklaşım Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER ERNST & YOUNG Gümrük ve Uluslararası Yayıncılık, 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Ticaret Danışmanlığı Ekibi, Gümrük mevzuatı kapsamında düzenlenen tahakkuk ve ceza sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun regulated Yayınları. by customs law numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to kararlarına karşı başvurulabilecek hukuki yollar, document, (Erişim Tarihi: ). ERDEM, T., (20). Amerika Birleşik Devletlerinde Vergi Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: (Erişim Tarihi: ). KORKMAZ, M., ÜNAL, M., (20). Gümrük Vergilerinde Uzlaşma, Yaklaşım Dergisi, Sayı: (Erişim Tarihi: ). KÖPRÜ, M. F., (20). Gümrük Vergi ve Cezalarında Uzlaşma, Vergide Gündem, authorblog?userid=202529, (Erişim Tarihi: ). SAYGILIOĞLU, Nevzat, (2003). Gümrük Vergisi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözümü, Yaklaşım Dergisi, dergiler. (Erişim Tarihi: ). Gözden Geçirilmiş 8. Baskı, Ankara. KUTLU, E., (2009). Gümrükleme, TC. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 969, Eskişehir. SELEN, U., (202). Gümrük İşlemleri ve Vergilendirilmesi, Ekin Kitabevi, Bursa. TUNCER, S., (200). Gümrükler ve Gümrük Vergileri (Teori-Uygulama), Yaklaşım TUNCER, S., (2000). Gümrük Vergisi Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları, Yaklaşım Dergisi, Sayı: dergiler (Erişim Tarihi: ). TUNCER, S., (2000). Gümrük Vergisi Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları II, Yaklaşım Dergisi, Sayı: 90, dergiler (Erişim Tarihi: ). UZUN, F., (20). Mali Af Kanunu nun Gümrük Vergileri/ Cezalarına İlişkin Hükümleri ile Gümrük Mevzuatında Yeni Bir Müessese Olarak Uzlaşma, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: php?p=uyegirisi, (Erişim Tarihi: ) 25

35 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science YAĞAN, H., (20). Gümrük Vergi Hukukunda www. danistay.gov.tr Yeni Bir Müessese: Uzlaşma, GÜMRÜK Vergi VERGĠSĠ Sorunları UYUġMAZLIKLARININ 4458 Sayılı Gümrük Kanunu Dergisi, Sayı: ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI com.tr/makale_login.aspx?makaleno=4528, ADMINISTRATIVE SOLUTIONS 5237 TO Sayılı DISPUTES Türk Ceza OVER Kanunu (Erişim Tarihi: ). YAYLA, S., ÇELİK B.,(2006). Gümrük Vergileri ve Uygulamalarına Genel Bakış,Gümrük Dünyası Dergisi, Sayı: gumrukkontrolor.org.tr/yayinlar/gumrukdunyasidergisi.html, (Erişim Tarihi: ). CUSTOM DUTIES tarihli Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER tarihli Gümrük Yönetmeliği 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 26

36 MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSELERİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALMAKTA OLAN ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM MEMNUNİYETLERİNİN BELİRLENMESİ IDENTIFYING THE EDUCATION SATISFACTION OF THE STUDENTS GETTING TOURISM EDUCATION AT THE TECHNICAL AND VOCATIONAL ANATOLIAN HIGH SCHOOLS Atınç OLCAY, Mehmet DÜZGÜN 2 Gaziantep Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Yüksekokulu 2 Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Özet: Yapılan bu araştırmanın amacını, Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Turizm Eğitimi almakta olan öğrencilerin eğitim memnuniyetlerinin tespit edilmesiyle beraber gelecek beklentilerinin ortaya konulması oluşturmaktadır. Bu amacın gerçekleştirilmesi için oluşturulan anket formu, Eğitim-Öğretim yılında araştırma evrenindeki iki farklı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde Yiyecek İçecek Hizmetleri alanında eğitim gören 37 kız öğrenci üzerinde uygulanmıştır. Araştırmaya katılan 0, ve 2. sınıfta eğitim gören öğrencilerin eğitim memnuniyetlerini tespit etmek amacıyla hazırlanan anket sorularına verilen cevaplar sınıf düzeyinde analiz edilmiş; verilen cevapların sayı ve yüzdesi, aritmetik ortalaması, standart sapması hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda araştırmaya katılan öğrencilerin; bölümlerini sevdikleri, ancak yiyecek içecek hizmetleri sektöründe çalışma, iş bulabilme konularında kararsız oldukları ve bunun yanında öğrencilerin eğitimini almış oldukları mesleklerinin gelecekte ekonomik anlamda kendilerine sunacağı maddi imkanlar konusunda kaygılı oldukları tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Eğitim, Turizm Eğitimi, Eğitim Memnuniyeti, Kız Meslek Lisesi Abstract: The Aim of this research is to identify the education satisfaction of the students getting tourism education at the technical and vocational Anatolian High Schools and also identifying their future goals.the survey form designed to serve this aim was applied on the education year on 37 female students who are being educated on food and beverage services at two different technical and vocational Anatolian High Schools. The answers given to this survey aiming to identify the education satisfaction and the future goals of these students from 0th, th and 2th grade were analyzed on the level of grades they were studying at; and the number and percentage of the given answers, arithmetic mean and standard deviation were taken into account. As a result of the survey it was concluded that the students who took the survey enjoyed their departments; However, had doubts about working, finding jobs and getting economically satisfied by working at the food and beverages services. Key Words: Education, Tourism Education, Training Satisfaction, Vocational School for Girls 27

37 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science.GİRİŞ dönüşmüştür. Cumhuriyet tarihinde ilk olarak GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ 927 yılında Ankara da İsmet Paşa Kız Enstitüsü Eğitim, hayat boyunca devam eden bir süreç ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM kurulmuştur. YOLLARI 974 yılına kadar enstitü olarak tanımlanan TO DISPUTES bu okullar OVER söz konusu tarihten itibaren olmakla beraber içeriği gün geçtikçe değişim ADMINISTRATIVE SOLUTIONS göstermektedir. Değişimin amacı eğitimde kaliteyi yakalamaktır. Kaliteye ulaşabilmek CUSTOM ancak DUTIES yapılan yasal değişikliklerle beraber Kız Meslek Lisesi ismini almıştır eğitim-öğretim öğrencilerin merkezde olduğu bir yaklaşımla Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 yılında Anadolu Kız Meslek Liseleri açılmaya eğitim-öğretim faaliyetlerini 2 Celal Bayar Üniversitesi sürdürmekle Sosyal mümkün Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, başlanmıştır. DıĢ Ticaret Bölümü 986 yılında çıkarılan 3308 sayılı olacağı için öğrencilere eğitimlerini tamamladıktan Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu ile beraber sonra kullanabilecekleri becerileri kazandırılarak, ülke çapında mesleki eğitimde birliği sağlamak onların istek ve ihtiyaçlarının karşılanması gerekmektedir amaçlanmış ve bu doğrultuda teorik eğitimin (Demirtaş ve Kahveci, 200:252). okullarda, pratik eğitimin ise işyerlerinde yapılması Yirmi birinci yüzyılda her bilgiye hakim insan öngörülmüştür eğitim-öğretim yerine, bilgiyi yaşamı kolaylaştırmakta bir araç yılında ilgili okullarda İngilizce hazırlık sınıfları olarak kullanabilen insan yetiştirme giderek daha açılarak eğitim süresi 5 yıla çıkarılmıştır (Gürol, önemli hale gelmiştir (Oğuz vd., 2004:52). Bu 2002; Demirtaş ve Küçük, 2008; Balcı, 2009). Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir verilmektedir. process of other taxes. Customs duty disputes noktada okullarda verilen eğitimin önemi oldukça büyüktür. Eğitim en genel anlamda bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik yönde değişim meydana getirme sürecidir. (Ertürk, 978:4). Okulda gerçekleştirilen eğitim faaliyetlerinin, öğrenci ihtiyaçları ve beklentileri doğrultusunda yapılması gereklidir. Öğrencilerin beklenti ve memnuniyetinin karşılanması, öğrencilerin dolayısıyla da okulların başarısında önemli bir rol oynar (Demirtaş ve Kahveci, 200). Kız Meslek Liseleri mesleki ve teknik eğitimin önemli bir parçası olarak faaliyetlerini sürdürmektedirler. Günümüze kadar geçen sürede Kız Meslek Liseleri öğrencileri hem mesleğe hem de bir üst öğretim kurumuna hazırlayan kurumlara Türkiye de mesleki eğitim ortaöğretim, önlisans, lisans ve yüksek lisans düzeyinde verilmektedir. Ülkemizde mesleki eğitim ortaöğretim düzeyinde Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı okullarda 62 alan ve bu alanlarda toplam 226 farklı dalda Mesleki eğitim; uzmanlaşmamış ya da yarı uzman işgücünü, uzmanlık gerektiren ve özel nitelikteki görevlere hazırlamak için gerçekleştirilen çalış- ( (Erişim Tarihi: ). Türkiye de Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı toplam 509 okulda Yiyecek İçecek Hizmetleri alanı bulunmaktadır. Bu okullardan Kız Meslek Lisesi okul türünde Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanı olan okul sayısı 38 dir. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinde Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanı mevcut okul sayısı ise 33 tür (mtegm.meb. gov.tr)(erişimtarihi: ) 28

38 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science maların bütünüdür (Olcay, 2008:384). Turizm Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Yiyecek İçecek Hizmetleri alanında eğitim almakta eğitimi ise; turizm alanında GÜMRÜK uzmanlaşmak VERGĠSĠ isteyen UYUġMAZLIKLARININ bireyleri, turizm sektörüne hazırlamak, ĠDARĠ AġAMADA sektörün beklentilerine cevap ADMINISTRATIVE verecek bilgi, beceri SOLUTIONS var TO mıdır? DISPUTES ÇÖZÜM olan YOLLARI öğrencilerin geleceğe ilişkin kaygıları OVER gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, 2. Like LİTERATÜR all other taxes, compalsive BİLGİSİ levels such as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to ve yetkinliklerle donatılarak turizm sektörüne CUSTOM DUTIES Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Yiyecek YURTSEVER İçecek Hizmetleri 3 alanında eğitim almakta kazandırılmasını içermektedir. Bunun Selin yanında KILINÇ 2, Hatice turizm eğitimi ile 2 Celal öğrencilere, Bayar Üniversitesi teorik Sosyal ve Bilimler pratik Ens. Mali Hukuk olan Programı öğrencilerin Yüksek Lisans eğitim Öğrencisi uygulamaları ile ilgili 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü öğrenimden meslek ahlakına ve mesleğin temel memnuniyetleri ne düzeydedir? prensiplerine kadar uzanan çeşitli disiplinlerin kazandırılır (Üzümcü ve Bayraktar, 2004:80). Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Yiyecek İçecek Hizmetleri alanında eğitim almakta olan Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanı örgün orta öğrenciler geleceğe ilişkin planlamalarında öğretim kurumlarından, Anadolu Otelcilik ve hangi hedeflere odaklanmaktadır? Turizm Meslek Liseleri ile Kız Meslek Liseleri bünyelerinde eğitim öğretim hizmeti vermektedir. Yiyecek İçecek Hizmetleri alanından mezun İçecek Hizmetleri alanında eğitim almakta olan Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Yiyecek olanlar, konaklama ve seyahat işletmelerinde öğrencilerin dersler ve ders uygulamaları ile yiyecek içecek üretimi ve sunumu ile ilgili bö- ilgili memnuniyetleri ne düzeydedir? lümlerde görev alabilmektedirler. Bunun yanında ilgili alandan mezun olan öğrenciler kongre ve fuar organizasyonlarında, otobüs/tren, hava yolları firmalarının ilgili bölümlerinde de istihdam edilebilmektedirler (MEB, 20:3). Ortaöğretim düzeyinde yapılan meslek eğitiminin amacı işletmeler için işi gerçekleştirecek elemanlar yetiştirmektir (Tuyluoğlu, 2003). Yapılan bu çalışmanın amacı Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde eğitim görmekte olan Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanı öğrencilerinin eğitim memnuniyetlerinin ortaya konularak değerlendirilmesidir. Bu çalışma kapsamında cevap aranacak sorular ise şunlardır; Günümüzde turizm sektörünün en önemli bileşenlerinden biri yiyecek içecek hizmetleridir. Yiyecek içecek hizmeti sunan işletmelerin en kritik özelliği üretim ve tüketimin eş zamanlı olmasıdır. Bu durum, üretimin/hizmetin sunulduğu tüketicinin anlık isteklerine uygun üretim ve hizmetin sunulmasını gerektirmektedir (MEB, 202:5). Türkiye turizm sektörü son 0 yılda çok hızlı bir değişim ve gelişim göstermiştir yılında Türkiye yi ziyaret eden turist sayısı 7.5 milyon kişi ve turizm geliri 5.9 milyar dolarken 203 yılı itibari ile toplam turist sayısı 39.2 milyon ve yıllık turizm geliri ise 32.3 milyar dolara 29

39 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science ulaşmıştır. Ancak küresel rekabet göz önünde edilmesinde önemi oldukça büyüktür (Chen ve bulundurulduğunda bu gelişimin GÜMRÜK yeterli VERGĠSĠ olmadığını söylemek mümkündür ĠDARĠ (TUİK, AġAMADA 204:2). ÇÖZÜM ilgili olan YOLLARI birçok farklı kurum söz konusudur. UYUġMAZLIKLARININ Choi, 2008:595). Türkiye de turizm eğitimi ile Zira Türkiye 203 yılı ADMINISTRATIVE itibarı ile dünyada en SOLUTIONS çok Yükseköğretim TO DISPUTES düzeyinde OVER turizm fakülteleri, turizm ziyaret edilen ülkeler sıralamasında altıncı CUSTOM sıraya DUTIES işletmeciliği yüksekokulları, meslek yüksekokulları bünyelerindeki farklı öğretim programları ile yükselmiş olmasına rağmen uluslararası yıllık Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 turizm geliri sıralamasında ilk ona girememiştir eğitim öğretim hizmeti sunarken ( Pirnar, 203), (UNWTO Tourism Highlights, 3 Celal 204:6). Bayar Üniversitesi Salihli MYO, orta öğretim DıĢ Ticaret düzeyinde Bölümü Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı olan Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Eğitim kurumları Özet: öğrencilerin Gümrük vergisi, akademik gümrüğe tabi başarısında olduğu kadar, miktarı iş veya yaşamına değeri üzerinden hazırlanması alınan, ekonomik, ve subject to customs which is based on those olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın turizm from the eğitimi movement verilmektedir. of commercial commodities uygulamalara yönelik dış ticaret teorik ve ekonomi bilgilerin politikası aracı kazandırılmasıyla beraber dolaylı öğrenilen bir vergi bilgilerin türü olan gümrük kullanımıyla vergisi, gelir ve mesleğine fiscal functions. yönelik Since they algısı are not collected müşteri on memnuniye- olan bir vergi Hizmet tariff that is işletmelerinde a foreign trade and economic çalışan policy personelin kendi ilgili olarak belirli vergi türü davranış olmadığından, ve alışkanlıkların dış ticarete konu olan tini an indirect ve sunulan tariff on expenditures, hizmetin custom kalitesini duties doğrudan edinmesinde önemli olmak bir üzere işleve alınmaktadır. sahiptir Gümrük (Richardson vergileri, Vergi etkilemektedir to foreign trade arrive (Jiang at the custom. ve Tribe, According 2009:4). to Turizm ve Thomas, 202:). kanun Öğrencilerin kapsamı dışında tutulmuştur. almış oldukları Bu nedenle, sektörünün duties are excluded tüm from dallarında this law. Therefore, görev alacak çalışanların; regulated by yetenekli, customs law donanımlı numbered ve istekli olması eğitim ile ilgili memnuniyet sayılı Gümrük Kanunu nda düzeyleri düzenlenmiştir. sadece Bu eğitim kurumlarının Bölgesine değil, girişinden iş dünyasının başlayıp, eşyaya da nitelikli uygulanacak turizm created beginning işletmelerinin with commodities başarılı subject olmasına to oldukça kanun iş görenlerin istihdam oluşturulmuştur. edilebilmesi Diğer tüm vergilerde düşüncesiyle olduğu gibi önemli Turkey and katkı continuing sağlar with operation (Dinçer, sequence. Akova ve Kaya, üzerinde durdukları tahakkuk önemli ve tahsil konulardan aşamaları Gümrük birisidir. ve Ticaret 203; assessment, Richardson, accrual and collecting 2009; Kusluvan are regulated ve Kusluvan, Çünkü eğitimi alınan Gümrükler Bu çalıģma, meslekle Genel Celal Müdürlüğü Bayar ilgili Üniversitesi olarak, tarafından, donanımlı iş görenlerin, Sosyal Gümrük Bilimler 2000). Enstitüsü Customs Nitelikli Maliye and Economy Anabilim eğitim Ministry Dalı almış Mali according Hukuk turizm to işgörenlerinin Gümrük türetilmiģtir. sadece kaliteli eğitim hizmeti varlığı, turistlerin kaliteli düzeyde hizmet almasını vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the sunan kurumlardan süreci, diğer sağlanacağı vergilerde oluşan bilinmektedir. süreçten farklı bir sağlamaktadır process of other taxes. (Ünlüönen, Customs duty 2005:60). disputes Başarılı bir Dolayısıyla, öğrencilerin öncelikle idari eğitim aşamada memnuniyetlerini çözümlenmek zorundadır. turizm place. However, eğitimi in the programı case of disputes bir not taraftan being öğrencilere sağlayabilmek, uyuşmazlıklarda onların beklentilerinin yargı yoluna başvurulabilmektedir. farkında yüksek kalitede eğitim, sunarken diğer taraftan olunmasına, kaliteli Anahtar eğitim Kelimeler: sunulmasına Gümrük, Gümrük ve Vergisi, sürekli olarak öğrenci hizmetlerinin geliştirilmesine ( Beggs vd., 2008:2). sektörün Disputes ihtiyacı olan nitelikli elemanlar yetiştirir bağlıdır (Demir, 203:32). Turizm sektörünün istihdam alanının oldukça geniş olmasından dolayı sektörün nitelikli personel ihtiyacı her geçen gün artmaktadır (Wang vd, 200:48). Turizm eğitimi kurumlarının ise turizm işletmelerine kalifiye işgücünün temin İlgili literatür incelendiğinde, turizm eğitimi gören öğrencilerin turizm sektörüne yönelik tutumlarını belirlemeye yönelik yapılan araştırmalarda, kötü istihdam koşulları, yüksek personel devir hızı ve motive edici faktörlerin yokluğu sebepleriyle öğrencilerin farklı sektörlere yöneldikleri ya da 30

40 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science turizm sektöründe çalışmak istemedikleri ortaya geleceklerini turizm sektöründe görmediklerini konulmuştur (Jiang ve Tribe, GÜMRÜK 2009; VERGĠSĠ Roney ve UYUġMAZLIKLARININ tespit etmişlerdir. Öztin, 2007; Aksu ve Köksal, ĠDARĠ 2005; AġAMADA Jenkins, ÇÖZÜM YOLLARI Pelit ve Güçer, (2006) yapmış oldukları araştırmalarında Türkiye de turizm eğitimi veren okul 200; Kusluvan ve Kusluvan, ADMINISTRATIVE 2000). Bununla SOLUTIONS TO DISPUTES OVER beraber öğrencilerin staj memnuniyetleri (Kozak CUSTOM DUTIES sayısının ortaöğretim düzeyinde değil yükseköğretim ve Kızılırmak, 200; Jenkins, 200; Kuşluvan ve Selin KILINÇ 2, Hatice düzeyinde YURTSEVER yoğunlaştığını 3 belirtmişlerdir. Avrupa Kuşluvan, 2000; Pelit ve Güçer, 2006), turizm 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Birliği Hukuk Programı ülkelerinde Yüksek ise Lisans bu Öğrencisi durumun tersine turizm öğrencilerinin almış oldukları 3 Celal eğitimden Bayar Üniversitesi bek-salihllentileri (Güzel, 2006), ve turizm öğrencilerinin MYO, DıĢ Ticaret Bölümü eğitimi veren okulların ise ortaöğrenim düzeyinde yoğunlaşmakta olduğunu belirtmişlerdir. Güzel geleceğe yönelik bakış açılarını tespit etmek (2006), yükseköğretim düzeyinde turizm eğitimi amacıyla çalışmaların yapıldığı tespit edilmiştir. alan öğrencilerin almış oldukları eğitim hizmetlerinin, Jiang ve Tribe (2009), Çin de turizm eğitimi öğrencilerin beklentilerini karşılamadığını, görmekte olan öğrencilerin turizm sektöründe bunun yanında öğrencilerin almış oldukları eğitim uzun yıllar çalışma konusunda kararsız olduklarını ile ilgili olarak memnuniyet düzeylerinin düşük kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, olduğunu duties are excluded tespit from etmişlerdir. this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to tespit etmişlerdir. Roney ve Öztin (2007), Türkiye de turizm eğitimi almakta olan 450 lisans öğrencisinin turizm sektöründe kariyer algılarını konu aldıkları araştırmalarında öğrencilerin bu konuda kararsız olduklarını belirtmişlerdir. Bunun yanında araştırmaya katılan öğrencilerin % 49.2 si turizm sektöründe çalışmanın avantajlarının olduğunu, %43.5 inin ise turizm sektöründe çalışmanın güvenli bir gelecek sağlamayacağını düşündüklerini tespit etmişlerdir. Duman vd. (2006), yapmış oldukları çalışmalarında, yükseköğretim ve ortaöğretim düzeyinde turizm eğitimi almakta olan öğrencilerin, sektörün çalışma koşullarını algılamaları ve turizm sektöründe çalışma isteklerini değerlendirdikleri araştırmalarında, araştırmaya katılan 365 öğrencinin %68.5 inin geleceklerini turizm sektöründe görmesine karşın azımsanmayacak bir oranının ise %26.5 inin ise Aksu ve Köksal (2005), üniversite tercihlerinde turizm eğitim programlarını ilk tercihinde belirterek bu programlara yerleşmiş olan öğrencilerin, sektöre karşı olumsuz bir tutum ve görüş içersinde oldukları saptamıştır. Ayrıca ilgili öğrencilerin stajlarını yurtdışında yapmış olmalarına rağmen turizm sektörüne yönelik tutumlarının olumsuz olması araştırmanın dikkat çeken diğer bir sonucudur. Jenkins (200), turizm eğitimi alan lisans öğrencilerinin %45 inin gelecekte turizmde çalışmak istediklerini, eğitimlerini tamamladıktan sonraki süreçte öğrencilerin genel müdür veya operasyon sorumlusu pozisyonunda çalışmak istediklerini tespit etmiştir. Kozak ve Kızılırmak (200), turizm eğitimi almakta olan öğrencilerin turizm sektörüne yönelik tutumlarını konu aldıkları araştırmalarında turizm sektöründe staj yapan 3

41 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science turizm sektörüne yönelik daha az bilgi sahibi ol- öğrencilerin yapmayan öğrencilere göre sektöre masına karşın turizm sektöründe kariyer yapmak yönelik tutumlarının daha negatif GÜMRÜK olduğunu VERGĠSĠ tespit UYUġMAZLIKLARININ için daha istekli olduklarını tespit etmiştir. Cooper etmişlerdir. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM ve Shepherd YOLLARI (997), turizm sektöründeki işlerin ADMINISTRATIVE SOLUTIONS turizm TO eğitimi DISPUTES alan OVER öğrenciler tarafından düşük Kusluvan ve Kusluvan (2000), lisans düzeyinde CUSTOM DUTIES statülü olarak nitelendirildiğini belirtmişlerdir. turizm eğitimi almakta olan öğrencilerin turizm Purcell ve Quinn (996), İngiltere de yükseköğrenim düzeyinde turizm eğitimini tamamlamış 72 sektörüne yönelik algı ve tutumlarını konu Selin aldıkları KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 araştırmalarında öğrencilerin 2 Celal Bayar Üniversitesi %68.7 sinin Sosyal eğitimin Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, mezun DıĢ öğrenci Ticaret Bölümü ile gerçekleştirdiği araştırmalarında ilk yılında turizm endüstrisinde çalışma isteği taşıdığını, %42.5 inin turizm endüstrisinin çalışma turizm eğitimi ile ilgili diğer alanların haricinde sadece yönetim alanından mezun olanların üçte koşulları hakkında bilgi sahibi olduklarını tespit ikisinin turizm sektöründe istihdam edildiklerini etmişlerdir. Bunun yanında yapılan çalışmada ve bunların %40 ının kariyer memnuniyetinin öğrencilerin turizm endüstrisi ile bağlantısının kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir olduğunu regular basis like tespit income etmişlerdir. tax and corporate tax, as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, etmişlerdir. Disputes çok zayıf olduğu sonucu da ifade edilmiştir. King vd. (2003), Hong Kong ve Avustralya da turizm eğitimi almış 443 mezun öğrencinin turizm sektörüne yönelik algılamaları üzerine gerçekleştirdikleri araştırmalarında, araştırmaya katılan kız öğrencilerin turizm sektörüne yönelmek yerine yüksek lisans eğitimine yöneldiklerini, mezun öğrencilerin mezuniyetlerini izleyen 3-5 yıl arası süreçte turizm sektöründe çalışmadıklarını ortaya koymuştur. Ayrıca araştırmaya Avustralya dan katılan öğrencilerin % 57.8 inin turizm sektörünün dışındaki sektörlerde çalıştığı araştırmacılar tarafından tespit edilen diğer bir dikkat çekici sonuçtur. Cothran ve Combrink (999), ABD nin Arizona eyaletinde lise öğrencilerinin kariyer algılamalarına yönelik yaptıkları araştırmalarında Amerika da yaşayan göçmen ailelerine mensup öğrencilerin Altman ve Brothers (995), yükseköğretim düzeyinde turizm eğitimi almış mezun öğrencilerin, eğitimlerini tamamlamalarını takip eden 5 yıl içinde %38 inin turizm sektöründe çalışmadıklarını, ilgili öğrencilerin turizm sektörünü uzun çalışma saatleri ve ücretlerin düşük olmasından dolayı tercih etmediklerini belirtmişlerdir. Getz (994), Baron ve Maxwell (993), araştırmalarında turizm eğitimi almış mezunların meslek yaşamlarına başladıktan kısa bir süre sonra turizm sektöründen ayrılmak istedikleri sonucunu tespit Johnstone (994), Amerika da yaptığı araştırmasında turizm eğitimi alan öğrencilerin turizm sektörü yöneticilerinin beklentilerini tam anlamıyla karşılamadıklarını tespit etmiştir. Koko ve Guerrier (994), turizm eğitimi almış mezunların turizm sektöründeki motivasyon araçlarının yetersizliği nedeniyle turizm sektöründen ayrıldıklarını 32

42 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science belirtmişlerdir. Casado (992), turizm eğitimi öğrenciler en çok Deneyim, Öğrenme Ve almakta olan öğrencilerin GÜMRÜK turizm sektöründe VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Farklılık kavramlarını cevap olarak vermişlerdir. yönetici pozisyonunda çalışmak ĠDARĠ istediklerini AġAMADA ÇÖZÜM Öte yandan YOLLARI araştırmaya katılan öğrenciler görev belirtmiştir. Pavesic ve ADMINISTRATIVE Brymer (990), lisans SOLUTIONS yönelimi TO DISPUTES eksikliği ve OVER rol belirsizliklerini staj programlarının tipik zorlukları olarak belirtmişlerdir. düzeyinde turizm eğitimini tamamlayan CUSTOM mezun DUTIES öğrencilerin %20 sinin işe başladıkları ilk yıl Selin KILINÇ 2, Hatice Saukkonen YURTSEVER vd. 3 (203), Finlandiya da multidisipliner Hukuk Programı turizm Yüksek eğitimlerini Lisans Öğrencisi tamamlamış olan 283 % 33 ünün ise mezuniyetlerini takip eden 5 yıl 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali içinde turizm sektöründen ayrıldıklarını 3 Celal Bayar Üniversitesi tespit Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü öğrenci ile gerçekleştirdikleri araştırmalarında almış etmişlerdir. Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari oldukları Abstract: Custom eğitimin duty is a turizm kind of tariff sektöründe arising istihdam Son yıllarda yurtdışında miktarı veya turizm değeri eğitimi üzerinden konusunda alınan, ekonomik, üzerindeki subject to customs etkisini which araştırmışlardır. is based on those Araştırma yapılan çalışmaların dış ticaret ise ve ekonomi genellikle politikası öğrencilerin aracı olan bir vergi sonuçlarına tariff that is a foreign göre trade araştırmaya and economic katılan policy öğrencilerin yapmış oldukları dolaylı stajlar bir vergi üzerine türü olan gümrük odaklandığı vergisi, gelir ve %7 inin fiscal functions. eğitimden Since they are hem not collected eğitimden on önce hem (Abubakar vd. 204; vergi türü Ruhanen, olmadığından, 204; dış ticarete Hsu, 203; konu olan eğitimden an indirect tariff sonra expenditures, turizm custom sektöründe duties çalışmayı Saukkonen, 203) olmak görülmüştür. üzere alınmaktadır. Abubakar Gümrük vergileri, vd. Vergi düşündükleri to foreign trade arrive %5 inin at the custom. ise According eğitimden to önce turizm (204), 32 öğrenci kanun ile yapılandırılmış kapsamı dışında tutulmuştur. derinlemesine Bu nedenle, sektöründe duties are excluded çalışmayı from this düşünmeyip law. Therefore, eğitimden sonra görüşme yöntemini sayılı Gümrük kullanarak Kanunu nda gerçekleştirdiği düzenlenmiştir. Bu kanun düşündükleri, regulated by customs %7 sinin law numbered ne eğitimden önce ne araştırmasında, Azerbaycan, Bölgesine girişinden Fransa, başlayıp, İran, eşyaya Ürdün, uygulanacak de created eğitimden beginning sonra with commodities turizm subject sektöründe to istihdam Kazakistan, Lübnan, oluşturulmuştur. Nijerya, Diğer Filistin, tüm vergilerde Rusya olduğu ve gibi edilmek Turkey and istemediklerini continuing with operation tespit sequence. etmişlerdir. Tanzanya dan Kuzey tahakkuk Kıbrıs a ve tahsil eğitim aşamaları turizmi Gümrük ve amacıyla gelen öğrencilerin Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan Hsu by General (203), Directorate Tayvan da of Customs lisans as a part düzeyinde of turizm Gümrükler Bu çalıģma, Genel motivasyon Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, faktörlerini Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından eğitimi Customs hazırlanan gören stajlarını Law. Resolution Yüksek process Lisans tamamlamış of Tezinden 927 öğrenci ile disputes over incelemiştir. Araştırma Gümrük türetilmiģtir. sonuçlarına göre yapılan vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the yaptığı araştırmasında öğrencilerin iş motivasyonu, görüşmelerde öğrencilerin süreci, diğer vergilerde genellikle oluşan süreçten gelecekte farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları iş have tükenmişliği to be resolved administratively iş umutlarının, in the first turizm sektöründe solved administratively, kariyer kararına legal action olan can be etkisini taken. incelemiştir. daha kolay iş bulmak, öncelikle yeni idari bir aşamada dil öğrenmek, çözümlenmek zorundadır. farklı place. However, in the case of disputes not being Ancak idari aşamada çözümlenemeyen kültürleri tanımak, uyuşmazlıklarda ve kaliteli yargı yoluna bir eğitim başvurulabilmektedir. almak Araştırma Key words: sonuçlarına Custom, Custom göre Duties, öğrencilerin Custom yapmış amacıyla yurtdışına Anahtar çıktıklarını Kelimeler: Gümrük, tespit etmiştir. Gümrük Vergisi, Disputes oldukları stajlarla ilgili olarak iş motivasyonları Ruhanen (203), turizm eğitimi almakta olan 34 ile iş tükenmişlikleri arasında anlamlı bir ilişki öğrenci ile, yarı yapılandırılmış görüşme tekniğini bulunamamıştır. İş tükenmişliğine sebep olan kullanarak, öğrencilerin yapmış oldukları stajlarla ilgili deneyim beklenti ve memnuniyetlerini düşüklüğü olduğu bunun yanında, işe yönelik en önemli faktörün kişisel başarı düzeyinin araştırmıştır. Öğrencilerle yapılan görüşmelerde motivasyon düzeyinin yüksek olmasının öğrencilerin turizm sektöründe kariyer kararı üzerinde öğrencilere staj ile ilgili en çok önemsedikleri konunun ne olduğu sorulmuş, araştırmaya katılan etkisinin olduğu, iş tükenmişliğinin öğrencilerin 33

43 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science kariyer kararı üzerinde ise bir etkisinin olmadığı belirtmişlerdir. Gökşen vd. (20), yaptıkları tespit edilmiştir. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Çalışmada Kız Meslek Liselerini kapsamlı olarak ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM değerlendirmişlerdir. YOLLARI Yapılan araştırma sonucunda Kız TO Meslek DISPUTES Liseleri nde OVER verilen eğitim ile iş İlgili literatürde Kız Meslek Liseleri üzerine yapılan araştırmaların ise genellikle bu okullardaki ADMINISTRATIVE SOLUTIONS CUSTOM DUTIES piyasaları arasında bir kopukluk olduğunu ve Kız öğrencilerin başarı düzeylerinin belirlenmesiyle Meslek Liseleri nin kadın istihdamına yönelik beraber, okullaşma oranı ve istihdama Selin yönelik KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 olan etkisinin tartışmalı bir konu olduğunu tespit işlevlerini yerine getirebilme 2 Celal Bayar Üniversitesi düzeylerine Sosyal Bilimler yönelik Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, etmişlerdir. DıĢ Ticaret Bölümü olduğu görülmüştür (Gökşen vd., 20; Demirtaş ve Küçük, 2008; Özet: Gürol, Gümrük 2002). vergisi, Öte gümrüğe yandan tabi olan Kız ticari 3.ARAŞTIRMA Abstract: Custom duty is YÖNTEMİ a kind of tariff arising Meslek Liselerinde miktarı eğitim veya değeri gören üzerinden öğrencilerin alınan, ekonomik, subject to customs which is based on those sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir 3.. commodities quantity Araştırmanın and value. Amacı It is are ve a kind Önemi of eğitim memnuniyetleri dış ticaret ve ve ekonomi gelecek politikası beklentilerine aracı olan bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy yönelik bir yayının dolaylı olmadığı bir vergi türü tespit olan gümrük edilmiştir. vergisi, Yukarıda belirtilen vergi yayınlara türü olmadığından, ve içeriklerine dış ticarete aşağıda konu olan ve an Teknik indirect tariff Anadolu on expenditures, Liselerinin custom duties Yiyecek İçecek gelir ve Bu fiscal araştırmanın functions. Since they amacı are not Gaziantep teki collected on Mesleki yer verilmiştir. olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi Hizmetleri to foreign trade alanında arrive at the custom. eğitim According görmekte to olan 0, kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, ve duties 2. are sınıf excluded öğrencilerinin from this law. almış Therefore, oldukları eğitim Gürol (2002), Kız gümrük Meslek vergilerinin Liseleri nin usul ve uygulama işlevlerini esasları 4458 procedures and practises of custom duties are sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun öğretim regulated faaliyetlerinden by customs law numbered beklentilerini ne derece yerine getirme ile düzeyini dış ticarete konu incelemiştir. olan eşyanın Türkiye Yapılan Gümrük Through this law, a systematization has been Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak karşılayıp created beginning karşılayamadıklarını with commodities subject belirlenmesiyle, to araştırma sonucunda işlemlerin Kız sırasına Meslek göre Liseleri nin bir sistematik international trade entering customs territories of oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde gibi ilgili Turkey öğrencilerin and continuing with memnuniyet operation sequence. düzeylerini tespit toplum içerisindeki gümrük değerinin vergisinde zorunlu düşük aşamalar olduğunu olan tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret etmektir. assessment, accrual and collecting are regulated bunun yanında Bakanlığı na ilgili okulları bağlı ayrı tercih bir kuruluş eden öğrencilerin bu okullar niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı hakkında hükümlerine Yüksek yeterli Lisans uygun Öğrencisi bilgiye olarak yürütülmektedir. Selin sahip KILINÇ tarafından Eğitim Customs hazırlanan ve öğretim Law. Resolution Yüksek faaliyetlerinin process Lisans of Tezinden temel amacının disputes over olmadıklarını, Kız Meslek Liseleri nin meslek öğrencilerde istenen yönde davranış değişikliklerini edindirmede yeterli yapıya olmadığını sahiptir. Gümrük ve vergisi öğrencilerin uyuşmazlıkları have to sağlamaktır. be resolved administratively Bu faaliyetlerin in the first merkezinde bu okullarda uygulanmakta Ancak idari olan aşamada eğitim çözümlenemeyen programlarından memnun olmadıklarını belirtmiş- eğitim Key words: memnuniyetlerinin Custom, Custom Duties, sağlanmasının, Custom eğitim öğrencilerin solved administratively, yer almasından legal action can be dolayı taken. öğrencilerin tir. Demirtaş ve Gümrük Küçük Uyuşmazlıkları (2008), Kız Meslek öğretim faaliyetlerinin başarısını olumlu olarak Liseleri nin günümüzdeki sorunlarına yönelik etkileyeceği oldukça açıktır. Eğitim-öğretim öğretmen görüşlerini incelemiştir. Araştırma faaliyetlerinin sürdürüldüğü okulların kalitelerini yükseltebilmeleri, en önemli girdileri olan sonucunda Kız Meslek Liseleri nde eğitim gören öğrencilerin yükseköğretimde istedikleri öğrencilerin ihtiyaç ve beklentilerine cevap verebilmeleri ile doğru orantılıdır. Yapılan araştırma- bölüme yerleşemediklerini, okulların ekonomik anlamda zor durumda olduklarını ve bu okulların larda; öğrencilerin beklenti ve memnuniyetlerini sektörlerle entegrasyonlarının yetersiz olduğunu karşılayabilen okulların başarılarının arttığı ifade 34

44 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science edilmiştir. (Demirtaş ve Küçük, 2008; Demirtaş istedikleri, yiyecek içecek işletmelerinde çalışma ve Kahveci, 200; Olcay ve GÜMRÜK Döş, 2009). VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ konusunda ise isteksiz oldukları tespit edilmiştir. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Yapılan YOLLARI bu araştırma ile orta öğretim düzeyinde Bu çalışmadan elde edilecek bulgular ışığında ADMINISTRATIVE SOLUTIONS turizm TO eğitimi DISPUTES alan kız OVER öğrencilerin yiyecek içecek mevcut duruma ilişkin ilgili okullarda görev alacak öğretmen ve yöneticilere öğrencilerin CUSTOM eğitim DUTIES işletmelerinde çalışma konusundaki tutumları da saptanmış olacaktır. memnuniyetlerinin sağlanması için Selin önerilerde KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 bulunulacaktır. Milli 2 Celal Eğitim Bayar Üniversitesi Bakanlığı Sosyal na Bilimler bağlı Ens. Mali 3.3. Hukuk Sayıltı Programı ve Yüksek Sınırlılıklar Lisans Öğrencisi okul türleri içinde Yiyecek İçecek hizmetleri 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Alanının Kız Meslek Liseleri bünyesinde hem öğrenci sayısı hem de bölüm sayısı açısından diğer Meslek Liselerinden fazla olması araştırma sonuçlarının genellenebilir olması açısından önemlidir. Yapılan literatür taramasında, önceki çalışmaların daha çok lisans ve ön lisans düzeyinde turizm eğitimi almakta olan öğrencilerin turizm sektörüne yönelik beklenti, tutum algı ve öğrencilerin staj beklentileri üzerine yoğunlaştığı görülmüştür (Ruhanen vd., 203; Saukkonen vd., 203; Hsu, 203; Aymankuy ve Aymankuy, 203; Dinçer, Akova ve Kaya, 203; Roney ve Öztin, 2007; Aksu ve Köksal, 2005; Pelit ve Güçer, 2006; Güzel, 2006; Kozak ve Kızılırmak, 200; Kusluvan ve Kusluvan, 2000). Bu araştırma ise Türkiye de turizm eğitim kurumlarının ilk basamağı olan Mesleki ve Teknik Eğitim Kurumlarında yürütülmüştür. Lisans düzeyinde turizm eğitimi alan öğrencilerin cinsiyetlerine göre turizm sektörüne yönelik tutumları ortaya koymak için yapılan çalışmalar da (Cömert, 204; Zengin vd., 20) turizm sektöründe kız öğrencilerin turizm sektöründe insan kaynakları, ön büro ve kat hizmetleri departmanlarında istihdam edilmek Bu araştırmada; öğrenciler arasında sosyo-ekonomik anlamda farklılıklar olduğu ve öğrencilerin eğitim memnuniyetlerinin ve gelecek beklentilerinin sınıf düzeyinde farklılık arz ettiği, araştırmaya katılan öğrencilerin anket sorularını; tarafsız, içten ve gerçek görüşleri ile cevapladıkları ve araştırmada kullanılan ölçeğin araştırmanın amacına ve yapısına uygun olduğu kabul edilmektedir. Sosyal bilimler alanında yapılan birçok araştırmada olduğu gibi bu araştırmada bazı sınırlılıklara sahiptir. Bu araştırma sadece Gaziantep te Yiyecek İçecek Hizmetleri alanında eğitim görmekte olan öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Gaziantep te ilgili alanın eğitim-öğretim sunduğu Kız Meslek Lisesi sayısının 2 olması ve okula kayıtlı olduğu halde devam etmediğinden dolayı araştırmaya katılamayan 3 öğrencinin olması araştırmanın sınırlılıklarındandır. 3.4.Evren ve Örneklem Evren araştırmacıların çalışma alanlarını oluşturan örneğini seçerek edindiği ve sonuçları genelleştirebildiği gruptur. Her araştırmanın evreni kendisine özgüdür. Bununla beraber iki tür evren vardır. Birisi, genel evren, diğeri ise 35

45 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science çalışma evrenidir. Genel evren, soyut bir kavramdır; tanımlanması kolay GÜMRÜK ancak ulaşılması VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ölçen 5 li Likert ölçeğinde hazırlanmış 3 soru yer eğitim memnuniyetlerini ve gelecek beklentilerini zor ve hatta genellikle olanaksız ĠDARĠ bir AġAMADA bütündür. ÇÖZÜM almaktadır. YOLLARI İkinci bölümde yer alan 3 sorunun Çalışma evreni, ulaşılabilen ADMINISTRATIVE evrendir. Bu yönü SOLUTIONS ile 3 ü TO olumlu DISPUTES geriye OVER kalan 0 soru ise olumsuz somuttur. Araştırmacının, doğrudan gözleyerek ifadelerden oluşmaktadır. Araştırmada anketi CUSTOM DUTIES ya da ondan seçilmiş bir örnek küme üzerinde Kız Meslek Liseleri nin Yiyecek İçecek Hizmetleri alanında eğitim görmekte olan öğrencilerin Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 yapılan gözlemlerden yararlanarak, hakkında değerlendirmelerini belirtebileceği 3 Celal evren Bayar Üniversitesi çalışma Salihli MYO, eğitim DıĢ memnuniyetleri Ticaret Bölümü ve gelecek beklentilerini evrenidir. (Altunışık vd., 2007; Karasar, 2004; tespit etmek amacıyla; Tamamen Katılıyorum, Bal, 200). Buna eşyanın göre yer yapılan değiştirmesi bu nedeniyle, araştırmanın bu eşyanın Katılıyorum, from the movement Kararsızım, of commercial commodities Katılmıyorum ve çalışma evrenini sosyal 40 ve mali öğrenci fonksiyonlarının oluşturmaktadır. yanında önemli bir Hiç commodities quantity Katılmıyorum and value. şeklinde It is are a kind derecelendirilen of Araştırma sürecinde türüdür. Aynı evreni zamanda oluşturan harcamalar üzerinden 40 öğrenciden 37 sine kurumlar ulaşılmış vergisi gibi dolayısıyla belirli aralıklarla da alınan tam bir 6.0 regular For basis Windows like income tax paket and corporate programı tax, as kullanılmıştır. alınan sorulardan instrument in addition oluşmaktadır. to its economic, Verilerin social and analizinde SPSS sayım yapılmıştır. olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi Soruların to foreign trade daha arrive iyi at the algılanıp, custom. According daha to sağlıklı yorumlanabilmesi 3.5. Veri Toplama kanun Aracı kapsamı ve dışında İçeriği tutulmuştur. Bu nedenle, duties are excluded için from Tablo. de this law. Therefore, gösterilen katılım ifadeleri; Tamamen Katılıyorum seçeneğinden Bu araştırmada veri toplama aracı olarak anket başlamak üzere 5 den e doğru puanlanma yoluna yöntemi kullanılmıştır. Bölgesine Anket, girişinden cevaplayıcının başlayıp, eşyaya uygulanacak daha created beginning with commodities subject to işlemlerin sırasına göre bir sistematik gidilmiş international ve trade aritmetik entering customs ortalamaların territories of değişim aralığı önceden belli bir oluşturulmuştur. sıralama ve Diğer yapıda tüm vergilerde oluşturularak olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence. gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, (range) Like all other ise şu taxes, şekilde compalsive hesaplanmıştır: levels such as hazırlanan sorulara tahakkuk karşılık ve tahsil vermesiyle aşamaları Gümrük veri ve elde Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated etme yöntemidir Gümrükler (Altunışık Bu çalıģma, Genel Celal vd., Müdürlüğü Bayar 2007:68). Üniversitesi tarafından, Anket Sosyal Gümrük Bilimler Değişim Enstitüsü Customs Maliye and Aralığı Economy Anabilim (Range)= Ministry Dalı Mali according Hukuk 5-= to 4 oluşturma sürecinde Gümrük türetilmiģtir. vergisinden öncelikle doğan ilgili uyuşmazlıkların kaynaklar çözüm customs duties has a different form from the süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir Değişim process of Aralığı other taxes. (Range)= Customs duty 4/5= disputes 0,80 taranmış ve Baltacı yapıya vd., sahiptir. (202) nin Gümrük araştırmasında vergisi uyuşmazlıkları have to be resolved administratively in the first kullandığı anket Ancak sorularından idari faydalanılarak aşamada çözümlenemeyen araştırma anketi oluşturulmuştur. Oluşturulan anket verilen Key words: cevapların Custom, Custom analizi Duties, Custom sonrasında ortaya Bu solved hesaplamadan administratively, legal hareketle, action can be taken. anket sorularına 2 bölüm ve toplam Gümrük 23 Uyuşmazlıkları sorudan oluşmaktadır. İlk çıkacak aritmetik ortalamaların aralık değerleri bölümde katılımcıların demografik özelliklerini ile hangi seçeneğe isabet edeceği ise Tablo. de belirleyen 0 soru; ikinci bölümde ise öğrencilerin gösterilmiştir. 36

46 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Tablo : Aritmetik Ortalamaların İsabet Ettiği Seçeneklerin GÜMRÜK Aralık VERGĠSĠ Değerlerine UYUġMAZLIKLARININ Göre Dağılımı Ağırlık 5 ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Seçenekler Aritmetik Ortalamaların Aralık Değerleri ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Tamamen Katılıyorum 4,20 5,00 4 Katılıyorum CUSTOM DUTIES 3,40 4,9 3 Fikrim yok Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 2,60 3 3,39 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 2 Katılmıyorum,80 2,59 Hiç Katılmıyorum,00,79 sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun olduğu regulated görülmüştür. by customs law numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Pilot Uygulama ve Ölçümün Güvenilirliği Pilot uygulama hazırlanan anket formunun amaca uygun olup olmadığının ve anlama güçlüklerinin belirlenmesi, bunun yanında ölçek iyileştirmelerinin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılan çalışmadır (Altunışık vd., 2007:70). Araştırma kapsamında ölçeğin amaca ne kadar hizmet ettiğinin ve ne derece anlaşılabilir olduğunun tespit edilmesi amacıyla 50 öğrenci üzerinde pilot bir uygulama gerçekleştirilmiştir. Pilot uygulama esas araştırma çalışmasından önce ilgili okullarda araştırmacılar tarafından gerçekleştirilmiştir. Pilot uygulama esnasında öğrencilere anket sorularını cevaplayabilmeleri için yeteri kadar süre verilmiş ve bu süreçte, öğrencilerden soruların tam olarak anlaşılamaması ile ilgili herhangi bir dönüt alınmamıştır. Daha sonra ölçeğin ne derece güvenilir olduğunu anlayabilmek amacıyla Cronbach s Alpha katsayısı hesaplanmıştır. Alpha katsayısı tüm ikiye ayırma kombinasyonları sonucunda ortaya çıkacak olan ikiye ayırma katsayılarının bir ortalamasını göstermektedir (Altunışık vd., 2007:6). Buna göre α=0.645 olarak hesaplanmıştır. Alpha katsayısı ise ölçek güvenilir değil, ise ölçeğin güvenirliği düşük, ise ölçek oldukça güvenilir, ise ölçek yüksek güvenirliğe sahip olarak değerlendirilir (Bal, 200:62). Dolayısıyla pilot uygulama sonucunda ölçeğin oldukça güvenilir Esas Uygulama ve Ölçümün Güvenilirliği Pilot uygulama sonrası anketin güvenirlik analizlerinin tamamlanmasından sonra esas uygulamaya geçilmiştir. Esas uygulama ilgili okullarda araştırmacılar tarafından 204 yılının Nisan ayında gerçekleştirilmiştir. Araştırma da toplam 37 geçerli anket formu değerlendirmeye alınmıştır. Anket formunun güvenilirlik testi sonucunda Cronbach s Alpha değerinin α=.76 olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla esas uygulama sonucunda ölçeğin oldukça güvenilir olduğu görülmüştür. Bununla beraber ölçeğin ilk yarısı ile ikinci yarısının Cronbach s Alpha katsayısına da bakılmış ve anketin ilk yarısı için (n=7) olmak üzere α=.68, ikinci yarısı için (n=6) olmak üzere α=.565 olduğu 37

47 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science görülmüştür. Alpha katsayısı ise ölçeğin ve gelecek beklentilerinin sınıflar düzeyinde farklılık arz edeceği noktasından hareketle araştırma güvenirliği düşük, GÜMRÜK ise ölçek VERGĠSĠ oldukça UYUġMAZLIKLARININ güvenilir olarak değerlendirilir ĠDARĠ (Bal, AġAMADA 200:62). ÇÖZÜM sürecinde YOLLARI elde edilen veriler sınıf düzeyinde ayrı Buna göre ölçeğin ilk bölümü ADMINISTRATIVE oldukça güvenilir SOLUTIONS ayrı TO analiz DISPUTES edilmiş olup, OVER elde edilen bulgular ayrı ikinci yarısının ise güvenilirliği düşüktür. başlıklar halinde verilmiştir. CUSTOM DUTIES 4.ARAŞTIRMA BULGULARI Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Bu bölümde, araştırma sonuçlarına ilişki elde edilen bulgulara yer verilmektedir. Araştırma kapsamında anket formunu dolduran toplam 37 öğrencinin 69 u (%50.4) 0.sınıf, 38 i (%27.7). sınıf öğrencisi iken 30 u (%2.9) 2. sınıf öğrencisidir. Öğrencilerin memnuniyet düzeyleri 4.. Araştırmaya Katılan Öğrencilerle İlgili Tanıtıcı Bilgiler Bu bölümde araştırmaya katılan öğrencilerin sınıfı, Yiyecek İçecek Hizmetleri alanını tercih sebebi ve öğrencilerin ailelerine ilişkin sosyo-ekonomik bulgulara yer verilmiştir. İlgili bulguların frekans ve yüzde dağılımları Tablo 2 de gösterilmiştir. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 38

48 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Tablo 2: Ankete Katılan Öğrencilerin Sınıflara, Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanını Tercih Sebebine ve GÜMRÜK Ailerin Sosyo-Ekonomik VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Durumuna Göre Dağılımı. Sınıf ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI n % 0 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Toplam Öğrencilerin Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanını Tercih Sebebi Sınavda almış olduğum eşyanın yer puana değiştirmesi göre tercih nedeniyle, yaptığım bu eşyanın için from the movement of commercial 26 commodities 9.0 Eğitimini almış olduğum sosyal ve mali mesleği fonksiyonlarının sevdiğim yanında için önemli bir commodities quantity and value. 43 It is are a kind of 3.4 Günümüzde geçerli türüdür. bir Aynı meslek zamanda olduğu harcamalar içinüzerinden alınan instrument in addition to its 26 economic, social and 9.0 Başka seçeneğim kurumlar olmadığı vergisi için gibi belirli aralıklarla alınan bir regular basis like income tax 2 and corporate tax, as 8.8 Çevremin (öğretmen, eşyanın aile gümrüğe ) tavsiyesi geldiği anda olduğu bir defaya için mahsus are collected only once when 6 commodities subject.7 Diğer Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu the second item of tax procedural 4 law, custom 0.2 Toplam gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 procedures and practises of 37 custom duties are 00 Öğrencilerin Ailelerin dış ticarete aylık konu geliri olan eşyanın Türkiye Gümrük Through this law, a systematization n has been % 000 TL den az işlemlerin sırasına göre bir sistematik international trade entering customs 82 territories of TL arası gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, Like all other taxes, compalsive 43 levels such as TL arası Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı 9 Mali according Hukuk 6.6 to TL arası Gümrük türetilmiģtir vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the Toplam Öğrencilerin Annelerini Eğitim Düzeyi n % İlkokul Key words: Custom, Custom 97 Duties, Custom 70.8 Ortaokul Lise Üniversite - - Yüksek Lisans-Doktora - - Toplam

49 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Araştırmaya katılan öğrencilerin %50.4 ü (n=69) 4.2. Öğrencilerin Eğitim Memnuniyeti ve 0. sınıf, %27.7 (n=38). sınıf GÜMRÜK ve %2.9 VERGĠSĠ (n=30) UYUġMAZLIKLARININ Gelecek Beklentilerine İlişkin Bulgular 2. sınıfta eğitim görmektedir. ĠDARĠ Yiyecek AġAMADA içecek ÇÖZÜM YOLLARI Araştırmaya katılan öğrencilerin 0, ve 2. sınıfta hizmetleri alanını tercih ADMINISTRATIVE sebebine bakıldığında SOLUTIONS TO DISPUTES OVER eğitim görmelerinden hareketle 3 farklı düzeyde araştırmaya katılan öğrencilerin %3.9 u (n=43) CUSTOM DUTIES eğitim gören öğrencilerin eğitim memnuniyetlerini Eğitimini almış olduğu mesleği sevdiği için, Selin KILINÇ 2, Hatice tespit YURTSEVER etmek amacıyla 3 hazırlanan sorular sınıf %9 u (n=26) Yiyecek içecek hizmetlerinin günümüzde geçerli bir meslek olduğu 3 Celal Bayar için Üniversitesi, %9 u Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali düzeyinde Hukuk Programı analiz Yüksek Lisans edilmiş; Öğrencisi seçeneklere verilen cevapların sayı ve yüzdesi, aritmetik ortalaması, standart sapması hesaplanmış ve daha önce (n=26) Sınavda almış olduğu puana göre tercih yaptığı için, %8.8 i Başka seçeneği olmadığı Tablo. de gösterilmiş olan aritmetik ortalamaların için, %0.2 si ise diğer sebeplerden dolayı ilgili aralık değerleri (range) ile hangi seçeneğe isabet bölümü tercih etmiştir. Öğrencilerin ailelerinin ettiği sonuç sütununa yazılarak öğrencilerin eğitim %59 unun (n=82) aylık geliri 000 TL den az, %3.4 ünün (n=43) TL arası, %6.6 sının (n=9) TL arası ve %2.2 sinin Sınıf Öğrencilerinin Eğitim Memnuniyeti ve Gelecek Beklentilerine İlişkin Bulgular (n=3) TL arası olduğu görülmüştür. Öğrencilerin annelerinin eğitim düzeyine ilişkin 0. sınıftaki öğrencilere ilişkin bulgular ve analiz bulgulara bakıldığında %70.8 inin (n=97)ilkokul sonuçları Tablo.4 te gösterilmiştir. mezunu, %9.0 unun (n=26) ortaokul mezunu, %0.2 sinin (n=4) lise mezunu oldukları tespit edilmiştir. vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan memnuniyetleri an indirect tariff on expenditures, yorumlanmıştır. custom duties Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Disputes Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, 40

50 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Tablo 3: 0.sınıf öğrencilerinin memnuniyet düzeylerine İlişkin Aritmetik Ortalamalar, Standart GÜMRÜK Sapmalar, VERGĠSĠ Sonuçlar UYUġMAZLIKLARININ ve Yorumları ANKET SORULARI (MEMNUNİYET DÜZEYİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Tamamen Katılıyorum CUSTOM DUTIES Aritmetik Ortalama A.O. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 SORULAR) 3 Celal n Bayar nüniversitesi n Salihli nmyo, DıĢ n Ticaret Bölümü % % % % %.Sevmediğim dersleri Özet: okumakta Gümrük vergisi, 27gümrüğe 9tabi olan 0 ticari 9 Abstract: 4 Custom 2.8duty is.25 a kind of Katılmıyorum tariff arising Olumlu zorlanıyorum eşyanın yer değiştirmesi 39. nedeniyle, 27.5 bu 4.5 eşyanın 3 from 5.8 the movement of commercial commodities 2.Dersler çok zor, sosyal anlamadan ve mali fonksiyonlarının 3 yanında 3 önemli bir 28 commodities quantity and.26 value. It is Kararsızım are a kind of Kararsız ezberlemek zorunda dış kalıyorum. ticaret ve ekonomi 8.8 politikası 8.8 aracı olan 5.9 bir vergi 40.6 tariff 5.8 that is a foreign trade and economic policy 3.Haftalık ders programları dolaylı bir vergi iyi türü olan 8 gümrük 2vergisi, 2gelir ve 5 fiscal 2 functions Since they.46 are not Kararsızım collected on Kararsız hazırlanmıyor Tekrar seçme şansım eşyanın olsaydı gümrüğe geldiği 3 anda bir 4 defaya 7mahsus are collected 34 only 3.7 once when.57commodities Katılıyorum subject Olumlu yine aynı bölümü seçerdim Alan ile ilgili derslerin kanun kapsamı yetersiz dışında tutulmuştur. 5 Bu 9nedenle, 24 duties 20are excluded 3.53 from.39 this law. Katılıyorum Therefore, Olumsuz olduğunu düşünüyorum Genel olarak almış ile dış olduğum ticarete konu olan 8 eşyanın 7Türkiye 0 Gümrük 23 Through 2 this 3.60 law, a systematization.33 Katılıyorum has been Olumsuz eğitimden memnun değilim Okulu bırakmak oluşturulmuştur. istiyorum. Diğer 43 tüm vergilerde 2 olduğu 2 gibi 8 Turkey 4and continuing 4.36 with.08operation Katılmıyorum sequence. Olumlu Ekonomik sebeplerden Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar 2 Üniversitesi tarafından, Sosyal 8 Gümrük Bilimler 5 Enstitüsü 23 Customs Maliye 3.37 and Economy Anabilim.5 Ministry Dalı Mali Kararsızım according Hukuk Kararsız to öğrenimime devam Kanunu Programı hükümlerine Yüksek Lisans 7.4 uygun Öğrencisi 5.9 olarak yürütülmektedir. Selin.6 KILINÇ 2.7 tarafından 33.3 Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden disputes over edemeyeceğimden Gümrük türetilmiģtir. korkuyorum. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the 9.Mezun olduktan sonra Katılmıyorum Olumlu iş bulamama ihtimali öncelikle beni idari aşamada 26.çözümlenmek 3.9 zorundadır place. 3 However, in the case of disputes not being korkutuyor. 0.İleride ailemi Key words: Custom, Custom.44 Duties, Kararsızım Custom Kararsız geçindirememekten Anahtar Kelimeler: 2.7 Gümrük, 23.2 Gümrük 4.5 Vergisi, 2.7 Disputes 8.8 korkuyorum..mezuniyet sonrası üniversite eğitimine devam etmek istiyorum. 2.Mezuniyet sonrasında tam olarak ne yapacağımı bilmiyorum. 3.Mezuniyet sonrası yiyecek içecek işletmelerinde çalışmayı düşünmüyorum Standart Sapma Sonuç Değerlendirme Katılıyorum Olumlu Kararsızım Kararsız Kararsızım Kararsız 4

51 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Buna göre araştırmaya katılan 0. Sınıf öğrencilerinin, eğitim memnuniyetleri GÜMRÜK ve VERGĠSĠ gelecek UYUġMAZLIKLARININ kalıyorum. ( =2.95, n=, %5.9). Dersler çok zor, anlamadan ezberlemek zorunda beklentilerine ilişkin olumlu görüş ĠDARĠ bildirdikleri AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Haftalık ders programları iyi hazırlanmıyor. ( tutum ifadeleri şunlardır. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER =2.86, n=2, %7.4). Sevmediğim dersleri okumakta zorlanıyorum CUSTOM ( DUTIES Ekonomik sebeplerden öğrenimime devam edemeyeceğimden korkuyorum. ( =3.37, n=8, %.6). =2.8, n=27, % 39.). Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Tekrar seçme şansım olsaydı 3 yine Celal Bayar aynı Üniversitesi bölümü Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü İleride ailemi geçindirememekten korkuyorum. seçerdim. ( =3.7, n=3, % 8.8). Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari ( Abstract: =2.92, Custom n=0, duty is %4.5). a kind of tariff arising Mezun olduktan miktarı sonra veya iş bulamama değeri üzerinden ihtimali alınan, ekonomik, beni subject to customs which is based on those sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir Mezuniyet commodities quantity sonrasında and value. tam It is are olarak a kind of ne yapacağımı korkutuyor. ( dış =2.55, ticaret ve n=8, ekonomi %26.). politikası aracı olan bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan bilmiyorum. instrument in addition ( to =2.92, its economic, n=0, social %4.5). and Mezuniyet sonrası kurumlar üniversite vergisi gibi eğitimine belirli aralıklarla devam alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, as vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan Mezuniyet an indirect tariff sonrası expenditures, yiyecek custom içecek duties işletmelerinde etmek istiyorum. eşyanın ( gümrüğe ==4.47, geldiği n=50, anda %72.5). bir defaya mahsus are collected only once when commodities subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi çalışmayı to foreign trade düşünmüyorum. arrive at the custom. According ( =3.39, to n=5, %7.2). Araştırmaya katılan kanun öğrencilerin, kapsamı dışında tutulmuştur. eğitim memnuniyetleri ve gelecek beklentilerine ilişkin olum- Bu nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 Bulgulara procedures and göre, practises araştırmaya of custom duties katılan are 0. Sınıf öğrencilerinin, eğitim memnuniyetlerine ilişkin suz görüş bildirdikleri tutum ifadeleri aşağıda Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak kendilerine created beginning yöneltilen with commodities 3 subject sorudan; to 4 tanesine gösterilmiştir. oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi olumlu Turkey and görüş continuing bildirdikleri, with operation sequence. 3 tanesine olumsuz Alan ile ilgili derslerin tahakkuk ve yetersiz tahsil aşamaları olduğunu Gümrük düşünüyorum. ( =3.53, Gümrükler Bu çalıģma, ve Ticaret görüş assessment, bildirdikleri accrual and collecting ve 6 tanesinde are regulated kararsız kaldıkları n=20, Genel Celal %29.0). Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs görülmüştür. Maliye and Economy Anabilim Dolayısıyla, Ministry Dalı Mali according Hukuk öğrencilerin to eğitim Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm memnuniyetlerine customs duties has a different yönelik form değerlendirmelerinin from the Genel olarak almış süreci, olduğum diğer vergilerde eğitimden oluşan süreçten memnun farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları ağırlıklı have to be ortalaması resolved administratively kararsızdır. in the first değilim. ( ==3.60, öncelikle n=2, idari aşamada %30.4). çözümlenmek zorundadır. place. However, in the case of disputes not being Sınıf Öğrencilerinin Eğitim Memnuniyeti Disputes Ve Gelecek Beklentilerine İlişkin Bulgular Okulu bırakmak istiyorum. ( =4.36, n=43, %62.3). Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Araştırmaya katılan öğrencilerin, eğitim memnuniyetleri ve gelecek beklentilerine ilişkin kararsız görüş bildirdikleri tutum ifadeleri aşağıda gösterilmiştir.. sınıftaki öğrencilere ilişkin bulgular ve analiz sonuçları Tablo 4 te gösterilmiştir. 42

52 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Tablo 4:. Sınıf Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeylerine İlişkin Aritmetik Ortalamalar, GÜMRÜK Standart Sapmalar, VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Sonuçlar ve Yorumları ANKET SORULARI (MEMNUNİYET DÜZEYİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK SORULAR) ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Fikrim Yok CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 2 Celal Bayar Üniversitesi n Sosyal n Bilimler nens. Mali n Hukuk nprogramı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal % Bayar % Üniversitesi % Salihli % MYO, DıĢ % Ticaret Bölümü.Sevmediğim dersleri okumakta Katılmıyorum Olumlu zorlanıyorum eşyanın yer değiştirmesi 3.6nedeniyle, 2. bu 3.6 eşyanın 5.3 from 0.5 the movement of commercial commodities 2.Dersler çok zor, dış anlamadan ticaret ve ekonomi politikası 4 aracı 9 olan bir 7 vergi 2 tariff that 6 is a foreign 3.8 trade.27 and economic Kararsızım policy Kararsız ezberlemek zorunda türüdür. kalıyorum. Aynı zamanda 0.5 harcamalar 23.7 üzerinden 8.4 alınan 3.6instrument 5.8 in addition to its economic, social and 3.Haftalık ders programları kurumlar vergisi iyi gibi belirli aralıklarla 5 alınan 4 bir 8 regular 0basis like 3.02 income tax.6 and corporate Kararsızım tax, as Kararsız hazırlanmıyor. vergi türü olmadığından, 28.9dış ticarete 3.2 konu 0.5olan 2.an indirect 26.3 tariff on expenditures, custom duties 4.Tekrar seçme şansım olmak olsaydı üzere alınmaktadır. 2 Gümrük vergileri, 2Vergi 6 to foreign 27 trade arrive 4.44at the.08 custom. According Katılıyorum to Olumlu yine aynı bölümü seçerdim Alan ile ilgili derslerin gümrük vergilerinin yetersiz usul 2ve uygulama 7 esasları procedures 4 and 3.68 practises of.29 custom Katılıyorum duties are Olumsuz olduğunu düşünüyorum. ile dış ticarete konu olan 5.3eşyanın 8.4 Türkiye 5.8 Gümrük 23.7Through 36.8this law, a systematization has been 6.Genel olarak almış olduğum Kararsızım Kararsız eğitimden memnun oluşturulmuştur. değilim. Diğer 3.2 tüm vergilerde 26.3 olduğu 8.4gibi 8.4Turkey 23.7 and continuing with operation sequence. 7.Okulu bırakmak tahakkuk istiyorum. ve tahsil aşamaları 33 Gümrük 0 ve Ticaret 3 assessment, accrual 4.76and collecting 0.75 are Katılmıyorum regulated Olumlu Bakanlığı na bağlı ayrı 86.8 bir kuruluş niteliği 2.6olan 7.9 by General 2.6 Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 8.Ekonomik sebeplerden Kanunu Programı hükümlerine Yüksek Lisans uygun 6 Öğrencisi olarak yürütülmektedir. 8 Selin KILINÇ 3 tarafından 8 Customs 3 hazırlanan Law. Resolution 3.36 Yüksek process Lisans.53 of Tezinden disputes Kararsızım over Kararsız öğrenimime devam Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan 5.8uyuşmazlıkların çözüm 2.customs 34.2duties has a different form from the edemeyeceğimden korkuyorum. 9.Mezun olduktan öncelikle sonra idari aşamada 3çözümlenmek 0 zorundadır. 9 6 place. 0 However, 3.26 in the case.32 of disputes Kararsızım not being Kararsız iş bulamama ihtimali uyuşmazlıklarda beni yargı yoluna 7.9 başvurulabilmektedir korkutuyor. 0.İleride ailemi Kararsızım Kararsız geçindirememekten korkuyorum Mezuniyet sonrası üniversite eğitimine devam etmek istiyorum. 2.Mezuniyet sonrasında tam olarak ne yapacağımı bilmiyorum Katılıyorum Tamamen Katılıyorum Aritmetik Ortalama A.O. Standart Sapma Sonuç Değerlendirme Katılıyorum Olumlu Kararsızım Kararsız 43

53 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science 3.Mezuniyet sonrası yiyecek içecek işletmelerinde çalışmayı düşünmüyorum Katılıyorum Olumlu GÜMRÜK 3.2 VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Buna göre araştırmaya ADMINISTRATIVE katılan. Sınıf öğren- SOLUTIONS Haftalık TO DISPUTES ders programları OVER iyi hazırlanmıyor. ( cilerinin, eğitim memnuniyetleri ve gelecek CUSTOM DUTIES =3.02, n=4, %0.5). beklentilerine ilişkin olumlu görüş bildirdikleri Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Genel olarak almış 3 olduğum eğitimden memnun tutum şunlardır. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, değilim. DıĢ Ticaret ( =3.3, Bölümü n=7, %8.4). Sevmediğim dersleri okumakta zorlanıyorum. ( Ekonomik sebeplerden öğrenimime devam =2.42, n=2, %3.6). edemeyeceğimden korkuyorum. (A.O=3.68, Tekrar seçme şansım olsaydı yine aynı bölümü dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi n=3, tariff that %7.9). is a foreign trade and economic policy sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun ( regulated =3.00, by n=8, customs %2.). law numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to seçerdim. ( =4.44, n=27, %7.). Mezuniyet sonrası üniversite eğitimine devam etmek istiyorum. ( =4.60, n=28, %73.7). Mezuniyet sonrası yiyecek içecek işletmelerinde çalışmayı düşünmüyorum. ( =3.8, n=8, %47.4). Araştırmaya katılan. sınıf öğrencilerinin, eğitim memnuniyetleri ve gelecek beklentilerine ilişkin olumsuz görüş bildirdikleri tutum ifadeleri aşağıda gösterilmiştir. Alan ile ilgili derslerin yetersiz olduğunu düşünüyorum. ( =3.68, n=4, %36.8). Okulu bırakmak istiyorum. ( %86.8). =4.76, n=33, Araştırmaya katılan. sınıf öğrencilerinin kararsız görüş bildirdikleri tutum ifadeleri aşağıda gösterilmiştir. Mezun olduktan sonra iş bulamama ihtimali beni korkutuyor. ( =3.36, n=9, %23.7). İleride ailemi geçindirememekten korkuyorum. Mezuniyet sonrasında tam olarak ne yapacağımı bilmiyorum. ( =3.0, n=9, %23.7). Bulgulara göre, araştırmaya katılan. Sınıf öğrencilerinin, eğitim memnuniyetlerine ilişkin kendilerine yöneltilen 3 sorudan; 4 tanesine olumlu görüş bildirdikleri, 2 tanesine olumsuz görüş bildirdikleri ve 7 tanesinde kararsız kaldıkları görülmüştür. Dolayısıyla, öğrencilerin eğitim memnuniyetlerine yönelik değerlendirmelerinin ağırlıklı ortalaması kararsızdır Sınıf Öğrencilerinin Eğitim Memnuniyeti Ve Gelecek Beklentilerine İlişkin Bulgular Dersler çok zor, anlamadan ezberlemek zorunda kalıyorum. ( =3.8, n=7, %8.4). 2. sınıftaki öğrencilere ilişkin bulgular ve analiz sonuçları Tablo 5 te gösterilmiştir. 44

54 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Tablo 5: 2.sınıf öğrencilerinin memnuniyet düzeylerine İlişkin Aritmetik Ortalamalar, Standart GÜMRÜK Sapmalar, VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Sonuçlar ve Yorumları. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum CUSTOM DUTIES ANKET SORULARI (MEMNUNİYET DÜZEYİNİ Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 ÖLÇMEYE YÖNELİK SORULAR) 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü n n n n n Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe % % tabi olan % ticari % Abstract: % Custom duty is a kind of tariff arising.sevmediğim dersleri miktarı okumakta veya değeri üzerinden alınan, 8 ekonomik, 7 2 subject 2 to customs 2.20 which.2 is based Katılmıyorum on those Olumlu zorlanıyorum sosyal ve mali fonksiyonlarının 36.7 yanında 26.7 önemli 23.3 bir 6.7 commodities quantity 6.7 and value. It is are a kind of 2.Dersler çok zor, anlamadan Kararsızım Kararsız ezberlemek zorunda dolaylı kalıyorum. bir vergi türü olan 3.3 gümrük 20.0 vergisi, 30.0 gelir ve 26.7 fiscal 0.0 functions. Since they are not collected on 3.Haftalık ders programları iyi Kararsızım Kararsız hazırlanmıyor. eşyanın gümrüğe geldiği 3.3 anda bir 33.3 defaya 23.3 mahsus 20.0 are 0.0 collected only once when commodities subject 4.Tekrar seçme şansım olsaydı yine Katılıyorum Olumlu aynı bölümü seçerdim. kanun kapsamı dışında 0.0 tutulmuştur. 0.0 Bu 6.7 nedenle, 20.0 duties 53.3are excluded from this law. Therefore, 5.Alan ile ilgili derslerin gümrük yetersiz vergilerinin usul ve 7 uygulama esasları procedures 7 and 2.70 practises.5 of custom Kararsızım duties are Kararsız olduğunu düşünüyorum. ile dış ticarete konu olan 23.3 eşyanın 36.7 Türkiye 0.0 Gümrük 6.7 Through 23.3 this law, a systematization has been 6.Genel olarak almış Bölgesine olduğum girişinden başlayıp, 4 eşyaya 7 uygulanacak 6 4 created 9 beginning 3.23with commodities.45 Kararsızım subject to Kararsız eğitimden memnun değilim Okulu bırakmak istiyorum. gümrük vergisinde de zorunlu 9 aşamalar 3 olan 2 tarh, 2 Like 3all other 3.93 taxes, compalsive.6 levels Katılmıyorum such as Olumlu Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk 8.Ekonomik sebeplerden Kararsızım to Kararsız Selin KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden öğrenimime devam disputes over Gümrük türetilmiģtir vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the edemeyeceğimden süreci, korkuyorum. diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes 9.Mezun olduktan sonra yapıya iş sahiptir. Gümrük 7 vergisi 6 uyuşmazlıkları 3 7 have 7to be resolved 3.03 administratively.54 Kararsızım in the first Kararsız bulamama ihtimali beni korkutuyor İleride ailemi geçindirememekten uyuşmazlıklarda yargı yoluna 7 başvurulabilmektedir Kararsızım Kararsız korkuyorum Katılıyorum Olumlu.Mezuniyet sonrası üniversite eğitimine devam etmek istiyorum. 2.Mezuniyet sonrasında tam olarak ne yapacağımı bilmiyorum. 3.Mezuniyet sonrası yiyecek içecek işletmelerinde çalışmayı düşünmüyorum Tamamen Katılıyorum Aritmetik Ortalama A.O. Standart Sapma Sonuç Değerlendirme Kararsızım Kararsız Kararsızım Kararsız 45

55 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Buna göre araştırmaya katılan 2. Sınıf öğrencilerinin, eğitim memnuniyetleri GÜMRÜK ve VERGĠSĠ gelecek UYUġMAZLIKLARININ yeceğimden korkuyorum. ( =2.80, n=4, %3.3). Ekonomik sebeplerden öğrenimime devam edeme- beklentilerine ilişkin olumlu görüş ĠDARĠ bildirdikleri AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Mezun olduktan sonra iş bulamama ihtimali beni tutum ifadeleri şunlardır. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER korkutuyor. ( =3.03, n=3, %0.0). Sevmediğim dersleri okumakta zorlanıyorum. CUSTOM ( DUTIES İleride ailemi geçindirememekten korkuyorum. =2.20, n=, %36.7). Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 ( =2.80, n=3, %0.0). Tekrar seçme şansım olsaydı 3 yine Celal Bayar aynı Üniversitesi bölümü Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Mezuniyet sonrasında tam olarak ne yapacağımı seçerdim. ( =3.96, n=6, %53.3). bilmiyorum. ( =2.76, n=5, %6.7). Mezuniyet sonrası üniversite eğitimine devam Mezuniyet sonrası yiyecek içecek işletmelerinde etmek istiyorum. ( =4.56, n=2, %70.0). çalışmayı düşünmüyorum. ( =2.76, n=6, %20.0). Araştırmaya katılan 2. Sınıf öğrencilerinin, eğitim memnuniyetleri ve gelecek beklentilerine Buna göre, araştırmaya katılan 2. Sınıf öğrencilerinin, eğitim memnuniyetlerine ilişkin kendilerine ilişkin olumsuz görüş bildirdikleri tutum ifadeleri aşağıda gösterilmiştir. yöneltilen 3 sorudan; 3 tanesine olumlu görüş bildirdikleri, tanesine olumsuz görüş bildirdikleri Okulu bırakmak istiyorum. ( ve 9 tanesinde kararsız kaldıkları görülmüştür. %69.3). Sonuç olarak 2. sınıf öğrencilerinin eğitim Bölgesine girişinden başlayıp, =3.93, eşyaya n=9, uygulanacak created beginning with commodities subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Mali Hukuk ağırlıklı Customs and ortalaması Economy Ministry kararsızdır. according to süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir 5. process SONUÇ of other VE taxes. TARTIŞMA Customs duty disputes Araştırmaya katılan 2. Sınıf öğrencilerinin, eğitim memnuniyetleri ve gelecek beklentilerine ilişkin kararsız görüş bildirdikleri tutum ifadeleri aşağıda gösterilmiştir. Dersler çok zor, anlamadan ezberlemek zorunda kalıyorum. ( =3.00, n=9, %30.0). Haftalık ders programları iyi hazırlanmıyor. ( =2.80, n=7, %23.3). Alan ile ilgili derslerin yetersiz olduğunu düşünüyorum. ( =2.70, n=3, %0.0). Genel olarak almış olduğum eğitimden memnun değilim. ( =3.23, n=6, %20.0). memnuniyetlerine yönelik değerlendirmelerinin Araştırmanın literatür kısmında ilgili okulları tercih eden öğrencilerin bu okullar hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları, Kız Meslek Liseleri nde eğitim gören öğrencilerin yükseköğretime devam etmek istedikleri ancak istedikleri bölüme yerleşemedikleri, okulların ekonomik anlamda zor durumda oldukları, Kız Meslek Liseleri nde verilen eğitim ile iş piyasaları arasında bir kopukluk olduğunu dolayısıyla ilgili okulların üretim/hizmet işletmelerine yeteri kadar entegre olamadıkları 46

56 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science ortaya konulmuştu (Gökşen vd., 20; Demirtaş Bu noktada Finlandiya daki öğrencilerin turizm ve Küçük, 2008; Gürol, 2002). GÜMRÜK Nitekim VERGĠSĠ yapılan UYUġMAZLIKLARININ alanını bilinçli bir şekilde tercih ettiği söylenebilir. bu araştırmada Kız Meslek Liseleri nde ĠDARĠ AġAMADA eğitim ÇÖZÜM Bu araştırmada YOLLARI ise, araştırmaya katılan orta öğretim gören öğrencilerin; eğitim ADMINISTRATIVE memnuniyetleri SOLUTIONS ve öğrencilerinin TO DISPUTES yiyecek OVER içecek hizmetleri alanını gelecek beklentileri konusunda anket sorularının CUSTOM DUTIES %3.4 eğitimini alacakları mesleği sevdikleri geneline verdikleri cevaplarda çoğunlukla kararsız Selin KILINÇ 2, Hatice için YURTSEVER %9 unun 3 ise akademik puanları dolayısıyla kalmaları Kız Meslek Liselerinde yapılmış önceki 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali ilgili Hukuk alanda Programı eğitim Yüksek gördükleri Lisans Öğrencisi tespit edilmiştir. Bu çalışmaları destekler niteliktedir. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü sonuçtan hareketle öğrencilerin eğitim alacakları Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to olduğu söylenebilir. Lisans düzeyinde turizm eğitimi almış olan öğrencilerin çoğunluğunun turizm sektörünün düşük ücret, motivasyon araçlarının yetersizliği gibi sebeplerle turizm sektörünün dışındaki sektörlerde (Roney ve Öztin, 2007; King vd., 2003; Jenkins, 200; Kusluvan ve Kusluvan, 2000; Purcell ve Quinn, 996; Altman ve Brothers, 995; Getz, 994; Baron ve Maxwell, 993; Koko ve Guerrier, 994; Pavesic ve Brymer, 990), istihdam edildikleri araştırmanın turizm eğitimi ile ilgili literatür kısmında verilmişti. Bu araştırmada ise öğrencilere sorulan Mezuniyet sonrası yiyecek içecek işletmelerinde çalışmayı düşünmüyorum. ve Mezuniyet sonrasında tam olarak ne yapacağımı bilmiyorum. Sorusunda öğrencilerin kararsız olduklarını ifade etmeleri lisans düzeyinde olduğu gibi orta öğretim düzeyinde turizm eğitimi almakta olan öğrencilerin de turizm sektörü dışındaki sektörlere yönelme ihtimallerini destekler niteliktedir. Saukonnen vd, (203) ün Finlandiya yaptığı araştırmalarında, araştırmaya katılan öğrencilerin %7 inin hem eğitimden önce hem de eğitimden sonra turizm sektöründe çalışmak istediklerini tespit etmişlerdir. meslek alanlarını seçerken tam anlamıyla bilinçli bir şekilde tercih yapmadıkları söylenebilir. Yapılan bu araştırmaya katılan 2. sınıf öğrencileri stajlarını turizm işletmelerinde sürdürmektedirler. Araştırmaya katılan 2. sınıf öğrencilerinin %64,5 i yapmış oldukları stajlardan memnun olduklarını ifade etmişleridir. Araştırmanın turizm eğitimi ile ilgili literatür kısmında turizm eğitimi almakta olan lisans öğrencilerinin yapmış oldukları staj çalışmalarını olumsuz olarak nitelendirdiğine (Aksu ve Köksal 2005; Kozak ve Kızılırmak, 200; Jenkins, 200; Kuşluvan ve Kuşluvan, 2000) değinilmişti. Elde edilen bulgulardan hareketle araştırmaya katılan orta öğretim öğrencilerinin bu noktada lisans öğrencilerine göre daha iyimser Buna göre, araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıda gösterilmiştir: Araştırmaya katılan 0, ve 2. sınıf öğrencileri genel olarak eğitim almış oldukları bölümlerini sevmektedirler. Bu sonuç; öğrencilere yöneltilen Tekrar seçme şansım olsaydı yine aynı bölümü 47

57 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Araştırmaya katılan 0. sınıf öğrencileri Mezun olduktan sonra iş bulamama ihtimali beni korkutuyor. İfadesine katılmamış, ve 2. sınıf öğrencileri ise aynı soru karşısında çekimser kalmışlardır. Bu sonucun ise 0. sınıf öğrencile- seçerdim ifadesine 0, ve 2. sınıf öğrencilerinin olumlu görüş bildirmelerine GÜMRÜK dayanmaktadır. VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ noktasında. Ve 2. sınıf öğrencilerine göre rinin eğitimlerini tamamladıktan sonra iş bulma ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM daha iyimser YOLLARI olduklarını göstermektedir. Öğrencilerin Mezuniyet sonrası üniversite ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER eğitimine devam etmek istiyorum. İfadesine Öğrenciler üç sınıf düzeyinde de İleride ailemi olumlu görüş bildirmeleri hem alanlarını sevdiklerini hem de ilgili alanda ilerlemek istediklerini Selin KILINÇ 2, Hatice kararsız YURTSEVER görüş 3 bildirmişlerdir. Bu durum araş- CUSTOM DUTIES geçindirememekten korkuyorum. İfadesine göstermektedir. Ancak 2 Celal Bayar araştırmaya Üniversitesi katılan Sosyal Bilimler 0, Ens. Mali tırmaya Hukuk Programı katılan Yüksek öğrencilerin Lisans Öğrencisi mezun olduktan 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ve 2. sınıf öğrencilerine yöneltilen Ekonomik sonra yiyecek içecek hizmeti sunan işletmelerinin sebeplerden öğrenimime devam edemeyeceğimden korkuyorum. Sorusuna öğrencilerin ağırlıklı ile ilgili olarak öğrencilerin yeteri kadar bilgi maddi anlamda beklentilerini karşılama durumu olarak kararsız görüş bildirmeleri öğrencilerin sahibi olmadıklarını göstermektedir. Dolayısıyla bir taraftan bir üst eğitim kurumlarına devam öğrenciler Yiyecek içecek hizmetleri alanından etmek isteğini taşırken bir taraftan da ekonomik mezun olduktan sonra çalışacakları işlerden ne bir takım kaygılarının olduğunu göstermektedir. kadar gelir sağlayacakları konusunda tam olarak kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, bilgi duties sahibi are excluded değildirler. from this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Öğrenciler Genel olarak almış olduğum eğitimden memnun değilim. ifadesine genel olarak kararsız görüş bildirmişlerdir. Bu durumun okulların donatım malzemeleri ve alanla ilgili araç gereç eksikliğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Öğrenciler Sevmediğim dersleri okumakta zorlanıyorum. İfadesine genel olarak katılmayarak, görmüş oldukları derslerden hoşlanmasalar bile okumakta zorlanmadıklarını belirtmişlerdir. Bu durum öğrencilerin ilgili bölümü sevdiklerini ve bu bölümde eğitimlerini sürdürme noktasında istekli oldukları şeklinde değerlendirilebilir. Araştırmaya katılan öğrenciler üç sınıf düzeyinde de Mezuniyet sonrasında tam olarak ne yapacağımı bilmiyorum. İfadesine kararsız görüş belirmişlerdir. Bu sonucun ise öğrencilerin aslında bir üst eğitim kurumlarına devam etmekte istekli olmalarından, ancak bunun yanında bir takım ekonomik kaygılar taşımalarıyla beraber mezun olduktan sonra çalışacakları işlerde ne kadar gelir sağlayacakları konusunda da tam olarak bilgi sahibi olmadıklarından dolayı, öğrencilerin bu soruya kararsız görüş bildirmeleri doğal bir sonuç olarak değerlendirilebilir. Öğrencilerin Mezuniyet sonrası yiyecek içecek işletmelerinde çalışmayı düşünmüyorum. ifadesine ağırlıklı olarak kararsız görüş bildirmeleri sektör, çalışma şartları ve ilgili mesleğin getirileri 48

58 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science hakkından öğrencilerin yeteri kadar bilgi sahibi bir üst eğitim düzeyindeki bölümler ve bu bölümlerle ilgili iş/gelir imkanları konularında tanıtıcı olmadıklarını bunun sebebinin GÜMRÜK ise öğrencilere VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ eğitim süreleri boyunca yiyecek ĠDARĠ içecek AġAMADA hizmetleri ÇÖZÜM çalışmalara YOLLARI önem ve öncelik verilerek öğrencilerin alanı hakkında yeteri ADMINISTRATIVE kadar mesleki rehberlik SOLUTIONS gelecekleri TO DISPUTES ile ilgili OVER olarak verecekleri kararlarda hizmetinin verilmediğini göstermektedir. CUSTOM DUTIES çekimser kalmalarının önüne geçilmelidir. Araştırma sonucunda elde edilen diğer sonuçlar ise aşağıda gösterilmiştir: Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Araştırmaya katılan 2. Sınıf öğrencileri stajlarını eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın ilgili from the çalışmalar movement of yapılmalıdır. commercial commodities sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun yetiştirilmeleri regulated by customs sağlanacaktır. law numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to işletmelerde sürdürmektedirler. Öğrencilere staj memnuniyetlerine ilişkin memnuniyet durumları sorulmuştur. Araştırmaya katılan toplam 30 son sınıf öğrencisinden % 64,5 i (n=20) yapmış oldukları stajlardan memnunken %35,5 i (n=) staj çalışmalarından memnun değildir. Buna göre stajını işletmelerde sürdüren öğrencilerin büyük çoğunluğu staj çalışmalarından memnundur. Araştırmaya katılan öğrencilerin tamamına okumuş oldukları bölümü arkadaşlarına ya da tanıdıklarınıza tavsiye eder misiniz? Sorusu yöneltilmiştir. Araştırmaya katılan toplam 37 öğrenciden %80.3 ü (n=0) okudukları bölümü arkadaşlarına ya da tanıdıklarına tavsiye edebileceği cevabını verirken %9.27 si (n=27) tavsiye etmeyeceğini belirtmiştir. Buna göre öğrencilerin büyük bir çoğunluğu okudukları bölüme yönelik olumlu bir tutuma sahiptir. Ortaöğretim Kurumları yönetici ve öğretmenlerine yönelik öneriler ise şunlardır: Orta öğretim düzeyinde yiyecek içecek hizmetleri alanında eğitim gören öğrencilere öncelikli olarak Yiyecek içecek hizmetleri alanının ders içeriklerinin yeniden gözden geçirilerek daha somut ve öğrenmeyi kolaylaştırıcı bir hale getirilmesi için Yiyecek içecek hizmetleri alanlında eğitim gören öğrencilerin eğitimleri sektörle iç içe gerçekleştirilmelidir. Bu sayede öğrencilerin eğitimini almış oldukları mesleklerini hem daha yakından tanıma fırsatları oluşturularak hem de daha nitelikli olarak Kız meslek liselerinde yürütülen mesleki rehberlik çalışmalarının ilgili alanın öğretmenlerinin, sektör çalışanlarının ve özellikle öğrencilerin de dahil olduğu bir platformda yapılması gerekmektedir. Bu çalışmaların yapılması öğrencilerin eğitim memnuniyetlerinin artırılması ve yiyecek içecek hizmetleri alanında eğitim gören öğrencilerin gelecekle ilgili planlamalarının daha net olması açısından oldukça önemlidir. Bununla beraber konunun farklı yönlerinde çalışma yapmak isteyen araştırmacılara aşağıdaki fikirler önerilebilir: Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde 62 farklı alanda eğitim öğretim hizmeti verilmektedir. Farklı alanlarda eğitim gören öğrencilerin eğitim memnuniyetleri araştırılmasıyla ilgili bölümler- 49

59 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science deki eğitim öğretim hizmetlerinin niteliğinin AYMANKUY Y., & AYMANKUY Ş., (203). artırılmasına katkı sağlanabilir. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Turizm İşletmeciliği Eğitimi Alan Öğrencilerin YOLLARI Turizm Sektöründeki İstihdamla İlgili ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Mesleki Ve Teknik Anadolu Liselerinde eğitim ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO Görüşleri DISPUTES Ve Sektördeki OVER Kariyer Beklentileri gören öğrenciler eğitimlerinin son yılında işletmelerde beceri eğitimi görmektedirler. Öğrencilerin; CUSTOM DUTIES (Balıkesir Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Ve Otelcilik Yüksekokulu Örneği Akademik hem okul dışında yapılması hem de haftada Selin KILINÇ 3 gün 2, Hatice YURTSEVER 3 Bakış Dergisi, (35): -2 gibi uzun bir süreyi 2 Celal kapsayan, Bayar Üniversitesi yapmış Sosyal oldukları Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü beceri eğitimine ilişkin memnuniyet düzeyleri BAL, H., (200). Bilimsel Araştırma Yöntem araştırılabilir. Ve Teknikleri Isparta: Fen-Edebiyat Fak. Yayınları işlemlerin sırasına göre bir sistematik international Anabilim trade entering Dalı, customs Ankara territories of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Mesleki ve teknik Anadolu liselerinde okutulmakta olan temel nitelikte derslere ilişkin öğrencilerin memnuniyet düzeyleri araştırılabilir. KAYNAKÇA ABUBAKAR, M. A., SHNEİKAT, T. H. B.,& ODAY, A., (204). Motivational Factors For Educational Tourism: A Case Study İn Northern Cyprus Tourism Management Perspectives, (): AKSU, A.A, &KÖKSAL, C. D., (2005). Perceptions And Attitudes Of Tourism Students İn Turkey International Journal Of Contemporary Hospitality Management, 7(5): ALTMAN, L.A., & BROTHERS, L.R., (995). Career Longevity Of Hospitality Graduates Fıu Hospitality Review, 3(2): ALTUNIŞIK R., RECAİ C., BAYRAKTAROĞ- LU S., & YILDIRIM E., (2007). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Spss Uygulamalı 5.Baskı, Sakarya Yayıncılık, Sakarya BALCI, C., (2009). Kız Meslek Lisesi Giyim Üretim Teknolojisi Bölümü Öğrencilerinin Bölümlerine Olan İlgi Ve Tutumlarının İncelenmesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Giyim Endüstrisi Ve Giyim Sanatları Eğitimi BALTACI F., ÜNGÜREN E., AVSALLI H., & DEMİREL O. N., (202). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Eğitim Memnuniyetlerinin Ve Geleceğe Yönelik Bakış Açıların Belirlemesine Yönelik Bir Araştırma Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi, 4(): 7-25 BARON, P., & MAXWELL, G., (993). Hospitality Management Students Image Of The Hospitality Industry International Journay Of Contemporary Hospitality Management, 5 (5): 5-8 BEGGS, B., ROSS C. M., & GOODWİN, B., (2008). A Comparison Of Student And 50

60 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Practitioner Perspectives Of The Travel And Lisans Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama Tourism Internship Journal GÜMRÜK Of Hospitality, VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ International Journal Of Human Sciences, Leisure, Sport And Tourism ĠDARĠ Education, AġAMADA 7(): ÇÖZÜM 0(): YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER DEMİRTAŞ, B., & KÜÇÜK, M., (2008). Kız CASADO, M.A., (992). Student Expectations CUSTOM DUTIES Meslek Liselerinin Günümüzdeki Sorunlarına Yönelik 3 Öğretmen Görüşleri Ahi Of Hospitality Jobs The Cornell Selin Hotel KILINÇ And 2, Hatice YURTSEVER Restaurant Administration 2 Celal Bayar Üniversitesi Quarterly, Sosyal Bilimler 33(4): Ens. Mali Hukuk Evran Programı Üniversitesi Yüksek Lisans Kırşehir Öğrencisi Eğitim Fakültesi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Dergisi, 9(3): eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus are collected Academy, only once 5(4): when commodities subject Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to CHEN, P., & CHOİ, Y., (2008). Generational Differences İn Work Values: A Study Of Hospitality Management International Journal Of Contemporary Hospitality Management, 20(6),: COTHRAM, C., & COMBRİNK, T. E., (999). Attidudes Of Minority Adolescents Towards Hospitality Industry Careers International Journal Of Hospitality Management, 8 (2): COOPER, C., & SHEPHERD, R., (997). The Relationships Between Tourism Education And The Tourism İndustry: Implications For Tourism Education Tourism Receation Research, 22(): CÖMERT, M., (204). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Sektörde Çalışmak İstedikleri Alanlar Ve Sektördeki İstihdamda Cinsiyet Ayrımcılığıyla İlgili Düşünceleri Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi (): DEMİRTAŞ. Z., & KAHVECİ, G., (200). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Okullarına Yönelik Beklenti Ve Memnuniyet Düzeyleri E-Journal Of New World Sciences DİNÇER. İ. F., AKOVA. O., & KAYA, F., (203). Meslek Yüksekokulu Turizm Ve Otel İşletmeciliği Programı Öğrencilerinin Kariyer Planlaması Üzerine Bir Araştırma: İstanbul Üniversitesi Ve Gümüşhane Üniversitesi Örneği Elektronik Mesleki Gelişim Ve Araştırma Dergisi, (2): ERTÜRK, S., (978). Eğitimde Program Geliştirme Ankara: Yelkentepe Yayınları GETZ, D., (994). Students Work Experinces, Perceptions And Attitudes Towards Careers İn Hospitality And Tourism: A Longitudinal Case Study İn Spey Valley Scotland, International Journay Of Hospitality Management, 3(): DEMİR, Ş. Ş., (203). Beklenti, Algılanan Kalite-Değer Ve Memnuniyet İlişkisi: Turizm GÖKŞEN, F., YÜKSEKER, D., ALNIAÇIK, A., & ZENGİNOBUZ Ü. (20). Kız Teknik 5

61 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science Ve Meslek Liseleri Kapsamlı Değerlendirme Notu Koç Üniversitesi GÜMRÜK Sosyal VERGĠSĠ Politika UYUġMAZLIKLARININ Competence Journal Of Higher Education, 65(2): 68-8 Merkezi, İstanbul ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI KARASAR, N., (2004). Bilimsel Araştırma ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER GÜROL, A., (2002). Kız Meslek Liselerinin Yöntemi Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, CUSTOM DUTIES İşlevlerini Yerine Getirme Düzeyi (Elazığ İli Ankara Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Örneği) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler 3 Dergisi, 2(2): KING, B., MCKERCHER, B., & WARYSZAK, 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü R., (2003). A Comparative Study Of Hospitality And Tourism Graduates in Australia GÜZEL, N. G., (2006). Yükseköğretimde Turizm Eğitimi Ve Hizmet Kalitesi Yayınlanmamış And Honh Kong The International Journal Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Of Tourism Research, 5(6): Ankara Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak created Management, beginning with commodities 3(4): subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to HSU, L., (203). Work Motivation, Job Burnout, And Employment Aspiration İn Hospitality And Tourism Students: An Exploration Using The Self-Determination Theory Journal Of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, (3): JİANG, B., & TRİBE, J., (2009). Tourism Jobs Short Lived Professions: Student Attitudes Towards Tourism Careers İn China Journal Of Hospitality, Leisure, Sport And Tourism Education, 8(): 4-9 JENKİNS, A.K., (200). Making A Career Of İt? Hospitality Students future Perspectives: An Anglo-Dutch Study International Journal Of Contemporary Hospitality Management, 3(): 3 20 JOHNSTONE, D., (994). College At Work: Partnerships And Rebuilding Of American KOKO, J., & GUERRİER, Y., (994). Overedication, Underemployment And Jop Satisfaction: A Study Of Finnish Hotel Receptionist International Journey of Hospitality KOZAK, M., & KIZILIRMAK, İ., (200). Türkiye`de Meslek Yüsekokulu Turizm Otelcilik Programı Öğrencilerinin Turizm Sektörüne Yönelik Tutumlarının Demografik Değişkenlere Göre Değişimi: Anadolu, Akdeniz ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, (2): 9-6 KUSLUVAN, S., & KUSLUVAN, Z., (2000). Perceptions and Attitudes of Undergraduate Tourism Students Towards Working İn The Tourism İndustry in Turkey Tourism Management, (2):

62 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science OĞUZ, O., OKTAY, A., & AYHAN, H., (2004). Of Graduates And Hns International Journal 2.Yüzyılda Eğitim ve GÜMRÜK Türk Eğitim VERGĠSĠ Sistemi UYUġMAZLIKLARININ of Hospitality Management, 5(): 5-68 Dem Yayınları, İstanbul ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI RİCHARDSON, S., (2009). Undergraduates ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER OLCAY, A., (2008). Türk Turizminde Eğitimin Perceptions Of Tourism And Hospitality Önemi Gaziantep Üniversitesi Sosyal CUSTOM Bilimler Dergisi, 7(2): Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Of Hospitality 3 Management, (7) DUTIES As A Career Choice International Journal : Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü OLCAY, A., & DÖŞ, İ., (2009). Ortaöğretimde Başarıyı Olumsuz Etkileyen Unsurların Öğrenci Boyutuyla Tespitine Yönelik Bir Uygulama. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (): 3-55 Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak created Education. beginning with 6(): commodities 4-7subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to PAVESİC, D.V., & BRYMER, R.A., (990). Job Satisfaction: What s Happening To The Young Managers? The Cornell Hotel And Restaurant Administration Quarterly, 30(4): PELİT, E., & GÜÇER, E., (2006). Turizm Alanında Öğretmenlik Eğitimi Alan Öğrencilerin Turizm İsletmelerinde Yaptıkları Stajları Değerlendirmeler Üzerine Bir Araştırma Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (): PİRNAR, I., (203). Tourism Education Universities in Turkey: Comparison of Different Structures and Related Effects on Education Quality Procedia - Social and Behavioral Sciences (6): RİCHARDSON, S., & THOMAS, N. J., (202). Utilising GenerationY: United States Hospitality and Tourism Students Perceptions of Careers in the Industry Jurnal of Hospitality and Tourism Management, 9(0), -3 RONEY, S., & ÖZTİN, P., (2007). Career Perceptions of Undergraduate Tourism Students: A case Study İn Turkey Journal Of Hospitality, Leisure, Sport& Tourism RUHANEN, L., ROBİNSON, R., & BREAKEY, N., (203). A Tourism İmmersion İnternship: Student Expectations, Experiences And Satisfaction Journal Of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, Volume (3): SAUKKONEN, P., HONKANEN, A., & PE- SONEN R. U., (203). Multidisciplinary Tourism Studies İn Finland Can A Minor Subject Steer Career Development? Journal Of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, Volume (3): PURCELL, K., & QUINN, J., (996). Exploring The Edication-Employment Equation in Hospitality Management, A Comparision TUYLUOĞLU, T., (2003). Türkiye de Turizm Eğitiminin Niteliği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bi- 53

63 International Peer-Reviewed ID:229 K:505 Journal Jel of Kodu: Humanities M0-Y0 and Academic Science limler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım WANG, J., HUYTON, J., GAO, X., & AYRES, Anabilim Dalı, AnkaraGÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ H., (200) Evaluating Undergraduate Courses YOLLARI İn Tourism Management: A Comparison ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM TUİK (TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU) ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO Between DISPUTES Australia OVER And China Journal Of TURİZM İSTATİSTİKLERİ, (204). Haber Hospitality, Leisure, Sport And Tourism Bülteni Sayı: 5886 CUSTOM DUTIES Education, 9(2): Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 UNWTO (WORLD TOURİSM ORGANİZATİON) 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali YİYECEK Hukuk Programı İÇECEK Yüksek Lisans HİZMETLERİ Öğrencisi ALANI TOURİSM HİGHLİGHTS 3 Celal (204). Bayar Üniversitesi World Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ÇERÇEVE ÖĞRETİM PROGRAMI (202). Tourism Organization Publication -2 Ankara ÜNLÜÖNEN, K., & BOYLU, Y., (2005). Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinde ZENGİN, B., ŞEN, & M., TAŞAR, O., (20). Marmara Bölgesinde Turizm Lisans Öğrencilerinin Konaklama Sektöründe Cinsiyete Öğrencilerin Beklenti ve Algılamalarındaki Değişimin Karşılaştırılması ( ve Göre Kariyer Düşünceleriyle İlgili Bir Araştırma Internatıonal Conference On Eurasıan Öğretim Yılları) Milli Eğitim, 33(66): Economıes, Sessıon 3b, ÜZÜMCÜ, T. P., & BAYRAKTAR, S., (2004). Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki Ve Teknik Eğitim Programları Ve Türkiye de Turi,zm Otel İşletmeciliği Alanında Eğitim Veren Yüksek Öğretim Kuruluşlarındaki Eğitimcilerin Turizm Mesleki Eğitiminin Öğretim Materyalleri Resmi İnternet Sitesi. Etiksel açıdan İncelenmesine Yönelik Bir Alan Araştırması 3.Ulusal Bilgi, Ekonomi Milli Eğitim Bakanlığı ve Yönetim Kongresi Bildiri Kitabı: 80 Mesleki Ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü Resmi İnternet Sitesi. Erişim Tarihi: Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by General Erişim Directorate Tarihi: of ( ) Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Key ( ) words: Custom, Custom Duties, Custom 54

64 DÖVİZ KURU İLE BORSA İSTANBUL 00 VE SEKTÖR ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ EMPIRICAL ANALYSIS OF THE REALATIONSHIP BETWEEN EX- CHANGE RATE AND ISTANBUL STOCK EXCHANGE 00 AND SECTOR INDEXES Yasemin KESKİN BENLİ Gazi Üniversitesi, İ.İ.B.F, Uluslararası Ticaret Bölümü Özet: Bu çalışmanın amacı, döviz kuru ile Borsa İstanbul 00 endeksi ve sektör endeksleri arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkilerin incelenmesidir. Bu amaçla, döviz kuru olarak Amerikan Dolar ı alınmıştır. Sektörlere göre alınan hisse senetleri endeksleri, mali sektör endeksi, sanayi sektör endeksi, hizmet sektör endeksi ve teknoloji sektör endeksidir. Veriler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ndan alınmıştır ve dönemini kapsamaktadır. Endeksler için endekslerin kapanış fiyatları, döviz kuru için Amerikan Dolar ının satış kurunun günlük ortalama değeri alınmıştır. Elde edilen ampirik bulgular incelendiğinde, döviz kuru olarak alınan dolar satış kuru ile Borsa İstanbul 00 ve sektörler arasında uzun dönemli bir ilişkinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Kısa dönemli ilişki incelendiğinde ise, dolar satış kuru ile Borsa İstanbul 00 endeksi, dolar satış kuru ile teknoloji sektör endeksi ve dolar satış kuru ile hizmet sektör endeksi arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi, dolar satış kuru ile mali sektör endeksi arasında tek yönlü nedensellik ilişkisi gözlemlenmiş ve dolar satış kuru ile sanayi sektör endeksi arasında nedensellik ilişkisine rastlanmamıştır. Anahtar Kelimeler: Döviz Kuru, Borsa İstanbul 00, Sektör Endeksi, Eşbütünleşme, Nedensellik Abstract: The purpose of this study is to examine the short and longterm relations between exchange rate and İstanbul Stock Exchange 00 index and sector indices. For this purpose, US dollar was selected as the foreign exchange rate. Stock indices according to sectors were selected as financial sector index, industrial sector index, service sector index and technology sector index. Required data were obtained from the Central Bank of the Republic of Turkey and cover the period from to While closed price were used for the indices, the daily average selling rate of US dollar was used for exchange rate. Examining the obtained empirical findings indicate that no long term relation exists between dollar sales rate, İstanbul Stock Exchange 00 and the sectors. As for short term relations, while bidirectional causality relations were determined to exist between dollar sales rate and İstanbul Stock Exchange 00 index, dollar sales rate and technology sector index, and dollar sales rate and service sector index, an unidirectional causality relation was determined between dollar sales rate and financial sector index and no causality relation could be found between dollar sales rate and industry sector index. Key Words: Exchange Rate, Istanbul Stock Exchange 00, Sector Index, Cointegration, Causality 55

65 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science. GİRİŞ döviz kuru ile hisse senedi fiyatları arasındaki GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ilişkiyi açıklamakta daha çok geleneksel ve Uluslararası finansal sistemin hızlı bir şekilde değişmesi, döviz kuru ile finansal piyasalar arasındaki ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM portföy YOLLARI yaklaşımları temel alınmıştır. Geleneksel ADMINISTRATIVE SOLUTIONS yaklaşıma TO DISPUTES göre, döviz OVER kuru ile hisse senedi getirileri arasında pozitif ve döviz kurlarından hisse ilişkiyi daha karmaşık bir yapıya getirmiştir. Ulusal CUSTOM DUTIES paranın değer kaybetmeye başladığı ve bunun senedi getirilerine doğru bir nedensellik ilişkisi süreklilik arz ettiği durumlarda ulusal Selin paranın KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 bulunmaktadır (Erbaykal ve Okuyan, 2007: 78). yerine döviz kullanılmaya 2 Celal Bayar başlanır Üniversitesi ve Sosyal döviz Bilimler artık Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, Portföy DıĢ Ticaret yaklaşımı Bölümü ise; hisse senetlerinde meydana bir yatırım aracı haline gelir. Günümüzde, daha Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: gelen Custom düşüş, duty is a portföy kind of tariff yatırımlarının arising (sıcak önce hızlı bir şekilde yaşanan dolarizasyon süreci artık yavaşlamış miktarı gibi veya görünse değeri üzerinden ekonomide alınan, ekonomik, bir para) borsadan çıkıp misafir ülkeyi hızla terk subject to customs which is based on those sallantı yaşanma dış ihtimali ticaret ve ekonomi olduğu politikası söylentisi aracı olan olduğunda bile yatırımcıların dolaylı bir vergi tasarruflarını türü olan gümrük korumak etmesine ve bundan dolayı misafir ülkenin para bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy biriminin değer kaybetmesine neden olacağını vergisi, gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on için akıllarına gelen vergi türü ilk olmadığından, yatırım aracı dış ticarete yine döviz ifade etmektedir. Portföy yaklaşımı, geleneksel konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties olmaktadır (Balı olmak ve Cinel, üzere alınmaktadır. 20: 48). Gümrük Bu vergileri, nedenle yaklaşımdan farklı olarak, nedensellik iliskisinin Vergi to foreign trade arrive at the custom. According to döviz kurunda meydana kanun kapsamı gelen dışında değişimleri tutulmuştur. Bu yatırımcılar dikkatle sayılı takip Gümrük etmektedirler. kuruna doğru olduğunu belirtmiştir. Bu yaklaşıma negatif yönlü ve hisse senedi fiyatlarından döviz nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun regulated by customs law numbered ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük göre, Through hisse this senedi law, a systematization fiyatlarında has meydana been gelen bir Finansal serbestleşme işlemlerin politikalarının sırasına göre bir doğal sistematik bir artış, international ulusal trade paranın entering customs değerini territories doğrudan of ve dolaylı sonucu olarak, gümrük sermaye vergisinde hareketleri de zorunlu aşamalar üzerindeki olan tarh, yollardan Like all other arttırarak, taxes, compalsive yatırımcıları levels such as portföylerinde kontrollerin kaldırılması, döviz kurları ile hisse Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan bulundurdukları by General Directorate yabancı of Customs menkul as a part of kıymetleri satıp Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to senedi fiyatları arasındaki Kanunu Programı hükümlerine Yüksek ilişkilere Lisans uygun Öğrencisi yönelik olarak yürütülmektedir. Selin çalışmaların önemini artırmıştır. KILINÇ tarafından hisse Customs senedi hazırlanan Law. Resolution satın Yüksek almaya process Lisans of Tezinden yönlendirecektir. disputes over Ulusal Gümrük türetilmiģtir. vergisinden Finansal doğan uyuşmazlıkların piyasalarda çözüm customs duties has a different form from the süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir para process talebinde of other taxes. meydana Customs duty gelen disputes bu artış ve döviz meydana gelen yapıya bu değişmeler, sahiptir. Gümrük alternatif vergisi uyuşmazlıkları yatırım have to be resolved administratively in the first öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. arzı place. ulusal However, paranın in the case değer of disputes kazanmasını not being sağlayacak, dövizin değerini düşürecektir (Erbaykal ve araçlarının da artmasını Ancak idari beraberinde aşamada getirmiştir. çözümlenemeyen solved administratively, legal action can be taken. Yaşanan bu süreçte döviz kuru, ulusal ekonomiler Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Okuyan, Disputes 2007: 78). arasında uyum Gümrük ve aynı Uyuşmazlıkları zamanda ekonomilerin karşılaştırılmasında dengeyi sağlayan önemli Bu çalışmanın amacı da, döviz kuru ile Bist 00 makroekonomik bir rolü üstlenmiştir (Elmas ve endeksi ve mali sektör endeksi, sanayi sektör Esen, 200: 83). Bu nedenle finansal piyasalarda meydana gelen değişimler sonucunda döviz tör endeksleri arasındaki kısa ve uzun dönemli endeksi, teknoloji sektör endeksi ve hizmet sek- kuru ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkiyi ilişkilerin incelenmesidir. Çalışmada öncelikle araştırmaya yönelik pek çok çalışma yapılmıştır. Bu alanda yapılan çalışmalara bakıldığında seti açıklanmıştır, daha sonra analiz literatür incelenmiş, kullanılan yöntemler ve veri yapılarak 56

66 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science analiz bulguları verilmiş ve analiz sonuçları döviz kurları arasında pozitif bir ilişki olduğunu yorumlanmıştır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ tespit etmişlerdir. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI 2. LİTERATÜR İNCELEMESİ Ayvaz (2006) Türkiye de hisse senetleri piyasası ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER ve döviz kuru arasındaki ilişkiyi, zaman serisi Döviz kuru ile hisse senedi piyasaları arasındaki CUSTOM DUTIES analiziyle aylık veriler kullanarak araştırmıştır. Bu ilişkiyi araştıran pek çok çalışma mevcuttur. Selin KILINÇ Bu 2, Hatice amaçla, YURTSEVER döviz kuru, 3 İstanbul Menkul Kıymetler çalışmalarda teorik 2 Celal bir görüş Bayar Üniversitesi birliği yoktur. Sosyal Bilimler Döviz Ens. Mali Borsası Hukuk Programı ulusal Yüksek 00 Lisans endeksi Öğrencisi ve sektör bazında 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü kuru ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki hisse senetleri endeksleri alınmıştır. Söz konusu üzerine yapılan Özet: çalışmalarda Gümrük vergisi, farklı gümrüğe bulgular tabi olan elde ticari dönemde Abstract: Custom Türkiye de duty is a kind en of fazla tariff işlem arising yapılan döviz edildiği görülmektedir. miktarı veya Literatürde değeri üzerinden bu alınan, konuda ekonomik, kuru subject ABD to customs doları which olduğu is based için, on döviz those kuru olarak bu yapılan çalışmalar dış ticaret aşağıda ve ekonomi verilmiştir. politikası aracı olan bir vergi kur tariff tercih that is a edilmiştir. foreign trade and Sektörlere economic policy göre alınan hisse dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve senetleri fiscal functions. endeksleri, Since they are mali not collected sektör on endeksi, sanayi Granger, Huang kurumlar ve Yang vergisi (2000) gibi belirli hisse aralıklarla senedi alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, as vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan sektör an indirect endeksi tariff on expenditures, ve hizmet custom sektör duties endeksleridir. getirileri ile döviz eşyanın kuru gümrüğe arasındaki geldiği anda ilişkiyi bir defaya Asya mahsus are collected only once when commodities subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi Türkiye to foreign trade Cumhuriyeti arrive at the custom. Merkez According Bankasından to alınan ülkeleri için incelemişlerdir. Usul Kanunu (VUK) nun Çalışma ikinci sonucunda maddesine göre bu the second item of tax procedural law, custom kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, verilerin duties are başlangıç excluded from dönemi this law. farklıdır. Therefore, Hizmet sektör Endonezya, Filipinler, gümrük vergilerinin Kore ve usul Malezya da ve uygulama esasları döviz kuru ile hisse ile dış senedi ticarete konu getirileri olan eşyanın arasında Türkiye Gümrük çift Through this law, a systematization has been 4458 procedures and practises of custom duties are sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun endeksi, regulated 997:0-2004:2 by customs law numbered dönemini, diğer veriler Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak ise created 99:0-2004:2 beginning with commodities dönemini subject to kapsamaktadır. yönlü bir ilişki saptanmış, işlemlerin sırasına Tayvan göre için bir ise, hisse sistematik international trade entering customs territories of oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi Yapılan Turkey and eşbütünleşme continuing with operation testi sonucunda, sequence. döviz kuru senetlerinden döviz gümrük kuruna vergisinde doğru de zorunlu tek aşamalar yönlü olan bir tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret ile assessment, ulusal accrual 00 endeksi, and collecting döviz are regulated kuru ile mali sektör nedensellik ilişkisi Gümrükler Bu bulunmuştur. çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler endeksi Enstitüsü Customs Maliye and ve Economy döviz Anabilim kuru Ministry Dalı Mali ile according sanayi Hukuk to sektör endeksi Gümrük türetilmiģtir. arasında uzun dönemli istikrarlı bir ilişki olduğu Nieh ve Lee (200) Kanada, vergisinden doğan Fransa, uyuşmazlıkların Almanya, çözüm customs duties has a different form from the süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir tespit process edilmiştir. of other taxes. Ancak Customs duty döviz disputes kuru ile hizmet İtalya, Japonya, yapıya İngiltere sahiptir. ve Gümrük ABD vergisi olmak uyuşmazlıkları üzere have to be resolved administratively in the first öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. sektör place. However, endeksi in the arasında case of disputes ilişki not being bulunamamıştır. gelişmiş yedi (G-7) ülkenin döviz kuru ve hisse Ayrıca, değişkenler arasındaki nedenselliğin senedi fiyatları arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, yönü, Disputes Granger ın nedensellik tanımına dayanan Çalışma sonucunda değişkenler arasında uzun Hsiao (98) testi kullanılarak analiz edilmiştir. dönemli bir denge ilişkisi bulunamamış fakat Elde edilen sonuçlar, döviz kuru ile hisse senetleri bazı ülkeler için kısa dönemli ilişki bulunmuştur. fiyat endeksleri arasında iki yönlü nedensellik Maysami, Howe ve Hamzah (2004) Hisse senedi olduğunu göstermiştir. getirileri ve döviz kurları arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik olarak Singapur için yapmış oldukları çalışmada, hisse senedi getirileri ve Kasman (2006) dönemi verilerini kullanarak Türkiye de makroekonomik değişkenler ile hisse senedi fiyatları arasındaki uzun dönemli 57

67 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science ilişkiyi incelemiştir. Eşbütünleşme ilişkisi için ekonomik değişkenlerden bazıları arasında uzun Johansen (988) yöntemini, GÜMRÜK hisse senedi VERGĠSĠ fiyatları ile makroekonomik değişkenler ĠDARĠ AġAMADA arasındaki ÇÖZÜM YOLLARI UYUġMAZLIKLARININ dönemli bir ilişkinin var olduğunu göstermiştir. Gan, Lee, Yong ve Zhang (2006) Yeni Zellanda nedensellik ilişkisi için ADMINISTRATIVE ise Granger nedensellik SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Borsa endeksi ve yedi makroekonomik değişken testini uygulamıştır. Çalışma sonucunda Johansen CUSTOM DUTIES arasındaki ilişkiyi, Ocak 990- Ocak 2003 verilerini YURTSEVER kullanarak 3 analiz etmişlerdir. Çalışmada (988) eşbütünleşme testine göre, hisse senedi Selin KILINÇ 2, Hatice fiyatları ve makroekonomik değişkenler arasında uzun dönemde tek bir denge 3 Celal ilişkisinin Bayar Üniversitesi var Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali dört Hukuk makroekonomik Programı Yüksek Lisans değişkenin Öğrencisi (döviz kuru, kısa vadeli faiz oranı, yerel perakende petrol fiyatı ve olduğunu ve her bir makroekonomik değişkenin eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın GSMH) from the movement NZSE of 40 ın commercial getirilerini commodities açıkladıkları görülmüştür. Ancak, NZSE 40 ın hiçbir değişkenin hisse senedi fiyatlarındaki değişmeye Granger anlamında neden sosyal olduğunu ve mali fonksiyonlarının ortaya koymuştur. yanında önemli bir commodities quantity and value. It is are a kind of Granger nedeni olmadığı saptanmıştır. Tabak (2006) Brezilya dolaylı bir vergi da türü hisse olan senedi gümrük vergisi, fiyatları gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on ve döviz kurları vergi arasındaki türü olmadığından, dinamik dış ilişkiyi ticarete konu incelemeyi amaçlamıştır. olmak üzere Günlük alınmaktadır. verileri Gümrük kullanarak, Badhani, Chimwal ve Suyal (2009) Hindistan olan an indirect tariff on expenditures, custom duties Rupisi ndeki değişimler ile farklı büyüklükteki vergileri, Vergi to foreign trade arrive at the custom. According to BOVESPA endeksi kanun ve kapsamı döviz dışında kuru tutulmuştur. değişkenlerinin firmalar ve sektör endeksleri arasındaki ilişkiyi Bu nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, arasındaki uzun sayılı dönemli Gümrük Kanunu nda ilişkiyi düzenlenmiştir. araştırmıştır. günlük veriler kullanarak Ocak 2000-Mart 2007 Bu kanun regulated by customs law numbered Çalışmada uzun Bölgesine dönemli girişinden bir ilişki başlayıp, bulunamazken, dönemi için incelemişlerdir. Araştırma bulgularına eşyaya uygulanacak created beginning with commodities subject to hisse senedi fiyatlarından oluşturulmuştur. döviz Diğer tüm kurlarına vergilerde doğru göre, ihracat temelli sektörler ile döviz kurundaki değişimler arasında negatif ilişki olduğunu olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence. Granger nedensellik tahakkuk ilişkisi ve tahsil gözlemlenmiştir. aşamaları Gümrük ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan belirtmişlerdir. by General Directorate Teknoloji of Customs as ve a part bilgiye of dayalı sektörlerin Customs hazırlanan Law. daha Resolution yüksek Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Yılmaz, Güngör Kanunu Programı ve Kaya hükümlerine Yüksek (2006) Lisans uygun Öğrencisi hisse olarak yürütülmektedir. Selin senedi KILINÇ tarafından Yüksek process Lisans duyarlılık of Tezinden disputes over gösterdiği, finans fiyatları ile bazı makro ekonomik değişkenler süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir sektörü process of ve other ithalata taxes. Customs duyarlı duty sektörlerin disputes döviz kuru arasında bir ilişki yapıya olup sahiptir. olmadığını Gümrük vergisi tespit uyuşmazlıkları etmişlerdir. 990:0 2003:2 Ancak idari dönemini aşamada kapsayan çözümlenemeyen solved administratively, legal action can be taken. have to be resolved administratively in the first öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. ile place. pozitif However, ilişkili in the case olduğu of disputes sonucuna not being varmışlardır. Ayrıca nedensellik ilişkisinin tek yönlü ve hisse analizlerde, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, senedinden Disputes döviz kuruna doğru olduğunu ortaya endeksi, tüketici Gümrük fiyat endeksi, Uyuşmazlıkları para arzı, faiz oranı, koymuşlardır. döviz kuru, dış ticaret dengesi ve sanayi üretim endeksi değişkenlerine yer verilmiştir. Çalışmada kullanılan en küçük kareler tahmin yöntemi, netleri piyasası (İMKB-00) ile döviz kuru (ABD Halaç ve Kurt Gümüş (200) Türkiye hisse se- Johansen-Juselius eşbütünleşme testi, Granger doları) arasındaki ilişkinin uzun dönem dinamiklerini ortaya koymuşlardır. Çalışmada Nedensellik testi ve Vector Error Correction (VEC) modelinden elde edilen varyans ayrımlaştırma sonuçları, hisse senedi fiyatı ile makro Uzun dönemli ilişkinin ortaya konulması için dönemi, haftalık kapanış verileri kullanılmıştır. olası 58

68 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science yapısal kırılmaları da göz önüne alan eşbütünleşme çok düşük olarak bulunmuştur. Sektörler ve analizleri kullanılmıştır. Çalışmanın GÜMRÜK bulgularına VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ döviz kuru arasındaki kısa dönemli ilişkiler hata göre, yapısal kırılmanın gözardı ĠDARĠ edildiği AġAMADA eşbütünleşme testleri uygulandığında ADMINISTRATIVE hisse senetleri SOLUTIONS sektöründe TO DISPUTES yüksek, OVER ulaştırma sektörünü düşük ÇÖZÜM düzeltme YOLLARI modeli aracılığıyla incelenmiş ve gıda piyasası ile döviz kuru arasında uzun dönemli CUSTOM DUTIES uyarlama hızı olduğu anlaşılmıştır. ilişki bulunamamıştır. Fakat olası yapısal kırılmaların gözönünde bulundurulduğu eşbütünleşme 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali 2009 Hukuk Programı dönemi Yüksek aylık Lisans verileri Öğrencisi kullanarak, İMKB Selin KILINÇ 2, Hatice Özer, YURTSEVER Kaya ve 3 Özer (20) Ocak 996- Aralık test sonuçlarına göre, hisse senetleri 3 Celal Bayar piyasası Üniversitesi ile Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 00 Endeksi ile bazı makroekonomik değişkenler arasında bir ilişki olup olmadığını tespit döviz kuru serilerinin eşbütünleşik oldukları yani serilerin zaman içindeki hareketlerinin benzerlik etmişlerdir. Bağımlı değişken olarak İMKB-00 gösterdiği görülmüştür. Çalışmanın bulguları Endeksi, bağımsız değişkenler olarak da faiz yapısal kırılmaların zaman serileri üzerindeki oranı, para arzı, dış ticaret dengesi, sanayi üretim etkilerini açıkça ortaya koymuştur. endeksi, altın fiyatları, döviz kuru ve tüketici Doğukanlı, Özmen ve Yücel (200) İMKB deki fiyat endeksini kullanmışlardır. Çalışmada en ana sektör ve alt sektör hisse senedi endekslerinin küçük kareler tahmin yöntemi, Johansen-Juselius dolar ve euro para birimleri açısından döviz kuru eşbütünleşme testi, Granger nedensellik testi ve duyarlılıklarının belirlenmesi amaçlamışlardır. VEC modelleri uygulanmıştır. Çalışma sonucuna Çalışma dönemi Ocak 999-Haziran 2009 yılları göre, hisse senedi fiyatı ile bazı makro ekonomik olarak belirlenmiş olup mali, sınai ve hizmetler değişkenler arasında uzun dönemli anlamlı bir Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler ilişki Enstitüsü Customs bulunmuştur. Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to ana sektör ve 5 alt sektör hisse senedi endeksleri temel alınmıştır. Johansen esbütünleşme testi, sektörler ile döviz kurları arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğunu göstermiştir. Sektörler arasında döviz kuru duyarlılıklarının farklılık gösterdiği bulgularına ulaşılmıştır. Dolar kuru açısından hizmetler sektörünün negatif forex betaya, mali ve sınai sektörlerin pozitif forex betaya; Euro kuru açısından, mali ve hizmetler sektörlerinin negatif forex betaya, sınai sektörünün pozitif forex betaya sahip oldukları anlaşılmıştır. Her iki para birimi açısından hizmetler sektörü çok yüksek duyarlılık gösterirken, mali sektörün duyarlılığı Kumar (20) Hindistan hisse senedi (NSE) endeksi ile makro ekonomik değişkenler arasındaki ilişkiyi, Nisan 2006 ile 3 Mart 200 tarihleri arasındaki dönemde aylık verileri kullanarak, Johansen koentegrasyon ve Granger nedensellik testlerini kullanarak incelemiştir. Toptan eşya fiyat endeksi dışındaki makro ekonomik faktörler ile hisse senedi fiyatları arasında koentegrasyon ilişkisi bulunmadığını tespit etmiştir. Granger nedensellik testi sonucuna göre de hisse senedi fiyatlarının tüketici fiyatlarının Granger nedeni olmadığı ve aynı şekilde tüketici fiyatlarının da 59

69 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science hisse senedi fiyatlarının Granger nedeni olmadığı yöntemi, Granger Nedensellik testi ve sonucuna ulaşmıştır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ dönemini kapsayan aylık veriler kullanılmıştır. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Bağımlı YOLLARI değişken olarak hisse senedi fiyatlarını İşcan (20) zaman serisi yöntemlerinden yararlanılarak, Aralık 200 ve Aralık 2009 dönemine ADMINISTRATIVE SOLUTIONS temsil TO eden DISPUTES BIST-00 OVER endeksi, bağımsız değişken olarak ise mevduat faiz oranı, tüketici fiyat CUSTOM DUTIES ait verilerle, Türkiye de Amerikan doları ve Euro endeksi, dolar kuru, Euro kuru, işsizlik oranı, kurları ve hisse senedi piyasası arasındaki Selin etkileşim KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 sanayi üretim endeksi, ihracat tutarı, kapasite araştırılmış ve her 2 iki Celal döviz Bayar Üniversitesi kuru için Sosyal elde Bilimler edilen Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, kullanım DıĢ Ticaret oranı, Bölümü altın fiyatları, tüketici güven endeksi bulgular karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: ve Custom ham petrol duty is a fiyatları kind of tariff kullanılmıştır. arising Çoklu göre bu iki finansal eşyanın değişken yer değiştirmesi arasında nedeniyle, uzun dönemli bu eşyanın from the movement of commercial commodities miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, regresyon subject to customs analiz which sonuçları, is based mevduat on those faiz oranının, bir ilişki bulunmamıştır. Her iki döviz kuru için tüketici fiyat endeksinin, dolar kurunun, kapasite yapılan analizde de paralel sonuçlara ulaşılması kullanım oranının ve tüketici güven endeksinin portföy yaklaşımının geçerliliği konusunda güçlü BIST-00 endeksi üzerinde anlamlı bir etkiye kanıtlar sunmuştur. eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus sahip are collected olduklarını only once when göstermiştir. commodities subject Bunun yanında, Ayaydın ve Dağlı Usul Kanunu (202) (VUK) nun panel ikinci veri maddesine analizi göre bu Granger the second item nedensellik of tax procedural test law, sonuçları, custom kapasite yöntemini kullanarak gümrük vergilerinin gelişen usul piyasalarda ve uygulama esasları hisse 4458 kullanım procedures and oranının practises BIST-00 of custom duties endeksi are ile karşılıklı senetlerinin getirisi ile dış üzerinde ticarete konu etkili olan eşyanın olan Türkiye makroekonomik değişkenleri işlemlerin belirleyip, sırasına göre hisse bir senedi sistematik international trade entering customs territories of Gümrük etkileşime Through this sahip law, a systematization olduklarını has ortaya been koymuştur. oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi İbicioğlu, Turkey and continuing Kapusuzoğlu with operation ve sequence. Karan (203) döviz getirisi ile bu değişkenler gümrük vergisinde arasındaki de zorunlu aşamalar ilişkiyi olan bir tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret kuru assessment, ile tüketici accrual and güven collecting endeksi are regulated arasındaki kısa model çerçevesinde Bakanlığı na test bağlı etmişlerdir. ayrı bir kuruluş Ampirik niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk ve uzun dönemli ilişkileri incelemişlerdir to Güven bulgulara göre Kanunu Programı çalışma hükümlerine Yüksek kapsamında Lisans uygun Öğrencisi olarak yürütülmektedir. yer Selin alan KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden disputes over Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm endeksi customs duties ve dolar has a different satış kuru form from olmak the üzere toplam bütün gelişen piyasalar süreci, diğer vergilerde örneklemlerinde oluşan süreçten hisse farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları iki have değişken to be resolved ele administratively alınmış ve in the analiz first kapsamında senedi getirisinin; öncelikle S&P idari 500 aşamada endeksinden çözümlenmek pozitif zorundadır. place. However, in the case of disputes not being Ancak idari aşamada çözümlenemeyen her solved bir administratively, değişken için legal action 2003:2-20:2 can be taken. dönemini etkilendiği; döviz uyuşmazlıklarda kurundan, yargı 997- yoluna başvurulabilmektedir. 998 Doğu içeren Key words: aylık Custom, frekansta Custom 95 Duties, adet Custom gözlemden oluşan Asya krizinden ve Anahtar 2008 Kelimeler: küresel finansal Gümrük, Gümrük krizinden Vergisi, Disputes veri seti kullanılmıştır. Tüketici güven endeksi negatif etkilendiği saptanmıştır. olarak Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) ve Aktaş ve Akdağ (203) Türkiye de temel ekonomik faktörlerin hisse senedi fiyatları ile ilişkili olup olmadıklarını tespit etmişlerdir. Bu ilişkinin belirlenmesinin yanında aynı zamanda ilişkinin karşılıklı olup olmadığının tespit edilmesi de amaçlanmıştır. Çalışmada, çoklu doğrusal regresyon Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından hazırlanan endeks esas alınmıştır. Döviz kuru olarak ise, Dolar satış kurunun aylık ortalama değeri alınmıştır. Ampirik bulgular incelendiğinde ise, Türkiye de tüketici güven endeksi ile döviz kuru arasında hem uzun hem de kısa dönemde 60

70 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Bu bulgular Çakan ve Ejara (203) döviz kuru ile hisse senedi ışığında döviz kurunun tüketicilerin GÜMRÜK ekonominin VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ fiyatı arasındaki dinamik ilişkiyi on iki gelişmekte olan YOLLARI ülke için araştırmışlardır. Çalışmada 3 geleceğine yönelik beklentilerini ĠDARĠ şekillendiren AġAMADA ÇÖZÜM faktörlerden birisi olduğu ADMINISTRATIVE belirlenmiştir. SOLUTIONS Mayıs TO DISPUTES Nisan OVER 200 verileri kulanılarak CUSTOM DUTIES doğrusal ve doğrusal olmayan Granger nesensellik testi yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen Kaya, Çömlekçi ve Kara (203) İMKB 00 Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER endeksi ile bazı makro ekonomik değişkenler 3 ampirik sonuçlara göre ülkelerin çoğu için iki arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. 3 Celal Ocak Bayar Üniversitesi 2002 ile Salihli MYO, yönlü DıĢ nedenselliğin Ticaret Bölümü olduğu tespit edilmiştir. Haziran 202 dönemlerini kapsayan çalışmada Dar, Shah, Bhanja ve Samantaraya hisse senedi bağımlı değişken olarak İMKB-00 endeksi getirisi, bağımsız değişkenler olarak da faiz oranı, fiyat endeksi ile döviz kuru arasındaki ilişkiyi tahmin etmeye yönelik olarak beş Asya ülkesini para arzı, sanayi üretim endeksi ve döviz kurunu incelemişlerdir. Ağustos 997- Ağustos 202 belirlemişlerdir. Çalışmada çoklu regresyon modeli dönemi çin aylık veriler kullanılarak basit korelasyon ve dalgalı korelasyon uygulanmıştır. en küçük kareler tahmin yöntemi, kullanılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, hisse senedi getirileri ile Çalışma sonucunda döviz kuru ile hisse senedi para arzı (M2) arasında pozitif yönlü, döviz kuru fiyat endeksi arasında heterojen bir yapı olduğunu Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak belirlemişlerdir. created beginning with commodities subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to görülmektedir. ile negatif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Zubair (203) hisse senedi endeksi ile döviz kuru ve para arzı (M2) arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Haftalık verilerin kullanıldığı çalışmada, dönemi ele alınmıştır. Çalışmada ( ) global kriz öncesi ve ( ) global kriz dönemi için Johansen eşbütünleşme testi yapılmıştır. Daha sonra nedensellik testi yapılarak ele alınan değişkenler arasında bir ilişki olup olmadığı tespit edilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, döviz kuru ile hisse senedi endeksi arasında global kriz öncesi ve global kriz boyunca eşbütünleşme görülmemiştir. Aynı şekilde Granger nedensellik ilişkisinin de her iki dönem için olmadığı belirlenmiştir. Literatürde yer alan hisse senedi fiyatları ve döviz kuru arasındaki ilişkileri araştıran çalışmalardan elde edilen sonuçlara bakıldığında birçok ülke için yapılan çalışmaların farklı sonuçlara ulaşması söz konusudur. Hatta aynı ülkede farklı dönemler için yapılan çalışmaların sonuçlarının bile farklılaştığı 3. YÖNTEM Çalışmada altı adet değişken kullanılarak analizler gerçekleştirilmiştir. Bu değişkenler; döviz kuru olarak Amerikan Doları, BIST 00, mali sektör endeksi, sanayi sektör endeksi, hizmet sektör endeksi ve teknoloji sektör endeksidir. İlk olarak serilerin durağanlığı, Dickey ve Fuller (98) ta- 6

71 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science rafından geliştirilen Geliştirilmiş Dickey-Fuller trendli modeldeki ADF test istatistikleri, kritik (ADF) ve Kwiatkowski-Phillips-Schmidt-Shin GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ değerlerden mutlak olarak büyükse Ho hipotezi (KPSS) birim kök testleri ile ĠDARĠ analiz AġAMADA edilmiştir. ÇÖZÜM red edilir YOLLARI ve serinin durağan olduğuna ve birim Aynı dereceden bütünleşik ADMINISTRATIVE olan seriler için SOLUTIONS uzun köke TO sahip DISPUTES olmadığına OVER karar verilir. dönemli eşbütünleşme ilişkisi Johansen CUSTOM (988) DUTIES KPSS birim kök testinde Ho hipotezi ADF testinin tam YURTSEVER tersidir. 3 Buna göre KPSS birim kök için eşbütünleşme analizi ile sınanmıştır. Uygun Selin KILINÇ 2, Hatice gecikme uzunluğunun belirlenmesinde VAR 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali kullanılan Hukuk Programı hipotez Yüksek Lisans şu şekildedir. Öğrencisi (vektör otoregresif) analizinden 3 Celal yararlanılmıştır. Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Kısa dönemli nedensellik ilişkisinin varlığını Ho: Birim kök yoktur. (Seri durağandır). Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Ancak idari aşamada çözümlenemeyen sahip solved administratively, olmadığına legal karar action verilir. can be taken. araştırmaya yönelik olarak da Granger (969) nedensellik analizi uygulanmıştır. 3.. Durağanlığın Test Edilmesi Literatürde bir serinin durağan olup olmadığının yani birim kök içerip içermediğinin araştırılmasında çeşitli testler kullanılmaktadır. Bu çalışmada da serilerin birim kök taşıyıp taşımadıkları literatürde sıklıkla kullanılan Geliştirilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Kwiatkowski-Phillips-Schmidt-Shin (KPSS) testleri ile analiz edilmiştir. ADF birim kök için kullanılan hipotez şu şekildedir. Ho: Birim kök vardır (Seri durağan değildir). H: Birim kök yoktur (Seri durağandır). Yapılan analiz sonucunda elde edilen ADF test istatistiklerinin, kritik değer ile karşılaştırılması sonucunda, Ho hipotezinin reddine ya da kabulüne karar verilir. Ho hipotezi serinin durağan olmadığını ve birim köke sahip olduğunu, alternatif hipotez ise (H) serinin durağan olduğunu ve birim kök içermediğini göstermektedir. Eğer hesaplanan, düzey değerde sabit terimli ve sabitli/ H: Birim kök vardır. (Seri durağan değildir). Yapılan analiz sonucunda elde edilen KPSS test istatistiklerinin, kritik değer ile karşılaştırılması sonucunda, Ho hipotezinin reddine ya da kabulüne karar verilir. Ho hipotezi serinin durağan olduğunu ve birim köke sahip olmadığını, alternatif hipotez ise (H) serinin durağan olmadığını ve birim kök içerdiğini göstermektedir. Eğer hesaplanan, düzey değerde sabit terimli ve sabitli/trendli modeldeki KPSS test istatistikleri, kritik değerlerden küçükse Ho hipotezi kabul edilir ve serinin durağan olduğuna ve birim köke 3.2. Johansen Eşbütünleşme Analizi Johansen (988) eşbütünleşme analizinin yapılabilmesi için önce VAR (vektör otoregresif) modeli kullanılarak optimal gecikme uzunluğunun belirlenmesi gerekmektedir. Bunun için kullanılan en yaygın testler; Olabilirlik Oranı Testi (Likelihood Ratio Test: LR), Son Öngörü Hatası (Final Prediction Error: FPR), Akaike Bilgi Kriteri 62

72 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science (Akaike Information Criterion: AIC), Schwarz Granger nedensellik testi için kullanılan hipotez Bilgi Kriteri (Schwarz Information GÜMRÜK VERGĠSĠ Criterion: UYUġMAZLIKLARININ şu şekildedir. SIC) ve Hannan-Quinn Bilgi ĠDARĠ Kriteri AġAMADA (HQ) dir. ÇÖZÜM YOLLARI Ho: Değişkenler arasında nedensellik ilişkisi yoktur. Bu kriterleri minimum ADMINISTRATIVE yapan gecikme uzunluğu, SOLUTIONS TO DISPUTES OVER optimal olarak kabul edilmektedir. H: Değişkenler arasında nedensellik ilişkisi vardır. CUSTOM DUTIES Eşbütünleşme analizinin uygulanabilmesi için Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ele alınan serilerin durağan olmaması ve bütün serilerin aynı dereceden durağan hale gelmesi dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi denir. tariff that is a foreign trade and economic policy kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir 4. regular VERİ basis SETİ like income tax and corporate tax, as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to gerekmektedir. Yapılan birim kök testi sonuçlarına göre, tüm serilerin düzeyde durağan olmadıkları ve birinci farklarının alınarak durağan hale geldikleri yani birinci dereceden entegre oldukları I() görülmüştür. Bu nedenle Johansen eşbütünleşme testi yapılmıştır. Johansen eşbütünleşme testi için kullanılan hipotez şu şekildedir. Ho: Değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi yoktur. H: Değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi vardır. Test sonucunda, İz ve Maksimum Özdeğer istatistiklerinin olasılık değeri eğer 0.05 den küçük ise Ho red edilir, yani eşbütünleşme vardır denir. İz ve Maksimum Özdeğer istatistiklerinin olasılık değeri eğer 0.05 den büyük ise Ho kabul edilir, yani eşbütünleşme yoktur denir Granger Nedensellik Analizi Granger (969) nedensellik testi, sistemde yer alan değişkenler arasındaki nedenselliğinin yönünün belirlenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Test sonucunda, olasılık değeri eğer 0.05 den küçük ise Ho red edilir, yani değişkenler arasında nedensellik ilişkisi vardır denir. Olasılık değeri eğer 0.05 den büyük ise Ho kabul edilir, yani değişkenler arasında nedensellik ilişkisi yoktur Bu çalışmada, döviz kuru ile BİST 00 endeksi ve mali sektör endeksi, sanayi sektör endeksi, hizmet sektör endeksi, teknoloji sektör endeksi arasında dönemi için günlük veriler kullanılmıştır. Analizlerin gerçekleştirilmesinde E-Views 6 paket programından yararlanılmıştır. Veriler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ndan (TCMB) alınmıştır. Endeksler için endekslerin kapanış fiyatları, döviz kuru için Amerikan Dolar ının satış kurunun günlük ortalama değeri alınmıştır. Toplam gözlem sayısı 2262 dir. Değişkenlerin aynı düzeye getirilmesi ve paralelliğin sağlanması için analizde kullanılacak olan bütün değişkenlerin logaritması alınmıştır. Böylece söz konusu değişkenler aynı düzeye getirilmiştir. Çalışmada ekonometrik analize geçmeden önce verilerin genel yapısını görmek amacıyla tanımlayıcı istatistiki değerleri logaritmik (Ln) değerleriyle Tablo de gösterilmiştir. 63

73 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science Tablo. Değişkenlerin Tanımlayıcı İstatistikleri GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ LnDolar LnBist00 LnHizmet LnMali ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI LnSanayi LnTeknoloji Ortalama ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Medyan CUSTOM DUTIES Maksimum Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Minimum Std. Sapma Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Jarque-Bera Olasılık eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın from the movement of commercial commodities Gözlem Sayısı sosyal ve 2262 mali fonksiyonlarının 2262 yanında önemli 2262 bir commodities quantity 2262 and value It is are a kind of 2262 sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun uygulanmıştır. regulated by customs law numbered işlemlerin sırasına göre bir sistematik 5.. international Durağanlığın trade entering Test customs Edilmesi territories of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından hazırlanan Yüksek Lisans Tezinden Gümrük türetilmiģtir. modeller Customs Law. için Resolution verilmiştir. process of disputes over vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the Tablo e göre oynaklık yani standart sapma (0.675) en fazla sanayi endeksinde görülmektedir, en az oynaklık ise dolarda (0.44) görülmektedir. 5. ANALİZ Çalışmada ilk olarak Dickey ve Fuller (98) tarafından geliştirilen Geliştirilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Kwiatkowski-Phillips-Schmidt-Shin (KPSS) testleri ile birim kök testi yapılmış, aynı dereceden bütünleşik olan seriler için uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisi Johansen (988) eşbütünleşme analizi ile sınanmıştır. Kısa dönemli nedensellik ilişkisinin varlığını araştırmaya yönelik olarak da Granger (969) nedensellik analizi Tablo 2 de ADF ve KPSS birim kök test sonuçları düzey değerde sabit terimli, sabitli/trendli 64

74 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science Tablo 2. Değişken Serilerine Ait ADF ve KPSS Test Sonuçları GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ADF Birim Kök Test Sonuçları KPSS Birim ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Kök Test Sonuçları Değişken DüzeyADMINISTRATIVE Birinci SOLUTIONS Fark TO DISPUTES Düzey OVER Birinci Fark Sabit LnDolar (0.82) Sabitli/ Trendli Sabit CUSTOM Sabitli/ DUTIES Sabit Selin KILINÇ 2 Trendli, Hatice YURTSEVER 3 Sabitli/ Trendli Sabit Sabitli/ Trendli (0.00) (0.00) (0.37) 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü LnBist Özet: (0.38) Gümrük vergisi, (0.54) gümrüğe (0.00) tabi olan ticari (0.00) Abstract: 4.06 Custom duty is a 0.28 kind of tariff arising LnMali dış (0.26) ticaret ve ekonomi (0.5) politikası aracı (0.00) olan bir vergi (0.00) tariff that is 3.45 a foreign trade 0.26 and economic policy LnSanayi dolaylı -2.82bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on kurumlar (0.054) vergisi gibi (0.7) belirli aralıklarla (0.00) alınan bir (0.00) regular basis 0.62 like income tax 0.64 and corporate tax, 0.38 as 0.0 LnTeknoloji eşyanın gümrüğe geldiği -.2 anda bir defaya mahsus are collected only once when commodities subject Usul (0.79) Kanunu (VUK) nun (0.90) ikinci maddesine (0.00) göre bu (0.00) the second 4.08 item of tax procedural 0.94 law, custom LnHizmet gümrük -.34vergilerinin-2.64 usul ve uygulama esasları procedures and practises of custom duties are sayılı (0.6) Gümrük Kanunu nda (0.26) düzenlenmiştir. (0.00) Bu kanun (0.00) regulated 5.6 by customs law 0.28numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Not: ADF için kritik değerler MacKinnon (996) den alınmıştır. %, %5 ve % 0 kritik değerler, sabit terimli modelde sırasıyla -3.43, -2.86, dır. Sabitli/trendli modelde ise sırasıyla, -3.96, -3.4 ve -3.2 dir. KPSS için kritik değerler Kwiatkowski- Phillips-Schmidt-Shin (992) den alınmıştır. %, %5 ve % 0 kritik değerler, sabit terimli modelde sırasıyla 0.74, 0.46, 0.35 dir. Sabitli/trendli modelde ise sırasıyla, 0.22, 0.5 ve 0.2 dir. Tablo 2 de parantez içinde gösterilen değerler MacKinnon (996) tek yönlü olasılık değerleridir. Tüm değişkenlere ilişkin ADF test istatistikleri hem sabitli hem de sabitli/trendli seviye değerlerinde durağan bulunmamıştır. Eğer seriler seviyelerinde durağan değilse farkları alınmak suretiyle durağan hale getirilmeleri gerekmektedir. Bu amaçla değişkenlerin birinci farkı alınmıştır. Tabloda tüm değişkenlerin hem sabitli hem de sabitli/trendli modelde birinci farkları ile durağan hale geldikleri veya birim kök içermedikleri gözlenmektedir. KPSS test sonucuna göre, Ln sanayi endeksi düzey değerde (0.64) sabitli/trendli modelde % 5 ve % 0 önem düzeyinde durağan değildir. Ln sanayi endeksinin birinci farkı alındığında (0.0) sabitli/trendli modelde durağan çıkmıştır. Ln teknoloji düzey değerde hem sabitli hem de sabitli/trendli modelde durağan değildir, birinci farkı alındığında sabitli modelde durağan çıkmıştır. Bu değişkenlerin dışında tüm değişkenlerin hem sabitli hem de sabitli/trendli modelde birinci 65

75 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science farkları ile durağan hale geldikleri veya birim kök için Akaike (AIC) ve Son Öngörü Hatası (FPE) içermedikleri gözlenmektedir. GÜMRÜK KPSS birim VERGĠSĠ kök test UYUġMAZLIKLARININ kriterleri dikkate alınmıştır. FPE ve AIC nin sonuçları ADF test sonuçlarını ĠDARĠ desteklemektedir. AġAMADA ÇÖZÜM gecikme YOLLARI uzunluğu beş olan modelde minimum ADMINISTRATIVE SOLUTIONS değerde TO DISPUTES olduğu görülmektedir. OVER Her iki kriter VAR 5.2. Johansen Eşbütünleşme Analizi (5) modelinin uygun model olduğunu göstermiştir. Buna göre optimal gecikme uzunluğu Tablo CUSTOM DUTIES Johansen eşbütünleşme analizine geçmeden önce Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 VAR (vektör otoregresif) modeli kullanılarak 3 de verilmiştir. optimal gecikme uzunluğu belirlenmiştir. 3 Celal Bayar Üniversitesi Bunun Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Tablo 3. Optimal Gecikme Uzunlukları Testi Sonuçları Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Ancak idari aşamada çözümlenemeyen SC: solved Schwarz administratively, Bilgi legal Kriteri action can be taken. Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, HQ: Disputes Hannan-Quinn Bilgi Kriteri Gecikme Uzunluğu LR FPE AIC SC HQ 0 NA 2.79e e e * e * e e-23* * e e * 8.68e * İlgili kriterlere göre belirlenen en uygun gecikme uzunluğunu göstermektedir. LR: LR Test İstatistiği FPE: Son Öngörü Hatası AIC: Akaike Bilgi Kriteri Optimal gecikme uzunluğu (5) bulunduktan sonra Johansen eşbütünleşme testi yapılmıştır. Sonuçlar Tablo 4 te verilmiştir. 66

76 Sıfır Hipotezi ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science İz İstatistiği Tablo 4. Eşbütünleşme Testi Sonuçları GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ 0,05 Kritik Olasılık Maksimum Değer ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Özdeğer YOLLARI İstatistiği 0,05 Kritik Değer ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Ho: r=0 Ho: r CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER Ho: r Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Olasılık Ho: r Ho: r Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising 0.90 Ho: r miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject to customs which is based on those Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir aşağıdaki process of other tablolarda taxes. Customs (5-9) duty gösterilmiştir. disputes Tablo Ancak 5. LnDolar idari aşamada ile LnBist çözümlenemeyen 00 Endeksi solved Arasındaki administratively, Nedensellik legal action can be taken. İlişkisi Bağımlı değişken: Anahtar LnDolar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Disputes Ki-Kare Serbestlik Olasılık derecesi Tablo 4 e göre, İz ve Maksimum Özdeğer istatistiklerinin olasılık değeri 0.05 den büyük olduğundan, Ho hipotezi kabul edilmiştir, yani değişkenler arasında uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisi yoktur diyebiliriz. Dolayısıyla bu değişkenlerin birlikte hareket etmedikleri sonucu ortaya çıkmaktadır Granger Nedensellik Analizi Değişkenler arasındaki uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisi olmamakla birlikte kısa dönemde bir nedensellik ilişkisi olup olmadığını görmek amacıyla, döviz kuru değişkeninin yani dolar satış kurunun Bist 00 endeksi, mali sektör endeksi, sanayi sektör endeksi, teknoloji sektör endeksi ve hizmet sektör endeksini etkileyip etkilemeyeceği belirlenmiştir. Bunun için belirlenen optimal gecikme uzunluğu (5) dikkate alınarak gerçekleştirilen VAR (vektör otoregresif) temelli Granger Causality-Block Exogeneity Wald (Granger Nedensellik ve Blok Dışsallık Wald) test sonuçları Dışlanan: LnBist Bağımlı değişken: LnBist00 Dışlanan: LnDolar Tablo 5 e göre olasılık değeri 0.05 den büyükse boş hipotez olan Ho kabul edilir, yani Granger nedeni değildir denir. Olasılık değeri 0.05 den küçükse Ho red edilir, yani Granger nedenidir denir. Buna göre dolar satış kuru ile Bist00 endeksi arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi 67

77 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science vardır. Yani LnBist00, LnDolar ın nedenidir; LnDolar, Ln Bist00 ün nedenidir. Burada hem GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ geleneksel hem de portföy yaklaşımı geçerlidir. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Tablo 6. LnDolar ile LnMali Sektör Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Bağımlı değişken: LnDolar Ki-Kare Serbestlik Olasılık CUSTOM DUTIES derecesi Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Dışlanan: LnMali Bağımlı değişken: 3 Celal Bayar LnMali Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Dışlanan: LnDolar olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi yaklaşımı to foreign trade geçerlidir. arrive at the custom. According to Bağımlı değişken: LnDolar Ki-Kare Serbestlik Olasılık işlemlerin sırasına göre bir sistematik international derecesi trade entering customs territories of gümrük Dışlanan: vergisinde LnSanayi de zorunlu aşamalar olan tarh, Like all 5 other taxes, compalsive levels such as Bakanlığı na Bağımlı bağlı değişken: ayrı bir LnSanayi kuruluş niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı Dışlanan: hükümlerine Yüksek LnDolar Lisans uygun Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Selin KILINÇ tarafından Customs hazırlanan 5 Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden disputes over geçerli Key words: değildir. Custom, Custom Duties, Custom Tablo 6 ya göre dolar satış kuru ile mali sektör endeksi arasında tek yönlü nedensellik ilişkisi vardır, olasılık (0.0000) dır. Yani LnMali, LnDolar ın nedenidir; LnDolar LnMali nin nedeni değildir. Nedensellik ilişkisi LnMali sektör endeksinden LnDolar satış kuruna doğrudur. Yani mali sektör endeksinde meydana gelen bir değişme, döviz satış kurunu etkilemektedir. Burada portföy Tablo 7. LnDolar ile LnSanayi Sektör Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi Tablo 7 ye göre dolar satış kuru ile sanayi sektör endeksi arasında nedensellik ilişkisine rastlanmamıştır. Yani, LnSanayi, LnDolar ın nedeni değildir; LnDolar, LnSanayi nin nedeni değildir. Burada hem geleneksel hem de portföy yaklaşımı Tablo 8. LnDolar ile LnTeknoloji Sektör Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi Bağımlı değişken: LnDolar Ki-Kare Serbestlik derecesi Dışlanan: LnTeknoloji Bağımlı değişken: LnTeknoloji Olasılık Dışlanan: LnDolar

78 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science Tablo 8 e göre dolar satış kuru ile teknoloji LnDolar, LnTeknoloji nin nedenidir. Burada hem sektör endeksi arasında çift GÜMRÜK yönlü nedensellik VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ilişkisi vardır. LnTeknoloji, LnDolar ın ĠDARĠ AġAMADA nedenidir; ÇÖZÜM geleneksel YOLLARI hem de portföy yaklaşımı geçerlidir. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Tablo 9. LnDolar ile LnHizmet Sektör Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi CUSTOM DUTIES Bağımlı değişken: LnDolar Ki-Kare Serbestlik Olasılık Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER derecesi 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Dışlanan: LnHizmet Bağımlı değişken: LnHizmet Dışlanan: eşyanın LnDolar yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın from the movement 5 of commercial commodities vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan gözlemlenmiştir. an indirect tariff on expenditures, custom duties Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Tablo 9 a göre dolar satış kuru ile hizmet sektör endeksi arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi vardır. LnHizmet, LnDolar ın nedenidir; LnDolar, LnHizmet in nedenidir. Burada hem geleneksel hem de portföy yaklaşımı geçerlidir. 6. SONUÇ Bu çalışmada döviz kuru ile Bist 00 endeksi ve mali sektör endeksi, sanayi sektör endeksi, teknoloji sektör endeksi ve hizmet sektör endeksleri arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkiler incelenmiştir. Çalışma, daha tutarlı sonuçların elde edilebilmesi için, günlük veriler kullanılarak yapılmıştır. Yapılan birim kök testi sonuçlarına göre, tüm serilerin düzeyde durağan olmadıkları ve birinci farklarının alınarak durağan hale geldikleri yani birinci dereceden entegre oldukları I() görülmüştür. Bu nedenle Johansen eşbütünleşme testi yapılmıştır. Serilerde eşbütünleşme bulunamamış ve döviz kuru olarak alınan dolar satış kuru ile Bist 00 ve sektörler arasında uzun dönemli bir ilişkinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Dolayısıyla bu değişkenlerin birlikte hareket etmedikleri sonucu Kısa dönemli ilişkinin tespitine yönelik olarak ise Granger nedensellik testi yapılmıştır, bu testte, dolar satış kurunda meydana gelen bir değişimin Bist00 endeksinde, mali sektör endeksinde, sanayi sektör endeksinde, teknoloji sektör endeksinde ve hizmet sektör endeksinde bir değişime neden olup olmadığı incelenmiştir. Test sonucuna göre, dolar satış kuru ile Bist00 endeksi, dolar satış kuru ile teknoloji sektör endeksi ve dolar satış kuru ile hizmet sektör endeksi arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi, dolar satış kuru ile mali sektör endeksi arasında tek yönlü nedensellik ilişkisi gözlemlenmiş ve dolar satış kuru ile sanayi sektör endeksi arasında nedensellik ilişkisine rastlanmamıştır. Çalışma, döviz satış kuru ile Bist 00 ve mali sektör endeksi, sanayi sektör endeksi, teknoloji sektör endeksi ve hizmet sektör endeksi arasındaki 69

79 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science ilişkiyi ortaya koyarak literatüre katkı sağlamakla İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 25( 3-4): birlikte, döviz kurları ile hisse GÜMRÜK senedi VERGĠSĠ fiyatları UYUġMAZLIKLARININ arasındaki ilişkiyi açıklayan ĠDARĠ iki yaklaşımı AġAMADA da ÇÖZÜM YOLLARI ÇAKAN, E., and EJARA, D.D., (203). On yani hem geleneksel yaklaşımı ADMINISTRATIVE hem de portföy SOLUTIONS TO DISPUTES OVER the Relationship between Exchange Rates yaklaşımını destekler niteliktedir. Çalışma CUSTOM bu DUTIES and Stock Prices: Evidence from Emerging bağlamda ulusal ve uluslararası yatırımcılar için Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Markets. International 3 Research Journal of yol gösterici olması bakımından önemlidir. 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Finance Programı and Yüksek Economics. Lisans Öğrencisi (): Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 7. KAYNAKÇA DAR, A.B., SHAH, A., BHANJA, N., and SA- AKTAŞ, M., ve AKDAĞ, S., (203). Türkiye de MANTARAYA, A., (204). The Relationship Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatları between Stock Price Index and Exchange ile İlişkilerinin Araştırılması. International Rate in Asian Markets: A Wavelet Based Journal Social Science Research. (2): Correlation and Quantile Regression Approach AYAYDIN, H., ve DAĞLI, H., (202). Gelişen Piyasalarda Hisse Senedi Getirisini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler Üzerine Bir DICKEY, D.A., and FULLER, W.A., (98). İnceleme: Panel Veri Analizi. Atatürk Üniversitesi Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. Time Series with A Unit Root. Econometrica. 26(3-4): Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu the second ( ) item of tax procedural law, custom tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret assessment, 49(4): accrual and collecting are regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to AYVAZ, Ö., (2006). Döviz Kuru ve Hisse Senetleri Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 8(2): -4 BADHANI, K. N., CHIMWAL, R., and SU- YAL, J., (2009). Exchange Rate Volatility: Impact on Industry Portfolios in Indian Stock Market. The Icfai Journal of Applied Finance.5(6): DOĞUKANLI, H., ÖZMEN, M., ve YÜCEL, E., (200). İMKB de Sektörel Açıdan Döviz Kuru Duyarlılığının İncelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(3): ELMAS, B., ve ESEN, Ö., (200). Hisse Senedi Fiyatları İle Döviz Kuru Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi; Avrasya Örneği. International Conference on Eurasian Economies. 4-5 Kasım, İstanbul: BALI, S., ve CİNEL, M.O., (20). Altın Fiyatlarının İMKB 00 Endeksi ne Etkisi ve Bu Etkinin Ölçümlenmesi. Atatürk Üniversitesi ERBAYKAL, E., ve OKUYAN, H. A., (2007). Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine 70

80 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science Ampirik Bir Uygulama. BDDK Bankacılık JOHANSEN, S., (988). Statistical Analysis of ve Finansal Piyasalar Dergisi. GÜMRÜK (): VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Cointegration Vectors. Journal of Economic ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Dynamics YOLLARI and Control. 2(): GAN, R., LEE, M., YONG, H.H.A., and ZHANG, ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER J., (2006). Macroeconomic Variables and KASMAN, S. K., (2006). Hisse Senedi Getirileri Stock Market Interactions: New Zealand CUSTOM DUTIES ve Makroekonomik Değişkenler Arasında Evidence. Investment Management Selin KILINÇ and 2, Hatice YURTSEVER Bir İlişki Var 3 mı?. İktisat İşletme ve Finans Financial Innovations. 2 Celal Bayar Üniversitesi 3(4): 89-0 Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Dergisi. Programı 2(238): Yüksek Lisans Öğrencisi GRANGER, C.W.J., (969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods. Econometrica. 37 (3): Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to GRANGER, C.W.J., HUANG, B.N., and YANG, C.W., (2000). A Bivariate Causality Between Stock Prices And Exchange Rates: Evidence From Recent Asianflue. The Quarterly Review of Economics and Finance. 40(3): İBİCİOĞLU, M., KAPUSUZOĞLU, A., ve KA- RAN, M. B., (203). Türkiye deki Tüketici Güven Endeksi ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 5/:5-6 HALAÇ, U., ve KURT GÜMÜŞ, G., (200). Hisse Senedi Piyasası ve Döviz Kuru İlişkisinin Eşbütünleşme Analizi: Yapısal Kırılmaların Önemi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar. 47(548): İŞCAN, E., (20). Döviz Kurları ve Hisse Senedi Piyasası Arasındaki Etkileşim: Türkiye Örneği (Aralık 200-Aralık 2009). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 0(35): KAYA, V., ÇÖMLEKÇİ, İ., ve KARA, O., (203). Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler Türkiye Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (35): KUMAR, A., (20). An Empirical Analysis of Causal Relationship Between Stock Market And Macroeconomic Variables in India. International Journal of Computer Science & Management Studies. (): 8-4 KWIATKOWSKİ, D., PHILLIPS, P.C.B., SCHMIDT, P.J., and SHIN, Y., (992). Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root: How Sure are We that Economic Time Series Have a Unit Root. Journal of Econometrics. (54): MACKINNON, J.G., (996). Numerical Distribution Functions for Unit Root and Cointegration Tests. Journal of Applied Econometrics. (): MAYSAMI, R. C., HOWE, L.C., and HAM- ZAH, M.A., (2004). Relationship Between 7

81 International Peer-Reviewed ID:222 K:489 Journal Jel Kodu: of Humanities G0-E44-F30 and Academic Science Macroeconomic Variables and Stock Market TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BAN- Indices: Cointegration Evidence GÜMRÜK From VERGĠSĠ Stock UYUġMAZLIKLARININ KASI (TCMB). Exchange of Singapore s All-S ĠDARĠ Sector AġAMADA Indices. ÇÖZÜM ( ) YOLLARI Jurnal Pengurusan. ADMINISTRATIVE 24: SOLUTIONS TO DISPUTES OVER YILMAZ, Ö., GÜNGÖR, B., ve KAYA, V., (2006). NIEH, C., and LEE, C., (200). Dynamic CUSTOM Relationship Between Stock Prices And Selin Exchange KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Değişkenler 3 Arasındaki Eşbütünleşme ve DUTIES Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Rates For G-7 2 Celal Countries. Bayar Üniversitesi The Sosyal Quarterly Bilimler Ens. Mali Hukuk Nedensellik. Programı Yüksek İMKB Lisans Öğrencisi Dergisi. 9(34): -6 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Review of Economics And Finance. 4(4): ZUBAIR, A., (203). Causal Relationship between Stock Market Index and Exchange ÖZER, A., KAYA, A., ve ÖZER, N., (20). Rate: Evidence from Nigeria. CBN Journal Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik of Applied Statistics. 4 (2): 87-0 Değişkenlerin Etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 26(): Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Disputes TABAK, B. M., (2006). The Dynamic Relationship Between Stock Prices And Exchange Rates: Evidence For Brazil. International Journal of Theoritical and Applied Finance. 9(8): Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, 72

82 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ KATILIMCILARININ İZMİR ve MANİSA İLLERİ BAZINDA KARŞILAŞTIRILMASI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA INDIVIDUAL PENSION SYSTEM PARTICIPANTS in IZMIR and MANISA COMPARISON OF SOME RESEARCH ON Hatice Nur GERMİR Celal Bayar Üniversitesi UBYO Bankacılık ve Finans Bölümü Öğretim Üyesi Özet: Bireysel emeklilik sistemi sosyal güvenlik sistemini tamamlayıcı nitelikte olup, yoksullukla mücadele ederek bireyleri daha sağlıklı ve güven duyacakları yarınlara taşımayı hedeflemekte, istihdamı destekleyerek kayıt dışılığın azaltılıp iş yaşamının çağdaş bir seviyede oluşmasına gayret göstermektedir. Bireylere tasarruf bilincini aşılamanın ötesinde ekonomik gelişimin sürdürülebilirliği toplanan birikimlerin uzun vadeli perspektifte ele alınıyor olmasını gerektirmektedir. Bu çalışmada, SPSS 3.0 for Windows istatistik yöntemiyle araştırma kapsamı olan İzmir ve Manisa illerindeki BES katılımcıları sosyo-ekonomik göstergeler itibariyle analiz edilmeye çalışılarak iller düzeyinde karşılaştırmaya ve elde edilen sonuçlar sistemin bütünü açısından değerlendirilmeye gayret gösterilmektedir. Anahtar Kelimeler: Bireysel Emeklilik Sistemi, Tasarruf Bilinci, Sosyo-Ekonomik Göstergeler Abstract: Individual pension system, social security system are complementary and the fight against poverty by individuals healthier and more confident they tomorrows transport aims, employment by supporting the informality and reduce business life a contemporary level to occur is performing. Individuals saving immunization awareness beyond the sustainability of economic development in the long-term perspective of accumulated capital is discussed requires that. In this study, SPSS 3.0 for Windows statistical method in the research Izmir and Manisa in the IPS participants socio-economic indicators as to be analyzed by studying at the provincial level comparisons and obtained results of the whole system in terms evaluated effort is shown. Key Words: Individual Pension System, Saving Awareness, Socio-Economic Indicators 73

83 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science. GİRİŞ sisteminin devamına bağlıdır. Mesleklere, temin GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ettiği desteğe göre farklılık arz etmekle birlikte, İnsanoğlu, değişik risklere karşı güven içerisinde olmayı fizyolojik ve sosyal yönden korun- ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM bireylerin YOLLARI karşılaşabileceği riskleri tamamen ortadan ADMINISTRATIVE SOLUTIONS kaldırarak TO DISPUTES veya minimize OVER ederek çalışma süresi mayı, vazgeçilemez kural olarak görmektedir. boyunca ya da emeklilik döneminde toplumsal (Özden, 2006: 4) CUSTOM DUTIES refahlarını korumak amacıyla Bağ-Kur, Sosyal Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Hastalık, yaşlılık, iş kazası, vefat gibi bireylerin Sigortalar Kurumu (SSK), Emekli Sandığı, Bireysel DıĢ Emeklilik Ticaret Bölümü Sistemi (BES) şeklinde birçok maruz kalabileceği risklere karşı 3 korunmak Celal Bayar Üniversitesi amacıyla Salihli MYO, yine bireylerden sağlanan prim gelirlerinin ortak sosyal güvenlik kurumu tesis edilmiştir. SSK, bir havuzda toplandığı eşyanın yer Sosyal değiştirmesi Güvenlik nedeniyle, Sistemi, bu eşyanın Bağ-Kur from the movement Emekli of commercial Sandığı commodities 20 Mayıs 2006 tarihinde commodities quantity yürürlüğe and giren value It is are sayılı a kind of yasa ile Sosyal aktif çalışma hayatı sosyal boyunca ve mali fonksiyonlarının ve emeklilik yanında döneminde bireyin kendisini türüdür. Aynı huzur zamanda ve harcamalar güven içerisinde üzerinden alınan Güvenlik instrument in Kurumu addition to its (SGK) economic, adıyla social and tek bir kurum önemli bir hissedebileceği kurumlar bir ortam vergisi sunma gibi belirli gayretindedir. aralıklarla alınan bir altında regular basis toplanmıştır. like income tax and (Kaleli,203) corporate tax, as (Varol, 2006: ) olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi 990 lı to foreign yıllara trade arrive gelinceye at the custom. değin According gelir-gider to dengesi 950 den itibaren kanun nüfus kapsamı artışına dışında bağlı tutulmuştur. aktif Bu işgücü nedenle, açısından duties are excluded fazla from veren this sosyal law. Therefore, güvenlik sistemi, sayısındaki artış yanı sıra teknolojik gelişmelerle dönemin siyasi otoritesince minimum emeklilik makineleşmedeki ile dış artış ticarete sonucu konu olan iş yaşamında eşyanın Türkiye karşılaşılan riskler, işlemlerin sosyal devlet sırasına anlayışı göre ile bir toplum sistematik vermeye international başlamıştır. trade entering customs Dünyada territories of emeklilik yaşı Gümrük Through this law, a systematization has been yaşının kaldırılması popülist yaklaşımıyla açık bireylerinin tamamını gümrük vergisinde ilgilendiren de zorunlu kalıcı aşamalar çözümler olan tarh, 65 Like olarak all other düzenlenirken, taxes, compalsive levels Türkiye de such as ortalama bulunmasını gerektirmiştir. Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan yaşı by General 44 olan Directorate 0 milyon of Customs 200 as a bin part emekli of meydana Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından gelmiştir. Customs hazırlanan Law. Emekli Resolution Yüksek yani process Lisans pasif of Tezinden disputes konumdaki over kişilerin 96 Anayasasının Gümrük türetilmiģtir. 49ncu vergisinden maddesinde doğan uyuşmazlıkların Devlet, çözüm customs duties has a different form from the süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir sisteme process of getirdiği other taxes. yük Customs Merkezi duty disputes Yönetim Bütçesinden place. (MYB) However, SGK ya in the case of her disputes yıl not kaynak being aktarılmasını herkesin beden ve yapıya ruh sahiptir. sağlığı Gümrük içinde yaşayabilmesi vergisi uyuşmazlıkları have to be resolved administratively in the first öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. ve tıbbi bakım görmesini Ancak idari sağlamakla aşamada ödevlidir çözümlenemeyen solved administratively, legal action can be taken. zorunlu hale getirmiştir. 203 Şubat itibariyle bu ifadesiyle sosyal güvenlik kavramı anayasal Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, yükün Disputes kümülatif değeri trilyon $ dan fazla olup, terminolojiye kazandırılmıştır. ( 202 de bütçeden SGK ya yaklaşık 69 milyar Bireyleri sağlıklı fertlerden oluşan toplumların TL, 203 yılında ise Türkiye nin toplam yatırım sağlık durumlarının sürdürülebilirliği çalışma koşullarının standardizasyonuna ve sosyal güvenlik zorunda kalınmıştır. (Işık, 203) (AA, bütçesinin iki katı olan 74 milyar TL aktarılmak 203) 74

84 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Tablo : SGK ya MYB nden Yapılan SGK daki açıkların GSMH ya oranı 2000 Transferler-GSMH ye Oranı GÜMRÜK (milyon VERGĠSĠ TL) UYUġMAZLIKLARININ yılında en düşük seviyesindedir Kasım Yıllar Transfer Değişim ĠDARĠ GSMH ye AġAMADA ÇÖZÜM ve 200 YOLLARI Şubat krizleri ile 2006 yılında Tutarı ADMINISTRATIVE % Oranı (%) SOLUTIONS SSK, TO Bağ-Kur DISPUTES ve OVER Emekli Sandığı nın tek ,2 2,3 bir kurum altında toplanarak SGK şeklinde CUSTOM DUTIES ,3 2,8 birleştirilmesinin sonucunda yaşanan geçiş Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Celal Bayar 9,9Üniversitesi Sosyal,94 süreci değişim oranında artış eğilimine Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, sebep DıĢ olmuştur. Ticaret Bölümü Diğer yıllarda artışın önüne ,2 2,3 geçildiği hatta gerçekleştirilen reformlarla ,3 2,76 yapılan transferlerin düşme eğilimine sosyal ve mali 64fonksiyonlarının 3,49 yanında önemli bir girdiğini commodities quantity ifade and edilebilir. value. It is are a kind of türüdür. Aynı 8,5 zamanda harcamalar 3,37üzerinden alınan instrument in addition to its economic, social and kurumlar vergisi 23,9gibi belirli 3,59 aralıklarla alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, as eşyanın gümrüğe -,8geldiği anda 3,02 bir defaya mahsus are collected only once when commodities subject ,4 3, sayılı Gümrük 5,9 Kanunu nda düzenlenmiştir. 3,68 Bu kanun regulated by customs law numbered Bölgesine girişinden 50,2 başlayıp, 5,52 eşyaya uygulanacak created beginning with commodities subject to oluşturulmuştur. 5 Diğer tüm vergilerde 5,0 olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence tahakkuk ve -4,5 tahsil aşamaları 4,2 Gümrük ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: php?sid=yazi&id=568 Disputes Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, 75

85 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Tablo 2: SGK Kapsamındaki Kişilere İlişkin Temel İstatistikler ( Ocak) 2 GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 2 Kaynak: Tablo 2 de, 204 Bölgesine Ocak girişinden ayında başlayıp, 8 milyon eşyaya uygulanacak 799 created beginning with commodities subject to bin 802 kişi olan oluşturulmuştur. toplam aktif Diğer tüm sigortalı vergilerde mevcut olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence. iken 9milyon 989bin tahakkuk ve 807 tahsil dosyada aşamaları Gümrük 0 milyon ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated 623bin 207 kişi Gümrükler Bu pasif çalıģma, sigortalı Genel Celal Müdürlüğü Bayar konumundadır. Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından hazırlanan Yüksek Lisans Tezinden 32 milyon 980 Gümrük türetilmiģtir. bin 887 kişiden oluşan olarak Customs gerçekleşmektedir. Law. Resolution process of disputes over vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the bağımlılar ve 367 süreci, bin diğer 205 vergilerde kişiden oluşan oluşan süreçten farklı özel bir process of other taxes. Customs duty disputes sandıklar da eklendiğinde 62milyon 77bin 0 kişi SGK kapsamındadır. Aktif/Pasif oranı.88 yaklaşık 2 sigortalı çalışanın emekliyi finanse ettiği bu oran gelişmiş ülkelerde

86 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Tablo 3: SGK ( ) Gelir- Gider Konsolide Nakit Akım Tablosu 3 GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 3 Kaynak: Tablo 3 de kuşaklararası oluşturulmuştur. Diğer dayanışma tüm vergilerde esasıyla olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence. SGK nın en önemli tahakkuk ve gelir tahsil kaleminin aşamaları Gümrük sigortalı ve Ticaret (Germir, assessment, 202: accrual and 69-74) collecting are regulated çalışanlardan elde Gümrükler Bu çalıģma, ettiği Genel Celal prim Müdürlüğü Bayar geliri Üniversitesi tarafından, olduğu, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to emekli aylığı Gümrük türetilmiģtir. ve vergisinden sağlık doğan harcamalarının uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the ise en önemli yapıya gider sahiptir. kalemini Gümrük vergisi oluşturduğu uyuşmazlıkları have to be resolved administratively in the first görülmektedir. İşyeri çalışma Anahtar standartlarına Kelimeler: Gümrük, uyulmaması, Gümrük Vergisi, Disputes asgari ücret hakkı ve yaş haddi, fazla mesai ücreti gibi işyeri ve işle ilgili konularda mevzuata uyulmayarak, sosyal sigorta priminin noksan yada tamamen ödenmeyerek sistemin zarara uğratılması anlamını taşıyan kayıtdışı istihdamla mücadele Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planı ( ) doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda artan denetimler ve yasal düzenlemelerle istihdamda 2005 yılında yüzde 48.6 olan kayıtdışılık oranı 200 da 43.25, 20 de 39.2, 202 de 37.8, 203 yılında ve Şubat 204 de 33.8 e gerilemiştir. ( 77

87 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Tablo 4: SGK Gelir-Gider Dengesi 4 GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 4 Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: SGK nın kronikleşmiş süreci, diğer bütçe vergilerde açıklarını oluşan süreçten giderebilmek amacıyla öncelikle yapılan idari düzenlemelerle aşamada çözümlenmek birlikte zorundadır. place. However, in the case of disputes not being farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes uzlaşma, yapılandırma uyuşmazlıklarda uygulamalarıyla yargı yoluna başvurulabilmektedir. borçludan sigorta prim alacaklarında Anahtar Kelimeler: sağlanan Gümrük, tahsilatlar Gümrük Vergisi, Disputes ve kayıtdışılığın önemli ölçüde düşürülmesi ile 2008 yılından itibaren gelirleri, giderlerinden daha fazla artış kaydetmiş, toplam gelirlerin toplam giderleri karşılama oranında da olumlu gelişmeler yaşanmıştır. SGK açıklarını kapatabilmek için bireylerin vergi ve sigorta prim borçlarında 36 aya varan taksitlendirme olanağı sunarak yapılandırma sağlamakta, bu ödeme kolaylığına rağmen yapılandırmaya başvurmayan, düzenli olarak taksitlerini ödemeyen işverenler ve Bağ-Kur lu borçluların banka hesaplarına menkul, gayrimenkul aktiflerine el konularak otomatik icra ve haciz takibi geliştirilerek alacakların tahsiline hız kazandırılmaktadır. 5 5 ( 78

88 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science 200 yılında anapara, faiz toplamı 47 milyar TL arasında dayanışma prensibine ilaveten bireylerin olan prim alacağını borçlu GÜMRÜK ile gerçekleştirilen VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ emeklilik dönemlerinde hayat standartlarının en uzlaşma ve yapılandırma ile ĠDARĠ 203 yılında AġAMADA 35 ÇÖZÜM azından YOLLARI çalışma hayatı boyunca sürdürdüğü şekilde TO olabilmesi DISPUTES için OVER sosyal güvenlik sisteminin milyar TL ya düşürmeyi ADMINISTRATIVE başaran SGK, SOLUTIONS prim alacaklarının tahsilinde yaşadığı zorlukları CUSTOM giderebilmek amacıyla geliştirdiği bilgisayar alt yapısı programları geliştirilmiştir. DUTIES bir tamamlayıcı unsuru olarak bireysel emeklilik Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 ve bankalarla imzalanan protokoller çerçevesinde 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Gelişmekte Hukuk Programı olan Yüksek bir Lisans ülke Öğrencisi olmamızın kaydadeğer e-haciz uygulamasına başlayarak 3 Celal Bayar borçluya Üniversitesi ait Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü sonuçlarından biri olarak halkın gelir seviyesindeki banka mevduat hesabına elektronik ortamda düşüklük, tasarruf oranında da kendini göstermeketdir. 202 de Çin milli gelirinin yüzde 50 sini e-haciz şeklinde işlem yapabilmekte, alacağın tahsil kabiliyetini arttırıp zamandan kazanabilmektedir. (AA, 203) (Yazar, 203) Hindistan yüzde 33 ünü biriktirebilirken, Türkiye yüzde 2.6 ile bu kategorideki en düşük tasarruf SGK bütçesindeki finansal açığın başlıca se- oranına sahip ülke konumundadır. (AA, 203) bepleri şunlardır; Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. Amacı ve Kapsamı vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the.emekli aylığı alan ve pasif olarak değerlendirilen kişi sayısının aktif sigortalı sayısına oranla çok yüksek olmasının beraberinde getirdiği Aktif/Pasif Oranının düzeyinde gerçekleşmesi; bireylerin sisteme olan katkılarından daha fazla sistemden finansal katkı temin etmeleri, 2.Sigortasız işçi çalıştırılması, çalışılan gün sayısı veya sigorta primine esas alınan kazanç tutarlarının Kuruma tam olarak bildirilmemesi; yani kayıt dışı istihdam, 3.Sağlık alanında yapılan yolsuzluklar ve suistimaller. Kayıtdışılığın azaltılması, prim alacaklarının tahsili, sağlık sektöründe yaşanan yolsuzluk ve su-istimallerin giderilmesine yapılan düzenlemeler ve denetlemelerle gayret gösterilmektedir. Kuşaklar Sosyal güvenlik sistemindeki sorunların giderilebilmesi ve ekonomiye uzun vadeli kaynak sağlanabilmesi ancak halkın tasarruf bilincinin geliştirilmesine bağlıdır. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) bu anlamda atılan önemli bir adımdır...bireysel Emeklilik Sisteminin Kuruluş Bireyin düzenli gelirle çalıştığı süreçte kazandığının tamamını tüketmeyip biriktirmesi, uzun vadeli yatırımlara yönlendirilebilen kaynak teminiyle bireylerin emekli olduklarında çalıştıkları döneme göre hayat standartlarında herhangi bir eksilme yaşanmadan devam edebilmeleri temeli üzerine kurgulanmış özel bir emeklilik sistemi olarak BES i tanımlamak mümkündür. Sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sisteminin destekleyici unsuru ve ekonomik fonksiyonu göz önüne alınarak BES Türkiye de oluşturulmuştur. (ARICI,999;.20-2) 79

89 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 28 Mart 200 de TBMM ce kabul edilen, 7 Nisan.2.Bireysel Emeklilik Sisteminin Özellikleri 200 tarih, sayılı Resmi GÜMRÜK Gazete VERGĠSĠ (RG) de UYUġMAZLIKLARININ BES e katılım gönüllü ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI olup, medeni hakları yayınlanan 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi ADMINISTRATIVE Kanunu. maddesinde SOLUTIONS TO DISPUTES OVER kullanma ehliyetine sahip 8 yaşını doldurmuş herkes; kadın-erkek, genç-yaşlı sisteme katılabilmektedir. Aktif olarak çalışıp çalışmadığı, Bireysel emekliliğin amacı ve kapsamını, CUSTOM Kamu DUTIES sosyal güvenlik sistemine tamamlayıcı Selin KILINÇ unsur 2, Hatice YURTSEVER 3 olarak getirilen, bireylerin 2 Celal Bayar emeklilik Üniversitesi konusundaki işçi, isveren, memur, esnaf olarak her hangi bir Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü birikimlerini yatırıma yönlendirmeleri böylece SGK ya bağlı olması hatta vergi mükellefi dahi emekli olduklarında ilave bir gelir sağlamalarıyla olması koşul olmayan ve birden fazla bireysel hayat standardı seviyelerini koruyabilmeleri veya emeklilik hesabına aynı anda katılabilen birey, yükseltebilmeleri, uzun dönemli perspektifte mevcut gelir seviyesi ile emeklilik dönemindeki ekonomik kalkınmanın sürdürülebilmesi ve eko- gelir beklentisini dikkate alarak katkı payı tutarını nomiye kaynak temini ile istihdamın arttırılması için gerekli yatırımların gerçekleştirilebilmesini sağlamak amacıyla gönüllü olarak katılım prensibine dayanan ve daha önceden belirlenmiş katkı paylarına göre oluşturulmuş BES in düzenlenmesi, denetlenmesi şeklinde ifade etmektedir. (4632 Sayılı Kanun, md..) 6 Para ve sermaye piyasalarına katkıda bulunulup gelişimin sürdürülebilirliği, kamu ve özel sektörün finansal kaynak şartlarının iyileştirilmesi, SGK da genişleme sağlanabilmesi, BES e katılanların emeklilik dönemlerinde refah seviyelerinin devamına katkıda bulunacak ilave gelir temini ve tasarruf bilincinin geliştirilmesiyle GSMH nın yüzde 5-0 u düzeylerinde birikim yaratılabilmesi BES in başlıca amaçlarıdır. 7 6 ( 7 ( 6&submenuheader=0) belirlemekte, emeklilik sözleşmesini imzaladıktan sonra sisteme giriş yapabilmektedir. 8 BES de katılımcıların ödediği katkı paylarının gelir vergisi matrahından indirilmesi önemli bir teşvik olmakla birlikte; matrahtan indirimde karşılaşılan operasyonel sorunlar, sistemde öğrenci ve ev hanımı gibi vergi mükellefi olmayan katılımcıların da bulunması ancak bu kitlenin vergi indiriminden yararlanamamaları gibi sorunların çözümü adına, 29 Haziran 202 tarih sayılı RG de ilan edilerek 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Kanunu nda değişiklik yapılmıştır. Sistemde bulunan katılımcıların devlet katkısı yöntemi ile etkin olarak teşvik edilmesi amaçlanmaktadır (24/04/202 Tarih 860 sayılı Başbakanlık Kanun Tasarısı) 9 8 ( ( 9 ( 80

90 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science BES in özellikleri aşağıda başlıklar halinde verdiği bir saklama kuruluşunda muhafaza sıralanmıştır; 0 GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ edilmektedir, ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI.Yerli-yabancı medeni hakları kullanma yetkisine 9.Emeklilik Yatırım Fonları, portföy yönetim ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER sahip herkes gönüllü katılabilmektedir, şirketleri tarafından yatırıma yönlendirilmektedir. CUSTOM DUTIES Birikimde bulunabilen halk kitlelerine hitap edip 2.Hazine Müsteşarlığı (HM) dan kuruluş onayı Selin KILINÇ 2, Hatice bu bireylerin YURTSEVER emekliliklerinde 3 refah düzeylerini alan emeklilik şirketlerinin Sermaye Piyasası 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali devam Hukuk Programı ettirebilmeleri Yüksek Lisans Öğrencisi amacıyla tasarrufta bulunmalarını teşvik etmek amacında olan BES Kurulu (SPK) mevzuatına göre 3 Celal Bayar oluşturduğu Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü emeklilik yatırım fonlarında birikimler değerlendirilmektedir, bir tasarruf mekanizması olarak işlediğinden sigortacılık faaliyetinde bulunulmaması, sistemin 3.Emeklilik şirketinin risk-getiri beklentisi farklı özellikleri arasında yer almaktadır. Katılımcı minimum 3 adet emeklilik yatırım fonu kurması sisteme dahil olduğu andan ayrılıncaya kadar gerekmektedir, herhangi bir sigorta işlemine tabi olmamakta, sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun (Egemen, regulated by 2003) customs law numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, edebilmektedir. Disputes 4.BES katılımcısının risk-gelir beklentisine bağlı olarak yatırım tercihlerini kendileri yapabilmektedir, 5.Birikimlerin türev araç, repo-ters repo işlemleri, kamu-özel sektör borçlanma araçları, mevduat, altın, kıymetli madenler gibi farklı yatırımlarda değerlendirilebilmektedir, 6.Katılımcı yılda 6 defa fon dağılımında değişiklik yapabilmektedir, 7.Katılımcı, sözleşme imzaladığı emeklilik şirketini değiştirebilmekte; mevcut şirketinde asgari 2 yıl kalmış olması, bu şirkete de başka bir şirketten aktarımda bulunmuşsa sürenin yıla düşmesi mümkün olabilmektedir, 8.Emeklilik yatırım fonu varlıkları, emeklilik şirketinin aktiflerinden ayrı SPK nın onay 0 ( 6&submenuheader=0) tasarruf ettiği tutarlar talebi doğrultusunda getiri/risk özellikleri kapsamında fonlanmaktadır. 0.BES katılımcısı minimum 0 yıl sisteme katkı payı ödeyip 56 yaşını tamamladığında emekli olmaya hak kazanmaktadır. Böylece vergisel avantajlar elde ederek BES hesabında biriken tutarları toplu olarak alabileceği gibi kendisine ömür boyunca aylık, üç aylık, altı aylık ve yıllık dönemler halinde maaş bağlanmasını talep.bireysel hesaplarda fonlama yöntemiyle işletilen bireysel emeklilik gelirleri, bireyin nam ve hesabında birikecek katkı tutarları ve elde edilecek getiriler doğrultusunda şekil almaktadır. Devlet sisteme katılımı teşvik etmek için vergisel avantajlar sağlamaktadır.[vergisel avantajlar 28/06/200 Tarih, 4697 Sayılı Bazı Vergi Kanunlarında Değişiklik 8

91 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Yapılması Hakkında Kanun (0/07/200 Tarih, 7.Devlet, doğrudan taraf olmamakla birlikte Sayılı RG) yürürlüğe GÜMRÜK girmiştir]. VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ sistemin işleyiş ve denetimini üstlenmektedir. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI 2.BES in en önemli özelliklerinden bir diğeri, SGK lardan farklı olarak gözetim ve denetime ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER şeffaflığıdır. Katılımcının, nam ve hesabına olan tabi olan sisteme girecek emeklilik şirketinin katkıları, getirileri, diğer bilgileri internet, telefon, CUSTOM DUTIES kuruluşu, faaliyetleri, kontrolü, emeklilik sözleşmelerinde YURTSEVER sunulan 3 planların denetimi HM nın banka kartı gibi alternatif dağıtım kanallarıyla Selin KILINÇ 2, Hatice takip edebilmesine 2 Celal ilaveten, Bayar Üniversitesi emeklilik Sosyal şirketince Bilimler Ens. Mali sorumluluğundadır. Hukuk Programı Yüksek Lisans Portföy Öğrencisi yönetim şirketleri, adresine döküman olarak da gönderilmektedir (Dağalp, 200) 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 3.Yeni kurulacak bir emeklilik şirketinin denetimi kamu otoritesince gerçekleştirilmektedir. HM, Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM), SPK, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank), Portföy Yönetim Şirketi ve emeklilik şirketi arasında sürekli ve koordineli bir bilgi akışı sağlanmaktadır. 4.Katılımcı, fon hesabında yabancı menkul kıymetlere de yatırım yapılmasını isteyebilmektedir. 5.BES de asgari getiri garantisi yer almamaktadır. 6.Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu (BEDK), sistemin kurumsal yapısının tepe noktasında bulunmaktadır. BES politikalarının belirlenip uygulanmasına dair öneri ve tavsiye niteliğinde karar almakla görevli olan BEDK; HM, Maliye Bakanlığı, SPK ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nca genel müdür düzeyinde görevlendirilen birer temsilciden oluşmakta ve başkanlığını HM gerçekleştirmektedir. (4632 Sayılı Kanun, md.3.) ( emeklilik yatırım fonları, toplanan birikimlerin kurallar çerçevesinde kullanılması, takas-saklamaya ilişkin hizmetlerin gözetim ve denetimi SPK nın görevleri arasında bulunmaktadır (Çanakçı, 2003) 8.BES devlet güvencesi içermemekle birlikte, emeklilik şirketleri HM ve SPK şeklinde kamu otoritesinin gözetim ve denetimine tabi olmaktadır. Sermaye yapıları, borçlanma oranları, finansal durumları gibi her türlü gözetim ve önlemine rağmen olumsuz ekonomik gelişmelerle emeklilik şirketi iflas etse dahi, katılımcının haklarını koruyan birçok uygulama bulunmaktadır. Şirketin kurucusu olduğu fonların malvarlığı ile emeklilik şirketinin malvarlığı ayrı tutulduğundan şirketin üçüncü kişilere olan borçlarından dolayı kurucusu olduğu fon malvarlığına başvurulamamakta, zira fonların varlıkları katılım payı sahiplerine ait olmaktadır. Şirketin iflası halinde borçlarının ödenebilmesi amacıyla fon mal varlıklarının tasfiye edilmesi, haczedilmesi rehn edilmesi ve fon portföyüne yönelik yapılan işlemlerden başka işlemler için teminat gösterilmesi mümkün olmamaktadır. Fon varlıkları, başka hesaplara aktarılmasını engelle- 82

92 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science mek ve katılımcıların haklarını korumak adına kaza branşlarında da faaliyet ruhsatı alabilmekte Takasbank bünyesinde muhafaza GÜMRÜK edilmektedir. VERGĠSĠ 2 UYUġMAZLIKLARININ ancak her bir branş için hesapların ayrı tutulması ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Kanun YOLLARI açısından önem arz etmektedir..3.bes i Oluşturan Taraflar ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER.3.3.Portföy Yöneticisi BES in merkezinde katılımcı ve emeklilik şirketi CUSTOM DUTIES bulunmakla birlikte; EGM, HM, SPK, BEDK, SPK tarafından yapılan düzenleme ve denetlemelere tabi olup, SPK dan portföy yöneticiliği yetki Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 TAKASBANK ve bireysel emeklilik aracısı görev yapmaktadır. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, belgesi DıĢ almış, Ticaret Bölümü emeklilik şirketlerinin kurmuş olduğu.3.. Katılımcı kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir kuruluşlardır. regular basis like income tax and corporate tax, as kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Bankası duties are excluded A.Ş from this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 8 yaşını doldurmuş, medeni hakları kullanabilen ve emeklilik şirketi nezdinde açılacak hesaba imzaladığı emeklilik sözleşmesi uyarınca katkı tutarlarını yatırıp sisteme dahil olan bireylerdir Emeklilik Şirketi 4632 Sayılı Kanun la BES de faaliyet göstermek üzere kurulup ruhsatını emeklilik branşında almış olan şirketin kuruluş izni HM nın bağlı olduğu Bakanlık tarafından verilmektedir. Emeklilik branşında faaliyette bulunmak üzere ruhsat alan şirketin bu tarihten itibaren azami üç ay içerisinde SPK ya emeklilik fonu kurmak amacıyla başvurması, bu sürenin aşılması halinde ise kuruluş izni ve faaliyet ruhsatı geçersiz kalmaktadır. Şirket kurucularının Kanunda yer alan suçları işlememiş olması, emeklilik şirketinin kuruluş aşamasında ticaret ünvanında emeklilik ifadesinin yer alması, anonim şirket statüsünde kurulması ve en az beş kişiden oluşan bir yönetim kuruluna sahip olması gerekmektedir. Emeklilik şirketleri hayat ve ferdi fonlardaki portföyleri; emeklilik sözleşmesi, 4632 Sayılı Kanun, emeklilik fonu iç tüzükleri, 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve diğer ilgili mevzuata göre yönetmekle sorumlu profesyonel.3.4. Takasbank-İstanbul Takas ve Saklama 28/02/2002 tarih ve 2468 sayılı RG de yayımlanarak yürürlüğe giren Emeklilik Yatırım Fonlarının Kuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar hakkındaki Yönetmelik uyarınca, BES katılımcılarının emeklilik şirketine ödediği katkı payları, hesaplara yatırılan devlet katkısı ve fon adet bilgilerinin sanal ortamdan takibini sağlayan SPK tarafından yetkilendirilmiş bir kuruluştur. 3 Takasbank nezdinde emeklilik fonu hesapları adıyla Fon portföyündeki varlıkların ve fon paylarının saklanması gerçekleştirilmektedir. Emeklilik şirketinin varlıklarından ayrı olarak emeklilik yatırım fonundaki varlıkların, Takasbank ta saklanması sayesinde emeklilik şirketinin devredilmesi, iflas 2 ( 7&submenuheader=0) 3 ( 83

93 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science olması gereken nitelik ve şartlar, bulunabilecek- etmesi, birleşmesi ve kapanması gibi durumlara leri faaliyetler, tutmaları gereken defterler, sicil karşı katılımcıların birikimleri GÜMRÜK güvence VERGĠSĠ altına UYUġMAZLIKLARININ işlemleri gibi esaslar HM ca düzenlenmektedir. 4 alınmaktadır. (Orhon, 203) ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI BES in uygulama esasları hakkında belirleyici ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER.3.5.Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kuruluş olan HM, kurulacak emeklilik şirketlerine CUSTOM DUTIES izin ve faaliyet ruhsatı verilmesi, denetlenmesi, BES de emeklilik yatırım fonları, bu fonların Selin KILINÇ 2, Hatice atanacak YURTSEVER genel 3 müdür ve yardımcılarının atamalarına izin verilmesi, ana sözleşme değişiklikleri, kuruluş ve faaliyetine ilişkin esaslar, iç ve bağımsız denetimleri, belge ve 3 Celal kayıt Bayar düzenleri, Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü belirli oranların üzerinde hisse devirleri müsteşarlığın belirli oranlar Bakanlığın iznine tabidir, muhasebe işlemleri, örgüt yapıları, katılımcıların bilgilendirilmesi ve kayda alınmaya dair yeni düzenlenen emeklilik planları veya var esaslar, portföy sınırlamalarına ilişkin şartlar, olan planlar üzerinde değişiklik yapılması, grup portföydeki varlıkların değerlendirilmesi ilkeleri, emeklilik sözleşmesi nedeniyle yeni emeklilik fonların birleşme-devir esasları, portföy yönetim fonu kuruluşunun bildirilmesi başta olmak üzere şirketleri, emeklilik sözleşmeleri ve saklayıcılara emeklilik fonlarına dair ilke ve esasların belirlenmesinden sorumlu olmaktadır. (Orhon, 203) ilişkin düzenlemeler ile bu alandaki en kapsamlı düzenleme olan Emeklilik Yatırım Fonlarının Ku- işlemlerin sırasına göre bir sistematik (BEDK) international trade entering customs territories of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to ruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkındaki Yönetmelik SPK tarafından yayınlanmaktadır. SPK nın sistemi düzenleme ve denetleme görevleri bulunmaktadır. Emeklilik şirketlerinin kuruluş izni ve faaliyet ruhsatı başvuruları sırasında talep edilecek belgelerin tespiti ile HM tarafından esasları belirlenen emeklilik sözleşmelerinde yer alacak kriterler; aktarım işlemleri, bu konudaki süre sınırlamaları, giriş aidatı, yönetim ve fon işletim giderine dair miktar ve oran hesaplamaları gibi çeşitli konularda görüşüne başvurulmaktadır. (Orhon, 203).3.6. Hazine Müsteşarlığı (HM) BES de aracı olarak faaliyette bulunacakların sahip.3.7. Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu BES in kurulması ve sağlıklı bir şekilde çalıştırılmasıyla ilgili görev, yetki ve sorumlulukları bulunan BEDK, sistemin en önemli unsurlarından birisidir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, HM, SPK ve Maliye Bakanlığı tarafından görevlendirilecek en az genel müdür düzeyinde birer temsilciden ve HM nın başkanlığında oluşan BEDK, müsteşarlıkça önerilen tarih ve gündemle birlikte minimum üç ayda bir toplanmaktadır. Toplantıya çağırılan üyelerin yarısından bir fazlası ile toplanan Kurul da kararlar toplantıya katılan 4 ( H7deC+LxBI8=&nm=52) 84

94 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science üyelerin salt çoğunluğu ile alınacak olup, üyeler katılımcılara ait bilgilerin saklanması ve korunması, katılımcı şikâyetlerinin tarafsız bir şekilde çekimser oy kullanamazlar. GÜMRÜK Olağanüstü VERGĠSĠ toplantı UYUġMAZLIKLARININ daveti hariç olmak üzere toplantının ĠDARĠ AġAMADA gündemi, ÇÖZÜM incelenip YOLLARI yönlendirilmesi, özel nüfus katmanı yeri, tarihi ve saati asgari ADMINISTRATIVE yedi gün önceden SOLUTIONS istatistikleri TO DISPUTES üretilmesi OVER yanısıra sistemin işleyiş üyelere duyurulur. Diğer kamu kurum ve CUSTOM kuruluşları, şirketler veya kamu tüzel kişiliğine haiz sınavının yapılarak bireysel emeklilik aracıları DUTIES analizleri yapılması, bireysel emeklilik aracıları Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 kurumların yetkili temsilcileri de görüşülecek sicillerinin takibi, eğitim programları ile yazılım 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü konunun gerektirdiği hallerde görüşleri alınmak üzere toplantıya çağrılabilir. (Orhon, 203) Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to.3.8. Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) 4632 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu uyarınca HM nin bağlı olduğu Bakanlığın görev ve yetkilendirmesi dahilinde merkezi İstanbul da olmak üzere milyon TL ödenmiş sermayeyle 0 Temmuz 2003 de kurulmuştur. Kurucu hissedarları A grubu hisse ile HM ve eşit oranda B grubu hisseler ile sistemde faaliyet gösterme izni alan emeklilik şirketleri olan EGM, BES in güvenli, etkin ve şeffaf bir şekilde işletilmesini sağlamak, katılımcıların hak ve menfaatlerini korumak, denetleyici kamu otoritelerinin karar almasına yardımcı olmak ve kamuoyunu sağlıklı bir şekilde bilgilendirmek adına gerekli verileri sağlamak amacıyla faaliyette bulunmaktadır. (Ekodialog, 2005) EGM, kamuoyunun ve katılımcıların bilgilendirilmesi amacıyla emeklilik şirketi faaliyetlerinin günlük olarak elektronik ortamda gözetimi ve yetkili kamu otoritelerine raporlanması, emeklilik şirketince gerçekleştirilen her türlü işlem sonucunda oluşan bilgilerin konsolidasyonu, ve benzeri konularda gelen taleplerin karşılanması, sistemin güvenli bir ortamda işletilmesi, sorunla karşılaşılması halinde kamusal otoritenin zamanında müdahalesine olanak sağlayacak veri tabanı oluşturulması ve sistemin analitik olarak incelenmesini gerçekleştirmektedir Bireysel Emeklilik Aracıları HM bünyesindeki Bireysel Emeklilik Aracıları Sicili (BEAS) ne kaydolmak zorunda olan, herhangi bir emeklilik şirketine bağlı olmadan, bir sözleşmeye dayanarak, emeklilik şirketinin emeklilik sözleşmelerine aracılık eden veya bunları emeklilik şirketi adına yapan gerçek ve tüzel kişilerdir. Dört yıllık fakülte, yüksek okul veya iki yıllık meslek yüksek okullarının bankacılık ve sigortacılık programlarından mezun olmak, yazılı sınavda başarılı olmak, müflis veya konkordato ilan etmemiş olmak, bireysel emeklilik yada sigortacılık mevzuatına aykırı fiillerinden dolayı hapis yada birden fazla ağır para cezası ile cezalandırılmamış olmak, yüz kızartıcı suçlar ile kaçakçılık suçları, resmi ihale ile alım-satımlara fesat karıştırmamış olmak, kara para aklanması 5 ( 85

95 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science veya devlet sırlarını ifşa etme, vergi kaçakçılığı portföy yönetim sözleşmesi de emeklilik şirketi veya vergi kaçakçılığına GÜMRÜK teşebbüste VERGĠSĠ bulunmaktan dolayı kesinleşmiş mahkumiyet ĠDARĠ AġAMADA kararı ÇÖZÜM böylece YOLLARI emeklilik yatırım fonlarının profesyonel UYUġMAZLIKLARININ ile portföy yönetim şirketi arasında yapılmakta bulunmamak, karşılıksız ADMINISTRATIVE çek keşide etmek SOLUTIONS gibi portföy TO DISPUTES yöneticileri OVER tarafından yönetilmesi sağlanmaktadır. (Orhon, 203) meslek şeref ve haysiyetine aykırı davranışlarda olmamak, adına bireysel emeklilik aracılığı CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Sistemin işleyişi 3 şu şekilde olmaktadır; yapacağı şirketin ürünlerinin eğitimlerini almış 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü olmak gibi bireysel emeklilik aracılarının sahip olması gereken nitelikler ile şartları, kuruluş ve Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to faaliyet aşamaları, faaliyette bulunamayacakları işler, kayıt düzenleri ve tutacakları defterler ile başkaca diğer hususlara dair esas ve kaideler HM tarafından düzenlenmektedir. (Orhon, 203).4.Bireysel Emeklilik Sisteminin İşleyişi 4632 sayılı Kanun ve buna bağlı olarak çıkarılan yönetmelikler BES in işleyiş esaslarını düzenlemektedir. Rekabet ortamını geliştirici, hizmet kalitesini artırıcı hükümlerin yanısıra bireylerin korunmasını sağlayan hükümlerin getirilmesine de özen gösterilmiştir. Kuruluş iznini HM den alan emeklilik şirketi, katılımcılardan katılım paylarının tahsili, emekli olan katılımcılara emeklilik ödemelerinin yapılması gibi büyük ölçüde yönetim ve koordinasyona dayalı hizmetlere aracılık etmektedir. Devletin BES in işleyişinde üstlendiği rol, formel kurallar çerçevesinde şeffaf ve güvenilir çalışan bir piyasa için yasal zemini oluşturmak ve bu piyasanın kontrol ve denetimiyle ilgilenmekten ibaret bulunmaktadır. Emeklilik sözleşmesi sistemin temel unsuru olup, katılımcı ile emeklilik şirketi arasında imzalanmakta,. Kişi öncelikle HM tarafından faaliyet ruhsatı verilmiş emeklilik şirketlerinden birine başvuruda bulunur. İşveren grup emeklilik sözleşmesi hariç bireysel sözleşme ve gruba bağlı bireysel sözleşme bireysel emeklilik şirketi aracısı ile karşı karşıya gelinmeksizin şirketin internet sitesi, çağrı merkezi veya şirket tarafından yetki verilen çağrı merkezi aracılığıyla düzenlenebilir. Kişi emekliliğe yönelik beklentileri, gelir düzeyi ve yaşına uygun bir emeklilik plan teklifi doğrultusunda şirket tarafından bilgilendirilerek, sisteme giriş kararında etkili olabilecek konularda aydınlatılır. Bireysel emeklilik sözleşmesi bireysel olarak katılımcı ile emeklilik şirketi arasında düzenlenebileceği gibi, bir istihdam ilişkisine dayalı yada katılımcı menfaatine olarak katkı tutarlarını ödeyen bir sponsor kuruluş ile emeklilik şirketi arasında imzalanan İşveren Grup Emeklilik Sözleşmesi ve emeklilik şirketi ile katılımcının sözleşmenin tarafları olarak yer aldığı ancak katılımcının bir gruba bağlı olarak grup emeklilik planı dahilinde Gruba Bağlı Bireysel Emeklilik Sözleşmesi şeklinde de olabilir. 6 6 ( 86

96 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science azami bir limit bulunmaktadır. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 2.Bireysel emeklilik aracısı tarafından düzenlenen aylık 00 TL katkı payı ödeyen birey için her ay sözleşmelerde katılımcı GÜMRÜK adayı, VERGĠSĠ giriş bilgi UYUġMAZLIKLARININ Devlet Katkısı olarak 25 TL yatırılmaktadır. 7 formu, emeklilik planı, plan içeriğinde ĠDARĠ AġAMADA sunulan ÇÖZÜM YOLLARI Bireysel emeklilik sözleşmesini imzalayıp BES fonlar, kesinti tutar ve ADMINISTRATIVE oranları, katkı payı SOLUTIONS tutarı TO DISPUTES OVER hesabına katkı payı ödeyen katılımcı devlet ve sözleşmenin taraflarına dair bilgilerin CUSTOM de yer DUTIES katkısı alabilmeye hak kazanmaktadır. EGM aldığı teklif formunda gerekli bilgileri doldurup Selin KILINÇ 2, Hatice tarafından YURTSEVER devlet 3 katkı paylarının, katılımcının imzalar. Emeklilik şirketinin internet sitesi, çağrı 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali nam Hukuk ve Programı hesabına Yüksek Lisans ayrı Öğrencisi bir hesapta ve ödediği merkezi veya şirket tarafından 3 yetki Celal Bayar verilen Üniversitesi çağrı Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü tutarın yüzde 25 i şeklinde yatırılıp yatırılmadığı merkezince düzenlenen sözleşmelerde katılımcının düzenli olarak takip ve kontrol edilmektedir. 00 sisteme, sözleşmeye ve plana dair tüm bilgilerin TL ödeyen bir katılımcının aylık birikimi devlet kendisine anlatıldığına dair onayı, elektronik imzası katkısı ile beraber 25TL ye yükselmektedir. veya çağrı merkezini teyit etmesi ile gerçekleşir. Katılımcı risk, getiri beklentisine göre bu tutarı 3.Emeklilik sözleşmesi, 60 günlük cayma hakkı tercih ettiği fonlarda değerlendirebilmektedir. kullanılmadığı ve şirket tarafından da red edilmediği Mevzuatta katılımcının ödeyeceği katkı payı için takdirde, katkı payı tutarının şirket hesaplarına bir üst limit bulunmamakla birlikte, hak kazanılacak devlet katkısı için bir yıl içerisinde yıllık yatırıldığını takip eden iki işgünü içinde başlar. brüt asgari ücretin yüzde 25 i ile sınırlandırılan Katılımcı cayma hakkını kullandığında ise, bilgisi şirkete ulaştığında fon toplam gider kesintisi yapılarak yatırılan katkı payı varsa gelirleriyle beraber 0 işgünü içinde iade edilir. 4.Emeklilik sözleşmesi, 60 günlük cayma hakkı süresi bittikten sonra imza tarihi itibariyle yürürlüğe girer. 0 işgünü içinde katılımcının adresine gönderilir. Emeklilik süresinin hesaplanması veya devlet katkısına hak kazanabilmesinde emeklilik sözleşmesinin yürürlüğe girdiği tarih dikkate alınır. Devlet Ocak 203 tarihinden itibaren BES e katılımı özendirmek ve teşvik etmek amacıyla, katılımcının bireysel emeklilik hesabına ödediği katkı payının yüzde 25 ine karşılık gelen tutarı katılımcı nam ve hesabına yatırmaktadır. Böylece Mevzuat uyarınca, emeklilik şirketlerinin devlet katkısı tutarlarını yatırıma yönlendirebilmesi için Devlet Katkısı Fonu kurmaları gerekmektedir. Fon un nasıl değerlendirileceğine HM karar vermektedir. Fon un yüzde 75 i Müsteşarlıkça TL olarak ihraç edilen gelir ortaklığı veya kira sertifikası gibi borçlanma araçları kalan yüzde 25 i de diğer yatırım araçlarında değerlendirilmektedir. Ocak 203 tarihinden itibaren yürürlüğe giren devlet katkısı uygulaması, 0 yıllık zaman dilimini geride bırakan BES in belirli bir hacme kavuşmasını sağlamıştır. (Özdağ, 203) 7 ( ) 87

97 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science BES e Ocak 203 den önce giriş yapmış her ay için 2TL yi geçmeyecek ek yönetim gider olanlarında devlet katkısı GÜMRÜK uygulamasından VERGĠSĠ yararlanabilmesi için, Ocak 203 den ĠDARĠ AġAMADA itibaren ÇÖZÜM şirketi YOLLARI günlük en fazla yüz binde 3, yüz binde 5,25 UYUġMAZLIKLARININ kesintisi tahsil hakkı bulunmaktadır. Emeklilik 3 yıl süreyle sistemde ADMINISTRATIVE kalmaları gerekmektedir. SOLUTIONS ve yüz TO binde DISPUTES 6,25 olarak OVER 3 farklı fon grubu esas Sistemde bulundukları toplam süre hesaplanırken CUSTOM DUTIES alınarak emeklilik yatırım fonlarına dair giderler Ocak 203 tarihi baz alınarak; için fon hesabından kesinti yapabilmektedir. 9 Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 a)bes de 3-6 yıl arasında bulunanlara yıl, 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü b)6-0 yıl arasında bulunan katılımcılara 2 yıl, c) 0 yıldan fazla bulunan katılımcılara ise 3 vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan ödemesi an indirect tariff gerekmektedir. on expenditures, custom duties Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to yıl eklenecek ve katılımcıların devlet katkısına hak kazanma sürelerinin azalması sağlanacaktır. 8 5.Emeklilik şirketi, katılımcı sisteme katıldığında kendisinden alabileceği giriş aidatını rekabet kuralları gereğince tahsil etmeyip ertelemektedir. Katılımcı 3 yıldan önce sistemden çıkarsa sözleşmenin imzalandığı tarihteki brüt asgari ücretin yüzde 75 i, 3-6 yıl arasında yüzde 50 si, 6-0 yıl arasında yüzde 25 i olarak tahsil edilebilmektedir. Ertelenmiş giriş aidatının tahsil edilmemesi için vefat, maluliyet, emekliliğe hak kazanma veya sistemde 0 yıl kalınma şartlarından birinin gerçekleşmesi gerekir. 6.Katılımcının bireysel emeklilik hesabına yatırılan katkı payları üzerinden şirketin azami yüzde 2 yönetim gider kesintisi yapma yetkisi vardır. Sözleşme süresince katılımcı katkı payı ödemesine ara verdiği takdirde, katkı payının yatırılması gereken tarih üzerinden üç ay geçtiğinde şirket, 8 ( 7&submenuheader=0) Emekliliğe hak kazanılması için sürenin hesabında katkı payı ödenmeyen süre dikkate alınmamaktadır. Bu sürenin emeklilik hesabında dikkate alınabilmesi için katılımcının bulunduğu emeklilik planı çerçevesinde ara verilen döneme karşılık, işlem tarihindeki asgari katkı payı toplam tutarlarını 7. Sözleşme uyarınca açılan hesaba yatırılan katkı payları üzerinden varsa kesintiler düşüldükten sonra kalan tutar emeklilik şirketi tarafından, katılımcının risk/getiri beklentisine göre tercih ettiği emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilmektedir. Katılımcı fon dağılım oranını yılda azami 6 defa, emeklilik planını ise yılda azami 4 defa değiştirebilmektedir. Katılımcı dilerse sözleşme imzaladığı emeklilik şirketini de değiştirme hakkına sahiptir. Bunun için mevcut şirketinde asgari 2 yıl kalmış olması, bu şirkete de başka bir şirketten aktarımda bulunmuş ise bu süre yıl olarak hesaba katılmaktadır. Emeklilik yatırım fonları, hazine bonosu, devlet tahvili şeklinde kamu borçlanma araçları, özel sektör borçlanma araçları, ulusal yabancı ortaklık 9 ( 20 ( 7&submenuheader=0) 88

98 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science payları, türev araçlar repo/ters repo işlemleri, takdirde, sistemde kalma süresine göre devlet eurobond, altın hesabı, TL/YP GÜMRÜK mevduat, VERGĠSĠ kıymetli UYUġMAZLIKLARININ katkısı ve getirilerinin, asgari 3 yıldır sistemde madenler hesabı ve katılım hesabı ĠDARĠ şeklinde AġAMADA çok ÇÖZÜM ise yüzde YOLLARI 5 i, 6 yıl kalmışsa yüzde 35 i, 0 farklı alternatiflerde değerlendirilebilmektedir. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS yıldır TO sistemde DISPUTES ise yüzde OVER 60 ını, emekli olmuşsa ( CUSTOM DUTIES tamamını alabilmektedir &submenuheader=0) Selin KILINÇ 2, Hatice 2.Sisteme YURTSEVER giriş 3 tarihinden başlayıp 0 yıl sistemde Hukuk Programı kalan Yüksek 56 yaşını Lisans Öğrencisi tamamlayan katılımcı 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 8.Katılımcı herhangi 2 Celal bir Bayar fon Üniversitesi dağılımı Sosyal tercihinde Bilimler Ens. Mali bulunmadığında dahil olduğu plan çerçevesinde emekli olmaya hak kazanmaktadır. Emeklilik yer alan standart fonda birikimleri değerlendirilip, hakkını katılımcı dilediği takdirde ileri bir tarihe 4.Katılımcı emekliliğe hak kazandığı takdirde, emeklilik şirketi kendisine üç farklı ödeme al- miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, de subject erteleyebilmektedir. to customs which is based on those gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 hakkını procedures kazanabilmektedir. and practises of custom duties are tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret ternatifi assessment, sunabilmektedir. accrual and collecting are Bunlar; regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to uzman portföy yöneticilerince yatırıma yönlendirilmektedir. Katılımcılara sistemde ne kadar kazanç elde edeceğinin garantisi verilmemektedir. 9.Takasbank nezdinde açılan hesaplarda, fon portföyündeki varlıklar şirket varlıklarından ayrı olarak saklanmaktadır. Katılımcılar, Takasbank nezdindeki hesaplarına sanal ortamda şifreleriyle erişebilmektedir. 0.Şeffaf görüntünün devamı ve güvenliğin sağlanabilmesi için HM, SPK, EGM ve Takasbank ın yanı sıra bağımsız denetim şirketi tarafından da BES sürekli denetlenmektedir. Kontrol mekanizması emeklilik şirketlerinin faaliyetlerinin HM ce, fonlar ve portföy yönetici faaliyetlerinin SPK ca denetlenmesi, fonların ise hesap ve işlemlerinin yılda asgari bir defa bağımsız dış denetim şirketi tarafından kontrolünü şeklinde olmaktadır. 2.Gönüllülük esasına dayanan, katılımcının dilediğinde birikimlerini alarak çıkmasına izin veren sistemden emekli olmadan ayrılındığı 2 ( 3.Birden fazla emeklilik sözleşmesi olan katılımcının, emekliliğe hak kazanabilmesi için en az birinden mevzuat gereğini yerine getirmesi veya tüm sözleşmelerini birleştirerek emeklilik a)bes hesabındaki birikimin tamamı veya bir kısmının kendisine ödenmesini isteyebilir. b)yapılacak sözleşmeyle birikimlerin bir kısmı ya da tamamını yıllık gelir sigortasına aktarıp belirli bir süreliğine veya ömür boyu maaş bağlanması talebinde bulunabilir. c)bunların dışında, yapılan geri ödeme planı doğrultusunda birikimlerini şirketten kısım kısım almayı da talep edebilir ( 7&submenuheader=0) 23 ( 89

99 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science 5.Sözleşme süresi içinde birikimlerini alarak c)hisse, diğer fonlar için günlük yüz binde 6.25 sistemden ayrılmayı talep eden GÜMRÜK katılımcı VERGĠSĠ kazanç UYUġMAZLIKLARININ olup, yıllık yüzde 2.28, tutarına göre hesaplanan stopaj ĠDARĠ kesintisine AġAMADA tabi ÇÖZÜM YOLLARI 7. Katılımcı, planda tanımlı asgari katkı payından olmaktadır. Sistemden ADMINISTRATIVE emekli olup ayrılırsa SOLUTIONS kesinti oranı yüzde 5, sisteme 0 yıl süreyle CUSTOM katkı DUTIES bilmektedir. Bu amaçla şirketin çağrı merkezine, TO DISPUTES OVER az olmamak üzere katkı payı tutarını değiştire- payı ödemekle birlikte 56 yaşını tamamlamadan Selin KILINÇ 2, Hatice sanal YURTSEVER ortamda katılımcı 3 adına oluşturulan güvenli ayrılırsa yüzde 0, 2 sistemde Celal Bayar Üniversitesi 0 yıldan Sosyal az kalmışsa Bilimler Ens. Mali sayfadan, Hukuk Programı yazılı Yüksek olarak Lisans şirkete Öğrencisi değişiklik yapılması 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü yüzde 5 olarak uygulanır. Kesinti işlemi ise, istenen tarihten asgari 2 işgünü önce başvurması katkı payları ve devlet katkısı anapara tutarından gerekmektedir. 24 Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm (Özdağ, customs duties 203) has a different form from the değil getirileri üzerinden yapılmaktadır. ( ubmenuheader=0) 6. 9 Kasım 202 tarih, sayılı RG de yayınlanan BES Hakkında Yönetmelik te HM Fon türlerine göre emeklilik şirketince alınacak toplam gider kesintisi oranlarını düzenlemiştir. Fon toplam gider kesintisi olarak fon işletim giderleri, bağımsız denetim ücretleri ve yatırım yapılan fonların aracılık komisyonları şeklindeki tüm giderler ifade edilmekte olup; fon net varlık değeri üzerinden hesaplanan gider ve kesintilerin toplamı belirtilen fon türü için azami sınırı aşamaz maddesi getirilmiştir. Fon türlerine göre bu kesinti oranları şöyledir; a)para piyasasına dair fonlar için günlük yüz binde 3 olup yıllık yüzde.09, b)kamu-özel sektör, uluslararası borçlanma araçları fonları, altın-kıymetli madenler, endeks fonları adına günlük yüz binde 5.25, yıllık azami yüzde.9, 8.Sistemde 0 yılını doldurup 56 yaşını tamamlamış katılımcılar, emekli olmaya hak kazanmaktadır. EGM tarafından yapılan çalışmaya göre, 203 yıl sonunda 7 bin 600 katılımcı emekliliğe hak kazanmıştır yılında bu sayının 400 bine ulaşması beklenmektedir. BES katılımcısı emekliliğe hak kazandığı takdirde, birikimini toplu olarak alabildiği gibi, aylık, üç aylık, altı aylık ve yıllık ödeme seçeneği tercihiyle programlı geri ödeme veya yıllık gelir sigortası şeklinde farklı alternatiflerden birinde karar kılabilmektedir. 2. İZMİR ve MANİSA İLLERİNDEKİ BES KATILIMCILARININ KARŞILAŞTIRILMASI BES e 2003 yılında emeklilik şirketinde 5 bin 245 katılımcı ve 5 milyon 692 bin 556 TL yatırıma yönlendirilen tutar ile başlanılmış, 203 yılına gelindiğinde 8 emeklilik şirketinde 4 milyon 53 bin 55 katılımcı ve 2 milyar 455 milyon 900 bin 238 TL yatırıma yönlendirilen 24 ( 7&submenuheader=0) 90

100 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science tutara ulaşılmıştır. Ancak fon tutarının yüzde 60 ı büyüme sağlanması beklenmektedir. Tasarruf sırasıyla Garanti Emeklilik GÜMRÜK ve Hayat, VERGĠSĠ Anadolu UYUġMAZLIKLARININ = sermaye hasıla katsayısı x kalkınma hızı Hayat Emeklilik, Avivasa Emeklilik ĠDARĠ AġAMADA ve Hayat ÇÖZÜM formülü YOLLARI dikkate alındığında Türkiye nin yüzde ile Allianz Yaşam ve ADMINISTRATIVE Emeklilik olmak üzere SOLUTIONS 7 büyüme TO DISPUTES hızına ulaşabilmesi OVER ve sürdürebilmesi 4 şirkette yoğunlaşmaktadır. Araştırmaya CUSTOM esas DUTIES için yüzde 3.5 düzeyinde yatırıma yönlendirebileceği YURTSEVER tasarrufa 3 (4.5 x %7=%3.5) ihtiyacı alınan 25 Nisan 204 tarihinde katılımcı sayısı 4 Selin KILINÇ 2, Hatice milyon 485 bin 89, yatırıma yönlendirilen tutar 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali bulunmaktadır. Hukuk Programı Yüksek BES Lisans gibi Öğrencisi uzun vadeli kaynak 22 milyar 987 milyon 9 bin TL dir. 3 Celal Bayar 25 Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü temin eden alanlarda yapılan düzenlemelerle kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, (Milliyet, duties are excluded 202) from this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Dünya Ekonomik Forumu (WFE) istatistiklerine göre, Küresel Rekabet Raporu nda döneminde yüzde 2.5 tasarruf oranı olan Türkiye nin, de yüzde 4.7 ye yükselmesi beklenmektedir. BES ve uzun vadeli mevduatlara teşvik edici düzenlemelerin getirilmesinin bu kayda değer gelişmeye yol açtığı belirtilen raporda, Ocak 203 de yürürlüğe giren BES de devlet katkısı desteğinin BES e katılımı yüzde 24.3, biriken fon tutarını da yüzde 20.6 oranında arttırdığı belirtilmiştir. (Yenişafak, 203) TÜİK Hanehalkı İşgücü İstatistiklerine göre 202 Şubat döneminde 23 milyon 338 bin kişi istihdam edilebiliyorken, 2 milyon 72 bin kişi işsiz durumdadır. Nüfus artışıyla da doğru orantılı olarak giderek artan genç nüfusa istihdam imkanları yaratılabilmesi için yatırım yapılması amacıyla tasarruflara gereksinim olmaktadır. Milli gelirin yüzde 4,5 i düzeyinde yatırım gerçekleştirilebilirse sermaye hasıla katsayısı 4.5 olarak kabul edilerek bu yatırım seviyesinde yüzde 25 ( milli gelirinin yaklaşık yüzde 6 sını tasarruf edebilen ülkemizde yüzde 5.5 dış kaynaklarla (yabancı sermaye ve kredi imkanları vb) temin edilmeye çalışılmaktadır. Ülke kalkınmasının mihenk taşının yatırıma yönderilebilen uzun vadeli tasarruflar olduğu tartışmasız bir gerçektir. 2..Araştırmanın Amacı, Kapsamı ve Yöntemi Kazançlarından tasarrufta bulunarak emeklilik dönemlerinde ilave gelir için İzmir ve Manisa illerinden BES e katılanların, sosyo-ekonomik niteliklerinin belirlenerek BES in bu illerde benimsenip benimsenmediğinin tespiti ve hedef kitlenin profilinin çizilebilmesi amaçlarına yönelik olan çalışmanın kapsamını Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. (AHE) nin katılımcıları oluşturmaktadır. Katılımcılara dair edinilen sosyal güvence, meslek, öğrenim, cinsiyet, medeni hal, katkı payı, pazarlama kanalı, ödeme periyodu, yaş gibi veriler, SPSS 3.0 for Windows istatistik yöntemiyle analiz edilerek belirtilen iller düzeyinde karşılaştırmaya 9

101 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science ve elde edilen sonuçlar sistemin bütünü açısından değerlendirilmeye çalışılmaktadır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Tablo 5: Analizde Katılımcılara İlişkin Kullanılan Bilgiler ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER İl Cinsiyt Öğrenim Medeni CUSTOM Hal DUTIES İzmir= Erkek= İlkokul= Selin KILINÇ Evli= 2, Hatice YURTSEVER Bağkur= 3 Özel= Ortaokul=2 SSK=2 Kendi işi=2 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Ev Hnımı=3 SGK Meslek Katkı PayıTL) 0-80= 8-00=2 Manisa=2 Kadın=2 Lise=3 Bekar=2 Yok=0 Kamu=4 0- eşyanın yer değiştirmesi Önlisans=4 nedeniyle, bu eşyanın from the Emekli movement of Öğrenci=5 commercial commodities 349=3 miktarı veya değeri üzerinden Lisans=5 alınan, ekonomik, subject San.=3 to customs which is based on those 350 sosyal ve mali fonksiyonlarının Y Lisans=6 yanında önemli bir commodities quantity and value. It is are a kind -749=4 of dış ticaret ve ekonomi politikası Doktora=7 aracı olan bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy 750 ve kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, +=5 as Pazarlma eşyanın Kanalı gümrüğe geldiği anda Ödeme bir defaya mahsus Katkı are collected only Kazanç(TL) once when commodities subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük Periyodu vergileri, Vergi PayıTL) to foreign trade arrive at the custom. According to Bireysel Direkt kanun kapsamı Satış= dışında tutulmuştur. Aylık= Bu nedenle, 0-80= duties are excluded 0-000= from this law. Therefore, Kurumsal gümrük Satış=2 vergilerinin usul ve 3Aylk=2 uygulama esasları procedures (düşük and gelir practises grb) of custom duties are ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük 00=2 Through this law, a systematization has been Acente=3işlemlerin sırasına göre 6Ayk= bir 3 sistematik 0- international trade 00 entering 2000=2 customs territories of Banka=4oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu 349=3 gibi Turkey and continuing (orta with gelir operation sequence. Diğer=5 gümrük vergisinde de zorunlu Yıllık=4 aşamalar olan 350 tarh, Like all other taxes, grb) compalsive levels such as tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret -749=4 assessment, accrual 200 and ve üstü=3 collecting are regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy (yüksek Anabilim Ministry gelir Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ 750 ve tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek grb) process Lisans of Tezinden disputes over Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm +=5 customs duties has a different form from the Tabloda araştırma kapsamındaki iller bazında sosyal güvence, meslek, cinsiyet, medeni hal, öğrenim, katkı payı tutarı, ödeme periyodu, pazarlama kanalı, aylık kazanç tutarları (kategorik) dağılım ve yüzdeleri ile gösterilmiştir. Yaş değişkeninin asgari ve azami değerleri ortalamalarıyla birlikte ele alınmıştır. Katılımcının katkı payı ile aylık kazanç tutarı değişkenleri kategorik hale getirilerek çapraz karşılaştırması yapılmıştır. 92

102 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Değişken İl Cinsiyet Öğrenim Meslek Tablo 6: Çapraz Karşılaştırma için Kullanılan Veriler GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Pazarlama YOLLARI Medeni hali Kanalı Sosyal güvence Meslek ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES Meslek OVER Cinsiyet Öğrenim Öğrenim CUSTOM DUTIES Cinsiyet Medeni hali Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Katkı payı Sosyal güvence Ödeme periyodu 2 Pazarlama Celal Bayar Üniversitesi Kanalı Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Kazanç Lisans Öğrencisi (kategorik) 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Ödeme periyodu Katkı payı Özet: Kazanç Gümrük (kategorik) vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın from Katkı the movement payı of İl commercial commodities miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject (kategorik) to customs which Meslek is based on those sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity and Öğrenim value. It is are a kind of dış ticaret Medeni ve ekonomi hali politikası aracı olan bir vergi tariff that is a foreign trade Cinsiyet and economic policy Sosyal güvence dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve fiscal functions. Since they Ödeme are not periyodu collected on kurumlar Meslek vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir regular basis like income Pazarlama tax and corporate Kanalı tax, as vergi Öğrenim türü olmadığından, dış ticarete konu olan an indirect tariff on expenditures, Kazanç (kategorik) custom duties eşyanın Ödeme gümrüğe periyodu geldiği anda bir defaya mahsus are collected only once when Sosyal commodities güvence subject Katkı payı Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu the second item of tax Medeni procedural hali law, custom kanun Pazarlama kapsamı dışında Kanalı tutulmuştur. Bu nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, gümrük Kazanç vergilerinin (kategorik) usul ve uygulama esasları 4458 procedures and practises of custom duties are ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük 3. BULGULAR Through this law, a systematization has been işlemlerin Sosyal güvence sırasına göre bir sistematik international trade entering customs territories of oluşturulmuştur. Medeni hali Diğer tüm vergilerde olduğu gibi 3..Araştırmanın Turkey and continuing with Bulguları operation sequence. Öğrenim Bakanlığı na Cinsiyeti bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu Ödeme çalıģma, Genel periyodu Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden Meslek disputes over Pazarlama Kanalı yapıya Kazanç sahiptir. (kategorik) Gümrük vergisi uyuşmazlıkları have to be resolved administratively in the first Kazanç (kategorik) Anahtar Medeni Kelimeler: hali Gümrük, Gümrük Vergisi, Disputes Gümrük Sosyal Uyuşmazlıkları güvence Cinsiyet Öğrenim Katkı payı Ödeme periyodu Pazarlama Kanalı 25 Nisan 204 tarihinde BES ülke genel toplamının adedi AHE katılımcısı olup araştırmaya esas alınan İzmir ilinde ve Manisa ilinde ise.738 kişinin AHE katılımcısı olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada İzmir ve Manisa illerinde AHE katılımcısı olan toplam 00 kişiye ait veriler esas alınmıştır. Örneklem olarak seçilenlerin ana kütlenin özelliklerini temsil edenler arasından olmasına özen gösterilerek, araştırma kapsamındaki 00 katılımcının 75 i İzmir, 25 i ise Manisa ilinden BES e dahil olanlar arasından seçilmiştir. 93

103 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Tablo 7: Elde Edilen Toplam Veriler 3...BES in İl Bazında Değerlendirmesi GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ Yüzde Araştırmaya esas AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI alınan illerden İzmir de TÜİK İller 00 Nüfus ve Konut Araştırmasına göre 3/2/203 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Medeni Hali 00 tarihinde 4 milyon 6 bin 74 kişi, Manisa ilinde CUSTOM DUTIES Meslek 00 ise milyon 359 bin 463 kişi yaşamaktadır. (T.C. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Pazarlama Kanalı 00 Manisa Valiliği, 204) (Kaya, 204) 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Cinsiyet 00 Tablo 8 de İzmir ve Manisa illerine dair toplam Ödeme Periyodu 00 Yaş 00 miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, almaktadır. subject to customs which is based on those Kazanç Tutarı dış ticaret ve ekonomi politikası 00 aracı olan bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy Öğrenimdolaylı bir vergi türü olan 00 gümrük vergisi, gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on Sosyal Güvenlik vergi türü olmadığından, 00 dış ticarete konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties sayılı Gümrük Yıllar Kanunu nda düzenlenmiştir. İzmir Bu Dğş.% kanun regulated Manisa by customs Dğş. law % numbered Bölgesine girişinden 2007başlayıp, eşyaya uygulanacak - created beginning with commodities - subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı hükümlerine Yüksek 200 Lisans uygun Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Selin KILINÇ 5.24tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek 6.39 process Lisans of Tezinden disputes over süreci, diğer vergilerde 20 oluşan süreçten farklı 4.22 bir process of other taxes Customs duty disputes öncelikle idari 202 aşamada çözümlenmek zorundadır place However, in the case of disputes not being uyuşmazlıklarda 203 yargı yoluna başvurulabilmektedir ( Gümrük (EGM Uyuşmazlıkları BES Yıllık Gelişim Raporlarından derlenmiştir. katılımcı sayıları ve yıllık değişim oranları yer Tablo 8: İzmir ve Manisa İlleri BES Katılımcıları ve Değişim Oranları (%)( ) 26 Araştırma kapsamındaki illerden İzmir de yılları arasında BES e dahil olan katılımcılar incelendiğinde, 202 yılı da dahil olmak üzere her yıl sisteme katılımın yüzde 7 nin altında kaldığı ancak 203 yılında yürürlüğe giren yüzde 25 tutarındaki devlet katkısının da etkisiyle yüzde 27.5 yeni katılımcının sisteme dahil olduğu izlenmektedir. BES e katılım yıllar itibariyle Manisa da, İzmir deki değişim yüzdesinden daha iyi bir görünüm sergilemekle birlikte yine devlet katkısının önemli bir sonucu olarak 203 yılında 94

104 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science sisteme yüzde 3.56 artışla yeni katılımcıların toplam devlet katkısı tutarının yüzde 83.4 ünü giriş yaptığı görülmektedir. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ kapsamaktadır. Bu sıralamada İzmir ili yüzde 7.9 ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI EGM nin hazırladığı BES 203 Gelişim Raporu nda devlet katkısı ödenen ilk 20 il sıralaması ile 6ncı sırada yerini almaktadır (EGM, 203). ile 3ncü sırada yer alırken, Manisa ili yüzde.2 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Tablo 9: Bireysel Emeklilik ve İller Bazında Dağılım Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 2 Celal İller Bayar Üniversitesi Frekans Sosyal Bilimler YüzdeEns. Mali Geçerli Hukuk Yüzde Programı Yüksek Toplam Lisans Yüzde Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Özet: İzmir Gümrük vergisi, 75 gümrüğe tabi olan 75 ticari Abstract: 75 Custom duty is a kind 75 of tariff arising miktarı Manisa veya değeri üzerinden 25 alınan, 25 ekonomik, subject 25 to customs which 00 is based on those dış ticaret Toplam ve ekonomi politikası 00 aracı olan 00 bir vergi tariff 00 that is a foreign trade and economic policy Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Araştırma kapsamındaki 00 katılımcının 75 i İzmir, 25 i Manisa ilinden katılımda bulunmaktadır. 200 yılında Türkiye de 8 ilin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre yapılan bir araştırmaya göre, İzmir 3ncü Manisa 25nci sırada yerini almıştır. (Yıldız vd, 200) 202 yılında aynı kapsamda yapılan bir araştırmaya göre ise İzmir 3ncü sıradaki yerini korumaya devam etmiş, Manisa ili ise seviye atlayarak 25nci sıradan 23ncü sıraya yükselmiştir (Albayrak, 203) Kalkınma Bakanlığı tarafından yapılan bir başka araştırmaya göre ise, Manisa ili kişi başına düşen ihracat tutarı ve patent sayısı bakımından sanayi alanındaki gelişim düzeyini diğer alanlara da yansıtamayan bir il görünümündedir. Sosyoekonomik gelişmenin yakalanıp sürdürülebilmesi için eğitim altyapısının geliştirilerek, sürdürülebilir bir ivme kazanması önem arz etmektedir. (Aktifhaber, 203) Eğitim, sağlık hizmetleri, sanayileşme düzeyi, işgücü kompozisyonu, altyapı olanakları, gelir düzeyinin nüfusun gereksinimlerini karşılamadaki üstünlüğü, kadınların işgücüne katılımı ve okuma yazma oranları, banka sayısı, nüfusun banka ürünlerinden yararlanması, ulaşım olanakları gibi birçok farklı değişken dikkate alınarak hazırlanan sosyo-ekonomik kalkınmışlık düzeyini ifade eden göstergeler, İzmir ilinin Manisa iline göre daha gelişmiş durumda olduğunu ortaya koymaktadır. 202 yılı TÜİK verileriyle Manisa ili yüzde 53,4 istihdam oranı ile İzmir ilinden (yüzde 45,3) daha iyi bir konumdadır. Organize sanayi bölgeleri ile Türkiye sıralamasında sanayileşmede ön sıralarda yerini alan ve ihracat hacmi ile kişi başına düşen ihracat tutarı, patent sayısı bakımından İzmir den daha iyi görüntü veren ancak bu alandaki başarısını sosyo-ekonomik gelişmesini yukarılara taşıyacak diğer alanlara da yansıtamayan Manisa ilinde yaşayan bireyler kazançlarını temel ihtiyaçlarına 95

105 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science ancak yettirebildiklerinden gelecek kaygısıyla çıkmaktadır. Eğitim, kültür düzeyi ve gelir seviyesi bakımından Manisa iline göre daha iyi uzun vadeli bir yatırıma kaynak GÜMRÜK ayırma VERGĠSĠ önceliğini UYUġMAZLIKLARININ taşımamaktadır. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM konumda YOLLARI olan İzmir ilinde ise 203 yılında BES e ADMINISTRATIVE SOLUTIONS katılanların TO DISPUTES toplam OVER il nüfusuna oranı yüzde 7.82 Sonuç itibariyle Tablo.8 de verilen 203 yıl sonu BES e katılanlar toplam il nüfusuna oranlandığında Manisa ilinde yüzde 4.52 katılım Selin ortaya KILINÇ 2, Hatice 3..2.Bireysel YURTSEVEREmeklilik 3 ve CUSTOM DUTIES düzeyindedir. Gelir 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Tablo 0:Bireysel Emeklilik ve Kazanç Durumu KznDr Frekans Yüzde Geçerli Toplam miktarı veya değeri üzerinden (Frequency) alınan, ekonomik, (Percent) subject to customs % (Valid which is based % on (Cum. those sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity Percent) and value. It is Percent) are a kind of türüdür. Düşük Aynı zamanda harcamalar 48üzerinden alınan 48,0instrument in addition 48,0to its economic, social 48,0and kurumlar Orta vergisi gibi belirli aralıklarla 4 alınan bir 4,0regular basis like 4,0 income tax and corporate 62,0 tax, as eşyanın Yüksek gümrüğe geldiği anda bir 38defaya mahsus 38,0are collected only 38,3 once when commodities 00,0 subject Usul Toplam Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine 00 göre bu 00,0 the second item 00,0 of tax procedural law, custom oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi gösterdikleri Turkey and continuing sonucuna with operation varılmıştır. sequence. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Araştırma kapsamındaki toplam 00 katılımcının yüzde 48 i düşük, yüzde 38 i yüksek, yüzde 4 ü ise orta gelir grubunda kazanç elde etmektedir. Tablo 0 a göre düşük gelir grubundaki katılımcılar orta ve yüksek gelir grubuna göre BES e daha fazla önem vermektedir. Düşük gelir grubundaki katılımcılara bakıldığında bir kısmının işveren grup emeklilik sözleşmesi sahibi olduğu ve katkı tutarlarının kendilerine sponsor olan işveren tarafından yatırıldığı, bir kısmının da kendilerinin BES sözleşmeleri olduğu saptanmıştır. Bu noktadan hareketle, devlet katkısının 203 yıl başından itibaren devreye girmesiyle, orta ve yüksek gelirli katılımcılara göre daha fazla gelecek kaygısı taşıyan düşük gelir seviyesindeki katılımcıların, temel ihtiyaçlarını tam da karşılayamadığı halde emeklilik günlerinin kaygısıyla az da olsa tasarrufta bulunmaya veya işveren grup emeklilik sözleşmesi yapan işyerlerinde çalışmaya gayret BES e yüzde 4 oranıyla en alt sırada katılımda bulunan orta gelir grubundakilerin durumunu, kazançları çok yüksek olmasa da bugünlerini refah içinde günlük harcamalarından kısmadan geçirdikleri ve gelecek endişesi taşıyarak tasarruf etme bilincinde olmadıkları şeklinde yorumlamak mümkündür. Yüksek gelir grubundakiler ise BES e yüzde 38 ile ikinci sırada katılmakta, refah düzeylerini emeklilik dönemlerinde de sürdürmek amacıyla tasarrufta bulunmaktadırlar. Bu grupta yer alan katılımcıların finansal piyasaları takip edip bireysel emeklilik hesabına dair fonları sanal ortamda 96

106 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science takip ve izlemeye çalışmaları da sisteme olan Bireysel Emeklilik ve Cinsiyet ilgilerini arttırmaktadır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Tablo :Bireysel Emeklilik ve Cinsiyet ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Cinsiyet Frekans CUSTOM Yüzde DUTIES Geçerli Yüzde (Frequency) (Percent) (Valid Percent) Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Toplam Yüzde (Cumulative Percent) Erkek Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Kadın ,0 Toplam Özet: Gümrük vergisi, 00 gümrüğe tabi olan 00,0 ticari Abstract: Custom 00,0 duty is a kind of tariff arising Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Araştırma kapsamındaki 00 kişinin 52 si erkek, 48 i kadınlardan oluşturmaktadır. EGM nin hazırladığı 203 Yılı Gelişme Raporu nda katılımcıların cinsiyetine göre ödenen devlet katkısı tutarının oransal dağılımına bakıldığında; erkeklerin yüzde 56,4, kadınların ise yüzde 43,5 düzeyinde olduğu emeklilik yatırım fonu büyüklüğünde ise erkeklerin yüzde 58, kadınların yüzde 42 oranında olduğu görülmektedir. TÜİK in yaptığı araştırma sonuçları incelediğinde; 20 yılında erkeklerin işgücüne katılım oranı yüzde 69.2, kadınların işgücüne katılımı yüzde 25.9 dur. 202 yılında TÜİK il bazında temel işgücü göstergeleri incelendiğinde Türkiye de işgücüne katılım oranı yüzde 50 iken bu oran Manisa ilinde yüzde 55.8 İzmir ilinde ise yüzde 53.2 dir. 203 yılı istatistikleri incelendiğinde ise Türkiye de kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 30.8 iken; İzmir de 30.5 Manisa da 25.3şeklinde gerçekleşmiştir. ( Kadınların eğitim düzeyinin erkeklere göre daha düşük olması, her eğitim seviyesindeki kadınların işgücüne katılımlarının düşüklüğü yanı sıra işgücüne düşük katılım gösteren niteliksiz kadınların toplum genelindeki payının yüksekliği Türkiye de işgücüne katılım oranında kadınların payını aşağı çekmektedir. Kültürel değerlerin ne ölçüde kadınların işgücüne katılımını olumsuz etkilediğine dair ulaşılabilen akademik veri bulunmamakla birlikte, toplumsal cinsiyet rolleri ve bu rolleri baz alan işbölümünü içeren kültürel değerlerin etkisiyle kadınların işgücüne katılımı erkeklere nazaran az olmaktadır. Kadının işgücüne katılımında ortaya çıkan farkların yüzde 70 gibi büyük bir oranla eğitim dışı faktörlerden kaynaklandığı ve işgücüne katılım noktasında kültürel ve kurumsal değerlerin kadınlar üzerinde etkili olduğu sonucuna varılmaktadır. (Germir, 202:64,66) Kadınlar doğaları gereği ellerindekinin tamamını harcamayıp bir kısmını kenara ayırma, geleceğe dönük birikim de bulunma düşünce ve gayretinde olsalar dahi erkekler kadınlara göre yaklaşık üç katı oranında işgücüne katılım gösterdiklerinden ve ev hanımı statüsünde olanların eşlerinin ver- 97

107 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science diği ile birikimde bulunabilmesi gibi faktörler, Bireysel Emeklilik ve Meslekler cinsiyete göre BES de erkekleri GÜMRÜK daha iyi VERGĠSĠ konuma UYUġMAZLIKLARININ taşımaktadır. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Mesleklr ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Tablo 2:Bireysel Emeklilik ve Meslekler CUSTOM DUTIES Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde (Frequency) Selin KILINÇ (Percent) 2, Hatice Geçrli YURTSEVER %(Valid 3 Topl.%(Cum. Prcnt) Prcnt) 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Özel Kendi Özet: İşi Gümrük vergisi, 26 gümrüğe tabi olan ticari 26 Abstract: Custom 26 duty is a kind of tariff 56 arising Ev Hanımı Kamu Öğrenci vergi türü olmadığından, 8dış ticarete konu olan 8 an indirect tariff 8 on expenditures, custom 00,0 duties Toplam olmak üzere alınmaktadır. 00 Gümrük vergileri, 00,0 Vergi to foreign trade 00,0 arrive at the custom. According to Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak değerlerde created beginning sonuçlanmaktadır. with commodities subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to BES e katılımda bulunmuş 00 kişinin 8 i öğrenci, 5 i kamu görevlisi, 2 i ev hanımı, 26 sı kendi işinde çalışan, 30 unun ise özel sektörde çalışmakta olduğu ve katılımcıların yüzde 30 oranında gerçek veya tüzel bir kişiliğe bağlı olarak çalışan, yüzde 26 kendi işine sahip, yüzde 2 ev hanımı, yüzde 5 kamuda çalışan, yüzde 8 öğrenci şeklinde dağılım gösterdiği Tablo.2 den anlaşılmaktadır. BES e en fazla katılımda bulunanların özel sektör çalışanları olduğu görülmektedir. Oldukça rekabetçi bir özellik arz eden bu ortamda yıpranma payı diğerlerine göre daha yüksektir. Özel sektörde çalışanların iş garantisi kamu sektörüne göre daha düşüktür. Geleceklerini bir nebze olsun garanti altına almak özellikle bu sektörde çalışanlar için daha büyük bir önem arz ettiğinden, BES e katılım yüzdeleri de diğer sektörlere göre daha yüksek Araştırma kapsamında kendi işinde çalışan kişilerin BES e katılımda ikinci sırayı aldığı görülmektedir. Sosyo-ekonomik durumları diğer katılımcı gruplarına nazaran daha yüksek seviyede olan bu kitle, daha ziyade ticaret erbabı olarak her zaman basiretli davranmayı ilke edindiklerinden refah seviyelerinin ileride de devamı, yatırım alışkanlıklarından dolayı finansal piyasaları takipleri ile yatırım araçları içinde emeklilik fonlarında sağlanan olumlu gelişmeyi gözlemlemiş olmaları gerekçeleri başta olmak üzere bu seviyeye yerleşmiştir. Araştırmada üçüncü sıraya yerleşen ev hanımları ekonomik özgürlükleri olmadığından kendilerini 98

108 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science korumasız ve güvence yoksunu hissetmekte, Araştırma kapsamında beşinci grup olarak yer geleceğe dair bu endişelerini GÜMRÜK biraz olsun VERGĠSĠ aşabilmek için eşlerini ikna ederek aldıkları ĠDARĠ AġAMADA katkı payı ÇÖZÜM YOLLARI UYUġMAZLIKLARININ alan öğrenciler, toplam içinde oransal olarak son sırada bulunmakla birlikte genç yaşta ya ailelerinin tutarı veya mutfak masraflarından ADMINISTRATIVE biriktirerek SOLUTIONS TO DISPUTES OVER verdiği harçlıktan tasarruf etme ya da part-time ayırdıkları tutarlardan oluşmaktadır. CUSTOM DUTIES çalıştıkları işlerden elde ettikleri kazançların Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Araştırma dahilindeki gruplar içinde kazançları 3 tamamını tüketmeyerek tasarruf bilincine sahip, yüksek olmasa da devletin sağladığı 3 Celal Bayar sosyal Üniversitesi gü-salihlvence mantığından dolayı kendilerini diğerlerine MYO, DıĢ Ticaret Bölümü geleceğe yönelik biriktirmek amacıyla BES e göre daha güvende hisseden kamu çalışanları katılmışlardır. Böylece sistemden emekli olmak vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan toplu an indirect tutara tariff da on expenditures, ulaşabileceklerdir. custom duties sayılı Gümrük Kanunu nda Tablo düzenlenmiştir. 3:Bireysel Bu kanun Emeklilik regulated ve by Öğrenim customs law numbered Öğrenim işlemlerin sırasına Frekans göre bir sistematik Yüzde international Geçerli trade entering customs Toplam territories Yüzde of Düzeyi oluşturulmuştur. Diğer (Frequency) tüm vergilerde olduğu (Percent) gibi Turkey Yüzde and continuing (Valid with operation (Cumulative sequence. tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret assessment, Percent) accrual and collecting Percent) are regulated İlkokul Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar 4Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler 4 Enstitüsü Customs Maliye and Economy 4 Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk 4 to Ortaokul Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan 6 uyuşmazlıkların çözüm 6 customs duties 6 has a different form from 20 the Lise/Meslek yapıya sahiptir. Gümrük 28vergisi uyuşmazlıkları 28 have to be resolved 28 administratively in 48 the first öncelikle L. idari aşamada çözümlenmek zorundadır. place. However, in the case of disputes not being Ön uyuşmazlıklarda lisans/ yargı yoluna 6başvurulabilmektedir Anahtar MYO Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Disputes Üniversite/ Y.O. dördüncü sırada yer almaktadır. Ayrıca kamudan emekli olunduğunda emekli sandığından maaş alan emeklilerin SSK ve Bağ-Kur emeklilerine göre daha iyi durumda olması da kamu çalışanlarının BES e katılımını etkilemektedir. için gerekli olan 56 yaşına geldiklerinde yaklaşık otuz sene birikimde bulunmuş olarak önemli bir Bireysel Emeklilik ve Öğrenim Yüksek Lisans Doktora ,0 Toplam 00 00,0 00,0 Tablo 3 de araştırma kapsamında BES e katılan toplam 00 kişinin öğrenim gruplarına göre dağılımı görülmektedir. Katılımcıların 4 ü ilkokul, 6 sı ortaokul, 28 i lise/meslek lisesi, 99

109 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science 6 sı ön lisans/iki yıllık meslek yüksekokulu, 40 ı rının en iyi yatırım aracı olarak devlet katkısının GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ üniversite/4 yıllık yüksekokul, 4 ü yüksek lisans da yürürlüğe girmesiyle BES i görmelerinden ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ve 2 si de doktora seviyesindedir. kaynaklanan katılım fazlalığı dikkat çekmektedir. TO Yüksek DISPUTES Lisans OVER ve doktora seviyesindeki ADMINISTRATIVE SOLUTIONS Sigortalılık bilinci esasında eğitim& öğrenim seviyesiyle doğru orantılıdır. Bu seviye yükseldikçe CUSTOM DUTIES katılımcılar ise portföylerini bir aracıya ihtiyaç Selin KILINÇ 2, Hatice duymadan YURTSEVER kendileri 3 yönetmek istediğinden düşük katılımın da arttığı, özellikle üniversite mezunla- oranda katılım göstermişlerdir. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Tablo 4:Bireysel Emeklilik ve Emeklilik Şirketindeki Toplam Katılımcıların İller Açısından eşyanın Öğrenim yer değiştirmesi Durumlarına nedeniyle, bu Göre eşyanın BES from Sözleşmelerinin the movement of commercial Dağılımı commodities dış ticaret ve ekonomi İl politikası aracı Eğitim olan bir Durumu vergi tariff Sözleşme that is a foreign trade Oranı(%) and economic policy türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument Adeti in addition to its economic, social and kurumlar vergisi İzmir gibi belirli aralıklarla İlkokul alınan bir regular basis 850 like income tax and.2corporate tax, as eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya Ortaokul mahsus are collected 2.62 only once when 3.77 commodities subject Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine Lise/Meslek göre bu L. the second item of tax procedural 7.05 law, custom gümrük vergilerinin usul ve uygulama Ön esasları lisans/myo 4458 procedures 993 and practises of.4 custom duties are ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Üniversite/Y.O. Gümrük Through this law, a systematization 56.4 has been işlemlerin sırasına göre bir Yüksek sistematik Lisans international 264trade entering customs 0.38 territories of gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar Doktora olan tarh, Like all other 47 taxes, compalsive 0.2 levels such as Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi Bilinmiyor by General tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü 8.74 Directorate of Maliye Anabilim 2.56 Customs as a part of Customs and Economy Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. İzmir Toplamı vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the süreci, diğer Manisa vergilerde oluşan süreçten İlkokul farklı bir process of 98 other taxes. Customs 0,29 duty disputes Ortaokul 450 0,65 Lise/Meslek L Ön lisans/myo Manisa Toplamı Üniversite/Y.O Yüksek Lisans 22 0,8 Doktora Bilinmiyor Genel Toplam %00 00

110 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science AHE A.Ş. ile emeklilik sözleşmesi imzalayarak İzmir de lise/meslek lisesi mezunlarının Manisa BES e katılımda bulunanların, GÜMRÜK araştırma VERGĠSĠ kapsamındaki illerde 25 Nisan 204 ĠDARĠ tarihi AġAMADA itibariyle ÇÖZÜM YOLLARI UYUġMAZLIKLARININ ilinde ise ön lisans/2 yıllık meslek yüksekokulu mezunlarının ikici sırada yerlerini aldığı tespit öğrenim durumları dikkate ADMINISTRATIVE alınarak dağılımlarını SOLUTIONS TO DISPUTES OVER edilmiştir. gösteren Tablo.4 te de görüldüğü üzere, Tablo.3 CUSTOM DUTIES ile örtüşen bir şekilde üniversite mezunlarının Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Bireysel 3 Emeklilik ve Katılımcıların her iki ilde de daha fazla katılımda bulunduğu, Medeni Hali 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Tablo5:Bireysel Emeklilik -Medeni Hal Medeni miktarı veya değeri Frekans üzerinden alınan, Yüzde ekonomik, subject Geçerli to Yüzde customs which is Toplam based on Yüzde those Halidış ticaret ve ekonomi (Frequency) politikası aracı (Percent) olan bir vergi (Valid tariff that Percent) is a foreign trade and (Cumulative economic policy türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument in addition to its economic, Percent) social and Evli kurumlar vergisi gibi 76 belirli aralıklarla 76,0 alınan bir regular 76,0 basis like income tax and corporate 76,0 tax, as Bekar eşyanın gümrüğe geldiği 24 anda bir defaya 24,0 mahsus are collected 24,0only once when commodities 00,0 subject Toplam 00 00,0 00,0 25 Nisan 204 ile tarihi dış ticarete itibariyle konu olan araştırma eşyanın Türkiye kapsamındaki Gümrük gelecek Through this kaygısıyla law, a systematization emekli olduklarında has been çocukları illerde işlemlerin BES katılımcılarının sırasına göre bir medeni sistematik ve international eşlerinin trade refah entering seviyelerini customs territories düşürmemek of ga- durumlarının izlendiği gümrük vergisinde Tablo 5 de zorunlu ele aşamalar alınan olan 00 tarh, yesiyle Like all other hareket taxes, etmelerinden compalsive levels such kaynaklanmaktadır. as katılımcının 76 sı Bakanlığı na evli, 24 ü bağlı ise ayrı bekar bir kuruluş bireylerden niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to oluşmaktadır. Bu Kanunu Programı görünüm, hükümlerine Yüksek evli Lisans uygun bireylerin Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Selin sosyal KILINÇ tarafından 3..7 Customs hazırlanan Bireysel Law. Resolution Yüksek Emeklilik process Lisans of Tezinden disputes ve over Katılımcıların güvenlik sistemindeki süreci, diğer sorunların vergilerde oluşan farkında süreçten olarak farklı bir Sosyal process of Güvence other taxes. Kapsamı Customs duty disputes Ancak Tablo idari 6:Bireysel aşamada çözümlenemeyen Emeklilik - Sosyal solved administratively, Güvence legal Kapsamı action can be taken. Sosyal Anahtar Kelimeler: Frekans Gümrük, Gümrük Yüzde Vergisi, Disputes Geçerli Toplam Yüzde G. (Frequency) (Percent) Yüzde (Valid (Cumulative Percent) Percent) Yok 9 9,0 9,0 9,0 Bağ-Kur 32 32,0 32,0 32,0 SSK 43 43,0 43,0 43,0 Emekli Sandığı ,0 Toplam 00 00,0 00,0 0

111 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science BES e katılan 00 kişinin sosyal güvence kapsamına göre dağılımını gösteren GÜMRÜK Tablo 6, VERGĠSĠ sırasıyla UYUġMAZLIKLARININ Tablo 2 deki sonuçlarla örtüşmektedir. Kamu çalışanları sosyal güvence itibariyle kendilerini 43 kişi SSK dan yararlanan, ĠDARĠ 32 kişi AġAMADA Bağ-Kur ÇÖZÜM YOLLARI diğerlerine göre daha güvende hissettiklerinden kapsamında olan, 6 kişi ADMINISTRATIVE Emekli Sandığı mensubu SOLUTIONS TO DISPUTES OVER ve 9 kişi herhangi bir sosyal güvencesi olmayan SSK ve Bağ-Kur a nazaran BES e daha az katılım CUSTOM DUTIES şeklinde sonuçlanmıştır. Ortaya çıkan sonuçlar göstermektedirler. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Tablo 7: Bireysel Emeklilik ve Emeklilik Şirketindeki Toplam Katılımcıların İller İtibariyle 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Sosyal Güvencelerinin Dağılımı İl SGK Sözleşme Adeti Oransal sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity and value. Dağılım It is are a % kind of türüdür. Aynı İzmir zamanda harcamalar üzerinden SSKalınan instrument in addition to its economic, 30.64social and kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla Bağ-kur alınan bir regular basis like income tax and 24.3 corporate tax, as eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya Emekli mahsus are collected 2.995only once when commodities 8.73 subject Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine Sandığı göre bu the second item of tax procedural law, custom gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları Yok 4458 procedures 654and practises of custom 0.94duties are ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Diğer Gümrük Through 2.30 this law, a systematization 3.07 has been işlemlerin sırasına göre Bilinmeyen bir sistematik international 3.854trade entering customs 5.56 territories of gümrük İzmir vergisinde Toplamı de zorunlu aşamalar olan tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as Bakanlığı na Manisa bağlı ayrı bir kuruluş niteliği SSK olan by General 3.29Directorate of Customs 4,5 as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Bağ-kur Selin KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans 7.96 of Tezinden disputes over süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten Emekli farklı bir process of other taxes. Customs 3.39 duty disputes yapıya sahiptir. Gümrük vergisi Sandığı uyuşmazlıkları have to be resolved administratively in the first Yok Diğer 620 0,89 Bilinmeyen 38 0,05 Manisa Toplamı GENEL TOPLAM Araştırma kapsamında 00 kişiden oluşan AHE A.Ş. katılımcılarının 25 Nisan 204 tarihinde SGK dağılımının sunulduğu Tablo.7 de; İzmir ilinde ücretli, yevmiyeli ve maaşlı çalışan SSK kapsamındakilerin yüzde oranında birinci sırada yer aldığı, Manisa ilinde ise yüzde 7.96 ile kendi işinin sahibi olan Bağ-Kur luların ön sırada oldukları dikkat çekmektedir. 02

112 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Bireysel Emeklilik ve Yaş GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Tablo 8: Bireysel Emeklilik ve Yaş Dağılımı ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE Frekans SOLUTIONS Yüzde TO Geçerli DISPUTES Yüzde OVER Toplam Yüzde (Frequency) (Percent) (Valid Percent) (Cumulative CUSTOM DUTIES Percent) Valid 8 Selin KILINÇ,0 2, Hatice YURTSEVER,0 3,0 2 Celal 9 Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens.,0Mali Hukuk Programı,0 Yüksek Lisans Öğrencisi 2,0 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 20,0,0 3,0 eşyanın 2 yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın,0 from the movement,0 of commercial commodities 4,0 sosyal 22 ve mali fonksiyonlarının yanında önemli,0 bir commodities quantity,0 and value. It is are a kind 5,0 of türüdür. 23 Aynı zamanda harcamalar 3 üzerinden alınan 3,0 instrument in 3,0 addition to its economic, social 8,0 and kurumlar 25 vergisi gibi belirli 2 aralıklarla alınan 2,0 bir regular basis 2,0 like income tax and corporate 0,0 tax, as eşyanın 26 gümrüğe geldiği anda 2 bir defaya mahsus 2,0 are collected 2,0 only once when commodities 2,0 subject Usul Kanunu 27 (VUK) nun ikinci 3 maddesine göre 3,0 bu the second item 3,0 of tax procedural law, custom 5,0 gümrük 28 vergilerinin usul ve 2 uygulama esasları ,0 procedures and 2,0practises of custom duties 7,0 are ile dış 29 ticarete konu olan eşyanın 4 Türkiye Gümrük 4,0 Through this 4,0 law, a systematization has 2,0 been işlemlerin 30 sırasına göre 4 bir sistematik 4,0 international 4,0 trade entering customs territories 25,0 of gümrük 3 vergisinde de zorunlu 5 aşamalar olan tarh, 5,0 Like all other 5,0taxes, compalsive levels such 30,0as Bakanlığı na 32 bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan,0 by General Directorate,0 of Customs as a 3,0 part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir ,0 4,0 35,0 vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the süreci, 34 diğer vergilerde oluşan 5 süreçten farklı 5,0 bir process of other 5,0 taxes. Customs duty disputes 40,0 öncelikle 35 idari aşamada çözümlenmek 5 zorundadır. 5,0 place. However, 5,0in the case of disputes not 45,0 being ,0 6,0 5, ,0 2,0 53, ,0 6,0 59, ,0 5,0 64, ,0 3,0 67, ,0 4,0 7, ,0 4,0 75, ,0 3,0 78,0 03

113 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science ,0 5,0 83,0 GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ,0 3,0 86,0 ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ,0 4,0 90,0 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER ,0 2,0 92, CUSTOM 2,0 DUTIES 2,0 94,0 50 Selin KILINÇ,0 2, Hatice YURTSEVER,0 3 95,0 5,0,0 96,0 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 52,0,0 97,0 eşyanın 53 yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın,0 from the movement,0 of commercial commodities 98,0 sosyal 54 ve mali fonksiyonlarının yanında önemli,0 bir commodities quantity,0 and value. It is are a 99,0 kind of türüdür. 56Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan,0 instrument in,0 addition to its economic, social 00,0 and kurumlar Toplam vergisi gibi belirli 00aralıklarla alınan 00,0 bir regular basis 00,0 like income tax and corporate tax, as ile dış ticarete Yaş Gruplarına konu olan eşyanın Türkiye Göre Gümrük Sözleşme Through Adetleri this law, Dağılımı a systematization (%) has been oluşturulmuştur. Diğer İzmir tüm vergilerde Yaş olduğu Grupları gibi Turkey Sözleşme and continuing with Oran operation sequence. gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, Like Adeti all other taxes, compalsive (%) levels such as Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği 25 Yaş olan Altı by General 335 Directorate of Customs 0,48 as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ Yaş tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans 7,42 of Tezinden disputes over süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir Yaş process of other taxes. Customs 40,82 duty disputes öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır Yaş place. However, in the case 23,62 of disputes not being 56 Yaş Üzeri 52 0,74 Anahtar Kelimeler: İzmir Toplamı Gümrük, Gümrük Vergisi, Disputes Manisa 25 Yaş Altı 232 0,33 BES katılımcısı 00 kişinin yaş arası yoğunlukta olduğu Tablo.8 de izlenmektedir. Tablo 9: Bireysel Emeklilik ve Emeklilik Şirketindeki Toplam Katılımcıların İller İtibariyle Yaş.92 2, Yaş , Yaş ,29 56 Yaş Üzeri 765,0 Manisa Toplamı.738 6,92 Genel Toplam

114 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science 25 Nisan 204 tarihinde AHE A.Ş. nin araştırma 56 yaşında emekli olma şansını elde edebilecek kapsamındaki illerde toplam GÜMRÜK VERGĠSĠ katılımcısının her iki il dikkate alındığında, ĠDARĠ AġAMADA yaş ÇÖZÜM olduklarının YOLLARI göstergesi olarak değerlendirilebilir. UYUġMAZLIKLARININ katılımcıların ne denli bilinçli bir tavır içerisinde aralığında yoğunlaştığı ADMINISTRATIVE görülmektedir. Bu SOLUTIONS yaş TO DISPUTES OVER Bireysel Emeklilik ve Ödenen Katkı aralığını yaş grubu takip etmektedir. Bu CUSTOM DUTIES Payları Dağılımı görünüm, sisteme 0 yıl düzenli katkıda bulunup Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Tablo 20:Bireysel Emeklilik ve Katkı Payları 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Kazanç Durumu Toplam Düşük eşyanın yer değiştirmesi 2nedeniyle, bu 20 eşyanın 2 from the movement 0 of commercial 0 commodities 44 Orta türüdür. Aynı zamanda harcamalar 0 üzerinden 2 alınan 8 instrument in addition 2 to its economic, 0 social and 22 Yüksek kurumlar vergisi gibi belirli 0 aralıklarla 0alınan bir 6 regular basis like 5 income tax and 3 corporate tax, 34 as Toplam eşyanın gümrüğe geldiği 2 anda bir defaya 22 mahsus 36 are collected only 7once when commodities 3 subject 00 Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to BES katılımcılarının yüzde 36 sı TL aralığında katkı payını ödeyerek birikimde bulunmaktadır. Bu dilimdeki katılımcıların 22 si 0 TL düzenli katkı payı ile tasarrufta bulunmaktadır. 05

115 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Bireysel Emeklilikteki Müşteri Katkı Payları ve Meslekleri GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Tablo 2:Bireysel Emeklilikteki Müşteri Katkı Payları ve Meslekleri ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Katkı Payı ADMINISTRATIVE Özel Kendi İsi SOLUTIONS Ev TO Kamu DISPUTES Öğrenci OVER Toplam Tutarı Hanimi CUSTOM DUTIES 80, Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 90, Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 00, , ,00 eşyanın yer değiştirmesi 2 nedeniyle, 0 bu eşyanın 2 from the movement 3 of commercial 0 commodities 7 30,00 sosyal ve mali fonksiyonlarının 2 yanında 0 önemli bir 0 commodities quantity 2 and value. 0 It is are a kind 4of 40, , , ,00 kanun kapsamı dışında 0 tutulmuştur. 0 Bu nedenle, 0 duties are excluded 0 from 0this law. Therefore, 0 350,00 sayılı Gümrük Kanunu nda 2 düzenlenmiştir. 0 Bu kanun 0 regulated by 2 customs law 0 numbered ,00 Bölgesine girişinden 0başlayıp, eşyaya 4 uygulanacak 0 created beginning 0 with commodities 0 subject 4to 500,00 oluşturulmuştur. Diğer 0 tüm vergilerde 5 olduğu gibi 0 Turkey and 0continuing with 0operation sequence ,00 tahakkuk ve tahsil 0aşamaları Gümrük 4 ve Ticaret 0 assessment, 0accrual and collecting 0 are regulated 4 Gümrükler 750 Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü 0Bayar Üniversitesi tarafından, 8 Sosyal Gümrük Bilimler 0 Enstitüsü Customs Maliye and 0 Economy Anabilim Ministry 0Dalı Mali according Hukuk 8to 000,00 Gümrük türetilmiģtir. vergisinden 0doğan uyuşmazlıkların 5 çözüm 0 customs duties 0 has a different 0 form from the 5 Toplam yapıya sahiptir. Gümrük 30 vergisi 26uyuşmazlıkları 2 have to be 5 resolved administratively 8 in the 00 first Araştırma kapsamında ele alınan 00 katılımcının katkı payları incelendiğinde; 22 sinin 0 TL, 6 sının 00 TL, 2 sinin 80 TL, 8 inin 750TL, 7 sinin 20 TL, 6 sının 90TL, 5 er katılımcının 500 ve.000tl, 4 er katılımcının 30TL, 350TL, 400TL ve 700 TL ve 3 ünün ise 40TL şeklinde katkı payını ödediği tespit edilmiştir. Gelecek kaygısı ve devlet katkısının da etkisiyle bireyler BES i uzun vadeli yatırım aracı olarak görmektedirler. 06

116 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science 3... İllere Göre Bireysel Emeklilik ve Katılımcıların Medeni Durumu GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Tablo 22:Bireysel Emeklilik ve Katılımcıların Medeni Durumları ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE İller Evli % SOLUTIONS Bekar TO % DISPUTES Toplam OVER % İzmir 55 55,00 CUSTOM 20 DUTIES 20, Manisa 20 Selin 20,00 KILINÇ 2, 5Hatice YURTSEVER 5, Toplam 75 75, , Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 00 katılımcının 75 i evli, 25 i ise bekardır. İzmir den araştırmaya dahil olan katılımcıların yüzde 55 i, Manisa ilinden katılanların ise yüzde 20 si evlidir. İzmir ilinden katılanların yüzde 20 si, Manisa ilinden ise katılanların yüzde 5 i bekardır. Bu tablo BES e evli bireyler tarafından daha yoğun ilgi gösterildiğini ifade etmektedir. Zira evli bireyler eş ve çocuklarının geleceğini güvence altına alabilmek için sorumluluk bilinci yüksek olarak hareket etmektedirler. olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi Payının to foreign trade Pazarlama arrive at the custom. Kanalı According to Tablo gümrük vergilerinin 23: Bireysel usul ve uygulama Emeklilik esasları ve 4458 Katkı procedures Payının and practises Pazarlama of custom Kanalı duties are Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya Pazarlama uygulanacak created Sözleşme beginning with commodities Dağılım subject to işlemlerin sırasına göre bir sistematik international Adeti trade entering % customs territories of gümrük vergisinde İzmir de zorunlu Bireysel aşamalar olan Direk tarh, Satış Like all other 7.78 taxes, compalsive,3 levels such as Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş Kurumsal niteliği olan Satış by General Directorate of Customs 6,84as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin Acente KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law Resolution Yüksek process Lisans 0,86 of Tezinden disputes over süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten Banka farklı bir process of other taxes. Customs 50,20 duty disputes öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. Diğer place. However, 2.84 in the case of disputes 4,05 not being uyuşmazlıklarda İzmir Toplamı yargı yoluna başvurulabilmektedir Anahtar Manisa Kelimeler: Gümrük, Bireysel Gümrük Direk Vergisi, SatışDisputes ,07 Kurumsal Satış 952,37 Manisa Toplamı İllere Göre Bireysel Emeklilik ve Katkı Acente.72,69 Banka ,22 Diğer 393 0, Genel Toplam

117 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science Araştırma kapsamındaki katılımcıların İzmir ve dağılımı araştırmamız sonucu ile örtüşmektedir. Manisa illerinde katkı payının GÜMRÜK pazarlama VERGĠSĠ ve dağıtım kanalı olarak bankayı birinci ĠDARĠ sırada AġAMADA tercih ÇÖZÜM pazarlama YOLLARI ve dağıtım kanalı dağılımında, banka UYUġMAZLIKLARININ Rapora göre Türkiye genelinde katkı payının ettikleri bireysel direkt ADMINISTRATIVE satışın ikinci, acentenin SOLUTIONS yüzde TO 70,3 DISPUTES ile birinci OVER sırada yer alırken, bireysel üçüncü, kurumsal satışın dördüncü ve diğer olarak CUSTOM DUTIES direk satış yüzde 2.2, acente yüzde 0.9, kurumsal satış YURTSEVER yüzde 3 4,8 ve diğer kalemi yüzde,8 ile adlandırılan çağrı merkezi, broker ve internet kanalıyla yapılan işlemlerin ise son sırada yer aldığı 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali sıralamaya Hukuk Programı sahip Yüksek bulunmaktadır. Lisans Öğrencisi (EGM, 203) Selin KILINÇ 2, Hatice Tablo.23 de görülmektedir. EGM nin 3 Celal Bayar hazırlamış Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü olduğu 203 yılı BES Gelişim Raporu nda katkı İllere Göre Bireysel Emeklilik ve Katkı payının pazarlama ve dağıtım kanalına göre eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın Payının from the movement Ödeme of commercial Periyodu commodities dış Tablo ticaret ve 24: ekonomi Bireysel politikası Emeklilik aracı olan bir vergi Katkı tariff Payının that is a foreign Ödeme trade and Periyodu economic policy kurumlar vergisi gibi İller belirli aralıklarla Ödeme alınan bir Sözleşme regular basis like income Oransal tax and corporate tax, as Periyodu Adeti Dağılım olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi to foreign trade arrive at % the custom. According to kanun kapsamı dışında İzmirtutulmuştur. Bu Aylık nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. 3 Aylık Bu kanun regulated by customs 4,75law numbered Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya 6 uygulanacak Aylık created.807beginning with 2,60 commodities subject to oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde Yıllık olduğu gibi Turkey 8.56and continuing,76 with operation sequence. tahakkuk ve tahsil İzmir aşamaları Gümrük ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Toplamı Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. vergisinden Manisa doğan uyuşmazlıkların Aylıkçözüm customs 8.200duties has,82 a different form from the yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları 3 Aylık have 538 to be resolved administratively 0,78 in the first Ancak idari aşamada çözümlenemeyen 6 Aylık solved 908administratively,,3 legal action can be taken. Yıllık Key words: Custom, 3,0 Custom Duties, Custom Manisa Toplamı Genel Toplam Nisan 204 tarihinde araştırma kapsamındaki illerde AHE A.Ş. ile sözleşme imzalamış 00 katılımcı üzerinde yaptığımız araştırmada, katılımcıların katkı payı ödeme periyoduna göre dağılımlarının aylık periyodda yoğunlaştığı, katkı paylarının yıllık periyodda ödenmesinin ise ikinci sırada gerçekleştiği tespit edilmiştir. EGM nin hazırladığı 203 yılı BES Gelişim Raporu katkı 08

118 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science payının ödeme periyoduna göre dağılımını yüzde 78 aylık birinci sırada ve GÜMRÜK yüzde 9 VERGĠSĠ ile yıllık UYUġMAZLIKLARININ sırada yer almaktadır. yerleşik olduğu ilk on il sıralamasında üçüncü ödeme ikinci sırada kalan yüzde ĠDARĠ 3 lük AġAMADA dilim ise 6 ÇÖZÜM YOLLARI Araştırma sonucuna göre düşük gelir grubunda aylık ile 3 aylık arasında ADMINISTRATIVE paylaşım şeklinde SOLUTIONS ifade TO DISPUTES OVER bulunan, SSK kapsamındaki bireyler gelecek etmiştir ki bu bulgu da araştırmamızda elde CUSTOM ettiğimiz sonuç ile aynı doğrultuda gerçekleşmiştir. DUTIES kaygısını orta ve yüksek gelir grubundaki diğer Selin KILINÇ 2, Hatice SGK YURTSEVER kapsamı 3 (Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) 4. TARTIŞMA ve SONUÇ 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Araştırma kapsamındaki İzmir ve Manisa illerinde kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, bir duties profil are excluded ortaya from çıkmıştır. this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to BES in benimsenip benimsenmediğini tespiti, katılımcıların sosyo-ekonomik görünümlerine ışık tutulabilmesi ve BES in kabul gördüğü kitlelerin saptanabilmesi için gerçekleştirilen çalışmada katılımcılar meslekleri, öğrenimleri, kazançları, medeni durumları, katkı payı tutarları, pazarlama kanalları, ödeme periyodları ve sosyal güvenceleri itibariyle mercek altına alınmıştır. İzmir ve Manisa illerindeki katılımcılar genelde benzer özellikler göstermekle birlikte, araştırma sonuçlarına göre sosyal yaşam standardı ve ekonomik gelişmişlik düzeyleri iller arasındaki temel farkları da ortaya koymaktadır. İzmir ili Manisa iline göre sosyo-ekonomik göstergeler itibariyle de ön sırada yer aldığından sosyo-ekonomik gelişmişlik göstergesi olan sigortalılık bilincinin gelişmiş olması araştırma kapsamındaki kitle olan 00 kişinin yüzde inin (75 kişi) İzmir den, kalan yüzde 6.92 sinin (25 kişi) Manisa ilinden olmasıyla da örtüşmektedir. EGM nin hazırladığı 203 yılı BES Gelişim Raporu nda İzmir ili araştırmanın yapıldığı 25 Nisan 204 tarihinde İstanbul ve Ankara dan sonra en fazla katılımcının mensuplarına nazaran daha yoğun hissetmekte ve BES e ilgileri her iki ilde de ön sırada olmaktadır. Her iki ilde evli bireylerin daha fazla katılım gösterdiği, üniversite mezunlarının birinci sırada yer aldığı, ekonomik özgürlüklerinden dolayı erkeklerin daha fazla katılımda bulunduğu, banka aracılığıyla pazarlama ve dağıtımın gerçekleştiği ve katkı paylarının aylık periyodlarda ödendiği Sosyal güvenlik sistemindeki düzenlemeler ile Avrupa Birliği ne uyum süreci kapsamında emekli olma yaşı gelişmiş ülkelerdeki yaşlara uyarlanmaya çalışılmakta, 2035 yılına kadar değişim göstermemekle birlikte 2048 yılında kadın ve erkeklerin emekli olma yaşı 65 olarak planlanmaktadır. BES de emeklilik yaşı ise 56 dır. 0 yıl düzenli katkı payı ödenmesi ve 56 yaşını doldurması koşulu arayan BES e katılım bu anlamda her gelir grubu ve meslek açısından özellikle devlet katkısının gündeme geldiği 203 yıl başından beri giderek yoğunlaşmıştır. BES de devletin oynadığı rolün önemi büyüktür. Kamusal otoritenin denetleme ve gözetimi, katılımcıların hak ve menfaatlerinin korunması ve güven telkin etmesi adına BES in organları olan 09

119 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science kamu kurumlarının görev ve sorumluluklarını yerine getirmede gösterdikleri Tasarruf oranının arttırılabilmesi için çalışan kesime GÜMRÜK ciddiyet sisteme VERGĠSĠ olan UYUġMAZLIKLARININ BES in tanıtımı, yönetimi, işleyişi, denetimi ve inancı perçinlemektedir. Devletin, ĠDARĠ denetim AġAMADA görevi ÇÖZÜM kendilerine YOLLARI sağlayacağı yararlar hakkında bilgiler ve Takasbank ta emeklilik ADMINISTRATIVE fonlarının saklanıyor SOLUTIONS verilerek TO DISPUTES kendileri OVER ve ülke ekonomisi açısından olmasının bir garanti fonksiyonu işlevi CUSTOM yerine DUTIES son derece önemli olan BES e katılım gönüllü getirdiği vurgulanmalıdır. Ayrıca devlet Selin katkısı olmaktan çıkarılıp, özellikle yeni işe başlayanlarda KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 zorunlu hale getirilmelidir. desteği sisteme katılımı 2 Celal Bayar ve Üniversitesi tasarruf Sosyal bilincini Bilimler de Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi arttırmaktadır. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret düşünülmektedir. assessment, accrual and collecting are regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından KAYNAKÇA Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden disputes over htm) Erişim: Gelişmekte olan ülke olmamızın önemli sonuçlarından bir tanesi de satın alma gücünün düşüklüğüdür. Gelir seviyesi düşük olan toplum genelinin tasarruf etme eğilimi de düşük olmaktadır. TÜİK istatistiklerine göre ülke nüfusunun yüzde 55 i tasarruf yapabilecek durumda iken, kalan yüzde 45 ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmaktadır. Türkiye de 200 yılında yüzde 2 olan tasarruf eğilimi, Dünya Ekonomik Forumu dönemi Küresel Rekabet Raporu istatistiklerine göre döneminde yüzde 2.5, döneminde ise yüzde 4.7 seviyesinde gerçekleşmiştir. Günümüzde BES ve uzun vadeli tasarruflara getirilen teşvik uygulamalarıyla yüzde 6 seviyesine yükselen tasarruf oranının, yıllar itibariyle istikrarlı bir yükseliş eğiliminde olması olumlu bir gelişmedir. Ancak kişi başına düşen milli gelirde artış kaydedilebilmesi, ülke refahının artabilmesi büyüme hızının yüzde 7 seviyesine ulaşmasına bağlıdır. Bu seviyeye yükselebilmemiz için de tasarruf oranının asgari yüzde 3.5 olması gerekmektedir. Katılımcıya, hayat sigortacılığında olduğu gibi sistemden borç alabilme imkanı tanınmalıdır. Katılımcı toplu para ihtiyacı olduğunda sistemdeki birikimin tamamını alıp çıkmak yerine aktüerya düzenlemeleri yapılarak BES de 7 yılını tamamlamış katılımcılara sistemden borç alabilme şansı tanınmalı, en fazla 2 yıl içerisinde de borç aldıkları meblağı tamamen veya taksitler halinde sisteme geri ödeyerek birikimlerini eski seviyesine çıkarmaları sağlanmalıdır. Bu düzenlemelerin BES e olan katılımı olumlu yönde etkileyeceği AKTİFHABER, (203, 2 Ekim). İl İl Türkiye nin Gelişmişlik Düzeyi, ( il-il-turkiyenin-gelismislik-duzeyi h. ALBAYRAK, A.S., (203). Türkiye de İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin En Önemli Belirleyicileri ve İllerin 202 Yılı Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması, T. C. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi,Sonuç Raporu, Proje Numarası ( 0

120 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science asalbayrak.files.wordpress.com/203// Ekodialog,(2005).Bireysel Emeklilik Sisteminin bap0.pdf ) Erişim: GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ İşleyiş Mekanizması ve Tarafları, ( ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM ekodialog.com/sigortacilik/bireysel-emeklilik-sistemi-isleyisi.html) DISPUTES OVER Erişim: YOLLARI ANADOLU AJANS., (203, 9 Şubat). SGK ya ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO 74 Milyar TL Aktaracağız. [ haber7.com/sosyal-guvenlik/haber/ CUSTOM DUTIES EMEKLİLİK GÖZETİM MERKEZİ., (204, simsek-sgkya-74-milyar-aktaracagız], Selin Erişim: KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 2 Mayıs). 3 Bireysel Emeklilik Sistemi Gelişim Programı Raporu Yüksek 203, Lisans Öğrencisi ( 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk bes203gr.htm) Erişim: ANADOLU AJANS., (203, 9 Şubat). E-Haciz Mart ta Başlıyor.[ Erişim: Politikalarının Etkinliği, Ankara, GERMİN, H.N., (202). Türkiye de İstihdam Adalet türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument Yayınevi in addition to its economic, social and Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak created Erişim: beginning with commodities subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to ANADOLU AJANS., (203, 30 Kasım). En Az Tasarruf Oranı Türkiye de, [ aa.com.tr/tr/haberler/ en-az-tasarruforani-turkiyede] Erişim: ARICI, K., (999 Ocak). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Dersleri, Ankara, Türkiye Enerji, Su ve Gaz İşçileri Sendikası (TES-İŞ) Eğitim Yayınları ÇANAKÇI, İ. H.,( Kasım 2003). Emeklilik Fonları Piyasalara Uzun Vadeli Bir Fon Akışı Sağlayacaktır, İşveren Dergisi, C:42, 2 DAĞALP, N., (Aralık 200). Tasarrufların Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelmesi, Kalkınma Açısından Çok Önemlidir, İşveren Dergisi, C:XL, Sayı:3, 9 Egemen, M.A.(2003 Temmuz). Dünyada ve Türkiye de Bireysel Emeklilik Sistemleri, Tekstil-İşveren Dergisi, Sayı:283, 42 IŞIK, A., (203, 8 Temmuz). SGK Bütçesi Alarm Veriyor, Hedeflenen Açık Aşılabilir. [ KALELİ, E., (203, 7 Nisan). Sosyal Güvenlik ve Türkiye de Sosyal Güvenlik Açıkları, SGK Rehberi, [ makale/269/], Erişim : KAYA, M.S., (204). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 203 Sonuçları Nüfusumuz, ( 29cd492f8f0e939db0) Erişim: MİLLİYET GAZETİSİ., (202, Kasım). Türkiye de ve Dünya da Tasarruf, ( blog.milliyet.com.tr/turkiye-de-ve-dunyada-tasarruf/blog/?blogno=385573) Erişim:

121 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science ORHON, İ., (203, 20 Aralık). Bireysel Emeklilik Sisteminin İşleyişi GÜMRÜK ve Taraflar, VERGĠSĠ Reıtıx, UYUġMAZLIKLARININ Ankara, s. pe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ( ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI YAZAR, İ., (203, 0 Kasım). SGK Mart ta Emeklilik-Sisteminin-isleyisi-ve-Taraflar/ ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER E-Haciz e Başlıyor, ID=33) Erişim: CUSTOM DUTIES ekonomi_sgk-martta-e-hacize-basliyor_ ÖZDAĞ, K., (203 Ekim-Aralık). BES 0 Selin Yaşında, KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER html, Erişim: Türkiye Sigorta, Reasürans 3 Celal Bayar ve Emeklilik Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü YENİŞAFAK GAZETESİ., (203, 2 Ekim). Şirketleri Birliği Yayını, Birlik Dergisi, Sayı: Türkiye Tasarrufta Sınıf Atlayacak, ( 34, ISSN: , 9,0. ( yenisafak.com.tr/ekonomi-haber/turkiye-tasarrufta-sinif-atlayacak ) org.tr/) Erişim: 03/05/204 ÖZDEN, S., (2006). Sosyal Güvenlik Sisteminde dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve fiscal Erişim: functions. Since they are not collected on işlemlerin sırasına göre bir sistematik international trade entering customs territories of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Erişim: Emeklilik ve Sosyal Güvenlik Sisteminin Sorunları, Basılmamış Yüksek lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas, s.4 T.C. MANİSA VALİLİĞİ (204). ADNK Sistemine Göre 203 Nüfusları ( ), (www. manisa.gov.tr) Erişim: TEZEL, A., (202, 5 Eylül). Sosyal Devlet ve SGK Açıkları, [ php?sid=yazi&id=568] Erişim: TÜİK, (203, Haziran). İstatistiklerle Türkiye, 202, ISBN , ( do?metod=search&aratype=vt) Erişim: YILDIZ, E.B., SİVRİ, U., BERBER, M., (200). Türkiye de İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması, ( kullanici_dosyalari/file/endeks.doc) Erişim: ZAFER KALKINMA AJANSI., (202). TR 33 Bölgesi Gelişim Raporu, ( jdownloads/raporlar%20%20strateji%20 Belgeleri/gostergelerle_tr33_bolgesi.pdf) Erişim: İNTERNET KAYNAKLARI VAROL, P., (2006). Sosyal Güvenlik ve Türkiye de Karşılaştığı Sorunlarla Çözüm Önerileri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacette- UaG5tLl6qa62JYg==-H7deC+LxBI8=&nm=52 Erişim:

122 International Peer-Reviewed ID:220 Journal K:47 Jel of E2-E2-G22 Humanities and Academic Science istatistikler/sgk_istatistik_yilliklari GÜMRÜK VERGĠSĠ Erişim: UYUġMAZLIKLARININ Erişim: ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Erişim: devletkatkisi.aspx Erişim: CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Erişim: Erişim: Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Erişim: &submenuheader=0 Erişim: Eri- Erişim: Erişim: pdf Erişim: Erişim: Erişim: Erişim: ( Erişim: Erişim: http: // Erişim: türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument şim: in addition to its economic, social and olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi to foreign trade arrive at the custom. According to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Disputes Erişim: Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, 3

123 THE EVALUATION OF ATTITUDES AND VIEWS OF PRESERVICE TEACHERS ON QUANTUM-BASED LEARNING ÖĞRETMEN ADAYLARININ KUANTUM ÖĞRENME MODELİ HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Okan SARIGÖZ, Mehmet Şirin CENGİZ 2, Murat KOCA 3 Hakkari Üniversitesi Eğitim Fakültesi 2 Hakkari Üniversitesi Yabancı Diller YO 3 Hakkari Üniversitesi Sağlık Hizmetleri MYO Abstract: Quantum-based learning is an integrated learning model which is far from concepts such as authenticity and precision, and involves various concepts, models and approaches including multiple intelligence, holistic education, note-taking, quick writing, concentration, communication, memory techniques, life-long learning and neurophysiological approach, and emphasizing the probabilities more. This model that can be applied to all age groups is student-centered and ensures the individual to leave aside certain information and reach the information by himself based on his own energy. The purpose of this study is trying to determine the opinions of the students studying at the Faculty of Education on Quantum-based Learning Model considering also some demographic variables. The sample of the research constitutes 29 pre-service teachers studying at the Faculty of Education under Hakkari University in the academic year In the study, General Screening Model which is one of the descriptive methods, has been used. The validity and reliability studies of the 23-item Quantum-based Learning Survey used in the research were conducted and Cronbach s alpha internal reliability coefficient was calculated as 0.8. According to the results obtained in the study, such results were reached that students studying at the Faculty of Education did not have adequate information on the fundamental characteristics of the Quantum-based Learning Model, however they unwittingly use some of the fundamental characteristics of the model in their lives. Key Words: Quantum Learning, Neurophysiological Approach, Concentration, Holistic Education, Probability Özet: Kuantum Temelli Öğrenme, gerçeklik ve kesinlik gibi kavramlardan uzak, çoklu zeka, holistik eğitim, not alma, hızlı yazma, odaklanma, iletişim, hafıza teknikleri, yaşam boyu eğitim ve nörofizyolojik yaklaşım gibi birçok kavram, model ve yaklaşımı içine alan ve daha çok olasılıklar üzerinde duran bütüncül bir öğrenme modelidir. Her yaş grubuna uygulanabilen bu model öğrenci merkezli olup bireyin kendi enerjisinden yola çıkarak, kesin olan bilgileri bir kenara bırakıp kişinin bilgiye kendi kendine ulaşmasını sağlamaktadır. Bu araştırmanın amacı; Eğitim Fakültelerinde okuyan öğrencilerin, Kuantum Temelli Öğrenme Modeli hakkındaki görüşlerini bazı demografik değişkenler de göz önünde bulundurularak belirlemeye çalışmaktır. Araştırmanın örneklemini, öğretim yılında Hakkari Üniversitesine bağlı Eğitim Fakültesinde okuyan 29 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada, betimsel tarama yöntemlerinden biri olan Genel Tarama Modeli kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan, 23 maddeden oluşan Kuantum Temelli Öğrenme Anketi nin geçerlilik ve güvenirlilik çalışması yapılmış ve Cronbach Alpha iç güvenirlik katsayısı 0,8 olarak hesaplanmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre Eğitim Fakültesinde okuyan öğrencilerinin, Kuantum Temelli Öğrenme Modelinin temel özellikleri ile ilgili olarak yeterli bilgiye sahip olmadıkları ancak modelin bazı temel özelliklerini farkında olmadan yaşamlarında kullandıkları gibi çeşitli sonuçlara ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kuantum Öğrenme, Nörofizyolojik Yaklaşım, Odaklanma, Holistik Eğitim, Olasılık 4

124 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to. INTRODUCTION (20), quantum is defined as the major unit of GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ energy, photons, light unit and each of the lower While conventional teaching methods intend ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM ranges YOLLARI of the possible values of a wave. to change the students behaviors, attitudes and ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER thoughts, modern learning approaches aim at Quantum-based studies were re-considered by Dr. educating individuals who reach to knowledge, CUSTOM DUTIES Georgi Lozanov in the 980s by combining with produce knowledge, use the knowledge Selin actively KILINÇ 2, Hatice education, YURTSEVER learning 3 and teaching concepts. Quantum Hukuk theory Programı which Yüksek is Lisans based Öğrencisi on accelerated learning 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü and who are information 2 Celal Bayar literate Üniversitesi besides Sosyal gaining Bilimler the Ens. Mali skills such as learning to learn, creative thinking, and brain compatible learning techniques is also lifelong learning and effective communication combined with conceptual learning, visualization, skills (Ertürk, 975; Fidan, 996; Meydan, 2004; mathematical thinking and problem-solving Yilgen, Bayara and Arı, 202). Nowadays, there concepts in pedagogical field (Didis, Özcan and are a variety of learning and teaching models Abak, 2008: 86). The concept which was used enhanced in order to use information effectively. only in physics in the 900s has begun to be One of these models which emphasis has started used in education after this stage and has become to be put on gradually in recent days is quantum-based a learning model in time. According to Yilgen, learning model. Max Plank took the Baykara and Arı (202), the model entering into first step towards the quantum thinking which the literature as quantum-based learning model is forms the basis of the model by explaining the based on the learner s succeeding through demolishing empirical formula showing the distribution of the conventional and literal knowledge and black-body radiation according to frequency in creating subjective knowledge with the strength German Physical Society meeting held in Berlin in his own potential by exploiting his energy. on October 9, 900 (Bozdemir and Eker, 2007; According to Taştan (2005), quantum-based learning Taştan, 2005). Then the scientists studying on method is a method which has come up quantum theorem had made different definitions with body radiation experiments, examines basic of quantum theory. DePorter, Reardon and No- and small particles such as molecules, atoms, ura, (999: 5) define quantum as the interaction converting the energy into the light, Çakmak (2009) defines it as a theory describing with the mathematical expressions that the energy is composed in the granular structure, Avery (997: 79) defines quantum as a small energy unit. In the Dictionary of Turkish Language Association nuclei, nucleons and quarks and puts emphasis on probabilities by avoiding precision. Vella (2002) explained the model as keeping the structures together distinctively and individually in order to create meaningful information by using all the neural networks of the brain. Çakmak (2009: 52) stated that quantum paradigm is subject-centered 5

125 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science and according to this theory, students are rescued most of every moment), commitment (make your from being objects loaded GÜMRÜK with knowledge VERGĠSĠ and UYUġMAZLIKLARININ dreams happen), ownership (take responsibility are changed into subjects producing ĠDARĠ AġAMADA and using ÇÖZÜM for actions), YOLLARI flexibility (be willing to do things information. According ADMINISTRATIVE to Usta (2006), quantumbased learning can be used in applied researches, CUSTOM DUTIES these principles are named as 8 keys of excellence SOLUTIONS differently) TO DISPUTES and balance OVER (live your best life) and gaining communication and upper mental skills. Selin KILINÇ 2, Hatice (Çakır YURTSEVER and Arıkıl, 3 202; Demir and Gedikoğlu, According to DePorter & Hernacki (992: 4), 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali 2007). Hukuk Programı Success Yüksek is thought Lisans Öğrencisi to be inevitable in case this model can easily be applied 3 Celal to Bayar all groups Üniversitesi of Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü the individuals or learners apply these principles all ages and at all levels. to their lives. There are also available learning kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, model duties are (Çakır excluded and from Arıkıl, this law. 202). Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to The main objective of quantum-based learning approach is to provide individuals to self-realize themselves as a whole (Ay, 200: 5). Quantum learning is the sum of supportive activities that substantially provides effective and meaningful learning related to the issues to be learned in teaching, facilitates conceptual changes and provides successful and permanent configuring of the concepts (Yıldız and Büyükkasap, 20; Mason & Boscolo, 2000). Quantum-based learning studies is a compositive state of many new approaches, methods, principles and techniques (Demir, 2006: 4). In addition, this model consists of two basic skills including academic skills (note taking, memory, writing, quantum reading) and lifelong learning (motivation, experience, literacy, culture, age, communication technology). In quantum learning, there are principles developed in order to shape the lives and basic world views of people. These principles are: integrity (match behavior with values), failure leads to success (learn from mistakes), speak with good purpose (speak honestly and kindly), this is it! (make the models other than these principles that quantumbased learning model is based on. These models are suggestopedia, brain-based learning, accelerated learning, NLP (Neuro-Linguistic Programming), dual and triple brain theory and holistic learning Suggestopedia concept constitutes the basis of all these models. Suggestopedia is a concept that emerged from the combination of the words suggestion and pedagogy and investigates how the brain works and learns (Mikhaila-Lisa, 2003). According to Walsh (2002), suggestopedia constitutes the basis of accelerated learning and aims at removing all the obstacles related to learning by featuring the learner s emotions. Suggestopedia concisely is based on understanding how the human brain works and learns effectively (Girit, 20: 2). Suggestopedic learning has some implementations phases and basic principles. According to Güllü (200: 7-8), some of these phases and principles are; 6

126 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 3. Students choose a new name and identity. In this way, students feel more confident and kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, reflect duties are how excluded to learn. from this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm behaviors customs duties are; has a different form from the reason but many. open to express themselves. 4. They sing while a melody is playing. Songs are useful in releasing speech muscles and asserting positive emotions. 5. If a teacher reads accompanied by a melody, s/he attunes his sound to the rhythm of music and speech pattern. Thus, the linguistic message is encrypted. 6. Music, one of the factors affecting linguistic message, refers to the ease and pleasantness of learning. 7. If the same text is read again by the teacher with a different music, the psychological barrier breaks down and the learning potential is revealed. 8. Teacher shows activities such as questionanswer, repetition and translation.. Classroom should be colorful and bright. 0. Mistakes are corrected with a sweet and soft Education is facilitated GÜMRÜK in a welcoming VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ sound. environment. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI According to Güllü (200), accelerated learning ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 2. Teachers should speak confidently without includes the skills of rapid absorption of new CUSTOM DUTIES hesitation. Students learn more easily if they information and storing that information in mind. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 rely on the teacher s authority. According to Walsh (2002: 6), accelerated learning is a holistic approach method for learning that meets different styles and needs of learning. According to Rose & Nicholl (997: 62-67), accelerated learning consists of sixth steps. These steps are: to motivate the mind, acquisition of knowledge, to investigate the meaning, to trigger the memory, exhibition of the known and to Communities are required to gain some basic behaviors which have become the paradigm of quantum-based learning and its sub-dimension, accelerated learning in order to survive. These. Natural and social facts do not have a single 2. The same method cannot be used for each fact. 3. Cause-effect relationship between the facts is not definite and constant. 4. Everything is related to each other. 9. Assessment is done not by tests but by observing the student s performance in class. 5. The existence of a thing depends on its entire circumference. 7

127 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science 6. There is no objectivity, but there is perspective. Each event is evaluated GÜMRÜK according VERGĠSĠ to the UYUġMAZLIKLARININ understanding that there may be differences in understanding, avoid certain judgments and the environment it occurs. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM perceptions YOLLARI related to events or phenomenon. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 7. The merging of simple beings reveals new Quantum theory is trying to make a spiritualbased, holistic, flexible and broad understanding features. CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice far from YURTSEVER the materialistic 3 and rough understanding 8. The truths can be found by eliminating the 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali by Hukuk revealing Programı Yüksek existing Lisans learning Öğrencisi facts. mistakes. We can never be 3 Celal sure Bayar even Üniversitesi if we Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü find the truth. Because there is skepticism on 2. METHOD the basis of science. miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, The subject Objective to customs which of the is based Research on those Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 9. Probability can be known, but the results cannot certainly be predicted (Hanbay, 2009: ; Zohar, 2005; Sönmez, 2004: 46; Demirel, 2004: 2-3). These behaviors can only be achieved by the learners active participation to the learning and teaching process in communities with the modernization efforts. Communities can proceed or modernize as long as they comply with these basic behaviors. According to Hanbay (2009), the basic objective of quantum learning approach emerged and developed from quantum physics is to provide individuals to self-realize themselves as a whole and also to provide the learners the principles related to quantum-based learning in order to achieve the objectives. According to Çakmak (2009: 52), this method aims at the individual s being able to self-realize himself as a whole on the basis of the findings and assumptions of quantum physics. In achieving this objective, the individual is required to question, create possible truths, gain a subjective and deductive The objective of this study is trying to determine the information, attitudes and thoughts of the preservice teachers studying at Faculty of Education about Quantum-based Learning Model considering also some demographic variables (gender, department, class level). In the study, various proposals have also tried to be brought forward regarding quantum-based learning by making use of the teachers opinions, attitudes and ideas. The Significance of the Research Under the light of the findings obtained from this research, it is thought that students, educators, teachers and academics learn the issues more effectively through Quantum-based Learning Model and also learn and use many models and approaches such as multiple intelligence, holistic education, memory techniques, lifelong education and neurophysiological approach in education through Quantum-based Learning. The research is expected to guide all students, academics, 8

128 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science educators and teachers related to Quantum-based asked to the students studying at the Faculty of Learning Model. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Education and with reference to the answers to ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM these YOLLARI questions, a 29-item draft questionnaire Population and Sample ADMINISTRATIVE SOLUTIONS was TO created. DISPUTES After the OVER necessary analytical study, The population of this research constitutes of the CUSTOM DUTIES after subtracting 6 items, a 23-item questionnaire students studying at the Faculty of Education was created and after the revision of the survey Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 under Hakkari University, and the sample of the by four faculty members, who were experts in research constitutes of the students 3 Celal Bayar studying Üniversitesi at Salihli MYO, the field, DıĢ Ticaret necessary Bölümü corrections were made and the departments of Teaching of Computer and the survey was finalized. Instructional Technologies, eşyanın yer değiştirmesi Teaching nedeniyle, of English, bu eşyanın from the movement of commercial commodities miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, Validity subject to and customs reliability which is based studies on those of Quantumbased tariff that Learning is a foreign trade Scale and economic used policy in the study were Primary School Teaching sosyal ve mali and fonksiyonlarının Teaching yanında of Turkish önemli bir commodities quantity and value. It is are a kind of dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi under Hakkari University, türüdür. Aynı zamanda Faculty harcamalar of Education. üzerinden alınan instrument in addition to its economic, social and dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve re-conducted fiscal functions. Since and they Cronbach s are not collected alpha on internal reliability an indirect coefficient tariff on expenditures, of 23-item custom scale duties was calculated Research Model vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi as to 0.8. foreign trade The arrive answers at the custom. of the According students to participated In this study, knowledge, Usul Kanunu (VUK) nun attitudes ikinci and maddesine thoughts göre bu the second item of tax procedural law, custom kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, in duties the are study excluded to the from survey this law. depending Therefore, on the demographic regulated by customs variables law were numbered calculated by using of pre-service teachers gümrük vergilerinin studying usul at ve the uygulama Faculty esasları of 4458 procedures and practises of custom duties are sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun Education about ile Quantum-based dış ticarete konu olan Learning eşyanın Türkiye Model Gümrük Through this law, a systematization has been Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak Anova created beginning test which with commodities is an F test, subject t-test to and one-way were tried to be işlemlerin determined sırasına considering göre bir sistematik also international trade entering customs territories oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi variance Turkey and analysis continuing with with operation the help sequence. of SPSS 20 statistical assessment, software accrual and package. collecting are The regulated survey used in the the variables of gümrük gender, vergisinde type de of zorunlu department aşamalar olan and tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret grade level. For Bakanlığı na this purpose, bağlı ayrı the bir questionnaires kuruluş niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler study Enstitüsü Customs consists Maliye and Economy Anabilim of five Ministry Dalı point Mali according Hukuk likert to type 9 items and scales used Kanunu Programı in the hükümlerine Yüksek researches Lisans uygun Öğrencisi related olarak yürütülmektedir. Selin to KILINÇ the tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden disputes over Gümrük türetilmiģtir. including () Strongly Disagree (2) Disagree, (3) vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the subject have been scanned by the researcher and Undecided, (4) Agree, and (5) Strongly Agree. a new Quantum-based yapıya sahiptir. Learning Gümrük Scale vergisi has uyuşmazlıkları been have to be resolved administratively in the first öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. Ranges place. However, of options in the case and of disputes overall not being assessment of the developed and Ancak used in idari the research aşamada basing çözümlenemeyen on solved administratively, legal action can be taken. survey items used in the study were calculated the Attitude Scale on Science Class developed Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, and Disputes determined as below: by Aktamış (2007), Gümrük Scale Uyuşmazlıkları of Self-Learning Skills in Science and Technology Class developed by HV - LV 5 Aydede and Kesercioğlu (2009) and the study RO = = = 0,8 NO 5 of Gedikoğlu and Demir (2007) the Impact of Quantum Learning Model on Secondary School RO: Range of Options Students. For the survey to be used in the research, first a field survey was conducted, then HV: The Highest Value open-ended questions related to the subject were LV: The Lowest Value 9

129 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science NO: Number of Options thoughts of the students related to the quantumbased learning were tried to be determined. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ : Strongly Disagree ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI In the study, General Screening Model, one of the : Disagree ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER descriptive methods was used. General screening CUSTOM DUTIES : Undecided model is the screening arrangements carried out Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 on a group, sample group or a paradigm or the : Agree 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, entire DıĢ universe Ticaret Bölümü in order to draw conclusion about : Strongly Agree the statistical findings, interpretations and obser- miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, (Karasar, subject to customs 994: which 79). is based on those türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan 3. instrument FINDINGS in addition to AND its economic, INTERPRETATION social and işlemlerin sırasına göre bir sistematik vations international about trade entering of this customs data territories are presented. of Table. tahakkuk Demographic ve tahsil aşamaları Gümrük Data ve of Ticaret Students assessment, Participated accrual and collecting in the are Research regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı hükümlerine Number Yüksek Lisans uygun of Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Gümrük türetilmiģtir. Department vergisinden Students doğan uyuşmazlıkların Level çözüm of Class customs duties has a different form Gender from the N % N % N % N % Teaching.Class=28 49,2 Female= 39,29 Male=7 60,7 of Comp. &IT ,02 Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük 2. Class=29 Vergisi, 50,88 Disputes Female= 9 3,03 Male=20 68,97 English.Class=24 48,00 Female=4 58,33 Male=0 4,67 Teaching 50 22,83 2.Class=26 52,00 Female=6 6,54 Male=0 38,46 The survey was conducted on a total of 29 students studying at the departments of Teaching of Computer and Instructional Technologies, Teaching of English, Primary School Teaching and Teaching of Turkish under Hakkari University, Faculty of Education and depending on some demographic variables, knowledge, attitudes and Primary Sch. Teaching 56 25,57 Turkish Teaching the universe composed of numerous elements In this part of the study, demographic data about students who participated in the survey, the data obtained about the survey used in the study and.class= Female=9 63,33 Male= 36,67 2.Class=26 46,43 Female=2 46,5 Male=4 53,85.Class= Female=2 40,00 Male=8 60,00 2.Class= Female=3 50,00 Male=3 50,00 Total ,40 3 5,60 20

130 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science From the data in Table, it was determined that 57 was determined that 56 of 29 students who participated in the research (25,57%) were studying at the (26,02%) of 29 students who GÜMRÜK participated VERGĠSĠ in the UYUġMAZLIKLARININ research were studying at the Department ĠDARĠ AġAMADA of Teaching of Computer and Instructional ADMINISTRATIVE Technologies, SOLUTIONS students TO DISPUTES studying at this OVER department (53,57%) were ÇÖZÜM Department YOLLARI of Primary School Teaching, 30 of the 28 (49,2%) of the students studying at this CUSTOM department were at the st grade and of these students DUTIES at the st grade and 9 of these students (63,33%) Selin KILINÇ 2, Hatice were YURTSEVER female, 3 of them(36,67%) were male, 26 (39,29%) were female, 7 of them (60,7%) were 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali of Hukuk the Programı students Yüksek (46,43%) Lisans Öğrencisi were at the 2 nd grade, 2 male, 29 of the students (50,88%) 3 Celal were Bayar Üniversitesi at the 2 nd Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü of these students (46,5%) were female and 4 of grade, 9 of these students (3,03%) were female and them (53,85%) were male. Again, it was determined 20 of them (68,97%) were male. It was determined that 56 (25,57%) of the students who participated that 50 (22,83%) of the students who participated in the research were studying at the Department of in the research were studying at the Department of English Teaching, 24 of the students studying at this Turkish Teaching, 30 of the students studying at this department (48,00%) were at the st grade and 4 department (53,57%) were at the st grade and 2 of these students (58,33%) were female, 0 of them of these students (40,00%) were female, 8 of them (4,67%) were male, 26 of the students (52,00%) (60,00%) were male, 26 of the students (46,43%) were at the 2 nd grade, 6 of these students (6,54%) were at the 2 nd grade, 3 of these students (50,00%) Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi Scale tarafından, According Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs to Gender Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gender süreci, diğer vergilerde N oluşan süreçten farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes x Ss Sd t P Female Ancak idari 06 aşamada çözümlenemeyen 84,73 solved 8,39 administratively, legal 27 action can be taken.,0,2 Male 3 84,6 Key 7,24 words: Custom, Custom Duties, Custom were female and 0 of them (38,46%) were male. It were female and 3 of them (50,00%) were male. Table. 2 t-test Analysis Results of the Students Answers to the Quantum-based Learning p>0.05 From the data in Table 2, in respect to the answers of the students who participated in the research to the Quantum-based Learning Survey, it can be mentioned that the opinions of the students studying at the Faculty of Education about the quantum-based learning did not change according to the gender by looking at the (p>.05) t-test results. From the analysis results, it can be stated that female and male students studying at the Faculty of Education share similar thoughts about quantum-based learning. 2

131 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science Table. 3 t-test Analysis Results of the Students Answers to the Quantum-based Learning GÜMRÜK Scale VERGĠSĠ According UYUġMAZLIKLARININ to Class Level ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Class Level N ADMINISTRATIVE SOLUTIONS x Ss Sd t P TO DISPUTES OVER. Class 0 CUSTOM 83,70 DUTIES 8,04 27,70,58 2. Class 8 Selin 85,49 KILINÇ 2, Hatice 7,53 YURTSEVER 3 p> Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü From the data in Table 3, in respect to the answers of the students who participated in the research to the Quantum-based Learning Survey, it can be mentioned that there is no significant difference between st grade and 2 nd grade students according to the class level by looking at the (p>.05) t-test miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, results. subject to From customs the which analysis based results, on those it can be stated sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity value. It is are a kind of dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi that tariff that st grade is a foreign and trade 2 nd and grade economic students policy studying at dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve the fiscal Faculty functions. of Since Education they are not collected share similar on thoughts about quantum-based learning. Table. 4 Anova olmak Test üzere Analysis alınmaktadır. Results Gümrük vergileri, of the Vergi Students to foreign Answers trade arrive at to the the custom. Quantum-based According to Learning dışında Scale tutulmuştur. According Bu nedenle, to the duties Type are of excluded Department from this law. Therefore, kanun kapsamı Significant Bölgesine girişinden başlayıp, Variance eşyaya uygulanacak Sum of created beginning with Mean commodities subject to Field of Difference N x oluşturulmuştur. Diğer Ss tüm Source vergilerde olduğu Squares gibi Turkey and Sdcontinuing Square with operation F sequence. p Study (Turkey) )CIT 57Bakanlığı na 85,74 bağlı 8,05 ayrı bir Between kuruluş niteliği 506,7 olan by General 3 Directorate 68,72 of Customs 2,84 as a part,030 of -4; 2-4 Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk Groups to Gümrük türetilmiģtir )Eng ,26 vergisinden 8,4doğan uyuşmazlıkların Within çözüm 2756,49customs 25 duties has 59,33 a different form from the yapıya sahiptir. Gümrük Groups vergisi uyuşmazlıkları have to be resolved administratively in the first 2-; 3-3)P. Sch. 56Ancak 84,52idari 7,40aşamada Total çözümlenemeyen 3262,66solved administratively, 28 legal action can be taken )Turkish 56 82,30 7,2 p<0.05 From the data in Table 4, in respect to the answers of the students of the Faculty of Education who participated in the research to the Quantum-based Learning Survey, it was determined that there was a significant difference between Teaching of Computer and Instructional Technologies, English Teaching, Primary School Teaching and Turkish Teaching in favor of Turkish Teaching, between Teaching of Computer and Instructional Technologies, English Teaching, Primary School 22

132 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science Teaching in favor of Primary School Teaching Teaching in favor of English Teaching [F (2,844), and between English Teaching, GÜMRÜK Primary VERGĠSĠ School UYUġMAZLIKLARININ p (,030) ; p<,05]. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Table. 5 Arithmetic Averages of the Answers of the Students Who Participated in the Quantum-based Learning Survey ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES QUANTUM-BASED LEARNING SURVEY ITEMS Skill Level Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 0. I save the acquired information by encoding them into my memory. 4.3 Agree 9. I learn the information Özet: Gümrük and vergisi, concepts gümrüğe in order tabi olan of importance. ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff 4.0 arising Agree 7. When faced with miktarı a problem, veya değeri I üzerinden develop alınan, different ekonomik, solutions. subject to customs which is based on 4.07 those Agree 4. I always take dış notes ticaret effectively ekonomi politikası of important aracı olan information. bir vergi tariff that is a foreign trade and economic 4.03 policy Agree. Learning can dolaylı happen bir anywhere vergi türü olan and gümrük at any vergisi, age. gelir ve fiscal functions. Since they are not collected 4.0on Agree 2. Individuals develop vergi türü mentally, olmadığından, physically dış ticarete and konu spiritually olan at an the indirect same tariff time. on expenditures, custom 3.89 duties Agree 6. I always make olmak an effort üzere alınmaktadır. to learn new Gümrük things. vergileri, Vergi to foreign trade arrive at the custom. According 3.88to Agree. I associate the kanun information kapsamı dışında I have tutulmuştur. learned Bu with nedenle, my previous duties knowledge. are excluded from this law. Therefore, 3.86 Agree 23. When incomplete sayılı Gümrük and incorrect Kanunu nda information düzenlenmiştir. Bu is corrected, kanun regulated success by is customs inevitable. law numbered Agree 5. What I learn Bölgesine must be girişinden clear, comprehensible başlayıp, eşyaya uygulanacak and explicit. created beginning with commodities subject 3.78to Agree 8. I share everything oluşturulmuştur. I learn Diğer with tüm my vergilerde environment. olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence Agree 3. Individuals have tahakkuk different ve tahsil types aşamaları of intelligences. Gümrük ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated 3.75 Agree Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk 8. I communicate effectively with the person/people I had problems. 3.69to Agree Gümrük türetilmiģtir. 6. I focus on the goal while vergisinden obtaining doğan uyuşmazlıkların information. çözüm customs duties has a different form from 3.66the Agree 7. I always asses yapıya the possible sahiptir. Gümrük situations vergisi with uyuşmazlıkları the events I encounter. have to be resolved administratively in the 3.62 first Agree 3. I acquire a portion Ancak of idari my information aşamada as çözümlenemeyen a result of my observations. solved administratively, legal action can be 3.6 taken. Agree 4. I save the information I have learned in my memory by Key consolidating words: Custom, them. Custom Duties, 3.45 Custom Agree 2. Effective communication eliminates many of the problems Undecided 2. I classify the information I learned in my memory Undecided 20. If there is missing or incorrect information I ve learned, I m trying to correct them Undecided 22. I always want to learn what I learned as a whole. 3.2 Undecided 5. I am always trying to strengthen my memory through various methods. 3.9 Undecided 9. I always assess what I have learned in my mind. 3.3 Undecided General Arithmetic Average: 3.68 x 23

133 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science From the arithmetic average of the answers the lowest arithmetic averages in the survey. In of the students to the survey GÜMRÜK in Table VERGĠSĠ 5, it was UYUġMAZLIKLARININ respect with the answers to the survey and the determined that article 0 stating ĠDARĠ I AġAMADA save the ÇÖZÜM general YOLLARI arithmetic average of the survey ( x acquired information by ADMINISTRATIVE encoding them into SOLUTIONS my =3.68), TO DISPUTES it was concluded OVER that the students had memory. ( x =4.3), article 9 stating I learn CUSTOM the DUTIES basic information about quantum-based learning, information and concepts in order of importance. but they did not implement all of the basic features Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 ( x =4.0), article 7 stating When faced with a of the model to their lives and they acted with problem, I develop different solutions. 3 Celal Bayar ( Üniversitesi x =4.07), Salihli MYO, their DıĢ feelings, Ticaret Bölümü environmental factors and staying article 4 stating I always take notes effectively under the influence of friends. of important information. ( x =4.03) and article stating Learning can happen anywhere and RESULTS AND DISCUSSION Results Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to at any age. ( x =4.0) were the items with the highest arithmetic averages in the survey. In respect to the answers given to the survey items, it can be stated that the students implement in their lives some of the basic features of quantumbased learning (encoding to the memory, learning in order of importance, developing solutions, note-taking, learning at everywhere and at every age). Again, from the arithmetic average of the answers of the students to the survey in Table 5, article 9 stating I always assess what I have learned in my mind. ( x =3.3), article 5 stating I am always trying to strengthen my memory through various methods. ( x =3.9), article 22 stating I always want to learn what I learned as a whole. ( x =3.2), article 20 stating If there is missing or incorrect information I ve learned, I m trying to correct them. ( x =3.32), article 2 stating I classify the information I learned in my memory. ( x =3.34), and article 2 stating Effective communication eliminates many of the problems. ( x =3.36) were the items with This research has been carried out in order to determine the attitudes, behaviors and thoughts of the students studying at the departments of Teaching of Computer and Instructional Technologies, English Teaching, Primary School Teaching and Turkish Teaching at Hakkari University, Faculty of Education about quantum-based learning. In the research, whether the quantum-based learning skills of the students differed or not were tried to be determined depending on the variables of gender, class level and type of department. As a result of the analysis results of the students answers to the Quantum-based Learning Survey depending on gender, it was concluded that there was no significant difference between male and female students in respect to quantum-based learning skills. Thus, it was determined that female and male students share similar attitudes, behaviors and thoughts in respect to quantumbased learning skills. 24

134 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science As a result of the analysis results of the students information and classifying the information. In answers to the Quantum-based GÜMRÜK Learning VERGĠSĠ Survey UYUġMAZLIKLARININ the light of the responses to the survey items, it depending on class level, it was ĠDARĠ concluded AġAMADA that ÇÖZÜM was concluded YOLLARIthat students did not encounter there was no significant ADMINISTRATIVE difference between SOLUTIONS st problems TO DISPUTES at the related OVER to learning, however grade and 2 nd grade students. It can be CUSTOM stated DUTIES they did not force their minds in evaluating and that st grade and 2 nd grade students share similar Selin KILINÇ 2, Hatice assessing YURTSEVER what 3 they learned. behaviors in respect to quantum-based learning skills. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, With DıĢ reference Ticaret Bölümü to the answers of the students who participated in the research to the Quantum-based As a result of the analysis results of the students Learning Survey, the general arithmetic average answers to the Quantum-based Learning Survey of the survey was determined to be equivalent depending on the type of department, it was determined that there was a statistically significant to Agree as a general value. This state reveals that the students do not use the features of difference between Teaching of Computer and Quantum-based Learning Model at the desired Instructional Technologies, English Teaching, Primary School Teaching and Turkish Teaching level (Strongly Agree) and receive the acquired in favor of Turkish Teaching, between Teaching information without correction and assessment of Computer and Instructional Technologies, relying on their feelings and intuitions. This state English Teaching, Primary School Teaching in reveals that the students do not use the basic favor of Primary School Teaching and between features of quantum-based learning model skills English Teaching, Primary School Teaching in favor of English Teaching. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler in Enstitüsü their Maliye lives Anabilim the Dalı desired Mali Hukuk level. Customs and Economy Ministry according to Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm Recommendations customs duties has a different form from the Considering the arithmetic averages of the answers to items of the Quantum-based Learning Skills Survey, it was determined that the items with the highest arithmetic averages were related to the concepts of memory encoding, learning in order of importance, developing solutions when encountered with a problem and note-taking, and the items with the lowest arithmetic averages were related with basic features such as assessment in the mind, improving the memory, learning as a whole, correcting incomplete or incorrect For the students to be able to consciously use the basic features of quantum-based learning model such as memory development, to acquisition of the right or wrong information by evaluating it and classification of the information by encoding in their lives at the desired level, it is required to add either necessary topics including basic features of quantum-based learning model to the courses in the curricula or to add new courses related to the model to the curricula. 25

135 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science For the students to be able to express themselves REFERENCES better, to understand effectively GÜMRÜK the expressions VERGĠSĠ of UYUġMAZLIKLARININ AKTAMIŞ, H., (2007). Fen eğitiminde bilimsel the other people and to develop ĠDARĠ effective AġAMADA communication skills, applied ADMINISTRATIVE effective communication SOLUTIONS TO DISPUTES OVER ÇÖZÜM YOLLARI süreç becerilerinin bilimsel yaratıcılığa etkisi: ilköğretim 7. sınıf fizik ünitesi örneği, skills courses should be added to the curriculum. CUSTOM DUTIES Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül According to the quantum-based learning, Selin KILINÇ for 2, Hatice YURTSEVER Üniversitesi 3 Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü the required basic features to be taught to the individuals be useful at the desired level, these AVERY, R., BEZMEZ, S., EDMONDS, A. G., ve YAHYALI, M., (997). İngilizce-Türkçe red-house sözlük. SEV Matbaacılık ve Ya- sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity yıncılık, İstanbul and value. It is are a kind of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to basic features should be taught to the individuals practically and should be reinforced well enough until converted into the behavior. While preparing education programs in primary and secondary schools and universities, topics and classes directed at quantum-based learning model should be added to the education programs in order to help and guide the students in their lives, the lessons should be processed according to this model and quantum-based learning skills should be taught to the students in the courses practically. Also basic features of quantum-based learning model should be described to graduate or working teachers through in-service trainings and these properties must be ensured to be converted into skills. For the complete and efficient arrangement of quantum-based learning environments, it should be ensured that the environments are organized by the educators, teachers and students together with collective decisions. AY, Y., (200). Kuantum öğrenme modeline dayalı fen ve teknoloji eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin akademik başarı, derse yönelik tutum ve kendi kendine öğrenme becerileri üzerine etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir AYDEDE, M. N., ve KESERCİOĞLU, T., (2009). Fen ve teknoloji dersine yönelik kendi kendine öğrenme becerileri ölçeğinin geliştirilmesi, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(3), s BOZDEMİR, S., ve EKER, S., (2007). Fizikde yeni bir çağ açan buluş: kuantum kavramı (kuantum kavramının evrimi ve klasik kuantum kuramı), Bilim ve Ütopya Dergisi, 60, s ÇAKIR, C., ve ARIKIL, G., (202). İlköğretim 8. sınıf düzeyinde kimyasal tepkimeler konusunun kuantum öğrenme modeline dayalı 26

136 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science olarak öğretimi, 0. Ulusal Fen Bilimleri DEPORTER, B., REARDON, M., and NOURIE GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde S. S., (999). Teaching orchestrating student Üniversitesi ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM success. YOLLARI A Viacom Company ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER ERTÜRK, S., (975). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları ÇAKMAK, O., (2009). Eğitimde yeni bir yaklaşım kuantum öğrenme, Uluslararası Eğitim CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Felsefesi Kongresi, Başkent Öğretmenevi, FİDAN, N., (996). Okulda öğrenme ve öğretme. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 6-8 Mart, Ankara Ankara: Alkım Yayınevi kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, duties Enstitüsü are excluded from this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından Bilimleri hazırlanan Yüksek Enstitüsü, Lisans Tezinden Konya Customs Law. Resolution process of disputes over DEMİR, S., (2006). Kuantum öğrenme modelinin ortaöğretim düzeyinde öğrenci başarısına etkisi (Gaziantep örneği), Yayımlanmamış doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü DEMİR, S., ve GEDİKOĞLU, T., (2007). Kuantum öğrenme modelinin ortaöğretim öğrencileri üzerindeki etkisi, Doğu Anadolu Bölge Araştırmaları DEMİREL, Ö., (2004). Kuantum öğrenmenin öğrenme-öğretme sürecine etkisi, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya DİDİŞ, N., ÖZCAN, Ö., ve ABAK, M., (2008). Öğrencilerin bakış açısıyla kuantum fiziği: nitel çalışma, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, s DEPORTER, B., and HERNACKI, M., (992). Quantum learning: unleashing the genius in you. Dell Publishing Group GİRİT, D., (20). Kuantum öğrenme yaklaşımının ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin matematiğe ilişkin tutum, kaygı düzeyleri ve akademik başarıları üzerine etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri GÜLLÜ, A., (200). Kuantum öğrenme modelinin ortaöğretim düzeyindeki öğrenci başarısına etkisi: Konya örneği, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim HANBAY, O., (2009). Kuantum öğrenme temelli öğreterek öğrenme yönteminin ikinci yabancı dil olarak almancanın öğrenilmesine etkisi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,(2), s MEYDAN, A., (2004). Sosyal bilgiler dersi coğrafya ünitelerinin işleyişinde öğrenmeyi öğrenme stratejilerinin öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi, Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 27

137 International Peer-Reviewed ID:29 Journal K:254 of Jel Humanities Kodu: I23 and Academic Science KARASAR, N., (994). Bilimsel araştırma WALSH, D., (2002). An Analysis of the Competencies that Instructors Need to Teach Using yöntemi. Ankara: 3A GÜMRÜK Araştırma VERGĠSĠ ve Eğitim UYUġMAZLIKLARININ Danışmanlık Ltd ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Accelerated YOLLARI Learning, The Graduate College ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO University DISPUTES of Wisconsin OVER Stout, Wisconsin MASON, L., and BOSCOLO, P., (2000). Writing and conceptual change, what changes? CUSTOM DUTIES VELLA, J., (2002). Quantum learning: teaching Instructional Science, 28, s Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER as dialogue. 3 New Directions for Adult and 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Continuing Programı Yüksek Education, Lisans Öğrencisi Spring, No. 93 MIHAILA-LISA, G., (2003). 3 Celal Suggestopedia. Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü A Wonder Approach to Learning Foreign YILDIZ, A., ve BÜYÜKKASAP, E., (20). Languages Öğretmen adaylarının belirsizlik ilkesini anlama düzeyleri ve öğrenme amaçlı yazmanın ROSE, C. and NICHOLL, M. J., (997). Accelerated learning for the 2. centtury. A Dell akademik başarıya etkisi, Türk Fen Eğitimi Trade Paperback, New York, YİLGEN, A., BAYKARA, O., ve ARI, Ü., (202). SÖNMEZ, V., (2004). Dizgeli eğitim. Ankara: Kuantum öğrenme modelinin öğrencilerin fen Anı Yayıncılık ve teknoloji dersine yönelik tutumlarına ve TAŞKAN, M., (2008). Fizik evreni. İstanbul: kendi kendine öğrenme becerilerine etkisi, 0. Cinius Yayınları Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir regular Dergisi, basis like income 8(4), tax s. and corporate tax, as gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, Like Kongresi, all other taxes, Niğde compalsive Üniversitesi levels such as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Disputes TDK, (20). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları USTA, E., (2006). Kuantum öğrenme: öğretmenlere ve öğrencilere, İlköğretmen Eğitimci Dergisi, 4, Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, ZOHAR, D., (2005). Kuantum benlik. (Çev. S. Kervanoğlu), Ankara: Doruk Yayıncılık 28

138 ÇOK PARTİLİ DÖNEMDE, GENEL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE MERSİN İN SİYASİ YAPISI (*) SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF MERSİN IN TURKISH MULTI PARTY PERIOD AT THE BASES OF THE GENERAL ELECTIONS D. Ali ARSLAN, Sadettin BAŞTÜRK 2, Gülten ARSLAN 3 Mersin Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü 2 Dicle Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Öğretim 3 Siyaset Bilimci, Mersin Özet: Seçimlerin felsefi temelinde, insanın akıllı bir yaratık olduğu ve kendisi için iyi olanla, kötü olanı ayırt edebileceği sayıltısı yatar. Seçimlerdeki tutum ve davranışları ile bireyler, ülkenin yönetimine belirli bir dönem süresince yön verecek, toplumun değişim rotasını, toplumdaki bireylerin uyacakları kuralları ve oynayacakları rolleri belirleyecek güce ve konuma sahip siyasi elitlerin kimler olacağına da karar vermektedirler. Kısacası bireyler bu davranışları ile siyasal gücün, siyasi partiler arasındaki dağılımı belirlemekte ve toplumsal iktidarın da yapısını şekillendirmektedirler. Bu realiteden hareketle çalışmada, siyaset sosyolojisinin yöntem ve teknikleri kullanılarak, yapısal-işlevselci bir bakış açısından hareketle, Mersin in siyasi yapısı ve Türkiye nin genel siyasi yapısı içindeki yerinin incelenmesi hedeflenmiştir. Bir başka anlatımla Mersin de siyasi erkin oluşumu, şekillenişi, işleyiş ve değişim düzenliliklerinin araştırılması ve topyekûn Türk toplumu içindeki yerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için 950 den günümüze genel seçim sonuçları incelenecek: Önce genel seçim sonuçları temelinde Türkiye de siyasal gücün şekillenişi, dağılımı ve değişim düzenlilikleri incelenecek. İkinci aşamada ise Mersin ili özelinde siyasi yapının oluşumu, siyasi gücün dağılımı ve 950 den günümüze değişim düzenliliklerine bakılacak. Üçüncü olarak da, Mersin ile ilgili olarak ortaya konan bulguların Türk toplumu geneli içinde ne anlam ifade ettiği konusu irdelenecek. Anahtar Sözcükler: Mersin, Türk toplumu, Genel Seçimler, Çok Partili Dönem, Siyasi Yapı, Siyaset Sosyolojisi, Mersin nin Siyasi Yapısı Abstract: Political participation and in relation with this elections, particularly the general elections are the inevitable elements of democratic and in particular the liberal democratic regimes. This study aims to analyse socio-political structure of Mersin at the basis of the results of Turkish general elections since 950 up to date. Documentary and historical research techniques were employed to realise the aim. A historical perspective and sociological research methods were used during the study. Especially the methods and techniques of political sociology were employed. A Structural-functionalist approach was used at the research. It was looked to the formation of the political structure and the distribution of political power in Mersin since 950 up to 205. Then, the meaning of Mersin findings within Turkish society was elaborated. Turkish Multi Party Period, the years of accepted universe. Turkish general elcetions which were realised in multi party period were accepted as the research universe. Mersin general elections were selected as the sample group from the universe. Almost all parliamentary sessions of Multi Party period of Turkish Modern History having been examined according to particular characteristics, assembly by assembly and period by period. Key Words: Mersin, Turkish Society, General Elections, Turkish Multi Party Peeriod, Political Structure, Political Sociology, Political Structure of Mersin (*) Bu çalışmada, yürütücülüğünü Doç. Dr. D. Ali Arslan ın yaptığı, 07K225 No lu, Çok Partili Dönemde Mersin in Siyasi Yapısı isimli TÜBİTAK projesi bulgularından da faydalanılmıştır. Çalışmadaki bulguların bir bölümü 9 22 Kasım 2008 tarihlerinde gerçekleştirilen Mersin Sempozyumu nda bildiri olarak sunulmuştur. 29

139 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Uygulanan seçim sistemleri de seçim sonuçları üzerinde tayin edici etki yapar. Dünden bugüne dünya genelinde çok çeşitli seçim sistemleri uygulana gelmektedir (Yuval & Herne, 2005). Yerküre GİRİŞ genelinde bugüne kadar yaklaşık 26 değişik GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ seçim sistemi uygulanmıştır (Golder, 2005: 07). Siyaset sosyolojisi ve siyasi tarih araştırmalarında ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Seçimler, YOLLARI demokrasinin olmazsa olmaz şartlarından sıklıkla dile getirildiği gibi siyaset, ülke, devlet, ADMINISTRATIVE SOLUTIONS biridir. TO Bununla DISPUTES birlikte OVER demokrasiyi, yalnızca insan yönetimi şeklinde tanımlanabilir (Kışlalı, seçimlere indirgemek büyük bir hata olur. Daha 2007: 7). Demokratik rejimlerde ülke, CUSTOM devlet DUTIES net bir ifadeyle seçimler, yalnızca demokratik ya da toplumu yönetecek olan bireyler Selin KILINÇ siyasi 2, Hatice YURTSEVER 3 ülkelere özgü siyasi olaylar değildir. Demokratik seçimlerle belirlenir. 2 Celal Seçimler Bayar Üniversitesi çok Sosyal genel Bilimler olarak Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, ülkelerin DıĢ Ticaret yanı Bölümü sıra, demokratik olmayan ülkeler merkezi otoriteyi belirlemeye yönelik seçimler de de seçimler yapılmaktadır. ve yerel otoriteyi Özet: belirlemeye Gümrük vergisi, yönelik gümrüğe tabi seçimler olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising şeklinde 2 kategoriye miktarı veya ayrılır. değeri Bu üzerinden çalışmanın alınan, ekonomik, ana. subject ARAŞTIRMANIN to customs which is based YÖNTEMİ on those konusunu merkezi dış ticaret otoriteyi ve ekonomi belirlemeye politikası aracı yönelik olan bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan Bireylerin instrument in seçimlerdeki addition to its economic, siyasi social tutum and ve davranışları seçimler, bir başka dolaylı anlatımla bir vergi türü parlamento olan gümrük seçimleri, vergisi, gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir (Aksoy, regular basis 200: like income 3-32) tax and ve corporate bunların tax, siyaset kurumunun are collected yapı ve only işleyişine once when commodities etkisi, subject siyaset sosyolojisi yani genel seçimler vergi türü oluşturdu, olmadığından, Çalışma dış ticarete alanını konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus ise Türkiye evreninden olmak üzere alınmaktadır. seçilmiş Gümrük olan vergileri, Mersin Vergi to foreign trade arrive at the custom. According to Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu alanında the second çalışan item of tax araştırmacılar procedural law, custom için çok önemli bir örneklemidir. inceleme alanı oluşturmaktadır. Dünya genelinde, Demokratik rejimlerin vazgeçilmez unsurlarından seçimler (Kalender, 2005) ve özellikle de genel olan seçimlerin Bölgesine felsefi girişinden temelinde, başlayıp, insanın eşyaya uygulanacak akıllı seçimler created beginning (Arslan, with 2007-a; commodities Arslan, subject 2006-a; to Azpuru, bir yaratık olduğu oluşturulmuştur. ve kendisi Diğer için tüm iyi vergilerde olanla, olduğu kötü gibi 2005; Turkey Colomer, and continuing 2005; with operation Dardanelli, sequence. 2005; LeDuc, olanı ayırt edebileceği tahakkuk (Kışlalı, ve tahsil aşamaları 2003: 238) Gümrük sayıltısı ve Ticaret 2005; assessment, Schaap, accrual and 2005; collecting Sullivan, are regulated 2005; Thalang, yatar. Seçimlerde Gümrükler Bu yaptıkları çalıģma, Genel Celal tercihleri Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, ile bireyler, Sosyal Gümrük Bilimler 2005) Enstitüsü Customs ile Maliye and ilgili Economy Anabilim oldukça Ministry Dalı Mali according çok Hukuk sayıda to araştırma belirlenen süreç Gümrük türetilmiģtir. içinde vergisinden topluma doğan uyuşmazlıkların yön verecek, çözüm yapılmıştır. customs duties Bu has a çalışmada different form da, from Türkiye the özelinde ülkenin rotasını yapıya çizecek, sahiptir. toplumun Gümrük vergisi fertleri uyuşmazlıkları olarak böylesi have to be çalışma resolved administratively eksikliklerin in the giderilmesine first katkı vatandaşların uyacakları Ancak idari kuralları aşamada ve oynayacakları rolleri belirleyecek güç ve konumdaki siyasi metropol Key words: kentlerinden Custom, Custom biri Duties, olan Custom Mersin in siyasi çözümlenemeyen sağlayacağı solved administratively, düşüncesiyle, legal action can be Türkiye nin taken. önemli elitlerin (Arslan, Gümrük 20-a; Uyuşmazlıkları Arslan, 20-b; Arslan, yapısının incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada 20-c; Arslan, 2004; Arslan, 2003; Frey, 965) temel veri kaynağı olarak, Çok Partili Dönemde kimler olacağını belirlerler. gerçekleştirilmiş olan genel seçim sonuçları kullanılacaktır. Bu bağlamda siyaset sosyolojisinin (Sarıbay, 200; Duverger, 2002; Giddens, 200; Vergin, 2004; Daver, 969) yöntem ve teknikleri (Altunışık, 30

140 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science 2004; Bulmer, 994; Gilbert, 994) kullanılarak davranışlarında, sosyal ekonomik faktörlerin son Türkiye de, 950 den günümüze GÜMRÜK son VERGĠSĠ 65 yıllık UYUġMAZLIKLARININ derece etkili olduğu su götürmez bir gerçektir süreçte gerçekleştirilen, 6 genel ĠDARĠ seçimin AġAMADA sonuçları ÇÖZÜM (Kışlalı, YOLLARI 993; Kalender, 2005: 8-32). incelendi. Böylece Mersin in ADMINISTRATIVE siyasi yapısının SOLUTIONS ve TO DISPUTES OVER Öte yandan siyasal katılımın bireysel açıdan Mersin in Türkiye nin genel siyasi yapısı içindeki CUSTOM DUTIES incelendiğinde de anlamlı bulgularla karşılaşılır. yerinin incelenmesi hedeflendi. Bu çalışmada ayrıca dünden bugüne Mersin in siyasi yapısındaki 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Selin KILINÇ 2, Hatice Araştırmalar YURTSEVER bireylerin 3 siyasi katılımlarında kişilik özellikleri Hukuk Programı gibi Yüksek sosyal Lisans psikolojik Öğrencisi özelliklerinden, değişim, Mersin de siyaset yapma 3 Celal Bayar geleneği Üniversitesi ve Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü sivil toplum faaliyetlerine duyulan ilgi ve siyasi bu geleneğin zaman içinde sergilediği değişim parti üyeliğine kadar çok sayıda faktör etkili de yapısal-işlevselci bir yaklaşımla irdelendi. olabilmektedir (Orhan, 20; 6-8). Bunlar Çalışmada temel araştırma tekniği olarak, ikincil veri analizi tekniği kullanıldı. Veri kaynağı olarak arasında özellikle aile, cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, başta Türkiye İstatistik Kurumu olmak üzere, görülen eğitim türü, yaşanılan mekân (kır-kent), Belgenet, Yerelnet gibi öteki kamu-özel kurum ve iklim ve coğrafi özellikler, meslek, gelir düzeyi, kuruluşlar ile diğer araştırmacıların verilerinden toplumsal statü gibi sosyo-demografik faktörler yararlanılarak analizler gerçekleştirildi. başı çekmektedir (Kışlalı, 993: 89-95; Sitem- sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun bölükbaşı, regulated by 200: customs 5-82). law numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 2. DÜNDEN BUGÜNE TÜRKİYE DE VE MERSİN DE SİYASAL KATILIM Daha önce de belirtildiği gibi seçimler, bireylerin siyasal tutum ve davranışlarının toplumunun siyasi yapısına yansıtması bakımından, demokratik sistemlerde çok büyük önem arz eder. Bireylerin siyasi katılım durumları hem bireysel ve hem de toplumsal düzeyde farklılıklar gösterebilir. Daha net bir anlatımla, bireylerin siyasi katılımlarında hem bireysel ve hem de toplumsal faktörler belirleyici rol oynamaktadır. Bazı araştırmacılar bireylerin seçimlere ilgisi ve seçimlere katılım oranı ile toplumları gelişmişlik düzeyleri arasında ilişki kurarlar (Arslan, 2006: 64-65). Bununla birlikte bu ilişki her zaman doğrusal olmayabilmektedir. Ancak seçmenlerin seçimlere ilgisinde ve siyasi Bu çalışmanın konusu doğrudan siyasi katılım olmadığı için konunun detayları üzerinde durulmayacaktır. Böylesi son derece karmaşık ve çok boyutlu bir olgu olan siyasi katılım konusu, ilerleyen çalışmalarda ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Bu bölümde yalnızca, Türkiye geneli ve Mersin ili özelinde genel seçimlere katılım oranları bağlamında siyasi katılım konusu ele alınacaktır. Yukarıda anlatılanlar ışığında, son 65 yılın (950 den bugüne) Türkiye genel seçimleri (Arslan, 2007), hem Türkiye geneli, hem de Mersin özelinde incelendiğinde de, son derece önemli bulgularla karşılaşılır. Bu süreçte Türkiye de, 6 genel seçim yapılmıştır. Bu seçimlerde, seçimlere ortalama katılım oranı (Arslan, 2006) Türkiye genelinde 3

141 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science yüzde 8.8 olarak gerçekleşmiştir. Buna karşılık oranı ise, 977 seçimlerine kıyasla yüzde 4,44 Mersin ilinde seçimlere ortalama GÜMRÜK katılım VERGĠSĠ oranı ise, UYUġMAZLIKLARININ oranında artarak yüzde 93,39 a ulaşmıştır. Türkiye geneli ortalamasına çok ĠDARĠ yakın olup, AġAMADA yüzde ÇÖZÜM YOLLARI Bu hususta dikkat çekici bir başka bulgu ise 990 lı 8,08 dir. Grafik ve ADMINISTRATIVE Grafik 2 de de görüldüğü SOLUTIONS TO DISPUTES OVER yılların ikinci yarısından itibaren Mersinliler in gibi, genel seçimlerde en düşük katılım CUSTOM oranı, DUTIES seçimlere ilgisi Türkiye ortalamasının altında hem Türkiye genelinde hem de Mersin özelinde, Selin KILINÇ 2, Hatice gerçekleşmiştir. YURTSEVER 3 Ta ki son seçimlere yani genel seçimlerinde olmuştur. Bu seçimlerde 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali yılı Hukuk genele Programı seçimlerine Yüksek Lisans kadar. Öğrencisi 20 genel seçimlerinde, 4 seçim boyunca sürüp giden bu trend Türkiye de halkın yüzde i 3 Celal sandık Bayar Üniversitesi başına Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü giderken, Mersin Özet: özelinde Gümrük vergisi, ise seçimlere gümrüğe tabi katılım olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın değişmiş from the movement ve Mersinliler in of commercial commodities siyasi katılımı, Türkiye 64,9 da kalmıştır. miktarı Türk veya toplumunun değeri üzerinden seçimlere alınan, ekonomik, ilgi subject to customs which is based on those ortalamasının oldukça üzerine çıkmıştır. Bu durum ve katılım en üst düzeyde olduğu genel seçimler 990 lı yılların, Mersin in yoğun göç aldığı bir ise, 987 genel seçimleridir. 987 genel seçimlerinde Türkiye genelinde, seçimlere katılım oranı dönem olması gerçeği ile ilişkilendirilebilir. Alınan bu yoğun göç kentin, özellikle siyasal dokusunu yüzde olarak eşyanın gerçekleşmiştir. gümrüğe geldiği anda Öte bir defaya yandan, mahsus are collected only once when commodities subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi kırılgan to foreign trade ve arrive değişken at the custom. bir nitelik According almasına to neden Mersin de halkın Usul seçimlere Kanunu (VUK) nun ilgi ve ikinci katılımının maddesine göre en bu the second item of tax procedural law, custom kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, olmuştur. duties are excluded Mersin from kentinin this law. değişen Therefore, toplumsal ve üst düzeyde olduğu gümrük genel vergilerinin seçimler usul ve uygulama de yine esasları procedures and practises of custom duties are sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun ekonomik regulated by dinamiklerinin customs law numbered de etkisiyle, son yıllarda genel seçimleridir. ile dış 987 ticarete genel konu olan seçimlerde, eşyanın Türkiye Mersinlilerin seçimlere işlemlerin ilgisi sırasına Türkiye göre ortalamasının bir sistematik international trade entering customs territories of Gümrük Through this law, a systematization has been Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak Mersin e created beginning doğru with yaşanan commodities iç göçte subject kısmi to bir dengelenme Turkey and yaşanmaya continuing with başlamıştır. operation sequence. Ne var ki Mersin oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi biraz üzerinde, yüzde gümrük vergisinde 93,84 civarında de zorunlu aşamalar olmuştur. olan tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret kenti assessment, bugünlerde accrual and collecting de yoğun are regulated bir dış göç gerçeği Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk Grafik ve 2 de de görüldüğü incelenen dönemde ile karşı karşıya kalmıştır. Suriye de to yaşanan Mersin de seçimlere Gümrük türetilmiģtir. katılım vergisinden oranı, doğan Türkiye uyuşmazlıkların geneli çözüm toplumsal customs duties ve has siyasal a different olaylar form from sebebiyle the Mersin ortalamasına son yapıya derece sahiptir. paralel Gümrük bir vergisi şekilde uyuşmazlıkları gerçekleşmiştir. Bu Ancak tespit 980 idari askeri aşamada darbesinden çözümlenemeyen toplumsal solved administratively, ekonomik legal action can dinamiklerinde be taken. olduğu kentine have to be doğru resolved yaşanan administratively bu dış in the göç first olgusu, kentin sonra gerçekleştirilen ilk genel seçimler için de kadar, Key words: siyasal Custom, dokusunda Custom Duties, da Custom önemli değişimlere geçerlidir. 983 Gümrük genel Uyuşmazlıkları seçimlerinde, seçimlere yol açabilecek boyutlara ulaşmıştır. katılım oranı hem Mersin de ve hem de Türkiye YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI genelinde oldukça yüksek ve 987 seçimlerindeki katılım oranına çok yakındır. Darbe öncesi son Seçim sonuçları sosyal bilimcilere, toplumların genel seçimlerde bu oran yüzde 72 civarında iken, siyasi yapıları ile ilgili oldukça önemli ipuçları darbe sonrası ilk genel seçimlerde, yaklaşık yüzde sunar. Bu realiteden hareketle araştırmada yaklaşık 28 lik bir artışla yüzde 92 ye yükselmiştir yılı kapsayan süreç içinde ilk olarak 950 genel genel seçimlerinde Mersin de seçimlere katılım seçim sonuçları incelendi. Bu seçimlerin Türk 32

142 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science siyasi yaşamında ayrı bir yeri ve önemi vardır: edebileceklerine değil ben, en iyimser gözlemciler bile ihtimal vermezlerdi (Albayrak, 2004: Türkiye de çok partili yaşama GÜMRÜK ilk adım VERGĠSĠ 946 UYUġMAZLIKLARININ yılında atılmış olmakla birlikte, ĠDARĠ gerçek AġAMADA anlamda ÇÖZÜM 72). Yirmi YOLLARI yedi yıldır ülke yönetimini elinde çok partili sisteme geçiş, ADMINISTRATIVE 4 Mayıs 950 de, SOLUTIONS cumhuriyet tarihinin ilk serbest-demokratik seçimleri yüzde ini alabilmiştir. Bu sonuçlar, CHP nin tutan TO Cumhuriyet DISPUTES Halk OVER Partisi ise oyların ancak CUSTOM DUTIES ile gerçekleşmiştir. yirmi yedi yıllık iktidarının sona erdiği anlamına Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 gelmektedir. Bu seçimler, yalnızca 2 Celal Türk Bayar siyasi Üniversitesi toplum Sosyal Bilimler hayatı Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü açısından değil dünya siyasi tarihi açısından da 950 genel seçimlerinin Mersin özelindeki çok büyük önem Özet: taşır. Gümrük Çünkü vergisi, bu gümrüğe seçimlerin tabi olan sonucunda dünya siyaset miktarı veya tarihinde değeri üzerinden eşine az alınan, rastlanır ekonomik, bulgular subject to ile customs karşılaşılır. which is based Tablo on 2 de those de görüldüğü ticari sonuçları Abstract: Custom incelendiğinde duty is a kind of tariff ise arising son derece çarpıcı bir siyasi olay dış gerçekleşmiştir. ticaret ve ekonomi politikası Çeyrek aracı yüzyılı olan bir vergi gibi tariff bu that seçimlerin is a foreign trade Mersin deki and economic policy galibi de DP dir. aşkın bir süre tek dolaylı parti bir vergi olarak türü olan ülkenin gümrük siyasi vergisi, gelir ve ve Mersinlilerin fiscal functions. Since yaklaşık they are not üçte collected ikilik on desteğini alan toplumsal yaşamına vergi yön türü veren olmadığından, bir siyasi dış ticarete parti, konu kan, olan Demokrat an indirect tariff Parti, on expenditures, Mersin den custom duties seçilen 7 milletvekilliğinin to foreign trade arrive 7 sini at the de custom. kazanarak According to öteki partilere kin ve gözyaşı olmadan, olmak üzere alınmaktadır. iktidarı bir Gümrük başka vergileri, siyasi Vergi partiye devretmiştir. kanun kapsamı Hem de dışında kendi tutulmuştur. bünyesinde Bu nedenle, Mersin de duties are excluded şans from tanımamıştır. this law. Therefore, milletvekilliği yapmış olan bireyler tarafından Milletvekillerinin partilere dağılımı incelendiğinde kurulmuş olan bir siyasi partiye. Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak ise created daha beginning çarpıcı with bulgularla commodities karşılaşılır. subject to DP Türkiye 950 genel seçimlerini, oluşturulmuştur. 408 Diğer milletvekili tüm vergilerde çıkaran olduğu gibi genelindeki Turkey and continuing toplam with geçerli operation oyların sequence. yüzde 53,6 sını Demokrat Parti tahakkuk kazanmıştır. ve tahsil Demokrat aşamaları Gümrük Parti nin ve Ticaret almasına assessment, accrual rağmen, and collecting parlamento are regulated aritmetiği içinde bu beklenmedik Gümrükler zaferini, Bu çalıģma, Genel Celal Nadir Müdürlüğü Bayar Nadi Üniversitesi tarafından, Abalıoğlu Sosyal Gümrük Bilimler milletvekillerinin Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim oransal Ministry Dalı Mali according olarak Hukuk to yüzde 83,8 ine şöyle tasvir eder: Gümrük türetilmiģtir. 4 vergisinden Mayıs doğan seçimleri uyuşmazlıkların ile DP çözüm sahip customs olmuştur. duties has a Öte different yandan form oyların from the yaklaşık yüzde have 40 ını to be resolved alan CHP administratively ise, meclis in the first aritmetiği içinde umulmadık bir yapıya zafer sahiptir. kazanıyordu. Gümrük vergisi Kampanya uyuşmazlıkları boyunca hem Ancak aday, hem idari de aşamada gazeteci çözümlenemeyen olarak ancak solved administratively, yüzde 4,2 lik legal action bir can güç be taken. elde edebilmiştir yurdun çeşitli bölgelerini gezerken, bu partiye (Grafik Key words: 3 ve Custom, 4). Genel Custom Duties, siyasi Custom yelpazede oyların daha büyük bir Gümrük başarı Uyuşmazlıkları şansı vermek gerektiğini dağılımı konusunda da, üstünlük sağ yelpazede adım başında gerçi kabul ediyordum, fakat 487 olmuştur ve sağ partilerin toplam oy oranı yüzde milletvekilliğinden 408 ini Demokratların elde 56,62 olarak gerçekleşmiştir. 33

143 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Tablo : 950 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Mersin de Partilere Göre Oy ve ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Milletvekili Dağılımı Oy Oranı Milletvekili Sayısı Temsil Edilme ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Oranı 950 Sağ Partiler Toplamı CUSTOM 63 DUTIES 7 00 Sol Partiler Toplamı Selin KILINÇ 37 2, Hatice YURTSEVER Diğerleri Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Toplam işlemlerin sırasına göre bir sistematik neden international olmuştur. trade entering customs territories of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Öte yandan, DP nin Mersin deki seçim zaferi sayesinde, sağ kanat Mersin siyasi yaşamına damgasını vurmuştur. Sol kanadın Mersinlilerden aldığı toplam oy desteği yüzde 40 ı bulmazken, sağ kanadın oyları yüzde 63 ü aşmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi nde ise Mersin i bu dönemde yalnızca sağ kanat temsil etmiştir. Daha net bir anlatımla bu seçimlerde CHP Mersin de hiçbir milletvekilliği kazanamamıştır (Tablo ) YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 2 Mayıs 954 te yapılan 954 genel seçimlere Türkiye genelinde katılım yüzde olarak gerçekleşmiştir. Mersin özelinde ise seçimlere ilgi Türkiye ortalamasından daha da yüksek olmuş ve katılım 90,78 olarak gerçekleşmiştir. Seçimlerde, bağımsızlar dışında DP, CHP, CMP, KP ve İP olmak üzere toplam 5 siyasi parti katılmıştır. Tablo 5 te de görüldüğü gibi seçimlerin Türkiye genelindeki galibi, yüzde lik oy oranı ile Demokrat Parti olmuştur. İkinci parti konumundaki Cumhuriyet Halk Partisi nin seçmen desteği yüzde 35. de kalmıştır. Mersin de de bu genel seçimlerin galibi Demokrat Parti dir. İkinci parti ise yüzde 36,05 oy oranı ile CHP dir (Grafik 5). 950 genel seçimlerinde DP nin Mersin deki seçmen desteğinin yüzde 62 olduğu dikkate alındığında, bu partinin Mersin de yüzde 4,26 gibi ciddi bir oranda oy kaybettiği görülür. Bağımsızlar bu seçimlerde yalnızca DP nin değil, CHP nin de Mersin de oy kaybetmesine Seçimlerin sonucu ile doğrudan ilişkili olarak, hem Türkiye geneli ve hem de Mersin de, mecliste kazanılan sandalye sayısı bakımından da Demokrat Parti ilk sıradadır. Bu seçimlerde alınan oylar ile çıkarılan milletvekili sayısı arasında oldukça yüksek bir oransal farklılık göze çarpar. Türkiye genelinde DP oyların yüzde 57,5 ini almasına rağmen, yüzde 92,8 lik bir temsil gücüne ulaşmıştır. CHP ise oyların yüzde 35,3 ünü almış olmasına rağmen, meclisteki sandalye sayısının ancak yüzde 5,7 sine sahip olabilmiştir (Grafik 5 ve 6). Alınan oy oranları ile temsil gücü arasındaki ilişki irdelendiğinde, Mersin özelinde çok daha çarpıcı sonuçlar ile karşılaşılır. Mersin de yüzde 34

144 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science 36 ın üzerinde oy alan CHP hiçbir milletvekili çıkaramazken, yüzde 53 civarında oy alan DP GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ yüzde 00 lük bir temsil gücüne ulaşmıştır. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Tablo 2: 954 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Mersin de Partilere Göre Oy ve Milletvekili CUSTOM DUTIES Dağılımı (%) Selin KILINÇ Oy Oranı 2, Hatice YURTSEVER Milletvekili 3 Temsil Edilme Sayısı Oranı 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Sağ Partiler Toplamı Sol Partiler Toplamı miktarı veya Diğerleri değeri üzerinden alınan, ekonomik, 9.8 subject to customs - which is based on - those dış ticaret ve ekonomi politikası Toplam aracı olan bir vergi 00 tariff that is a foreign 8 trade and economic 00policy Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından sürecine Customs hazırlanan Law. girmiştir Resolution Yüksek process (Grafik Lisans of Tezinden disputes 7). over Genel açıdan değerlendirildiğinde, çok partili sistemin üçüncü genel seçimleri, sağ yelpazenin Türkiye genelinde daha da güçlenmesi sonucunu doğurmuştur. Mersin de ise sağ kanat bir önceki seçimlere oranla, yabana atılmayacak bir kan kaybı yaşamıştır. 950 genel seçimlerinde ülke genelinde toplam yüzde lik bir güç elde eden sağ kanat, 954 seçimlerinde bu gücünü yüzde 3,5 arttırarak, yüzde ya taşımıştır. Mersin de ise sağ kanat bir önceki seçimlerde toplam yüzde 63 civarında olan gücünü yüzde 54 e düşürmüştür (Tablo 2). Sol kanadın Mersin deki seçmen desteğinde de, sınırlı da olsa bir azalış gözlemlenir. Buna karşın CMP Mersin de, Türkiye genelinde elde ettiği gücün yaklaşık iki katı oranında bir güce ulaşır YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI katılım oranı ise Türkiye genelinin biraz altında seyretmiş ve yüzde 75,25 olarak gerçekleşmiştir. Önceki iki genel seçimlerde olduğu gibi, bu genel seçimlerde de Türkiye genelinde Demokrat Parti birinci parti olmuştur. Bununla birlikte bu genel seçimlerde, Demokrat Parti bu seçimlerde, 954 seçimlerine kıyasla yüzde 8 oranında oy kaybetmiştir. CHP ise göreceli de olsa bir toparlanma Bu seçimlerde, Mersin ilinde de Türkiye geneline benzer sonuçlar ile karşılaşılır. Hem DP hem de CHP, Türkiye genelinde aldıkların sonuçların benzerini Mersin özelinde de almışlardır. Bu seçimlerde DP nin Mersin de seçmen desteği yüzde 53 ten yüzde 46 lara gerilerken, CHP nin desteği yüzde 36 lardan yüzde 44 e yükselmiştir (Grafik 7 ve 8). 27 Ekim 957 de yapılan 957 genel seçimlerinde seçimlere katılım oranı yüzde 76.6 olarak gerçekleşmiştir. Mersin ili özelinde seçimlere 957 seçimlerinde CHP hem Türkiye genelinde hem de Mersin de çok büyük bir seçmen desteği elde etmiştir. 954 seçimlerinde Türkiye gene- 35

145 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science linde bir önceki seçimlerde yüzde 35, olan oy 957 seçimlerinde Türkiye genelinde yaşanan GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ oranını, yüzde 4 in üzerine taşımıştır. Bununla temsil adaletsizliğinin bir benzeri Mersin özelinde ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM de gözlemlenebilir. YOLLARI Bu seçimlerde CHP Mersin de birlikte oy oranında yaşanan bu önemli artış ADMINISTRATIVE SOLUTIONS yüzde TO 40 ın DISPUTES üzerinde OVER oy almış olmasına ve DP ile Meclis teki temsil gücüne yansımamıştır. Başka arasındaki oy farkı 3 puandan da düşük olmasına CUSTOM DUTIES bir deyişle DP nin Türkiye genelindeki oy oranı, rağmen, Mersin den hiçbir milletvekilliği kazanamamıştır. Mersin den seçilen 9 milletvekilinin Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 CHP den yüzde 6,5 2 Celal daha Bayar Üniversitesi fazla iken, Sosyal CHP den Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, tamamı DıĢ Ticaret DP adayları Bölümü arasından seçilmiştir (Grafik yüzde 38,2 daha fazla milletvekili çıkarmıştır. 8). Bir başka anlatımla DP Mersin deki yüzde Aradaki bu uçurumun temel nedeni, seçimlerde 47 nin altındaki semen desteğine rağmen, temsil uygulanan seçim sistemidir. gücünün yüzde 00 ünü elde etmiştir. eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus Mersin de are collected Partilere only once Göre when Oy commodities ve Milletvekili subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi to foreign trade Dağılımı arrive at (%) the custom. According to kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Oy Oranı duties are Milletvekili excluded from this Temsil law. Therefore, Edilme gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 procedures and Sayısı practises of custom Oranı duties are ile dış ticarete Sağ konu Partiler olan eşyanın Toplamı Türkiye Gümrük 48.4Through this law, 9 a systematization 00 has been 957 Sol Partiler Toplamı 44, Diğerleri Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi Toplam tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler 00Enstitüsü Maliye 9Anabilim Dalı Mali Hukuk 00 Customs and Economy Ministry according to Tablo 3: 957 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı Öte yandan bu seçimlerin, Türkiye nin ve Mersin in siyasi yapısı bakımından da son derece önemli sonuçları olmuştur. Demokrat Parti nin iktidarda yıpranmaya başlamasına paralel olarak sağ kanat, Türkiye nin ve Mersin in siyasi yapısı içinde oldukça önemli oranda güç kaybetmiştir. Sağ yelpazenin genel siyasi yapı içindeki oy oranı yüzde 54 lerden, yüzde 48,4 e kadar düşmüştür (Tablo 3). Bu sağ yelpazenin 957 genel seçimlerinde Mersin ili özelinde genelinde yüzde 0,5 oranında oy kaybettiği anlamına gelmektedir. Buna karşın sol kanat ise Mersin de de, CHP nin yükselişine paralel olarak, seçmen desteğini yüzde 36 dan yüzde 44, e taşımayı başarmıştır. Ne var ki, seçim sisteminin azizliğine uğrayarak Mersin de hiçbir temsil gücü elde edememiştir YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 96 seçimleri 5 Ekim 96 tarihinde yapılmıştır. Bu seçimler, 960 Askeri İhtilali nden sonra yapılan ilk genel seçimler olması nedeniyle, Türk siyasi tarihinde oldukça önemli bir yer tutar. 96 genel seçimlerinde, Türkiye genelinde seçimlere katılma oranı yüzde 8.42 olarak gerçekleşmiştir. 36

146 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Mersin de ise bu seçimlere ilgi Türkiye ortalamasının tarihinde, Ankara da kurulmuştur. Demokrat oldukça üzerinde olmuş GÜMRÜK ve katılım VERGĠSĠ yüzde UYUġMAZLIKLARININ Parti nin siyasi mirasçısı olduğu iddiasıyla siyasi 85 e yaklaşmıştır. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM yarışa YOLLARI katılan bir diğer parti de, 2 Şubat 96 de ADMINISTRATIVE SOLUTIONS kurulmuş TO DISPUTES olan Yeni OVER Türkiye Partisi (YTP) dir. 96 genel seçimlerinde başta CHP olmak üzere YTP bu seçimlerde yüzde 3 ü aşan seçmen AP, CKMP ve YTP mecliste temsil hakkı CUSTOM elde DUTIES desteği ile Türkiye genelinde dördüncü parti olmakla birlikte Mersin de varlık gösterememiştir. etmiştir. Bu seçimlerin Türkiye galibi Selin CHP dir. KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Cumhuriyet Halk 2 Celal Partisi Bayar darbe Üniversitesi sonrasının Sosyal Bilimler ilk Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, 0 Şubat DıĢ Ticaret 954 Bölümü tarihinde kurulan Cumhuriyetçi genel seçimlerinde, bir önceki seçimlere oranla Millet Partisi ne, 957 seçimlerinden sonra Köylü Türkiye genelinde oy kaybetmiş olsa da, yüzde Partisi nin de katılması ile Cumhuriyetçi Köylü oranında oy alarak birinci parti olmuştur. Millet Partisi (CKMP) adını almıştır. CKMP bu Adalet Partisi (AP) ise yaklaşık 2 puanlık oy farkı seçimlerde, hem Türkiye genelinde ve hem de ile ikinci sırada yer almıştır. Mersin de ise durum Mersin ilinde üçüncü parti olmuştur. tersinedir. En yüksek güce sağın en büyük partisi konumundaki AP ulaşmış ve yüzde 55,70 lik oy Kazanılan milletvekili sayısı ve elde edilen temsil oranı ile birinci parti olmuştur. CHP ise Mersin deki gücü ile ilgili bulgular ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde, seçmen desteğini 3 puan civarında kaybederek, 96 genel seçimlerinin Türkiye nin yüzde 4,35 e düşürmüş ve seçimlerden ikinci ve Mersin in siyasi yapısında meydana getirdiği parti olarak çıkmıştır (Grafik 9). değişimin boyutları daha anlaşılır hale gelecektir. Öncelikli olarak vurgulamak gerekir ki 950 den Mersin de seçimlerin galibi konumundaki AP, o güne ilk kez bir sol parti Mersin den milletvekili Demokrat Parti nin kapatılmasının yarattığı siyasi çıkarmayı başarmış ve yüzde 43 civarında oldukça boşluğu doldurmak idealiyle, Şubat 96 yüksek bir temsil gücü elde etmiştir (Grafik 0). Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Mersin de Disputes Partilere Göre Oy ve Milletvekili Dağılımı (%) Tablo 4: 96 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı 96 Oy Oranı Milletvekili Sayısı Temsil Edilme Oranı Sağ Partiler Toplamı Sol Partiler Toplamı Diğerleri Toplam

147 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Öte yandan sağ kanat 96 seçimlerinde Mersin in siyasi partiler açısından değerlendirildiğinde, siyasi yapısında da oldukça GÜMRÜK önemli bir VERGĠSĠ güce ulaşmıştır. Darbe öncesinde Mersin in ĠDARĠ genel AġAMADA siyasi ÇÖZÜM özelinde YOLLARI Adalet Partisi olduğu açıkça görülür. UYUġMAZLIKLARININ seçimin galibinin Türkiye geneli ve Mersin ili yapısı içinde yüzde 50 inin ADMINISTRATIVE oldukça altında SOLUTIONS bir 96 TO seçimlerinde DISPUTES Mersin de OVER yüzde 55,7 oranında seçmen desteğine sahip iken, darbe sonrasında seçmen desteği alan AP, bu seçimlerde yüzde CUSTOM DUTIES bu desteği yüzde 20 nin üzerinde arttırmayı başarmıştır. Sol kanat ise bu seçimlerde Mersin in galibi olmuştur (Grafik 9). 59,55 oranında oy alarak, seçimlerin mutlak Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 siyasi yapısı içinde yaklaşık 3 puanlık 3 Celal Bayar oy Üniversitesi kaybına Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Öte yandan solun büyük partisi CHP ise Türkiye uğramıştır. Mersin açısından bu seçimlerin belki genelinde yaşadığı kan kaybını, Mersin de de de en çarpıcı sonucu sağ kanadın, daha önceki 3 tekrarlamıştır. CHP nin bir önceki seçimlerde genel seçimde Mersin de elde ettiği yüzde 00 lük yüzde 4 i aşan seçmen desteği bu seçimlerde temsil gücünü, bu seçimlerde yaklaşık yüzde yüzde 32 ye kadar gerilemiştir. Bir başka tabirle 43 lük bir oranda kaybetmiş olmasıdır (Tablo 4). bu oranlar CHP nin, 965 genel seçimlerinde YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI Mersin de, yaklaşık yüzde 22 oranında oy kaybına kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, uğradığı duties are excluded anlamına from geliyordu. this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 965 genel seçimleri 0 Ekim 965 tarihinde yapılmıştır. Bu seçimlere seçmenin ilgisi hem Türkiye geneli, hem de Mersin özelinde oldukça düşmüştür. Daha net bir anlatımla seçimlere katılım oranında, hem ülke genelinde ve hem de Mersin de 0 puana yakın bir düşüş yaşanmıştır. Türkiye genelinde katılım oranı, yüzde 7.26 olarak gerçekleşmiştir. Mersin de ise bu oran yüzde 84 ten yüzde 74 e düşmüştür. Bununla birlikte bu seçimlerde Mersin de siyasi katılım, Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşmiştir. Bu seçimlerde Türkiye genelinde bağımsızlar dışında altı, Mersin de ise üç siyasi parti mecliste temsil edilme hakkı kazanmıştır. Seçim sonuçları, Seçimleri birinci sırada tamamlayan AP nin, Türkiye genelinde kazandığı milletvekili sayısının 240 olduğu dikkate alındığında, DP tabanının, mirasçı olarak AP yi tercih ettiği gerçeği daha bir netlik kazanır. Seçimleri ikinci sırada tamamlayan CHP ise bu seçimlerde 39 sandalye kaybetmiştir. 965 genel seçimlerinin sonuçları Millet Partisi (MP) ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) açısından da son derece önemlidir. MP, 965 seçimlerinde yüzde 6.26 lık oy oranı ve 3 milletvekili ile meclise girmeyi başarmıştır. Türkiye genelinde önemli bir başarıya ulaşan MP, bu başarısını Mersin de de sürdürmüş ve 7 Mersin milletvekilliğinden birini kazanmayı başarmıştır (Grafik 2). 38

148 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Tablo 5: 965 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Mersin de Partilere Göre Oy ve ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Milletvekili Dağılımı (%) Oy Oranı Milletvekili Sayısı Temsil Edilme ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Oranı 965 Sağ Partiler Toplamı CUSTOM 65 DUTIES Sol Partiler Toplamı Selin KILINÇ 35 2, Hatice YURTSEVER Diğerleri Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Toplam gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 oldukça procedures benzer and practises (Grafik of custom 3). duties are Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Öte yandan Türkiye genelinde olduğu gibi Mersin in siyasi yapısında da sağ siyaset anlayışı, bu seçimlerde çok daha güçlü konuma ulaşmıştır. 96 genel seçimlerinde Mersin de toplam yüzde 58 civarında oy ve yüzde 57 civarında temsil gücü elde eden sağ kanat partiler; 965 genel seçimlerinde toplam oy oranlarını yüzde 65 e ve temsil gücünü de yüzde 7 in üzerine taşımayı başarmıştır (Tablo 5). Bir başka anlatımla, sağ siyaset anlayışı bu seçimlerde, Mersin in siyasi yapısı içindeki yerini daha da pekiştirmiştir YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 969 genel seçimleri 2 Ekim 969 tarihinde yapılmıştır. Bu genel seçimlerde Türkiye genelinde seçimlere katılım hem Türkiye genelinde ve hem de Mersin ili bağlamında tarihi dip seviyesin ulaşmıştır. Türkiye genelinde katılım oranı yüzde 7 den yüzde 64 e düşerken, Mersin de ise düşüş daha yüksek oranda olmuş ve katılım yüzde 74 ten yüzde 64 e kadar gerilemiştir. Bağımsızlar dışında 8 partinin meclise girebilme başarısı gösterdiği bu seçimler, Türk demokrasisinin gelişimi açısından çok büyük önem taşır. 969 genel seçimlerinden, 965 genel seçimlerinde olduğu gibi, hem aldığı oy hem de çıkardığı milletvekili sayısı bakımından Adalet Partisi birinci çıkmıştır. Bu seçimlerden ikinci parti olarak çıkan CHP nin seçim performansı da AP ninkine 96 genel seçimlerinin sonuçları Mersin özelinde incelediğinde de, Türkiye geneline paralel sonuçlarla karşılaşılır. Bu seçimlerde hem AP ve hem de CHP Mersin de oy kaybına uğramıştır. Ancak AP nin Mersin deki kaybı CHP den çok daha fazladır. CHP bu seçimlerde yaklaşık 2,5 puanlık bir oy kaybına uğrarken, AP nin kaybı,5 puana yaklaşır. Bununla birlikte her iki parti de Mersin de, Türkiye ortalamasının üzerinde bir seçmen desteği elde etmeyi başarmıştır. Bu seçimlerin Mersin açısından kayda değer bir sonucu da MHP nin, Türkiye genelinde aldığı oyun 2 katı oy alarak, Mersin de üçüncü parti olmayı başarmış olmasıdır. Öte yandan, Bu seçimlerde siyasi mücadele veren bir diğer önemli siyasi parti Birlik Par- 39

149 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science tisi (BP) dir. 7 Ekim 966 tarihinde ilerici, plana çıkartan MHP (Akbulut, 2006-b), Alparslan Atatürkçü ve reformist bir GÜMRÜK parti nitelemesi VERGĠSĠ ile UYUġMAZLIKLARININ Türkeş in genel başkanlığında girdiği ilk genel kurulan ve yöneticileri tarafından ĠDARĠ sol AġAMADA bir parti ÇÖZÜM seçimlerde, YOLLARI Türkiye genelinde yüzde 3.03 oranında olarak tanımlanan Birlik ADMINISTRATIVE Partisi, Anadolu inanç SOLUTIONS oy almış TO DISPUTES ve milletvekili OVER çıkarmıştır. Daha önce sisteminin en temel bileşenlerinden ve ayrılmaz de vurgulandığı gibi MHP, yaklaşık yüzde 6,2 lik CUSTOM DUTIES unsurlarından birini oluşturan Alevi vatandaşların oy oranı ile Mersin de, Türkiye ortalamasının iki Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 oylarını almayı hedeflediği ileri sürülür (Akbulut, katı seçmen desteği elde etmiştir (Grafik 4) b). Birlik Partisi bu seçimlerde, 3 Celal Bayar yüzde Üniversitesi 2,8 Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Genel olarak değerlendirildiğinde 969 genel civarında oy almış ve 8 milletvekili çıkarmıştır. seçimlerinde Türkiye nin genel siyasi yapısı Birlik Partisi nin Mersin ili performansı ise Türkiye ortalamasından yüzde 87,7 daha fazladır. Bir içinde, daha önceki seçimlerde olduğu gibi, bu seçimlerde de üstünlük yine sağ yelpazenindir. diğer sol parti Türkiye İşçi Partisi ise Mersin de 969 genel seçimlerinde Mersin in siyasi yapısında da Türkiye nin genel siyasi yapısında gerileme sürecine girmiş ve daha önce yüzde 2,84 olan Mersin deki seçmen desteği yüzde,7 e yaşanan değişime benzer bir değişim gözlemlenir. kadar gerilemiştir. Bir başka anlatımla bu seçimlerde, sağ kanat Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi ise, 8-9 Şubat Mersin in siyasi yapısı içinde ciddi oranda bir oy 969 da yapılan kongrede adını, Milliyetçi Hareket kaybı yaşamıştır. 965 genel seçimlerine oranla Partisi olarak değiştirmiş ve genel başkanlığa Alparslan Türkeş seçilmiştir. MHP nin ana felsefesi, kanadın temsildeki güç kaybı ise oy kaybının ortalama 3 puana yakın oy kaybetmiştir. Sağ 9 ışık olarak bilinen Milliyetçilik, Ahlakçılık, çok daha üstünde, yüzde 20 civarında olmuştur. İlimcilik, Toplumculuk, Köycülük, Hürriyetçilik Toplam 7 Mersin milletvekilliğinden 4 ünü sağ ve Şahsiyetçilik, Gelişmecilik ve Halkçılık, Endüstricilik ve Teknikçilik üzerine inşa edilmiştir. bir önceki seçimlerde 7 Mersin milletvekilliğinin ideolojik temele sahip olan AP kazanmıştır. Oysa Antiemperyalist, barışçı, hürriyetçi, demokratik milliyetçilik ve karma ekonomi anlayışını ön Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 5 ini AP kazanmıştı. 40

150 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Tablo 6: 969 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Mersin de Partilere Göre Oy ve ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Milletvekili Dağılımı (%) Oy Oranı Milletvekili Temsil Edilme ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES Sayısı OVER Oranı 969 Sağ Partiler Toplamı CUSTOM DUTIES Sol Partiler Toplamı Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER Diğerleri Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Öte yandan CHP ise Mersin in siyasi yapısı içindeki temsil gücünü yüzde 50 ye yakın arttırarak, Mersin den kazandığı milletvekilliği sayısını 2 den 3 e çıkarmıştır (Tablo 6). Bu veriler sol kanadın Mersin de kazandığı güç artışının, Türkiye genelinde sergilediği toparlanmanın çok daha üst seviyelerde gerçekleşmiş olduğunu göstermektedir YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 973 genel seçimlerinin, 2 Mart Askeri müdahalesi nden sonra yapılan ilk genel seçimler olması hasebiyle, Türk siyasi ve toplum hayatında oldukça önemli bir yeri vardır. 4 Ekim 973 tarihinde gerçekleştirilen bu seçimlere Türkiye genelinde katılım, yüzde olarak gerçekleşmiştir. Bu seçimlere Mersin de ilgi Türkiye ortalamasının çok daha üzerinde olmuştur. Seçimlere katılım oranı Mersin de, bir önceki seçimlerde tarihi dip seviyesini gördükten sonra, bu seçimlerde 6 puandan fazla bir artış göstererek yüzde 70 i aşmıştır. 973 genel seçimleri partiler bazında da, Türk toplumunun siyasi ve toplumsal yapısı açısından Toplam oldukça önemli sonuçlar ortaya çıkarmıştır. CHP, 950 yılında iktidarı DP ye devretmesinden itibaren başlayana süreç içinde ikinci kez seçimleri birinci sırada tamamlamıştır. Öte yandan 973 genel seçimleri, AP için tarihi bir yenilgi ile sonuçlanmıştır. AP bu seçimlerde, Türkiye genelinde yaşadığına benzer bir yenilgiyi de Mersin de almıştır. 969 genel seçimlerinde AP nin Mersin deki seçmen desteği yüzde 48 in üzerinde idi. 973 yılında ise bu destek yaklaşık yüzde 38,97 oranında düşerek yüzde 29,36 ya gerilemiştir (Grafik 5). AP nin Mersin in siyasi yapısı içindeki bu gerileyişi temsil gücüne de yansımıştır. AP nin 973 genel seçimlerinde Mersin deki temsil gücünün yüzde 57,4 ten 28,57 ye gerilemiş (Grafik 6) ve Mersin de neredeyse yarı yarıya güç kaybetmiştir. Adalet Partisi nin hem Türkiye genelinde ve hem de Mersin de yaşadığı bu büyük seçim yenilgisinde en önemli rolü, AP nin içinden çıkmış bir parti konumundaki Demokratik Parti oynamıştır. AP den ayrılan muhafazakâr grup, eski DP li tanınmış isimlerin öncülüğünde, 8 4

151 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Aralık 970 de Demokratik Parti yi kurdu genel seçimlerinde Türkiye nin siyasi genel seçimlerinde yüzde GÜMRÜK 2 ye yakın VERGĠSĠ oy alan UYUġMAZLIKLARININ yapısı içinde dikkat çeken bir başka siyasi parti DP, meclise de 45 milletvekili ĠDARĠ sokmaya AġAMADA başardı. ÇÖZÜM de Milli YOLLARI Selamet Partisi (MSP) dir. Daha önce Bir diğer önemli sağ parti ADMINISTRATIVE MHP ise kazandığı SOLUTIONS oy DP, TO AP DISPUTES gibi merkez OVER sağ partiler içinde örgütlenmeyi tercih eden İslamcı siyasal akım, 26 Ocak oranı bakımından, bir önceki seçimlerde elde ettiği CUSTOM DUTIES altıncı sıradaki yerini korurken, Türkiye nin genel 970 te Milli Nizam Partisi (MNP) adı altında Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 siyasi yapısı içindeki temsil gücü bakımından Türk siyaset yaşamına katıldı. MNP, 969 seçimlerinde DıĢ Ticaret Konya dan Bölümü bağımsız milletvekili seçilen ise yedinci sırada yer almıştır. 3 Celal Bununla Bayar Üniversitesi birlikte Salihli MYO, MHP, kazandığı milletvekili sayısını birden üçe Necmettin Erbakan ve 7 arkadaşı tarafından çıkarmıştır. kuruldu (Belgenet, 2006-j). 20 Mayıs 97 de kapatılmasının ardından da, Ekim 972 de 973 seçimleriyle Türkiye nin siyasi yapısı içinde Kapatılan Milli Nizam Partisi nin (MNP) çizgisinde varlık göstermeye başlayan bir diğer siyasi oluşum da Cumhuriyetçi Güven Partisi (CGP) dir. Milli Selamet Partisi (MSP) kuruldu. MSP nin kuruluş çalışmaları içinde aktif olarak yer alan CHP den ayrılan milletvekili ve senatörlerin Necmettin Erbakan ise MSP ye resmen Mayıs kurdukları Milli Güven Partisi ile yine CHP 973 te katıldı ve 20 Ekim 973 te de partinin kökenli siyasetçilerin 4 Eylül 972 de kurdukları genel başkanı oldu (Yayman, 2003-a). Cumhuriyetçi Parti nin, 3 Mart 973 tarihinde birleşmesi ile Cumhuriyetçi Güven Partisi doğmuştur. Öte yandan 973 genel seçimleri, Mersin in si- Ortanın soluna kayan CHP yi, Atatürk yasi yapısında da son derece önemli değişiklikler çizgisinden uzaklaşmakla suçlayan CGP, Atatürk ün meydana getirmiştir. Bunlardan başta geleni, Çok sol yorumuna karşı, sağ bir Atatürkçülük yorumu partili dönemde Mersin de ilk kez üç tane siyasi söylemi ile Türk siyaset hayatındaki yerini parti milletvekili çıkarmayı başarmıştır. Grafik aldı (Yayman, 2003-a). CGP 973 seçimlerinde 6 da da görüldüğü gibi, temsil gücü bakımından Türkiye genelinde yüzde 5.26 dolayında oy alıp Mersin in siyasi yapısına bu seçimlerde CHP (Tablo 20), 3 milletvekili çıkardı. Cumhuriyetçi damgasını vurmuştur. Yüzde 57 nin üzerinde Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Güven Partisi 2 Mart Muhtıra sürecinde, Türk toplumunun siyasi yaşamında, meclisteki sandalye sayısının çok üstünde bir etki ve güce ulaşmıştır. Askeri müdahale döneminde, partiler üstü hükümete 8 bakan ile katılan CGP, 975 te kurulan I. Milliyetçi Cephe hükümetinde de yer almıştır temsil gücüne ulaşan CHP, Mersin den seçilen 7 milletvekilinin 4 ünü kazanmıştır. AP ise geçmiş dönemlerin aksine yüzde 28 in biraz üzerinde oy alarak Mersin den ancak 2 milletvekili çıkarabilmiştir. Mersin den seçilen yedinci milletvekili ise DP çatısı altından Meclis e girmiştir. 42

152 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Tablo 7: 973 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Mersin de Partilere Göre Oy ve ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Milletvekili Dağılımı (%) Oy Oranı Milletvekili Sayısı Temsil Edilme Oranı ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Sağ Partiler Toplamı CUSTOM DUTIES 973 Sol Partiler Toplamı Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Diğerleri Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Türkiye nin siyasi yaşamında gözlemlenen bu çok Toplam sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun gerçekleşmiştir. regulated by customs law numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to hızlı değişime ve yaşanan siyasi olaylara rağmen, 973 genel seçimlerinde, Türkiye nin genel siyasi yapısı içinde sağ kanadın geleneksel üstünlüğünün değişmediği görülür Partilerin kazandıkları toplam oy oranları değerlendirildiğine, Mersin in siyasi yapısında da son derece önemli bir değişim gözlemlenir. 973 genel seçimlerinde temsil gücü bakımından bu seçimlerde Mersin in siyasi yapısında sağ yelpaze, sol kanat ile kelimenin tam anlamıyla görev değişimi yapmıştır. Sağ kanadın Mersin de temsil gücü yüzde 57,4 ten, yüzde 42,6 ya gerilerken; sol kanadın toplam temsil gücü yüzde 42,6 dan, yüzde 57,4 e yükselmiştir (Tablo7). Bu oranla Mersin in siyasi hayatında sol siyaset geleneğinin ağırlığı artmıştır YILI GENEL SEÇİM seçimlere katılım oranındaki trend, 977 genel seçimlerinde de sürmüştür. Mersin de ise durum Türkiye genelindekinin tersinedir: Bu seçimlerde Mersinlilerin ilgisi, bir önceki dönemden daha düşük seviyelerde gerçekleşmiştir. Mersin de seçimlere katılım oranı yüzde 70,45 ten yüzde 66,03 e düşerek, ikinci tarihi dip seviyesinde Bu seçimlerde CHP hem Türkiye genelinde, hem de Mersin de tarihi bir başarıya imza atmıştır. Çok partili dönem Türk siyasi hayatında CHP ilk kez, genel seçimlerde bir sol partinin aldığı en yüksek seçmen desteğini elde etmiştir. Hatırlanacağı gibi 957 genel seçimlerinde CHP yüzde 4.9 oy oranıyla, yüzde 47.9 oranında oy alan DP nin ardından ikinci parti olmuştur. 977 genel seçimlerinde ise Ecevit in CHP si yüzde lük bir SONUÇLARI seçmen desteğiyle birinci parti olmakla kalmamış, en yakın rakibi Demirel in AP sine yüzde genel seçimleri 5 Haziran 977 tarihinde oranında fark atmıştır. yapılmıştır. Türkiye genelinde seçimlere katılım oranı yüzde olarak gerçekleşmiştir. 969 CHP 977 genel seçimlerinde elde ettiği yüzde genel seçimlerinde, çok partili dönem bazında tarihi 44,70 lik seçmen desteğiyle, Mersin in siyasi dip seviyesini gördükten sonra, yükselişe geçen yapısı içindeki gücünü iyice pekiştirmiştir. CHP 43

153 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science bir önceki seçimlerde de Mersin de birinci parti başarmıştır. Elde edilen bu başarı MHP nin, daha olmuştur. Fakat o dönemde GÜMRÜK oy oranı yüzde VERGĠSĠ 40 ın UYUġMAZLIKLARININ önce MC hükümetlerinde bir başbakan yardımcısı altındadır. Öte yandan bu seçimlerde ĠDARĠ AġAMADA AP de, ÇÖZÜM ve üç bakanla YOLLARI yer almış olmayı, kendisi açısından Mersin deki seçmen desteğini ADMINISTRATIVE kayda değer oranda SOLUTIONS bir fırsata TO DISPUTES çevirebildiğinin OVER de açık göstergesidir. arttırmayı başarmıştır: AP nin seçmen desteğini CUSTOM DUTIES Partilerin çıkardıkları toplam milletvekili sayısı yüzde 29,36 dan yüzde 38,73 e yükseltmiştir Selin KILINÇ 2, Hatice ve kazandıkları YURTSEVER 3 temsil gücü incelendiğinde, 977 (Grafik 7). 977 genel seçimlerinde MHP nin 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali genel Hukuk Programı seçimlerinde Yüksek Lisans Türkiye de Öğrencisi ve Mersin de yaşanan siyasi değişimin boyutları daha bir netlik Mersin de elde ettiği başarı da 3 son Celal Bayar derece Üniversitesi önem-salihllidir. MHP, bir önceki seçimlerde yüzde 7,3 oy MYO, DıĢ Ticaret Bölümü kazanacaktır. Durum Türkiye nin genel siyasi yapısı oranı ile Mersin deki en büyük dördüncü parti içinde sağ kanadın 973 genel seçimlerindeki iken, bu seçimlerde yüzde 9,2 lik seçmen desteğine ulaşarak Mersin de üçüncü büyük parti toplam seçmen desteği yüzde 62,8 iken, 977 genel seçimlerinde yüzde 55,58 e düşmüştür. Bu konumuna yükselmiştir. oran, incelenen süreç içinde sağ kanadın Türkiye Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları da, have dominantlığının to be resolved administratively yitirmemiştir. in the first Mersin de Partilere Göre Oy ve Milletvekili Dağılımı (%) 977 genel seçimlerinin Türkiye genelinde en başarılı partisi MHP dir şeklinde bir yorum, yanlış bir değerlendirme olmasa gerek. Çünkü önceki seçimlerde yüzde 3.38 oy oranı ile ancak 3 milletvekili çıkarabilen MHP, bu seçimlerde oyunu yaklaşık yüzde 90 civarında arttırmış ve 6 milletvekili çıkarmayı başarmıştır. Bir başka anlatımla MHP nin bu seçimlerde, meclisteki temsil gücünü yüzde 433 civarında arttırmayı genelinde elde ettiği en düşük ikinci seçmen desteğidir. Sağ kanadın oy oranlarındaki bu düşüş kazandığı milletvekili sayısına ve siyasi yapıdaki temsil gücüne de yansımıştır (Grafik 8). Özetle 977 genel seçimlerinde, CHP nin ve sol kanadın tarihi bir zafer elde etmiş olduğu gerçeği ile karşılaşılır. Bununla birlikte, Türkiye nin siyasi yapısındaki sağ siyaset geleneği zayıflamış olsa Tablo 8: 977 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı 977 Oy Oranı Milletvekili Sayısı Temsil Edilme Oranı Sağ Partiler Toplamı Sol Partiler Toplamı Diğerleri 0 - Toplam

154 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Öte yandan partilerin Mersin de elde ettikleri Kenan Evren başkanlığındaki askeri yönetimin, toplam oy ve kazandıkları GÜMRÜK milletvekilliği VERGĠSĠ sayısı UYUġMAZLIKLARININ milletvekili adaylarının tespitinde bile belirleyici ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde ĠDARĠ de son AġAMADA derece ÇÖZÜM rol oynadığı, YOLLARI normal olmayan bir siyasal atmosferde TO gerçekleşen DISPUTES OVER 983 genel seçimleri, Türk önemli bulgularla karşılaşılır. ADMINISTRATIVE Bu seçimlerin sonucunda sağ partilerin Mersin in siyasi yapısındaki CUSTOM DUTIES siyasi yaşamında yeni bir dönemin de kapılarını SOLUTIONS ağırlığında göreceli bir düşüş yaşanırken, Selin KILINÇ solun 2, Hatice aralamıştır. YURTSEVER Türk 3 toplumunun siyasi hayatında, ağırlığında da yüzde 2 Celal 7,6 lık Bayar Üniversitesi bir artış Sosyal gözlemlenir. Bir önceki seçimlerde Mersin ilinde yüzde sürece Anavatan Partisi (ANAP) ve Turgut Özal Bilimler Ens. Mali 983 Hukuk genel Programı seçim Yüksek sonuçları Lisans Öğrencisi ile başlayan bu yeni 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 57,35 olan sağ kanadın toplam seçmen desteği, damgasını vurmuştur (Ahmad, 993: ). gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, olabilmiştir Like all other taxes, (Grafik compalsive 9). levels such as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to bu seçimlerde yüzde 54, e gerilemiştir. Tablo 8 de de görüldüğü gibi, bu dönemde Mersin ilinin çıkardığı toplam 8 Mersin milletvekilliğini, sol kanat ve sağ kanat eşit sayılarda paylaşmıştır. Bu eşit dağılım temsil gücüne de yansımıştır YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 983 genel seçimleri 6 Kasım 983 te gerçekleştirilmiştir. 2 Eylül 980 Darbesi sonrasında yapılan ilk genel seçimler olması bakımından bu seçimlerin Türk toplumsal ve siyasal yaşamında ayrı bir yeri vardır. Türkiye genelinde seçmen ilgisinin oldukça yüksek olduğu bu seçimlerde, yüzde gibi bir katılımla, incelenen süreçteki en yüksek ikinci katılım oranı gerçekleşmiştir. Türkiye genelinde olduğu gibi Mersin de de seçmenlerin 983 genel seçimlerine ilgisi son derece yüksek olmuştur. Bu seçimlerde Mersin de seçimlere katılım, darbe öncesi son genel seçimlere kıyasla, yaklaşık yüzde 4,44 oranında artarak Mersin de, çok partili dönemdeki en yüksek ikinci katılım oranına ulaşmıştır. Bu seçimlerde Türkiye genelinde üç siyasi partinin meclise girmeyi ve grup kurmayı başarmıştır: ANAP, HP ve MDP. Her bakımdan 983 genel seçimlerinin galibi, ANAP olmuştur. Sol kanadın bu seçimlerdeki temsilcisi Halkçı Parti ise ikinci sırada yer almıştır. Şener (2006) in tabiriyle askeri yönetimce, iktidar partisi olarak tasarlanan Milliyetçi Demokrasi Partisi ancak üçüncü parti Oyların partilere dağılımı bakımından Mersin in siyasi yapısı da Türkiye genelindeki paralel bir görünüm sergiler. Mersin in siyasi yapısı içinde ANAP, aldığı yüzde 43,38 lik seçmen desteği ile birinci parti olmuş, bu partiyi yüzde 36,36 lık seçmen desteği ile Halkçı parti izlemiştir. MDP ise Mersin de, Türkiye genelinde aldığı ortalama oy oranının da altında kalarak üçüncü parti olabilmiştir (Grafik 20). Bu seçimlerde Mersin de özellikle HP nin sergilediği performans dikkat çekicidir. Mersin de HP ye seçmen desteği, Türkiye genelinde almış olduğu destekten yüzde 8,7 daha fazla olmuştur. 45

155 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Tablo 9: 983 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Mersin de Partilere Göre Oy ve ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Milletvekili Dağılımı (%) Oy Oranı Milletvekili Temsil Edilme ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES Sayısı OVER Oranı 983 Sağ Partiler Toplamı CUSTOM DUTIES Sol Partiler Toplamı Selin KILINÇ 36,6 2, Hatice YURTSEVER Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Diğerleri Toplam Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 983 genel seçim sonuçları bu temelde incelendiğinde de son derece önemli bulgular ile karşılaşılır. Türkiye genelinde, daha önce olduğu gibi 983 genel seçimlerinin mutlak galibi yine sağ kanattır. Darbe sonrasında sağ kanat, yüzde oranında gücünü arttırarak Türkiye nin siyasi yaşamındaki eski görkemli günlerine geri dönmüştür. Sol kanat ise darbe sonrasında büyük bir düşüş yaşamıştır. Konu bu boyutuyla ele alındığında Mersin içinde benzer çıkarımlar söz konusudur. Son genel seçimlerde sol kanat, aldığı yaklaşık yüzde 46 lık seçmen desteği ile Mersin in siyasi yapısı içindeki en güçlü konumuna ulaşmıştı. Buna karşın sağ kanatın toplam seçmen desteği bağlamında, 965 sonrasında Mersin in siyasi yapısı içinde içine düştüğü gerileme trendi devam etmiş ve sağ partilerin toplam gücü, çok partili dönemdeki en düşük ikinci seviyesi olan yüzde 54 e gerilemişti. 983 genel seçimleriyle Mersin de bu trend neredeyse bir u dönüşü yapmıştır. Bu seçimlerde sağ kanat Mersin in siyasi yapısı içinde çok hızlı bir yükseliş gerçekleştirmiştir. Sol kanat ise o güne kadar Mersin in siyasi yapısı içinde en düşük seçmen desteğini elde etmiştir. Partilerin çıkardığı toplam milletvekili sayısı ve temsil gücü incelendiğinde de 983 yılında yaşanan siyasi değişimin boyutları daha anlamlı hale gelir. Siyasi yelpazenin sağında olan partiler bu seçimlerde, yüzde 70,5 lik bir toplam temsil gücüne ulaşmış ve 400 sandalyeli parlamentoda, 282 milletvekilliği kazanmıştır Konu bu bağlamda Mersin özelinde incelendiğinde de, Türkiye genelindekine oldukça benzer bir tablo ile karşılaşılır. Kazanılan sandalye sayısı ve elde edilen temsil gücü bakımından sol kanada Mersin de de oldukça önemli bir kan kaybına uğramıştır. 977 seçimlerinde 4 milletvekili çıkarıp yüzde 50 lik bir temsil gücüne ulaşan sol kanadın, 983 genel seçimlerinde Mersin den çıkardığı milletvekili sayısı 3 e, temsil gücü de yüzde 42,86 ya gerilemiştir (Tablo 9). Buna karşılık sağ kanat ise Mersin deki temsil gücünü yüzde 57 nin üzerine çıkarmıştır. 46

156 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI incelendiğinde de Türkiye genelindeki benzer GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ bir tablo gözlemlenir. Grafik 2 de de görüldüğü 987 genel seçimleri 29 Kasım 987 tarihinde ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM gibi, Mersin de YOLLARIaldığı oy oranlarına göre partiler yapılmıştır. Bu seçimlere ilgi, Türkiye genelinde ADMINISTRATIVE SOLUTIONS sıralandığında, TO DISPUTES Türkiye OVER genelindekinin aynısı bir olduğu kadar Mersin de de son derece yüksek CUSTOM DUTIES görünüm ile karşılaşılır. Ancak bu seçimlerde olmuştur. Türkiye genelinde seçimlere ortalama SHP nin Mersin de, Türkiye genelinde aldığı katılım oranı yüzde olurken, Mersin de Selin KILINÇ bu 2, Hatice YURTSEVER 3 ortalama oylardan 9 puan daha fazla oy alması, oranın biraza daha 2 Celal üzerinde Bayar Üniversitesi yüzde 93,84 Sosyal Bilimler olarak Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, Mersin in DıĢ Ticaret siyasi Bölümü yapısı açsından son derece büyük gerçekleşmiştir. 987 genel seçimleri, çok partili önem taşır. dönemde Mersin de ve Türkiye genelinde, halkın Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to seçimlere ilgi ve katılımının en yüksek olduğu genel seçimler olarak, Türk siyasi tarihine geçmiştir. 987 genel seçimleri, Türkiye de yeni bir siyasi yapılanmanın alt yapısını da oluşturmaya başlamıştır. Bu seçimlerde 2 Eylül askeri darbesinin, Türk toplumunun siyasi hayatındaki izleri silinmeye başlamıştır. Fiili olarak zaten anlamını yitirmiş olan, 2 Eylül öncesi siyasi liderlerine yönelik siyasi yasaklar, 6 Eylül 987 de gerçekleştirilen halkoylamasıyla, hukuken de kaldırılmış oldu. Önce Süleyman Demirel, DYP genel başkanlığını Hüsamettin Cindoruk tan devraldı. Bülent Ecevit de DSP genel başkanlığına seçildi. Önce Alparslan Türkeş Milliyetçi Çalışma Partisi nin, sonra da Necmettin Erbakan Refah Partisi nin genel başkanları oldular. Türk siyasi yaşamında girilen olağanlaşma sürecinde yapılan genel seçimlerden, iktidar partisi ANAP birinci parti olarak çıktı. Ancak sonuçlar, bu partinin iktidarda ciddi bir şekilde yıpranmış olduğuna işaret etmektedir. Oyların siyasi partilere dağılımı bakımından Mersin in siyasi yapısı Partilerin Mersin ilindeki başarı sırlaması, Türkiye geneline paralel bir görünüm sergiledi: Demirel in DYP si sandıktan üçüncü parti ve Bülent Ecevit in DSP ise dördüncü parti olarak çıktı. Yüzde 0 luk seçim barajı nedeniyle, yalnızca üç siyasi partinin parlamentoda gücü elde ettiği bu seçimlerde, Erbakan ın RP si beşinci ve Türkeş başkanlığındaki MÇP ise altıncı parti oldu. Mersin in siyasi yapısında yaşanan değişimi daha iyi bir şekilde anlayabilmek için, partilerin bu seçimlerde Mersin den çıkardıkları milletvekili sayısını ve ulaştıkları temsil gücünün de incelenmesi gerekir. Grafik 22 de de görüldüğü gibi, Anavatan Partisi Mersin de 9 milletvekilliğinin 5 ini kazanarak, yüzde 55 in üzerinde bir temsil gücü elde etmiştir. Bununla birlikte ANAP ın Mersin deki temsil gücü, Türkiye genelinde elde ettiği temsil gücünün oldukça gerisindedir. SHP ise Mersin den 4 milletvekili çıkarmış ve yüzde 44 ün üzerinde bir temsil gücü kazanmıştır. SHP nin Mersin de kazandığı temsil gücünün Türkiye genelinde kazandığı temsil gücünün iki katından daha fazla olması son derece önemlidir. 47

157 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Tablo 0: 987 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Mersin de Partilere Göre Oy ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ve Milletvekili Dağılımı (%) ADMINISTRATIVE SOLUTIONS Oy Oranı TO Milletvekili DISPUTES OVER Temsil Edilme CUSTOM DUTIES Sayısı Oranı Sağ Partiler Toplamı 6.7 Selin KILINÇ 2 5, Hatice YURTSEVER Sol Partiler Toplamı Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Diğerleri Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe Toplamtabi olan ticari 00 Abstract: Custom 9 duty is a kind of tariff arising 00 gözlemlenir. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Oyların siyasi yelpazeye dağılımı incelendiğinde de, bir önceki genel seçimlerde olduğu gibi, 987 genel seçimlerinin de mutlak galibi sağ kanat olduğu görülür. Ancak, sağ kanadın oy oranı bağlamında 983 te zirvesinden sonra, kısmi de olsa bir güç kaybı içine girdiği gözden kaçmaz. Bu seçimlerde sağ partiler, toplamda yüzde oy oranı, 35 milletvekilliği ve yüzde 78 temsil gücü ile Türkiye nin siyasi yapısında belirleyici rol oynamıştır (Tablo 3). Öte yandan Türkiye genelinde olduğu gibi Mersin in siyasi yapısında da sağ siyaset geleneği ağırlığını hissettirse de, geçen seçimlere oranla göreceli de olsa kan kaybetmiştir. Sağ kanadın bir önceki seçimlerde Mersin de yüzde 63,84 olan seçmen desteği bu seçimlerde yüzde 6,7 e; temsil gücü de yüzde 57,4 ten yüzde 55,56 ya düşmüştür. Buna karşın sol kanat seçmen desteğini yüzde 36,6 dan yüzde 38,27 ye, temsi gücünü de yüzde 42,86 dan yüzde 44,44 e yükseltmiştir (Tablo 0) YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 99 genel seçimleri 20 Ekim 99 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Bu seçimlerde seçimlere katılım oranı Türkiye genelinde yüzde 83.92, Mersin ili özelinde ise yüzde 84,28 olarak gerçekleşmiştir. Katılım oranları bir önceki seçimler ile karşılaştırıldığında, hem Türkiye genelinde ve hem de Mersin de yaklaşık 0 puanlık bir düşüş Türkiye de iktidar değişimi sonucunu da getiren 99 genel seçimlerinde, toplam beş parti yüzde 0 un üzerinde oy alarak parlamentoya girmeyi başarmıştır. Bu seçimlerde, Türkiye genelinde DYP birinci parti olmuştur (Grafik 23). 99 seçimleri, geçen iki dönemin iktidar partisi ANAP için tam bir hezimet olmuştur. Siyasi hayatta taşlar yerli yerine oturmaya başladığında, solda da dengeleri değişmeye başlamıştır. Bir önceki seçimlerde yüzde 0 luk seçim baraja takılıp parlamento dışında kalan Ecevit in DSP si, bu seçimlerde yüzde 0.75 oranında oy alarak, 7 milletvekiliyle de olsa parlamentoya girmeyi başarmıştır. Erbakan 48

158 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science ve genel başkanı olduğu Refah Partisi açısından Bir önceki seçimlerde Mersin şampiyonu olan da 99 genel seçimlerinin GÜMRÜK ayrı bir önemi VERGĠSĠ vardır. UYUġMAZLIKLARININ ANAP ise, 99 seçimlerinde yüzde 23,96 oy Seçimlere MÇP ve IDP ile üçlü ĠDARĠ örtülü AġAMADA ittifak ÇÖZÜM oranı YOLLARI ile Mersin de kendine ancak üçüncü sırada TO yer DISPUTES bulabilmiştir. OVER Oysa ANAP bir önceki yaparak giren RP, seçimlerde ADMINISTRATIVE oldukça yüksek SOLUTIONS bir oy desteği elde etmiş ve parlamentoda yaklaşık CUSTOM DUTIES seçimlerde Mersin de yüzde 35,96 lık seçmen yüzde 4 lük temsil gücüne ulaşmıştır. Selin KILINÇ 2, Hatice desteğine YURTSEVER ulaşmayı 3 başarmış ve 55,56 lık temsil 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Oy oranları bakımında Mersin in siyasi yapısındaki yeni durum incelendiğinde de son derece düşürmüştür (Grafik 24). Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm dinmemiştir. customs duties has a different form from the Mersin de Partilere Key words: Göre Custom, Oy ve Custom Milletvekili Duties, Custom Dağılımı (%) Oy Oranı Milletvekili Sayısı Temsil Edilme Oranı önemli bulgular ile karşılaşılır. Örneğin Türkiye genelinde üçüncü parti olan SHP, oy kaybetmiş olsa da Mersin de ikinci siyasi parti olmayı başarmış ve Mersin den 3 milletvekili çıkarmıştır. Mersin in siyasi yapısı içinde en güçlü konuma ise Demirel in DYP si ulaşmıştır. Bir önceki seçimlerde aldığı yüzde 7,6 lik oya rağmen, Mersin den hiçbir milletvekili çıkaramamıştı. Bu seçimlerde ise DYP hem seçmen desteği ve hem de temsil gücü bakımından Mersin in siyasi yapısında zirveye tırmanmıştır. Mersin de 9 milletvekilliğinden 4 ünü kazanan DYP, yüzde 44,45 lik bir güce ulaşmıştır. gücü ile birlikte 5 milletvekilliği kazanmıştı. Bu seçimlerde ise 9 milletvekilliğinden ancak ikisini kazanabilmiş ve temsil gücünü yüzde 22 ye kadar 99 genel seçimlerinin sonuçlarının daha iyi anlaşılabilmesi için partilerin kazandıkları toplam oy oranlarının ve temsil gücünün de iyi analiz edilmesi gerekir. Öncelikle, hem Mersin de ve hem de Türkiye genelinde, daha önceki genel seçimlerde olduğu gibi 99 genel seçimlerinin galibi de yine sağ kanat olduğunu belirtmek gerekir. Buna karşın siyasi yelpazenin sol kanadındaki kan kaybı ise bu seçimlerde de Tablo : 99 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı 99 Sağ Partiler Toplamı Sol Partiler Toplamı Diğerleri Toplam genel seçimleri genel olarak değerlendirildiğinde, Mersin in siyasi yapısı içinde sağ siyaset geleneğinin ağırlığının artarak sürdüğü gözlemlenir. Bir önceki seçimlerde Mersin deki 5 milletvekili 49

159 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science çıkarıp yüzde 55,56 oranında temsil gücü elde seçim ittifakı sayesinde meclise girmeyi başaran Büyük Birlik Partisi milletvekilleri, kendi eden sağ kanat bu seçimlerde GÜMRÜK milletvekili VERGĠSĠ sayısını UYUġMAZLIKLARININ 6 ya, temsil gücünü de yüzde 66,67 e ĠDARĠ AġAMADA çıkarmayı ÇÖZÜM partilerinin YOLLARI çatısı altında siyasete döndüklerinde başarmıştır. Daha öz bir ADMINISTRATIVE anlatımla, 99 genel SOLUTIONS parlamentodaki TO DISPUTES siyasi OVER parti sayısı altıya yükselmiştir (Arslan, 2003-b: 8). seçimleri ile Mersin in siyasi yapısının üçte CUSTOM ikisi DUTIES sağ kanadın kontrolüne geçmiştir. Öte yandan sol Selin KILINÇ 2, Hatice Türkiye YURTSEVER genelinde 3 bu seçimlerden Erbakan ın kanadın Türkiye genelinde yaşadığı kan kaybı 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Refah Hukuk Programı Partisi, Yüksek birinci Lisans parti Öğrencisi çıkmıştır. Bir önceki Mersin de de sürmüştür. Sol 3 Celal kanat Bayar Mersin de Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü seçimlerde gerçekleştirdiği çıkış ile bütün dikkatleri üzerinde toplayan RP, yüzde 2.38 oranında elde ettiği seçmen desteğini yüzde 8,68 oranında düşürmekle kalmamış, temsil gücünü de yüzde oy alarak, toplam 58 milletvekili çıkarmış ve 44,44 ten, yüzde 33,33 e düşürmüştür (Tablo ). parlamentoda yüzde 28,7 gibi çok önemli bir YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI temsil gücüne ulaşmıştır (Grafik 25). Bu başarılı çıkışı sayesinde RP, hükümet kurma hakkını elde 995 genel seçimleri, 24 Aralık 995 tarihinde etmiştir. Ne var ki, takip eden süreçte yaşanan yapıldı. Türkiye genelinde seçimlere katılım, çok toplumsal ve siyasal eylemler, entrikalar, siyasi partili dönem Türkiye ortalaması olan 8,04 ten linç girişimleri, ağır dezenformasyon ve manipülasyonlar, halk desteği ile iktidarı elde eden daha yüksek bir düzeyde ve yüzde olarak gerçekleşmiştir. Bu seçimlere Mersin de de katılım RP nin, iktidarda kalıcı ve muktedir olmasını oldukça yüksek olmuştur. Çok partili dönemde tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret engelledi. assessment, accrual and collecting are regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Mersin de genel seçimlere ortalama katılım oranı yüzde 8,08 dir. 995 genel seçimlerinde katılım oranı ise yüzde 83,65 tir. Bununla birlikte Mersin de bu seçimlerde katılım bir önceki dönemin biraz altında gerçekleşmiştir. Bu seçimlerde, Türkiye genelinde ilk üç sırayı sağ partiler paylaşmıştır. Türk siyaset ve toplum yaşamında çok önemli bir yeri olan bu seçimlerde, 2 siyasi parti ve bağımsız adaylar siyasi yarış içinde olmuşlardır. Seçimlerin sonucunda ise, 5 siyasi parti yüzde 0 luk barajı aşmış ve meclis çatısı altında temsil edilme hakkı kazanmıştır. Bu 5 siyasi partiye ek olarak, ANAP ile yaptığı Bu seçimlerin, ülkenin siyasi yapısı açısından en çarpıcı sonuçlarından biri ilk üç sırayı sağ partilerin kazanmış olmasıdır. Birinci sıradaki muhafazakâr RP nin ardından, birbirlerine son derece yakın oy oranları ile iki sağ parti ANAP ve DYP seçimlerden ikinci ve üçüncü sırada çıktılar. Çıkarılan milletvekilliği sayısı bakımından da bu sıralama değişmedi. Hem Türkiye geneli ve hem de Mersin özelinde sol yelpazede de, benzer bir durum, gözlemlenir: 9. dönem de olduğu gibi, 20. Dönemde de parlamentoya iki sol parti girmeyi başardı. Siyasi yasakların kalkmasından sonra, Bülent Ecevit in genel başkanlığında istikrarlı 50

160 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science bir çıkış sergileyen DSP ve solun ikinci büyük ancak altıncı sırada yer bulabildi. Yüzde 8,8 lik partisi CHP (Grafik 26). GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ oy oranı ile Türkiye genelinde altıncı sırada yer ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM alan MHP YOLLARI ise Mersin de tam bir oy patlaması 995 genel seçimleri, Mersin in siyasi yapısında da ADMINISTRATIVE SOLUTIONS gerçekleştirdi TO DISPUTES ve yüzde OVER 5,92 lik seçmen desteğine çok önemli değişimleri beraberinde getirdi. Oyların partilere dağılımı incelendiğinde bu değişimin CUSTOM DUTIES ulaştı. Ne var ki, Türkiye genelinde yüzde 0 luk boyutları çok daha anlaşılır hale gelir. Selin Öncelikli KILINÇ 2, Hatice ülke YURTSEVER barajını aşamadığı 3 için Türkiye genelinde olarak Mersin de ilk 6 sırayı paylaşan partiler, olduğu gibi Mersin den de milletvekili çıkaramadı. 995 genel seçimlerinde Bu seçimlerde 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Türkiye genelinde ilk 6 sırayı paylaşan partilerden oldukça büyük farklılıklar gösterir. Türkiye Mersin den seçilen 2 milletvekilliği 5 siyasi parti genelinde seçimleri birinci sırada tamamlayan RP, arasında paylaşıldı: ANAP ve DYP Mersin den Mersin de, Türkiye genelinde aldığı toplam oy 3 er milletvekili çıkarırken RP, DSP ve CHP ise kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir 2 şer regular milletvekilliği basis like income tax and kazandılar corporate tax, (Tablo as 2). gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları Mersin de 4458 Partilere procedures and Göre practises Oy ve of Milletvekili custom duties Dağılımı are (%) ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Oy Gümrük Oranı Through this Milletvekili law, a systematization Temsil has been Edilme Oranı Sayısı Sağ Partiler Toplamı Sol Partiler Toplamı Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı Diğerleri hükümlerine Yüksek Lisans uygun Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Selin KILINÇ 8.2 tarafından hazırlanan -Yüksek Lisans Tezinden - Customs Law. Resolution process of disputes over süreci, diğer vergilerde oluşan Toplam süreçten farklı 00 bir process of other 2taxes. Customs duty disputes 00 oranının yarısından da daha az oy alarak kendine Tablo 2: 995 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı 995 Siyasi yelpazede oyların dağılımı bakımından Mersin özelinde, hem sağ hem de sol kanat, bu seçimlerde kan kaybına uğramıştır. Fakat sol kanadın Mersin deki kaybı, sağ kanattan daha fazla olmuştur. Her şeye rağmen geçen seçimlerde olduğu gibi bu seçimlerde de Mersin in siyasi yaşamında sağ kanat belirleyici rol üstlenmiştir. Elde edilen temsil gücü bağlamında ise son derece ilginç bir tablo ile karşılaşılır: Gücün sağ ve sol yelpaze arasındaki dağılımı geçen seçimlerdekinin tıpa tıp aynı oranlarda gerçekleşmiştir. Bu seçimlerde Mersin de toplamda 8 milletvekili çıkarmayı başaran sağ kanadın temsil gücü yüzde 66,67 oranında gerçekleşirken, sol kanat da 4 milletvekili çıkarmış ve yüzde 33,33 lük temsil gücü elde etmiştir YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 999 seçimleri 8 Nisan 999 da gerçekleştirildi. Bu seçimlerde Türkiye genelinde katılım 5

161 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science oranı, 99 ve 995 genel seçimlerine oranla bir ikinci ortağı ve seçimleri ikinci sırada tamamlayan hayli artarak yüzde olarak GÜMRÜK gerçekleşmiştir. VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ MHP nin 999 seçimlerinde kaydettiği başarı ise Mersin de ise seçimlere katılım ĠDARĠ yüzde AġAMADA 84,20 ÇÖZÜM kendisi YOLLARI açısında tarihi bir anlam taşır. Bir önceki civarında gerçekleşmiştir. ADMINISTRATIVE Bu oran bir önceki SOLUTIONS genel TO seçimlerde DISPUTES meclise OVER bile giremeyen MHP, katılım oranından yüksek olsa da, Türkiye CUSTOM geneli ortalamasının oldukça altında kalmış olması 9,8 oranında arttırarak oy oranını yüzde 7.98 e DUTIES 999 genel seçimlerinde seçmen desteğini yüzde Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 bakımından dikkat çekicidir. çıkardı. Bu oy oranı ile MHP, 29 milletvekilliği 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Birçok siyasi otoriteyi şaşırtıp, kamuoyu şirketlerini yanıltan 999 genel seçimleri, Türkiye nin toplumsal ve siyasal tarihinde çok önemli sonuçlar doğurmuştur. 999 genel seçimleri sonuçları bakımından sürprizlerle doludur. DSP ve MHP bu seçimlerde tam bir oy patlaması gerçekleştirmiştir. Belki de bu sonuçların en önemlisi, ülkenin içinde bulunduğu koşulların ve dış güçlerin kışkırtmasının da etkisiyle, 970 li yıllarda karşı saflarda birbirlerine karşı siyasi savaşım içinde olan, DSP ve MHP yi barıştırmış olmasıdır. Seçimleri birinci ve ikinci sırada bitiren bu iki siyasi parti, dördüncü sıradaki ANAP ın da desteğini alarak, 28 Mayıs 999 tarihinde (Doğan, 2006: 45), Ecevit in başbakanlığında, DSP-MHP-ANAP Üçlü Koalisyon Hükümeti ni kurdular. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Konu partilerin aldıkları oy bağlamında incelendiğinde, 999 genel seçimlerinin gerçek galibinin Demokratik Sol Parti ve Milliyetçi Hareket Partisi olduğu açıkça görülür. Seçimler sonucunda 5 siyasi parti (DSP, MHP, FP, ANAP ve DYP) ve 3 bağımsız aday parlamentoda temsil hakkı kazandı. Seçimlerde birinci parti, oyunu bir önceki genel seçimlere göre yüzde 5.57 oranında arttırmayı başaran DSP oldu. Üçlü Koalisyon Hükümeti nin ve parlamentoda yüzde temsil gücü elde etti. İki seçim arasındaki oy farkı temel alınıp, alınan mesafe değerlendirildiğinde, bu seçimlerin en başarılı partisinin Devlet Bahçeli nin MHP si olduğu kolaylıkla söylenebilir (Grafik 27). Seçimlerin Mersin sonuçları analiz edildiğinde ise siyasi yapı ile ilgili çok daha çarpıcı bulgular ile karşılaşılır. Türkiye genelinde odluğu gibi Mersin de de 5 siyasi parti yüzde 0 un üzerinde oy almayı başarmıştır. Ancak bu siyasi partilerin beşli kombinasyonu ve sıralaması ülke genelindeki durumdan çok daha farklıdır. Grafik 28 de de görüldüğü gibi, bu seçimlerin Mersin deki galibi Milliyetçi Hareket Partisi dir. Seçimlerin Türkiye şampiyonu DSP ise Mersin de, Türkiye ortalamasının yaklaşık 3 puan altında oy alarak Mersin de ikinci parti olabilmiştir. Yüzde 0 luk ülke barajına takıldığı için hiçbir milletvekili çıkaramayan CHP ise Türkiye genelinde almış olduğu oylardan yüzde 50 daha fazla oy alarak Mersin de üçüncü parti oldu. Türkiye sıralamasında üçüncü parti konumunda bulunan FP ise Mersin de, Türkiye genelindeki oylarının üçte biri civarında oy alarak ancak yedinci sırada kendine yer bulabildi. Etnik söylemler kullanarak siya- 52

162 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science set yapan HADEP in, Türkiye genelinde aldığı altıncı sıraya yükselmiş olması son derece dikkat oyların yaklaşık iki katını elde GÜMRÜK ederek Mersin de VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ çekicidir. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Tablo 3: 999 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 999 Mersin de Partilere Göre Oy ve Milletvekili Dağılımı (%) CUSTOM DUTIES Oy Oranı Selin KILINÇ 2 Milletvekili Sayısı, Hatice YURTSEVER 3 Temsil Edilme Oranı Sağ Partiler Toplamı Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Sol Partiler Toplamı Özet: Diğerleri Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: Custom - duty is a kind of tariff arising - miktarı veya değeri Toplam üzerinden alınan, ekonomik, 00 subject to customs 2 which is based on those 00 Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Oyların siyasi yelpazeye dağılımı açısından incelendiğinde de hem Türkiye, hem de Mersin açısından çarpıcı sonuçlarla karşılaşılır. Türkiye genelinde ve Mersin özelinde, önceki seçimlerde olduğu gibi bu seçimlerde de, siyasi yapıya sağ siyaset geleneği damgasını vurmuştur. Bununla birlikte sağ kanat bu seçimlerde Türkiye genelinde ve Mersin de, 995 genel seçimleriyle kıyaslandığında, çok ciddi oranda oy kaybetmiştir. Türkiye genelinde sağ kanadın uğradığı yaklaşık 6 puanlık oy kaybı, yüzde,5 gibi önemli bir oranda seçmen desteği yitirmek anlamına geliyordu. Sağ kanadın bu seçimlerde Mersin de uğradığı oy kaybı da Türkiye geneline çok yakındır. Sağ partiler Mersin deki toplam yüzde 63,8 den yüzde 57 ye düşürmüş ve yüzde 0,62 oranında siyasi kayba uğramıştır (Tablo 3). Mersin de sol kanat açısından durum, Türkiye genelindekinden biraz daha farklıdır. Sol kanat Mersin de toplam oy oranını, yüzde 28 den yüzde 32 ye çıkartmış ve seçmen desteğini önemli ölçüde arttırmıştır. Ancak bu oy artışı, solun Mersin den çıkardığı milletvekili sayısına ve temsil gücüne yansımamıştır. Bunun nedeni, solun ikinci önemli partisi CHP nin, yüzde 2 nin üzerinde oy almış olmasına rağmen, genel seçim barajını aşamamış olması nedeniyle, Mersin den milletvekili çıkaramamış olmasıdır. Bu durum Mersin de ANAP ve DYP nin işine yaramış, her iki parti de CHP den daha düşük oy almış olmalarına rağmen Mersin den 2 şer milletvekilliği kazanmışlardır (Tablo 3). Özetle, sağ partiler toplam oy oranları bakımından, Türkiye genelinde ve Mersin de önemli oranda oy kaybetmiş olsalar da, siyasi yapıdaki etkin ve güçlü konumlarını sürdürmeyi başarmıştır YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 2002 genel seçimleri 3 Kasım 2002 de gerçekleştirilmiştir. Bu seçimlere seçmen ilgisinde, Türkiye genelinde ve Mersin de ciddi bir düşüş gözlemlenmiştir seçimlerinde Türkiye genelinde seçimlere katılım oranı yüzde 79.0, 53

163 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Adalet ve Kalkınma Partisi, Kayseri milletvekili Abdullah Gül ün başbakanlığında tarihinde kuruldu. Akabinde de, 4 Mart 2003 tarihinde, yenilenen Siirt seçimleriyle Türkiye Büyük Millet Meclisi ne Siirt milletvekili olarak giren Recep Tayyip Erdoğan ın başbakanlığında, 59. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti kuruldu. Mersin de ise yüzde 76,25 olarak gerçekleşmiştir. Seçimlerde barajı aşabilen öteki parti Cumhuriyet Halk Partisi ise, yüzde 9,4 civarında oy 999 genel seçimlerinde katılım GÜMRÜK oranının VERGĠSĠ Türkiye UYUġMAZLIKLARININ genelinde yüzde ve Mersin de ĠDARĠ yüzde AġAMADA 84,20 ÇÖZÜM aldı ve YOLLARI ana muhalefet partisi oldu genel olduğu dikkate alındığında, ADMINISTRATIVE hem Türkiye geneli SOLUTIONS seçimlerinin TO DISPUTES mağlupları OVER ise bir önceki dönemin ve hem de Mersin özelinde siyasi katılımda CUSTOM yüzde 8 civarında düşüş yaşanır. Bu bulgular, Türk Seçim sonuçlarının yalnızca iktidar partilerini DUTIES iktidar ve muhalefet partileridir (Grafik 29). Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 siyasi hayatında ve Mersin de, 2 Eylül 980 değil, muhalefet partilerini de parlamento dışında darbesi sonrası yapılan genel 3 Celal seçimlerdeki Bayar Üniversitesi en Salihli MYO, bırakması DıĢ Ticaret oldukça Bölümü manidardır. düşük katılım oranları anlamına geldiği için de Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari 2002 Abstract: genel Custom seçimi duty is a sonucunda kind of tariff arising Mersin de ortaya ayrı bir önem taşır. miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, çıkan subject siyasi to customs tablo, which Türkiye is based on genelinden those oldukça 2002 genel seçimleri dış ticaret Türk ve ekonomi toplum politikası ve siyasi aracı olan hayatı bir vergi farklıdır. tariff that is a Türkiye foreign trade genelinde and economic policy seçimlerin galibi açısından oldukça dolaylı önemli bir vergi sonuçları türü olan gümrük da beraberinde vergisi, gelir ve AKP fiscal functions. Mersin de, Since Türkiye they are not genelinde collected on aldığı oyların getirmiştir. Seçimler vergi türü öncesinde olmadığından, Türkiye nin dış ticarete siyasi konu olan ancak indirect yarıya tariff on yakınını expenditures, alabilmiş custom duties ve üçüncü parti yapısında yaşanan olmak aşırı üzere atomizasyon alınmaktadır. Gümrük seçim vergileri, sürecine de yansımış, kanun 8 kapsamı siyasi dışında parti tutulmuştur. ve bağımsızlar Bu nedenle, Mersin de duties are excluded birinci from parti, this law. oylarını Therefore, ikiye katlayıp Vergi olarak to foreign seçimleri trade arrive at tamamlamıştır. the custom. According to Bu seçimlerde seçimlerde iktidar sayılı olma Gümrük mücadelesi Kanunu nda vermişti. düzenlenmiştir. Seçim Bu kanun yüzde regulated 24,74 lük by customs seçmen law numbered desteğine ulaşan CHP dir. öncesindeki bu aşırı Bölgesine bölünmüşlük, girişinden başlayıp, sandıktan eşyaya uygulanacak aşırı CHP nin created beginning bu seçimlerde with commodities Mersin de, subject to Türkiye genelinde Turkey and aldığı continuing oylardan with operation 5 puanda sequence. fazla oy almayı yoğunlaşma olarak oluşturulmuştur. çıktı. Bu Diğer seçimlerde, tüm vergilerde yalnızca olduğu gibi iki parti yüzde 0 luk tahakkuk ülke ve tahsil barajını aşamaları barajı Gümrük aşarak ve Ticaret başarmış assessment, accrual olması and kayda collecting değer are regulated bir sonuçtur. Bir parlamentoda temsil Gümrükler Bu çalıģma, hakkı Genel Celal kazandı. Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Bu durum, Sosyal Gümrük Bilimler önceki Enstitüsü Customs Maliye and seçimlerin Economy Anabilim Ministry Dalı Mersin Mali according Hukuk galibi to MHP ise bu yakın Türk siyasi Gümrük türetilmiģtir. tarihi açısından bir ilk anlamına seçimlerde çok büyük bir kan kaybı yaşamıştır. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the geliyordu. süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir 999 process genel of other seçimlerinde taxes. Customs yüzde duty disputes 28,38 olan seçmen öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. desteğini place. However, yüzde in the 8,42 ye case of disputes düşürmüştür. not being Bu MHP Bu seçimlerde, sürpriz Ancak bir idari çıkış aşamada yapan Adalet çözümlenemeyen ve solved administratively, legal action can be taken. için yüzde 35 lik bir kayıp anlamına geliyordu. Kalkınma Partisi birinci parti oldu ve hükümeti Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Bütün Disputes bunlara rağmen MHP Mersin de, Türkiye kurma hakkını elde Gümrük etti. Uyuşmazlıkları 58. Cumhuriyet hükümeti, genelinde aldığı oyların iki kat daha fazla oy almayı başarmış ve ikinci parti olmuştur. Ne var ki yüzde 0 luk ülke barajını aşamadığı için Türkiye genelinde olduğu gibi Mersin den de milletvekili çıkaramamıştır. Türkiye geneli ve Mersin de partilerin toplam oy oranları ve elde ettiği temsil gücü irdelendiğinde 54

164 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science de önemli bulgular ile karşılaşılır. 22. dönem Türk ikinci oy oranını elde etti. Öte yandan, bir Parlamentosu nu şekillendiren GÜMRÜK 2002 genel VERGĠSĠ seçimlerinde sağ kanat, toplam oy oranı ĠDARĠ bakımından, AġAMADA ÇÖZÜM kanat YOLLARI ise, bu seçimlerde oldukça büyük oranda UYUġMAZLIKLARININ önceki seçimlerde iktidara büyük ortak veren sol çok partili dönem Türk ADMINISTRATIVE siyasi tarihinin en büyük SOLUTIONS oy kaybetmiştir TO DISPUTES (Grafik OVER 30). Tablo 4: 2002 Yılı Genel Seçimlerinde CUSTOM Partilerin DUTIES Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı 2002 Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Mersin de Partilere Göre Oy ve Milletvekili Dağılımı 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü (%) ve yüzde 4 in biraz üzerinde temsil gücü kaza- Oy Oranı Milletvekili Temsil Edilme Sayısı Oranı Sağ Partiler Toplamı türüdür. Sol Aynı Partiler zamanda Toplamı harcamalar üzerinden alınan 28.2 instrument in addition 7 to its economic, social and kurumlar Diğerleri vergisi gibi belirli aralıklarla alınan 0.4 bir regular basis like income - tax and corporate tax, 0as eşyanın gümrüğe geldiği anda Toplam bir defaya mahsus 00 are collected only 2 once when commodities subject 00 sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun nabilmiştir regulated by (Tablo customs law 4). numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 2002 genel seçimleri, Mersin in siyasi yapısı açısından da son derece çarpıcı sonuçlara yol açmıştır. Sol kanat bu seçimlerde Mersin de yaklaşık 4 puanlık oy kaybetmiştir. Buna karşın sağ kanat, Mersin deki seçmen desteğini yüzde 57 den, yüzde 6,4 e yükseltmiştir. Ancak, milletvekili sayısı ve temsil gücü bakımında Mersin de durum tersinedir. Mersin de sağ oyların çok sayıda parti arasında bölünmüş olmasından, sol kanat kârlı çıkmıştır. Bu bağlamda Mersin in siyasi yapısı içinde sol kanat çok hızlı bir yükseliş kaydederken, sağ kanat büyük bir yara almıştır. Mersin den 7 milletvekili çıkaran sol kanat, Mersin de yüzde 58 in üzerinde bir temsil gücüne ulaşmıştır. Buna karşın sağ partiler, sol kanadın toplam oylarının 2 katından daha fazla oy almış olmasına rağmen, Mersin den yalnızca 5 milletvekili çıkarabilmiş YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 22 Temmuz 2007 tarihinde gerçekleştirilen 2007 Türkiye Milletvekili Genel Seçimlerine seçmen ilgisi, Türkiye genelinde ve Mersin de, bir önceki seçimlere oranla daha yüksek olmuştur. Bu durum katılım oranlarına da yansımıştır. Türkiye genelinde seçimlere katılım, 2002 seçimleri ile kıyaslandığında yüzde 6,68 oranında artarak, yüzde 84,38 olarak gerçekleşmiştir. Mersin de ise katılım oranı, Türkiye ortalamasının oldukça altında ve yüzde 80,7 civarında gerçekleşmiştir genel seçimleri de Türkiye nin ve Mersin in siyasi yapısında çok önemli değişmeleri beraberinde getirmiştir genel seçimlerinde Meclis te yalnızca iki parti temsil edilirken, 2007 seçim- 55

165 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science lerinde AKP ve CHP ye, MHP ve bağımsızlar bakımından Türkiye genelinde üçüncü sırada da eklenmiştir. Bağımsız olarak GÜMRÜK Meclis e VERGĠSĠ giren UYUġMAZLIKLARININ yer alan MHP, Grafik 32 de de görüldüğü gibi, milletvekillerinin bir bölümü, ĠDARĠ seçim sonrasında AġAMADA ÇÖZÜM Mersin de YOLLARI çok daha büyük bir başarıya imza atarak DTP çatısı altında toplandılar. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS birinci TO parti DISPUTES konumuna OVER yükselmiştir. MHP nin bu CUSTOM DUTIES seçimlerde Mersin de, Türkiye genelinde aldığı Bir önceki dönemin iktidar partisi AKP, bu oylardan yüzde 3,63 Oranında daha fazla oy seçimlerden daha da güçlenerek çıkmıştır. Selin KILINÇ Öte 2, Hatice YURTSEVER 3 almıştır. Türkiye genelinde aldığı yüzde 46,66 lık yandan 2007 seçimlerinin 2 Celal Bayar Üniversitesi belki de Sosyal en Bilimler başarılı Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, oyla DıĢ iktidar Ticaret partisi Bölümü konumuna yükselen AKP ise partisi Milliyetçi Hareket Partisi dir. MHP 2002 Mersin de bu başarısını sürdürememiştir. AKP, seçimlerinde yüzde 0 luk ülke barajını aşamadığı yüzde 27,25 lik seçmen desteği ile Mersin de için Parlamento dışında kalmıştı seçimlerinde ise Türkiye genelindeki seçmen desteğini ikinci sırada yer almıştır. Öte yandan Türkiye genelinde aldığı yüzde 20,85 lik oy oranı ile ana yüzde 7,4 oranında arttırarak, yüzde 4,29 luk muhalefet partisi olma görevini üstlenen CHP ise oy oranına ulaşmıştır (Grafik 3). Mersin de, Türkiye genelinde kazandığı oylardan 2007 genel seçimleri sonucunda Mersin in siyasi daha yüksek oy oranı elde etmiş olsa da, ancak gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 üçüncü procedures sırada and practises yer alabilmiştir. of custom duties are Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, düşmüştür Disputes yapısında da çok önemli bir değişim gözlemlenir. Bu seçimler Mersin ili genelinde 2040 ı şehir, 486 sı kırsalda olmak üzere toplam 3526 sandıkta, yüzde 80 katılım oranı ile gerçekleşti. Bu seçimlerde oldukça önemli bir bulgu, Mersin kırsalında siyasi katılımın, kentsel alanlara oranla daha yüksek oranda gerçekleşmiş olmasıdır. Daha açık bir anlatımla Mersin kırsalında seçimlere katılım yüzde 82,7 oranında gerçekleşirken, buna karşın kentsel alanlarda yüzde 78,4 olarak gerçekleşmiştir (TÜİK, 2008). Bu oranlar Mersin kırsalında yaşayan bireylerin, siyasete olan ilgisinin kentsel alanlardan daha yüksek olduğunun bir göstergesi olarak kabul edilebilir. Öte yandan Mersin de oyların partilere dağılımı konusunda da çok dikkat çekici sonuçlar ile karşılaşılır. Bunlardan en önemlisi, aldığı oylar Bütün bu oy oranları sonucunda, Mersin i Türkiye Büyük Millet Meclisi nde temsil eden 2 milletvekilliği, 3 parti arasında dağılmıştır. AKP ve MHP dörder milletvekilliği kazanarak yüzde 33,33 lük temsil gücü elde etmiştir. CHP ise Mersin den 3 milletvekili çıkarmış ve yüzde 25 lik temsil gücüne ulaşmıştır. Bunlara ilaveten bağımsızların payına milletvekilliği Oyların ve milletvekillerinin siyasi yelpazeye dağılımı detaylı olarak incelendiğinde, seçim sonuçlarının siyasi yapıya yansımaları çok daha anlamlı hale gelir. Kazanılan oy oranı, çıkarılan milletvekili sayısı ve temsil gücü bakımından Türkiye ve Mersin de mutlak üstünlük sağ yelpazededir. Sağ yelpazenin Türkiye nin genel siyasi 56

166 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science yapısı içindeki ağırlığı yaklaşık puan artarken, miştir. Bu değişim temsil gücüne daha yüksek sol kanadın ağırlığı yine GÜMRÜK puana yakın VERGĠSĠ gerile- UYUġMAZLIKLARININ oranlarda yansımıştır. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Tablo 5: 2007 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 2007 Mersin de Partilere Göre Oy ve Milletvekili Dağılımı (%) CUSTOM DUTIES Oy Oranı Selin KILINÇ 2 (%) Milletvekili, Hatice YURTSEVER 3 Sayısı Temsil Edilme Oranı (%) 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Sağ Partiler Toplamı Sol Partiler Toplamı Diğerleri eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın 9.3 from the movement of commercial commodities 8.33 sosyal ve mali fonksiyonlarının Toplamyanında önemli 00bir commodities quantity 2 and value. It is are a kind of 00 olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi bir to foreign güç kaybına trade arrive at uğramıştır. the custom. According to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Öte yandan sağ partiler, Mersin deki toplam seçmen desteğini bu seçimlerde daha da arttırmıştır. Sol partilerin gücünde ise kısmi de olsa bir gerileme gözlemlenir. Benzeri bir düşüş bağımsızların seçmen desteğinde de yaşanır. Sonuçlar, kazanılan milletvekilliği ve temsil gücü bakımından incelendiğinde ise Mersin in siyasi yapısındaki değişime ilişkin çok daha ayrıntılı bulgulara ulaşılır. Bir önceki seçimlerde 5 milletvekili ve yüzde 4,67 lik temsil gücü kazanan sağ kanat, bu seçimlerde milletvekili sayısını 8 e, temsil gücünü de yüzde 66,67 ye yükseltmiştir. Bir başka anlatımla sağ partiler 2007 genel seçimlerinde Mersin deki temsil gücünü, yaklaşık yüzde 60 oranında arttırmıştır (Tablo 5). Sol kanat ise Mersin de toplam 3 milletvekili çıkarmış ve yüzde 25 lik temsil gücü elde etmiştir. Bir önceki seçimlerde Mersin den çıkardığı toplam milletvekili sayısının 7 ve temsil gücünün yüzde 58,33 olduğu hatırlandığında, solun Mersin de uğradığı kayıplar daha bir anlaşılır hale gelir. Daha net bir anlatımla sol, 2007 genel seçimlerinde Mersin in siyasi yapısı içinde yüzde 57,4 lük YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI 24. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerini belirlemek amacıyla yapılmış olan 20 genel seçimleri, 2 Haziran 20 tarihinde yapılmıştır. Bu seçimlerde Türkiye genelinde seçmen ilgisi, bir önceki seçimlere yakın oranlarda gerçekleşmiştir. Mersin ili özelinde ise seçimlere katılım oranında gözle görülür bir artış yaşanır. Daha net bir anlatımla Mersin de yaşayan bireylerin seçimlere ilgisi hem, 20 Türkiye genelinden ve hem de 2007 Mersin özelinden oldukça fazla olmuştur. Katılım oranları bir önceki seçimle kıyaslandığında ise 2007 seçimlerinde Mersin de seçimlere katılım yüzde 80 civarında iken, 20 yılında yüzde 8,5 lik bir artışla yüzde 87 ye yükselmiştir. Bu seçimlerde dikkat çekici bir başka bulgu ise, daha 57

167 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science önce de belirtildiği gibi, Mersin li seçmenlerin 20 genel seçimlerinde Mersin de üçüncü sıraya siyasete olan ilgilerinin uzunca GÜMRÜK bir aradan VERGĠSĠ sonra UYUġMAZLIKLARININ düşmüştür. Mersin ilinde bu seçimlerde, MHP nin Türkiye ortalamasının üzerine ĠDARĠ çıkmış AġAMADA olmasıdır. ÇÖZÜM seçmen YOLLARI desteğinde gözlemlenen kayıp yüzde Bu durumda, etnik temelli ADMINISTRATIVE siyaset yapan siyasi SOLUTIONS 24,36 yı TO DISPUTES bulmuştur. OVER 2007 seçimlerini ikinci sırada partinin 20 genel seçimlerinde, Mersin CUSTOM kentine DUTIES tamamlayan Ak Parti ise bu seçimlerde Mersin de, ayrı bir önem atfetmesi ve bu sebeple de son beklenenin de ötesinde bir başarı gerçekleştirerek Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 derece aktif bir siyasi propaganda kampanyası seçimleri birinci sırada tamamlamıştır. Ak Parti, yürütmüş olması son derece etkili 3 Celal Bayar olmuştur. Üniversitesi Bu Salihli MYO, bu seçimlerde DıĢ Ticaret Bölümü Mersin deki oy oranını yüzde durum, yalnızca söz konusu partinin seçmen 7,4 arttırmıştır. Bir önceki seçimleri Mersin de kitlesinin siyasete eşyanın olan yer ilgisini değiştirmesi arttırmakla nedeniyle, kalmamıştır. Karşıt görüşte sosyal ve olan mali fonksiyonlarının geniş halk yanında kitlelerini önemli bir seçimlerinde commodities quantity Mersin deki and value. It is are başarı a kind grafiğini of önemli bu eşyanın üçüncü from the movement sırada tamamlayan of commercial commodities CHP de, 20 genel de sandık başına türüdür. gidip, Aynı siyasi zamanda iradelerini harcamalar üzerinden ortaya alınan ölçüde instrument yükselterek, in addition to its economic, birinci social sıradaki and Ak Parti yi koymaları gerektiği kurumlar hususunda vergisi gibi belirli uyarıcı aralıklarla olmuştur. alınan bir zorlayan regular basis bir like income oy oranı tax and ile corporate Mersin tax, as seçimlerinden Bu realite de seçimlere, eşyanın gümrüğe yüksek geldiği anda katılım bir defaya oranı mahsus ikinci are collected parti only olarak once when çıkmıştır. commodities subject olarak yansımıştır. kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Denilebilir duties are excluded ki, 20 from genel this law. seçimlerinin Therefore, Mersin deki 20 genel seçimleri, sayılı Gümrük ülkenin Kanunu nda toplumsal düzenlenmiştir. ve siyasal Bu kanun tek regulated mağlubu by customs MHP olmuştur. law numbered Yapılan gözlemlerden hayatı açısından Bölgesine doğurduğu girişinden sonuçların başlayıp, eşyaya belki uygulanacak de ve created görüşmelerden beginning with commodities elde edilen subject sonuç, to MHP nin en kayda değeri, oluşturulmuştur. iktidardaki Diğer bir tüm siyasi vergilerde partinin, olduğu gibi en Turkey önemli and continuing kalelerinden with operation biri sequence. olarak kabul edilen siyasi tarihimizde tahakkuk ilk kez, ve girdiği tahsil aşamaları üç genel Gümrük seçimin ve Ticaret Mersin deki assessment, accrual bu and olağan collecting olmayan are regulated yenilginin temelinde Enstitüsü Customs Maliye and Bakanlığı na bağlı ayrı kuruluş niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of üçünden de oylarını Gümrükler Bu çalıģma, arttırarak Genel Celal Müdürlüğü Bayar birinci Üniversitesi parti tarafından, olarak Sosyal Gümrük Bilimler yatan Economy Anabilim nedenlerin, Ministry Dalı Mali according milletvekili Hukuk to adaylarını çıkmış olmasıdır. Gümrük türetilmiģtir. Adalet ve Kalkınma Partisi, 2002 belirlemede yaşanan sıkıntılar, aday seçiminde vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the genel seçimlerinde süreci, elde diğer ettiği vergilerde yüzde oluşan 34,43 lük süreçten farklı oy bir yapılan process of isabetsiz other taxes. tercihler Customs duty olduğu disputes yönündedir. oranını, 2007 genel öncelikle seçimlerinde idari aşamada yüzde çözümlenmek 46,66 ya zorundadır. place. However, in the case of disputes not being Ancak idari aşamada çözümlenemeyen Öte solved yandan administratively, 20 legal genel action seçileri, can be taken. partilerin çıkardıkları Key words: milletvekili Custom, Custom sayısı Duties, ve Türkiye Custom Büyük Millet taşımıştır. Ak parti uyuşmazlıklarda başarısını yargı 20 de yoluna başvurulabilmektedir. de sürdürmüş ve seçmen desteğini Anahtar yüzde Kelimeler: 6,8 oranında Gümrük, Gümrük arttırarak Vergisi, Disputes Meclisi nde temsil edilme oranları bakımından yüzde 49,83 e taşımayı başarmıştır (Grafik 33). da önemli sonuçlar doğurmuştur. Kazanılan 20 genel seçimleri Mersin ili özelinde değerlendirildiğinde ise çok daha farklı bir tablo ile dan partilerin 20 seçimlerindeki sıralaması, milletvekilliği ve erişilen temsil gücü bakımın- karşılaşılır. Öncelikli olarak, Grafik 33 te de görüldüğü gibi, partilerin başarı sıralamasında çarpıcı ve oranların detayları incelendiğinde, çarpıcı bir önceki seçimlerin aynısıdır. Ancak sayıların bir değişiklik ortaya çıkmıştır seçimlerinin farklılıklarla karşılaşılır: Ak Parti 20 genel Mersin galibi MHP, ciddi bir oy kaybı yaşayarak seçimlerinde, bir önceki seçimlere kıyasla 4 58

168 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science sandalye kaybetmiştir. MHP nin bu seçimlerdeki milletvekilliği kazanarak ilk sırayı paylaşmışlardır. sandalye kaybı ise 7 dir. Kazananlar GÜMRÜK VERGĠSĠ cephesinde ise CHP nin kazancı 24 ilave ĠDARĠ milletvekilliği AġAMADA ÇÖZÜM bir değişim YOLLARI yaşanacak ve uzun yıllardan beridir UYUġMAZLIKLARININ Oysa 20 genel seçimlerinde bu tabloda çarpıcı olmuştur. Bağımsız milletvekillerinin ADMINISTRATIVE sayısı SOLUTIONS da, Mersin TO ilinde DISPUTES önemli OVER başarılar elde eden MHP, bu 28 den 35 e yükselmiştir (Grafik 34). CUSTOM DUTIES kez Mersin de önemli bir başarısızlık yaşayacaktır. Konu aynı bağlamda, Mersin ili özelinde incelendiğinde de son derece önemli sonuçlarla Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü karşılaşılır. Kazanılan milletvekilliği ve temsil gücü bağlamında, bir önceki seçimlerde Mersin de dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi üçüncülüğe tariff that is a foreign düşürmüştür trade and economic policy olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Mersin de Vergi Partilere to foreign Göre trade arrive Oy ve at the Milletvekili custom. According Dağılımı to (%) kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Oy Bu nedenle, Oranı (%) duties Milletvekili are excluded from Sayısı this law. Temsil Therefore, Edilme sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun regulated by customs law numbered Oranı (%) Bölgesine Sağ Partiler girişinden Toplamı başlayıp, eşyaya uygulanacak created beginning 6with commodities subject 54,54 to oluşturulmuştur. Sol Partiler Diğer Toplamı tüm vergilerde olduğu 32.3 gibi Turkey and continuing 4 with operation sequence. 36,36 tahakkuk Bağımsız ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret 9.65 assessment, accrual and collecting are regulated 9.0 Gümrükler Diğerleri Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük 0,22 Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim - Ministry Dalı Mali according Hukuk to - Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan Toplam uyuşmazlıkların çözüm 00 customs duties has a different form from 00 the ilk sırayı Ak Parti ile MHP paylaşmıştır seçimlerinde Ak Parti ve MHP Mersin den 4 er Bir başka ifadeyle MHP, Mersin den çıkardığı milletvekilliğini ve temsil gücünü yarı yarıya kaybetmiştir. Yaşanan bu kayıplar MHP ye, bir önceki seçimlerin Mersin şampiyonluğu unvanını kaybettirmekle kalmamış, bu partiyi sıralamada Tablo 6: 20 Yılı Genel Seçimlerinde Partilerin Milletvekili Sayısı ve Oy Dağılımı 20 Kaynak: TÜİK (204), 20 yılı genel seçimlerinin sonuçları, oyların ve milletvekillerinin siyasi yelpazeye dağılımı temelinde incelendiğinde, yalnızca siyaset kurumunun işleyişindeki değişim değil, hem Mersin in ve hem de Türkiye nin siyasi yapısında değişimde daha net ve anlaşılır hale gelecektir. Bu hususta en dikkat çekici bulgu, uzun yıllardan beri devam ede gelen gelenek 20 genel seçimlerinde de bozulmamış, sağ siyaset geleneği Türkiye nin siyasi yapısındaki ezici üstünlüğünü devam ettirmiştir. Sağın ülkenin siyasi yapısındaki belirleyici üstünlüğü yalnızca oy oranları bakımından değil, de temsil gücü bakımından da sürmüştür. Bu değerlendirme, Mersin ili özeli için de geçerlidir. 65 yıla yaklaşan çok partili dönemin tamamında Mersin in siyasi yapısında sağ partilerin ezici bir üstünlüğü çarpar. Mersin kent merkezinde sol siyaset anlayışı daha etkin gibi görünse de, 59

169 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Mersin kırsalında sağın ezici üstünlüğü ilin siyasi Sağ siyaset geleneğinin siyasi yapıda yaşadığı yapısında belirleyici olmaktadır GÜMRÜK (Tablo VERGĠSĠ 6). UYUġMAZLIKLARININ bu kayıplar, hem Türkiye genelinde ve hem de ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Mersin YOLLARI ili özelinde, sol yelpazeye artış olarak Siyasi yapıda sağın üstünlüğü devam etmekle ADMINISTRATIVE SOLUTIONS yansımıştır. TO DISPUTES 20 genel OVER seçimlerinde sol partilerin toplam oy oranı yüzde 25 civarında, temsil birlikte, partilerin oy dağılımı, temsil gücü ve CUSTOM DUTIES çıkardıkları milletvekili sayısı bir önceki genel gücü de yaklaşık yüzde 8,6 oranında artmıştır. seçimler (2007 genel seçimleri) ile kıyaslandığında, sağ yelpazenin bu seçimlerde, 3 Celal Bayar Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Merin ili özelinde ise sol siyaset geleneği seçmen hem Üniversitesi Türkiye Salihli MYO, desteğini DıĢ Ticaret yüzde Bölümü 8,3 oranında, temsil gücünü de genelinde ve hem de Mersin ili özelinde önemli yüzde 45,44 oranında arttırmıştır. bir kayıp yaşadığı gerçeği ile karşılaşılır. Türkiye genelinde sağ yelpazenin, toplam oy oranında GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından siyasi Customs hazırlanan yapısını Law. Resolution Yüksek şekillendirirler. process Lisans of Tezinden disputes over yüzde 4,8 lik bir düşüş ve temsil gücünde de yüzde 7,5 lik bir azalma gözlemlenmiştir. Durum Mersin ili özelinde de Türkiye geneline benzer bir görünüm sergiler. Bu seçimlerde sağ partilerin Mersin deki toplam seçmen desteği, yüzde 8,8 lik bir düşüşle, yüzde 57,83 olarak gerçekleşmiştir (Tablo 6). Bu oy oranları ile bağlantılı olarak sağ partilerin Mersin den çıkardıkları milletvekili sayısı da 8 den 6 ya düşmüştür. Siyasi yapıda yaşanan bu değişim, sağ partilerin Mersin deki toplam temsil gücüne de yansımıştır. Daha net bir ifadeyle temsil gücündeki bu değişim, sağ siyaset geleneğinin, Mersin ili özelinde yüzde 8,9 luk bir gerileme yaşadığı anlamına geliyordu. Bulgular biraz daha dikkatli analiz edildiğinde, sağın Mersin de yaşadığı kayıpların, Türkiye genelinde yaşanılan kayıpların kat be kat üstünde olduğu gerçeği ile karşılaşılır. Ortaya çıkan bu tabloda MHP nin yaşadığı oy kaybının yanı sıra, bağımsız adayların oylarındaki kısmi artış da etkili olmuştur. Demokratik rejimlerde seçimler hayati öneme sahiptir. Siyasi katılım ise demokratik toplumlarda bireylerin hem en temel haklarından ve hem de en başta gelen ödevlerindendir. Bireylerin siyasi yaşama aktif katılımı seçimler ile gerçekleşir. Bireyler seçimlerdeki siyasi davranışları ile toplumun siyasi yapısının belirlenmesinde kritik roller üstlenirler. Bireyler seçimlerde siyasal erkin, siyasi partiler arasındaki dağılımı belirleyip, toplumun Öte yandan, Tarihsel ve toplumsal dinamiklerin de etkisiyle, Türk toplumunun kendine özgü bir siyasi yapısı vardır. Bütün bu nedenlerle ilişkili olarak Türkiye de siyasi partiler genellikle çok uzun ömürlü olmamaktadır. Bununla birlikte iki ana siyasi gelenek, çok partili dönem boyunca her zaman varlığını korumuştu. Kurulan her siyasi parti, kendine özgü ideolojik ve siyasi söylemleri olsa da, genelde sağ ya da sol siyaset geleneğinin birinin içinde varlığını ve siyasi işlevini sürdürmüştür. Bu nedenle, Türk toplumunun 60

170 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science siyasi yapısının daha sağlıklı analiz edilebilmesi siyaset kültürünün dominantlığı daha net bir şekilde ve sosyo-politik yapıdaki değişimin GÜMRÜK ortaya VERGĠSĠ konabilmesi için, siyasetin ana kanatlarının ĠDARĠ AġAMADA seçmen ÇÖZÜM açıkça YOLLARI görüldüğü gibi, 950 li yıllarda UYUġMAZLIKLARININ gözler önüne serilir. Grafik 35 ve Grafik 38 de Türkiye desteğindeki ve temsil ADMINISTRATIVE gücündeki değişimin SOLUTIONS iyi genelinde TO DISPUTES sağ partilerin OVER toplam oy oranı ortalama incelenmesi gerekir. CUSTOM DUTIES yüzde 58 civarında seyrederken, 960 lı yıllarda bu oran yüzde 63 ü aşmıştır. 970 li yıllarda ise Araştırmada, yukarıda dikkat çekilen Selin saptamaların ışığında Mersin in 2 Celal Bayar KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 sağ partilerin toplam oylarında, 960 lı yıllara siyasi Üniversitesi yapısı, Sosyal bu Bilimler yapının Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, oranla DıĢ kısmi Ticaret bir Bölümü düşüş gözlemlenir. 2 Eylül 980 zaman içinde geçirdiği değişim ve Mersin in Askeri Darbesi ni takip eden süreçte ise sağ kanat Türkiye nin genel siyasi yapısı içindeki yerini çok hızlı bir toparlanma sürecine girer. Darbeyi ortaya koymak hedeflendi. Seçimlerin toplumun takip eden ilk genel seçimlerde sağ partilerin siyasi yapısının üzerinde belirleyici etkiye sahip toplam oy oranları yüzde 23, lik bir sıçrama olduğu realitesinden hareketle, hedefe ulaşmada kaydederek, yüzde den, yüzde 68.4 e temel veri kaynağı olarak genel seçim sonuçları yükselir. 980 li yıllar genelinde ise Türk sağının seçildi. Araştırmada, yapısal-işlevselci sosyoloji oy ortalaması yüzde civarında seyreder. geleneğinden hareketle, siyaset sosyolojisinin Takip eden süreç içinde de sağ partilerin toplam yöntem ve teknikleri kullanılarak, son 65 yılın oyu, 999 genel seçimleri dışında ise genel bir genel seçim sonuçları, ikincil veri analizi tekniği artış eğilimi gösterir. 990 lı yıllarda sağ parti kullanılarak analiz edildi. oyları ortalaması yüzde 66,5 olarak gerçekleşir. 950 den günümüze Türkiye nin siyasi yapısı 2000 li yıllarda ise, bütün yıllar ortalamasının da Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to genel olarak ve dönemsel bazda incelendiğinde, Türk toplumunun toplumsal ve siyasal yaşamında sağ siyaset geleneğinin damgasını vurmuş olduğu gerçeği ile karşılaşılır. Sağ kanadın Türkiye nin siyasi yapısı içinde en zayıf olduğu dönemler ise 957 ve 977 genel seçimleri ile şekillenen parlamento dönemleri olmuştur (Grafik 35). Doğal olarak sol kanadın, siyasi yaşamda en etkili olduğu dönemlerde yine 957 ve 977 dönemleri olmuştur (Grafik 36). Çok partili dönemde, genel olarak Türk toplumunun, özelde de Mersin in siyasi yapısında, sağ üzerine çıkarak yüzde 70 e yaklaşır. Sağ siyaset geleneğinin Mersin in siyasi yapısı içindeki üstünlüğü ise Grafik 37 ve 38 de net bir şekilde gözlemlenebilir. Grafik 38 de de açıkça görüldüğü gibi, incelenen süreçte sağ siyaset geleneği açısından Mersin in siyasi yapısı içinde 3 dönüm noktası ve 3 kırılma noktası vardır: Sağ partiler toplam oy oranı bağlamında 950, 965 ve 983 genel seçimlerinde Mersin de zirve yapmışlardır genel seçimleri de dördüncü bir zirve kabul edilebilir. Bu 3 genel seçimlerin ardından sağ yelpaze için Mersin de düşüş trendi başlamıştır. Öte 6

171 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science yandan 957, 977 ve 999 genel seçimleri ise seçmen desteği yüzde civarında iken, sağın Mersin de dibe vurduğu GÜMRÜK dönemler VERGĠSĠ olmuştur. UYUġMAZLIKLARININ 960 lı yıllarda yüzde 33,7 e düşmüştür. 970 li Özellikle de 957 seçimleri, sağın ĠDARĠ Mersin de AġAMADA yüzde ÇÖZÜM yıllarda YOLLARI sol kanat bir toparlanma süreci yaşamış 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 50 nin altında oy aldığı ADMINISTRATIVE tek genel seçimler olması SOLUTIONS ve toplam TO DISPUTES gücünü 38.7 e OVER yükseltmiştir. 980 li nedeniyle ayrı bir öneme sahiptir. Bu üç dönemde CUSTOM DUTIES yıllarda ise Türk solu ciddi bir kan kaybı yaşamış dip seviyelere düşen sağ oyları, arkasından yükseliş ve oy ortalaması yüzde 3.87 e gerilemiştir. Bu Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 trendine girmiştir. Grafik 35 ve 36 da da görül- gerileyiş 990 lı yıllarda sürmüş ve bu yıllarda düğü gibi, 950 ve 969 genel seçimleri dışında sağ kanadın Mersin de elde ettiği seçmen desteği, eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus (Grafik are collected 39 only ve once Grafik when commodities 40). subject Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Türkiye genelinde kazandığı seçmen desteğinin altında olmuştur Öte yandan sol kanadın Türkiye nin siyasi yapısı içinde elde ettiği seçmen desteği ise inişli çıkışlı bir görünüm sergiler. Bununla birlikte sol kanadın genel seçimlerde ulaştığı güç her zaman sağ kanadın çok gerisinde kalmıştır. Sol partiler genel seçimler temelinde, Türkiye geneli ve Mersin de en yüksek temsil gücünü, 977 genel seçimlerinde elde etmiştir. 965 genel seçimleri ile başlayıp 2 Eylül darbesi ile sonuçlanan süreçte sol oylar sürekli bir yükseliş içinde olmuştur. Bu süreçte solun toplam oy oranı yüzde 3 lerden başlayıp, yüzde 4 lere kadar yükselmiştir. Darbe sonrası ilk genel seçimlerde ise sol kanat seçmen desteğini yüzde oranında kaybetmiştir. Takip eden süreçte de, kısmi yükselişler gözlemlense de, solun genel oy trendi hep gerileyiş içinde olmuştur genel seçimlerinde ise hem Türkiye genelinde ve hem de Mersin özelinde, çok partili dönemin en düşük seviyesine düşmüştür. On yıllık dönemler bazında değerlendirildiğinde, 950 li yıllarda Türkiye genelinde sol kanada yapılan üç genel seçimlerde sol kanadın seçmen desteği yüzde e düşmüştür li yıllarda ise, Türk toplumunun sol partilere verdiği destek en düşük düzeye inmiştir. Öyle ki son genel seçimlerde solun Türkiye genelinde elde ettiği seçmen desteği yüzde 2 e kadar düşmüştür Sol kanat Mersin de ise iki kez zirve yapmıştır. Bu zirveler 957 ve 977 genel seçimlerinde gerçekleşmiştir. 950 ve 965 genel seçimleri ise solun Mersin de dibe vurduğu seçimler olarak dikkat çekmektedir. Sol kanadın Mersinlilerden en düşük oranda destek aldığı genel seçimler ise 2007 genel seçimleridir. Grafik 40 da da görüldüğü gibi sol Mersin de, 977 genel seçimlerinden sonra, küçük çıkışlar gerçekleştirmiş olsa da, hep bir güç kaybı içinde olmuştur. Bununla birlikte, solun Mersin de kazandığı seçmen desteği, 950 seçimlerinden sonra, her zaman Türkiye genelinde elde ettiği seçmen desteğinin üzerinde olmuştur. Bütün bu söylenenleri bir cümle ile özetlemek gerekirse, çeşitli iniş çıkışlar yaşanmış olsa da, çok partili dönemde Mersin illinin siyasi yapısında, her zaman sağ siyaset geleneği belirleyici rol oynamıştır. 62

172 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science KAYNAKÇA ARSLAN, D.A., (2008). Genel Seçim Sonuçları GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Temelinde Mersin in Siyasi Yapısı. Mersin AHMAD, F., (993). The making of modern ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Sempozyumu, YOLLARI Mersin Üniversitesi, 9 22 Turkey. London: Routledge ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO Kasım DISPUTES 2008, Mersin OVER AKBULUT, Ö., (2006-b). Seçim sonuçlarının 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu the second 2, 4 item of tax procedural law, custom Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye Anabilim Dalı Mali Hukuk E-Dergisi, and Economy, Ministry 28according to değerlendirmesi 968 yılı raporu TODAİE-YERELNET, ( ). AKBULUT, Ö., (2006-a). Seçim sonuçlarının CUSTOM DUTIES ARSLAN, D. A., (2007-a). 950 den 2 Eylül değerlendirmesi 963 yılı raporu. Selin TODAİE- KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Askeri Müdahalesine, 3 genel seçim sonuçları YERELNET, 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk temelinde Programı Yüksek Türkiye nin Lisans Öğrencisi siyasi yapısı. Ulusla- AKSOY, M., (2000). Sosyoloji ve sosyal bilimlere giriş. İstanbul: Alfa Yayınları ALTUNIŞIK, R., (vd.) (2004). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (SPSS uygulamalı). Sakarya: Sakarya Kitabevi. ARSLAN, D. A., (20-a). Turkish political elites: Sociological analysis of Turkish politics and politicians. Berlin: LAP LAMBERT Academic Publishing ARSLAN, D. A., (20-b). Who rules Turkey: Turkish power elite. Berlin: LAP LAMBERT Academic Publishing ARSLAN, D. A., (20-c). Elites and power in contemporary Turkey: Social anatomy of Turkish elites. Berlin: LAP LAMBERT Academic Publishing rarası İnsan Bilimleri Dergisi (International Journal of Human Sciences), 4-, 29 ARSLAN, D. A., (2007-b). Yerel seçim sonuçları temelinde Alanya nın siyasi yapısı. Akademik Bakış, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Uluslararası Sosyal Bilimler E-Dergisi, ARSLAN, D. A., (2006-a). 2 Eylül 980 Askeri Müdahalesi Sonrası Türkiye nin siyasi yapısı. Akademik Bakış, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Uluslararası Sosyal Bilimler ARSLAN, D. A., (2006-b). Beyşehir in siyasi yapısı, Konya ili ve Türkiye nin siyasi yapısı içindeki yeri. Akademik Bakış, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Uluslararası Sosyal Bilimler E-Dergisi, 9, ARSLAN, D. A., (2005-a). Tek Partili Dönem ve Çok Partili Dönem Türk siyasi elitlerinin toplumsal profillerinin karşılaştırmalı incelemesi. İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 7-, , 63

173 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science ARSLAN, D. A., (2005-b). The evaluation of YERELNET, , parliamentary democracy GÜMRÜK in Turkey VERGĠSĠ and UYUġMAZLIKLARININ org.tr/secimler/secim_analizleri994.php Turkish political elites. ĠDARĠ Historia AġAMADA Actual ÇÖZÜM YOLLARI BAYRAMOĞLU, S., (2006-b). Seçim sonuçlarının On-Line, (Contemporary ADMINISTRATIVE History Association Asociacion De Historia Actual), CUSTOM 3-6, DUTIES SOLUTIONS TO DISPUTES OVER değerlendirmesi 999 yılı raporu. Spain (Revısta Electrónıca «Hıstorıa Selin Actual YERELNET, , KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 On-Lıne», Año III, Nº 6, Invıerno 2005), org.tr/secimler/secim_analizleri999.php 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü php?a=n06a0 BELGENET, (2006-b). 973 genel seçim so- vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan an indirect nuçları, tariff , on expenditures, custom duties gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 procedures id=476 and practises of custom duties are oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi Turkey nuçları, and continuing , with operation sequence. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to nuçları, , ARSLAN, D. A., (2005-c). 995 ten Günümüze Türk Siyasi Elitlerinin Sosyolojik Analizi, III. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi, Kırgızistan Celalabad Kommersiyalık Enstitüsü Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabad-Kırgızistan, 5-9 Haziran 2005 ARSLAN, D. A., (2004). Türk iktidar seçkinleri. Akademik Bakış, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Uluslararası Sosyal Bilimler E-Dergisi, 3, -9 AZPURU, D., (2005). The general elections in Guatemala, December Electoral Studies, 24, BAŞBAKANLIK., (2006). 58 Hükümet Üyeleri, , BELGENET, (2006-a). 973 genel seçim sonuçları, , BELGENET, (2006-c). 977 genel seçim so- BELGENET, (2006-d). 983 genel seçim so- BELGENET, (2006-e). 987 genel seçim sonuçları, , p?wpg=kabine&did=basbakanlik.2353 BAYRAMOĞLU, S., (2006-a). Seçim sonuçlarının değerlendirmesi 994 yılı raporu. BELGENET, (2006-f). 99 genel seçim sonuçları, , id=2385&yil_id=&sonuc_getir=true&x=45&y=2 64

174 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science BELGENET, (2006-g). 995 genel seçim sonuçları, , BELGENET, (2006-n). 957 genel seçim sonuçları, , GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER p?ilid=42&yil=994&bbb=4389#baskan CUSTOM DUTIES BELGENET, (2006-o). 954 genel seçim sonuçları, , 2, Hatice YURTSEVER BELGENET, (2006-h). 999 genel Selin seçim KILINÇ so- 3 nuçları, , 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü DAVER, B., (969). Siyaset bilimine giriş. An- vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties işlemlerin sırasına göre bir sistematik international Studies, trade 30-4, entering customs territories of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to kara: Doğan Yayınevi p?ilid=42&yil=999&bbb=4747#baskan BELGENET, (2006-ı). 999 genel seçim sonuçları, , p?ilid=42&yil=2004&bbb=4747#baskan BELGENET, (2006-j). Olaylar, belgeler: Milli Nizam Partisi ve Milli Görüş Hareketi, , mnp.html BELGENET, (2006-k). 969 genel seçim sonuçları, , BELGENET, (2006-l). 965 genel seçim sonuçları, , BELGENET, (2006-m). 96 genel seçim sonuçları, , BULMER, M., (994). Sociological research methods: Macmillan, London. COLOMER, J. M., (2005). The general election in Spain, March Electoral Studies, 2, COULSON, A., (2004). Local politics, central power: The future of representative local government in England. Local Government DARDANELLİ, P., (2005). The parliamentary & executive elections in Switzerland Electoral Studies, 24, DOĞAN, K., (2006). Türkiye Ankara: T.C. Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü DUVERGER, M., (2002). Siyaset sosyolojisi. İstanbul: Varlık Yayınları FREY, F., (965). The Turkish Political Elite. Massachusetts: MIT Press 65

175 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science GIDDENS, A., (995). Politics, Sociology and Social Theory. Cambridge: GÜMRÜK Polity VERGĠSĠ Prs UYUġMAZLIKLARININ LEDUC, L., (2005). The federal election in Canada. Electoral Studies, 24, ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI GILBERT, N., (994). Researching Social Life. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER London: Sage CUSTOM DUTIES ORHAN, E. A., (20). Toplumsal, kültürel ve GAME, C., (2004). Local elections Selin in Britain. katılımsal boyutuyla siyasal davranışın sosyo-politik analizi. Ankara: Nobel KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Local Government Studies, 30-2, Yayınları 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü GREEN, D. P., (vd) (2003). Getting out the vote kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir regular Electoral basis like income St. 24, tax and corporate tax, as Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by General 24, Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to secim_analizleri984.php Disputes in local election: Results from six door-todoor canvassing experiments. The Journal of Politics, 65-4, GOLDER, G., & ALVEREZ, M., (2005). Democratic electoral systems around the world, Elsevioer Electoral St., 24, 03-2 KALENDER, A., (2005). Siyasal iletişim: Seçmenler ve ikna stratejileri. Konya: Çizgi Kitabevi KIŞLALI, A. T., (2007). Siyaset bilimi, Ankara: İmge KIŞLALI, A. T., (994). Kemalizm, laiklik ve demokrasi, Ankara: İmge Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, KIŞLALI, A. T., (993). Siyasal çatışma ve uzlaşma. Ankara: İmge Kitabevi KİLİ, S., (976). Cumhuriyet Halk Partisi nde Gelişmeler İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi KİM KİMDİR., (2006). Recep Tayyip Erdoğan, FORSNET, , SARIBAY, A. Y., (2008). Global bir bakışla politik sosyoloji. İstanbul: Everest Yayınları SCHAAP, R. D., (2005). The house of representatives election in Japan, November SİTEMBÖLÜKBAŞI, Ş., (200). Parti seçmenlerinin siyasal yönelimlerine etki eden Sosyoekonomik faktörler. Ankara: Nobel SULLIVAN, M., (2005). The legislative elections in Indonesia, April Electoral Studies, ŞENER, M., (2006-a). TODAİE Seçim Sonuçları Değerlendirmesi 984 Yılı Raporu. YerelNET, ŞENER, M., (2006-b). TODAİE Seçim Sonuçları Değerlendirmesi 989 Yılı Raporu. YerelNET, secim_analizleri989.php TALANG, C., (2003). The parliamentary election in Cambodia. July Electoral Studies, 24,

176 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science TÜİK., (204). Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları Veri Tabanı , GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ cated behavior under majoritarian and non- YUVAL, F., & HERNE, K., (2005). Sophisti- GENEL%20SEÇİM%20SONUÇLARI%20 ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM majoritarian YOLLARI voting procedures. Political TÜRKİYE% %20TÜİK.htm ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO Behavior, DISPUTES 27-3, OVER TÜİK., (2008). Milletvekili Genel Seçimi CUSTOM Sonuçları Veri Tabanı, Ankara: Türkiye Selin İstatistik KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER değerlendirmesi yılı raporu, YerelNET, DUTIES YAYMAN, H., (2006-a). TODAİE seçim sonuçları Kurumu 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü secim_analizleri973.php VERGİN, N., (2004). Siyasetin sosyolojisi: Kavramlar, tanımlar, yaklaşımlar. İstanbul: YAYMAN, H., (2006-b). TODAİE seçim sonuçları Bağlam Yayınları değerlendirmesi 977 yılı raporu, YerelNET, kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir regular secim_analizleri977.php basis like income tax and corporate tax, as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Disputes Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, 67

177 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science EKLER: Grafikler GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 68

178 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 3: 950 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Kaynak: TÜİK (2008) ile Grafik dış ticarete 4: konu 950 olan yılı eşyanın Genel Türkiye Seçimlerinde Gümrük Through Partilerin this law, a systematization Temsil Gücü has been Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: TÜİK (2008) 69

179 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 5: 954 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Kaynak: TÜİK (2008) sayılı Grafik Gümrük 6: Kanunu nda 954 yılı düzenlenmiştir. Genel Bu Seçimlerinde kanun regulated Partilerin by customs Temsil law numbered Gücü4458. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: 70

180 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 7: 957 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ile Grafik dış ticarete 8: konu 957 olan yılı eşyanın Genel Türkiye Seçimlerinde Gümrük Through Partilerin this law, a systematization Temsil Gücü has been Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 7

181 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 9: 96 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü kanun Grafik kapsamı 0: dışında 96 tutulmuştur. yılı Genel Bu nedenle, Seçimlerinde duties are Partilerin excluded from Temsil this law. Gücü Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 72

182 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik : 965 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ile Grafik dış ticarete 2: konu 965 olan eşyanın yılı Genel Türkiye Gümrük Seçimlerinde Through Partilerin this law, a systematization Temsil Gücü has been Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 73

183 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 3: 969 Genel Seçimlerinde Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ile dış Grafik ticarete konu 4: olan 969 eşyanın Genel Türkiye Seçimlerinde Gümrük Through Partilerin this law, a Temsil systematization Gücü has been Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 74

184 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 5: 973 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ile dış Grafik ticarete konu 6: olan 973 eşyanın Genel Türkiye Seçimlerinde Gümrük Through Partilerin this law, a Temsil systematization Gücü has been Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 75

185 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 7: 977 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü gümrük Grafik vergilerinin 8: usul 977 ve uygulama Genel esasları Seçimlerinde 4458 procedures Partilerin and practises Temsil of custom Gücü duties are Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 76

186 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 9: 983 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Grafik 20: 983 Genel Seçimlerinde Partilerin Temsil Gücü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 77

187 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 2: 987 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü gümrük Grafik vergilerinin 22: usul 987 ve uygulama Genel esasları Seçimlerinde 4458 procedures Partilerin and practises Temsil of custom Gücü duties are Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 78

188 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 23: 99 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü gümrük Grafik vergilerinin 24: usul 99 ve uygulama Genel esasları Seçimlerinde 4458 procedures Partilerin and practises Temsil of custom Gücü duties are Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 79

189 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 25: 995 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü kanun Grafik kapsamı 26: dışında 995 tutulmuştur. Genel Bu Seçimlerinde nedenle, duties Partilerin are excluded from Temsil this law. Gücü Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 80

190 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 27: 999 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü gümrük Grafik vergilerinin 28: usul 999 ve uygulama Genel esasları Seçimlerinde 4458 procedures Partilerin and practises Temsil of custom Gücü duties are Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 8

191 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 29: 2002 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Grafik 30: 2002 Genel Seçimlerinde Partilerin Temsil Gücü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: Kaynak: 82

192 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 3: 2007 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Kaynak: TÜİK (202). Bölgesine Grafik girişinden 32: 2007 başlayıp, Genel eşyaya uygulanacak Seçimlerinde created Partilerin beginning with Temsil commodities Gücü subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: TÜİK (202). 83

193 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science Grafik 33: 20 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Kaynak: TÜİK (204). sayılı Grafik Gümrük Kanunu nda 34: 20 düzenlenmiştir. Genel Seçimlerinde Bu kanun regulated Partilerin by customs Temsil law numbered Gücü4458. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kaynak: TÜİK (204). 84

194 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 85

195 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 86

196 International Peer-Reviewed ID:28 Journal K:479 Jel of Humanities Kodu: Y0 and Academic Science GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 87

197 ÖRGÜTLERDE YENİLİKÇİ İKLİM ALGISININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: BİR UYGULAMA THE EFFECTIVE OF INNOVATIVENESS CLIMATE PERCEPTION FOR ORGANIZATION COMMITMENT ON ORGANIZATIONS: AN EMPIRICAL RESEARCH Ali AKSOY, İbrahim YILDIZ 2 İnönü Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü 2 Atatürk Üniversitesi, İİBF, Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü Özet: İşletmelerin başta müşteri talepleri olmak üzere çevre unsurlarına karşı esnek olabilmeleri ve bu esnekliği sergilerken kendi kapasitelerinin bilincinde olabilmeleri kendilerine rekabette üstünlük sağlayacaktır. Bu ise yenilikçi olmanın, yenilikçi bir karaktere sahip olmanın önemine işaret etmektedir. Çevre unsurlarına karşı yenilikçi bir kimliğe sahip işletmenin çalışanları nezdindeki imajı da farklı olacaktır. Örgütsel bağlılık düzeyinin artması ile çalışanların örgüt amaçlarının gerçekleşmesi için harcayacakları çaba ve iştiyak ın artması ve kurumlarında daha fazla kalmaya istekli olmaları sağlanabilecektir. Bu çalışmada yenilikçi bir karaktere sahip bir işletmenin çalışanlarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bunun için Erzurum ilinde faaliyet göstermekte olan özel bir hastanede ampirik çalışma yapılmıştır. Sonuç olarak; yenlikçi iklim algısının çalışanların örgütsel bağlılıkları üzerinde etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Yenilikçilik, Yenilikçi İklim, Örgütsel Bağlılık Abstract: All of the businesses want to be advance for competitiveness. In this regard; the businesses firstly must be sensitive to request of consumer and other business environment components. Secondly, the business firms must be aware of their skills. This is also emphasizing of importance that being innovativeness and having innovative character. On the other hand, innovativeness character is relative with organizational commitment. Because, workers have differently thought for the business innovativeness and sensitive for all of business environment components. Workers are desired for organizational object and workers are become willing to sustaining organizational members by organizational commitment. In this research, it is aimed to presented relations between innovative firms and organizational commitments. For this purpose, this research empirically implemented in a private hospital in Erzurum in Turkey. As a result; there are relations with innovativeness climate and organizational commitments. Key Words: Innovativeness, İnnovative Climate, Organizational Commitment 88

198 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science. GİRİŞ olarak üçüncü bölümde ise, çalışanların yenilikçi GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ iklim algılamalarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisinin YOLLARI ispatlanması için uygulanan anket İşletmelerin çalkantılı çevre koşullarında faaliyet ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM göstermek zorunda oldukları bilinen bir gerçektir. Çalkantılı ve dinamik bir çevrede faaliyet ADMINISTRATIVE SOLUTIONS çalışmasının TO DISPUTES sonuçlarına OVER yer verilmiştir. Sonuç olarak; işletmelerin yenilikçi bir karakterde olması göstermek zorunda olan işletmelerin, değişen CUSTOM DUTIES ve bunu çalışanlarına da yansıtması, çalışanların koşullara ayak uydurmaları kendileri Selin için KILINÇ hayati 2, Hatice YURTSEVER 3 örgütlerine duygusal ve normatif olarak bağlanmalarını DıĢ Ticaret sağladığı Bölümü saptanmıştır. öneme sahiptir. Değişikliklere 2 Celal Bayar Üniversitesi adapte Sosyal olabilmek Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, için ise işletmelerin, tüm fonksiyonları ile buna hazır olmaları gerekmektedir. Özet: Gümrük vergisi, Bu gümrüğe ise, işletmelerin tabi olan ticari 2. Abstract: ÖRGÜTSEL Custom duty YENİLİKÇİLİK is a kind of tariff arising yenilikçi bir karakterde miktarı veya olmaları değeri üzerinden sayesinde alınan, olabilir. ekonomik, subject to customs which is based on those sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir Günümüz commodities quantity işletmelerinin, and value. It is are iç a ve kind dış of çevrelerinde Bu bağlamda, örgüt dış ticaret ikliminin ve ekonomi politikası yeniliklere aracı olan uyum bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan bulunan instrument in birçok addition to unsurdan its economic, etkilendikleri social and ve acımasız regular basis bir like rekabet income tax ortamında and corporate faaliyet tax, as göstermek sağlayıcı bir özelliğe dolaylı sahip bir vergi olması türü olan önem gümrük arz vergisi, etmektedir. Çünkü örgüt vergi iklimi, türü olmadığından, bir örgütün dış karakteristik ticarete konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus zorunda are collected oldukları only once when açıktır. commodities Sürekli subject değişen ve yapısı demektir. olmak Bundan üzere alınmaktadır. dolayı; yenilikçi Gümrük vergileri, iklimin Vergi to foreign trade arrive at the custom. According to Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu dinamik the second olan item of işletme tax procedural çevresinde law, custom rekabette öncü işletmelere yeterince kanun kapsamı nüfuz dışında edebilmiş tutulmuştur. olması, Bu nedenle, yenilikçi işletme statüsüne kavuşmak açısından çok duties are excluded from this law. Therefore, olabilmenin koşulları genel olarak aşağıdaki gibi sıralanmaktadır (Holt vd., 2000: 45): önemlidir. Ayrıca ile dış yenilikçi ticarete konu yapının olan eşyanın örgüt-çalışan Türkiye Gümrük Through this law, a systematization has been ilişkilerine de yansıması, işlemlerin örgütün sırasına işgücü göre bir yapısının sistematik. international Müşteri trade taleplerinde entering customs meydana territories gelen of değişimlere istikrarlı ve kaliteli gümrük olmasını vergisinde de sağlamaktadır. zorunlu aşamalar olan Bu tarh, Like hızlı all other bir taxes, şekilde compalsive cevap levels verebilmek. such as ise dinamik çevre Bakanlığı na koşullarında bağlı ayrı nitelikli bir kuruluş eleman niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler 2. Enstitüsü Customs Müşteri Maliye and Economy talep Anabilim ve Ministry Dalı istekleri Mali according Hukuk karşısında to gerekli sıkıntısını azaltabilecektir. Kanunu Programı hükümlerine Yüksek Böylece Lisans uygun Öğrencisi olarak işletmelerin yürütülmektedir. Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs esnekliğe duties has sahip a different olabilmek. form from the hedeflerine ulaşmasında süreci, diğer sapmalar vergilerde yaşanmayacaktır. oluşan süreçten farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. 3. place. Fırsatların However, in the ve case sahip of disputes olunan not being değerlerin, yani Bu çalışmanın Ancak amacı; idari yenilikçi aşamada iklim çözümlenemeyen algısının solved administratively, legal action can be taken. işletme kapasitesinin farkında olabilmek. değişen işgücü profili için uygunluğunun ispatlanmasıdır. Başka bir deyişle; bu çalışmada, Görüldüğü üzere, rekabette öncü olmanın koşullarının tümünde değişim ve yeniliklere açık çalışanların yenilikçi bir iklimde çalışmalarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisinin ispatı olmaya işaret edilmektedir. Ayrıca yeniliklere yapılmaktadır. Bu amaçla; ilk bölümde, örgütsel açık olunurken ve bu yönde esneklik kazanılırken yenilikçilik olgusuna ve yenilikçi iklim kavramına değinilmiştir. İkinci bölümde ise örgütsel gerektiği vurgulanmaktadır. Bu ise örgütsel örgütsel yapının da göz önünde bulundurulması bağlılık kavramı açıklanmış ve örgütsel bağlılık yenilikçiliğin incelenmesini gerekli kılmaktadır. teorilerinden ve türlerinden bahsedilmiştir. Son Çünkü örgütsel yenilikçilik; yeni olan bir fikir 89

199 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science veya davranışın örgütlere adapte edilmesidir. yenilikçilik; pazarın gereklerine uygun hareket Yani örgütsel yenilikçilik, GÜMRÜK yeni olan VERGĠSĠ her şeyin UYUġMAZLIKLARININ etmekle, çeşitli yönetsel politikaların yenilikçiliğe ilgili organizasyonla bütünleştirilmesi ĠDARĠ AġAMADA demektir ÇÖZÜM uygun YOLLARI hale getirilmesi ile, örgütün sosyo-kültü- (Nystrom vd., 2002: 222). ADMINISTRATIVE SOLUTIONS rel yapısının TO DISPUTES yenilikçiliği OVER teşvik edici olması ile CUSTOM DUTIES beslenebilmektedir (Hausman, 2005: 776). İlgili 2.. KAVRAMSAL OLARAK ÖRGÜTSEL literatür tarandığında ise örgütsel yenilikçiliğin YENİLİKÇİLİK Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 temel boyutlarını; pazar yönlü olmak, öğrenme Kuczmarski yeniliği, işletmelere, 3 Celal Bayar mevcut Üniversitesi za-salihlmanın ötesini görebilme ve bir gelecek vizyonu kategorize etmenin daha kapsayıcı olduğu görül- MYO, yönlü DıĢ olmak Ticaret Bölümü ve girişimsel yönlü olmak şeklinde oluşturma olanağı veren yaygın bir tutum olarak miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, mektedir subject to customs (Hult which vd., 2004: is based 430). on those 2.2. Pazar Yönlülük Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to belirtmektedir (Durna, 2002: 5-7). Örgütsel yenilikçilik ise; örgütlerin yeniliklere açık olmalarını, bu yönde bir duruş sergilemelerini ifade eder. Örgütsel yenilikçilik; örgütleri yeni fırsatları araştırmaya yönelten, çevrelerinde yeni olarak cereyan eden her şeye duyarlı olmalarını ve bu yeniliklere başarılı bir şekilde uyum sağlamalarını sağlayan örgütsel bir özelliktir. Başka bir deyişle örgütsel yenilikçilik, yeniliklere açık bir iklimin benimsenmesidir. Yaratıcılık, risk almak, geleceğe odaklılık, değişikliklere açık olmak ve proaktiflik ile ölçülebilen örgütsel yenilikçilik; örgütlerin yenilik sayılabilecek girişimlerde bulunmaları, yeniliklere adapte olmaya odaklanmaları ve rasyonel karar mekanizmalarına sahip olmaları ile ölçülebilecek bir olgudur (Shoham vd., 202: 227; Hult vd., 2004: 430; Mohamad ve Rickards, 996: 0) ÖRGÜTSEL YENİLİKÇİLİĞİN BO- YUTLARI İşletmelerin yeniliklere açıklığı ve yeniliklere göstermiş oldukları tolerans ile ölçülen örgütsel Çeşitli kaynaklarda tüketici odaklılık, pazar yönelimlilik gibi terimlerle ifade edilen pazar yönlü yenilikçilik; pazara yönelik bilginin elde edilebilir olduğu, örgüt içerisinde yayıldığı ve örgütsel bilgi haline dönüştürüldüğü ve işletme paydaşlarının beklentilerinin yanında tüketici beklentilerinin de değer yaratıcı ve kâr sağlayıcı bir biçimde karşılanabildiği bir örgüt kültürünü ifade eder (Langerak, 2003: 447). Tüketici beklentilerini ön plana alan kültürel bir özellik olarak tanımlanan pazar yönlülük, pazarlama kavramının tam anlamı ile hayata geçirilmesi olarak da tanımlanmaktadır. Pazar yönlülük, pazarlama faaliyetlerinde istenilen hedeflere ulaşmanın tüketici beklentilerini göz önünde bulundurmakla mümkün olabileceğini savunan bir anlayıştır (Gonzalez-Benito ve Gonzalez-Benito, 2005: 799). Pazar yönlülük tanımlarından da anlaşılacağı üzere; burada dikkat edilmesi gereken iki husus vardır. Bunlardan ilki bilgi dir. İşletmenin iç 90

200 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ve dış çevresinden elde edilen bilginin işletme organizasyonlar; iç ve dış çevresinden kendisi için faydalı hale getirilmesi GÜMRÜK ve işletmenin VERGĠSĠ çevre UYUġMAZLIKLARININ için yeni bilgiler elde edebilen ve bu bilgileri unsurları tarafından benimsenmesi ĠDARĠ pazar AġAMADA yönlülüğün ilk boyutudur. ADMINISTRATIVE Pazar yönlülük ile SOLUTIONS ilgili için TO başarılı DISPUTES bir şekilde OVER kullanabilen organizas- ÇÖZÜM hafızasında YOLLARI muhafaza ederek işletme amaçları dikkat edilmesi gereken ikinci husus ise kaliteli CUSTOM DUTIES yonlardır. Genel olarak öğrenen organizasyonlar sonuçlar ın elde edilmesidir. İşletme için elde aşağıdaki becerileri kazanmış organizasyonlardır Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 edilen bilgilerin, işletme amaçlarına uygun ola- (Bayraktaroğlu ve Kutanis, 2003: 50-5): rak kullanılıp tüketici beklentilerini maksimum düzeyde karşılayacak bir hale getirilmesi ve olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi to foreign yararlanmayı trade arrive at bilme. the custom. According to ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük Through bilgi this edinebilme. law, a systematization has been Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir process Girişimsel of other taxes. Yönlülük Customs duty disputes böylece kalitenin sağlanması pazar yönlülüğün ikinci önemli boyutudur (Bigné vd., 2005: 024) Öğrenme Yönlülük Yenilikçi örgütlerin bir diğer özelliği olarak kabul edilen öğrenme yönelimli olmak; öğrenme temelli insan kaynakları politikalarının ve bilgi yönetim stratejilerinin izlenmesini ifade eder. Başka bir deyişle öğrenme yönlülük; rekabette avantajlar sunabilecek bilginin elde edilmesi, meydana getirilmesi ve kullanılması faaliyetlerinin organizasyon geneline yayılması demektir (Jiménez-Jiménez ve Cagerra-Navarro, 2007: 695, Calantone vd., 2002: 56). Yeniliklere açık olabilmenin ve dolayısı ile yenilikçi olabilmenin temel kriterlerinden biri olarak kabul edilen öğrenen organizasyonlar, öğrenme yönelimli olan örgütlerin en iyi örneğidir. Çünkü öğrenen organizasyonlar, tecrübe ve deneyimlerden elde edilen bilgilerin özümsendiği ve örgüte mal edildiği organizasyonlardır. Öğrenen organizasyonlar, tüm elemanların erişebildiği bir örgütsel hafızaya sahip olan örgütlerdir. Başka bir deyişle öğrenen. Sistematik problem çözümü. 2. Yeni araştırma ve denemeleri yapmaktan çekinmeme. Yeni deneyimler kazanma ve başarısızlıklardan yeni bilgiler elde edebilme. 3. Örgüt hafızasından ve geçmiş deneyimlerden 4. Yeni kaynaklardan ve başkalarıyla birlikte 5. Örgüt içerisinde etkili bir iletişime sahip olma. 6. Sistematik düşünebilme, fikir paylaşımına imkan tanıyacak bir örgüt yapısına sahip olabilme. Girişimsel yönlülük; firmaların proaktiflikleri ve risk almaya istekli olma düzeyleri ile ölçülebilen bir olgudur (Dai vd., 203: 2). Başka bir deyişle girişimsel yönlülük, firmaların değişik fırsatları takip etme hususundaki bakış açılarını açıklamak için kullanılan bir terimdir. Girişimsel yönlülük; proaktif olmayı gerektiren riskli durumlardan avantajlı sonuçlar elde edilmesini sağlayacak yönetsel becerilerin geliştirilmesidir (Avlonitis ve Salavou, 2007: 567). 9

201 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Girişimsel yönlülüğü etkileyen 3 özellik mevcuttur. üyelerinin, iş çevreleri hakkındaki algılarını ifade Bunların ilki örgüt yapısıdır. GÜMRÜK Çünkü örgüt VERGĠSĠ yapısı UYUġMAZLIKLARININ eder (Hammani vd., 203: 08). ile etkilenen iletişim ve bilgi ĠDARĠ akışı, AġAMADA girişimsel ÇÖZÜM YOLLARI Örgüt iklimine yönelik geliştirilen tanımlardan, yönlülüğü etkileyen faktörlerdendir. ADMINISTRATIVE Girişimsel SOLUTIONS TO DISPUTES OVER örgüt ikliminin yenilikçi bir anlayışa sahip olmada yönlülüğü etkileyen ikinci özellik ise liderliktir. CUSTOM DUTIES çok önemli bir olgu olduğu anlaşılabilmektedir. Ast-üst ilişkilerinin yapısını belirleyen Selin liderlik, KILINÇ 2, Hatice Bu bağlamda YURTSEVERyenilikçi 3 iklim; bir örgütün çalışanlarına, örgüt üyelerinin girişimsel 2 Celal Bayar bir Üniversitesi bakış açısını Sosyal Bilimler kazanmalarında etkili olmaktadır. Girişimsel yönlülüğü Ens. Mali Hukuk Programı yenilik Yüksek derecesini Lisans Öğrencisi etkileyen yenilikçi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü adımlar atmaları için araştırma ve inisiyatif etkileyen üçüncü faktör ise örgüt kültürüdür. Örgüt kullanma imkânı sunabildiği örgüt iklimidir. Üst üyelerini ortak değerler ve normlar çevresinde yönetimce yenilikçiliğe yapılan teşvikler yenilikçi toplayan örgüt kültürü, girişimsel yönlülüğün iklimin oluşmasından önemli bir yere sahiptir. en önemli belirleyicisidir (Engelen, 200: 355) YENİLİKÇİ İKLİM (Avunduk, 202: 53). Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu LİRLEYİCİLERİ the second item of tax procedural law, custom Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Örgüt iklimi, işlerin yapıldığı ortamın koşullarını yansıtan bir olgudur. Örgüt iklimi, örgütün kişiliğini oluşturan, örgütü diğer örgütlerden ayıran, örgütü betimleyen, örgüte egemen olan, örgütün iç çevresinin oldukça kararlı, değişmez, sürekli niteliğine sahip ve örgütte bulunan bireylerin davranışlarını etkileyen ve onlardan etkilenen, somut olarak gözle görülüp elle tutulamayan, ancak örgüt, içindeki bireylerce hissedilip algılanabilen ve bütün bu özellikleri içine alan psikolojik bir terimdir (Yüceler, 2009: 447). Örgüt iklimi, bireylerin davranışı üzerinde etkili olan koşullar dizisi veya işyerine ilişkin olarak çalışanlar tarafından algılanan ve onların tutum ve davranışlarını etkileyen öğeler bütünü olarak tanımlanabilmektedir (Şişman, 2002: 56). Örgütün psikolojik yapısı olarak da ifade edilebilecek örgüt iklimi; örgüt 2.4. ÖRGÜTSEL YENİLİKÇİLİĞİN BE- İşletmelerin faaliyet gösterdikleri pazarlarında; iç ve dış çevrelerinde yeniliklere açık olmaları, öğrenmeye açık olmaları ve girişimci özelliklere sahip olmaları ile beslenen örgütsel yenilikçiliğim bileşenlerini; yaratıcılık, risk alma, değişime açıklık, geleceğe odaklılık ve proaktiflik oluşturmaktadır. Ayrıca bilgiyi yönetebilme, liderlik becerileri, yönetsel politikalar, örgütsel yapının esnekliği ve teknoloji de örgütsel yenilikçiği belirleyen unsurlar arasında sayılabilmektedirler (Shoham vd., 202: 227; Uzkurt, 2008: 7-8) Yaratıcılık Yaratıcılık, yenilikçiliğin ilk adımıdır. Yaratıcılık; yeni, daha önce bulunmamış olan kullanışlı fikirlere sahip olmaktır. Başka bir deyişle yaratıcılık; işletme çevresince kabul görebilecek ve kullanı- 92

202 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science labilecek yeni ve sürpriz bir şekilde ortaya atılan olunduğunun göstergesidir. Başka bir deyişle fikirlerin tasnif edilmesi ve GÜMRÜK ilişkilendirilmesi VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ değişime açıklık, yöneticilerin ve çalışanların olarak tanımlanabilir. Yaratıcılık ĠDARĠ tanımlarından AġAMADA ÇÖZÜM karmaşık YOLLARI olaylara karşı gösterdikleri tepki ile da anlaşılacağı üzere; ADMINISTRATIVE yaratıcılık yenilikçiliğin SOLUTIONS de ölçülebilen TO DISPUTES bir olgudur. OVER Örgüt kültürünün de temelini oluşturmaktadır. Çünkü yenilikçilik CUSTOM yeni DUTIES etkisi ile şekillenen değişime açıklık, yeniliklere ve kullanışlı fikirlerin hayata geçirilmesiyken, uyum göstermenin de belirtisidir (Shoham vd., Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 yaratıcılık yeni ve kullanışlı fikirler hakkındaki 202: 227). bilgilere sahip olmaktır. Yönetsel 3 Celal Bayar politikalar, Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Değişime açıklığın temelinde yatan dört önemli yeterli düzeyde kaynağa sahip olmak ve örgütsel motivasyon yaratıcılığı belirleyen önemli faktör vardır. Bunlar; inovasyon stratejisi, kıt kaynaklar, yürütülmekte olan yönetsel politikalar ve örgütsel faktörlerdendir. Bireyselci olma, takım çalışması, üst yönetimin destekleyici politikaları pazar dinamikleri olarak sıralanmaktadır. Gerek benimsemesi, gerekli maddi desteğin sağlanması uzmanların görüşleri alınarak gerek ar-ge çalışmaları ve uzman desteğinin bulunabilmesi, çalışanların neticesinde elde edilen bulgulara göre belirlenen fikirlerini beyan edebilmeleri ve risk almaları için inovasyon stratejileri, bir firmanın değişime açıklığı teşvik edilmeleri yaratıcılığın sağlanabilmesi için hususunda ölçüt olabilir. Ayrıca kıt kaynakların önemlidir (Walter, 202: 643). doğru kanalize edilmesi ve böylece pazardaki olumsuzlukların rasyonel bir şekilde atlatılması da Risk Alma Davranışı firmaların değişime açıklıkları üzerinde etkilidir. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Yöneticilerin kararlarında beklenmedik sonuçları da göze almaları risk alma davranışı olarak ifade edilmektedir. Çeşitli stratejiler izlemek, daha önceden bilinmedik sahalarda faaliyet göstermeye karar vermek gibi belirsizliklerle dolu şartlara razı olmak risk almaya gönüllü olmanın sonucudur (Shoham vd., 202: 227). Başka bir deyişle risk alma davranışı; yöneticilerin işletmeleri için hayati konularda, önemli referanslara da başvurarak, rasyonel olarak hareket edebilmeleri demektir (Helliar vd., 2002: 67) Değişime Açıklık Örgütlerin esnek olmaları, çevrelerinde meydana gelen olaylara adapte olmaları değişime açık Öte yandan fikri mülkiyet haklarının korunmasına yönelik uygulamalar da yeniliklere açık olmayı teşvik ettiğinden appropriate regime de değişime açıklığın göstergelerinden sayılmaktadır. Son olarak, karmaşıklık ve belirsizliklerle belirlenen pazar yapısı da değişime açıklığın belirleyicileri arasındadır (Drechsler ve Natter, 439: 202)., Proaktiflik Proaktiflik, girişimciliğin ve yenilikçi olmanın bir yönüdür. Bireylerin ve örgütlerin fikirlerini tatbik etmeleri proaktif olduklarının bir göstergesidir. Proaktif olmak; faaliyet gösterilen sahada meydana gelen olayların önceden sezilerek rekabetçi 93

203 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science politikalar izlenmesi ve rakiplerden farklı kılacak dönüşümün sağlanabilmesi yeteneğidir (Krogh yenilikçi adımlar atılması GÜMRÜK demektir. Proaktiflik VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ vd., 2002: 4). aşağıdaki unsurlardan etkilenmektedir ĠDARĠ AġAMADA (Pitt vd., ÇÖZÜM YOLLARI Liderlik 2002: ): ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Liderlik, belirli durum ve koşullar altında İşletme içi unsurlar (Girişimcilik, pazarlama, Selin KILINÇ 2, Hatice amaca YURTSEVER ulaşmak 3 için başkalarının davranış ve stratejiler, politikalar, örgütsel yapı, işgücü 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali eylemlerini Hukuk Programı etkileme Yüksek Lisans sanatı Öğrencisi olarak veya bir profili) 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü otorite veya statünün fonksiyonu olmaktan çok Davranışsal Unsurlar (İddialı olmak, azimli bir şeyi başkalarına işletmek ve benimsetmek olmak, fırsatları gözlemleyebilmek, yanlış suretiyle yaptırabilme gücüne sahip olmak olarak ve zamana uygun olmayan uygulamalardan tanımlanabilir (Şimşek, 999: 76). Liderlik vazgeçebilme) tipleri içerisinde ileri sürülen en gelişmiş liderler Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. Cowan-Sahadath, place. However, in the case 200: of disputes 397). not being Çevresel Unsurlar (Tehditlerin de farkında olmak ve erken önlemler almak, insanlar arasındaki farklılıkları anlayabilmek ve kabullenebilmek) Bilgi Yönetimi Bilginin elde edilmesi veya üretilmesi, depolanması, iletilmesi ve paylaşılması ve çeşitli uygulamalar neticesinde yeni bilgilere dönüştürülmesi demek olan bilgi yönetimi, dijital çağ işletmeleri için önem arz etmektedir (Massa ve Testa, 2009: 30). Aslında bilgi yönetimini sadece bilginin üretilmesi ve iletilmesi olarak görmemek gerekir. Bilgi yönetimi temelde, işletmeler için değer yaratacak olan bilgilerin üretilip açık bilgiler haline getirilmesi ve açık bilgilerin benimsenip örtük bilgilere dönüştürülmesidir. Başka bir deyişle bilgi yönetimi, net ve kolay ulaşılabilir bilgiler olan açık bilgiler ile tanımlanması zor olan ve zihinlerde saklı olan örtük bilgiler arasındaki olan dönüştürücü liderler; sahip oldukları karizmaları, ilham vericili yönleri, entelektüel yönden teşvik edicilikleri ve bireyselleştirilmiş ilgileri ile yenilikçi bir örgütün var olmasında önemli katkılar sunabilmektedirler. Liderlerin yeniliklere öncü olabilmeleri için öncelikle örgüt kültürünün yeniliklere uygun olması ve bunun yanı sıra örgüt stratejilerinin de yeniliklerce desteklenebiliyor olması gerekir (Rowold ve Heinitz, 2007: 23; Örgütsel Yapı ve Politikalar Örgütleri mekanik bir oluşum olarak kabul eden ve beşeri gerçekleri göz ardı eden makine metaforundan, örgütleri iç ve dış çevre unsurları ile birlikte inceleyen ve insan kaynaklarını hassasiyetle ele alan organizma metaforuna geçiş dijital çağ örgütlerinin kendine has özelliklerinin temelini oluşturur (Morgan, 998: 44-46). 94

204 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Başta teknolojik gelişmelerin ve ilerlemelerin anlamına gelmektedir ki; bu da teknolojinin bireyler üzerindeki direkt etkisinin GÜMRÜK bariz VERGĠSĠ olmak UYUġMAZLIKLARININ yenilikçi yönetsel politikalara sunduğu katkısına üzere, iletişim imkânlarının kolay ĠDARĠ ulaşılabilir AġAMADA ÇÖZÜM bir örnektir. YOLLARI (Yu vd., 203: 2509). olması ve günümüze ait ADMINISTRATIVE diğer gelişme ve ilerlemelerle; hiyerarşik yapıların daha basık hal SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 3. ÖRGÜTSEL BAĞLILIK CUSTOM aldığı, DUTIES işgörenlerin üst yönetimlerini sorguladıkları ve Örgütsel bağlılık, kurumsal amaç ve değerleri Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 üst yöntemleri ile karar sürecine katıldıkları, kabul etmek, bu amaçlar için çaba sarf etmeye departmanların yerini küçük ve 3 Celal esnek Bayar takımlara Üniversitesi Salihli MYO, ve kurum DıĢ Ticaret üyeliğini Bölümü devam ettirmeye isteki olmak bıraktığı organizasyonlar, ortaya çıkmıştır (Laudon ve Laudon, 2006: 7; Greenberg ve Baron, 2). Başka bir deyişle örgütsel bağlılık, kişinin olarak tanımlanmaktadır (Durna ve Eren, 2005: 2000: 537; Koçel, 2003: 444). çalıştığı örgüt ile kurduğu kuvvetli kimlik birliğinin Teknoloji Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Teknoloji, örgütsel yenilikçiliğin en temel anahtarıdır. Bir işletmenin bilgi teknolojilerinin getirdiği sosyal ve teknik yenilikleri kabul etmesi, o işletmenin yenilikçiliği hakkında bilgi verebilir. Çünkü hızla gelişen teknolojik yenilikler hem bireysel hem de örgütsel anlamda etkiler meydana getirmektedir. Gerek bireysel anlayışlarda gerek yönetsel ve fonksiyonel politika ve uygulamalarda köklü değişimlere ön ayak olan teknoloji, bir işletmenin yenilikçi iklime sahip olduğu hususunda kıstas olarak kabul edilebilir. Bu bağlamda; bilgi yönetim sistemleri aracılığı ile sağlanan hızlı iletişim sayesinde bilgi üretiminin kolaylaşması, araştırma yapabilmenin kolaylaşmış olması sayesinde yaratıcı fikirlerin ortaya çıkmasının sağlanması teknolojinin işletmelerin yenilikçiliği hususunda önemli görülmesini sağlayabilir. Daha rasyonel ve akılcı çözüm alternatiflerinin teknoloji sayesinde elde edilmesi de işletmelerin karar mekanizmalarının yenilikçi yöntemlere kavuşması ve kendisini örgütün bir parçası olarak hissetmesinin derecesi veya örgütün üyesi olarak kalma arzusu, örgüt içi yüksek bir performans gösterme istekliliği, örgütün hedef ve değerlerine duyulan inanç olarak ifade edilmektedir (Raghunathan vd., 998: 570; Kök, 2006: 297). Örgütsel bağlılık tanımlarından da anlaşılacağı üzere; örgütsel bağlılığın kıstasları temel olarak 5 grupta incelenmektedir. Bu kıstaslar; örgütün amaç ve değerlerini kabul etme ve inanma, bu amaç ve değerler için fedakârlıklarda bulunabilmeye istekli olma, örgüt üyeliğini devam ettirmeye gönüllü olma, örgüt kimliği ile özdeşleşme, örgütsel amaçları benimseme (içselleştirme) olarak sıralanmaktadır (Raja ve Palanichamy, 20: 68-69; İbicioğlu, 2000: 4-5). Bu bilgiler ışığında örgütsel bağlılık; kurum üyeliğine (örgütsel vatandaşlık), örgütsel amaçlara bağlı kalmaya (örgütsel sadakat), örgüt amaç ve politikalarına inanmaya (örgütsel adalet, örgütsel güven) bağlanmaktadır. Aynı şekilde örgütsel 95

205 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science bağlılık, örgüt üyeliğini sonlandırmayla ve örgütün tutum takınma ve örgütü dış çevrede küçük amaç ve hedeflerine karşı GÜMRÜK inancın zayıflaması VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ düşürmeye çalışma olarak tanımlanmaktadır. (örgütsel sinizm) ile de sonlandırılmış ĠDARĠ AġAMADA olarak ÇÖZÜM YOLLARI Örgütsel vatandaşlık; biçimsel ödül sistemi kabul edilmektedir. Dolayısıyla; ADMINISTRATIVE örgütsel bağlılıkla SOLUTIONS TO DISPUTES OVER tarafından doğrudan ya da açık olarak tanımlanmayan, zorlayıcı olmayan ve örgütün etkin ilişkili olduğu açık olan örgütsel sadakat, örgütsel CUSTOM DUTIES adalet, örgütsel güven, örgütsel sinizm ve Selin örgütsel KILINÇ 2, Hatice ve YURTSEVER etkili fonksiyonlarının 3 bir arada ilerlemesini vatandaşlık kavramlarının 2 Celal Bayar açıklanması Üniversitesi Sosyal faydalıdır. Bilimler Ens. Mali Hukuk sağlayan Programı bireysel Yüksek Lisans davranışlar Öğrencisi demektir. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Bu bağlamda, ilgili kavramlara ilişkin tanımlar aşağıdaki gibi belirtilmiştir (Uygur ve Koç, 3.. ÖRGÜTSEL BAĞLILIK TEORİLERİ sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun ve regulated Kılıç, by 2007). customs law numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 200: 80; İşcan ve Sayın, 200: 96; Demircan ve Ceylan, 2003: 42; Gül ve Ağıröz, 20: 36; Neves, 202: 965): Örgütsel sadakat, örgütü dışarıdaki bireylere karşı övmeyi, dış tehditlere karşı korumayı ve savunmayı, ayrıca normal olmayan koşullar altında dahi örgüte bağlı kalmayı ifade etmektedir. Örgütsel adalet; örgütsel faaliyetler için katlanılan maliyetin ve bu faaliyetler neticesinde elde edilen yararların, örgüt içerisindeki gruplara ve bireylere eşit olarak dağıtılması yaklaşımına denir. Örgütsel güven; çalışanların, örgütlerinden duydukları desteğe ilişkin algılarına, örgüt yöneticilerinin doğru sözlü olacaklarına ve sözlerinin arkasında duracaklarına yönelik geliştirdikleri inançlara denir. Örgütsel sinizm; örgütün amaç ve hedeflerine yönelik politikalarının samimiyetine ilişkin duyulan şüphe neticesinde, örgüte karşı olumsuz Örgütsel bağlılığın ne için geliştiğini, çalışanların hangi nedenlerden ötürü bir örgüte bağlı kalabileceklerini anlamak için geliştirilen teorilerden başlıcaları, Mowday, Etzioni, O Reilly ve Chatman, Katz ve Kahn, Wiener ile Allen ve Meyer tarafından ileri sürülen teorilerdir (Doğan Mowday e göre örgütsel bağlılık tutumsal bağlılık ve davranışsal bağlılık olarak iki şekilde gerçekleşebilir. Bireylerin, örgütlerine duygusal, hissi olarak bağlı olduğu, örgütün amaçlarını kendi düşünceleri ile bağdaştırdıkları ve bu şekilde örgüt ile bütünleştiği bağlılığa tutumsal bağlılık denilmektedir. Alternatif iş olanakları olmasına rağmen mevcut örgüt tarafından sunulan avantajlardan ötürü örgüte bağlı kalma ise davranışsal bağlılık olarak ifade edilmektedir (Özutku, 2008: 80). Etzioni ye göre ise örgütsel bağlılık 3 şekilde görülebilir. Buna göre örgütsel bağlılık türleri; ahlaki açıdan, çıkara dayalı ve yabancılaştırıcı olarak sınıflandırılabilir. Ahlaki açıdan bağlılık, örgütün değer ve normları ile kişisel değer ve 96

206 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science normların örtüşmesi neticesinde meydana gelen normatif olarak yakınlaşması neticesinde meydana gelen bağlılık türünü ifade etmektedir. Bu bağlılıktır. Çıkara dayalı veya GÜMRÜK hesapçı bağlılık VERGĠSĠ ise UYUġMAZLIKLARININ kişinin örgütünden sağladığı edinimler ĠDARĠ neticesinde AġAMADA ÇÖZÜM bağlılık YOLLARI türlerinin birbirleri ile karşılıklı ilişki örgütüne duyduğu bağlılıktır. ADMINISTRATIVE Yabancılaştırıcı SOLUTIONS içerisinde TO DISPUTES olduğunu OVER ileri süren Weiner a göre; bağlılık ise; bireyin sınırlandırıldığı, cezalandırılma ile tehdit edildiği bir örgüte istemeyerek, bağlılığı da kuvvetlendireceği savunulmaktadır CUSTOM DUTIES araçsal bağlılığı destekleyici unsurların örgütsel Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 mecburi olarak bağlanmasıdır. (Doğan ve Kılıç, 2007: 43). 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü O Reilly ve Chatman e göre de örgütsel bağlılık 3 Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Ancak idari aşamada çözümlenemeyen YEN solved administratively, UNSURLAR legal action can be taken. kategoride incelenebilir: Bunlar uyum, özdeşleşme ve içselleştirme olarak sıralanmaktadır. Uyum, bireyin örgütüne belirli ödüllerin cazibesinden dolayı veya belirli cezalardan kaçınmaktan ötürü bağlı olmasını ifade eder. Özdeşleşme, bireyin örgütün bir elemanı olarak kalma yönünde güçlü bir istek duyması neticesinde meydana gelen bir bağlılıktır. İçselleştirme ise bireyin, örgüt değerleri ile bireysel değerlerin örtüşmesi neticesinde geliştirdiği bağlılığı ifade eder (Gül, 2002: 43). Katz ve Kahn a göre ise bireyler, içsel ve dışsal ödüllendirilmelere göre örgütlerine bağlılık duyabilirler. Bunlara göre örgütsel bağlılık; içsel dinamiklerin tatmin edilmesi neticesinde meydana gelen anlatımsal bağlılık ve dışsal ihtiyaçların karşılanmasından ötürü geliştirilen araçsal bağlılık şeklinde ortaya çıkabilir Wiener (982) e göre ise bağlılık; araçsal bağlılık ve örgütsel bağlılık diye iki şekilde olabilir. Katz ve Kahn ın sınıflandırmasına benzer şekilde; araçsal bağlılık; bireylerin çıkarlarını karşılamaları neticesinde meydana gelen bağlılıktır. Öte yandan örgütsel bağlılık ise, bireyin örgütüne Allen ve Meyer (984), örgütsel bağlılığın duygusal ve devam bağımlılığı olarak 2 şekilde meydana gelebileceğini öne sürmüşlerdir. Duygusal bağlılık, bireyin örgüte bağlı kaldığı müddetçe bir kimlik kazanmasından ötürü ve içsel olarak örgütüne bağlı olması ile kendini gösteren bağlılıktır. Devam bağlılığı ise; örgütten ayrılması durumunda bireyin, katlanmak zorunda kalacağı maliyetler neticesinde meydana getirdiği bağlılıktır. Allen ve Meyer tarafından 990 yılında geliştirilen bir diğer örgütsel bağlılık faktörü ise normatif bağlılıktır. Normatif bağlılık; bireyin örgütüne bağlılığının ahlaki ve etik bulmasından ötürü meydana gelen bağlılıktır (Meyer vd., 2002: 2) ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞI ETKİLE- Örgütsel bağlılığı etkileyen faktörler temelde 3 kategoride incelenebilmektedir. Bunlar bireysel faktörler, örgütsel faktörler ve örgüt dışı faktörler olarak sıralanmaktadır. Örgütsel bağlılığı etkileyen bireysel faktörler; demografik (yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi vs) özellikler, bireylerin kişilik özellikleri, bireyin kariyer planları olarak sıralanabilir. Örgütsel 97

207 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science bağlılığı etkileyen örgütsel faktörler ise; örgüt pozitif etkiye sahip olduğu araştırmalarca ortaya yapısı, yönetim tarzı ve liderlik GÜMRÜK anlayışları, VERGĠSĠ örgüt UYUġMAZLIKLARININ konmuştur (Özkaya vd., 2008: 80). kültürü, örgüt iklimi, çalışma ĠDARĠ koşulları, AġAMADA örgüt ÇÖZÜM YOLLARI Kişilik özellikleri de örgütsel bağlılık üzerinde imajı, iş tatmini, motivasyon, ADMINISTRATIVE örgütsel iletişim, SOLUTIONS TO DISPUTES OVER etkili olan bireysel unsurlardandır. Blau ve Boal İK politikaları, rol çatışmaları, örgütsel CUSTOM adalet DUTIES (987), kişilik özelliklerini; kurumsal yıldızlar, ve örgütsel stres unsurlarıdır. Örgüt-birey ilişkilerini belirleyen bir diğer kategori ise örgüt dışı 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Selin KILINÇ 2, Hatice birleşik YURTSEVER üyeler, 3 yalnız kurtlar ve duygusuzlar olarak Hukuk Programı gruplandırmışlardır. Yüksek Lisans Öğrencisi Kurumsal yıldızlar faktörlerdir. Örgüt dışı faktörlerden 3 Celal Bayar kastedilen, Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ve birleşik üyeler, örgütsel bağlılığı çok yüksek örgüt-birey-toplum ilişkilerini belirleyen dinamikledir. Bunlar; toplumsal değerler ve kültür, olan bireylerdir. Yalnız kurtlar ve duygusuzlar ise örgüte karşı soyutlanmış ve bağlılıkları zayıflamış sendikallaşma, toplumun işletmelere genel bakışıdır bireylerdir (Balay, 999: 240). Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to (Mercan, 2006; Başyiğit, 2006; Perçin, 2008; Altınbaş, 2008; Gözen, 2007; Topaloğlu, 200). Örgütsel bağlılığı etkileyen demografik değişkenlerden olan yaş, cinsiyet, eğitim, medeni durum, mesleki hizmet yılı faktörleri örgütsel bağlılığı etkileyebilmektedir. Ortadoğu ve Arap Ülkelerinde yapılan araştırmalarda, genç bireylerin örgütlerine daha az bağlı kalabildikleri, örgüt değiştirirken daha cesur olabildikleri ortaya konmuştur. Çeşitli ülkeler üzerinde yapılan araştırmalarda ise cinsiyet faktörü ile örgütsel bağlılık arasında anlamlı ilişkilerin olduğu bulunmuştur. Yine yapılan araştırmalarda eğitim düzeyi ile örgütsel bağlılık arasında da ilişkiler bulunmuştur. Nitekim eğitim düzeyi yüksek olan bireylerin örgütsel bağlılıklarının daha az olduğu bazı araştırmalarca saptanmıştır. Medeni hal faktörü ise diğer demografik faktörlerden farklı olarak, örgütsel bağlılığı etkileyebilecek nitelikte görülmemektedir. Kıdem veya hizmet yılının artması da örgütsel bağlılığın kuvvetlenmesinde Bireysel amaçlar da örgütsel bağlılığı etkileyebilecek önemli bireysel unsurlardandır. Yani bireyin kariyer planları ile örgütsel amaçlarının örtüşmesi de bireyin örgütüne olan bağlılığını etkileyecektir. Çünkü kariyer planlama, bir işgörenin sahip olduğu bilgi, yetenek, beceri ve güdüleri doğrultusunda kariyer hedeflerine ulaşacak yolun belirlenerek, örgüt içerisindeki ilerleyişinin veya yükseltilmesinin planlanması anlamına gelmektedir (Kılıç ve Öztürk, 200: 982). Bulunduğu örgüt içerisinde kariyer planlarına ulaşma konusunda belirsizlikler yaşayan bireyler için; örgütleri tarafından kariyer danışmanlığı, koçluk, mentorluk gibi yol gösterici uygulamaların da önemli olacağı açıktır. Birey-örgüt ilişkilerinin belirlenmesinde etkili olan örgüt içi unsurlardan birisi örgüt yapısı ve yönetsel uygulamalardır. Özellikle günümüz dijital çağ çalışanlarının işgörenlerine daha az bağlı olduğu göz önünde bulundurulduğunda, 98

208 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science klasik anlamdaki yönetsel anlayışların ve katı örgütsel bağlılık üzerinde etki sahibi olan örgüt örgüt yapılarının örgütsel bağlılığı GÜMRÜK zayıflatacağı VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ içi unsurlardandır. açıktır (Naktiyok ve İşcan, 2005: ĠDARĠ 05). AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Örgüt-birey ilişkilerinde belirleyici unsurlardan ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Birey-örgüt ilişkilerinin belirlenmesinde etkili olan bir başka kategori ise, örgüt dışı unsurlar olan örgüt içi unsurlardan bir diğeri ise liderliktir. CUSTOM DUTIES olarak gruplandırılmaktadır. Örgüt dışı unsurlardan YURTSEVER olan kültür, 3 elbette örgütsel bağlılık Özellikle dönüştürücü liderlerin çalışanları Selin üzerinde KILINÇ 2, Hatice üzerinde olumlu etkilere sahip olduğu bilinmektedir. Çünkü 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü dönüştürücü liderler, takipçileri ile duygusal Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 2008: Key words: 64-75). Custom, Custom Duties, Custom bağlar kurabilen, onların istek ve ihtiyaçlarına önem veren liderlerdir. Dönüştürücü liderlerin 4 temel özelliği olan idealleştirici etki-karizma, ilham verme, entelektüel teşvik, bireysel ilgi kurma faktörlerinin bu bağlamda etkili olacağı bilinmektedir (Kaygın ve Kaygın, 202: 30-3). Örgütsel bağlılık üzerinde etki sahibi olan unsurlardan bir başkası ise örgüt kültürüdür. Örgüt kültürü, örgüt üyeleri arasında paylaşılan değerler, normlar, inançlar ın bütünüdür. Yapılan araştırmalar, örgüt kültürü ile örgütsel bağlılık arasında doğrusal ilişkilerin olduğunu ortaya koymaktadır (Erkmen ve Bozkurt, 20: ). Örgütsel bağlılık üzerinde etki sahibi olan; örgütsel iletişim ve İK politikaları da bu bağlamda değerlendirmeye değer kavramlardır. Çünkü örgütsel iletişim, ast ve üst konumdaki çalışanlar arasında bilgi, veri, algı ve düşünce, yorum ve duyguların karşılıklı olarak aktarılması dır (Yüksel, 2005: 292). Ayrıca iş tatminine yönelik uygulanan İK uygulamalarından olan eğitim-geliştirme uygulamaları, iş rotasyonu, iş zenginleştirme, performans yönetimi ve stratejik yönetim uygulamaları da etki sahibidir. Bunun için Hofstede tarafından belirlenen kültür boyutlarından (güç mesafesi, erkeksilik-kadınsılık, belirsizlikten kaçınma, toplumculuk-bireycilik) hareket etmek faydalı olabilecektir. Örneğin; güç mesafesi düşük olan bir toplumsal kültürü benimsemiş bir bireyin, güç mesafesi yüksek bir örgüte bağlı kalması zor olabilir. Benzer şekilde, toplumsal kültür değerlerine aykırı faaliyetler sergileyen bir örgütün, toplumsal değerlerine bağlı bir insan kaynağına hitap etmesini beklemek gereksizdir. Sendikal faaliyetlerin kendisine yer bulduğu ve gayet aktif olduğu bir işletme dış çevresinde de, çalışanların örgütlerine yaklaşımları farklılık arz edebilir. Ülke ekonomilerinin, bireylerin ve örgütlerin geleceğini etkilediği ve böylece örgütleriyle olan ilişkilerini şekillendireceği gözden kaçırılmamalıdır (Perçin, 3.3. ÖRGÜTSEL BAĞLILIK SÜRECİ Örgütsel bağlılığı etkileyen unsurlar göz önünde bulundurulduğunda; örgütsel bağlılığın aniden değil, bir süreç sonucunda meydana gelebileceği anlaşılmaktadır. Aynı şekilde, örgütsel bağlılığın bireysel unsurları incelendiğinde; örgütsel bağlılığın bireyin, işe başlamadan evvel, yani işe alım 99

209 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science sürecinde meydana gelecek bir olgu olduğu görülmektedir. Dolayısıyla; örgütsel GÜMRÜK bağlılık VERGĠSĠ sürecinin UYUġMAZLIKLARININ doğurduğu çatışmaların azaltılmasında kullanılabilir (Keklik, 2007: 33-34). Nitekim örgütsel bireyin işe seçilip yerleştirilmesi ĠDARĠ ve sonrasında AġAMADA ÇÖZÜM bağlılığı YOLLARI etkileyen bireysel ve örgütsel unsurlar bireyin örgüt içerisinde ADMINISTRATIVE sosyalleştirilmesi SOLUTIONS neticesinde tamamlandığı, araştırmalar neticesinde CUSTOM DUTIES verilere göre uygulanacak olan insan kaynakları sayılırken TO DISPUTES de iş analizi OVER neticesinde elde edilen ortaya konmaktadır (Weiner, 982: 48). Selin KILINÇ 2, Hatice politikalarından YURTSEVER 3 bahsedilmektedir İşe Uygun Adayları Bulma ve Seçme 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Örgütsel bağlılığın oluşturulmasının ilk aşaması, işe Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to uygun adayların seçimidir. Bu bağlamda öne çıkan kavram, iş analizi kavramıdır. Çünkü iş analizi, işi oluşturan ödev ve görevlerin tanımlanması için işle ilgili bilgilerin toplanması dır. Başka bir deyişle iş analizi, iş ile ilgili bilgilerin toplanması, analiz edilmesi ve sentezlenmesi işlemi dir. Benzer şekilde iş analizi, işlerin çeşitli yönlerinin tanımlanması, kaydedilmesi ve işin yerine getirilmesi için gerekli olan becerilerin belirlenmesi süreci olarak da ifade edilmektedir (Çelikten, 2005: 28). Görüldüğü üzere, iş analizi; örgütsel bağlılığın daha ilk aşamasında uygun adayların bulunup seçilmesinde önemli verilerin elde edilmesini sağlayan bir süreçtir. Çünkü iş analizi sürecinde elde edilen bilgiler; örgütsel yapının oluşturulmasında, rol ve görevlerin belirlenmesinde, örgüt hiyerarşisinin belirlenmesinde, iş tasarımının, iş zenginleştirilmesinin, iş rotasyonunun sağlıklı bir şekilde yapılabilmesinde, personel seçiminde, performans değerlendirilmesinde ve personelin eğitim ve geliştirilmesinde, ücret yönetiminde ve bunların eksikliğinden kaynaklanan belirsizliklerin Sosyalleşme Süreci Örgütsel bağlılığın son aşaması olan sosyalleşme süreci; personele, örgütün bir elemanı olduğu gerçeğinin aşılandığı aşamadır. Zaten sosyalleşme; bireyin, belirli bir sosyal grubun ya da toplumun normlarını ve değerlerini öğrenmesi ya da bunları genel olarak kabul etmesi süreci olarak ifade edilmektedir. Ayrıca sosyalleşme; iş hakkındaki gerçek beklentilerin oluşmasına, çalışan üzerinde olumlu tutumların geliştirilmesine ve çalışanın iş tatminine ulaşmasına yardımcı olmaktadır. Bunun için sosyalleşme; tüm çalışma sürecinin bir parçası olmalı, özellikle yöneticiler ve kıdemli diğer çalışanlar da bu süreçte görev almalı ve davranışlarıyla yeni çalışanlar için model oluşturmalıdırlar. Çünkü bireyin örgüte uyumu ve başarılı olması sosyalleşme sürecinin işlevleridir. Bireyin başarılı bir sosyalleşme süreci yasaması onun işe bağlılığını ve başarısını arttıracaktır. Buna karşılık bireyin başarısız bir sosyalleşme süreci geçirmesi, onun işten ayrılmasına neden olacaktır. Sosyalleşmenin bu sonuçları, örgüt ve birey için sosyalleşme sürecinin önemini ortaya koymaktadır. (Somuncu, 2008: 25-28). 200

210 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science 4. ERZURUM İLİNDE FAALİYET GÖS- ortamında çalışmalarının örgütsel bağlılıklarını TEREN ÖZEL BİR HASTANEDE GÜMRÜK VERGĠSĠ UYGU- UYUġMAZLIKLARININ artırıcı bir etkiye sahip olduğunun ispatlanmasıdır. LANAN AMPİRİK BİR ÇALIŞMA ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI 4.. ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİ ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Günümüz dijital çağ işletmelerinde bulunması gereken temel özellikler olan örgüt yapılarındaki CUSTOM DUTIES İlgili literatür incelendiğinde, örgütsel iklimin ve esneme, küresel düşünebilme, stratejik bakış Selin açısına KILINÇ 2, Hatice yenilikçi YURTSEVER bir örgütün 3 örgütsel bağlılık üzerinde sahip olma, işgücü 2 Celal bağdaşımlığının Bayar Üniversitesi Sosyal azalması Bilimler ve Ens. Mali etkili Hukuk Programı olduğunun Yüksek kanıtlandığı Lisans Öğrencisi bazı çalışmalara kurumsal yönetişim olgularının hepsi yeniliklere 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to gibidir. açık olmanın ve örgütsel bağılığın önemine işaret etmektedir. Çünkü küresel çevrede meydana gelen yeniliklerin takip edilmesi, rakiplerce takip edilen yeni hamlelerin kavranabilmesi, yönetsel ve fonksiyonel politikaların ve tekniklerin yenilenmesi işletmeler için çok önemlidir. Öte yandan örgüt yapılarındaki esnemenin bir sonucu olarak üst yönetimin sorgulanmasının yolunu açan yönetişim olgusu ise azalan örgütsel bağlılığa işaret etmektedir. Ayrıca küresel bir bakış açısına sahip olmak, stratejiler izleyebilmek ve bilgiyi yönetebilmek için de işletmeler örgütsel bağlılıkları yüksek çalışanların desteğine ihtiyaç duymaktadırlar. Bu çalışma, sunacağı çeşitli öneriler ile örgüt yöneticilerine ve literatüre sağlayacağı katkılar bakımından önem arz etmektedir. Yenilik kavramı ile ilgili çalışmaların sayıca fazla olmasına karşın yenilikçilik gibi daha soyut ve psikolojik bir olgunun ölçüldüğü çalışmaların sayıca az olması bu çalışmanın önemini daha da artırmaktadır. rastlanılmaktadır. Bu çalışmalara göre; öğrenmeye odaklı, girişimciliği destekleyen ve pazardaki yeniliklere ayak uydurabilen ve bunlar için liderlik becerilerini sergileyebilen bir örgütün çalışanlarının örgütsel bağlılık düzeylerinin yüksek olabileceği savunulmaktadır (Shoham vd., 202: ; Calantone vd., 2002: 522; Cowan-Sadadath, 200: 403). Yine benzer çalışmalarda tüm bunların başarılabilmesi için ise örgüt iklimini etkileyen unsurların (risk alma, proaktiflik, geleceğe odaklılık vb.) yeniliklere uygun hale getirilmesinin önemine işaret edilmektedir (Engelen, 200: 364). Daha önce uygulanan çalışmalarca desteklenen ve bu çalışmada ileri sürülen hipotezler aşağıdaki H : Yenilikçi iklim algısının duygusal bağlılık üzerinde anlamlı bir etkisi vardır. H 2 : Yenilikçi iklim algısının devam bağlılığı üzerinde anlamlı bir etkisi vardır. Bu araştırmanın amacı; çalışanların yenilikçi olarak tanımladıkları bir örgütsel iklimde - iş H 3: Yenilikçi iklim algısının devam bağlılığı üzerinde anlamlı bir etkisi vardır. 20

211 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Ayrıca çalışmada; katılımcıların yaşları, eğitim oluşmaktadır. Üçüncü bölüm ise örgütsel bağlılık durumları, cinsiyetleri ve tecrübeleri GÜMRÜK ile VERGĠSĠ araştırma UYUġMAZLIKLARININ ölçeklerinden oluşan 7 ifadeden oluşmaktadır. değişkenleri arasındaki ilişkiler de ĠDARĠ sorgulanmaktadır. AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Yenilikçilik iklimi ölçen 3 ifade Zehra Binnur ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 4.2. ARAŞTIRMANIN ÖN KABULLERİ Avunduk un Türkiye de Sigortacılık Şirketlerinde Yenilikçilik ve İşletme Performansı: Hayat VE SINIRLILIKLARI CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice ve Emeklilik YURTSEVER Dışı 3 Sigorta Sigorta Şirketlerinde Araştırmada kullanılan anket formunda, katılımcılardan elde edilen verilerin akademik 3 Celal Bayar Üniversitesi 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Bir Hukuk Uygulama Programı Yüksek konulu Lisans Öğrencisi yüksek lisans tezinden amaçlar Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü alınmıştır. Örgütsel bağlılığı ölçen 7 ifade ise dışında kullanılmayacağı belirtilmiştir. Bu sebeple Allen ve Meyer (984, 997) tarafından geliştirilen (Örgütsel Bağlılık Ölçeği-Organizational katılımcıların anket formundaki soruları ön yargısız olarak değerlendirdikleri ve samimi düşüncelerine Commitment Questionnaire: OCQ) ölçeklerdir. göre cevapladıkları kabul edilmektedir. Araştırmada kullanılan ölçeklerin değerlendirilmesi için 5 li Likert skalası uygulanmıştır. 5 li Kullanılan ölçüm araçlarının yüksek güvenilirliktedir. Buna karşın tüm sosyal araştırmalarda ölçekteki ifadelerin puanlanması şu şekildedir. olduğu gibi bu araştırmada da beşeri faktörlerin Araştırma Örneğinin Seçimi ve Verile- sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun regulated = Kesinlikle by customs Katılmıyorum. law numbered işlemlerin sırasına göre bir sistematik 2 international = Katılmıyorum. trade entering customs territories of gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, 3 Like = Kararsızım. all other taxes, compalsive levels such as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler 4 Enstitüsü Customs = Katılıyorum. Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm 5 customs = Tamamen duties has Katılıyorum. a different form from the rin Toplanması incelenmesi söz konusu olduğu için insana has genel sınırlılıkların olabileceğini belirtmek gerekir ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ Araştırma evreninin seçimi, verilerin toplanış süreci, verilerin toplanmasında kullanılan araçlar, anket sorularının niteliği ve ankete ilişkin güvenilirlik testleri bu bölümde incelenmektedir Veri Toplama Aracının Geliştirilmesi Araştırmada verilerin toplanması için anket formu yöntemi uygulanmıştır. Anket formu 3 bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm, katılımcıya ait bağımsız değişkenlerin (yaş, eğitim durumu, cinsiyet, tecrübe) ölçülmesine yönelik 4 sorudan oluşmaktadır. İkinci bölüm, örgütün yenilikçi iklim düzeyinin ölçülmesine yönelik 3 ifadeden Araştırmanın evrenini, Erzurum ilinde faaliyet gösteren özel bir hastanenin çalışanları oluşturmaktadır. Bu kurumda toplam çalışan sayısı yaklaşık 300 dür. Bu ana kütleden % 95 güven düzeyinde, % 5 lik bir hata payı ön görülerek seçilecek örneklem büyüklüğü 69 olarak hesaplanmıştır. Dağıtılan 70 anket formundan 20 tanesine cevap alınabilmiştir. Anketlerin geri 202

212 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science dönüşüm oranı % 70 dir. Hastane yönetiminden Bartlett testleri uygulanmıştır. Hem yenilikçi iklim gerekli izinler alındıktan sonra, GÜMRÜK anketler VERGĠSĠ katılımcılara birebir ulaştırılarak araştırmanın ĠDARĠ AġAMADA uygulama ÇÖZÜM faktör YOLLARI analizine uygunluğunun saptanabilmesi UYUġMAZLIKLARININ ölçeklerinin hem de örgütsel bağlılık ölçeklerinin aşaması gerçekleştirilmiştir. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS için TO uygulanan DISPUTES bu OVER testlerin sonucunda, faktör analizinin sadece örgütsel bağlılık ölçekleri için Bu çalışmanın uygulama kısmında bu evrenin CUSTOM DUTIES uygulanabileceğine karar verilmiştir. Çünkü yenilikçi iklim ölçekleri için uygulanan bu testlerin seçilmesinin nedeni, söz konusu hastanenin Selin KILINÇ Erzurum ilindeki ilk 2 ve Celal başlıca Bayar Üniversitesi özel hastane Sosyal Bilimler olması, Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, sonucunda DıĢ Ticaret yeterli Bölümü sonuçlar alınamamıştır (KMO= 2, Hatice YURTSEVER 3 çevre illerce de önemli düzeyde talep gören bir,769 ve Bartlett s Test of Sphericity=42,24). hastane olması ve kısa sürede bölge için önemli Ayrıca yenilikçi iklim ölçeklerinin, daha evvelki yeniliklere imza atmış bir hastane olmasıdır. çalışmalarda, faktörlere ayrılmamış olması bu Araştırmada Kullanılan İstatistiksel ölçek grubu için faktör analizi yapmamanın Yöntemler daha uygun olduğunu kanıtlamıştır. Öte yandan örgütsel bağlılık ölçeklerinin faktör analizi için Araştırmada frekans ve yüzde, Cronbach Alfa uygun olduğu yapılan testler neticesinde ortaya Analizi, bağımsız örneklemler için t Testi, Tukey çıkmıştır (KMO=,840 ve Bartlett s Test of Testi, LSD Testi, Pearson Momentler Çarpımı Sphercity=034,500). Ayrıca örgütsel bağlılık Korelasyon Analizi, temel bileşenler için faktör ölçeklerinin evrensel çalışmalarda da 3 kategoride incelenmesi (duygusal, devam, normatif analizi, Kaiser-Meyer-Olkin (KMO), Bartlett s test 9 analiz uygulanmıştır. Bu analizler SPSS bağlılık) bu ölçek grubu için faktör analizinin 20 paket programı ile uygulanmıştır. yerinde olduğunu göstermiştir. Örgütsel bağlılık Faktör Analizi ve Anketin Güvenilirliği ölçekleri için uygulanan faktör analizi sonuçları Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları tablo have to 4.. de be resolved gösterilmiştir. administratively in the first Disputes Verilerin faktör analizine uygunluğunun saptanabilmesi için Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ve Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, 203

213 Duygusal Bağlılık ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Tablo 4.. Faktör Analizi Sonuçları GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Örgütsel Bağlılık Kriteri ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI F F2 F3 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Bu kurumda kendimi ailenin bir parçası gibi hissediyorum.,854 CUSTOM DUTIES Çalıştığım kurumun problemlerini kendi problemlerim gibi hissediyorum.,85 Bu kuruma karşı duygusal bir bağ hissediyorum. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3,800 Çalıştığım kuruma karşı güçlü bir aidiyet duygusu hissediyorum.,748 Çalıştığım kurumdan dışarıdaki 3 insanlara Celal Bayar gururla Üniversitesi bahsediyorum. Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü,746 Kariyer hayatımın geriye kalanını bu kurumda geçirmekten mutluluk,628 duyarım. Normatif Bağlılık,826 Bu kurumdan şimdi ayrılırsam suçluluk hissederim. türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument in addition to its economic, social,675 and Bu kurumdan şimdi dolaylı ayrılmanın, bir vergi türü burada olan gümrük çalışan vergisi, diğer gelir ve insanlara fiscal karşı functions. Since they are not collected on duyduğum sorumluluklar kurumlar vergisi nedeniyle gibi belirli yanlış aralıklarla olacağını alınan düşünüyorum. bir regular basis like income tax and corporate tax, as,622 Çalıştığım kuruma çok şey borçluyum.,607 Bu kurum benim olmak sadakatimi üzere alınmaktadır. hak ediyor. Gümrük vergileri, Vergi to foreign trade arrive at the custom. According,560 to Benim avantajıma Usul olsa Kanunu bile, (VUK) nun çalıştığım ikinci kurumdan maddesine göre şimdi bu ayrılmak the second bana item of tax procedural law, custom doğru gelmiyor. Devam Bağlılığı Bu kurumdan ayrılmayı işlemlerin düşünmek sırasına için göre çok bir az seçim sistematik hakkına international sahip trade entering customs territories of,837 olduğuma inanıyorum. Başka bir iş ayarlamadan tahakkuk ve bu tahsil kurumdan aşamaları ayrıldığımda Gümrük ve Ticaret neler olacağı assessment, accrual and collecting are regulated,783 konusunda endişe Bakanlığı na hissediyorum. bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to,779 Şu an bu kurumdan Kanunu Programı ayrılmam, hükümlerine Yüksek Lisans bundan uygun Öğrencisi sonraki olarak yürütülmektedir. Selin hayatımda KILINÇ tarafından maddi Customs hazırlanan zarara Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden disputes over uğramama neden Gümrük türetilmiģtir. olur. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the,669 Şu an bu kurumdan süreci, kalmam diğer vergilerde istekten oluşan ziyade süreçten bir gerekliliktir. farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes,602 Bu kurumda çalışmaya öncelikle devam idari aşamada etmemin çözümlenmek önemli zorundadır. nedenlerinden place. biri However, de, in the case of disputes not being ayrılmamın kişisel Ancak fedakârlık idari gerektirmesidir. aşamada çözümlenemeyen solved administratively, legal action can be taken.,563 Benim için bu kurumda ayrılmanın olumsuz sonuçlarından biri de, başka bir kurumun burada Anahtar sahip olduğum Kelimeler: olanakları Gümrük, Gümrük sağlayamama Vergisi, ihtimalidir. Disputes Açıklanan Varyansın Yüzesi 26,509 7,64 7,277 Toplam Varyansın Yüzdesi 26,509 44,24 6,40 204

214 Yenilikçi İklim Duygusal Bağlılık Normatif Bağlılık Devam Bağlılığı ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Tablo Bağımlı Değişkenlere Ait Korelasyon Sonuçları GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Yenilikçi İklim Duygusal Bağlılık Normatif ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Bağlılık Devam Bağlılığı ADMINISTRATIVE - SOLUTIONS,359** TO DISPUTES,27** OVER,359** -,680**,27** CUSTOM,680** DUTIES -,0 Selin KILINÇ 2, -,003 Hatice YURTSEVER 3,2* 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü,0 -,003,2* - Aritmetik Ortalama 3,3423 3,6972 3,4333 3,0889 Standart Sapma,5288,9008,8904,8793 *: 0,0 önem düzeyi miktarı veya değeri üzerinden **: 0,05 alınan, önem ekonomik, düzeyisubject to customs which is based on those Yapılan faktör türüdür. analizi Aynı neticesinde zamanda harcamalar elde üzerinden edilen alınan Uygulanan instrument in addition Cronbach to its economic, Alfa social Güvenilirlik and testi faktör gruplarının kurumlar bu alanda vergisi gibi yapılmış belirli aralıklarla ve kabul alınan bir sonuçlarının regular basis like income güvenilir tax and corporate çıkması, tax, uygulamanın görmüş evrensel eşyanın çalışmalar gümrüğe geldiği ile birebir anda bir örtüştüğü defaya mahsus sonuçlarının are collected only güvenilir once when commodities olacağının subject ve devam eden görülmektedir. Ayrıca Usul Kanunu faktör (VUK) nun analizi ikinci sonrasında maddesine göre bu testlerin the second sonuçlarının item of tax procedural dikkate law, custom alınmaya değer uygulanan Cronbach gümrük vergilerinin Alfa Güvenilirlik usul uygulama testi esasları sonuçlarının da (yenilikçi 4458 olacağının procedures and kanıtıdır. practises of custom duties are ile dış ticarete iklim=0,705; konu olan eşyanın Türkiye duygusal Gümrük Through this law, a systematization has been 4.4. ARAŞTIRMANIN BULGULARI bağlılık=0,895, normatif bağlılık=0,804, devam bağlılığı=0,796) oluşturulmuştur. bu uygulamanın Diğer tüm güvenilir vergilerde olduğu neti-gibceler verdiğini kanıtlamıştır. tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret lere assessment, yönelik accrual bilgileri and collecting içermektedir. are regulated Tablo Turkey 4.3. and continuing katılımcılara with operation ait demografik sequence. değişken- Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden Tablo 4.3. Katılımcılara ait Demografik Bilgiler disputes over yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları have N to be resolved administratively % in the first Ancak idari aşamada çözümlenemeyen solved 75 administratively, 62,5 legal action can be taken. Yaş ,2 Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük 4 ve Vergisi, üzeri Disputes 4 3,3 Lise 5 42,5 Ön Lisans Eğitim Lisans Durumu 23 9,2 Y.Lisans- 0 8,3 Doktora Cinsiyet Tecrübe Erkek Kadın -5 yıl 5-0 yıl ,3 7,7 68,3 3,7 205

215 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Buna göre, katılımcıların yarısından fazlasının genç Çalışanların yenilikçi iklim algıları ile çalışanların normatif bağlılıkları arasında, 0,05 olduğu, Ön Lisans, Lisans GÜMRÜK ve Lisansüstü VERGĠSĠ eğitim UYUġMAZLIKLARININ düzeyinde olduğu, kadınlardan ĠDARĠ oluştuğu AġAMADA ve işe ÇÖZÜM önem YOLLARI düzeyinde, anlamlı ve doğrusal bir ilişki yeni başlayan çalışanlar ADMINISTRATIVE tarafından oluşturulduğu SOLUTIONS söz TO konusudur. DISPUTES OVER görülmektedir. Bu ise çalışan profilinin yenilikçi CUSTOM DUTIES Çalışanların yenilikçi iklim algıları ile çalışanların YURTSEVER devam 3 bağlılıkları arasında herhangi uygulamalara karşı sergileyecekleri reaksiyonlarının Selin KILINÇ 2, Hatice taze ve canlı olacağını göstermektedir. Böylece 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk bir Programı ilişki söz Yüksek konusu Lisans Öğrencisi değildir. seçilen evrenin isabetli olduğu 3 Celal anlaşılmaktadır. Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Katılımcıların demografik özelliklerine ait bağımsız değişkenler ile bağımlı değişkenler (yenilikçi Araştırma evreninde bulunan katılımcıların, kurumlarındaki yenilikçi uygulamalarını algılama iklim, duygusal bağlılık, normatif bağlılık, devam düzeylerinin göstergesi olan yenilikçi iklim ile bağlılığı) arasındaki ilişkilerin açıklığa kavuşturulabilmesi için One-Way ANOVA ve bağımsız örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin ortaya konması adına uygulanan Korelasyon Testi sonuçları tablo 4.2. de gösterilmektedir. Yaş değişkeni ile bağımlı değişkenler arasındaki Tablo 4.2 ye göre araştırmada kabul edilen bağımlı ilişkinin belirlenmesi için uygulanan Anova testi değişkenler arasındaki ilişkiler şu şekildedir; sonucunda yaş değişkenine ilişkin faktörler ile Çalışanların yenilikçi iklim algıları ile çalışanların duygusal bağlılıkları arasında, 0,05 rastlanmamıştır. Bu değişkene ait göstergeler bağımlı değişkenler arasında, anlamlı bir ilişkiye önem düzeyinde, anlamlı ve doğrusal bir ilişki söz konusudur. eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus t are testleri collected uygulanmıştır. only once when commodities subject Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan tablo by General 4.4. de Directorate verilmiştir. of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Disputes Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, 206

216 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Tablo 4.4. Yaş Değişkenine Ait Göstergeler GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Standart ĠDARĠ NAġAMADA Ortalama ÇÖZÜM YOLLARI Varyans Sapma ADMINISTRATIVE SOLUTIONS 3,42 TO 0,49 DISPUTES OVER Önem Düzeyi CUSTOM 3,2 DUTIES 0,57,30 4 ve Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 4 3,27 0,64 3 üzeri Celal Bayar 75Üniversitesi 3,62 Salihli MYO, DıĢ 0,90 Ticaret Bölümü Yenilikçilik İklimi P>0,05 Anlamsız Özet: Gümrük vergisi, 3-40gümrüğe 4tabi olan 3,79 ticari Abstract: 0,9 Custom duty is a kind of tariff P>0,05 Duygusal,25 arising Anlamsız miktarı veya değeri 4 üzerinden ve alınan, ekonomik, subject to customs which is based on those 4 4,29 0,67 sosyal ve mali fonksiyonlarının üzeri yanında önemli bir commodities quantity and value. It is are a kind of türüdür. Aynı zamanda harcamalar 75üzerinden alınan 3,38 instrument 0,89 in addition to its economic, social and kurumlar vergisi 3-40 gibi belirli aralıklarla 4 alınan 3,54 bir regular 0,92 basis like income tax and corporate P>0,05 tax, as Normatif vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan an indirect tariff on expenditures,,635 custom duties Anlamsız eşyanın gümrüğe 4 geldiği ve anda bir defaya mahsus are collected only once when commodities subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük 4 vergileri, Vergi 3,4 to foreign 0,63 trade arrive at the custom. According to Usul Kanunu (VUK) nun üzeri ikinci maddesine göre bu the second item of tax procedural law, custom gümrük vergilerinin usul ve uygulama 75 esasları 3, procedures 0,85and practises of custom duties are ile dış ticarete konu 3-40 olan eşyanın 4Türkiye Gümrük 2,87 Through 0,9 this law, a systematization P>0,05 Devam,098 has been Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak created beginning with commodities Anlamsız subject to işlemlerin sırasına 4 ve göre bir sistematik international trade entering customs territories of 4 2,79 0,88 oluşturulmuştur. Diğer üzeri tüm vergilerde olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, verilmiştir. Disputes Eğitim durumu değişkeni ile bağımlı değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenebilmesi için uygulanan Anova testi sonucuna göre eğitim durumu değişkeni ile yenilikçi iklim algısı arasında, 0,05 önem düzeyinde, anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Yapılan Anova testi sonucunda eğitim durumu değişkeni ile örgütsel bağlılık ölçekleri olan duygusal ve normatif bağlılıklar arasında herhangi bir ilişkiye rastlanmamıştır; eğitim durumu ile devam bağlılığı arasında, 0.05 önem düzeyinde, anlamlı bir ilişkiye rastlanmıştır. Tablo 4.5. de bu değişkene ait göstergelere yer 207

217 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Yenilikçilik İklimi Tablo 4.5. Eğitim Durumu Değişkenine Ait Göstergeler GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Standard ĠDARĠ AġAMADA N Ortalama ÇÖZÜM YOLLARI Sapma Varyans ADMINISTRATIVE Lise 5SOLUTIONS 3,32 TO DISPUTES 0,50 OVER Ön Lisans 36 CUSTOM 3,53 DUTIES 0,53 Lisans Selin 23KILINÇ 2, 3,09 Hatice YURTSEVER 0,55 3 Y.Lisans-Doktora 0 3,35 0,38 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Lise 5 3,59 0,93 Önem Düzeyi Özet: Gümrük Ön vergisi, Lisansgümrüğe tabi 36olan ticari 3,83Abstract: Custom 0,87duty is a kind of tariff arising p>0,05 Duygusal,370 Lisans 23 3,59 0,99 Anlamsız Y.Lisans-Doktora 0 4,02 0,50 kurumlar vergisi Lise gibi belirli aralıklarla 5 alınan bir 3,40regular basis like 0,88 income tax and corporate tax, as eşyanın gümrüğe Ön Lisans geldiği anda bir defaya 36 mahsus 3,63are collected only 0,83 once when commodities subject p>0,05 Normatifolmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi to foreign trade arrive at the custom.,27according to Usul Kanunu (VUK) nun Lisans ikinci maddesine 23 göre bu 3,0the second item,003 Anlamsız of tax procedural law, custom gümrük Y.Lisans-Doktora vergilerinin usul ve uygulama 0 esasları ,66procedures and 0,73 practises of custom duties are ile dış ticarete konu Liseolan eşyanın Türkiye 5 Gümrük 3,32Through this 0,86 law, a systematization has been Bölgesine girişinden Ön Lisans başlayıp, eşyaya 36uygulanacak 3,07created beginning 0,97with commodities subject to p<0,05 Devam,022 oluşturulmuştur. Lisans Diğer tüm vergilerde 23olduğu gibi 2,83Turkey and continuing 0,80 with operation sequence. Anlamlı tahakkuk Y.Lisans-Doktora ve tahsil aşamaları Gümrük 0ve Ticaret 2,55assessment, accrual 0,3 and collecting are regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, göstergeler Disputes Tablo 4.6. da verilmiştir Yenilikçi iklim algısının ve devam bağlılığının, eğitim düzeyleri boyutlarının hangisinde ne ölçüde var olduğunun saptanabilmesi için uygulanan Tukey ve LSD analizleri neticesind; Ön Lisans (I) mezunlarının Lise (J) mezunlarına göre yenilikçi iklim algılarının daha yüksek olduğu saptanmıştır,06 p<0,05 Anlamlı (I-J=0,446). Ayrıca Lise (I) mezunlarının Lisans ve Yüksek Lisans-Doktora (J) mezunlarından daha fazla devam bağlılığı geliştirdikleri ortaya çıkmıştır (I-J= 0,497; I-J= 0,774). Bunlara yönelik 208

218 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Tablo 4.6. Eğitim Durumu Değişkenine Ait Varyans Analizi Sonuçları için GÜMRÜK Tukey VERGĠSĠ ve LSD UYUġMAZLIKLARININ Analizi Sonuçları Yenilikçi İklim ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Eğitim Eğitim Ortalama Varyans ADMINISTRATIVE Durumu (I) Durumu SOLUTIONS (J) Farkı TO DISPUTES (I-J) OVER Ön Lisans CUSTOM Lisans DUTIES,44509 Lisans Selin KILINÇ Ön Lisans 2, Hatice YURTSEVER -, ,008 Önem Düzeyi P<0,05 Anlamlı 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Lisans Ens. Mali Hukuk,49744 Programı Yüksek,022 Lisans Öğrencisi Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü P<0,05 Lise Y. Lisans-,77353,00 Anlamlı Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan Doktora ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising Devam Bağımlılığı miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject to customs which is based on P<0,05 Lisans Lise -,49744,022 those sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity and value. It is are a Anlamlı kind of türüdür. Aynı zamanda Y. harcamalar Lisans- üzerinden alınan instrument in addition to its economic, social P<0,05 and dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir Liseve fiscal -,77353 functions. Since they,00 Doktora are not collected Anlamlı on oluşturulmuştur. Tablo Diğer tüm 4.7. vergilerde Cinsiyet olduğu Değişkenine gibi Turkey and Ait continuing Göstergeler with operation sequence. Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by General Standart Directorate of Customs as a Önem part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi N tarafından, Sosyal Ortalama Gümrük Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı t Customs and Mali Hukuk Sapma Economy Ministry according Düzeyi to Yenilikçi Erkek 34 3,37 0,45 süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir process of other taxes. Customs duty P>0,05,62 disputes İklim yapıya sahiptir. Kadın Gümrük vergisi 86 uyuşmazlıkları 3,33 have to be resolved 0,56 administratively in Anlamsız the first Ancak idari Erkek aşamada 34çözümlenemeyen 3,82 solved administratively, 0,72 legal action can be taken. P>0,05 Duygusal,932 Kadın 86 3,65 0,96 Anlamsız Erkek 34 3,52 0,79 P>0,05 Normatif,485 Kadın 86 3,40 0,93 Anlamsız Cinsiyet değişkeninin ve çalışma süresi değişkeninin bağımlı değişkenlerle olan ilişkisinin saptanabilmesi için uygulanan bağımsız t testi sonuçlarına göre bu değişkenlerle yenilikçi iklim Devam Erkek 34 3,26 0,85 Kadın 86 3,02 0,89 algısı ve örgütsel bağlılık değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bunlara ait göstergeler ise tablo 4.7. ve tablo 4.8. de verilmiştir.,8 P>0,05 Anlamsız 209

219 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Tablo 4.8. Çalışma Süresi Değişkenine Ait Değişkenler GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Standart ĠDARĠ AġAMADA N Ortalama ÇÖZÜM YOLLARI Anova Sapma Önem Düzeyi ADMINISTRATIVE SOLUTIONS 3,34 TO 0,59 DISPUTES OVER p>0,05 Yenilikçi İklim, CUSTOM 3,35 DUTIES 0,39 Anlamlı değil de Selin KILINÇ 3,59 2, Hatice YURTSEVER 0,98 3 p>0,05 Duygusal,52 2 Celal Bayar Üniversitesi 5-0 Sosyal 38 Bilimler Ens. 3,92Mali Hukuk 0,65 Programı Yüksek Lisans Anlamlı Öğrencisi değil 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ,38 0,98 p>0,05 Normatif, ,53 0,68 Anlamlı değil ,6 0,88 sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity and value. It is are p>0,05 a kind of Devam, ,98 0,86 Anlamlı değil bağlılıklarının vam bağlılıklarından ( Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten düşük farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Disputes atfettikleri görülmektedir. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Örgütlerin yenilikçi iklime sahip olmalarının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinin incelendiği ve bu iki ana değişken arasında ilişkiler olduğuna yönelik hipotezlerin test edildiği bu çalışmada aşağıdaki sonuçlara ulaşılmış ve bu sonuçlar bağlamında genel bir değerlendirme yapılmıştır: Araştırma evreninde yer alan işletmede; yenilikçi iklim algısının olmadığı ilgili ölçeğe ait ortalamaya göre ortaya çıkmıştır. Yani bu araştırmanın sonucunda; söz konusu özel hastanenin uygulamaya koyduğu yenilikçi adımların çalışanlarca gözle görülür nitelikte olduğu ve anlaşıldığı söylenebilir. Benzer şekilde araştırma evreninde yer alan işletme çalışanlarının duygusal bağlılıklarının (, diğer örgütsel bağlılık türlerine göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu ise, bu çalışmanın yapıldığı işletme çalışanlarının işletmelerine duygusal ve psikolojik olarak bağlı olduklarını kanıtlamaktadır. Aynı şekilde söz konusu çalışanların normatif daha yüksek olması ise söz konusu işletme çalışanlarının mevcut işlerinde çalışmayı etik ve ahlaki olarak kabul ettiklerini, işyerlerinden ayrılma seçeneğini ise etik ve ahlaki karşılamadıklarını göstermektedir. Yani bu işletme çalışanlarının örgütlerine psikolojik olarak bağlılıklarına ahlaki ve etik değerler Yapılan Korelâsyon Analizi sonucuna göre; yenilikçi iklim algısı ile duygusal ve normatif bağlılıklar arasında anlamlı ve doğru yönlü bir ilişki vardır. Yenilikçi iklim algısı ile devam bağlılığı arasında ise anlamlı bir ilişki yoktur. Bu durum ise çalışanların yenilikçi iklim algısının artması durumunda işletmelerine 20

220 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science psikolojik ve duygusal olarak bağlılıklarının ve sınırsız kariyer yaklaşımları, çalışanların bireysel yetenek ve becerilerini bizzat arz etmelerini artması ve işletmeleri ile GÜMRÜK özdeşleşmelerinin VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ kolaylaşması anlamına gelmektedir. ĠDARĠ AġAMADA Ayrıca ÇÖZÜM ön gören YOLLARI Ben A.Ş. anlayışı gibi uygulamalar 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü yenilikçi iklim algısının ADMINISTRATIVE artması ile çalışanların SOLUTIONS rekabetin TO DISPUTES yoğun olduğu OVER işletme çevresinde, örgütsel bağlılıklarına ahlaki ve etik değerler CUSTOM DUTIES işletmelerin çalışan-işveren ilişkilerini yeniden yükledikleri de anlaşılmaktadır. Bunlar ise, gözden geçirmelerini gerekli kılmıştır. Özellikle Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 çalışan-işletme ilişkisinin daha fazla perçin- kalifiye eleman sıkıntısının yaşandığı, acımasız lenmesinde yenilikçi iklim algısının önemine işaret etmektedir. eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus yenilikçi are collected iklime only once when sahip commodities olmaktır. subject Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Araştırmanın yapıldığı işletme çalışanlarının birçoğunun eğitim düzeyinin yüksek olduğu söylenebilir. Bu ise söz konusu işletmenin, çalışanlarının yenilikçi iklim algılarının artırılmasında zorlanmayacağını göstermektedir. Nitekim eğitim düzeyi değişkenine yönelik uygulanan LSD ve Tukey testlerinin sonuçlarına göre; Lisans mezunlarının yenilikçi iklim algılarının Ön Lisans mezunlarından daha fazla olması ve Lise mezunlarının Lisansüstü mezunlarına göre daha fazla devam bağlılığı geliştirmeleri bu durumu nispeten desteklemektedir. Diğer yandan, devam bağlılığının diğer bağlılık türlerine göre düşük olması söz konusu işletmenin çalışanlarının bağlılıklarının bir zorunluluktan ileri gelmediğini kanıtlamaktadır. Araştırma bulguları neticesinde elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi değerlendirilebilir: Günümüzde çalışan profilinin değişmiş olması çalışan-işletme ilişkilerini daha hassas bir duruma getirmiştir. Son dönemlerde kabul gören protean rekabetin işgücü piyasasında da var olması bu hususun önemine işaret etmektedir. Tüm bu gelişmeler ve değişimler, işletmelerin yenilikleri takip etmeleri gerektiğini göstermektedir. Sürekli değişen dinamik bir çevrede yenilikçi olabilmenin yegâne şartı ise yenilikçi bir karaktere, yani Yenilikçi iklime sahip olmanın hem işletme dış çevresinde hem de işletme iç yönetiminde katkılar sağlayacağı açıktır. Dış çevresinde olumlu imaj elde edebilmek ve iç yönetiminde etkili olabilmek için gerekli olan yenilikçi iklimin, örgütsel bağlılığın oluşturulmasında önemli olduğunu görmek mümkündür. Örgütsel bağlılığın temellerinin işe alım sürecinde atıldığı ve sonrasında sosyalleştirme süreci ile devam ettiği bilinmektedir. Bu bağlamda, özellikle işgücü piyasasında yenilikçi iklime sahip bir işletmenin işgücü talebinde daha kazançlı çıkması kolaylaşabilmektedir. Öte yandan örgüt içi dinamikleri (örgüt kültürü, İK politika ve uygulamaları, liderlik) ile çağı yakalayabilmiş yenilikçi iklime sahip bir işletmenin, çalışanlarının örgütsel bağlılıklarının daha da perçinlenebilmesi için yenilikçi ikliminden destek aldığını görmek zor olmamaktadır. 2

221 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science Sonuç olarak; işletmeler, yoğun rekabet ortamında ve dinamik iş çevresinde GÜMRÜK doğru VERGĠSĠ hamleler UYUġMAZLIKLARININ İnnovativeness, and Performance, Journal of Business Research, 60, yapabilmek ve sürdürülebilir rekabet ĠDARĠ avantajları AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI BALAY, R., (999). İşgörenlerin Örgütsel Bağlılık elde edebilmek için yenilikçi ADMINISTRATIVE bir iklime, SOLUTIONS yani TO DISPUTES OVER Etkenleri ve Sonuçları, Ankara Üniversitesi yenilikçi bir karaktere sahip olmalıdırlar. CUSTOM Çünkü işletmeler ancak bu şekilde işletme Selin iç ve KILINÇ dış 2, Hatice YURTSEVER 3 DUTIES Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32 (), çevresinde doğru anlaşılabilir ve doğru işgücü 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü kaynaklarına ulaşabilirler. Böylece çalışanların örgütsel bağlılıkları artırılabilir ve örgüt içi istikrar Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir process (4), of other taxes. Customs duty disputes korunabilir. Bu bağlamda işletme yöneticilerinin, başta liderlik özellikleri olmak üzere yönetsel beceri ve yeteneklerini geliştirebilmeleri ve örgüt yapılarını revize etmeleri önem arz etmektedir. Ayrıca işletmelerin, yenilikçi karakterlerinin dış çevrelerinde de anlaşılabilmesi için halkla ilişkiler faaliyetlerine ağırlık vermeleri gerekmektedir. KAYNAKÇA ALTINBAŞ, B., (2008). Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Arasındaki İlişki ve Bir Uygulama, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. AVUNDUK, Z. B., (202). Türkiye de Sigorta Şirketlerinde Yenilikçilik ve İşletme Performansı: Hayat ve Emeklilik Dışı Sigorta Şirketlerinde Bir Uygulama, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. AVLONİTİS, G. J., SALAVOU, H. E., (2007). Entrepreneurial Orientation of SMEs, Product BAŞYİĞİT, A., (2006). Örgütsel İletişimin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya. BAYRAKTOROĞLU, S., KUTANİS, R. O., (2003). Transforming Hotels into Learning Organisations: A New Strategy for Going Global, Tourism Management, 24, BİGNÉ, J. E., ANDREU, L., KUSTER, I., VE BLESA, A., (2005). Quality Market Orientation Tourist Agencies Perceived Effects, Annals of Tourism Research, 32 CALANTONE, R. J., CAVUSGİL, S. T., ZHAO, Y., (2002). Learning Orientation, Firm Innovation Capability, and Firm Performance, Industrial Marketing Management, 3, COWAN-SAHADATH, K., (200). Business Transformation: Leadership, Integration and Innovation A Case Study, International Journal of Project Management, 28,

222 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science ÇELİKTEN, M., (2005). Neden İş Analizi ERKMEN, T., BOZKURT, S., (20). Örgüt Yapılmalı?, Erciyes GÜMRÜK Üniversitesi VERGĠSĠ Sosyal UYUġMAZLIKLARININ Kültürü ve Örgütsel Bağlılık İlişkisinin İncelenmesine YOLLARI Yönelik Bir Araştırma, Marmara Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: ĠDARĠ 8, AġAMADA ÇÖZÜM ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO Üniversitesi DISPUTES İİBF OVER Dergisi, 3 (2), DAİ, L., MAKSİMOV, V., GİLBERT, B. A., VE FERNHABER, S. A., (203). Entrepreneurial Orientation and International Selin Scope: KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER BENİTO, 3 J., (2005). Cultural vs. Ope- CUSTOM DUTIES GONZA LEZ-BENİTO, O., GONZA LEZ- The Differential 2 Celal Roles Bayar Üniversitesi of Innovativeness, Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk rational Programı Market Yüksek Lisans Orientation Öğrencisi and Objective 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Proactiveness, and Risk-Taking, Journal vs. Subjective Performance: Perspective of Business Venturing. of Production and Operations, Industrial Marketing Management, 34, DEMİRCAN, N., CEYLAN, A., (2003). Örgütsel Güven Kavramı: Nedenleri ve Sonuçları, GÖZEN, E. D., (2007). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Sigorta Şirketleri Üzerine Bir Yönetim ve Ekonomi, 0 (2), Uygulama, (Yayınlanmış Yüksek Lisans DOĞAN, S., KILIÇ, S., (2007). Örgütsel Bağlılığın Tezi), Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Sağlanmasında Personel Güçlendirmenin Yeri gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 procedures Enstitüsü, and practises Ankara. of custom duties are Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to ve Önemi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 49, DRECHSLER, W., NATTER, M., (202). Understanding A Firm s Openness Decisions in Innovation, Journal of Business Research, 65, DURNA, U., (2002). Yenilik Yönetimi, Ankara: Nobel Yayınları. DURNA, U., EREN, V., (2005). Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık, Dogus Üniversitesi Dergisi, 6 (2), GREENBERG, J., BARON, R. A., (2000). Behavior in Organizations: Understanding and Managing The Human Side of Work, 7 th. Edition, Prentice Hall, New Jersey. GÜL, H., (2002). Örgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi ve Değerlendirilmesi, Ege Academic Review, 2 (), GÜL, H., AĞIRÖZ, A., (20). Mobbing ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişkiler: Hemşireler Üzerinde Bir Uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 3 (2), ENGELEN, A., (200). Entrepreneurial Orientation As A Function of National Cultural Variations in Two Countries, Journal of International Management, 6, HAMMAMİ, H., AMARA, N., LANDRY, R. (203). Organizational Climate and Its Influence on Brokers Knowledge Transfer Activities: A Structural Equation Modeling, 23

223 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science International Journal of Information Management, 33, GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ VARRO, J. G., (2007). The Performance JİMÉNEZ-JİMÉNEZ, D., CEGARRA-NA- ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Effect YOLLARI of Organizational Learning and Market HAUSMAN, A., (2005). Innovativeness Among ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO Orientation, DISPUTES Industrial OVER Marketing Management, 36, Small Businesses: Theory and Propositions CUSTOM DUTIES For Future Research, Industrial Marketing Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Management, 34, KAYGIN, E., KAYGIN, 3 C., (202). Çalışanların 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Dönüştürücü Programı Yüksek Liderlik Lisans Öğrencisi Algılarını Belirlemeye 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü HELLİAR, C. V., LONİE A. A., POWER, D. M., Yönelik Bir Uygulama, Organizasyon ve VE SİNCLAİR, C. D., (2002). Managerial Yönetim Bilimleri Dergisi, 4 (2), Attitudes to Risk: A Comparison of Scottish KILIÇ, G., ÖZTÜRK, Y., (200). Kariyer Yönetim Sistemi ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki Chartered Accountants and U.K. Managers, Journal of International Accounting, Auditing İlişki: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir & Taxation,, Araştırma, Ege Akademik Bakış, 0 (3), ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük Through Yayınları, this law, a İstanbul. systematization has been Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to HOLT, G. D., LOVE, PETER, E. D., VE Lİ, H., (2000). The Learning Organisation: Toward A Paradigm for Mutually Beneficial Strategic Construction Alliances, International Journal of Project Management, 8, HULT, G., TOMAS, M., HURLEY, R. F., VE KNİGHT, G. A., (2004). Innovativeness: Its Antecedents and Impact on Business Performance, Industrial Marketing Management, 33, İBİCİOĞLU, H., (2000). Örgütsel Bağlılıkta Paradigmatik Uyumun Önemi, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 5 (), İŞCAN, Ö. F., SAYIN U., (200). Örgütsel Adalet, İş Tatmini ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişki, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24 (4), KOÇEL, T., (200). İşletme Yöneticiliği, Beta KÖK, S. B., (2006). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (), KROGH, G. V., (2002). The Communal Resource and Information Systems, Journal of Strategic Information Systems,, LANGERAK, F., (2003). An Appraisal of Research on The Predictive Power of Market Orientation, European Management Journal, 2 (4), LAUDON, K. C., LAUDON, J. P., (2007). Management Information Systems-Managing the Dijital Firm, Pearson Prentice Hall, USA. 24

224 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science MASSA, S., TESTA, S., (2009). A Knowledge NYSTROM, P. C., RAMAMURTHY, K., VE Management Approach GÜMRÜK to Organizational VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ WİLSON, A. L., (2002). Organizational Competitive Advantage: ĠDARĠ Evidence AġAMADA From ÇÖZÜM Context, YOLLARI Climate and Innovativeness: Adoption the Food Sector, ADMINISTRATIVE European Management SOLUTIONS TO of Imaging DISPUTES Technology, OVER J. Eng. Technol. Journal, 27, Manage., 9, CUSTOM DUTIES MERCAN, M., (2006). Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Yabancılaşma ve Örgütsel Vatandaşlık, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, duties (2), are excluded from this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye Anabilim Dalı Mali Hukuk Bilimler and Economy Enstitüsü, Ministry Isparta. according to MEYER, J. P., STANLEY, D. J., HERSCO- VİTCH, L., VE TOPOLNYTSKY, L., (2002). Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization: A Meta Analysis of Antecedents, Correlates and Consequences, Journal of Vocational Behavior, 6, MOHAMAD, M. Z., RİCKARDS, T., (996). Assessing and Comparing the Innovativeness and Creative Climate of Firms, Scand J. Mgmt, 2 (2), MORGAN, G., (998). Yönetim ve Örgüt Teorilerinde Metafor, Çev.: Gündüz Bulut, MESS, İstanbul. NAKTİYOK, A., İŞCAN, Ö.F., (2005). Dijital Çağ Örgütleri, Beta Yayınları, İstanbul. NEVES, P., (202). Organizational Cynicism: Spillover Effects on Supervisor Subordinate Relationships and Performance, The Relationship Quarterly, 23, ÖZKAYA, M. O., KOCAKOÇ İ. D., VE KARAA, E., (2006). Yöneticilerin Örgütsel Bağlılıkları ve Demografik Özellikleri Arasındaki İlişkileri İncelemeye Yönelik Bir Alan Çalışması, Yönetim ve Ekonomi, 3 (2), ÖZUTKU, H., (2008). Örgüte Duygusal, Devamlılık ve Normatif Bağlılık İle İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37 PERÇİN, M., (2008). İşletmenin Örgüt Yapısının İşgörenlerin Örgütsel Bağlılığına Etkisine İlişkin Bir Açıklama, (Yayınlanmış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal PİTT, L. F., EWİNG, M. T., VE BERTHON, P. R., (2002). Proactive Behavior and Industrial Salesforce Performance, Industrial Marketing Management, 3, RAGHUNATHAN, B., RAGHUNATHAN, T. S, VE QİANG, T., (998). An Empirical Analysis of the Organizational Commitment of Information Systems Executives, Omega Int. J. Mgmt., 26 (5), RAJA, A. S., PALANİCHAMY, P., (20). Leadership Styles and Its Impact on Organiza- 25

225 International Peer-Reviewed ID:26 K:457 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-M2-M4 and Academic Science tional Commitment, Asia-Pacific Business Bir Analiz, İşletme Araştırmaları Dergisi, Review, 7(3), GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ 2 (4), ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI ROWOLD, J., HEİNİTZ, K., (2007). Transformational and ADMINISTRATIVE Charismatic Leadership: SOLUTIONS TO İnovasyon DISPUTES Nedir, OVER Nasıl Yapılır ve Nasıl UZKURT, C., (200). İnovasyon Yönetimi: Assessing the Convergent, Divergent CUSTOM and DUTIES Pazarlanır?, Ankara Sanayi Odası Yayın Criterion Validity of The MLQ Selin and KILINÇ The 2, Hatice YURTSEVER Organı, CKS, The Leadership 2 Celal Bayar Üniversitesi Quarterly, Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, WALTER, DıĢ Ticaret C., Bölümü (202). Work Environment Barriers Prohibiting Creativity, Procedia - Social SHOHAM, A., VİGODA-GADOT, E., RUVİO, A., VE SCHWABSKY, N., (202). Testing and Behavioral Sciences, 40, An Organizational Innovativeness Integrative Model Across Cultures, Journal of WEİNER, Y., (982). Commitment in Organizations: A Normative View, The Academy Engineering and Technology Management, of Management Review, 7 (3), , YU, Y., DONG, X., SHAN, K. N., KHALİFA, SOMUNCU, F., (2008). Örgütsel Bağlılık ve M., VE HAO, J., (203). Strategies, technologies, and organizational learning for Örgütsel Bağlılığı Geliştirme Araçları: Özel Bir Hizmet İşletmesinde Araştırma, (Yayınlanmış developing organizational Innovativeness in Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Emerging Economies, Journal of Business Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir. gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, Like Research, all other taxes, 66, compalsive levels such as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to ŞİMŞEK, M. Ş., (999). Yönetim ve Organizasyon, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. ŞİŞMAN, M., (2002). Örgütler ve Kültürler, Pegem A Yayınları, Ankara. TOPALOĞLU, I. G., (200). İşgörenlerin Adalet ve Etik Algıları Açısından Örgütsel Güven ile Örgütsel Bağlılık İlişkisi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. UYGUR, A., KOÇ, H., (200). Örgütsel Sadakat ve Örgütsel Bağlılık: Siyasi Partiler Açısından YÜCELER, A., (2009). Örgütsel Bağlılık ve Örgüt İklimi İlişkisi: Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, YÜKSEL, İ., (2005). İletişimin İş Tatmini Üzerindeki Etkileri: Bir İşletmede Yapılan Görgül Çalışma, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2),

226 YURT DIŞINDA YAŞAYAN TÜRKLERİN TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE KATILIM SÜRECİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ VIEWS OF THE TURKISH PEOPLE LIVING IN EURDOPE ON TURKEY S EUROPEAN UNİON MEMBERSHIP PROCESS Murat KORKMAZ, Gökşen ARAS 2, Ali Serdar YÜCEL 3 Güven Grup A.Ş. Finans Yönetmeni Atılım Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fırat Üniversitesi BESYO Özet: Türkiye AB ilişkileri sadece siyasi bir süreçten ibaret değildir. Bu süreç içerisinde yaşayan halklar vardır. Bu kişilerin AB ye ilişkin düşüncelerini, beklentilerini ve yaşam deneyimlerini öğrenmek demokrasi ve onunla ilişkili olarak AB ye yönelik bilinçli bir kamu (gündemi) oluşturabilmek açısından gereklidir. Türk insanı göçmen statüsü veya vatandaş olarak yıllardır AB ülkelerinde yaşamaktadır. Ancak gelinen noktada Türkiye nin üyeliğinin artık ne kadar gerekli olduğu ve Türk insanına neler sağlayabileceği sorgulanmaktadır. Bu araştırma, AB deneyimini fiili olarak yaşamakta olan Türk vatandaşlarının Birlik hakkındaki düşüncelerini bilimsel verilerle ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bir anket uygulaması ile desteklenen bu çalışmada önemli bulgulara ulaşılmıştır. Bu araştırmada Yurtdışında yaşayan Türklerin Avrupa Birliği ne ve Türkiye nin AB ye üyeliğine bakış açısı konusu incelenmiştir. Bu bağlamda Avrupa genelinde toplam 6 ülkede 555 katılımcıya iki bölümden oluşan toplam 35 soruluk bir anket formu uygulanmıştır. Avrupa Birliği hakkında ne derece bilgiye sahip oldukları ve bilgi kaynaklarının neler olduğu, AB ye ilişkin düşünceleri ve ardından AB ve entegrasyon hakkındaki görüşleri 5 li likert ölçekle sorgulanmıştır. AB ye ilişkin özelliklerin demografik değişkenlere göre değişim gösterip göstermediği test edilmiştir. Oluşturulan ölçeğin güvenilirliğini test etmek amacıyla Cronbach s alpha analizi uygulanmış ve güvenirlik katsayısı 0,952 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak, Türklerin Avrupa kıtasındaki varlığının Türkiye nin AB ye üye olma sürecinde bir destek olduğu görülmektedir. Özellikle STK ların temsiliyeti Türkiye nin AB ye girmesi konusunda oldukça destek olmaktadır. Katılımcılar Türkiye nin AB ye girmesine imkânsız olarak bakmaktadırlar. Türkiye nin hiçbir zaman bir AB ülkesi olamayacağına dair inanç yüksektir. Yaş değişkeni ile AB ye katılım konusunda destek ve ülkeye uyum sorununa ilişkin görüşlerde farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca gelir durumu ülkelere göre farklılık göstermemektedir. Tüm ülke vatandaşlarının gelir düzeylerinin düşük olduğu bulunmuştur. Cinsiyet ile AB nin dezavantajlı olduğunu düşünme arasındaki ilişki bağımsız bulunmuştur. Her iki cinste AB dezavantajlı olarak görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Avrupa Birliği, Türkiye, Katılım Süreci, Siyaset, Hukuk, Hak, Çalışan Abstract: Relationships between Turkey and the EU are not merely based on a political process. This process includes some individuals as well. It is quite significant to learn these people s thoughts, expectations, and experiences related to the EU in order to establish democracy and conscious public s agenda with regard to the EU. Turkish people have been living as immigrants or citizens in the EU countries for a long time. However, today, the necessity of Turkey s membership or the benefits of it are among the issues that have been discussed. This research aims at finding out the thoughts of the Turkish people living in Europe about the EU by means of scientific data. At the end of the study, which has been conducted with a questionnaire, valuable data regarding the issue have been obtained. The study examines the views of the Turkish people living abroad on the EU and Turkey s EU membership process. To this end, a two part questionnaire including 35 questions has been distributed to 555 participants in 6 countries in Europe-wide. In the study, 5 point likert scale has been used to explore their knowledge of the European Union, their sources of information, and their views on the EU and integration. In the study, whether the views on the EU change according to demographical characteristics or not, has been tested. At the end of the study, the reliability of Cronbach s Alpha has been 0,952. Consequently, it has been detected that the existence of the Turkish people in Europe contributes to Turkey s EU membership process. Particularly, the representation of Non-governmental Organizations is another positive element for the membership process. Participants believe that Turkey s integration into the EU seems to be impossible. It is highly felt that Turkey will never be a member of the EU. In the study, some differences, related to the views on the EU membership and the adaptation problems, have been found out in the age variable. Further to this, income status does not differ in countries. It has been found out that the citizens of the countries have a low income. The relationship between the sex and the negative approach towards the EU has been independent. Both sexes describe the EU as a disadvantage. Key Words: European Union, Turkey, Accession Period, Politics, Law, Right, Labourer 27

227 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science GİRİŞ Avrupa da yaşayan Türklerden AB hakkında GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ değerlendirmeler alabilmek ve sorunlara somut Avrupa Birliği içerisinde yer almak, yeniden çizilen ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM yanıtlar YOLLARI bulabilmek mümkündür. Bu anlamda bir Dünya coğrafyası içerisinde kuşkusuz Türkiye nin ADMINISTRATIVE SOLUTIONS Birlik TO bireyi DISPUTES ve vatandaşı OVER gözüyle hem AB hem de gelecekteki konumunu da belirginleştirecektir. Türkiye yi yorumlamak ve çıkarımlar elde etmek Yarım yüzyılı aşan üye olabilme çabalarının, CUSTOM DUTIES önem arz etmektedir (Yağbasan, 2008: 99-8). Avrupa Birliği nin Türkiye için önemini Selin KILINÇ ortaya 2, Hatice YURTSEVER 3 koyduğu söylenebilir. 2 Celal Bayar Türkiye nin Üniversitesi Sosyal yarım Bilimler asra Ens. Mali Kısaca, Hukuk Programı Türkiye-AB Yüksek Lisans birliği Öğrencisi sürecini AB ülkelerinde 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü yaklaşan AB üyeliği çabaları netlik kazanmamış yaşayan vatandaşlar aracılığıyla da görebilmek olmasına rağmen, Özet: AB Gümrük ülkeleri vergisi, vatandaşı gümrüğe tabi göçmenlerle ve birçok üye miktarı ülkeden veya değeri daha üzerinden fazla alınan, nüfusuyla ekonomik, kın subject geleceği to customs ve which beklentileri is based on açısından those da işleyen olan ticari önemlidir. Abstract: Custom Bu duty süreç is a AB kind of ülkelerinde tariff arising yaşayan hal- zaten birlik içerisinde dış ticaret yerini ve ekonomi almış politikası görünmektedir aracı olan bir vergi bir tariff süreçtir. that is a foreign Bu yüzden trade and economic AB ülkelerinde policy yaşayan (Yağbasan, 2008: dolaylı 98-99). bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve Türklerin fiscal functions. AB Since deneyimleri they are not collected ve izlenimleri on doğrultusunda an indirect sürecin tariff on expenditures, değerlendirilmesinin custom duties daha doğru vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan Bugün yurt dışındaki eşyanın gümrüğe Türk geldiği vatandaşlarının anda bir defaya (3.6 mahsus are collected only once when commodities subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi olacağı to foreign söylenebilir. trade arrive at the custom. According to milyon) büyük Usul kısmı Kanunu (3.2 (VUK) nun milyon) ikinci maddesine Avrupa da göre bu the second item of tax procedural law, custom yaşamaktadır (Kirişci 2003 den aktaran; Kaya, AB ve Türkiye 2008: 53). Bugün Türkler üç milyonu aşkın Gelişen ve değişen dünya düzeninde çeşitli nüfusları ile Avrupa Bölgesine Birliği girişinden başlayıp, ülkeleri eşyaya dışından uygulanacak created beginning with commodities subject to işlemlerin sırasına göre bir sistematik amaçlarla international trade yeni entering işbirliği customs imkânları territories of doğrultusunda gelen tüm göçmenlerin oluşturulmuştur. % Diğer 25 inden tüm vergilerde fazlasını olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence. gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, çeşitli Like all organizasyon other taxes, compalsive ve levels birlikler such as kurulmaktadır. oluşturmaktadırlar. tahakkuk (Manço ve tahsil 2007 den aşamaları Gümrük aktaran; ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan Avrupa by General Birliği nin Directorate of Customs kuruluş as a gayesi part of başlangıçta Kaya, 2008: 53). Gümrükler Bu çalıģma, Türkler Genel Celal Müdürlüğü yaklaşık Bayar Üniversitesi tarafından, elli Sosyal yıldır Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından sadece Customs hazırlanan Law. ekonomik Resolution Yüksek process amaçlar Lisans of Tezinden disputes doğrultusunda over iken; Avrupa nın değişik Gümrük türetilmiģtir. vergisinden bölgelerinde doğan uyuşmazlıkların varlıklarını çözüm customs duties has a different form from the süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir günümüzde process of other ekonomi taxes. Customs dışında, duty disputes sosyal ve siyasal sürdürmektedirler. yapıya AB sahiptir. vatandaşlığına Gümrük vergisi geçenler uyuşmazlıkları have to be resolved administratively in the first öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. bir place. birlik However, haline the de case gelmiştir. of disputes not (Şahin, being 2008: 88). doğal olarak Avrupa Ancak Birliği idari vatandaşı aşamada çözümlenemeyen olma statüsünü kazanmışlardır. AB vatandaşlığına sahip İkinci Key words: Dünya Custom, Savaşının Custom Duties, sona Custom ermesiyle birlikte solved administratively, legal action can be taken. olmayanlar ise vatandaşlık haklarından kısmen ve Avrupa ülkeleri 95 tarihinde Paris Antlaşması yla dolaylı olarak yararlanabilmektedirler. Ancak her Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) nun iki durumda da Avrupa da yaşayan Türklerin Avrupa Birliği nin havasını rahatça teneffüs edebilme (Belçika, Hollanda ve Lüksemburg) katılımıyla Fransa, Almanya, İtalya ve Benelux Ülkeleri şansına sahip olabildiklerini söylemek mümkündür. ilk kez somut bir varlık haline gelmiştir (Dedman, 996: 72-73). Avrupa Birliği (AB) fikri, Dolayısıyla Avrupa Birliği ülkelerinden birinde yaşıyor olmanın getirilerini daha rahat ve objektif 957 Roma Antlaşması yla devam eden Avrupa bir şekilde değerlendirebilme şansına sahiptirler. Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Atom 28

228 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Enerjisi Topluluğu (EURATOM) nun kurulmasıyla farkın azaltılması için Türkiye ye para yardımı gelişim kazanmış (Gerven, GÜMRÜK 2005: 7-8) VERGĠSĠ ve daha UYUġMAZLIKLARININ yapılması kararlaştırılmıştır. Ayrıca, başta insan sonra Maastrich te 992 de imzalanan ĠDARĠ AġAMADA antlaşma ÇÖZÜM hakları YOLLARI ve demokrasi olmak üzere Avrupa Birliği ile ekonomik ve parasal ADMINISTRATIVE birlik doğrultusunda SOLUTIONS müktesebatı TO DISPUTES niteliğindeki OVER evrensel normlara ilişkin Türkiye nin AB ülkelerine uyum sağlaması ilerleyen ve hükümetlerarası işbirliğini içeren CUSTOM AB DUTIES (Avrupa Birliği) oluşturulmuştur (Pazarcı, 99: yönünde alınması gereken bir dizi tedbirler sıralanmıştır (Ülger 2003; Canefe, Uğur, 2004;Avrupa Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 4). Özellikle 992 de Maastricht de imzalanan Avrupa Birliği Antlaşması yla geleceğin 3 Celal Bayar Avrupa sı Üniversitesi Salihli MYO, Birliği DıĢ Genel Ticaret Bölümü Sekreterliği [ABGS], 2004; ABGS, için gerekli yeni görev ve sorumluluk alanları 2005; Özey, 2006 ve Efegil ve Eroğlu, 2007 den belirtilmiştir (Kurtoğlu, 200: ). miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, aktaran; subject to Çelebi, customs which 2009: is based 452). on those oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi ulaşmıştır Turkey and continuing (Yağbasan, with operation 2008: sequence. 99). Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan Avrupa ya by General Directorate Türk of Göçü Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Türkiye nin AB ye üyelik sürecinin önemli bir tarihsel geçmişi vardır. Osmanlılar döneminde yenileşme hareketleriyle başlayan Avrupalılaşma hareketleri, Cumhuriyet le birlikte daha çok önem kazanmış ve Cumhuriyet döneminin en önemli projesi olan Batılılaşma hareketi Türkiye nin önemli bir hedefi haline gelmiştir (Şener ve Akdemir, 2006; Kaya, Kılıç ve Yıldırım, 2008). AET nin kurulmasının hemen sonrasında Türkiye 959 yılında üyelik sürecini başlatmıştır. Türkiye yi başvuruya iten nedenler arasında Batı ile bütünleşme arzusunun yanı sıra siyasal, ekonomik ve kültürel nedenler kuşkusuz önemli rol oynamıştır (Yağbasan, 2008: 00). Türkiye nin AB ye katılması ile ilgili ilk hazırlık görüşmesi, Eylül 959 da Türkiye ve Avrupa Konseyi arasında yapılmıştır. Aralık 964 te yürürlüğe giren Ankara Anlaşması ile Türkiye ve AB arasındaki ilişkilerin hukuki temelleri atılmıştır. Daha sonra 987 de Türkiye nin AB ye tam üyelik başvurusu gerçekleşmiştir. Ankara anlaşması ile iki tarafın ekonomileri arasındaki Helsinki Zirvesi nde tam üyelik başvurusu kabul edilen Türkiye 7 Aralık 2004 tarihinde yapılan Brüksel Zirvesi yle birlikte tam üyelik müzakerelerine başlamıştır (Demir, 2005: ). İlk olarak 6 ülkenin (Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg) katılımıyla başlayan süreç zamanla genişleyerek günümüzde 27 ülkeye Göç, yaşanılan yerin daimi veya yarı daimi olarak, genellikle bir çeşit idari sınırın dışına doğru değiştirilmesidir (Faist, 2003: 4). Göçün bu tanımı esasen mobilite üzerine kurulmuştur. Özellikle bu konu üzerine çalışan Bukow, uzun süre yerleşikliğin toplumların tipik özelliği olduğunu ve bunun sonucu olarak göçün özel bir durum olarak ele alındığını; ancak bugün gelinen noktada gerekli olanın topluma kişisel katılım değil, küresel farklılığın içinde yapısal erime olduğunu dile getirmektedir (Bukow, 2008 den aktaran; Kurtoğlu, 200: 60). 29

229 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Türklerin Avrupa ya göç hareketi, 960 larda başlayıp Avrupa ya yerleşme ve GÜMRÜK vatandaşlık VERGĠSĠ haklarının UYUġMAZLIKLARININ Danimarka, Fransa, Almanya, Hollanda, Norveç, yöneldiği on ülke arasında, Avusturya, Belçika, alınmasıyla birlikte yeni bir kavram ĠDARĠ AġAMADA oluşmaya ÇÖZÜM İsveç, YOLLARI İsviçre ve İngiltere yer almaktadır. (TÜSİ- başlamıştır. Avrupa da ADMINISTRATIVE yaşayan Türklerin SOLUTIONS nasıl AD, TO 2006: DISPUTES 68). Avrupa daki OVER Türk nüfusun büyük tanımlanması ve ifade edilmesi gerektiği, CUSTOM daha DUTIES bir çoğunluğu bulundukları ülke vatandaşlığına doğrusu göçle başlayan süreçten sonraki değişim geçmiş ve göçmenlik statüsünü terk etmek suretiyle Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 ve dönüşümü yansıtacak kavramsallaşmanın nasıl bu ülkelerde yerleşik hayat sürmeye başlamıştır 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü yapılması gerektiğine ilişkin tartışmalar Avrupa Türkleri veya Avrupalı Türkler kavramlarının Avrupalı Türkler ve AB Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to oluşmasına ve literatüre geçmesine neden olmuştur (Kocabıyık, 2006:39). Bilindiği üzere Türkler ana hatları ile batıda, Balkanlardan doğuda Büyük Okyanusa; kuzeyde, Kuzey Buz Denizi nden güneyde Tibet e kadar olan sahada yaşarlar. Yaklaşık 2 milyon kilometrekarelik bir sahaya yayılmış olan Türklerin toplam nüfusu takriben 250 milyon civarındadır (Can, 2002 den aktaran; Özpolat, 202: 25). 972 yılında Avrupa daki Türk göçmenlerinin sayısı iken, bu rakam 980 lerde yaklaşık 2 milyona, 990 ların ortalarında ise 2,9 milyona ulaşmıştır lerin ortalarında bu rakamın 2,7 milyon dolaylarında olduğu ifade edilmekle beraber (TÜSİAD, 2006: 66). Önemli bir coğrafyada yer alan Türkiye nin, Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığının verilerine göre, 5 kıtada dünyanın 92 ülkesinde 5 milyonu aşkın vatandaşı yaşamaktadır ( ). Son yirmi yıl içerisinde Avrupa ya göç eden Türk vatandaşlarının büyük bir kısmının (yüzde 95) (Castles and et all, 987 den aktaran; Kocabıyık, 2006:39). AB de yaşayan Türklerin AB konusunda bilinçli bir gündem oluşturdukları söylenemez. Türklerin AB ye daha çok kırsal alandan göç etmeleri ve burada da kendi içlerinde kapalı gruplar halinde yaşamaları onların bilinçli bir kamu gündemi oluşturmalarına engel teşkil etmektedir. Avrupa da doğan ve yaşayan Türklerin Türkiye yi iyi tanımamaları onların daha çok kendi aile ve çevrelerinden aldıkları bir takım yorumlarla Türkiye ve AB yi mukayese ederek değerlendirmeler yapmalarına neden olmaktadır. Bu nedenle AB ye yönelik tam anlamıyla bütünleyici bir kamu gündemi oluşturulamamaktadır. Türkiye-AB ilişkileri vatandaşlar/halklar açısından da önem taşıyan bir süreçtir (Kurtoğlu, 200: 33). Diğer taraftan bugün Avrupa da yaşayan Türkler, bulundukları ülkelerdeki siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmelere ilgisiz kalmamaktadır (Kocabıyık, 2006:37). Avrupa da yaşayan Türklerin bir kısmı AB vatandaşıdır. AB vatandaşı olan insanlarımız az da olsa Avrupa parlamentosunda temsil 220

230 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science edilmektedir yılında yalnız Almanya da ait bir bilgi notunda da şöyle açıklanmaktadır: üniversite düzeyinde yüksek GÜMRÜK eğitim VERGĠSĠ alan Türk UYUġMAZLIKLARININ Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşların çoğu, kökenli öğrenci sayısı 39 bini aşmış ĠDARĠ durumdadır. AġAMADA ÇÖZÜM artık sadece YOLLARI işçi konumunda olmayıp, akade- Günümüzde AB nin sınırları ADMINISTRATIVE içinde SOLUTIONS Türk misyen, TO DISPUTES bilim adamı, OVER doktor, mühendis, avukat, girişimci yer almakta ve bunların yatırımları CUSTOM 2 DUTIES gazeteci iş adamı, sanatçı, politikacı, sporcu gibi milyar Euro sınırını aşarak yıllık toplam ciroları çeşitli alanlarda meslek sahipleri olarak göç alan Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 45 milyar sınırına gelmiştir (Şen, 2009: 63-65). ülkelerin siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü AB ye üyelik girişimleri devam eden Türkiye nin kitlesi ile karşı karşıya olunduğunu ortaya koy- gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, muştur. Like all other (Özpolat, taxes, compalsive 202: levels 28). such as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to de bu süreçte başarılı olabilmesi için diğer Türk cumhuriyetleri, akraba topluluklar ve yurt dışındaki vatandaşları her açıdan birer sosyal ve stratejik sermaye olarak değerlendirmesi gerekmektedir (Özpolat, 202: 25). Avrupa da yaşayan Türkler yaşadıkları ülkenin siyasal hayatına katılmakta aynı zamanda Türkiye nin kalkınması, gelişmiş ülkeler seviyesine çıkması ve Türkiye nin Avrupa Birliğine alınması için çalışmalar yapmaktan da geri kalmamaktadır (Kocabıyık, 2006: 53). Avrupa da yaşayan Türkler bulundukları ülkelerin siyasal, ekonomik ve sosyal hayatlarında küçümsenemeyecek bir etki potansiyeline sahiptir. Bu potansiyel Türkiye nin Avrupa Birliği ne üyelik sürecinde aktif bir kamuoyu oluşturma ve Türkiye ile Avrupa arasında bir köprü kurma gibi çabalar içine girmiştir. Ancak Avrupalı Türklerin büyük bir toplumsal sermaye ve sosyal etkileşim ağı oluşturan bu potansiyelinin niteliğine ve nasıl mobilize edileceğine ilişkin kapsamlı araştırmalara yeni başlanmıştır (Kocabıyık, 2006: 54). Türk göçmenlerin Avrupa daki zorlu hayat mücadelesinde ulaştıkları düzey Dışişleri Bakanlığına hayatına katılmaktadır. Ekonomik alanda, birçok Türk vatandaşı, işçi konumundan çıkarak işveren konumuna geçmiş bulunmaktadır ( tr, 202 den aktaran; Özpolat, 202: 28). Benzer tespitlerde bulunan Erdoğan (2009: 85-96) a göre de: Artık yeni bir Göçmen Türk Orta Sınıfı nın ortaya çıktığı ve bunun klasik misafir işçi den çok farklılaştığı rahatlıkla söylenebilir. Türk göçmenlerinin ulaştığı entelektüel, politik ve ekonomik seviye artık bambaşka bir göçmen Türkiye nin Avrupa Birliği sürecinin birçok boyutu vardır. Bu boyutlar içinde belki de en önemlisi Türkiye den göç ederek Avrupa Birliği sınırları içerisine yerleşmiş Türk nüfusun Avrupa Birliği ile olan organik ilişkileridir. Diğer uluslararası ilişkilerden farklı olarak, Türkiye nin AB ile ilişkileri, Türkiye yi temsil eden bu insanların aracılığında Avrupa Birliği içinden de yürütülmektedir (Kurtoğlu, 200: 28). Ülkemizin Avrupa Birliği ne üyelik süreciyle ilgili olarak, yaklaşık olarak yarım asırlık mücadelesinin çeşitli dönemlerinde, toplumun çeşitli kesimlerine yönelik olarak Avrupa Birliği nin nasıl algılandığı 22

231 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science konusu ile ilgili araştırmalar yapılmıştır (Aydın Kocabıyık (2006), Hollanda da 00 Türk sivil ve ark., 202). GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ kuruluş üzerinde gerçekleştirdiği çalışmasında, ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Hollanda YOLLARI Türk sivil toplum kuruluşlarının yüzde 72,2 sinin TO DISPUTES Avrupalı OVER ve Hollandalı Türklerin, Türkiye nin AB ye girmesi ile ilgili beklentiler ADMINISTRATIVE SOLUTIONS konusunda AB ülkelerinde yapılan kamuoyu CUSTOM DUTIES Türkiye nin AB üyeliği sürecinde bir köprü olduğunu ve bu sürece olumlu katkılar yapabileceğini araştırmalarında; AB vatandaşlarının % 52 si Türkiye nin AB ye girmesine karşı iken, Selin %35 i KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 belirtmektedir. Bu bulgular ışığında Avrupalı Türkiye nin AB ye girmesini desteklemektedir. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, Türklerin DıĢ Ticaret üyelik Bölümü sürecinde Türkiye nin doğal Türkiye nin AB ye üyeliği ile ilgili yapılan kamuoyu yoklamalarında eşyanın yer da değiştirmesi Avusturya, nedeniyle, Fransa, bu eşyanın from the movement of commercial commodities Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari elçileri Abstract: olabileceğini Custom duty is a kind ve yukarıda of tariff arising işaret edilen potansiyelin miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject to customs verimli which ve aktif is based bir on şekilde those kullanılması Almanya, Lüksemburg, sosyal ve mali Güney fonksiyonlarının Kıbrıs yanında ve önemli Yunanistan halkının türüdür. % Aynı 70 ten zamanda fazlası harcamalar Türkiye nin üzerinden alınan instrument in addition to its economic, social and bir commodities quantity and value. It is are a kind of ve mobilize edilmesi durumunda AB ve Türkiye arasında köprü olabileceğini göstermektedir. üyeliğine karşı olumsuz kurumlar vergisi bir tavır gibi belirli sergilemektedir. aralıklarla alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, as Sonuç olarak, araştırmada elde edilen veriler Bu ülkeler, Türkiye nin eşyanın gümrüğe henüz geldiği hazır anda olmadığını bir defaya mahsus Avrupalı are collected Türklerin only once when toplumsal commodities subject bir kapital olarak dile getirmektedirler. Usul Kanunu Herhangi (VUK) nun ikinci bir maddesine aday için göre bu değerlendirilmesi the second item of tax procedural gerektiğini, law, custom mevcut birikim ve uygulanan koşulları gümrük Türkiye nin vergilerinin usul yerine ve uygulama getirmesi esasları 4458 potansiyelleri procedures and practises ile Türkiye-AB of custom duties ilişkilerine are katkıda durumunda bile, ile örneğin dış ticarete Fransa, konu olan üyelik eşyanın Türkiye vetosunu Gümrük bulunabileceklerini Through this law, a systematization göstermektedir. has been kullanabileceğini işlemlerin belirtmektedir sırasına (Browne, göre bir 2005; sistematik international trade entering customs territories of İnternational Crisis gümrük Group,2007 den vergisinde zorunlu aşamalar aktaran; Kurtoğlu (200) Avrupa da (Avusturya örneği) olan tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as Çelebi, 2009: 457). yaşayan Türklerin AB ye ilişkin görüşleri üzerine Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk yaptığı nitel çalışmada, katılımcıların to AB konusunda customs özellikle duties has a Türkiye nin different form from AB ye the katılmasının Yağbasan (2008), Gümrük türetilmiģtir. Avrupa da vergisinden (Almanya doğan uyuşmazlıkların örneği) çözüm yaşayan Türklerin yapıya AB sahiptir. konusundaki Gümrük vergisi görüşlerini uyuşmazlıkları Türkiye have to be için resolved iyi administratively olacağını in ama the first Türkler için iyi incelediği araştırmada, Ancak idari araştırmaya aşamada katılanların çözümlenemeyen olmayacağını solved administratively, vurguladıkları legal action can be taken. görülmektedir. Avrupa birliğinin Türkiye yi birliğe alma konusunda sıcak olmadığını, din ve kültürel unsurların olduğunu ve bazılarının da Avusturya nın AB ye Yine Key words: görüşülen Custom, kişilerin Custom Duties, bazılarının Custom AB nin ne bunu etkilediği yönünde görüş belirtmişlerdir. dahil olduğunu bilmediği saptanmıştır. Ayrıca Ayrıca Türkiye nin AB ne girmeye hazır olduğu çalışmada, Avusturya daki göçmen Türklerin, ve birliğe girmeyi hak ettiği düşüncesi baskın anavatanlarındaki kırsal alandaki yaşamlarına göre bir kanaat olarak ortaya çıkmasına rağmen, katılımcıların Türkiye yi bir Avrupa ülkesi olarak bir yaşam sürdürdükleri ve bu yüzden AB de belki de daha kapalı ve birbirleri ile iletişimsiz görmedikleri ve Türkiye nin AB ye girmesinin yaşayan bu kişilerin gerçek bir kamu gündemi gerekli olmadığı sonucu ifade edilmiştir. oluşturmasının beklenemeyeceği vurgulanmıştır. 222

232 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Avrupa Birliği ne tam üyeliğin ülkemize kazandırdıkları ve ülkemizin üyelikten GÜMRÜK beklentileri VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ bağlamında Türkiye nin son yıllarda büyük bir AB ye üyelik koşullarının yerine getirilmesi oldukça önemlidir. Avrupa Birliği ĠDARĠ üyeliğinin AġAMADA ÇÖZÜM çaba sarf YOLLARI ederek istenilen koşulları sağladığı ülkemize katacağı artı ADMINISTRATIVE değerler ve olanakların SOLUTIONS dile TO getirilmektedir. DISPUTES OVER Serbest dolaşımın sağladığı olanaklarla üye ülkeleri ve vatandaşlarını yanı sıra sosyal hayatta meydana gelecek CUSTOM değişimler hakkında da toplumun bilgilendirilmesi daha yakından tanıma fırsatını yakalayan bir DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 ve farkındalığın oluşturulması oldukça önemlidir kısmı Avrupa birliği vatandaşı olan ve Avrupa (Canbolat, 2002: 322). Bu çerçevede 3 Celal Bayar Avrupa Üniversitesi Birliği Salihli MYO, ülkelerinde DıĢ Ticaret yaşayan Bölümü Türklerin Avrupa Birliği ile eşgüdümün sağlanmasında meydana gelecek hakkındaki düşüncelerinin ortaya konulması ve değişimlere toplumsal tutumunun ne olacağı mevcut kanaatin değerlendirilmesi açısından bu sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir araştırma commodities quantity önem and arz value. etmektedir. It is are a kind of dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve Amaç, fiscal functions. Kapsam Since they ve are Yöntem not collected on Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to mutlaka tespit edilmelidir (Erdoğan: 2005:440). Kurtoğlu (200) çalışmasında AB ye ilişkin bir kamu gündemi oluşturmada karşılaşılan engeller ve zorluklara dikkat çekmiştir. Buna rağmen Avrupa da yaşayan Türkler bulundukları ülkelerin siyasal, ekonomik ve sosyal hayatlarında elde ettikleri potansiyel etkisiyle Türkiye nin Avrupa Birliği ne üyelik sürecinde aktif bir kamuoyu oluşturma ve Türkiye ile Avrupa arasında bir köprü kurma gibi çabalar içine girmiştir (Kurtoğlu, 2006; 54). Avrupa da yaşayan Türklerin ulaştığı entelektüel, politik ve ekonomik seviye onların bu konuya ilişkin görüşlerini önemli kılmaktadır. Ayrıca Avrupa birliği içinde yaşıyor olmanın da konuya ilişkin daha rahat ve gerçekçi değerlendirmeler sağlaması açısından önemli olacağı söylenebilir. Bu çalışma ile katılımcıların Avrupa Birliği hakkında ne derece bilgiye sahip oldukları ve bilgi kaynaklarının neler olduğu, AB ye ilişkin düşünceleri ve ardından AB ve entegrasyon hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmada Yurtdışında yaşayan Türklerin Avrupa Birliği ne ve Türkiye nin AB ye üyeliğine bakış açısı konusu incelenmiştir. Bu bağlamda Avrupa genelinde toplam 6 ülkede 555 katılımcıya iki bölümden oluşan toplam 35 soruluk bir anket formu uygulanmıştır. Anketin 8 soruluk ilk bölümünde katılımcıların kişisel bilgileri (yaş, cinsiyet, medeni durum, vatandaşlık gibi) sınıflayıcı ölçekle demografik değişkenler olarak sorgulanmıştır. 27 sorudan oluşan ikinci bölümde ise AB hakkında görüşleri farklı sorular ile sorgulanmıştır. Avrupa Birliği hakkında ne derece bilgiye sahip oldukları ve bilgi kaynaklarının neler olduğu, AB ye ilişkin düşünceleri ve ardından AB ve entegrasyon hakkındaki görüşleri 5 li likert ölçekle sorgulanmıştır. AB ye ilişkin özelliklerin demografik değişkenlere göre değişim gösterip göstermediği test edilmiştir. Oluşturulan ölçeğin güvenilirliğini test etmek amacıyla Cronbach s alpha analizi uygulanmıştır. 223

233 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science İki bağımsız gruptan oluşan değişkenlere ilişkin Güvenirlik analizi sonuçlarına bakıldığında yapılan analizlerde bağımsız GÜMRÜK örneklem VERGĠSĠ T-Testi ve UYUġMAZLIKLARININ analize dâhil edilen 8 maddenin yüksek güven Chi-Square testleri kullanılırken, ĠDARĠ üç ve AġAMADA daha fazla ÇÖZÜM düzeyinde YOLLARI olduğu bulunmuştur. gruba sahip karşılaştırmalarda ADMINISTRATIVE tek yönlü ANOVA SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Demografik İstatistikler: tercih edilmiştir. Belirtilen testler PASW Statistic CUSTOM DUTIES 8 paket programı analiz edilmiştir. - Katılımcıların %25 i Almanya da yaşamaktadır. Fransa ve Belçika da yaşayanların oranı Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Verilerin Analizi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, %8 dir. DıĢ Ticaret Bölümü Anket uygulaması sonucu elde edilen veri seti - Katılımcıların %65 i Erkektir PASW Statistic 8 (SPSS-Statistical Package for Social Sciences) paket programında analiz - Katılımcıların %4 i yaş grubundan edilmiştir. Bu çalışmanın örneklem çalışmasının Almanya da yapılması SPSS-İstatistik programının IBM SPSS-Statistics Premium 8 ile daha kolay olabilmesine rağmen, istatistik çalışmalarında - %43 ü TC vatandaşı, %5 i çifte vatandaştır. uluslararası bir dil kullanmak açısından İngilizce Alman ve Fransız vatandaşlarının oranı %8 dir. versiyonu tercih edilmiştir. Analiz kapsamında, - Eğitim durumu üniversite ve üzeri çıkmaktadır. Üniversite üzeri eğitim seviyesine sahip güvenilirlik analizi, frekans tabloları, betimleyici istatistikler, bağımsız örneklem T-Testi, tek yönlü olanların oranı %80 çıkmaktadır. varyans analizi, Tukey ve Chi-square testlerinden faydalanılmıştır. - %78 i ikinci bir dil bilmektedir. - En çok konuşulan ikinci dil Almanca olarak bulunmuştur. Bunun ardından İngilizce gel- türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument oluşmaktadır. in addition to its economic, social and vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan - an %67 si indirect tariff evlidir. on expenditures, custom duties Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Tablo : Ancak Güvenilirlik idari İstatistikleri aşamada çözümlenemeyen solved administratively, legal action can be taken. mektedir. Cronbach s Alpha Anahtar Kelimeler: Madde Gümrük, Sayısı Gümrük Vergisi, Disputes 0,952 8 BULGULAR - Katılımcıların %37 lik büyük çoğunluğu İşçi olarak çalışmaktadır. - Katılımcıların %5 lik yarıdan fazlası olan kısım 500 ila 000 Euro gelire sahiptir. 224

234 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 2: Demografik Bilgiler GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Hangi ülkede yaşıyorsunuz? ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM 5. Eğitim YOLLARI Durumunuz? Almanya ADMINISTRATIVE 25% SOLUTIONS İlköğretim TO DISPUTES OVER 6% Fransa 8% CUSTOM Ortaöğretim DUTIES 0% Belçika 8% Üniversite Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 43% Avusturya 4% Yüksek Lisans 3% 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Romanya 3% Doktora/Uzmanlık ve üzeri 37% Bulgaristan Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe 3% tabi olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject 6. Yabancı to customs Diliniz which var is based mı? on those dış ticaret. Cinsiyetiniz ve ekonomi politikası aracı olan bir Evet vergi tariff that is a foreign trade and economic policy 78% Kadın dolaylı bir vergi türü olan gümrük 35% vergisi, gelir Hayır ve fiscal functions. Since they are not collected 22% on Erkek vergi türü olmadığından, dış 65% ticarete konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi to foreign Yabancı trade arrive at Diller the custom. According to kanun kapsamı 2. Yaşınız dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Eng duties are excluded from this law. Therefore, 78% 8-25 sayılı yaş Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. 9% Bu Germ kanun regulated by customs law numbered % Bölgesine yaş girişinden başlayıp, 8% eşyaya uygulanacak Fr created beginning with commodities subject 67% to oluşturulmuştur. yaş Diğer tüm 4% vergilerde olduğu Othgibi Turkey and continuing with operation sequence. 2% yaş 3% Fle 3% Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 56-ve Kanunu Programı üzeri hükümlerine Yüksek Lisans uygun Öğrencisi 9% olarak yürütülmektedir. Selin KILINÇ Bul tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden 6% disputes over Rom 6% 3. öncelikle Medeni idari Durumunuz aşamada çözümlenmek zorundadır. place. However, in the case of disputes not being Bekar uyuşmazlıklarda yargı yoluna 26% başvurulabilmektedir. 7. Ne İş Yapıyorsunuz? Evli Anahtar Kelimeler: Gümrük, 67% Gümrük Vergisi, Özel sektör Disputes 7% Dul/Boşanmış 7% Serbest meslek 8% Memur 5% 4. Vatandaşlığınız Öğrenci 2% TC 43% Ev hanımı 5% DE 8% İşçi 37% Çifte vatandaş 5% Emekli 4% Diğer % Ev adamı 2% 225

235 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Belçika 6% GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Fransa 8% 8. Gelir Düzeyiniz Nedir? (EURO) ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Avusturya 7% % ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Bulgaristan 7% % Romanya 5% CUSTOM DUTIES 6% Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER 3 5% 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Avrupa Birliği hakkındaki görüşler: 250üzeri 4% bulunmuştur. olmak üzere alınmaktadır. Gümrük Sorusuna vergileri, İlişkin Vergi Dağılımları to foreign trade arrive at the custom. According to gümrük vergilerinin İlgili usul ve Kitap uygulama & Broşürlerden esasları 4458 procedures and 22% practises of custom duties are ile dış ticarete konu Radyo olan eşyanın & Televizyondan Türkiye Gümrük Through this 6% law, a systematization has been işlemlerin sırasına Gazete göre & Dergilerden bir sistematik international trade 84% entering customs territories of gümrük vergisinde Arkadaş de zorunlu & aşamalar çevreden olan tarh, Like all other 54% taxes, compalsive levels such as Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal İnternet Müdürlüğü Bayar Üniversitesi üzerinden by General Directorate tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Maliye 55% of Customs as a part of Customs and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından hazırlanan Yüksek Lisans Tezinden Gümrük türetilmiģtir. Diğer Customs Law. 2% Resolution process of disputes over vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the Katılımcılar Avrupa Birliği hakkındaki bilgileri en çok (%84) Gazete ve TV lerden almaktadırlar. Bunun ardından İnternet (%55) diğer önemli bir iletişim mecrası olarak öne çıkmaktadır. Üçüncü en önemli bilgi kaynağı ise Arkadaş çevresi olarak Tablo 3: Katılımcıların Avrupa Birliği İle İlgili Bilgileri Genellikle Nerden Alıyorsunuz? - Katılımcılar Avrupa Birliği ni daha yakından tanımak istemektedirler - %6 - Katılımcılar Avrupa Birliği hakkında eğitim almak istemektedirler - %47 - Türkiye Avrupa Birliği ne üye olursa katılımcıların %53 ü ülkeye geri dönmek istemektedir. - Katılımcıların %52 si Avrupa Birliği nin milli kimliklerine zarar vereceğini düşünmektedir. 226

236 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 4: Katılımcıların Avrupa Birliği Hakkındaki Görüşlerine İlişkin Dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Kesinlikle Maddeler ĠDARĠ AġAMADA İstemem ÇÖZÜM İstemem YOLLARI Kararsızım Kesinlikle İsterim İsterim. Avrupa Birliği ni daha ADMINISTRATIVE yakından SOLUTIONS TO DISPUTES OVER tanımak ister misiniz? 4% CUSTOM DUTIES 3% 22% 44% 7% 2. Avrupa Birliği konusunda eğitim Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 almak ister misiniz? 8% 9% 26% 34% 3% 3. Türkiye Avrupa Birliği ne tam 3 Celal üye Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü olursa, Türkiye ye dönmek ister misiniz? 8% 20% 9% 29% 24% 4. Avrupa Birliği eşyanın Milli yer Kimliğimize değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın from the movement of commercial commodities zarar verir mi? miktarı veya değeri üzerinden alınan, 0% ekonomik, 9% subject to customs 20% which is based 29% on those 23% - Katılımcıların türüdür. %49 u Aynı zamanda Avrupa harcamalar Birliği ni üzerinden ekonomik-siyasi kurumlar bir proje vergisi olarak gibi belirli tanımlamaktadır. aralıklarla alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, as alınan instrument in addition to its economic, social and %43 üne göre eşyanın AB gümrüğe siyasi geldiği bir birliktir. anda defaya mahsus are collected only once when commodities subject sayılı Gümrük Kanunu nda nımdır? düzenlenmiştir. sorusuna Bu kanun ilişkin regulated dağılımı by customs law numbered işlemlerin sırasına Medeniyet göre projesidir. bir sistematik international trade entering 7% customs territories of gümrük vergisinde Ekonomik-sosyal de zorunlu aşamalar olan projedir tarh, Like all other taxes, 49% compalsive levels such as Bakanlığı na bağlı Siyasî ayrı bir bir kuruluş birliktir niteliği olan by General Directorate 43% of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı hükümlerine Yüksek Hristiyan Lisans uygun Öğrencisi olarak birliğidir. yürütülmektedir. Selin KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek 4% process Lisans of Tezinden disputes over süreci, diğer vergilerde Hiçbiri oluşan süreçten farklı bir process of other taxes. 2% Customs duty disputes öncelikle idari aşamada Diğerçözümlenmek zorundadır. place. However, in the 2% case of disputes not being Tablo 5: Katılımcıların Size göre aşağıdakilerden hangisi Avrupa Birliği için en uygun ta- 227

237 Maddeler ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science 6. Türkiye nin imajı ve yurtdışındaki Türklerin imajı birbirine bağlıdır. Tablo 6: Katılımcıların Avrupa Birliği ne ilişkin görüşlerinin dağılımı GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Kesinlikle Katılmıyorum Çok az ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI katılıyorum Biraz Katılıyorum Oldukça katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 2% 7% 24% 26% 22% 3,288,296 CUSTOM DUTIES 7. Türkiye nin Avrupa Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Birliği ne katılımına ilişkin, yurtdışındaki 34% 3 Celal Bayar 29% Üniversitesi Salihli 9% MYO, DıĢ 2% Ticaret Bölümü 6% 2,265,24 Türklerin olumsuz bir etkisi bulunmaktadır. 8. Yurtdışındaki Türkler, Türkiye nin küresel ve türüdür. Aynı 4% zamanda harcamalar 5% üzerinden alınan 9% instrument 46% in addition to its 37% economic, social and 4,063,008 Avrupa daki imajını güçlendirmektedir. 9. Yurtdışındaki Sivil Toplum Kuruluşları, Usul Kanunu 5% (VUK) nun ikinci 7% maddesine göre 8% bu the second 42% item of tax procedural 38% law, custom 4,08,08 Türkiye yi yeterince temsil edebilmektedir. 20. Avrupa Birliği nin önemli üye ülkelerinden biri olan ülkede oluşturulmuştur. 37% Diğer tüm vergilerde 27% olduğu gibi 22% Turkey and 9% continuing with 5% operation sequence. 2,72,64 geleceğimiz garanti altındadır. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 2. Almanya da artan Neonazi saldırılarının arkasında bazı devlet yetkililerinin de bulunduğu ile ilgili Ancak idari 6% aşamada 9% çözümlenemeyen 6% solved administratively, 34% legal 35% action can be taken. 3,88,85 bilgiler, Almanya daki Türklerin AB ye olan bakış açılarını olumsuz etkilemiştir. 22. Türkiye bir Avrupa ülkesidir. Avrupa Birliğine katılmayı hak etmektedir. 23. Türkiye nin Avrupa Birliği ne tam üye olmasına gerek yoktur. Mean Standard Deviation 7% 2% 6% 29% 35% 3,536,488 3% 6% 4% 27% 30% 3,449,

238 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science 24. Türkiye nin AB ye tam üye olması, Avrupa daki Türklerin siyasi ve bireysel haklarını olumlu yönde etkileyecektir. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ 2% ĠDARĠ 9% AġAMADA 22% ÇÖZÜM YOLLARI 33% 23% 3,453,278 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES 25. Türkiye nin bölgesel ve ekonomik Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 gücündeki artış, Avrupa 2 Celal Bayar 7% Üniversitesi Sosyal 0% Bilimler Ens. 9% Mali Hukuk Programı 30% Yüksek Lisans 33% Öğrencisi 3,722 Birliği ne tam üye olma 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü,232 gereksinimini önemli ölçüde azaltmıştır. 26. Türkiye Hristiyan miktarı bir veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject to customs which is based on those toplum olsaydı, Avrupa dış ticaret ve 3% ekonomi politikası 3% aracı olan bir vergi 9% tariff that 23% is a foreign trade 62% and economic policy 4,37 0,984 Birliği ne tam üyeliği kabul olurdu. 27. Avrupa Birliği sürecinin Türkiye olmak üzere 7% alınmaktadır. Gümrük 20% vergileri, Vergi 8% to foreign 9% trade arrive at the 27% custom. According 3,90 to,445 açısından olumsuz olduğunu düşünüyorum. 28. Türkiye nin Avrupa Birliği sürecinde müzakere işlemlerin 2% sırasına göre 25% bir sistematik 22% international 7% trade entering 5% customs territories 2,80 of tarihi almasında,,349 Almanya daki Türklerin etkisi olmamıştır. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 2. Türkiye nin Gümrük Birliği ne katılımının ardından uluslararası süreci, diğer 5% vergilerde oluşan 22% süreçten farklı 3% bir process 5% of other taxes. Customs 7% duty disputes 2,966,292 dış ticaretinde beklenen gelişme olmamıştır. 30. Türkiye nin, Avrupa Birliği ne Anahtar tam Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Disputes üye olmadan Gümrük 20% 2% 30% 9% 0% 2,774,254 Birliği ne katılması yararlı olmuştur. 3. Almanya daki Türkler, Türkiye nin AB ye tam üye olmasını istememektedirler. 24% 2% 9% 8% 9% 2,872,

239 32. Türkiye nin AB sürecine rağmen, yurtdışındaki Türkler sürekli dışlanmış ve ayrımcılıkla karşı karşıya kalmışlardır. 33. Avrupa da bizi istemiyorlar. Ne yaparsak yapalım, Türkiye yi AB ye almayacaklar. ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ 0% ĠDARĠ % AġAMADA 3% ÇÖZÜM YOLLARI 46% 50% 4,46 0,589 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 2 2% 3% 9% 35% 5% 4,305 0,894 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu konusunda the second item problemler of tax procedural yaşamaktadırlar. law, custom Tablo 7: sayılı Katılımcıların Gümrük Kanunu nda Madde düzenlenmiştir. 3 e Bu kanun İlişkin regulated Görüşleri by customs ile Yaş law Değişkenine numbered İlişkin Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya Karşılaştırılması uygulanacak created beginning with commodities subject to Madde Yaş gümrük vergisinde de zorunlu N aşamalar Ortalama olan tarh, Like SS all other F taxes, compalsive levels p such as Fark Tukey 3. Türkiye Gümrükler Bu 8-25 çalıģma, yaş Genel Celal Müdürlüğü Bayar 043 Üniversitesi tarafından, Sosyal,64 Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs,000 Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Avrupa Gümrük türetilmiģtir vergisinden yaş doğan 08 uyuşmazlıkların,88 çözüm customs,292 duties has a different form from the Birliği ne tam üye olursa, yapıya sahiptir. yaş Gümrük 2252 vergisi uyuşmazlıkları 4,06 have,438to be resolved administratively in the first öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. place. However, 98,880 in the case of disputes 0,000 Türkiye ye not being Ancak yaş idari aşamada 79 çözümlenemeyen 4,02 solved,47administratively, legal action can be taken. dönmek ister misiniz? 56-ve üzeri 483 4,4 Key,466words: Custom, Custom Duties, Custom Gümrük TotalUyuşmazlıkları 555 3,20,487 3,4,5-,2 Hipotezler: Hipotez : Yaş gruplarında ülkeye uyum sorunu anlamlı farklılıklar göstermemektedir. P değeri (0,000) < 0,05 çıktığından H0 (H0 hipotezi yanlış tanımlanmış düzelttim) hipotezi reddedilir. Yaşın Türkiye ye dönme isteği üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmaktadır. 36 yaş ve üzeri grup daha genç gruplara göre daha yüksek ortalamalara sahiptir. Genç gruplar ülkeye daha rahat uyum sağlarken daha yaşlı gruplar uyum Hipotez 2: Yaş gruplarında AB ye katılma konusunda destek farklılık göstermemektedir. grup daha genç gruplara göre daha yüksek ortalamalara sahiptir. P değeri (0,000) < 0,05 çıktığından H2 hipotezi reddedilir. Yaşın AB ye destek konusu üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmaktadır. 36 yaş ve üzeri 230

240 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 8: Katılımcıların Madde 22 ye İlişkin Görüşleri ile Yaş Değişkenine İlişkin GÜMRÜK VERGĠSĠ Karşılaştırılması UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Madde Yaş N Ortalama SS F p Fark ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Tukey 22. Türkiye bir Avrupa ülkesidir. Avrupa Birliği ne katılmayı hak etmektedir yaş 043 CUSTOM DUTIES,93, yaş Selin 08KILINÇ 2, Hatice 2,30 YURTSEVER, yaş ,50,770 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü yaş 79 4,34, ,45 0,000 3,4,5-,2 56-ve 483 3,95,29 miktarı üzeri veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject to customs which is based on those dış ticaret Total ve ekonomi politikası aracı 555 olan bir vergi 3,54 tariff that is,488 a foreign trade and economic policy sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun tanımladım) regulated by customs law numbered Tablo 9: işlemlerin Katılımcıların sırasına Madde göre bir 23 e sistematik İlişkin international Görüşleri trade ile entering Yaş customs Değişkenine territories of İlişkin gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar Karşılaştırılması olan tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as Madde Gümrükler Bu Yaş çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi N tarafından, Ortalama Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs SS Maliye and Economy Anabilim Ministry F Dalı Mali according Hukuk p to Fark Tukey 23. Türkiye süreci, 8-25 diğer yaşvergilerde 043 oluşan süreçten farklı 4,40 bir process,876 of other taxes. Customs duty disputes Avrupa öncelikle idari yaş aşamada 08 çözümlenmek zorundadır. 4,07 place.,037 However, in the case of disputes not being Birliği ne tam üye olmasına uyuşmazlıklarda yaş yargı yoluna 2252 başvurulabilmektedir. 2,89,385 gerek yoktur. 358,805 0,000,2-3,4, yaş 79 2,95,348 Hipotez 3: Yaş grupları AB ye tam üyeliğe destek konusu farklılık göstermemektedir. P değeri (0,000) < 0,05 çıktığından H3 hipotezi reddedilir. Yaşın AB ye destek konusu üzerinde 56-ve üzeri 483 3,40,40 Total 555 3,45,392 anlamlı bir etkisi bulunmaktadır. 36 yaştan daha genç olan gruplar daha yaşlı gruplara göre daha yüksek ortalamalara sahiptir.(hipotezi yeniden Hipotez 4: Ayrımcılığa uğrama durumu ülkelere göre farklılık göstermemektedir. P değeri (0,000) < 0,05 çıktığından H4 hipotezi reddedilir. AB ye destek konusu üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmaktadır. Batı Avrupa ülkelerinde yaşayan vatandaşlar doğu Avrupa ülkelerinde yaşayanlara göre daha çok ayrımcı uygulama ile karşılaşmaktadır. 23

241 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 0: Katılımcıların Madde 32 Ye İlişkin Görüşleri ile Ülke Değişkenine İlişkin GÜMRÜK VERGĠSĠ Karşılaştırılması UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Madde Yaş N Ortalama SS F p Fark Tukey ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 32. Türkiye nin AB sürecine Almanya 367 4,57,509 rağmen, yurtdışındaki Fransa CUSTOM 988 DUTIES 4,42,494 Türkler sürekli dışlanmış ve ayrımcılıkla karşı karşıya Belçika Selin KILINÇ 980 2, Hatice YURTSEVER 4,40,504 3 kalmışlardır. Avusturya 753 3,4,775 20,595 0,000,2,3-4,5,6 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Romanya 74 3,53,6 eşyanın yer değiştirmesi Bulgaristan nedeniyle, bu eşyanın 73 from 3,37 the movement,666of commercial commodities sosyal ve mali fonksiyonlarının Total yanında önemli 555bir commodities quantity 4,46,589and value. It is are a kind of olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi düşük to foreign olduğu trade arrive görülmektedir. at the custom. According to Tablo : Bölgesine Katılımcıların girişinden başlayıp, Madde eşyaya 8 e uygulanacak İlişkin Görüşleri created beginning ile with Ülke commodities Değişkenine subject to İlişkin Karşılaştırılması Madde Yaş tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret assessment, N accrual Ortalama and collecting are SS regulated F p Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin Almanya KILINÇ tarafından Customs 367 hazırlanan Law. Resolution Yüksek,79 process Lisans of Tezinden,96 disputes over süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten Fransa farklı bir process 988 of other taxes.,83 Customs,36 duty disputes öncelikle idari aşamada çözümlenmek Belçika zorundadır. place. 980 However, in the,64 case of disputes,069 not being 8. Gelir Düzeyiniz Ancak Nedir? idari,- (EURO) aşamada çözümlenemeyen solved administratively, legal action can be taken. Avusturya 753,62,045 20,880 0,099 Bazında Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Romanya Vergisi, Disputes 74,73,840 Bulgaristan 73 2,09,96 Hipotez 5: Gelir durumu ülkelere göre farklılık göstermemektedir. P değeri (0,099) > 0,05 çıktığından H5 hipotezi reddedilemez. Gelirler ülkelere göre farklılık göstermemektedir. Gelir ortalamalarına bakıldığında bütün ülke vatandaşlarının gelirlerinin oldukça Total 555,78,053 Hipotez 6: Toplumdan dışlanma durumu ülkelere göre farklılık göstermemektedir. Asymp Sig değeri (0,000) < 0,05 çıktığından H6 hipotezi reddedilir. Toplumdan dışlanma durumu ülkelere göre farklılık göstermektedir. Batı Avrupa ülkelerinde yaşayan vatandaşlar doğu Avrupa ülkelerinde yaşayanlara göre daha çok ayrımcı uygulama ile karşılaşmaktadır. 232

242 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 2: Ki-Kare Testi GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Value df Asymp. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 027,244 20,000 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Likelihood Ratio 5,880 20,000 CUSTOM DUTIES Linear-by-Linear Association 56,782,000 Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER N of Valid Cases Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Tablo 3: Katılımcıların Madde 34 e İlişkin Görüşleri ile Yaşadıkları Ülke Karşılaştırılması eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın Hangi from ülkede the movement yaşıyorsunuz? of commercial commodities sosyal ve mali fonksiyonlarının Almanya yanında önemli Fransa bir commodities quantity Belçika Avusturya and value. Romanya It is are a kind Bulgaristan of Toplam 34. Türkiye nin türüdür. Vize Aynı sorunları zamanda harcamalar 353 üzerinden alınan 38 instrument 20 in addition 6 to its economic, 204 social and AB ye tam dolaylı ortadan bir vergi kalkar türü olan ve gümrük vergisi, gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on üye olmasının, serbest dolaşım yurtdışında eşyanın hakkı gümrüğe elde edilir. geldiği anda bir defaya mahsus are collected only once when commodities subject yaşayan Türk Usul Temel Kanunu hak (VUK) nun ve ikinci maddesine 58 göre 27 bu the 2second item 0of tax procedural 7 law, custom 3 44 vatandaşlarına kanun hürriyetlerimiz kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, en önemli yararı sayılı güvence Gümrük Kanunu nda altına ne olur? düzenlenmiştir. Bu kanun regulated by customs law numbered ile alınmış dış ticarete olur. konu olan eşyanın Türkiye Gümrük Through this law, a systematization has been işlemlerin Ayrımcılığa sırasına göre 798 bir sistematik 752 international 665 trade 543 entering customs 37 territories of oluşturulmuştur. maruz kalmaz, Diğer tüm vergilerde olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence. tahakkuk toplumdan ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Bakanlığı na dışlanmayız. bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı Siyasi hükümlerine Yüksek ve bireysel Lisans uygun Öğrencisi olarak yürütülmektedir. 42Selin KILINÇ 4 tarafından Customs 28 hazırlanan Law. Resolution 28 Yüksek process Lisans 58 of Tezinden disputes over haklarımız yapıya olması sahiptir. gerektiği Gümrük vergisi uyuşmazlıkları have to be resolved administratively in the first öncelikle gibi olur. idari aşamada çözümlenmek zorundadır. place. However, in the case of disputes not being uyuşmazlıklarda Hiç bir faydası yargı yoluna başvurulabilmektedir olmaz 423 Toplam Hipotez 7: Ülkelere göre Türklerin temsiliyetleri farklılık göstermemektedir. P değeri (0,000) < 0,05 çıktığından H7 hipotezi reddedilir. Türklerin temsiliyeti ülkelere göre farklılık göstermektedir. Almanya, Fransa, Bulgaristan diğer ülkelere göre daha yüksek ortalamalara sahiptir. 233

243 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 4: Katılımcıların Madde 8 e İlişkin Görüşleri ile Ülke Değişkenine İlişkin GÜMRÜK VERGĠSĠ Karşılaştırılması UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Madde Ülke N Ortalama SS F p Fark Tukey ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Almanya 367 4,86,272 CUSTOM DUTIES Fransa 988 4,30,662 Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 8. Yurtdışındaki Türkler, Belçika 980 3,88,937 Türkiye nin küresel ve 3 Celal Avusturya Bayar Üniversitesi 753 Salihli MYO, DıĢ 3,24 Ticaret Bölümü,860 35,284 0,000,2,6-3,4,5 Avrupa daki imajını güçlendirmektedir. Romanya 74 Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari 3,6,850 Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising miktarı veya değeri üzerinden Bulgaristan alınan, ekonomik, 73 subject 4,08 to customs,095 which is based on those dış ticaret ve ekonomi Total politikası aracı olan bir 555 vergi tariff that 4,06 is a foreign,008trade and economic policy ortalamalara sahiptir. Tablo 5: Bölgesine Katılımcıların girişinden başlayıp, Madde eşyaya 9 a uygulanacak İlişkin created Görüşleri beginning ile with Ülke commodities Değişkenine subject to İlişkin oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde Karşılaştırılması olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence. Madde Bakanlığı na Ülke bağlı ayrı bir kuruluş niteliği Nolan Ortalama by General Directorate SS of Customs F as a part p of Fark Tukey Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı hükümlerine Yüksek Almanya Lisans uygun Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Selin 367 KILINÇ tarafından Customs 4,7 hazırlanan Law. Resolution,034 Yüksek process Lisans of Tezinden disputes over süreci, diğer vergilerde Fransa oluşan süreçten farklı 988bir process 4,34 of other,760 taxes. Customs duty disputes 9. Yurtdışındaki öncelikle Sivil idari aşamada Belçika çözümlenmek zorundadır. 980 place. 4,6 However,,798 in the case of disputes not being Toplum Kuruluşları, uyuşmazlıklarda yargı Avusturya yoluna başvurulabilmektedir ,84,280 56,806 0,000,2,6-3,4,5 Türkiye yi yeterince temsil edebilmektedir. Anahtar Kelimeler: Romanya Gümrük, Gümrük Vergisi, 74 Disputes 4,25,43 Bulgaristan 73 4,93,355 Hipotez 8: Ülkelere göre STK temsiliyetleri farklılık göstermemektedir. P değeri (0,000) < 0,05 çıktığından H8 hipotezi reddedilir. STK ların temsiliyeti ülkelere Total 555 4,02,08 göre farklılık göstermektedir. Almanya, Fransa, Bulgaristan diğer ülkelere göre daha yüksek Hipotez 9: Yaşlara göre meslek grupları bağımsızdır. Asymp Sig değeri (0,000) < 0,05 çıktığından H9 hipotezi reddedilir. Yaş grupları ile meslekler bağımsız değildir. 36 yaş üzeri grupta işçilik daha yaygın olarak bulunmuştur. 234

244 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 6: Ki-Kare Testi GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Value Df Asymp. Sig. (2-sided) ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Pearson Chi-Square 2855,724 28,000 Likelihood ADMINISTRATIVE Ratio SOLUTIONS 3206,539 TO DISPUTES 28 OVER,000 Linear-by-Linear Association CUSTOM 270,693 DUTIES,000 N of Valid Cases Selin KILINÇ 2, Hatice 555 YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Tablo 7: Katılımcıların Ne İş Yapıyorsunuz? Sorusuna İlişkin Görüşleri ile Yaş Değişkeni Karşılaştırması miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject to customs 2. Yaşınız which is based on those dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi 8-25 tariff that is a foreign trade and economic policy 56-ve türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan yaş instrument yaş in addition yaşto its economic, yaş social üzeri and Toplam Ne İş Yapıyorsunuz? kurumlar vergisi Özel gibi belirli sektör aralıklarla alınan bir 55 regular basis 340like income 363tax and corporate 56 tax, as eşyanın gümrüğe Serbest geldiği anda meslek bir defaya mahsus 48 are collected 66only once 42 when commodities 49 subject Usul Kanunu (VUK) nun Memur ikinci maddesine göre bu 55 the second 35item of tax 75procedural 4 law, custom Öğrenci sayılı Gümrük Kanunu nda Ev hanımı düzenlenmiştir. Bu kanun 496 regulated 22by customs 45law numbered Bölgesine girişinden İşçi başlayıp, eşyaya uygulanacak 28 created beginning with commodities 439subject to oluşturulmuştur. Diğer Emekli tüm vergilerde olduğu gibi 35 Turkey and 63continuing 94 with operation 4sequence tahakkuk ve tahsil Ev aşamaları adamı Gümrük ve Ticaret 42 assessment, 35accrual and 27collecting are 7 regulated 4 25 Toplam Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler 043Enstitüsü Customs 08 Maliye and Economy Anabilim 2252Ministry Dalı Mali 79 according Hukuk to görülmektedir. Hipotez 9: Cinsiyet ile AB nin dezavantajlı olduğunu düşünme bağımsızdır. Asymp Sig değeri (0,052) > 0,05 çıktığından H0 hipotezi reddedilemez. Yaş grupları ile AB nin Tablo 8: Ki-Kare Testi dezavantajlı olduğunu düşünme birbirinden bağımsızdır. Her iki cinste AB dezavantajlı olarak Value Df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 4,78 4,052 Likelihood Ratio 4,486 4,060 Linear-by-Linear Association,640,00 N of Valid Cases

245 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 9: Katılımcıların Madde 35 e İlişkin Görüşleri ile Cinsiyet Karşılaştırması GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI. Cinsiyetiniz Kadın Erkek Toplam ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 35. Türkiye, AB ye tam üye Ayrımcılık ve dışlanmalar devam eder olmamasının, yurtdışında CUSTOM DUTIES Temel hak ve hürriyetlerimize çifte yaşayan Türk vatandaşlarına Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER standartlıklar devam eder. en önemli zararı ne olur? 2 Celal Bayar Üniversitesi İslamo-fobia Sosyal Bilimler / Türk Ens. düşmanlığı Mali Hukuk son Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü bulmaz ve artarak devam eder. Özet: Gümrük vergisi, Kimlik gümrüğe ve İmaj tabi olan kaybı ticari devam Abstract: eder. Custom duty is 97a kind of tariff 58 arising 255 miktarı veya değeri Hiç üzerinden bir kayıp alınan, olmaz ekonomik, subject to customs which 268 is based on 386 those 654 Toplam dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi tariff that is a foreign trade 927and economic 3588 policy 555 gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 bir procedures faktör and değildir. practises of custom duties are Tablo 20: Katılımcıların Bölgesine girişinden madde başlayıp, eşyaya 24 e uygulanacak ilişkin görüşleri created beginning ile cinsiyet with commodities karşılaştırması subject to (t-testi) Madde gümrük Cinsiyet vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, Like all other N taxes, Ortalama compalsive levels such as t p tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret assessment, accrual and collecting SS are regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden 24. Türkiye nin AB ye tam üye olması, disputes over Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm Kadıncustoms 927 duties has a different 3,49 form,233 from the Avrupa daki Türklerin süreci, diğer siyasi vergilerde ve bireysel oluşan süreçten haklarını farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes,403 0,6 olumlu yapıya yönde sahiptir. etkileyecektir Gümrük vergisi uyuşmazlıkları have to be resolved administratively in the first öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. Erkekplace. However, 3588 in the case 3,44 of disputes,30 not being Hipotez 0: Cinsiyet AB nin siyasi ve bireysel hakları geliştireceğini düşünme üzerinde etkili bir faktördür. Hipotez : Ülkeler ile AB nin yurtdışında yaşayan Türklere zararları birbirinden bağımsızdır. Asymp Sig değeri (0,000) < 0,05 çıktığından H0 hipotezi reddedilemez. Ülkeler ile Türkiye nin P değeri (0,6) > 0,05 çıktığından H0 hipotezi reddedilemez. Cinsiyet AB nin siyasi ve bireysel hakları geliştireceğini düşünme üzerinde etkili AB ye tam üye olması durumundaki zararları bağımsız değildir. Özellikle Almanya da İslamofobia oldukça yüksek çıkmaktadır. 236

246 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 2: Ki-Kare Testi GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA Value ÇÖZÜM YOLLARI df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson ADMINISTRATIVE Chi-Square SOLUTIONS 727,085 TO DISPUTES 20 OVER,000 Likelihood Ratio CUSTOM 773,640 DUTIES 20,000 Linear-by-Linear Association Selin KILINÇ 2 20,854, Hatice YURTSEVER 3,000 N of Valid Cases Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Tablo 2: Katılımcıların Madde 35 e İlişkin Görüşleri ile Yaşadıkları Ülke Karşılaştırması miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, Hangi subject ülkede to customs yaşıyorsunuz? which is based on those dış ticaret ve ekonomi politikası Almanya aracı olan bir Fransa vergi tariff Belçika that is a Avusturya foreign trade and Romanya economic policy Bulgaristan Toplam 35. dolaylı Ayrımcılık bir vergi türü ve olan gümrük vergisi, gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on Türkiye nin, vergi dışlanmalar türü olmadığından, dış ticarete 472 konu 439 olan an 423 indirect tariff 287 on expenditures, 90custom duties 489 AB ye tam üye eşyanın devam gümrüğe eder. geldiği anda bir defaya mahsus are collected only once when commodities subject 2200 olmamasının, yurtdışında kanun Temel kapsamı hak dışında ve tutulmuştur. Bu nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, yaşayan Türk gümrük hürriyetlerimize vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 procedures and practises of custom duties are vatandaşlarına ile çifte dış ticarete konu olan eşyanın 66 Türkiye Gümrük 4 Through 89 this law, 38 a systematization 44 has been en önemli Bölgesine standartlıklar girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak created beginning with commodities subject to zararı ne olur? işlemlerin devam eder. sırasına göre bir sistematik international trade entering customs territories of tahakkuk İslamo-fobia ve tahsil aşamaları / Gümrük ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Bakanlığı na Türk düşmanlığı bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı son hükümlerine bulmaz Yüksek ve Lisans uygun Öğrencisi olarak 649 yürütülmektedir. Selin KILINÇ 324 tarafından Customs 297hazırlanan Law. Resolution 349 Yüksek process Lisans 347 of Tezinden disputes over 54 Gümrük türetilmiģtir. artarak vergisinden devam doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the 220 süreci, eder. diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir process of other taxes. Customs duty disputes Ancak Kimlik idari ve İmaj aşamada çözümlenemeyen solved administratively, legal action can be taken. uyuşmazlıklarda kaybı devam yargı yoluna başvurulabilmektedir eder. 255 Hiç bir kayıp olmaz Toplam Hipotez 2: Cinsiyet AB ye alınamayacağız düşüncesi üzerinde etkili bir faktör değildir. P (0,000) < 0,05 çıktığından H0 hipotezi reddedilemez. Cinsiyet AB ye alınamayacağımız düşüncesi üzerinde etkili bir faktördür. Erkekler kadınlara göre daha karamsar çıkmaktadır. 237

247 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tablo 23: Katılımcıların Madde 33 e İlişkin Görüşleri ile Cinsiyet Değişkeni GÜMRÜK Karşılaştırması VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ (T-Testi) ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Madde Cinsiyet Ortalama SS t p ADMINISTRATIVE SOLUTIONS N TO DISPUTES OVER 33. Avrupa da bizi istemiyorlar. Ne yaparsak CUSTOM Kadın DUTIES 927 4,7,233 yapalım, Türkiye yi AB ye almayacaklar. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Erkek ,38,30 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü SONUÇ VE DEĞERLENDİRME oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi Turkey vatandaş and continuing olmaya with operation itilmektedir. sequence. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Katılımcıların çoğunluğu Erkek, yaş aralığında, Evli ve Almanya da yaşamaktadır. Büyük çoğunluğu hala TC vatandaşı olarak kalmayı tercih etmişlerdir. Yarıdan fazlası yabancı dil konuşabilmektedir. En sık konuşulan yabancı dil Almanca dır. Büyük bir kısmı işçi olarak çalışmakta ve aylık ortalama 500 ila 000 Euro gelir kazanmaktadırlar. Gazete ve TV ler Avrupa birliği hakkında genel görüşlerin alınabilmesi açısından en önemli mecralardır. Katılımcılar Avrupa birliğini daha yakından tanımak istemekte, mümkünse eğitim almak istemektedir. Yarıdan fazlası Türkiye AB ye üye olursa ana vatana geri dönüş yapacaklardır. AB daha çok ekonomik ve siyasi bir proje olarak tanımlanmaktadır. Genç gruplar ülkeye daha rahat uyum sağlarken daha yaşlı gruplar uyum konusunda problemler yaşamaktadırlar. Özellikle 36 yaş üzerinin ortalama uyum seviyelerinin daha düşük olduğu görülmektedir. -8,555 0,000 Genç katılımcıların AB ye destek ortalamaları 36 yaş üzerine göre daha yüksek çıkmaktadır. Genç katılımcılar AB nin sosyo kültürel anlamda fayda sağlayacağına inanmaktadırlar. Batı Avrupa ülkelerinde (Fransa, Almanya, Belçika) ayrımcı uygulamalar Doğu Avrupa ülkelerine (Bulgaristan, Romanya, Avusturya) göre daha yüksek ortalamalara sahiptir. Türk azınlıkların özgürlükleri kısıtlanmakta ikincil Gelirler bütün Avrupa ülkelerinde düşük çıkmaktadır. Gelir seviyeleri asgari geçim düzeyi olan 500 ila 000 Euro arasındadır. Türklerin Avrupa kıtasındaki varlığının Türkiye nin AB ye üye olma sürecinde bir destek olduğu görülmektedir. Özellikle STK ların temsiliyeti Türkiye nin AB ye girmesi konusunda oldukça destek olmaktadır. 36 dan büyük olan yaşlı grupta İşçi olma oranı daha yüksektir. Bu da performans verimlilik ve mali kazanç yönünden ciddi sorunlara neden olmaktadır. 238

248 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Tüm katılımcılar temel hak ve hürriyetten 03, 2009, from yoksun bırakılmışlardır. Ancak GÜMRÜK AB nin VERGĠSĠ siyasi ve UYUġMAZLIKLARININ co.uk/tol/news/world/europe/article bireysel hakları geliştireceği ĠDARĠ inancı AġAMADA yüksektir. ÇÖZÜM ece YOLLARI Erişim: ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Avrupa da yaşayan Türkler inançları nedeniyle BUKOW, W. D., (2008). Mobilliğin yeni tarzları, de dışlanmaya maruz kalmaktadırlar. Özellikle CUSTOM DUTIES Türkiye ve göç: Avrupa Birliği ne katılım Almanya da islamofobia oldukça yaygındır. Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER sürecinde yeni 3 göç hareketleri, Uluslararası 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Konferans, Programı Yüksek İstanbul Lisans Öğrencisi Üniversitesi Siyasal Katılımcılar ne olursa olsun ne 3 Celal yapılırsa Bayar Üniversitesi yapılsın Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Bilgiler Fakültesi, İstanbul Türkiye nin AB ye girmesine imkânsız olarak bakmaktadırlar. Türkiye nin hiçbir zaman bir CAN, T., (2002). 2. Yüzyılda Türk dünyası ve AB ülkesi olamayacağına dair inanç yüksektir. Türk toplulukları KAYNAKLAR türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument Erişim in addition tarihi: to its economic, social and sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun regulated Yayınları, by customs Bursa law numbered Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları have Francis to be resolved Group administratively in the first Avrupa Birliği Genel Sekreterliği. (2004). Avrupa Birliği Genel Sekreterliği 2004, 0-28 AB Üyesi Ülkeler - Türkiye nin AB ye katılımı php?p=3832&l=- 22k, Erişim tarihi: Avrupa Birliği Genel Sekreterliği. (2005). Avrupa Birliği. Türkiye-AB İlişkileri. www. abgs.gov.tr/index.php?p=7525&l=, Erişim tarihi: AYDIN, Ü., ALTAY, A., ÖZKAN, S., AKIN G, S., İZMİRLİ, S.P., DURSUN, B., (202). A research studying the perspectives in university toward european union in terms of demographical variables, IV. International Congress of Educational Research, pp , İstanbul. ISBN: BROWNE, A., (2005). Most want Turkey to stay out of the EU, poll shows. Retrieved January CANBOLAT, İ., (2002). Küreselleşen Dünya ve Türkiye aşkın değerler, kurumlar ve politikalar ağında ilişkiler, Sorunlar, Vipaş CANEFE, N., ve UĞUR, M., (2004). Turkey and the European Union. Accession prospects and issues. In M. Uğur, & N. Canefe (Eds.), Turkey and European ıntegration (pp. -7). London and Newyork: Routledge, Taylor & CASTLES, S., BOOTH, H. and WALLACE, T., (987). Here for good, Western Europe s New Ethnic Minorities, London, Pluto Press ÇELEBİ, N., (2009). Avrupa Birliğine giriş sürecinde Türk ve Alman üniversitelerindeki öğrencilerin Türkiye ye ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Th eory & Practice 9 (2), ss

249 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science DEDMAN, J.M., (996). The origins and development of the european GÜMRÜK union, : VERGĠSĠ A UYUġMAZLIKLARININ cfm?l=&id= k from. home/index. History of European Integration, ĠDARĠ AġAMADA Routledge ÇÖZÜM YOLLARI KAYA, İ., (2008). Avrupalı Türkler: Misafir işçilikten Avrupa vatandaşlığına, Doğu Coğrafya Publishment, First ADMINISTRATIVE Press, London SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES DEMİR, Ö., (2005). Türkiye de bireylerin Avrupa Dergisi, Cilt 3, Sayı 9 Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Birliğine bakışı, T.C. Başbakanlık Devlet 3 KAYA, İ., KILIÇ, T., ve YILDIRIM, A., (2008). İstatistik Enstitüsü, Ankara 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, Dicle DıĢ Ticaret üniversite Bölümü öğrencilerinin Türkiye nin Avrupa Birliği üyeliğine ilişkin görüş ve EFEGİL, E., ve EROĞLU, M. S., (2007). Türkiye AB ilişkileri. Ankara: Orion beklentileri. Electronic Journal of Social Yayınları sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity Science, 7823, and value It is are a kind of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to ERDOĞAN, İ., ve KORKMAZ, A., (2005). Öteki kuram: Kitle iletişim kuram ve araştırmalarının tarihsel ve eleştirel bir değerlendirmesi, Erk Yayınları, 2.Baskı, Ankara ERDOĞAN, M. M., (2009). Türkiye-AB ilişkilerinin değişen temel dinamiği: Avrupalı Türk göçmenler ve Kazanılmış Avrupalılığa ss Yurtdışındaki Türkler: 50. Yılında Göç ve Uyum. (ed. M. Murat Erdoğan). Ankara: Orion Kitabevi FAİST, T., (2003). Uluslararası göç ve ulusaşırı toplumsal alanlar, Çev. Azat Zana Gündoğan ve Can Nacar, İstanbul, Bağlam Yayınları GERVEN, V. W., (2005). The european union A polity of states and peoples, Stanford University Press, USA KİRİŞÇİ, K., (2003). Turkey: A transformation from emigration to immigration. Migration Information Center 2003 [cited November ]. Available from migrationinformation.org/profiles/display. cfm?id=76. Erişim: KOCABIYIK, H., (2006). Avrupa birliği süreci ve batı Avrupa Türklerinin Türk-AB ilişkilerine etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi, Ankara, s. 7 KURTOĞLU, S., (200). Avrupa da yaşayan Türklerin Avrupa birliği ne ilişkin kamu gündemi oluşması sürecinde Avrupa birliği ne yönelik tutumlarının kalitatif bir değerlemesi: Avusturya örneği, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi, İstanbul, s. International Crisis Group. (2007). Turkey and Europe: Th e way ahead. (Europe report No: 84. Retrieved January 03, 2009, MANÇO, U., (2007). Turks in Europe: From A garbled image to the complexity of migrant social reality 2007 [cited 23 November 2007]. 240

250 International Peer-Reviewed ID:25 K:02 Journal Jel Kodu: of Humanities M0-Y0and Academic Science Available from ŞENER, S., ve AKDEMİR, A., (2006). Contributions of full membership of Turkey in the umanco/umanco5.htmgümrük VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM context YOLLARI of transformations in EU development ÖZEY, R., (2006). Dünya ve Türkiye ölçeğinde ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO process. DISPUTES Karvina. OVER 4th International Symposium, International Business Administration siyasi coğrafya (4. baskı). İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 2, Hatice TÜSİAD. YURTSEVER (2006). 3 Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri Programı bağlamında Yüksek Lisans uluslararası Öğrencisi göç tartışmaları, ÖZPOLAT, V., (202). Küreselleşme sürecinde 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk yurt dışındaki Türklerin önemi, 3 Celal Bayar Dumlupınar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü İstanbul: Yayın No: TÜSİAD-T/2/427 Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 34, s.25 ÜLGER, İ. K., (2003). Avrupa Birliğinin ABC si (Yenilenmiş 2. baskı). Ankara: Sinemis PAZARCI, H., (99). Avrupa Topluluklarının Uluslararası ilişkileri, Ankara, A.V. Basımevi, s. 4 YAĞBASAN, M., (2008). Avrupa daki Türklerin AB hakkındaki görüşleri (Almanya özelinde ŞAHİN, S., (2008). Avrupa birliğinde demografik Dönüşümler ve Türk nüfusun geleceği, bir alan araştırması), Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt: 7, No:2, ss.97-8 Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, yıl: 2, sayı: 2, s.88 türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument Yayınları in addition to its economic, social and Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak İNTERNET created beginning KAYNAKLARI with commodities subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Disputes ŞEN, F., (2009). Avrupa Birliği Türkiye ilişkileri çerçevesinde Türk göçmenler ss Yurtdışındaki Türkler: 50. Yılında Göç ve Uyum. (ed. M. Murat Erdoğan). Ankara: Orion Kitabevi Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Erişim tarihi:

251 NATO BARIŞI DESTEKLEME HAREKÂTI, ISAF İÇİN LOJİSTİK SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKTE BİR MODEL ÖNERİSİ: TAMSAYILI DOĞRUSAL PROGRAMLAMA UYGULAMASI () NATO PEACE SUPPORT OPERATION, A LOGISTICS SUSTAINABILITY MODEL PROPOSAL FOR ISAF: INTEGER LINEAR PROGRAMMING APLICATION Ahmet ERGÜLEN 2, Tolga ÖZ 3 2 Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi, İşletme Böl., Sayısal Yöntemler A.B.D. 3 Ulaştırma Alay Komutanlığı, Aziziye/ERZURUM Özet: NATO nun icra ettiği Barışı Destekleme Harekâtlarında, Lojistik Sürdürülebilirlik konusu, harekâtın bekası için başlı başına bir problem sahası olma özelliğini hâlâ sürdürmektedir. Askeri harekâtların en büyük tahditlerini lojistik imkanlar belirler. Lojistiğin en önemli fonksiyon sahalarından birisi de akaryakıt ikmalidir. Nev i ne olursa olsun her türlü askeri harekâtta akaryakıt ikmali çok önemli bir kuvvet çarpanıdır. Çalışmanın amacı; NATO liderliğinde Afganistan da yürütülen Barışı Destekleme Harekâtında, akaryakıt ikmalinin operasyon bölgesinde güvenli ve maliyetetkin dağıtımının optimizasyonu olarak belirlenmiştir. Akaryakıt dağıtımının iyileştirilmesi ile ilgili karar probleminin çözümünde; NATO nun belirlediği 3PL firmasının dağıtım sistemindeki rota planı ile toplam dağıtım maliyeti tespit edilmiştir. Aynı değerler esas alınarak Tamsayılı Doğrusal Programlama Modeli (TDP) kurulmuş ve model Lindo 6. programında çözülerek elde edilen sonuçta maliyetin; 3PL firması ile yapılan dağıtım maliyetine göre % 7,232 oranında daha maliyet etkin olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: NATO (Kuzey Atlantik Paktı Örgütü), ISAF (Afganistan da Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti), Lojistik, Lojistik Ağ Tasarımı, Tamsayılı Doğrusal Programlama, LINDO 6.. Abstract: In the NATO-led conducted Peace Support Operations, Logistics Sustainability is still a problematic area for the outlast of the operation. Any kind of military operation is limited by the logistics capabilities. One of the most important functions of logistics is fuel supply. Whatever the type of military operation is, fuel supply is a force multiplier. The aim of the paper is; the optimization of safe and cost-effective fuel distribution in the Nato-led Peace Support Operation conducted in Afghanistan. In the solving process of this decision making optimization problem; first, the route and the total distribution cost within this route for the 3PL company was calculated. Then, same cost calculations was done with the suggested Integer Lineer Programming using Lindo 6. version and was found out that the model foresees % 7,232 more economic results. Key Words: NATO (North Atlantic Treaty Organization), ISAF (International Security Assistance Force), Logistics, Logistics Network Design, Integer Lineer Programming, LINDO 6.. () Bu çalışma da, N.Ü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bilim Dalı, Doktora Programında (Öğrenci: Tolga ÖZ, Danışman: Doç. Dr. Ahmet ERGÜLEN) 203 de kabul edilmiş ve yayımlanmamış olan Tez den üretilmiştir. 242

252 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science. GİRİŞ kullanılabilecek en önemli araçtır. Lojistik faaliyetler üzerinde yapılacak iyileştirmelerle rakiplerin GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Günümüz iş dünyasında yaşanan yoğun rekabet; ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM bir adım YOLLARI önünde olmak mümkün olabilmektedir. kısa, orta ve uzun vadeli kararlar almak zorunda ADMINISTRATIVE SOLUTIONS Böyle TO bir DISPUTES rekabet OVER ortamında pazar payının ve olan tüm işletmelerin karar süreçlerini etkilediği kârın arttırılabilmesinin ve muhafazasının en gibi; üçüncü taraf lojistik (3PL) işletmelerinin CUSTOM DUTIES önemli ayağı, düşük maliyetle girdi temini ve de karar süreçleri üzerinde belirleyici Selin rol KILINÇ oynamaktadır. Lojistik 2 Ağ Celal Tasarımları Bayar Üniversitesi konusu; Sosyal Bilimler işletme Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, piyasaya DıĢ Ticaret sunulmasını Bölümü sağlayan lojistik faaliyet- 2, Hatice YURTSEVER 3 malların rekabet edilebilir fiyatlarla, zamanında ekonomisi üzerinde sahip olduğu etkiler sebebiyle, lerdir (Karahan, 2003). sezgisellikten uzak Özet: ve Gümrük daha vergisi, çok bilimsel gümrüğe temellere tabi olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising dayalı olarak verilmesi miktarı veya gereken değeri orta üzerinden ve uzun alınan, vadeli ekonomik, Askeri subject to harekatların customs which en is büyük based on tahditlerini those lojistik karar süreçleri niteliğindedirler. dış ticaret ve ekonomi Bu politikası sebepten aracı olan ötürü bir vergi imkanlar tariff that is belirler. a foreign trade Lojistiğin and economic en policy önemli fonksiyon Lojistik Ağ Tasarımları dolaylı bir vergi konusunun; türü olan gümrük yöneticilerin vergisi, gelir ve sahalarından fiscal functions. Since olan they ikmal; are not yiyecek collected on maddelerinden olumlu kararlar vergi alarak türü optimal olmadığından, sonuçlara dış ticarete ulaşabilmelerine katkı olmak sağlayacağı üzere alınmaktadır. aşikârdır. Gümrük vergileri, Vergi gerektiren to foreign trade çeşitlilik arrive at the custom. göstermektedir. According to Bunların konu olan mühimmata an indirect tariff kadar on expenditures, her biri custom ayrı duties birer uzmanlık kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, en duties önemlilerinden are excluded from birisi this law. de Therefore, akaryakıt ikmalidir. Verilen kararların; doğru ve optimum kararlar Nev i ne olursa olsun her türlü askeri harekâtta olması, işletmeyi rekabetçi piyasada ayakta akaryakıt ikmali çok önemli bir kuvvet çarpanıdır. tutabilecek en büyük Bölgesine faktördür. girişinden başlayıp, Yapılan eşyaya literatür uygulanacak created beginning with commodities subject to taramasında da oluşturulmuştur. tespit edildiği Diğer gibi, tüm vergilerde işletmelerin olduğu gibi NATO Turkey and liderliğinde continuing with Afganistan da operation sequence. yürütülen Barışı karar alma süreçlerinde tahakkuk ve etkin tahsil aşamaları bir yeri Gümrük olan ve kantitatif yöntemlerin, Gümrükler Bu çalıģma, Ticaret Destekleme assessment, accrual Harekâtında and collecting akaryakıt are regulated ikmalinin sürekliliği yapılan Genel Celal Müdürlüğü bir Bayar çok Üniversitesi tarafından, çalışmada Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs operasyonun Maliye and Economy Anabilim sürdürülebilirliği Ministry Dalı Mali according Hukuk to ve güvenliği dağıtım problemleriyle Gümrük türetilmiģtir. vergisinden ilgili olarak doğan uyuşmazlıkların kullanıldığı çözüm ile customs direk duties olarak has ilişkilidir. a different form Çünkü from the harekât alanında tespit edilmiştir. yapıya İşletmeler sahiptir. Gümrük açısından vergisi Dağıtım uyuşmazlıkları görev have to yapan be resolved tüm administratively personelin yaşam the first güvenliğinin Sistemleri, maliyetlerde Ancak idari önemli aşamada bir yere çözümlenemeyen sahiptir sağlanmasından, solved administratively, günlük legal action sosyal can be taken. yaşamın sağlanmasına Key kadar words: tüm Custom, faaliyetler Custom Duties, için Custom asıl enerji kaynağı ve dağıtım içerisinde en iyi planlama gereksinimi gösteren konulardandır. Dağıtım Yönetimi etkin olan elektriğin tek üretim kaynağı da akaryakıt olarak planlanmadığı takdirde, lojistik maliyetlerini desteğinin sürekliliği ile sağlanmaktadır. Bu şartlarda Afganistan da akaryakıt ikmalinin sürekliliği, önemli oranda artırmaktadır. hem görevi icra eden NATO/Barış İçin Ortaklık Artık işletmelerin; ürün, hizmet ya da bilgi dağıtımının maliyetleri yaklaşık değerler arz etmek- (Partnership for Peace/PfP) ülkelerinin askeri ve sivil personelinin, hem de operasyonun etkinliği tedir. Dağıtım maliyetlerinin yaklaşık olduğu bir ve sürekliliği için çok elzemdir. ortamda da rekabet edilebilir olmak için lojistik; 243

253 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Afganistan harekât alanında görev yapan lojistik dağıtım sistemine karar vermelerinde yardımcı planlayıcı ve yöneticiler için GÜMRÜK akaryakıt VERGĠSĠ ikmalinin UYUġMAZLIKLARININ olacak matematiksel modeller Tamsayılı Doğrusal operasyon bölgesinde güvenli ĠDARĠ ve maliyet-etkin AġAMADA ÇÖZÜM Programlama YOLLARI Modeliyle optimize edilerek öne dağıtımının sağlanması ADMINISTRATIVE lojistiğin doğruları SOLUTIONS çerçevesinde değerlendirildiğinde hayati bir öncelik CUSTOM DUTIES Son yıllarda lojistik firmaları arasında özellikle sürülmüştür. TO DISPUTES OVER kazanmaktadır. Bu araştırmayı bu alanda yapılan diğer çalışmaların genelinden ayıran temel 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Selin KILINÇ 2, Hatice Dağıtım YURTSEVER Yönetiminde; 3 optimizasyon kavramı gittikçe Hukuk Programı önem Yüksek kazanmaya Lisans Öğrencisi başlamış ve müşterilerine nakliye hizmeti sunan 3PL firmaları faktör; NATO Barışı Destekleme 3 Celal Bayar Harekâtında Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü lojistik maliyetlerin çok yüksek olması gerçeğinden hareketle, NATO nun gerçekleştirdiği da özellikle dağıtım ağı optimizasyonu konusu üzerine eğilmişlerdir. Yapılan çalışmada dağıtım operasyonların desteklenebilirliği için lojistiğin ağı optimizasyonunun temelinde, farklı kapasitelere sahip araçlar için rota planı tespit edilerek, fonksiyon alanlarından birisi olan akaryakıt dağıtımı optimizasyonunun harekât alanında daha ihtiyaçlara yönelik ürünün dağıtımının optimize önce çalışılmamış olmasıdır. olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi edilmesi to foreign trade yatmaktadır. arrive the custom. According to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Bu araştırmada; günümüzün en önemli harekât alanı olarak bilinen Afganistan da tüm operasyonel ve lojistik faaliyetleri icra eden Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti (UGYK/ISAF) nin bu faaliyetlerini sürdürülebilmesi için en temel ikmal maddesi ihtiyacı olan akaryakıt belirlenmiştir. Halihazırda Afganistan harekât alanınında akaryakıt; operasyon üs bölgelerinin bulunduğu şehirlere, NATO nun dış kaynak (3rd Party Logistics/3PL) olarak temin ettiği yerel firma tarafından dağıtılmaktadır. Dağıtım maliyetinin hesaplanmasında; akaryakıta ait dağıtım miktarları ve maliyetlerinin aylara göre başta bölgesel ve global politik dinamikler olmak üzere, mevsim şartlarının da etkilediği koşullar çerçevesinde değişimini gösteren tablolar kullanılmıştır. Böylece; harekât alanınında görev yapan lojistik yöneticilerin dağıtım maliyetini minimize ederek, en iyi 3PL firmalarında, Araç Rotalama Optimizasyonu konusu, Araç Rotalama Problemi (ARP) ne birçok kısıtın eklenmesini zorunlu kılar. Farklı kapasitelere sahip, farklı maliyetlerdeki, farklı tedarik yolları kullanılarak tedarik edilen, kapasite ve zaman kısıtları olan araçların kısıt olarak eklendiği ARPler lojistik firmalarının operasyonunu daha iyi simüle edebilecek niteliktedir. Bu karmaşık ve benzeri problemleri ele alan literatür incelendiğinde; farklı metadolojilerin kullanıldığı çalışmalardan bazıları aşağıda belirtilmiştir: Çağlar (2009) çalışmasında; 3 üncü Parti lojistik hizmeti veren firmaların müşteri siparişlerini araçlara atarken ve bu araçları rotalarken doğru kombinasyonlar oluşturarak lojistik maliyetlerini önemli ölçüde azaltmak için optimizasyon problemini iki aşamalı olarak çözmüştür. 244

254 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Jozefowiezvd. (2009), çalışmalarında; rota uzunluklarının dengeli dağılmasını sağlayarak, Genetik Algoritma yaklaşımıyla ARP ne çözüm aramışlardır. Lin vd. (2009) çalışmalarında; kapasite kısıtlı ARP ni çözmek için Benzetim Tavlaması ve Tabu Dondo ve Cerda (2009) çalışmalarında; lojistik Arama Algoritması tekniklerinin avantajlarını sektörü için uygun olan farklı GÜMRÜK araç tipleri VERGĠSĠ ve çok UYUġMAZLIKLARININ kombine etmişlerdir. sayıda depo içeren zaman kısıtlı ĠDARĠ ARP ler AġAMADA için ÇÖZÜM YOLLARI Krajewska ve Kopfer(2008) çalışmalarında; müşteri Hibrit Yerel Arama Tabanlı ADMINISTRATIVE bir metot kullanarak SOLUTIONS TO DISPUTES OVER taleplerini karşılamak üzere kendi araçlarını ve çözüm aramışlardır. CUSTOM DUTIES tedarikçilerden sağladığı araçları kullanarak taşıma Liu vd.(2009) çalışmalarında; farklı kapasitelere Selin KILINÇ 2, Hatice hizmeti YURTSEVER veren firmalar 3 için ARP nin çözümünü ve farklı maliyetlere 2 Celal sahip Bayar araçların Üniversitesi sınırsız Sosyal Bilimler olarak Ens. Mali Tabu Hukuk Arama Programı Algoritmasıyla Yüksek Lisans Öğrencisi yapmışlardır. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü kullanıldığı problemde kullanılan araç sayısını Li vd.(2009) çalışmalarında; araç bozulmaları minimize ederek, Özet: Rota Gümrük Optimizasyonunu vergisi, gümrüğe tabi Genetik olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın gibi from problemler the movement of nedeniyle commercial commodities rotalaması yapılmış Algoritma yaklaşımı miktarı veya kullanarak değeri üzerinden sağlamışlardır. alınan, ekonomik, subject to customs which is based on those sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir olan commodities quantity dağıtımın yeniden and value. It rotalanmasını is are a kind of Lagrange Lau vd.(2009) türüdür. çalışmalarında; Aynı zamanda harcamalar Tedarik üzerinden Zinciri alınan Relaxation instrument in addition metodu its kullanarak economic, social ve and kısıtları esneterek regular ele basis almış, like income bazı tax araçları and corporate tekrar tax, as rotalamışlardır. Yönetimi ve Lojistik kurumlar vergisi sektöründe gibi belirli araçların aralıklarla alınan opti-bimum rotalarının eşyanın bulunmasında gümrüğe geldiği Bulanık anda bir defaya Genetik mahsus are collected only once when commodities subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi Fuellerer to foreign trade vd.(2009) arrive at the çalışmalarında; custom. According to 2 boyutlu Araç Algoritma kullanarak Usul Kanunu çaprazlama (VUK) nun ikinci ve maddesine mutasyon göre bu the second item of tax procedural law, custom kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Yükleme duties are Problemi excluded from ile this ARP nin law. Therefore, kombinasyonuna oranını çözüm gümrük sırasında vergilerinin yeniden usul ve uygulama ayarlayarak esasları 4458 procedures and practises of custom duties are sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun Karınca regulated Kolonisi by customs Algoritmasıyla law numbered çözüm aramışlardır. algoritmaya dinamik ile dış ticarete bir yapı konu olan kazandırmışlardır. eşyanın Türkiye Gümrük Through this law, a systematization has been işlemlerin sırasına göre bir sistematik Flisberg international vd. trade (2009) entering çalışmalarında; customs territories of kamyonların Tan vd.(2006) çalışmalarında; oluşturulmuştur. Diğer rota tüm vergilerde uzunluğu olduğu ve gibi Turkey and continuing with operation sequence. gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, günlük Like all olarak other taxes, kaynak compalsive noktasıdan levels such as talep noktasına kullanılan araç sayısını tahakkuk ve minimize tahsil aşamaları ederek, Gümrük kamyon ve Ticaret assessment, accrual and collecting are regulated Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan olan by General akış Directorate istikametini of Customs belirlemek as a part of amacıyla bir ve römork araç Gümrükler Bu rotalama çalıģma, Genel Celal problemini Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Evrimsel Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Selin KILINÇ tarafından Lineer Customs hazırlanan Programlama Law. Resolution Yüksek process Lisans Modeli of Tezinden oluşturmuşlar, sonrasında ise Tabu Arama Algoritması kullanarak disputes over Algortima yöntemi Gümrük türetilmiģtir. ile çözmüşlerdir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the Brandao (2009) çalışmasında; yapıya sahiptir. Gümrük farklı araç vergisi tiplerinden uyuşmazlıkları probleme have to be resolved çözüm administratively aramışlardır. in the first farklı sayılarda bulunan Ancak idari bir filonun aşamada rotalanmasını çözümlenemeyen solved administratively, legal action can be taken. Lina vd.(2009) çalışmalarında; kamyon ve römork ele almış, problemi Tabu Arama Algoritması Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, probleminde Disputes bazı müşterilere sadece kamyonla, kullanarak çözmüş Gümrük ve Uyuşmazlıkları yüksek kalitede çözümleri bazılarına ise kamyon ve römork ikilisiyle hizmet uygun bir işlem zamanında elde etmiştir. verildiğini, farklı müşteri isteklerine göre belirlenen bu özelliği dikkate alarak, Benzetim Tavlaması metodu ile problemi çözmeye çalışmışlardır. Prins (2008) çalışmasında; yerel arama yöntemleriyle hibritleştirilmiş genetik algortimalarla (Memetik Algoritma) farklı araç tiplerini, kapasitelerini 245

255 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science daha çok son yıllarda başarıyla uyguladığı tespit 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü edilmiştir(li, Golden ve Wasil, 2007). Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Zachariadis ve Kiranoudis (200) çalışmalarında; AUARP yi çözmek için bir Meta Sezgisel Çözüm Metodu önermişler, geniş çözüm komşuluklarını analiz etmek için yenilikçi bir yerel arama prosedürü geliştirerek rotaları ve maliyetleri minimize etmeyi amaçlamıştır. Erbao ve Mingyong (200) çalışmalarında; belirsiz talepli AUARP yi ele alarak, belirsiz güvenilirlik teori tabanlı, belirsiz değişken kısıtlı program modeli oluşturmuşlerdır. Problemi çözmek için İstatistiksel Simülasyon ve Geliştirilmiş Farklılık Değerlendirme Algoritması entegre etmişler, Hibrit Zeka Algoritması kullanarak rota uzunluğunun minimizasyonuna odaklanmışlardır. Repoussis vd.(200)çalışmalarında; AUARP yi çözmek için hibrit bir strateji geliştirmişler ve problemi aşamalar halinde Yerel Arama ve Tabu Arama Metotlarından faydalanarak çözmeye çalışmışlardır. Fleszar vd. (2009) çalışmalarında; AUARP çözümü için geliştirdikleri, Değişken Komşuluk Arama Sezgisel Algoritmasını tanıtmışlardır. ve maliyetlerini ele alarak kullanılan filolar için Chiang vd.(2009) gazete üretimi ve dağıtımının ARP nin çözümünü araştırmıştır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ bütünleşik lojistiği üzerine çalışmışlar ve bu problem için YOLLARI Simülasyon ve Meta Sezgisel metotlardan ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM ARP çalışmalarına ek olarak Açık Uçlu Araç ADMINISTRATIVE SOLUTIONS faydalanmışlardır. TO DISPUTES OVER Rotalama Problemleri (AUARP) konusu incelendiğinde; gerçek hayatta ve günümüzde CUSTOM oldukça DUTIES Hu vd.(2009) gıda dağıtım karar işini, toptancılar yaygın karşılaşılmasına rağmen ilgili çalışmaların Selin KILINÇ 2, Hatice açısından YURTSEVER Bejing de 3 özel bir firmanın dağıtım ihtiyaçlarının karşılanması konusuyla çalışmışlardır. İki aşamalı çözüm prosedürü kullanarak, Sezgisel Metotlar ve Doğrusal Programlamayı birleştirmişler ve maliyeti minimize ederek, değişen ihtiyaçlara göre rota alternatifleri türetmeyi amaçlamışlardır. Tüfekçier (2008) çalışmasında; iki amaçlı ARP için ürünlerin dağıtımını kiraladığı araçlar ile gerçekleştiren bir işletmenin araç rotalarının, en az sayıda araç kullanılarak ve toplam kat edilen mesafeyi de en küçükleyerek belirlemeyi hedefleyen problemi Genetik Algoritma ile çözümlemiştir. Russell vd. (2008) çalışmalarında; gazete üretim ve basımhaneden ana dağıtım noktalarına dağıtım işini koordine ve senkronize etmek için etkin bir Metasezgisel Çözüm Metodolojisini tanıtmışlardır. Bektaş ve Elmastaş (2007) araştırmalarında; Okul Araç Rotalama Problemini konu alarak Doğrusal Programlama Modeli ile çözmüşler, oluşturdukları matematiksel modelle, Kapasite ve Rota Uzunluğu Kısıtlı AUARP yi çalışmışlardır. Özkan(2006) çalışmasında; Türkiye nin önde gelen bir lojistik firmasının Dağıtım Problemi ve Araç Rotalama Yazılımlarını derinlemesine incelemiş, dağıtım faaliyetlerini gerçekleştirebil- 246

256 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science mek ve sistemi optimize etmek için doğrusal bir tüketiciye sunulmasında dağıtım kanallarının ve model kullanmıştır. GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ dağıtımın rolü büyüktür. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Fu vd. (2005) yaptıkları çalışmalarında; AUARP yi Şirketlerin tüketiciye satılan ürün, hizmet ya da ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER çözmek için geliştirdikleri yeni Tabu Arama bilgiyi nasıl ulaştırdığı ve sunduğu, şirketlerin CUSTOM DUTIES Sezgisel Metodunu tanıtarak; araç kapasitesi ve satışlarını büyük ölçüde etkilediğinden TZY içinde Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER rota uzunluğu kısıtlarını kullanmışlardır. satış dağıtım fonksiyonunun 3 tüm tedarik zinciri 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Tarantilis vd. (2004) yaptıkları çalışmalarında; eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın oluşturmuştur. from the movement of commercial commodities kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Modelini duties are excluded kullanmışlardır. from this law. Therefore, Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to bir Araç Rotalama Karar Destek Sistemini tanıtmışlar ve bu karar destek sisteminde AUARP yi çözmek için adını Boneroute Metasezgisel Metodu verdikleri bir algoritma önermişlerdir. Gelişen dünya piyasaları, artan müşteri ihtiyaçlarına cevap verebilmek için sürekli bir rekabet içindedirler ve içinde bulunduğumuz 2. yüzyılda geliştirilen en önemli iş stratejilerinden biri olan Tedarik Zinciri Yönetiminin (TZY) önemi artık çoğu şirket tarafından kabul edilmiş ve rekabette bir adım önde olmak için sıkı sıkıya uygulanmaktadır. Üretimin temel amacı olan satış ve bunu destekleyen dağıtım fonksiyonu, TZY nin en önemli alanlarındandır. Günümüzde üretimin, çok küçük bir kısmı üretim yerinde tüketilmekte ve çok küçük bir kısmı da direkt olarak üreticiden satın alınmaktadır. Asıl büyük kısmı ise; çok çeşitli tiplerdeki pazarlama aracıları tarafından tüketicilere ulaştırılmaktadır. İhtiyaç olunan ürün, hizmet ya da bilgi; ancak tüketicinin istediği yerde ve zamanda ona sunulabildiği takdirde, üretim bir anlam ifade ermektedir. İşte üretilen ürün, hizmet ya da bilginin istenilen yerde ve zamanda performansı üzerinde olan etkisini inceleyen çalışmalar da literatür araştırmasının bir bölümünü Ergülen ve Kazan (20)çalışmalarında; dağıtım planlamasının optimizasyonunu ele almış, dağıtım aşamalarında verilmesi gereken karar üzerinde durmuşlar ve Tamsayılı Doğrusal Programlama Che vd.(2007), oransal kavramları içeren etkileşim odaklı çok amaçlı modelin Lojistik Yönetimi sistemi için tasarlanması üzerine yaptıkları çalışmalarında; firmaların daha rekabetçi olabilmesi amacıyla sayısal ve sayısal olamayan değişkenleri içeren dağıtım problemleri için oransal kavramlı bir AHP modelini oluşturmuşlardır. Nishi vd. (2007) çalışmasında; bir aliminyum haddeleme hattı için üretim planlama ve dağıtım süreçlerinin bütünleşik bir şekilde optimizasyonunu sağlayacak bir karar verme sistemi önermişlerdir. Kazan ve Ergülen(2006) çalışmalarında; dağıtım planlamasının optimizasyonunu Bulanık Tamsayılı Doğrusal Programlama Modelini kullanarak gerçekleştirmişlerdir. 247

257 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Chen ve Chang (2006) yaptıkları çalışmada; birim performansının ölçülebileceği bir Bulanık Karar hammadde maliyetlerinin, GÜMRÜK birim taşıma VERGĠSĠ mali-uyuġmazliklariniyetlerinin ve talep miktarlarının ĠDARĠ bulanık AġAMADA olduğu ÇÖZÜM YOLLARI Verme Modeli ortaya koyulmuşlardır. Rejowski ve Pinto(2003); bir petrol rafinerisi ile durumda, bulanık minimum ADMINISTRATIVE toplam maliyetin SOLUTIONS TO DISPUTES OVER bu rafineriyi çok sayıda depoya ve yerel tüketim üyelik fonksiyonunu bulmak için bir yaklaşım CUSTOM DUTIES noktalarına bağlayan birçok-ürünlü petrol boru geliştirmişlerdir. Selin KILINÇ 2, Hatice hattından YURTSEVER oluşan 3 çalışmalarında; Karışık Tamsayılı Xie vd.(2006) çalışmalarında; 2 Celal Bayar Üniversitesi tedarik Sosyal Bilimler zincirle- Ens. Mali Doğrusal Hukuk Programı Programlama Yüksek Lisans Modelleri Öğrencisi kullanmışlardır. rinde stok yönetimi ve kontrolü için Hiyerarşik 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi kullanılarak Turkey and continuing çözüme with ulaşmıştır. operation sequence. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to İki-Seviyeli bir yaklaşım sunmuşlar ve çalışmada, talebin belirsiz olduğu ve bulanık kümelerle modellendiğini belirtilmiştir. Sheu vd.(2005) çalışmalarında; Yeşil TZY yönetimi için Entegre Lojistik Operasyonel Modelini kullanmış, yeşil TZY ne entegre lojistik operasyonlar için Çok Amaçlı Lineer Programlama Modeli oluşturarak TZY performansında bir artış meydana geldiğini göstermişlerdir. Wang ve Liang (2005) tarafından yapılan çalışmada; bulanık bir ortamda bütünleşik üretim planlama probleminin çözümü için yeni bir etkileşimli Çok Amaçlı Doğrusal Programlama Modeli önerilmiştir. Wang ve Liang (2004) çalışmalarında; nihai ürünlerin depolardan perakendecilere dağıtımını içeren bir sistemi inceleyerek, bir tam zamanında dağıtım ihtiyaçları planlaması sistemi önermişler ve problemi matematiksel indirgemeler kullanılarak bir Doğrusal Programlama problemine dönüştürerek çözmüşlerdir. Wang ve Shu (2003) çalışmalarında; Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY) stratejilerinin belirlenebileceği ve Wang vd. (200) çalışmalarında; Lojistik Yönetimi stratejileri için ürün karakterlerinin belirlenmesinde Lojistik Yönetimi Referans Modeli kullanmış, bu modelin oluşturulması için uygun tedarikçi ve talep miktarlarının belirlenmesinde AHP ve Amaç Programlama tekniklerinden yararlanmışlardır. Shih (999) çalışmasında; Tayvan da çimento taşımasının planlamasına ilişkin bir problemi ele almış, Bulanık Doğrusal Programlama yöntemleri Özdamar ve Yazgaç (999) çalışmalarında; bir merkezi üretim tesisi ile farklı bölgelerde bulunan depolama merkezlerini kapsayan bir sistem için bir Üretim-Dağıtım Modeli geliştirerek stok maliyetleri ve taşıma maliyetlerini de kapsayan toplam sistem maliyetini minimize etmeyi hedeflemişlerdir. Chanas ve Kuchta (998) çalışmalarında; taşıma problemindeki arz ve talep değerlerini Tamsayılı Bulanık Model olarak ele aldıkları bir algoritma önermişlerdir. Verma vd.(997) çok amaçlı taşıma probleminin çözümünde; Doğrusal Olmayan (hiperbolik ve üssel) üyelik fonksiyonları kullanmışlardır. 248

258 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Vidal ve Goetschalckx (997) çalışmalarında; Optimizasyonda modelleme ve çözümleme iki önemli stratejik seviyedeki karar problemleri GÜMRÜK için VERGĠSĠ gelişti-uyuġmazliklarinirilen üretim-dağıtım modellerini ĠDARĠ gözden AġAMADA geçirerek ÇÖZÜM gerçek YOLLARI yaşamda karşılaşılan problemin matema- bileşen olarak nitelendirilmektedir. Modelleme; özellikle Karışık Tamsayılı ADMINISTRATIVE Doğrusal Programlama SOLUTIONS tiksel TO olarak DISPUTES ifade edilmesi, OVER çözümleme ise; bu Modelleri üzerinde yoğunlaşmışlardır. CUSTOM DUTIES modeli sağlayan en iyi çözümün elde edilmesini 2. MATERYAL VE YÖNTEM Selin KILINÇ 2, Hatice kapsamaktadır. YURTSEVER 3 Optimizasyon teknolojisi, karar 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali verme Hukuk süreçlerini Programı Yüksek hızlandırmakta Lisans Öğrencisi ve karar kalitesini 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü NATO nun Afganistan daki Barışı Destekleme arttırmakta kullanılarak gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin etkin, doğru ve gerçek zamanlı Harekatının lojistik sürdürülebilirlik konusu kapsamındaki akaryakıt dağıtımının iyileştirilmesi ile çözümünde yararlanılmaktadır. Optimizasyon, ilgili karar probleminde; ISAF ın akaryakıt dağıtımı yapılan operasyon üs bölgelerinin akaryakıt müşteri, işveren ve çalışanların tercih ve kısıtla- ekonomik açılardan getirdiği kazançların yanında dağıtım değerleri ve taşımadaki lt birim fiyatı rının karar sürecinde yer almasında ve sistemde tabloları kullanılarak NATO nun dağıtım maliyeti yer alan kaynakların kalitesinin yükseltilmesinde bulunacaktır. Daha sonra, NATO nun dağıtım de etkin bir şekilde başvurulan bir yöntem olarak maliyetine karşılık, dağıtımı yapılan akaryakıta ait sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir. Bu kanun kullanılmaktadır regulated by customs (Winston, law numbered 2003) Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to tablolar kullanılarak TDP modeliyle akaryakıtın aynı üs bölgelerinin bulunduğu şehirlere yeni dağıtım maliyeti ortaya çıkarılacak ve dağıtım maliyetleri karşılaştırılarak maliyetin minimize edildiği görülecektir. 2.. Dağıtım Probleminin Tamsayılı Doğrusal Programlama Modeli Optimizasyon; bir sistemde varolan kaynakların (işgücü, zaman, kapital, süreçler, hammaddeler, kapasite, ekipman gibi) en verimli şekilde kullanılarak belirli amaçlara (maliyet enazaltılması, kâr ençoklanması, kapasite kullanımının enyükseltilmesi ve verimliliğin ençoklanması gibi) ulaşmayı sağlayan bir teknoloji olarak tanımlanmaktadır (Gass, 2000). Günümüzde nakliyat, enerji üretimi ve dağıtımı, telekomünikasyon, sınai üretim gibi teknik işletmecilik gerektiren büyük sistem alanlarında bulunan birçok firma doğrusal programlamayı çok sık kullanmaktadırlar. Doğrusal programlamanın uygulama alanları incelendiğinde; ulaştırma ve lojistik problemleri, endüstriyel üretim planlaması ve envanter (stok) kontrolü, personel programlaması, beslenme (diyet) problemleri, karışım problemleri, tarımsal planlama, finansal planlama, yatırım planlaması, sağlık sistemleri, askeri planlama, trafik planlaması, atama problemleri, reklam seçimi problemleri, zaman programlaması, iş ve işçi tahsis edilmesi gibi önemli sorunlar olduğu görülmektedir (Hillier ve Lieberman, 2005). 249

259 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Bu dağıtım problemine ait genel TDP modeli GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ t ij : i. tip aracın j şehrine bir sefer yapması gereken aşağıdaki şekilde yazılabilir: k d ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM süresini YOLLARI Zmin = ( cij Nij + ri Fi ) i =,2,...,k(k: ADMINISTRATIVE SOLUTIONS v : Kiralanacak TO DISPUTES i tipi OVER bir aracın (7 gün zarfında) i= j = araç türleri sayısı) j =,2,...,d (d: şehir sayısı) CUSTOM DUTIES çalışma süresi Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 i 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli zarfında) MYO, DıĢ Ticaret çalışma Bölümü süresi Burada; i: araç tipini, j:aracın sefer yapacağı şehiri göstermek üzere, Amaç denkleminde; Kullanılan parametreler: ij sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity ij and value. It is are a kind of dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve ifiscal functions. Since they are not collected on eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus olarak are collected ifade only edilir. once when commodities subject gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 kprocedures and practises of custom duties are ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük p Through inij l this law, q a systematization has been Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak i=created beginning with commodities subject to işlemlerin sırasına göre bir sistematik j=,2,...,d international trade (d: entering şehir customs sayısı) territories of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları p have to be resolved administratively in the first i : i tipi bir aracın tonajı, q i) w Gümrük i i=,2,...,k(k:araç Uyuşmazlıkları c : i. tip aracın j şehrine yapacağı sefer maliyetini, r : i tipi bir aracı 7 günlüğüne ( haftalığına) i kiralamanın maliyeti Karar değişkenleri ise; N : i. tip aracın j şehrine yapacağı sefer sayısı i ij F : Kiralanacak i tipi bir araç sayısı Araç Sefer Sayıları Kısıtı; d j = ( t ij N ij v F türleri sayısı) i j=,2,...,d(d:şehir sayısı) [] [] numaralı kısıt ta; Kullanılan parametreler: i w : İşletmenin elindeki i tipi bir aracın (7 gün Karar değişkenleri ise; N : i. tip aracın j şehrine yapacağı sefer sayısı F : Kiralanacak i tipi bir araç sayısı Dağıtımı Yapılacak Akaryakıtın Yük Kısıtı; i=,2,...,k (k:araç türleri sayısı) l=,2,...,d (d: şehirlere ait yük değerleri) [2] [2] numaralı kısıt ta; Kullanılan parametreler; l : q şehrine gönderilecek yük miktarlarını, Karar değişkenleri ise, N ij : i. tip aracın j şehrine yapacağı sefer sayısı olarak tanımlanır. Pozitiflik Şartı; N 0 ve tamsayı, F 0 ve tamsayı ij i 250

260 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science 2.2. Afganistan da NATO nun ISAF (UGYK). Aylık dağıtılan akaryakıt miktarları Tablolar(a-f), Uygulaması GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ 2. Her ay dağıtılan akaryakıtın Lt. ve Km. taşıma ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI NATO ISAF ın Afganistan operasyon alanında, fiyatını belirten Tablolar 2(a-d), ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER akaryakıt dağıtım maliyetinin hesaplanmasında 3. İcra edilen dağıtımlardaki toplam sefer sayıları öncelikle operasyon üs bölgelerinin bulunduğu CUSTOM DUTIES Tablolar 4(a-f) oluşturulmuştur. şehirlere; Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Tablo-(a-f):Operasyon Üs Bölgelerinin Bulunduğu Şehirlere Aylık Dağıtılan Akaryakıt Miktarları (Ton) türüdür. Aynı zamanda CAMP harcamalar STARS üzerinden alınan instrument in addition to its CAMP economic, EAGLE social and Aylar/ incidolaylı bir 2 nci vergi türü 3 üncü olan gümrük 4 üncü vergisi, gelir ve fiscal inci functions. Since 2 nci they are 3 üncü not collected 4 üncü on Toplam Haftalar 7Güneşyanın 7Gün gümrüğe geldiği 7Günanda bir 7Gün defaya mahsus are collected 7Gün only once 7Gün when commodities 7Gün subject 7Gün Toplam Kasım olmak üzere alınmaktadır Gümrük vergileri, Vergi to foreign trade arrive at the custom According to Aralık Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu the second item of tax procedural law, custom Ocak gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları procedures and practises 4.93 of custom duties are Şubat 67.83sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenmiştir Bu kanun regulated by customs 4.879law numbered Mart ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük Through this law, a systematization has been Nisan Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak created beginning with commodities subject to Mayıs.69 oluşturulmuştur Diğer tüm vergilerde olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence Toplam gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. vergisinden CAMP doğan HOUSE uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different FAIZABAD form from the Aylar/ inci yapıya 2 nci sahiptir. Gümrük 3 üncü vergisi 4 üncü uyuşmazlıkları have inci to be resolved 2 nci administratively 3 üncü in the first 4 üncü öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. Toplam place. However, in the case of disputes not being Toplam Haftalar 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün Kasım uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir Aralık Key words: Custom, Custom Duties, Custom Ocak Gümrük Uyuşmazlıkları Tablo-a Tablo-b Şubat Mart Nisan Mayıs Toplam

261 Tablo-c Aylar/ Haftalar ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science inci 7Gün 2 nci 7Gün GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ KUNDUZ 3 üncü 7Gün ĠDARĠ AġAMADA 4 üncü ÇÖZÜM inci YOLLARI 7Gün Toplam ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES MEZAR I ŞERİF Şubat Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER Mart Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi Nisan Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO,.932 DıĢ Ticaret Bölümü Mayıs Toplam Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising türüdür. Aynı zamanda MAIMANAH harcamalar üzerinden alınan instrument in addition to its economic, KANDAHAR social and Aylar/ inci 2 nci 3 üncü 4 üncü inci 2 nci 3 üncü 4 üncü kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan Toplam bir regular basis like income tax and corporate tax, as Toplam Haftalar 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün Kasım eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus are collected 0.904only once when commodities subject Aralık olmak üzere 6.536alınmaktadır Gümrük vergileri, Vergi to foreign trade arrive at the custom According to Ocak Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu the second item of tax procedural law, custom Şubat gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları procedures and practises of custom duties are Mart 82.24sayılı Gümrük 68.63Kanunu nda düzenlenmiştir Bu kanun regulated by customs law numbered Nisan ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük Through this law, a systematization has been Mayıs Toplam oluşturulmuştur Diğer tüm vergilerde olduğu gibi Turkey and continuing with operation sequence Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı hükümlerine Yüksek TARIN Lisans uygun KOT Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Selin KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans LASHKAR of Tezinden disputes GAH over Gümrük türetilmiģtir. Aylar/ inci 2 nci vergisinden 3 üncü doğan uyuşmazlıkların 4 üncü çözüm customs inci duties has 2 nci a different 3 üncü form from the 4 üncü süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı Toplam bir process of other taxes. Customs duty disputes Toplam Haftalar 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün Kasım Aralık Ancak idari aşamada çözümlenemeyen solved 9.72 administratively, legal action can be taken Ocak uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir Şubat Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Disputes Mart Gümrük Uyuşmazlıkları Gün 2 nci 7Gün 3 üncü 7Gün 4 üncü 7Gün Toplam Kasım Aralık Ocak Tablo-d Tablo-e Nisan Mayıs Toplam

262 Tablo-f ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ FARAH HERAT Aylar/ inci 2 nci ĠDARĠ 3 üncü AġAMADA 4 üncü Toplam ÇÖZÜM YOLLARI inci 2 nci 3 üncü 4 üncü Toplam Haftalar 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün Kasım ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Aralık CUSTOM DUTIES Ocak Şubat Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER Mart Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi Nisan Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Mayıs Toplam Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising Dağıtılan toplam sosyal akaryakıt ve mali fonksiyonlarının miktarı: yanında önemli bir kullandığı commodities quantity ve kontrat and value. yaptığı It is are a yerel kind of firma aracılığı lt olarak hesaplanmıştır. türüdür. Aynı zamanda Dağıtım harcamalar yapan üzerinden araçlar alınan ile instrument yapmaktadır. in addition Dağıtımda, to its economic, social aylık and olarak değişen 20 Tonluktur. kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir sefer regular ücretleri, basis like income her tax bir and ay corporate için tax, Lt. as Fiyatı ve Km. Fiyatı olarak belirlemiştir. NATO akaryakıt dağıtımını, ilgili operasyon üs bölgelerinin bulunduğu Usul Kanunu şehirlere, (VUK) nun dış ikinci kaynak maddesine olarak göre bu the second item of tax procedural law, custom Tablo-2(a-d): Operasyon sayılı Gümrük Kanunu nda Üs Bölgelerinin düzenlenmiştir. Bu Bulunduğu kanun regulated Şehirlere by customs Her law Ay numbered Dağıtılan Akaryakıtın Bölgesine girişinden başlayıp, Lt. eşyaya ve uygulanacak Km. Taşıma created Fiyatları beginning with commodities subject to Tablo-2a CAMP Gümrükler STARS Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal CAMPEAGLE Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali CAMPHOUSE according Hukuk to AYLAR Lt. Fiyatı Kanunu Programı hükümlerine Km. Yüksek Fiyatı Lisans uygun Öğrencisi olarak AYLAR yürütülmektedir. Selin KILINÇ Lt. Fiyatı tarafından Customs Km. hazırlanan Law. Fiyatı Resolution Yüksek AYLAR process Lisans of Tezinden disputes Lt. Fiyatı over Km. Fiyatı Kasım Gümrük türetilmiģtir. vergisinden 2. doğan Kasım 0 uyuşmazlıkların çözüm 0.73 customs duties 2. has Kasım 0 a different form from 0.73 the 2. Aralık süreci, diğer vergilerde 2.3 oluşan Aralık 0 süreçten farklı bir 0.75 process of 2.3other taxes. Aralık 0 Customs duty disputes Ocak öncelikle.3 idari aşamada 3 çözümlenmek Ocak zorundadır..3 place. However, 3 in the Ocak case of disputes not being.3 3 Şubat Ancak.0 idari 2.6 aşamada Şubat çözümlenemeyen.0 solved administratively, 2.6 Şubat legal action can be taken Mart uyuşmazlıklarda.2 yargı 2.8 yoluna Mart başvurulabilmektedir Mart Nisan Anahtar.2 Kelimeler: 2.8 Gümrük, Nisan Gümrük Vergisi,.2 Disputes 2.8 Nisan Mayıs.25 3 Mayıs.25 3 Mayıs

263 Tablo-2b ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ FAİZABAD KUNDUZ MEZAR-I ŞERİF ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI AYLAR Lt. Fiyatı Km. Fiyatı AYLAR Lt. Fiyatı Km. Fiyatı AYLAR Lt. Fiyatı Km. Fiyatı ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Kasım Kasım Kasım Aralık Aralık Aralık CUSTOM DUTIES Ocak.60 4 Ocak.57 3 Ocak.5 Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Şubat.23.3 Şubat.2 Şubat Mart.48 2 Celal Bayar 2.8 Üniversitesi Mart Sosyal Bilimler Ens..45 Mali Hukuk Programı.7 Yüksek Mart Lisans Öğrencisi Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Nisan Nisan.45.7 Nisan.4 0 Mayıs.54 Özet: Gümrük vergisi, 4 gümrüğe Mayıs tabi olan ticari.5 Abstract: 3 Custom duty Mayıs is a kind of tariff arising.45 MAİMANAH dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir KANDAHAR ve fiscal functions. Since they are not collected TORİN on KOT AYLAR Lt. Fiyatı kurumlar vergisi Km. Fiyatı gibi belirli AYLAR aralıklarla alınan Lt. Fiyatı bir regular Km. basis Fiyatı like income AYLAR tax and corporate Lt. Fiyatı tax, as Km. Fiyatı Kasım eşyanın gümrüğe 8.0 geldiği anda Kasım 0 bir defaya mahsus 0.9 are collected 6.only once Kasım 0 when commodities subject Aralık Usul Kanunu (VUK) nun 8.2 ikinci Aralık 0 maddesine göre bu 0.94 the second 6.3 item of tax Aralık 0 procedural law, custom Ocak.50 kanun kapsamı 0 dışında tutulmuştur. Ocak Bu nedenle,.63 duties are 9 excluded Ocak from this law. Therefore, Şubat.5 sayılı Gümrük Kanunu nda 8.6 düzenlenmiştir. Şubat Bu kanun.25 regulated 7 by customs Şubat law numbered Mart.38 Bölgesine girişinden 9 başlayıp, Mart eşyaya uygulanacak.5 created beginning 8 with Mart commodities subject.52to 8.8 Nisan.38 9 Nisan.5 8 Nisan Mayıs.44 gümrük vergisinde 0de zorunlu Mayıs aşamalar olan tarh,.56 Like all other 9 taxes, Mayıs compalsive levels such.59as 20 Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to LASHKAR süreci, GAH diğer vergilerde oluşan süreçten farklı FARAH bir process of other taxes. Customs duty disputes HERAT AYLAR Lt. Fiyatı yapıya sahiptir. Km. Fiyatı Gümrük AYLAR vergisi uyuşmazlıkları Lt. Fiyatı have Km. to be Fiyatı resolved AYLAR administratively Lt. in the Fiyatı first Km. Fiyatı Kasım Ancak idari 6.6 aşamada Kasım 0 çözümlenemeyen 0.9 solved administratively, 8.4 Kasım 0 legal action can be taken Aralık uyuşmazlıklarda 6.9 yargı yoluna Aralık 0 başvurulabilmektedir Aralık Ocak.64 Anahtar Kelimeler: 9 Gümrük, Ocak Gümrük Vergisi,.6 Disputes 22 Ocak Şubat Şubat Şubat Tablo-2c Tablo-2d Mart.5 8 Mart.49 2 Mart Nisan.5 8 Nisan.49 2 Nisan Mayıs.58 9 Mayıs Mayıs Optimum Çözüm Planı Afganistan operasyon alanında akaryakıt dağıtımına ait optimum dağıtım planı, firmanın inci 7 gün, 2 nci 7 gün, 3 üncü 7 gün ve 4 üncü 7 günde yapılan dağıtımlarına uygun olarak oluşturulup, Tamsayılı Doğrusal Programlama Modeliyle hesaplanmıştır. 254

264 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Karar Değişkenleri ve Parametrelerin F : Kiralanacak 40 tonluk araç sayısı olarak ifade 3 Tanımlanması GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ edilecektir. ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Modelde sefer sayıları N değişkenleri ile tanımlanmış, bu değişkenlere bağlı indislerde, dağıtım huzuru tesis edebilmek maksadıyla tespit edilen ij ADMINISTRATIVE SOLUTIONS Afganistan TO DISPUTES coğrafyasının OVER tamamında, barış ve CUSTOM DUTIES planında i:,2,3 olarak üç araç türünü (20Ton, operasyon üs bölgelerinin tesis edildiği şehirler Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 30Ton, 40Ton), j:,2,3,,2 olarak da araçların ve ilgili üslere akaryakıt dağıtımına yönelik rota sefer yaptığı operasyon üs bölgelerinin 3 Celal Bayar bulunduğu Üniversitesi Salihli planı MYO, DıĢ aşağıdaki Ticaret Bölümü gibi tespit edilmiştir; Belirlenen on iki şehri belirleyecektir. N, i. aracın j şehrine operasyon üs bölgelerinin bulunduğu şehirler ve Özet: Gümrük vergisi, ij gümrüğe tabi olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın isimleri; from the movement of commercial commodities olmak üzere alınmaktadır. Gümrük c ile vergileri, belirtilen Vergi to foreign trade arrive at the custom. According to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. haritası Ek-3 de gösterilmiştir). vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs duties has a different form from the yapması gereken sefer sayısını temsil etmektedir. Ayrıca araçların yeterli gelmemesi halinde araç sayıları F değişkeni ile tanımlanmıştır. Bu değişkenlere bağlı indislerde, kiralanacak i türü i araç sayısını temsil edecektir. Ayrıca ij parametre, i. tür aracın j şehrine yapacağı sefer maliyetini, r i ile belirtilen parametre, i. türü bir aracın 7 günlüğüne kiralama maliyetini belirtecektir. Modelde kullanılacak olan üç farklı tonajlı araçlar; N j : 20 tonluk aracın j şehrine yapması gereken sefer sayısı, N 2 j : 30 tonluk aracın j şehrine yapması gereken sefer sayısı, N 3 : 40 tonluk aracın j şehrine yapması gereken j sefer sayısı şeklindedir. Ayrıca araçların taşımada yeterli gelmemesi halinde ise ; F : Kiralanacak 20 tonluk araç sayısı, : Stars Üssü (Kabil merkezde), 2: Eagle Üssü (Kabil merkezde), 3: House Üssü (Kabil merkezde), 4: Faizabad (kuzeyde), 5: Kunduz (kuzeyde), 6: Mezar-ı Şerif (kuzeyde), 7: Maimanah (kuzeyde), 8: Kandahar (güneyde), 9: Torin Kot (güneyde), 0: Lashkar Gah (güneyde), : Farah (güneyde), 2: Herat (güneyde) tır. (Araç tipleri ve sefer yapacakları yerlere ait değişkenlerin açıklamalarıek- de,ana depo ve operasyon üs bölgelerinde bulunan akaryakıt depolarının Araç türleri (kapasiteleri) ve sefer yapacakları operasyon üs bölgelerinin bulunduğu şehirler bu şekilde belirlendikten sonra, akaryakıt dağıtım planına ait değişkenler ve kullanılan araç türleri aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır. N, N, 2 N, 3 N, 4 N, 5 N, 6 N, 7 N, 8 N, 9 N, 0 N, N, 2 F, N, 2 N, 2 N, 23 N, 24 N, 25 N, 26 N, 27 N, 28 N, 29 N, 20 N, 2 N22 F, 2 N, 3 N, 32 N, 3 N, 34 N, 35 N, 36 N, 37 N, 38 N, 39 N, 30 N, 3 N, 32 F 3 F : Kiralanacak 30 tonluk araç sayısı, Sınırlayıcı Şartların Formüle Edilmesi 255

265 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Dağıtımda kullanılan araçların Km/h hızları dağıtım merkezi ile operasyon üs GÜMRÜK bölgeleri VERGĠSĠ arasındaki UYUġMAZLIKLARININ katsayıları araçların dağıtım merkezinden (Kabil), kullanılmış ve kısıtta oluşan karar değişkenlerinin yol güzergâhının şartlarından çok ĠDARĠ etkilenmektedir. AġAMADA ÇÖZÜM dağıtım YOLLARI noktalarına (operasyon üs bölgelerinin Bu etkilenme sadece alt ADMINISTRATIVE yapı sorunu olarak SOLUTIONS değil, bulunduğu TO DISPUTES şehirlere) OVER gidiş-geliş sürelerini saat ayrıca güvenlik sorunu olarak da belirmektedir. CUSTOM DUTIES olarak ifade etmektedir. Kısıtların sağ tarafındaki Zaman zaman ilgili firma, hayatlarının tehlikeye değerler ise, araçların güvenlik riski çerçevesinde Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 girmesi sebebiyle ilgili istikamette şoför bulmakta mümkün olduğunca yapacakları sefer sürelerini zorlanmaktadırlar. 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli belirtmektedir. MYO, DıĢ Ticaret Bölümü N 0 ve tamsayı, F 0 ve ij i tamsayıdır. Kurulan modelde 20 Tonluk araçtan 5 adet, 30 Tonluk araçtan adet ve 40 Tonluk araçtan 7 adet Dağıtım Planına ait araçların sefer sayıları kısıtları şeklindedir. kurumlar 0.35 vergisi N gibi belirli aralıklarla alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, as N2 + N3 + 2 N4 + 6 N5 + 8 N N7 eşyanın + gümrüğe 24 N geldiği anda bir defaya mahsus are collected only once when commodities subject N N N + 47 N2 68F 840 Usul Kanunu (VUK) nun(5araç ikinci maddesine x 7 gün göre x bu 24 saat=840 the second item saat) of tax procedural law, custom gümrük 0.35 vergilerinin N2 + usul 0.45 ve Nuygulama 2 + Nesasları N24 procedures + 6 N25 and + 8 practises N26 of + custom 25 N27 duties are ile dış + ticarete 24 N28 konu + 28 olan Neşyanın Türkiye N20 Gümrük + 35 N2 Through + 47 this N22 law, a 68 systematization F2 848 has been işlemlerin sırasına (araç göre bir x 7gün sistematik x 24saat=848 international trade saat) entering customs territories of gümrük 0.35 vergisinde N3 + de 0.45 zorunlu N32 aşamalar + Nolan 3 + tarh, 2 N34 Like + 6 all Nother 35 + taxes, 8 Ncompalsive Nlevels 37 such as Bakanlığı na + 24 Nbağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler N N N N32 68F3 76 Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı hükümlerine Yüksek Lisans (7araç uygun Öğrencisi x olarak yürütülmektedir. Selin 7gün KILINÇ x 24saat=76 tarafından Customs hazırlanan saat) Law. Resolution Yüksek process Lisans of Tezinden disputes over öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. 7=28 place. model However, kurulmuştur.) in the case of disputes not being Modelde, karar değişkenlerinin tanımlanmasında kullanılan değişkenlere göre yük, araçların inci 7gün, 2 nci 7gün, 3 üncü 7gün, 4 üncü 7günde ve her bir seferde taşıdığı akaryakıt miktarıdır. Buna göre, aşağıdaki yük kısıtının oluşturulmasındaki yük ifadesi yerine, dağıtım planında Tablo (af) de verilen akaryakıt miktarları her bir model için ayrı ayrı kullanılmıştır. (Her bir üs için Kasım ayından Mayıs ayına kadar, her bir ay içerisinde inci 7gün, 2 inci 7gün, 3 üncü 7gün ve 4 üncü 7günde şeklinde dört model, toplam olarak 4 x Dağıtım planı için araçların yük kısıtları genel olarak; 20 N + 30 N N3 Yük,.. 20 N N N32 Yük, 20 N N N3 Yük, 20 N 30 N + N Yük, N N N35 Yük, 20 N 30 N + N Yük,

266 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science çerçevesinde normal olarak değerlendirilebilecek 20 N N N Yük, 37 GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ fiyat aralığında iken, 20 yılı Ocak ayında ani 20 N N N38 Yük, ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM bir sıçrama YOLLARI göstererek yükseldiği görülmektedir. 20 N N NADMINISTRATIVE 39 Yük, SOLUTIONS Bunun TO sebebi DISPUTES ise, OVER batı komşusu olan İran ın 20 N N N30 Yük, CUSTOM DUTIES Afganistan a ihraç ettiği petrol ve petrol ürünlerini Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER N N3 Yük N N32 Yük 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 20 N,. 20 N şeklindedir. tespit edilmiştir. Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Ancak idari aşamada çözümlenemeyen şekilde solved administratively, formüle edilmiştir. legal action can be taken Amaç Denkleminin Formüle Edilmesi Modeldeki bu bilgilerin ışığında amaç denklemindeki değişkenlerin katsayılarının hesabı, dağıtım planı için Tablo 2(a-d) deki Lt. fiyatı üzerinden, hangi aracın, hangi operasyon üs bölgesinin bulunduğu şehire gideceği şeklinde araçların tonajına ve aylara göre yapılır. Tablolar incelendiğinde, gerek Lt. fiyatlarının gerekse Km. fiyatlarının aylara göre oldukça farklılıklar göstererek istikrarsızlık ve dalgalanma gösterdiği tespit edilmiştir. 200 yılı Kasım ve Aralık aylarının fiyatları incelendiğinde, ülke dinamikleri (200 Kasım Ayı) Z min = 4.6N + 8.4N N + 36 N N F + 4.6N + 8.2N N N + 7.4N N + 34 N F N + 3.6N N N N F + 7.6N 3 38 NATO görevini sürdüren ülkelerin kullanmasına müsade ettiğini öne sürerek ihracatı tamamen durdurması olarak tespit edilmiştir. Ayrıca yine Afganistan ın diğer bir komşusu olan doğusundaki Pakistan ın Karaçi limanı üzerinden ülkeye giren petrol ve petrol ürünlerinin de aynı sebepten ötürü Afganistan ın doğusundaki ana gümrük kapısı olan TORKHAM dan giriş yaparak Celalabad şehri üzerinden merkez deponun bulunduğu Kabil e ulaşmasının sürekli ve her fırsatta sabote edildiği Karar değişkenlerindeki, değişkenlerin genel durumu belirlendikten sonra modeldeki amaç denklemleri aylara ve ayların inci 7gün, 2 nci 7gün, 3 üncü 7gün ve 4 üncü 7gün dağılımına göre aşağıdaki N N + 7 N N + 2.9N N + 6.8N N N N N N N + 8.6N N N N N ( inci tür aracın kapasitesi (20 ton) x Gidilecek. şehrin nakliye Lt. fiyatı Tablo-2a dan (0.73)=4.6 olarak elde edilmiştir.) 3 257

267 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Benzer şekilde 200 yılı Aralık ve 20 yılı Ocak, Tamsayılı doğrusal programlamayı, lindo programıyla çözmek için; Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, GÜMRÜK aylarının, inci VERGĠSĠ 7gün, UYUġMAZLIKLARININ 2 nci 7gün, 3 üncü 7gün ve 4 üncü ĠDARĠ AġAMADA 7gün dağılımlarına göre amaç denklemleri ADMINISTRATIVE oluşturularak SOLUTIONS TO DISPUTES OVER ÇÖZÜM YOLLARI Min/ Max. (Amaç denklemi) kurulan yeni bir modelin matematiksel modellemesi yapılmış olur. CUSTOM DUTIES Subject to (Kısıtlar) Selin KILINÇ 2, Hatice End YURTSEVER 3 Modelde dış kaynakolarak tedarik edilen firmanın 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü ihtiyaç olan akaryakıt miktarını ilgili operasyon sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir oluşturulup commodities quantity çözüme and value. başlanır. It is are a kind of 3 de gösterilmiştir. Tablo -3: Modele Ait Akaryakıt Dağıtım Maliyet Verileri Bakanlığı na Modele Ait bağlı Toplam ayrı bir Maliyet kuruluş niteliği olan by General Directorate of Customs as a part of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı Modele hükümlerine Yüksek Ait Dağıtılan Lisans uygun Öğrencisi Toplam olarak yürütülmektedir. Selin Akaryakıt KILINÇ tarafından Miktarı hazırlanan Yüksek Customs Law. Resolution process Lisans of Tezinden disputes over Gümrük türetilmiģtir. Modele vergisinden Ait Yapılan doğan uyuşmazlıkların Toplam Sefer çözüm Sayısı customs duties has a different 044form from the üs bölgelerinin bulunduğu şehirlere dağıtımındaki maliyetinin belirlenmesinde gerekli olan karar değişkenleri tanımlanarak, kurulan amaç denkleminin matematiksel modelleme safhası tamamlanmış, uygun bir paket programla çözümlenmeye hazırlanmıştır Tamsayılı Doğrusal Programlamanın Lindo Programı ile Çözümü Tabloda dağıtılan akaryakıt miktarları lt olarak, maliyet ise $ olarak alınmıştır Firmanın Uyguladığı Plan Firma dağıtım yaparken 20 Tonluk tek tür araç kullanmıştır. İlgili operasyon üs bölgelerine her ay dağıtılan akaryakıt miktarlarının; inci 7gün, 2 nci 7gün, 3 üncü 7gün ve 4 üncü 7günlerde farklılık göstermesi, ilgili üs bölgelerinde güvenlikten sosyalliğe tüm ihtiyaçlar akaryakıtla Gın (Değişken adedi) (Winston, 994: ). Burada kurulan modeller lindo paket programıyla ayrı ayrı çözümlenerek Ek-2(a-c) dekisonuçlar elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre modelle oluşturulan optimum çözüm planına ait dağıtım maliyeti verilerine ulaşılmış ve aşağıdaki Tablo- karşılanmaktadır. Akaryakıt miktarının bir kısmı belli olsa da, yaşanan günlük ve haftalık siyasi ve politik gelişmeler ve değişen güvenlik tehdidine bağlı olarak ihtiyaç duyulan akaryakıt miktarları sürekli değişmektedir. Burada icra edilmesine karar verilen operasyon sayısı, operasyon bölgesinin uzaklığı, katılacak asker sayısı, kullanılacak silah sistemleri, hava araç sayısı, operasyon süresi vs. gibi dinamik karar değişkenleri etkili olmaktadır. 258

268 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science İlgili yerel 3PL firması akaryakıt dağıtım maliyetini belirlerken, operasyon GÜMRÜK üs bölge depolarının VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ sayıları kullanılır. Tablo-2(a-d) deki Lt. fiyatı rasında aylara göre Tablo-4(a-f) de oluşan sefer belirlediği ihtiyaçlara göre yapmış ĠDARĠ olduğu AġAMADA 200 ÇÖZÜM üzerinden, YOLLARI 20 tonluk araçların yapmış oldukları yılı Kasım ayından, 20 ADMINISTRATIVE yılı Mayıs ayına SOLUTIONS kadar sefer TO sayılarına DISPUTES göre OVER de Tablo-5 deki firmaya ait inci 7gün, 2 nci 7gün, 3 üncü 7gün ve 4 üncü dağıtım maliyeti verilerine ulaşılır. CUSTOM DUTIES 7günlerdeki akaryakıt miktarlarının dağıtımı sı- Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Tablo-4a Tablo-4(a-f): Firmanın Üslere Yaptığı Dağıtım Sefer Sayıları 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü miktarı veya değeri CAMP üzerinden STARS alınan, ekonomik, subject to customs which CAMP is based EAGLE on those Aylar/ inci sosyal ve 2 nci mali fonksiyonlarının 3 üncü yanında 4 üncü önemli bir commodities quantity inci 2 nci and value. It 3 üncü is are a kind 4 üncü of dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi Toplam tariff that is a foreign trade and economic policy Toplam Haftalar 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün Kasım 0 4 dolaylı bir 4vergi türü olan 4 gümrük vergisi, 4 gelir ve 6 fiscal functions. 3 Since 3they are not 3collected on 3 2 Aralık Ocak 4 eşyanın gümrüğe 3 geldiği 3 anda bir defaya 4 mahsus 4 are collected 3 only once 3when commodities 3 subject 3 2 Şubat 4 Usul Kanunu 3 (VUK) nun 3 ikinci maddesine 4 göre bu 4 the second 3 item of tax 3 procedural 3law, custom 3 2 Mart 5 kanun kapsamı 4 dışında 4 tutulmuştur. 4Bu nedenle, 7 duties are 3 excluded 3from this law. 3 Therefore, 3 2 Nisan 5 sayılı Gümrük 4 Kanunu nda 4 düzenlenmiştir. 5 Bu kanun 8 regulated 4 by customs 3 law numbered Mayıs Toplam 32 işlemlerin 26 sırasına 26göre bir 3 sistematik 5 international 24 trade entering 22 customs 22territories of Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı hükümlerine Yüksek CAMP Lisans uygun HOUSE Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Selin KILINÇ tarafından Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek process Lisans FAIZABAD of Tezinden disputes over Gümrük türetilmiģtir. Aylar/ inci 2 nci vergisinden 3 üncü doğan uyuşmazlıkların 4 üncü çözüm customs inci duties has 2 nci a different 3 üncü form from the 4 üncü süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı Toplam bir process of other taxes. Customs duty disputes Toplam Haftalar 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün Kasım 0 4 öncelikle 3idari aşamada 3 çözümlenmek 4 zorundadır. 4 place. However, 5 in the 4case of disputes 4 not being 5 8 Aralık 0 4 Ancak 3idari aşamada 3 çözümlenemeyen 4 4 solved administratively, 5 4 legal action can 4 be taken. 5 8 Ocak Key words: 5 Custom, 4 Custom Duties, 4 Custom 4 7 Şubat Mart Tablo-4b Nisan Mayıs Toplam

269 Tablo-4c Aylar/ Haftalar ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science inci 7Gün 2 nci 7Gün GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ KUNDUZ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI 3 üncü 7Gün 4 üncü 7Gün Toplam ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES inci 7Gün MEZAR-I ŞERİF Ocak Selin 4 KILINÇ 2, 5Hatice YURTSEVER Şubat Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi Mart Celal 4 Bayar Üniversitesi 5 Salihli 8 MYO, DıĢ 5Ticaret Bölümü Nisan Mayıs Toplam 35 miktarı veya 3 değeri üzerinden 28 alınan, 34 ekonomik, 28 subject 37 to customs 3 which is based 3 on those vergi türü olmadığından, MAİMANAH dış ticarete konu olan an indirect tariff on expenditures, KANDAHAR custom duties Aylar/ inci olmak üzere 2 nci alınmaktadır. 3 üncü Gümrük 4 üncü vergileri, Vergi to foreign inci trade arrive 2 nci at the custom. 3 üncü According 4 üncü Toplam to Haftalar 7GünUsul Kanunu 7Gün(VUK) nun 7Günikinci maddesine 7Gün göre bu the second 7Gün item of 7Gün tax procedural 7Gün law, custom 7Gün Toplam Kasım 0 4 kanun kapsamı 4 dışında 4 tutulmuştur. 4Bu nedenle, 6 duties are 6 excluded 5from this law. 5 Therefore, 5 2 Aralık 0 4 sayılı Gümrük 4 Kanunu nda 4 düzenlenmiştir. 4 Bu kanun 6 regulated 5 by customs 4 law numbered Ocak 4 Bölgesine 3 girişinden başlayıp, 3 eşyaya 4 uygulanacak 4 created 5 beginning with 4 commodities 4 subject to 5 8 Şubat 4 işlemlerin 3 sırasına 3 göre bir 4 sistematik 4 international 5 trade entering 4 customs 4territories of 5 8 Mart 5 gümrük vergisinde 4 de zorunlu 4 aşamalar 5 olan tarh, 8 Like all 6other taxes, 5compalsive levels 5 such as 6 22 Nisan 5 tahakkuk 5 ve tahsil aşamaları 4 Gümrük 5 ve Ticaret 9 assessment, 7 accrual and 6 collecting 6 are regulated 7 26 Mayıs 6 Gümrükler Bu çalıģma, 5 Genel Celal Müdürlüğü Bayar 5 Üniversitesi tarafından, 6 Sosyal Gümrük Bilimler 22 Enstitüsü Customs 8 Maliye and Economy Anabilim 7 Ministry Dalı Mali 6according Hukuk to 8 29 Toplam 32 Gümrük türetilmiģtir. vergisinden 28 doğan 27 uyuşmazlıkların 32 çözüm 9 customs 42duties has 35 a different form 34 from the 4 52 TORİN KOT Key words: Custom, Custom LASHKAR Duties, GAH Custom Aylar/ inci Anahtar 2 nci Kelimeler: 3 üncü Gümrük, Gümrük 4 üncü Vergisi, Disputes inci 2 nci 3 üncü 4 üncü Haftalar 7Gün Gümrük 7Gün Uyuşmazlıkları Toplam 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün 7Gün Toplam 2 nci 7Gün 3 üncü 7Gün 4 üncü 7Gün Kasım Aralık Tablo-4d Tablo-4e Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Toplam Toplam 260

270 Tablo-4f Aylar/ Haftalar ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science inci 7Gün 2 nci 7Gün GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ FARAH ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI 3 üncü 7Gün 4 üncü 7Gün Toplam ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER CUSTOM DUTIES inci 7Gün HERAT Ocak Selin KILINÇ 2 6 5, Hatice YURTSEVER Şubat Mart Celal 4 Bayar Üniversitesi 5 Salihli 8 MYO, DıĢ 5Ticaret Bölümü Nisan Mayıs 7 Özet: Gümrük 6 vergisi, 6 gümrüğe tabi 7 olan ticari 26 Abstract: 7 Custom duty 6 is a kind of 6tariff arising 7 26 Toplam 36 miktarı veya 3 değeri üzerinden 3 alınan, 36 ekonomik, 34 subject 38 to customs 32 which is based 3 on those Tablo -5: Firmaya Ait Dağıtım Maliyeti Verileri Firmaya Ait Toplam kanun Maliyet kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, duties are excluded from this law. Therefore, Firmaya Ait Dağıtılan Toplam Akaryakıt Miktarı Firmaya Ait Yapılan Toplam Sefer Sayısı 530 Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. fark place. Tablo-6 da However, in the verilmiştir. case of disputes not being 2 nci 7Gün 3 üncü 7Gün 4 üncü 7Gün Kasım Aralık PL firmasının kullandığı araç türü 20 tonluk olup, firmaya ait yapılan toplam sefer sayısı 530 dur. Tabloda dağıtılan akaryakıt miktarları lt. olarak, maliyet ise $ olarak verilmiştir. 3. BULGULAR Buna göre, Tamsayılı Doğrusal Programlama Modeliyle optimum çözüm planına ait dağıtım Toplam maliyeti ve 3PL firmasının uyguladığı dağıtım maliyeti planı karşılaştırıldığında, optimum çözüm planına ait dağıtım maliyeti ile 3PL firmasına ait dağıtım maliyeti arasında net bir şekilde oluşan 26

271 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Tablo - 6:Toplam Tasarrufa Ait Maliyet Verileri GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ Firmaya Ait Toplam Veriler ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Toplam Maliyet ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER Dağıtılan Toplam Akaryakıt Miktarı CUSTOM DUTIES Toplam Sefer Sayısı 530 Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 Modele Ait Toplam Veriler 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Toplam Maliyet Dağıtılan Toplam Akaryakıt Miktarı Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising Toplam Sefer Sayısı miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, subject 044 to customs which is based on those Yıllık Toplam dış ticaret Tasarruf ve ekonomi = politikası Firmanın aracı olan Yıllık bir vergi Toplam tariff Maliyeti that is a foreign - Modelin trade and Yıllık economic Toplam policy Maliyeti dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve fiscal functions. Since they are not collected on vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Tabloda akaryakıt miktarları lt olarak, maliyet ise $ olarak verilmiştir. Tablo-6 yabakıldığında yedi aylık tasarrufun $ olduğu görülür. Elde edilen bu sonuç da, modelle yapılan dağıtım maliyetinin, 3PL firması ile yapılan dağıtım maliyetine göre % 7,232 oranında daha tasarruflu ve maliyet etkin olduğunu gösterir. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Küreselleşen dünyadaki aşırı rekabetçi piyasa ortamında, işletmelerin karar alma süreçlerinde etkin bir yeri olan kantitatif yöntemlerin yapılan bir çok çalışmada dağıtım problemleriyle ilgili olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Bir iş ağının hangi öğelerden oluştuğu, sayılarının ve yerlerinin tespiti, birbirleri arasındaki fiziksel akışın miktarının belirlenmesi gibi alt problemleri içeren ağ tasarımı ve dağıtım problemleri Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY) içinde stratejik bir öneme sahiptir. Çünkü ancak etkin bir ağ tasarımı ve dağıtım yönetimi ile bu problemlere uygun optimum ve maliyet etkin çözümler bulunabilir. Bu kapsamda; Lojistik faaliyetlerinin temel ilkelerinden olan ihtiyaca yerinde ve zamanında cevap verilmesi ilkesi gereği, maliyet-etkin ulaştırma faaliyetleri büyük önem kazanmaktadır. İçinde bulunan şartlara uygun ulaştırma araçlarının kullanılması, bu araçlarla yapılan sevkiyatların ve bütünleme faaliyetlerinin koordineli, planlı ve programlı bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bu gelişmeler sürecinde; NATO da icra ettiği Barışı Destekleme Harekâtlarında yalnızca kadrolarını eğitimli ve her türlü sorunu çözebilecek şekilde profesyonelleştirmekle yetinmeyip, bilimsel yöntemleri de kullanarak sürekli yenilenmek ve 262

272 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science dünya çapında maliyet etkin lojistik faaliyetler icra gösterir. Maliyet değerini etkileyen diğer önemli edebilmek için hızlı hareket GÜMRÜK etmek zorundadır. VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ bir bulgu da düzenlenen sefer sayıları ile ilgilidir. Bu lojistik maliyetler içerisinde ĠDARĠ ulaştırma AġAMADA maliyeti birçok firma için ADMINISTRATIVE olduğu gibi NATO için SOLUTIONS de sefer TO sayısı DISPUTES 530 iken OVER önerilen modelle bu rakam ÇÖZÜM Yedi aylık YOLLARI süreçte 3 PL firmasının düzenlediği toplam lojistik maliyetinin en az /3 ü ile CUSTOM 2/3 ü DUTIES 044 e kadar inmiştir ki bu da yaklaşık % 32 lik arasında oluşmaktadır. Bu kapsamda, icra ettiği önemli oranda azalmayı gösterir. Elde edilen bu Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER 3 harekâtların kapsam ve niteliğinin belirleyicisi sayısal değerler çerçevesinde; 3PL firmasına ait olan Lojistik Operasyonlarını en 3 Celal ekonomik Bayar Üniversitesi şekilde Salihli olan MYO, çözüm DıĢ Ticaret sonuçları Bölümü ile modele ait olan çözüm planlaması ve icra etmesi NATO ve geleceği için sonuçları karşılaştırıldığında, akaryakıt dağıtımında oldukça etkin bir maliyet çok önemli bir kriter olacaktır. minimizasyonunun sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir yapıldığı commodities quantity görülmüştür. and value. It is are a kind of Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak elde created edilmiştir. beginning with commodities subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Problemin çözümünde; Merkez (Ana) depo ve ülkenin farklı şehirlerinde bulunan akaryakıt ikmal noktalarına en uygun düzenleme yapılarak, Tamsayılı Doğrusal Programlama Modeli kullanılmış ve maliyet-etkin bir dağıtım ağı modellenmiştir. Önerilen dağıtım ağı tasarımıyla, akaryakıt desteğinin zamanında ve yerinde olması sağlanmış ve sunulan model sayesinde Afganistan da NATO tarafından sürdürülen Barışı Destekleme Harekâtında görev yapan lojistik yöneticilere, maliyet-etkinlik açısından, en iyi dağıtım sistemine karar vermelerinde yardımcı olacak, bir karar destek alternatifi sunulmuştur. Bu model ile 3PL firmasının dağıtım sistemi aynı plan ve esaslarla kurulabilmiş ve tüm operasyon üs bölgelerinin akaryakıt dağıtım ihtiyacının daha ekonomik olarak karşılanabileceği, yedi aylık tasarrufun 2,798,600 $ olduğu tespit edilerek anlaşılmıştır. Elde edilen bu sonuçta, modelle yapılan dağıtım maliyetinin, 3PL firması ile yapılan dağıtım maliyetine göre % 7,232 oranında daha tasarruflu ve maliyet etkin olduğunu Bu çalışmada hesaplanan sonuçlara göre, kısıtları belirtilen örnek gerçek durumdaki akaryakıt dağıtım problemi için, Tamsayılı Doğrusal Programlama Modelinin kurulabileceği gösterilmiş ve belirlenen uygun LINDO paket programı ile optimum çözüm Çalışma sonucuna göre, Tamsayılı Karar Modeli kurarak, ekonomik yönüyle günümüz işletmelerinde dağıtım maliyetinin enküçüklenmesiyle tasarrufların yapılabileceği ve mevcut dağıtım maliyetlerinin daha alt seviyelerde gerçekleştirilebileceği gösterilmekle birlikte; NATO gibi askeri oluşumların karar alma süreçlerinde de uygulama alanının olduğuna dikkat çekilmiştir. Ayrıca, bu model ile NATO, dünyanın farklı yerlerinde icra ettiği diğer Barışı Destekleme Operasyonlarında ve potansiyel diğer operasyonlarda da benzer dağıtım maliyetlerini önceden tahmin edilebilecek ve hesaplayabilecektir. Bu çalışma ile NATO nun; Afganistan harekât alanı başta olmak üzere, diğer operasyon alanlarında NATO şemsiyesi altında icra 263

273 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science edilen tüm operasyonel ve/veya lojistik faaliyetlerde bilimsel teknikleri kullanarak GÜMRÜK planlama VERGĠSĠ ve UYUġMAZLIKLARININ Programming Approach to Supply Chain CHEN, S., CHANG, P. (2006). A Mathematical yönetme yapmaya yönelmesine ĠDARĠ dikkat AġAMADA çekilmiştir. ÇÖZÜM Models YOLLARI with Fuzzy Parameters. Engineering ADMINISTRATIVE SOLUTIONS Optimization, TO DISPUTES 38(6), OVER Bunların yanında, çalışma kapsam ve sınırlılıkları açısından da; icra edilen NATO Barışı Destekleme CUSTOM DUTIES CHE, Z., WANG, H., SHA, D., (2007). A Multi- Harekâtlarında en ekonomik çözümü hedeflemesi Selin KILINÇ 2, Hatice Criterion YURTSEVER Interaction 3 Oriented Model with bakımından, önceki 2 Celal çalışmalardan Bayar Üniversitesi ayrılmaktadır. Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Proportional Programı Yüksek Rule Lisans for Öğrencisi Designing Supply Chain 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Networks. Expert Systems with Applications, 5. KAYNAKÇA 33(4), Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Engineering, Maliye and Economy Anabilim 33, Ministry Dalı Mali according Hukuk to Key 37, words: Custom, Custom Duties, Custom ASKEN, D., ÖZYURT, Z., ARAS, N., (2007). Open Vehicle Routing Problem with Driver Nodes andtime Deadlines. Journal of the Operational Research Society, 58, BEKTAŞ, T., ELMASTAŞ, S., (2007). Solving School Bus Routing Problems Through Integer Programming. Journal of the Operational Research Society, 58, BRANDO, J., (2009). A Deterministic Tabu Search Algorithm for the Fleet Size and Mix Vehicle Routing Problem. European Journal of Operational Research, 95, ÇAĞLAR, E.,(2009). Analysis of a 3rd. Party Logistics System, Optimization of Distribution Management and an Application, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği, İstanbul CHANAS, S., KUCHTA, D., (998). Fuzzy Integer Transportation Problem. Fuzzy Sets and Systems, 98, CHIANG, W., RUSSELL, R., XU, X., ZEPDA, D., (2009). A Simulation/Metaheuristic Approach To Newspaper Production and Distribution Supply Chain Problems. International Journal of Production Economics, 2, DONDO, R., CERDA, J., (2009). A Hybrid Local Improvement Algorithm forlarge-scale Multi Depot Vehicle Routing Problems with Time Windows,. Computers and Chemical ERBAO, C., MINGYONG, L., (200). The Open Vehicle Routing Problem with Fuzzy Demands, Expert Systems with Applications, ERGÜLEN, A., KAZAN, H., (20). Managerial Decisions For Cost In Transportation: An Applying Integer Linear Programming Model. Ekonomika Management - VŠE,Fakulta podnikohospodářská, 5(4), -22 FLESZAR, K., OSMAN, I., HINDI, K., (2009). A Variable Neighbourhood Search Algorithm 264

274 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science for the Open Vehicle Routing Problem. JOZEFOWIEZ, N., SEMET, F., TALBI, E., European Journal of Operational GÜMRÜK VERGĠSĠ Research, UYUġMAZLIKLARININ (2009). An Evolutionary Algorithm for thevehicle YOLLARI Routing Problem with Route 95, ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Balancing ADMINISTRATIVE SOLUTIONS. TO European DISPUTES Journal OVER of Operational Research, FLISBERG, P., LIDEN, B., RONNQVIST, M., CUSTOM DUTIES 95, (2009). A Hybrid Method Based on Linear Programming and Tabu Search for Selin Routing KILINÇ of 2, Hatice KARAHAN, YURTSEVER A., (2003). 3 Tedarik Zinciri Yönetiminde Logging Trucks. 2 Celal Computers Bayar Üniversitesi and Sosyal Operations Bilimler Ens. Mali Hukuk Dağıtım Programı Faaliyetlerinin Yüksek Lisans Öğrencisi Optimize Edilmesine 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Research, 36, Yönelik Bir Model Tasarımı, Yüksek Lisans Dalı, İstanbul Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Kanunu Programı hükümlerine Yüksek Lisans uygun Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Key Research, words: Custom, 97, Custom Duties, Custom FUELLERER, G., DOERNER, K., HARTL, R., LORI, M., (2009). Ant Colony Optimization for The Two-Dimensional Loading Vehicle Routing Problem,. Computers & Operations Research, 36, FU, Z., EGLESE, R., LI, L., (2005). A New Tabu Search Heuristic for the Open Vehicle Routing Problem. Journal of the Operational Research Society, 56, GASS, S., (2000). Making Decisions with Precision. Retrieved 20, April 0, from businessweek.com/archives/2000/b arc.htm?campaign_id=search#b3705 HILLIER, F.,LIEBERMAN, G., (2005). Introduction to Operations Research (7. ed.). New York, Amerika Birleşik Devletleri: McGraw Hill HU, X., WANG, Z., HUANG, M., ZENG, A., (2009).A Computer-Enabled Solution Procedure for Food Wholesalers Distribution Decision in Cities with a Circular Transportation Infrastructure, Computers and Operations Research, 36, Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Mühendisliği Ana Bilim KAZAN, H., ERGÜLEN, A., (2006), Fuzzy Approach to the Distribution Problem: Trying Model Fuzzy Logic Problem With Linear Integer Programming Model, Proceedings of the Int. Conference on Modelling and Simulation, Konya, Vol II, KRAJEWSKA, M., KOPFER, H., (2008). Transportation Planning in Freight Forwarding Companies Tabu Search Algorithm for the Integrated Operational Transportation Planning Problem, European Journal of Operational LAU, H., CHAN, T., TSUI, W., CHAN, F., HO, G., CHOY, K., (2009). A Fuzzy Guided Multi- Objective Evolutionary Algorithm Model for Solving Transportation Problem, Expert Systems with Applications, 36, LI, F., GOLDEN, B., WASIL, E., (2007). The Open Vehicle Routing Problem: Algorithms, 265

275 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Large-Scale Test Problems and Computational ÖZKAN, P., (2006). Araç Rotalama ve Çizelgeleme, Results, Computers and GÜMRÜK Operations VERGĠSĠ Research, UYUġMAZLIKLARININ Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi 34, ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM Fen YOLLARI Bilimleri Enstitüsü, İstanbul-Türkiye ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER LI, J., MIRCHANDANI, P., BORENSTEIN, D., PRINS, C., (2008). Two Memetic Algorithms CUSTOM DUTIES (2009). Real-Time Vehicle Rerouting Problems for Heterogeneous Fleet Vehicle Routing Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER with Time Windows, European Journal of 3 Problems, Engineering Applications of Artificial Operational Research, 94, 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, Intelligence, DıĢ Ticaret Bölümü Artical In Press LINA, S., YUB, V., CHOUB, S., (2009). Solving the Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak created beginning with commodities subject to Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. place However, in the case of disputes not being Truck and Trailer Routing Problem Based on a Simulated Annealing Heuristic, Computers & Operations Research, 36, LIN, S., LEE, Z., YING, K., LEE, C., (2009). Applying Hybrid Meta-Heuristics for Capacitated Vehicle Routing Problem, Expert Systems with Applications, 36, LIU, S., HUANG, W., MA, H., (2009). An Effective Genetic Algorithm for the Fleet Size and Mix Vehicle Routing Problems, Transportation Research, 45, NISHI, T., KONISHI, M., AGO, M., (2007). A Distributed Decision Making System for Integrated Optimization of Production Scheduling and Distribution for Aluminum Production Line, Computers and Chemical Engineering, 3(0), ÖZDAMAR, L., YAZGAÇ, T., (999). A Hierarchical Planning Approach for a Production- Distribution System, International Journal of Production Research, 37(6), REJOWSKI, R., J., REISS, P.,(2003). Scheduling of a Multiproduct Pipeline System, Computers and Chemical Engineering, 27, REPOUSSIS, P., TARANTILIS, C., BRAYSY, O., IOANNOU, G., (200). A HybridEvolution Strategy for the Open Vehicle Routing Problem, Computers and Operations Research, 37(3), RUSELL, R., CHIANG, W., ZEPEDA, D., (2008). Integrating Multi-ProductProduction and Distributionin Newspaper Logistics, Computers and Operations Research, 35, SHEU, J., CHOU, Y., HU, C., (2005). An Integrated Logistics Operational Model for Green- Supply Chain Management, Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review,4(4), SHIH, L., (999). Cement Transportation Planning Via Fuzzy Linear Programming, International Journal of Production Economics, 58,

276 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science TAN, K., CHEW, Y., LEE, L., (2006). A Hybridmulti- WANG, J., SHU, Y., (2003). Fuzzy Decision Objective Evolutionary GÜMRÜK Algorithm VERGĠSĠ for Solving UYUġMAZLIKLARININ Modeling for Supply Chain Management, Truck and Trailer Vehicle Routing ĠDARĠ AġAMADA Problems, ÇÖZÜM Fuzzy YOLLARI Sets and Systems,, 50(), European Journal ADMINISTRATIVE of Operational Research,, SOLUTIONS TO DISPUTES OVER WANG, R., LIANG, T., (2004). Application of 72, CUSTOM DUTIES Fuzzy Multi-Objective Linear rogramming to TARANTILIS, C., DIAKOULAKI, C., KIRANOUDIS, Selin KILINÇ 2, Hatice Aggregate YURTSEVERProduction 3 Planning, Computers C., (2004). Combination 2 Celal Bayar Üniversitesi of Geographical Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk and Programı IndustrialEngineering, Yüksek Lisans Öğrencisi 46, Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü Information System and Efficient Routing WANG, R., LIANG, T., (2005). Aggregate Algorithms for Özet: Real Gümrük Life Distribution vergisi, gümrüğe Operations, tabi olan ticari Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın from Production the movement of Planning commercial commodities with MultipleFuzzy European Journal miktarı veya of değeri Operational üzerinden alınan, Research, ekonomik, subject to customs which is based on those sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir commodities quantity Goals, International and value. It is are Journal a kind of of Advanced 52, türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument ManufacturingTechnology, addition to its economic, social and 25, TÜFEKÇİER, kurumlar H., (2008), vergisi İki gibi Amaçlı belirli aralıklarla Açık alınan Araç bir regular basis like income tax and corporate tax, as vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan WINSTON, an indirect tariff W., on expenditures, (994). Operations custom duties Research, (2. Rotalama Problemi eşyanın gümrüğe için Bir geldiği Çözüm anda bir Yaklaşımı, defaya mahsus are collected only once when commodities subject olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi to foreign ed.). trade California., arrive at the U.S.A:International custom. According to Thomson Yüksek Lisans Usul Tezi, Kanunu Başkent (VUK) nun Üniversitesi ikinci maddesine göre Fen bu the second item of tax procedural law, custom kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, duties Publishing are excluded Company from this law. Therefore, Bilimleri Enstitüsü, Ankara-Türkiye WINSTON, W., (2003). Operations Research: VERMA, R., BISWAL, M., BISWAS, A., (997). Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak created Applicatios beginning with and commodities Algorithms subject (3. to ed.) California., Fuzzy Programming işlemlerin sırasına Technique göre bir to Solve sistematik international trade entering customs territories of oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi Turkey U.S.A: and continuing International with operation Thomson sequence. Publishing Multi-Objective gümrük Transportation vergisinde de zorunlu Problems aşamalar olan with tarh, Like all other taxes, compalsive levels such as Some Non-Linear Bakanlığı na Membership bağlı ayrı bir kuruluş Functions, niteliği olan XIE, by General Y., PETROVIC, Directorate of Customs D., BURNHAM, as a part of K., (204). Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to FuzzySets and Kanunu Programı Systems,, hükümlerine Yüksek Lisans uygun 9, Öğrencisi olarak yürütülmektedir. Selin KILINÇ tarafından Customs A hazırlanan Heuristic Law. Resolution Yüksek Procedure process Lisans of Tezinden disputes for over the Two-Level süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir process Control of other of taxes. Serial Customs Supply duty Chains disputes Under Fuzzy VIDAL, C.,GOETSCHALCKX, yapıya sahiptir. Gümrük vergisi M., uyuşmazlıkları (997). have to be resolved administratively in the first öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. place. Customer However, in Demand, the case of disputes International not being Journal of Strategic Production-Distribution Ancak idari aşamada Models: çözümlenemeyen A solved administratively, legal action can be taken. Production Economics,, 02, Critical Review with Emphasis on Global Supply Chain Gümrük Models, Uyuşmazlıkları European Journal of ZACHARIADIS, E., KIRANOUDIS, C., (200). An Operational Research,, 98,-8 Open Vehicle Routing Problem Metaheuristic for Examining Wide Solution Neighborhoods, WANG, G., HUANG, S., DISMUKES, J., (200). Computers and Operations Research, 37, Product-Driven Supply Chain Selection Using Integrated Multi-Criteria Decision- Making Methodology, International Journal of Production Economics,, 9(),

277 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science EKLER GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ X 2 : 20 tonluk araçların Herat a yaptığı Ek(): Araç tipleri ve sefer yapacakları yerlere sefer sayıları ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI toplamı ait değişkenlerin açıklamaları, ADMINISTRATIVE SOLUTIONS Y TO : Kiralanacak DISPUTES OVER 20 tonluk araç sayısı Değişken Değişkenin açıklaması CUSTOM DUTIES X Selin KILINÇ 2 2 : 30 tonluk araçların Stars a yaptığı sefer X :, Hatice YURTSEVER 3 20 tonluk araçların Stars a yaptığı sefer sayıları toplamı sayıları toplamı 3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü X 2 : 30 tonluk araçların Eagle a yaptığı sefer X 2 : 20 tonluk araçların Eagle a sayıları toplamı yaptığı sefer sayıları toplamı X 30 tonluk araçların House a yaptığı X : 20 tonluk araçların House a yaptığı 3 23 : türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument sefer in sayıları addition to its toplamı economic, social and 24 : olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi to foreign sefer trade sayıları arrive at the toplamı custom. According to 25 : ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük Through sefer this sayıları law, a systematization toplamı has been gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, Like 26 : all other taxes, compalsive levels such as tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret assessment, yaptığı accrual sefer and sayıları collecting are toplamı regulated Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Gümrük türetilmiģtir. vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm customs 27 : duties has a different form from the süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir process sefer of other sayıları taxes. toplamı Customs duty disputes 28 : sefer sayıları toplamı sefer sayıları toplamı X : 20 tonluk araçların Faizabad a yaptığı 4 sefer sayıları toplamı X : 20 tonluk araçların Kunduz a yaptığı 5 sefer sayıları toplamı X : 20 tonluk araçların Mezar-ı Şerif e 6 yaptığı sefer sayıları toplamı X : 20 tonluk araçların Maimanah a yaptığı 7 sefer sayıları toplamı X : 20 tonluk araçların Kandahar a yaptığı 8 sefer sayıları toplamı X : 20 tonluk araçların Torin Kot a yaptığı 9 sefer sayıları toplamı X 30 tonluk araçların Faizabad a yaptığı X 30 tonluk araçların Kunduz a yaptığı X 30 tonluk araçların Mezar-ı Şerif e X 30 tonluk araçların Maimanah a yaptığı X 30 tonluk araçların Kandahar a yaptığı X : 30 tonluk araçların Torin Kot a yaptığı 29 sefer sayıları toplamı X : 20 tonluk araçların Lashkar Gah a 0 yaptığı sefer sayıları toplamı X : 20 tonluk araçların Farah a yaptığı sefer sayıları toplamı X : 30 tonluk araçların Lashkar Gah a 20 yaptığı sefer sayıları toplamı X : 30 tonluk araçların Farah a yaptığı 2 sefer sayıları toplamı 268

278 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science X 22 : 30 tonluk araçların GÜMRÜK Herat a VERGĠSĠ yaptığı UYUġMAZLIKLARININ X 38 : 40 tonluk araçların Kandahar a yaptığı sefer sayıları toplamı sefer sayıları toplamı ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI Y 2 : Kiralanacak ADMINISTRATIVE 30 tonluk araç SOLUTIONS sayısı X 39 TO : 40 DISPUTES tonluk araçların OVER Torin Kot a yaptığı CUSTOM DUTIES sefer sayıları toplamı X 3 : 40 tonluk araçların Stars a yaptığı sefer sayıları toplamı Selin KILINÇ 2, Hatice X YURTSEVER 3 30 : 40 tonluk araçların Lashkar Gah a 2 Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk yaptığı Programı sefer Yüksek sayıları Lisans Öğrencisi toplamı X 32 : 40 tonluk araçların Eagle a 3 Celal Bayar yaptığı Üniversitesi sefer Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü sayıları toplamı X : 40 tonluk araçların Farah a yaptığı Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari Abstract: 3 Custom duty is a kind of tariff arising eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın from sefer the movement sayıları of commercial toplamı commodities 32 : dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve fiscal sefer functions. sayıları Since they toplamı are not collected on eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus are Y collected 3 : only once when commodities subject Usul Kanunu (VUK) nun ikinci maddesine göre bu the şeklinde second item of olacaktır. tax procedural law, custom Bakanlığı na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan by Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü verilmiştir. General Directorate of Customs as a part of Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to Disputes X 3 : 40 tonluk araçların House a yaptığı sefer sayıları toplamı X 34 : 40 tonluk araçların Faizabad a yaptığı sefer sayıları toplamı X 35 : 40 tonluk araçların Kunduz a yaptığı sefer sayıları toplamı X 36 : 40 tonluk araçların Mezar-ı Şerif e yaptığı sefer sayıları toplamı X 37 : 40 tonluk araçların Maimanah a yaptığı sefer sayıları toplamı Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, X 40 tonluk araçların Herat a yaptığı Kiralanacak 40 tonluk araç sayısı Ek(2): Lindo paket programıyla ayrı ayrı çözümlenen Optimum çözüm planına ait araçların sefer sayıları, aylara,.7gün, 2.7gün, 3.7gün ve 4. 7gün e göre aşağıda 269

279 Ek-2 a ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ AYLAR Stars Eagle House Faizabad Kasım 200 Aralık 200 Ocak 20 Şubat 20 Mart 20 Nisan 20 Mayıs 20 ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI 20T 30T 40T T 20T 30T 40T T 20T 30T 40T T 20T 30T 40T T.7 4 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS 2 0 2TO DISPUTES 2 OVER CUSTOM 0DUTIES Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER Celal 2 Bayar 0 Üniversitesi 0 Sosyal 2 Bilimler 2 0Ens. Mali 0 Hukuk 2 Programı 2 Yüksek 0 Lisans 0 Öğrencisi Celal Bayar 2 Üniversitesi 2 0 Salihli 0MYO, 2DıĢ Ticaret 2 Bölümü Özet: 2Gümrük vergisi, 0 gümrüğe 3 tabi olan ticari 0 Abstract: 2 Custom 0 duty 2 is a 0kind of 2 tariff arising eşyanın 3 yer değiştirmesi 0 0 nedeniyle, 3 bu eşyanın 0 from 2 the movement of commercial 0 2commodities dış ticaret 2 ve ekonomi 0politikası 3 aracı olan bir vergi 0 tariff 2 that is 0a foreign 2 trade 0and economic 2 4policy türüdür. 2 Aynı zamanda 0harcamalar 3 üzerinden 0alınan instrument 2 in 0 addition 2 to its 0economic, 2 social 3 and dolaylı 3bir vergi 0 türü olan 0 gümrük 3 vergisi, gelir ve 0 fiscal 2 functions. Since they 0are not 2 collected 2 on vergi türü 3 olmadığından, 0 0 dış 3 ticarete konu olan 0 an indirect 2 tariff on expenditures, 0 2 custom 2 duties eşyanın 2 gümrüğe geldiği 0 anda 3 bir defaya mahsus 0 are collected 2 0only once 2 when 0 commodities 2 subject olmak 3üzere alınmaktadır. 0 Gümrük 4 vergileri, 0Vergi to foreign 2 trade 2 arrive at the 0custom. 3According 5 to Usul Kanunu 2 (VUK) nun 0 ikinci 3 maddesine göre bu 0 the 2 second 0 item of 2 tax procedural 0 2 law, custom gümrük 2vergilerinin usul 0 ve uygulama 3 esasları procedures 2 0and practises 2 of 0 custom 2 duties 4 are sayılı Gümrük 4 Kanunu nda 0 0 düzenlenmiştir. 4 Bu 0kanun regulated 2 by 2 customs law 0 numbered ile dış 5ticarete 0konu olan 0 eşyanın 5 Türkiye 0 Gümrük 0 2 Through 2 this 0 law, 3a systematization 0 3 has 6been oluşturulmuştur. 4 0 Diğer 0tüm vergilerde 4 olduğu 0 gibi Turkey 2 and 2continuing with 0 operation 3 sequence gümrük 5 vergisinde 0 de 0zorunlu 5 aşamalar 0 olan tarh, Like 2 all other taxes, 2 compalsive 0 levels 3 such 6 as tahakkuk 6 ve tahsil 0 aşamaları 0 6Gümrük ve Ticaret assessment, 3 2accrual 2and collecting 0 4are regulated Gümrükler Bu çalıģma, 5 0 Genel Celal Müdürlüğü Bayar 0 Üniversitesi 5 0 tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü 2 Customs Maliye and Economy Anabilim 2 0 Ministry Dalı Mali 3 according Hukuk to 3.7Kanunu Programı 5hükümlerine Yüksek 0 Lisans uygun 0 Öğrencisi olarak 5 yürütülmektedir. Selin 0 KILINÇ tarafından Customs 2 hazırlanan Law. Resolution Yüksek 2 process Lisans 0 of Tezinden 3disputes 4 over Gümrük türetilmiģtir. 4 vergisinden doğan 0 uyuşmazlıkların 5 çözüm customs 3 duties 2 has 2 a different 0 form 4 from 7 the

280 Ek-2 b ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ AYLAR Kunduz Mezar-ı Şerif Maimanah Kandahar 20T 30T 40T ĠDARĠ T AġAMADA 20T 30T ÇÖZÜM 40T T YOLLARI 20T 30T 40T T 20T 30T 40T T Kasım ADMINISTRATIVE SOLUTIONS 0 2 2TO DISPUTES 2 OVER CUSTOM 0 DUTIES Aralık Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER Celal 2 Bayar 0 Üniversitesi 0 Sosyal 2 Bilimler 2 0Ens. Mali 0 Hukuk 2 Programı 2 Yüksek 0 Lisans 0 Öğrencisi Celal 0 Bayar 3 Üniversitesi Salihli MYO, 3DıĢ Ticaret 0 Bölümü Özet: 2Gümrük vergisi, 0 gümrüğe 3 tabi 2 olan ticari 0 Abstract: 3 Custom 3 duty 0 is a 0kind of 3tariff arising Ocak eşyanın 0 yer değiştirmesi 2 0 nedeniyle, 2 2 bu eşyanın 0 from 3 the movement 3 0 of commercial 0 3 commodities sosyal ve mali 2fonksiyonlarının 0 3 yanında önemli 2 bir 0 commodities quantity 3 2 and value. 0 It is 3 are a kind of 3.7 dış ticaret ve ekonomi 2 0politikası 3 aracı 0olan bir 3vergi 0 tariff 3 that is 2a foreign trade 0and economic 3 policy türüdür. 2 Aynı zamanda 0harcamalar 3 üzerinden 2 alınan 0 instrument 3 in 3 addition 0 to its 0economic, 3 social 0 and Şubat vergi türü olmadığından, 2 0 dış 3 ticarete konu 2 olan 0 an indirect 3 2tariff on expenditures, 0 3custom duties 3.7 eşyanın 0 gümrüğe 3 geldiği 0 anda 3 bir defaya 0 mahsus 2 are collected 3 3only once when 0 commodities 4 subject olmak üzere alınmaktadır. 2 0 Gümrük 3 vergileri, 0 0Vergi 2 to foreign 2 trade 2 arrive at the 0custom. 3According to 3 Mart gümrük 0vergilerinin 3 usul 0 ve uygulama 3 0esasları procedures 3 3and practises of 0 custom 4 duties 0 are sayılı Gümrük Kanunu nda 3 0 düzenlenmiştir. 4 0 Bu 0kanun 3 regulated 3 by 5 customs 0 law 0 numbered ile dış 0ticarete 3konu olan 0 eşyanın 3 Türkiye 0 Gümrük 2 Through 3 this 3 law, a systematization 0 4 has 0been 2 3 Nisan oluşturulmuştur. 3 Diğer 0tüm vergilerde 4 0 olduğu gibi 2 Turkey 3 and 5continuing 0 with 0 operation 5 sequence gümrük 2 vergisinde 3 de 0zorunlu 5 aşamalar olan 0 tarh, 3 Like 4 all other 0 taxes, 0 compalsive 3 levels 3 such 0 as tahakkuk ve tahsil 3 aşamaları 0 4Gümrük 0 ve Ticaret 2 assessment, 3 5accrual 0and collecting 0 5are regulated Mayıs Gümrükler Bu çalıģma, 2 2 Genel Celal Müdürlüğü Bayar 0 Üniversitesi 4 0 tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler 2 Enstitüsü 3 Customs Maliye 5 and Economy Anabilim 0 0 Ministry Dalı Mali 5 according Hukuk to 4.7 Kanunu Programı 0hükümlerine Yüksek 4 Lisans uygun 0 Öğrencisi olarak 4 yürütülmektedir. Selin KILINÇ tarafından 2 Customs 4 hazırlanan Law. 0 Resolution Yüksek 0 process Lisans 3 of Tezinden 3disputes 0 over

281 Ek-2 c ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ AYLAR Torin Kot Lashkar Gah Farah Herat Kasım 200 Aralık 200 Ocak 20 Şubat 20 Mart 20 Nisan 20 Mayıs 20 ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI 20T 30T 40T T 20T 30T 40T T 20T 30T 40T T 20T 30T 40T T.7 3 ADMINISTRATIVE 0 4 0SOLUTIONS 2 3 TO 0DISPUTES 3 0 OVER CUSTOM DUTIES Selin KILINÇ 0 2 2, Hatice 3 YURTSEVER Celal 2 Bayar 2 Üniversitesi 0 Salihli 0 MYO, 2 DıĢ 2Ticaret 0Bölümü Özet: Gümrük 0 0vergisi, 4 gümrüğe 0 tabi 3olan ticari 0 3Abstract: Custom duty is a kind 3of tariff arising 3.7 4eşyanın 0 yer değiştirmesi 0 4 nedeniyle, bu eşyanın 3from the movement 2 of commercial 0 3 commodities miktarı veya değeri 0 üzerinden 3 0alınan, 0ekonomik, 2 2subject 0to customs which is based 2 on 0 those dış ticaret ve ekonomi 0 politikası 3 0aracı olan bir vergi 2tariff that 0 is a foreign trade and economic 2 0 policy türüdür. 0Aynı zamanda 0 harcamalar 4 üzerinden alınan 3instrument in addition 2 to 0its economic, 3 social and 3.7 0kurumlar 0 vergisi 2 gibi belirli 2 aralıklarla 0 3alınan 0bir 3 regular basis 0 like 0income 2tax and 2 corporate tax, as vergi türü olmadığından, 2 dış ticarete 2konu olan 0 3an indirect 0 tariff on expenditures, 2 custom 0 duties eşyanın gümrüğe geldiği 2 anda 2bir defaya mahsus 0 3are collected 0 only once when commodities 2 0subject Usul Kanunu 0 (VUK) nun 2 2 ikinci 0 maddesine 3 göre 0 bu 3 the second 0 item 0 of tax 2 procedural 2 law, custom 3.7 kanun 0kapsamı 2dışında 3 tutulmuştur. Bu 3 nedenle, 0 4duties are excluded 0 from 2 this 3law. Therefore, gümrük 2vergilerinin 0 usul 3ve uygulama 0 esasları procedures 0 and 0practises 2 of custom 2 duties are ile dış ticarete 2 konu 0 olan 3 eşyanın 0 Türkiye 3 Gümrük 0 3 Through 0 this law, 0 a systematization 2 2 has been Bölgesine 3 girişinden 0 başlayıp, 3 eşyaya 2 uygulanacak 2 0 4created beginning 0 with 2commodities 3 subject to oluşturulmuştur. 3 0Diğer tüm 4 vergilerde 0 olduğu 0 gibi 3 3 Turkey 0and continuing with 2 operation 3 sequence gümrük 3vergisinde 0 de zorunlu 3 aşamalar 2 2olan tarh, 0 4Like all other taxes, 0 compalsive 2 3 levels such as tahakkuk 3 ve tahsil 0 aşamaları 3 Gümrük 2 2ve Ticaret 0 4assessment, accrual and collecting 3 are regulated Gümrükler Bu çalıģma, 3 Genel Celal 0 Müdürlüğü Bayar 4 Üniversitesi 0 4 tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler 0 Enstitüsü 4 0 Customs Maliye and Economy Anabilim 2 Ministry Dalı Mali 3 according Hukuk to.7 5Kanunu Programı hükümlerine Yüksek 0 Lisans uygun 6 Öğrencisi olarak 0 yürütülmektedir. Selin KILINÇ 3 tarafından 4Customs hazırlanan Law. Resolution Yüksek 2process Lisans 4of Tezinden disputes over Gümrük türetilmiģtir. 4 vergisinden 0 doğan 5 uyuşmazlıkların 0 0 çözüm 3 3customs 0duties has a different 2 3form from 0 the yapıya sahiptir. 0 Gümrük 5 vergisi 0 uyuşmazlıkları have to 0 be resolved administratively 2 3 in the 0 first öncelikle idari 0aşamada 6 çözümlenmek 0zorundadır. 3 4place. However, in the case 2 of disputes 4 not being Yıllık Toplam Sefer sayısı 044 dür. 272

282 International Peer-Reviewed ID:2 Journal K:428 Jel of Kodu: Humanities C6-R4and Academic Science Ek(3): Ana Depo ve Operasyon Üs Bölgelerinde Bulunan Akaryakıt Depolarının Haritası GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI 4 ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER 7 CUSTOM DUTIES 6 Selin KILINÇ 2, Hatice YURTSEVER Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü 3 2 dış ticaret ve ekonomi politikası 9 aracı olan bir vergi tariff that is a foreign trade and economic policy türüdür. Aynı 0 zamanda harcamalar üzerinden alınan instrument in addition to its economic, social and kurumlar vergisi 2 gibi belirli aralıklarla alınan bir regular basis like income tax and corporate tax, as 8 vergi türü olmadığından, 2 dış ticarete 9 konu olan an indirect tariff on expenditures, custom duties Gümrükler Bu çalıģma, Genel Celal Müdürlüğü Bayar Üniversitesi tarafından, Sosyal Gümrük Bilimler Enstitüsü Customs Maliye and Economy Anabilim Ministry Dalı Mali according Hukuk to 273