MOBBİNG. Psikolog Fatma Zehra Dural. İBB Sağlık Daire Başkanlığı Sağlık ve Hıfzıssıhha Müdürlüğü Kadın ve Aile Sağlığını Koruma Hizmetleri

Transkript

1 MOBBİNG Psikolog Fatma Zehra Dural İBB Sağlık Daire Başkanlığı Sağlık ve Hıfzıssıhha Müdürlüğü Kadın ve Aile Sağlığını Koruma Hizmetleri

2 İçerik Mobbing nedir? Mobbing durumu nasıl ortaya çıkar? Mobbing in tarafları Mobbing sürecinin aşamaları Mobbing davranışları

3 İçerik Mağdura olan etkileri İşyerine olan etkileri Aileye olan etkileri Dünyada Mobbing Türkiye de Mobbing Mobbing olmayan durumlar Öneriler

4 Bu Resim Size Ne Ne Mesaj Veriyor?

5 En iyi ifade eden anlamıyla yıldırma veya iş yerinde psikolojik terördür. Psikolojik şiddet, dışlama, aşağılama, rahatsız etme, çalışma motivasyonunu kırma, özgüvenini kırma ve mutsuz etme anlamlarına da gelir

6 Mobbing kavramı ilk kez 1984 yılında İsveç de İş Hayatında Güvenlik ve Sağlık konulu bir rapor kapsamında Prof. Heinz Leymann tarafından kullanıldı. Heinz Leymann mobing uygulayan kişileri, aşırı kontrolcü, korkak, nevrotik ve iktidar açlığı olan kişiler olarak tanımlamıştır

7 Mobbing in oluşumunda kişisel nedenler kadar örgütsel faktörler de rol oynar. Kıskançlık, hırs, kötü kişilik gibi kişisel nedenlere; kötü yönetim, monotonluk gibi işyeri özellikleri de eklenince mobbing için uygun ortam hazırlanmış olur

8 Mobbing, dünyada her iş kolunda görülebilen, kurbanı fiziksel ve ruhsal olarak etkileyen ve verimlilik düşüşü, işten ayrılma gibi sebeplerle kurumlara zarar veren bir hastalıktır Kadın ve Aile Sağlığı Koruma Hizmetleri - Eğitim Birimi

9 Mobbing; Mobbing; İşyerinde gerçekleşmelidir. Üstler tarafından astlarına uygulanabileceği gibi, astları tarafından üstlerine de uygulanabilir ya da eşitler arasında da gerçekleşebilir. Sistemli bir şekilde yapılmalıdır. Süreklilik kazanmış bir sıklıkla tekrarlanmalıdır. Kasıtlı yapılmalıdır. Yıldırma, pasifize etme ve işten uzaklaştırma amacında olmalıdır. Mağdurun kişiliğinde, mesleki durumunda veya sağlığında zarar ortaya çıkmalıdır. Kişiye yönelik olumsuz tutum ve davranışlar gizli veya açık olabilir

10 Mobbing Durumu Nasıl Ortaya Çıkar? Mesleki yeterliliğin sorgulanması, Kişiye güvenilmediğinin hissettirilmesi, Kasten, verilen süre içinde bitirilemeyecek görevler verilmesi, Kişiden bilgi saklanması, Kişinin görmezden gelinmesi, gruptan izole edilmesi, Yetkilerinin azaltılması gibi durumlar da ortaya çıkar Kadın ve Aile Sağlığı Koruma Hizmetleri - Eğitim Birimi

11

12 Mobbing in Tarafları Mağdurlar İşyerinde psikolojik tacize maruz kalan taraf işyerinde psikolojik taciz mağduru olarak anılır. Uygulayıcılar İşyerlerinde psikolojik taciz uygulayan kişi için işyerinde psikolojik taciz uygulayıcısı, tacizci ya da zorba ifadeleri kullanılmaktadır. İzleyiciler İşyerlerinde psikolojik taciz her ne kadar mağdur ve tacizci arasında geçen bir süreç olarak ele alınsa da, zamanla sürece dahil olan kişiler olabilir

13 Mobbing Uygulayanların Genel Özellikleri Mobbing Mağdurlarının Genel Özellikleri Aşırı denetleyici Zeki yetenekli yaratıcı özellikler gösteren Düşmanlıktan hoşlanan Antipatik özellikler taşıyan Daima güçlü olma isteği taşıyan Başarılı başarıyı amaçlayan İşleri benimseyerek yapan Dürüst, güvenilir, kuruma bağlı Kötü niyetli eylemlerden çekinmeyen Olumlu ilişkiler kurabilen

14 Mobbing Sürecinin Aşamaları Anlaşmazlık Saldırgan Eylemler Yönetimin Katılımı Zor kişilik veya Akıl Hastası Olarak Damgalanma İşine Son Verilme

15 Mobbing Davranışları Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkilemek: Sözünüz kesilir, yaptığınız iş sürekli eleştirilir, jest ve bakışlarla ilişki kesilir, yazılı ve telefonda tehditler vs. Sosyal ilişkilere saldırı: Kimse sizinle konuşmaz, diğerlerinden ayrılmış bir işyeri verilir, çalışanların sizinle ilişkiye geçmeleri yasaklanır, orada değilmişsiniz gibi davranılır

16 Mobbing Davranışları İtibarınıza saldırı: Arkanızdan kötü konuşulur, asılsız söylentiler çıkarılır, kararlarınız sürekli sorgulanır, özgüveninizi olumsuz etkileyen bir iş yapmaya zorlanırsınız. Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırı: Hiçbir özel göreviniz yoktur, sürdürmeniz için anlamsız ve sahip olduğunuzdan daha az nitelik gerektiren işler verilir, işiniz sürekli değiştirilir, özgüveninizi etkileyecek şekilde işler verilir

17 Mağdura Olan Etkileri Bir Başka Kişiyle Olumsuz İletişim Uyku Bozukluğu Ağlama Nöbetleri Sık Geç Kalmalar Mobbing Depresif Ruh Hali Panik Atak Gerginlik ve Öfke

18 Mağdura Olan Etkileri Kişinin mesleki bütünlük ve benlik duygusunu zedeler. Paranoyaya ve kafa karışıklığına neden olur Maruz kalan kişi kendine güven duygusunu yitirir, toplumdan soyutlanabilir. Huzursuzluk, korku, utanç, öfke ve endişe duygularını yoğun bir şekilde yaşar. Travma sonrası stres bozukluğu görülebilir

19 Araştırmalara göre; Mobbing mağdurunun sağlık giderleri, kazancın üzerinde bir rakama tekabül etmektedir. Psikolojik tedavi, ilaç, doktor ve hastane masrafları yanında; iş veriminin azalması, hastalık izinlerinin artması gibi sonuçları sebebi ile Mobbing ekonomik bağlamda yüksek kayıplara sebep olmaktadır

20

21 İşyerine Olan Etkileri Mağdurların performans ve verimlilikleri ile işe ayırdıkları zamanda önemli kayıpların meydana gelmesi sebebiyle işyeri de bu konuda önemli zarar görür

22 İşyerine Olan Etkileri İşyerinin genel verimliliği olumsuz etkilenir. Çalışma ilişkileri ve barışı bozulur, çalışan ve yöneticiler arasında uyumsuzluklar başlar. Devamsızlıklarda, izinlerde ve sağlık raporlarında artış görülür. Örgütsel bağlılığın azalmasına/yok olmasına yol açar. Yeterlilik ve tecrübe sahibi çalışanların kaybedilmesine yol açar. Konunun işyeri dışına taşınması halinde kurumun saygınlığı ve marka değeri zarar görür

23 Aileye Olan Etkileri Mağdurun işyerinde yaşadığı sorunlar, karı-koca ve ebeveynçocuk ilişkilerini,hatta çocukların psikolojik gelişimlerini de olumsuz etkilemektedir. Ailelerde en sık yaşanan sorunlar agresifleşme, daha sık tartışma, çocuklara daha sert davranma ve şiddetli geçimsizlik olarak ifade edilmektedir

24 Dünyada Mobbing Almanya da yapılan bir araştırmaya göre, 1.5 milyon çalışan işyerinde psikolojik tacize maruz kalmaktadır. Alman Federal Çalışma Bakanlığı verilerine göre ise intiharların yüzde 10 u işyerinde psikolojik taciz nedeniyle gerçekleşmektedir. Heinz Leymann İsveç te intiharların % 15 inin mobbing kaynaklı olduğunu ifade etmektedir

25 Türkiye de Mobbing Kamuda Mobbing Hastaneler Milli Eğitim Bakanlığı Üniversiteler Özel Sektörde Mobbing Sanayi Çalışanları Mağaza, Restoran, Market Çalışanları Özel Sağlık Çalışanları Mobbing en çok yaş aralığında görülüyor. Kadınlar erkeklere göre daha fazla psikolojik baskıya maruz kalıyor. En sık karşılaşılan baskının yönetici tarafından anlamsız veya yeteneğin altında görevlerin verilmesi olarak tanımlanıyor. Gerekli mercilere şikayette bulunulan konular arasında da çalışanın istifaya zorlanması ilk sırada yer alıyor

26 Mobbing Olmayan Durumlar Farklı hukuki nitelik ve sonuçlar içerdiğinden fiziksel şiddet, cinsel taciz ve/veya hakaret niteliğindeki davranışlar, Tek seferlik ya da birden çok tekrarlansa bile strese ve doğal iş yoğunluğuna bağlanabilecek süreklilik arz etmeyen olumsuz tutum, davranış, tartışma ve çekişmeler, İşyeri dışında gerçekleşen tutum ve davranışlar ile benzeri uyuşmazlıklar işyerlerinde mobbing olarak değerlendirilmez

27 Öneriler Kişi, öncelikle çatışmadan kaçınılmalı ve sakin olmaya gayret etmelidir. Psikolojik taciz üst yönetim tarafından gerçekleştirilmiyorsa konuyu üst yönetime uygun bir şekilde iletmelidir. Psikolojik tacize uğradığını kanıtlayacak yazışma, not, mesaj, e- posta gibi bilgi ve belgeleri saklamalıdır

28 Öneriler Yaşanılan psikolojik taciz sürecine ilişkin günlük tutmalıdır. Yaşanılan sürece şahit olan/ olabilecek çalışma arkadaşları ile görüşmelidir. Kişi, üyesi olduğu sendikadan destek talep etmelidir

29 Öneriler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın İletişim Merkezi Alo 170 i aranmalıdır. Ayrıca Bimer e şikayet edilebilir. Kişi, ihtiyaç duyduğunda tıbbi ve hukuki destek almalıdır. İşyerlerinde psikolojik tacize maruz kalan kişi sorunu işyerinde çözemediği takdirde konuyu yargıya taşımalıdır

30 AYRICA Mobbing in psikolojik bir saldırı olduğu düşünülürse psikolojik yardım alınması büyük önem taşımaktadır. Böylece alınan yaranın derinleşmesi önlenebilir

31 Teşekkürler Kadın ve Aile Sağlığı Koruma Hizmetleri - Eğitim Birimi

32 Kaynakça Şahin, S. ( 2015). Yeni bir yaklaşım: iş sağlığı ve güvenliği nde mobbıng faktörünün önemi ve etkisi. Akademik sosyal araştırmalar dergisi. (3;9) Tümer, E. ( 2014). Çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı işyerlerinde psikolojik taciz (Mobbing)bilgilendirme rehberi. Ankara.