Yeşil salata ve marul

Transkript

1 Yeşil salata ve marul 0 Giriş Bu standard; yeşil salata ve marulun tarifine, sınıflandırma ve özelliklerine, numune alma ve muayeneleri ile piyasaya arz şekline dairdir. 1 Kapsam Bu standard, tüketiciye taze olarak arz edilen yeşil salata ve marulları kapsar. 2 Atıf yapılan standardlar ve/veya dokümanlar Bu standardda diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır. TS No Türkçe Adı İngilizce Adı TS ISO 874 Yaş meyve ve sebzeler - Numune alma Fresh fruits and vegetables - Sampling 3 Tarifler 3.1 Yeşil salata ve marul Lactuca sativa L. türüne giren kültür bitkileri. 3.2 Yabancı madde Yeşil salata ve marul üzerinde bulunan kum, taş, toprak, kabuk, yaprak, bitkisel parçalar, yabancı tohumlar gibi kendinden başka gözle görülebilir her türlü madde. 4 Sınıflandırma ve özellikler 4.1 Sınıflandırma Yeşil salata ve marullar botanik yapılarına göre tiplere, kalite özeliklerine göre sınıflara ve kütlelerine göre boylara ayrılır Tipler Yeşil salata ve marullar botanik yapılarına göre; - Baş salata, - Kıvırcık salata, - Yedikule marulu (romen salatası) olmak üzere tiplere ayrılır. Dİğer tipler kendi adları ve orijinleri belirtilerek piyasaya arz edilir Sınıflar Yeşil salata ve marullar kalite özelliklerine göre; - Sınıf I, - Sınıf II olmak üzere iki sınıfa ayrılır Boylar Yeşil salata ve marullar iriliklerini belirleyen kütlelerine göre Çizelge 1 de belirtilen boylara ayrılır. 0

2 4.2 Özellikler Genel özellikler Her sınıfın özelliklerine ve toleranslara uymak koşulu ile, Yeşil salata ve marullar/marullarda, - Bütün (tam) olmalı, - Sağlam olmalı (çürüyerek ve kötüleşerek tüketime uygunsuz hâle gelenler ürünü etkilememeli), - Temiz ve kuru olmalı (gözle görülebilir yabancı madde ihtiva etmemeli ve toprak bulaşıklı yapraklar ayıklanmış olmalı), - Taze görünümlü olmalı, - Çiçeklenme belirtisi göstermemiş olmalı, - Dolgun yapı göstermeli (yeterli yaprak sıklığı bulunmalı), - Böcek ve böcek hasarları bulunmamalı, - Yabancı tat ve koku bulunmamalı, - Anormal dış nem (dış yüzeyde ıslaklık) olmamalı dır. Ürün, pazarlama zamanına ve mevsime göre normal şekilde gelişmiş olmalıdır. Ürünün gelişmesi esnasında düşük sıcaklıklardan meydana gelen ve görünüşünü ciddi şekilde etkilemeyecek derecede olan kırmızımtırak renge müsaade edilir. Ürünün pazarlara gönderilmesi sırasında kökleri, dip yaprakları yakın ve düzgün olarak kesilmelidir. Yeşil salata ve marulların gelişmesi ve durumu aşağıdaki özelliklere imkân verecek şekilde olmalıdır; - Elle toplamaya, pazara hazırlamaya ve taşınmaya dayanıklı olmalı, - Gideceği yere ulaştığında tatmin edici durum (pazar isteklerini karşılamaya uygun özellik) göstermeli dir Tip özellikleri Yeşil salata ve marullar aşağıda belirtilen özellikte olmalıdır Baş salata Kapalı bir başa sahip olmalıdır. Başın sıkı olması istenen bir özelliktir (Resim 1) Kıvırcık salata Baş bağlamayan bol yapraklı salatadır (Resim 2) Yedikule marulu (romen salatası) Uzun yaprakları birbirini örterek baş meydana getiren maruldur (Resim 3) Sınıf özellikleri Sınıf I Bu sınıfa iyi nitelikte yeşil salata ve marullar girer. Bunlar; tipinin şekil, renk ve diğer tüm özelliklerini göstermelidir. Bu sınıftaki yeşil salata ve marullar; - İyi görünümlü olmalı, - Sıkı doku yapısı göstermeli (tipine bağlı olarak), - Yenilebilmesini etkileyen zarar ve hasarlar bulunmamalı, - Don zararı bulunmamalı dır. Bu sınıfa giren baş salataların ve marulların göbeği iyi oluşmuş olmalı ve göbekleri tek olmalıdır. 1

3 Sınıf II Bu sınıfa Sınıf I e giremeyen fakat genel özelliklere uyan yeşil salata ve marullar girer. Bunlar; - Oldukça iyi görünümde olmalı, - Yenilebilmesini etkileyecek önemli zarar ve hasara sahip olmamalı dır. Bunlarda ürünün genel görünüşünü, özelliklerini, saklama veya pazarlama değerini bozmamak şartıyla; - Hafif renk kusurlarına, - Hafif böcek zararlarına müsaade edilebilir. Bu sınıfa giren baş salataların ve marulların göbekleri küçük olabilir. Örtü altında yetişen salata ve marulların göbeksiz olanlarına müsaade edilir Boy özellikleri Yeşil salata ve marullar Çizelge 1 de verilen boylarda olmalıdır. Çizelge 1 - Yeşil salata ve marulların kütleleri, en az Açıkta yetiştirilen g/tane Örtü altında yetiştirilen g/tane Baş salata 1) Kıvırcık salata Marul ) Aysberg tipi baş salata Boyut ve toleranslar Ambalajlı veya dökme olarak piyasaya arz edilen yeşil salata ve marullarda sayıca kabul edilen sınıf ve boy toleransları aşağıda verilmiştir Sınıf toleransları Sınıf I Bu sınıfın özelliklerine uymayan, fakat Sınıf II ye giren yeşil salata ve marullardan (Sınıf II nin toleransı hariç) sayıca en çok % 10 oranında tolerans tanınır Sınıf II Bu sınıfın özelliklerine veya genel özelliklere uymayan, fakat tüketime elverişli bulunan yeşil salata ve marullardan sayıca en çok % 10 oranında tanınır Boy toleransları Bütün sınıflar için sayıca en çok % 10 oranında tolerans tanınır (söz konusu boyun kütlece en çok % 10 altında veya üstünde olmak şartıyla). 4.4 Özellik ve muayene madde numaraları Bu standardda verilen özellikler ile bunların muayene madde numaraları Çizelge 2'de verilmiştir. Çizelge 2 Özellik ve muayene madde numaraları Özellikler Özellik madde no Muayene madde no Genel özellikler Tip özellikleri Sınıf özellikleri Boy özellikleri Boyut ve toleranslar Ambalajlama İşaretleme

4 5 Numune alma ve muayeneler 5.1 Numune alma Numune partiden alınır. Tipi, sınıfı, boyu, menşei ve ambalajı aynı olan ve bir seferde muayeneye sunulan yeşil salata ve marullar bir parti sayılır. Yeşil salata ve marul numunesi TS ISO 874 e göre alınır. Alınan temsili numunelerin ambalajlama, muhafaza ve lāboratuvara gönderilmesi TS ISO 874 e göre yapılmalıdır. 5.2 Muayeneler Ambalaj ve ambalaj malzemesinin muayenesi Ambalaj ve ambalaj malzemesinin muayenesi gözle, elle incelenerek ve gerekirse tartılarak yapılır. Sonucun Madde 6'ya uygun olup olmadığına bakılır Yeşil salata ve marulun muayenesi Yeşil salata ve marulun muayenesi gözle ve elle incelenerek, koklanarak, tadılarak, tartılarak yapılır ve sonucun Madde 4.2.1, Madde 4.2.2, Madde 4.2.3, Madde ve Madde 4.3 e uygun olup olmadığına bakılır. 5.3 Değerlendirme Muayene sonuçlarının her biri standarda uygunsa parti standarda uygun sayılır. 5.4 Muayene raporu Muayene raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır; - Firmanın adı ve adresi, - Muayenenin yapıldığı yerin adı, - Muayeneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları, görev ve meslekleri, - Numunenin alındığı tarih ile muayene tarihi, - Numunenin tanıtılması, - Muayenede uygulanan standardların numaraları, - Sonuçların değerlendirilmesi, - Muayene sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahsurlarını gidermek üzere alınan tedbirler, - Uygulanan muayene metotlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen fakat muayenede yer almış olan işlemler, - Numunenin standarda uygun olup olmadığı, - Rapora ait seri numarası ve tarih her sayfanın numarası ve toplam sayfa sayısı. 6 Piyasaya arz Yeşil salata ve marullar ambalajlı olarak piyasaya arz edilir. 6.1 Birörneklik Bir ambalajdaki yeşil salata ve marullar tip, sınıf ve menşei bakımından birörnek olmalıdır. 6.2 Ambalajlama Ambalajlar taşıma sırasında yeşil salata ve marulların korunmasını sağlayacak, mevzuatına uygun ahşap, mukavva, plâstik vb. malzemelerden yapılmış olmalıdır. Ambalaj olarak kullanılacak malzeme; yeni, temiz, ürünün harici ve dahîlî zarar görmesini önleyecek kalitede olmalıdır. Yeşil salata ve marul dolu ambalajlar ürünü tam olarak muhafaza edecek şekilde tasarımlanmalıdır. Ambalajların yapımında kullanılan her çeşit malzeme ile içlerine konulacak kağıt ve benzeri madde insan sağlığına zararsız, yeni, temiz, kuru ve kokusuz olmalıdır. Ambalajlamada kullanılan kâğıt, pul gibi malzemelerin baskısı, etiketlenmesi zehirli veya insan sağlığına zararlı olmayan mürekkeple ve tutkalla yapılmalıdır. Basılı kağıt kullanıldığında yazılı yüzün dışa gelmesine ve ürüne değmemesine dikkat edilmelidir. Sebze yüzeyine etiket uygulandığında, etiket çıkarıldığında sebze yüzeyinde iz, leke ve kabuk zararı oluşturmamalıdır. Ambalajlar her türlü yabancı maddeden arî olmalı, rutubet ve koku çeken malzemeden yapılmamalıdır. 3

5 Her ambalaj veya partide görünen yeşil salata ve marullar o ambalaj veya partideki bütün ürünü temsil etmelidir. Ambalajın görünen kısmındaki durum, tüm ambalaj için geçerli olmalı; ambalajın üstünde ve alt kısmında aynı görünüm ve kaliteye sahip olmalı, her ambalajda görünen yeşil salata ve marullar o ambalajdaki tüm ürünü temsil etmelidir. Yeşil salatalar ve marullar, aralarında fazla boşluk kalmayacak ve ezilmeyecek şekilde ambalajlara yerleştirilir. Yeşil salatalar göbekleri karşılıklı gelecek şekilde düşey olarak iki sıra halinde, marullar ise yatay olarak ambalajlanır. 6.3 İşaretleme Yeşil salata ve marul ambalajları üzerine en az aşağıdaki bilgiler okunaklı olarak silinmeyecek ve bozulmayacak şekilde yazılır veya basılır. Ambalajın ağzı açıldığında tekrar kapatılamayacak veya tekrar kapatıldığında kapatıldığı belli olacak şekilde kapatılmalıdır. - Firmanın ticari unvanı veya kısa adı, varsa tescilli markası, - Bu standardın işaret ve numarası ( TS 1194 şeklinde), - Malın adı (Yeşil salata, marul), - Tipi, - Sınıfı, - Boyu, - Üretim bölgesi veya yerel ismi (isteğe bağlı), - Parti, seri veya kod numaralarından en az biri, - Net kütlesi (en az, kg veya g olarak), - Büyük ambalajlardaki küçük tüketici ambalajların sayısı ve kütlesi (isteğe bağlı). Gerektiğinde bu bilgiler Türkçe nin yanı sıra yabancı dilde de yazılabilir. 6.4 Muhafaza ve taşıma - Yeşil salata ve marul ve içinde yeşil salata ve marul bulunan ambalajlar işleme yerlerinde, depolarda ve taşıtlarda kötü koku yayan ve bunları kirleten maddelerle bir arada bulundurulmamalıdır. - İçinde yeşil salata ve marul bulunan ambalajlar gölgede tutulmalı çiğ, yağmur ve güneş altında veya dondurucu soğuklarda bırakılmamalı ve bu şartlarda yüklenip boşaltılmamalıdır. İçinde yeşil salata ve marul bulunan ambalajların gemilere vinçle yükleme boşaltma işlerinde paletler kullanılmalıdır. 7 Çeşitli hükümler Üretici bu standarda uygun olarak ürettiğini beyan ettiği yeşil salata ve marullar için istenildiğinde standarda uygunluk belgesi vermeye veya göstermeye mecburdur. Bu beyannamede satış konusu olan yeşil salata ve marulların; - Madde 4'teki özelliklere uygun olduğunun, - Madde 5'teki muayenelerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun belirtilmesi gerekir. 4

6 Resimler Resim 1 Baş salata Resim 2 - Kıvırcık salata 5

7 Resim 3 Yedikule marulu 6