Yargıtay Kararları ve Öğreti Görüşleri Eşliğinde Kambiyo Takip Hakkı ve Ceza Hukuku Yönüyle Uygulamalı Çek Rehberi

Transkript

1 Yargıtay Kararları ve Öğreti Görüşleri Eşliğinde Kambiyo Takip Hakkı ve Ceza Hukuku Yönüyle Uygulamalı Çek Rehberi

2

3 Erhan GÜNAY Avukat Yargıtay Kararları ve Öğreti Görüşleri Eşliğinde Kambiyo Takip Hakkı ve Ceza Hukuku Yönüyle UYGULAMALI ÇEK REHBERİ Güncelleştirilmiş ve Geliştirilmiş 2. Baskı HUKUK Türk Ticaret Hukuku Düzenlemesine Göre Çek Hakkında Genel Bilgiler Soru ve Yanıtlarıyla Kambiyo Takibine Konu Çek Uygulaması CEZA Karşılıksız Çek Keşide Etmek Suçu (3167 s.k.) Çekle İlgili Olarak Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Suçu (5941 s.k.) 5941 s. Kanun Kapsamında Düzenlenmiş Diğer Suçlar 5941, 3167 s. Kanunlar Yönüyle Lehe Kanun Uygulanması Çek Sahteciliği Suçu Açığa İmzanın Kötüye Kullanılması Suçu Çekle Tefecilik Suçu / Senet Yağması Suçu Yargıtay Hukuk ve Ceza Daire Kararları / Öğreti Görüşleri İlgili Mevzuat Ankara, 2010

4 Uygulamalı Çek Rehberi Erhan Günay Hukuk Kitapları Dizisi: 922 ISBN İkinci Baskı: Mayıs 2010 Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayımcılık San. ve Tic. A.Ş. ye aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan, tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı herhangi bir ortamda yayımlanamaz ve çoğaltılamaz. Sayfa Tasarımı: Ayşegül Genç Kapak Tasarımı: İsmail Çam Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) (Pbx), Faks: (0 312) Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Strazburg Cd. No: 23 Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Abidei Hürriyet Caddesi 179/E (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli- İSTANBUL Tel: (0-212) Web Adresi: E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Seçkin Yayıncılık, Tel: (0 312)

5 Önsöz Kambiyo senetlerinden sayılan çekin ekonomik hayattaki önemini herkes bilir. Hazırlamış bulunduğumuz "çek rehberi" isimli kitabımızda soru ve yanıtlarıyla çekin keşideci ve hamilin elindeyken kaybolması sonucunda izlenecek hukuki yol anlatılmıştır. Diğer taraftan kambiyo takibine konu edilen çekle yapılan takibin iptali veya sürdürülmesine ilişkin sorunlar uygulamalı olarak değinilmiştir. Ekonomik nitelikli özellikle kaşılıksız çek keşide etmek suçunda mahkemeleri yoğun biçimde işgal eden sorunlar yine yanıtlarıyla ifade edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda isabetli hüküm verebilmek için olabildiğince konuya ilişkin yargı kararlarından yararlanmanın isabetli olacağını düşündük. Gerek ticaret ve takip hukuku yönüyle 12. HD, gerekse karşılıksız çek keşide etmek suçu yönüyle 10. CD. kararlarını sistematik bir şekilde ilgili konu anlatımında yer verdik. Öte yandan çekle işlenen dolandırıcılık, sahtecilik, açığa atılan imzanın kötüye kullanılması, tefecilik, senet yağması suçlarını Yargıtay'ın ilgili Ceza Daireleri Kararları taranmak ve en yenileri aktarılmak suretiyle kitabımızın uygulayıcıya rehber olmasını amaçladık. Eksik ve yanılgılarımızın olabileceği ve bağışlanması umuduyla kitabımızın yararlı olmasını içten diler saygular sunarım. Erhan GÜNAY Milas

6

7 2. Baskıya Önsöz Uygulamalı Çek Rehberi isimli kitabımızın kısa sürede tükenmesi ve 5941 sayılı ÇEK KANUNUNUN yürürlüğe girmesi nedeniyle kitap, genişletilip güncelleştirilerek sunulmuştur. Beş ana bölümden oluşan kitabın; 1. Bölümünde: Türk Ticaret Hukuku yönüyle uygulamada en sık karşılaşılan çekişme ve çözümlere yer verilmiştir. 2. Bölümde: İcra-İflas Hukukunda yer alan kambiyo takibine konu çek uygulamasına ilişkin çekişmeler soru ve yanıtlı olarak ifade edilmiştir. 3. Bölümde: Yerel mahkemelerde derdest olan 3167 sayılı Kanun evresinde açılmış davalarla ilgili olarak özellikle karşılıksız çek keşide etmek suçu ile ilgili ayrıntılı anlatımın aynen kitapta yer alması uygun ve yararlı görülmüştür. 4. Bölümde: 5941 s. Çek Kanunu kapsamındaki suçlar öğreti görüşleriyle birlikte incelenmiştir. 5. Bölümde: Uygulamada çek kullanılmak ya da sahtecilik yapılmak suretiyle en sık işlenen suçlar (dolandırıcılık. sahtecilik. tefecilik gibi) Yargıtay kararları eşliğinde okuyucunun yararlanmasına sunulmuştur. Kitabın önceki baskılarında izlenen kapsamı aynen korunmuş, içeriğine yeni Yargı Kararları eklenmek suretiyle (12. HD, 19. HD ve 10. CD) kitabın uygulamada rehber olmasını amaçladık Yine de eksik ve yanılgılarımızın olabileceği ve bağışlanması umuduyla kitabımızın yararlı olmasını içten diler saygılar sunarım. Erhan GÜNAY Milas

8

9 İçindekiler Önsöz Baskıya Önsöz... 7 Kısaltmalar Birinci Bölüm HUKUK ÇEK HAKKINDA GENEL BİLGİLER ÇEK KANUNUN AMACI NEDİR? ÇEK NEDİR? ÇEKİN UNSURLARI NELERDİR? Çek Kelimesi Çek, Kayıtsız ve Şartsız Muayyen Bir Bedelin Ödenmesi İçin Havaleyi İhtiva Etmelidir Muhatabın Banka Olması Gerektiği Ödeme Yerinin Gösterilmesinin Zorunlu Unsur Olmadığı Keşide Tarihi ile Keşide Yerinin Gösterilmesi Gerektiği Keşidecinin İmzasının Bulunması Zorunluluğu Vergi Kimlik Numarası ÇEKLERDE BORÇLANMA EHLİYETİ NE DEMEKTİR? Gerçek Kişiler MÜŞTEREK HESAPTAN ÇEK KEŞİDE Vekil Temsil Yetkisi Olmayan Kişilerin Çek Düzenlemesi Ticaret Şirketler Anonim Şirketler Limitet Şirketleri Kolektif Şirketler Komandit Ortaklıklar Adi Ortaklıklar ÇEKTE İBRAZDAN AMAÇ, İBRAZ YERİ, İBRAZ SÜRELERİ NEDİR? Çekin İbrazı Bedelinin Ödenmesi İçindir Çekin İbraz Yeri Çekin İbraz Süreleri Çek Karşılığının Ödenmemesi İbraz Sürelerinin Başlangıcı... 43

10 10 Uygulamalı Çek Rehberi ÇEKLERDE ÖDEME NASIL YAPILIR? Çekin Görüldüğünde Ödenmesi ÇEK KİMİN LEHİNE KEŞİDE EDİLEBİLİR? ÇEKLERDE DEVİR VE CİRO NASILDIR? Hamile Çekler Emre Yazılı Çekler Nama Yazılı Çekler Ciro Şekli Protesto veya İbraz Süresinden Sonra Ciro Çeklerin Devri ve Cirosuna İlişkin Yargıtay Kararlarından Yapılmış Özet Alıntılar Temlik Cirosu Tahsil Cirosu Ciroların İncelenmesi ve Yetkili Hamil Yetkili Hamile İlişkin Yargıtay Kararlarından Yapılan Özet Alıntı ÖZEL ÖDEME ŞEKLİNE BAĞLI OLARAK ÇEKLER KAÇ ÇEŞİTTİR? Normal, Çizgili ve Hesaba Geçirilecek Çek Çizgili Çek Hesaba Geçirilmek Üzere Çekilen Çek HATIR ÇEKİ NEDİR? Hatır Çekine İlişkin Yargıtay Kararlarından Özet Alıntı ÖDEMEDEN İMTİNA HALİNDE ÇEK HAMİLİ KİMLERE KARŞI MÜRACAAT HAKLARINI KULLANABİLİR? İlgili Madde Çekin İbrazı Protesto Mücbir Sebep Müracaat Hakkının Şümulü İbraz Süresine Uyulmamasının Sonuçları Çekte Müracaat Hakkına İlişkin Zamanaşımı Zamanaşımı ve Müddet Hesapları ile İlgili Yargıtay Kararlarından Özet Alıntı ÇEKTEN CAYMA VE ÇEKİ ÖDEMEKTEN MEN NEDİR? Çekten Cayma İbraz Süresi İçinde Yapılamaz Çeki Ödemekten Men Çekten Cayma ile Çeki Ödemekten Men Kavramının Farklılığı Çeki Ödemekten Men ile İlgili Yargıtay Kararlarından Özet Alıntı Ödemeden Men Talimatı Karşılıksız Çek Keşide Etmek Suçunda Şikayet Hakkını Olumsuz Etkiler mi? ÇEK KEŞİDECİNİN ELİNDE KAYBOLMASI HALİNDE KEŞİDECİ NE GİBİ BİR HUKUKİ YOL İZLEMELİDİR? ÇEK HAMİLİN ELİNDE İKEN KAYBOLMUŞ İSE HAMİL VE KEŞİDECİ NE GİBİ BİR HUKUKİ YOL İZLEMELİDİR?... 70

11 İçindekiler 11 - Çekin Zayi Edilmesine İlişkin Yargıtay Kararlarından Özet Alıntı CİRO İLE ELDE BULUNDURULAN ÇEKİ İBRAZ SÜRESİ İÇİNDE KAYBEDEN HAMİLİN BAŞVURU HAKKINI KORUMASI İÇİN HERHANGİ BİR HUKUKİ YOL VAR MIDIR? SAHTE VEYA TAHRİF EDİLMİŞ ÇEKİ ÖDEMİŞ OLMAKTAN BANKA SORUMLU MUDUR? İlgili Yargıtay Kararlarından Özet Alıntı TAAHHÜT EDİLEN İFA KARŞILIĞI VERİLMİŞ ÇEKTEN DOLAYI BORÇLU OLMADIĞININ TESPİTİ DAVASI AÇILABİLİR Mİ? ÇEK KARŞILIĞI MALIN TESLİM EDİLMEDİĞİ İDDİASI NE TÜRLÜ DELİLLE KANITLANIR VE KANIT YÜKÜ KİMDEDİR? İkinci Bölüm KAMBİYO TAKİBİNE KONU ÇEK UYGULAMASI (Soru ve Yanıtlarıyla) SORUMLULUK Çek Üzerinde Teminat Çekidir İbaresi Vardır. Bu Çek İcra Takibine Konulabilir mi? Çekteki İmza Şirket Temsilcisine Ait Değildir. İyi Niyet Sahibi Hamile Karşı Şirketin Sorumluluğu Var mıdır? Çek Ortaklık Unvanı Altında İmza Edilmiştir. Bu Çekle İmzacı Kişi Hakkında Takibe Geçildiğinde Ortaklık Bu Çekten Sorumlu Tutulabilir mi? Azledilen Şirket Vekili Tarafından İmzalanmış Çekle Hamil, Şirket Hakkında Takip Yapabilir mi? Çeki İmzalayan Kişi Çek Hesabı Sahibi Değilse, Çek Bedelinin Ödenmesinden Sorumlu mudur? Çek Üzerinde Hatır Çeki İbaresi Yazılıdır. Bu Çek Takibe Konu Edilebilir mi? Kooperatif Genel Kurulundan Yetki Almadan Yönetim Kurulu Üyelerinin Çekle Borçlanmalarından Kooperatif Sorumlu mudur? Çekin Kaybolması Nedeniyle İptal Kararı Alınmıştır. Alacaklı Kime Karşı Ne Gibi Bir Talep de Bulunabilir? Yırtılmış ve Yapıştırılmış Çek Takibe Konu Edilmiştir. Yapılan Takip Uygun mudur? Çekteki Yazıların Ayrı Kalem Mahsulü Olması veya Keşideci Tarafından Yazılmamış Bulunduğu İtirazı Çekin Geçerliliğini Etkiler mi? Açıkça Çek Düzenlemeye Yetki Verilmemiş Olan Vekilin Düzenlediği Çekten Dolayı Vekil Eden Sorumlu mudur? Çekte İki Farklı Keşide Tarihi Yazılıdır. Bu Çekten Dolayı Borçlu Keşideci Sorumlu mudur? İleri Keşide Tarihli Çek Düzenlemek Mümkün müdür? Kooperatifi Birlikte Temsile Yetkisi Olduğu Halde Sadece Bir Temsilci Çeki İmza Etmişse Çek Bedelinden Kooperatif Sorumlu Tutulur mu? Anonim Ortaklıkta Yetkilinin Keşide Ettiği Çekten Hangi Şartla Şirket Sorumlu Olur? Adi Ortaklıkta Çek Keşidesinden Kim Sorumludur? Limitet Ortaklıkta Çek Keşidesinden Sorumluluk Nasıldır?... 87

12 12 Uygulamalı Çek Rehberi - Çekteki Bedelin Rakam ve Yazılı Bölümünün Farklı Olması Durumunda Bu Çek Takibe Konu Edilebilir mi? Çeki Hamil Olan Lehtar, Keşideci ile Kendisinden Sonra Gelen Cirantaya Karşı İcra Takibinde Bulunabilir mi? Keşidecinin, Hamile Yazılı Çeki Kaybettiğinden Söz Ederek Açtığı İptal Davasına İlişkin Karar, Yetkili Hamili Bağlar mı? Çek Bedeli Bankaya İbraz Edilmeden Ödenmiştir. Çekin Daha Sonra Başkası Eline Geçmesi Yüzünden Keşideci Bedeli Ödemek Zorunda Kalmıştır. Keşideciye Karşı Kimler Sorumludur? Çekin İbraz Edilmesi veya Edilmemesinin Sonuçları Nedir? Çek Üzerinde İmzası Bulunan Kişinin Ad ve Soyadı Yanlış Yazılmıştır. Bu Çek Geçerli midir? Çekten Kim Sorumludur? İbrazında Çeke Ödeme Yasağı Konulduğundan Dolayı Bankaca Ödenmeyen Çeke Dayanılarak İcra Takibine Geçilebilir mi? Karşılıksız Çıkan Çek Nedeniyle Hamil Müracaat Borçlularından Ne Gibi Talepte Bulunabilir? Keşidecinin Ödemeden Men Etmesi Üzerine Hamil İhtiyati Haciz Talebinde Bulunabilir mi? Keşidecinin Ödeme Yasağına Uyan Bankanın İbraz Edilen Çek Arkasına Neler Yazması Gerekir? Bankanın Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktarın (Kısmi Ödeme) Ödenmesinden Kaçınılması ve Karşılıksız Şerhi Vurulması Halinde Hamil Banka Aleyhine Takipte Bulunabilir mi? TAKİPTE YETKİLİ YER Çekle İcra Takibi Hangi Yerde Yapılabilir? Kambiyo Senedine Dayalı Takipte Borca ve Yetkiye İtiraz Süresi Kaç Gündür? Yetki İtirazı Evrak Üzerinde İncelenebilir mi? Takibin Türüne Göre Yetki İtirazı Nereye Yapılmalıdır? Borçlunun Takibe Karşı Yaptığı Yetki İtirazında Yetkili Yeri Göstermesi Şart mıdır? Alacaklı, Takibe Borçlulardan Birinin İkametgahı İcrasında Girişmiş ve Borçlu İtiraz Etmemişse, Diğer Borçlular Yönünden de İcra Dairesinin Yetkisi Kesinleşmiş Sayılacak mıdır? BORCA İTİRAZ (İİK, M.169) Takibe Konulan Çekin Ödendiği Belgelenmişse, Takibin İptali Gerekir mi? Çeke Dayalı Takibe Borçlunun İtirazı Takibi Durdurur mu? Borca İtiraz Halleri Uygulamada Neler Olabilmektedir? Senet Metninden Anlaşılanlar Dışında İtiraz Sebepleri Değiştirilebilir mi? Yetkili Hamil Olmayan Kişinin Kambiyo Senedini Takibe Koyması Mümkün Olur mu? İhtiyati Haciz Kararı, Çekin Zamanaşımına Uğradığı Nedeniyle Kaldırılabilir mi? Çekle Yapılan Takibe Karşı İtirazın Şekli Nasıl, Süresi Ne Olmalıdır? İtirazın Sonuçları Nedir? İMZAYA İTİRAZ (İİK, M.170) Kambiyo Senetlerine Yapılan İtirazlar Hangi Madde Koşullarında İncelenir?

13 İçindekiler 13 - Haksız İmza İtirazında Borçluya Ne Gibi Yaptırım Uygulanacaktır? Borçlunun İnkar Tazminatı ve Para Cezasının Tahsili Hangi Şartla Tehir Edilebilir? İmzanın Borçluya Ait Olmadığı Anlaşılmışsa Takip Alacaklısına Ne Gibi Bir Yaptırım Uygulanacaktır? Alacaklının Mahkum Edildiği Para Cezasının Tahsili Hangi Koşulda Tehir Edilebilir? BORÇLUNUN KAMBİYO HUKUKU YÖNÜYLE ŞİKAYETİ (İİK, M.170/A) Borçlu Şikayet Yoluyla Neyi İleri Sürebilir? Uygulamada Tahrifat İddiası ile İlgili Yargıtay Kararlarından Örnekler Kısaltılmış Keşide Yeri Yazılı Çeke Göre Yapılan Takip Hangi Şartla İptal Edilebilir? Düzenleme Tarihi Bulunmayan Çekin Takibe Konulması Halinde Takip İptal Edilecek midir? Çek Hakkındaki Şikayet Hangi Konuda İse Bu Konu mu İncelenecektir? İbraz Tarihi Yazılı Olmayan Çekle Kambiyo Senetlerine Mahsus Takip Yapılabilir mi? Şikayet Süresi Kaç Gündür? Keşideci Borçlu, Takip Dayanağı Çekteki Ciro Edilemez Kaydının Tahrif Edildiğini Belirterek Takibin İptalini İstediğinde Mahkemece Ne Türlü Karar Verilmelidir? Çekte Lehtar Hanesi Eksik Yazılmış Olsa Ancak Kimliği Belirlenebiliyorsa Bu, Ciro Silsilesinde Kopukluk Sayılır mı? Kambiyo Senedine Mahsus Haciz Yolunda Mükerrerlik İtirazında Süre Var mıdır? Hamilin Müracaat Hakkında Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır? Üçüncü Bölüm CEZA KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇU 3167 s. KANUN YÖNÜYLE ÇEK KEŞİDESİNDE KARŞILIK NEDİR? KARŞILIK NE ZAMAN BULUNDURULMALIDIR? KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETME SUÇUNDA ŞİKAYET HAKKI KİME AİTTİR? Hamilin Ciranta Banka ŞİKAYET HAKKININ DOĞMASI İLE ŞİKAYET SÜRESİ NE ZAMAN BAŞLAR? Şikayet Süresi Şikayet Süresi Geçirilmişse Şikayetten Vazgeçilmişse Şikayet Hakkının Devrinin Olanaksızlığı Şahsa Bağlı Bir Hal Olduğu Şikayet Hakkının Varlığı Resen Araştırılması Gerektiği Ödemeden Men Talimatının Şikayete Etkisi Şikayet Hakkının Her Bir Çek İçin İncelenmesi Gerektiği Çizilmiş Cirolu Çekte Şikayet Hakkı

14 14 Uygulamalı Çek Rehberi - Şikayet Süresinin Başlangıcı Şikayetin Şekli Şikayet Hakkının Bulunmadığına İlişkin Yargıtay Kararlarından Özet Alıntı KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇLARINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME HANGİSİDİR? ÇEKLE DOLANDIRICILIK SUÇU İŞLENMİŞSE GÖREVLİ MAHKEME NERESİDİR? KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇUNDA DAVA AÇILMASINI ENGEL OLAN DURUM VAR MIDIR? inci Maddeye Göre Düzeltme Hakkının Kullanılması inci Maddedeki Süre Geçtikten Sonra Ödemede Bulunulması KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇUNUN UNSURLARI NELERDİR? Yasaya Uygun Bir Çekin Varlığı Çekin Süresinde İbrazı Gerektiği Suçun Maddi Unsuru Suçun Manevi Unsuru KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇUNDA İDDİANAME HANGİ NEDENLERLE İADE EDİLMEKTEDİR? İbraz Süresinin Geçirildiği Şikayet Hakkının Açıklığa Kavuşturulması Davanın Yetkili Yer Mahkemesinde Açılması İbraz Tarihinin Yazılı Olmadığı Çek Fotokopinde Keşide Yerinin Yokluğu Şikayet Hakkının Nasıl Doğduğunun Anlaşılamaması KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK FİİLİNDE SUÇ FAİLİ KİMLERDİR? Çeki Keşide Eden Hesap Sahibi veya Yetkili Temsilci Organ veya Temsilci Çifte Sorumluluk İflas Kararından Sonra Çek Düzenlenmişse Konkordatonun Tasdikine Karar Verilmişse Suça İştirak ÇEK KEŞİDE ETME YETKİSİ NE SURETLE SAPTANMALIDIR? Açık Çek Düzenleyen Aval Veren Hayali Kişi Çeki Vekil Sıfatıyla İmzalayan KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETME SUÇUNA İLİŞKİN AÇILMIŞ DAVAYI DÜŞÜREN VE CEZAYI ORTADAN KALDIRAN HALLER VAR MIDIR? Dava Açıldıktan Sonra Hüküm Verilinceye Kadar Hüküm Verildikten Sonra Hüküm Kesinleşinceye Kadar Hüküm Kesinleştikten Sonra Uyarlamada Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Hükümlünün Aleyhine Olduğu

15 İçindekiler 15 - Hüküm Kesinleştikten Sonra Şikayetten Vazgeçilmesinde Hüküm Kesinleşmeden Önce Dava ve Şikayetten Vazgeçilmesinde DAVANIN DÜŞMESİ, CEZANIN ORTADAN KALKMASI HALİNDE YARGILAMA GİDERİNDEN KİM SORUMLU OLUR? SANIĞIN YOKLUĞUNDA DURUŞMA YAPILABİLİR Mİ? Şikayet İradesinin Varlığına Rağmen Davanın Düşürülmemesi Gerektiği İnfaz Aşamasındaki Ödeme Üzerine Duruşma Açılması KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇUNUN CEZASI NEDİR? Çek Bedeli Tutarı Kadar Para Cezası - Mükerrirlik Halinde Hapis Cezası Çekte Yabancı Para Gösterilmişse,İbraz Tarihindeki Efektif Satış Kuruna Göre Çevirme Para Cezasını Arttırılması Gecikme Zammının Uygulanması Kısmi Ödeme Halinde Ceza Tertip ve Tayini Kanunların Ayrıca Suç Saydığı Hallerin Saklı Tutulduğu ÇEK HESABI AÇMAKTAN YASAKLANMA KARARI BİR TEDBİR MİDİR? TEMYİZE TABİ MİDİR? KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇUNDA TESELSÜL UYGULAMASI SÖZ KONUSU OLUR MU? s. Yasa ile Yapılan Değişiklikten Önce s. Yasa ile Yapılan Değişiklikten Sonra VERGİ KİMLİK NUMARASININ ÇEK ÜZERİNDE VAR OLUP OLMADIĞININ ÖNEMİ NEDİR? Tarihinden Sonra Düzenlenmiş Çeklerde Tarihinden Önce Düzenlenmiş Çeklerde KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇUNDA UZLAŞMA SÖZ KONUSU OLUR MU? CEZA DAVASINDA YAPILACAK İDDİA VE SAVUNMA TÜRLERİ NELER OLABİLİR? Çekin Keşide Tarihinde Tahrifat İddiası Keşide Yerinin Gösterilmemiş Olduğu Savunması İbraz Tarihinden Önce Açılmış Menfi Tespit ve İptal Davasının Varlığı İddiası Çek Bedeline İlişkin Ödeme Savunması Çekin Arkasında İbraz Kaşesinin Bulunmadığı Savunması Banka Tarafından Düzeltme Hakkının Kullanılmasına Dair İhtarnamenin Bulunmadığı Savunması İmzaya İtiraz Halinde Bilirkişi İncelemesinin Yapılması Gerektiği Savunma Hakkının Kısıtlanması Çekin Rızası Dışında Elden Çıktığı ve Ödemekten Men Talimatının Varlığı İddiası Şikayet Hakkının Bulunmadığı Savunulması Çekin Emre Yazılı Olup Müştekiye Elden Teslim Edildiği Savunması Çekin İbrazdan Sonra Ciro ile Alındığı Savunması Emre Yazılı Çekin Ciro ile Hamil Müştekinin Eline Geçtiği İddiası

16 16 Uygulamalı Çek Rehberi - Ciro Silsilesinde Müştekinin Adının Yazılı Olmadığı Savunması Müşteki Cirantanın Çeke Hamil Olmadığı Savunması Çekin Takas Odasına İbrazından Sonra Müştekinin Çeki Edindiği İddiası Müştekinin Cirosunun Çizilmiş Olduğu Savunması Çekte Eksik İmzanın Bulunduğu Savunması Çekin Müsait Olmasına Rağmen Hesapta Rehin ve Haciz Şerhinin Bulunması Nedeniyle Ödemeden İmtina Edildiği Savunması Çekin Muhatap Bankaya Ciro Edilmesinde Karşılıksız Çıkması Halinde Şikayet Hakkı Banka Şubesine Ait Olmadığına İlişkin Savunma Karşılıksız Çek Keşide Etme Davasında Çekin İptali ve Menfi Tespit Davası Açıldığı Savunması İmzanın Kendisine Ait Olmadığı Savunması KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇUNDAN VERİLEN HÜKÜM İÇİN YASA YOLUNA BAŞVURULABİLİR Mİ? Kesinlik Sınırı Altında Kalan Para Cezası Para Cezası ve Çek Hesabı Açmaktan Yasaklanma İnfazın Durdurulması Talebine İlişkin Karar Hangi Yasa Yoluna Tabidir? Bozma Kararına Karşı Direnme ve Eylemli Uyma DÜZELTME HAKKININ KULLANILMASI İÇİN BANKA TARAFINDAN KEŞİDECİYE İHTAR GÖNDERME ZORUNLULUĞU VAR MIDIR? s. Yasa ile M.7 ve 8 de Değişiklik Yapılmadan Önceki Uygulama S. Yasa ile 7 ve 8. Maddelerde Yapılan Değişiklikten Sonraki Uygulama İhtar Yapmayan Bankanın Sorumluluğu Nedir? Zincirleme Şeklinde Çek Defterini Geri Vermemek Suretiyle İhtara Uymayanın Sorumluğu Ödeme Uyarısı, Sulh Ceza Mahkemesi Yasaklama Süresi İçinde Çek Hesabı Açtırmak Suçunda Görevli Mahkeme ÇEK YASASINDA DÜZENLENMİŞ DİĞER SUÇLAR HANGİLERİDİR? Dördüncü Bölüm 5941 S. ÇEK KANUNU KAPSAMINDAKİ SUÇLAR VE 3167 S. KANUN İLE KARŞILAŞTIRILMASI ÇEK KANUNU HANGİ MADDE KAPSAMINDA SUÇ SAYILAN FİİLLERİ DÜZENLEMİŞTİR? ÇEKLE İLGİLİ OLARAK KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİ YAPILMASINA SEBEBİYET VERME SUÇU ÇEK KANUNUNDAKİ DİĞER SUÇ VE CEZA HÜKÜMLERİ DERDEST KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK DAVALARINDA ANLAŞMA YAPILMASI VEYA TAAHHÜT VERİLMESİ LEHE KANUN BELİRLEMESİ

17 İçindekiler 17 UYGULAMADA DURAKSAMA YARATAN KONULARDA ÖĞRETİ GÖRÜŞÜ Muhatap Bankanın Kanunen Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktarın Ödenmesi İçin Hamilin İstemde Bulunmasına Gerek Var mıdır? ve 5941 Sayılı Yasalarda Şikayet Süresine Göre Şikayet Hakkının Kullanılmasında Farklılık Yaratılmamış mıdır? İleri Tarihli Çekin İbrazı, Yeni Yasanın Yürürlük Tarihinden Sonraya Denk Gelse Bankanın Kanunen Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktar Hangi Esaslara Göre Belirlenecektir? Hamil, Bankanın Ödemekle Yükümlü Olduğu Meblağı Reddederek Temerrüde Düşmüş Sayılıp, Keşideci Dışındaki Çek Borçlularına Karşı Başvuru Hakkını Kaybedecek midir? Ödeme Yasağına Rağmen Çeki Ödeyen Bankanın Sorumluluğu Var mıdır? Sahte veya Tahrifli Çeki Muhatap Bankanın Ödemesi Halinde Sorumluluk Kime Aittir? Zayi Nedeniyle Çekin İptali Kararına Karşı, Meşru Hamil Tarafından Kararın İptali Yönünde Başvuru Yapılabilir mi? Müşterek Hesaptan Münferiden Çek Keşide Etmek Mümkün müdür? Sorumluluk Kime Aittir? UYGULAMADA CİROLU ÇEK TAKİBİNDE DURAKSAMA YARATAN KONUDA YARGITAY GÖRÜŞÜ Ciro Zincirine Göre Borçluya Karşı Müracaat Sorumlusu Durumunda Olan Alacaklının Kendisinin Sorumlu Olduğu Kimseye Müracaat Borçlusu Olarak Başvurması Mümkün Olur mu? Çek Bedelini Ödemiş Olan Ciranta, Kendisinden Önce Gelen Çek Borçlularına Karşı mı Yoksa Kendisinden Sonra Gelen Çek Borçlularına Karşı mı Takip Yapabilir? Lehtarın Elinde Bulunan Çekin Geriye Dönüşünde Teslim Yeterli mi Yoksa Tekrar Ciroya Gerek Var mı? İbrazdan Sonra Alacaklının Çekte Hak Sahibi Olabilmesi İçin Alacağın Temliki Sonucunu Doğuran Bir Cironun Olması Şart mıdır? Çek Arkasında Tahsil İçindir İbaresinin Takip Alacaklısına Ait Olması Halinde Keşideci ile Lehtara Karşı Takip Yapılabilir mi? Çek Arkasındaki İlk Cironun Lehtara Ait Olmadığı, İkinci Cironun Lehtara Ait Bulunduğu Durumda Alacaklıya Yapılan Bu İkinci Ciro ile Alacaklı Yetkili Hamil Sayılır mı? Ciroda Cirantanın İmzası Yeterli midir? Lehtar Kendinden Sonraki Cirantayı Takip Edebilir mi? Takibe Konu Çekin Anlaşmaya Aykırı Doldurulduğunun İtiraz Olarak Bildirilmesinde Kanıtlama Şekli Nedir? Takibe Konu Çekin İleri Tarihli Düzenlendiği Anlaşılmışsa, Takibin Sürdürülmesi İçin Yanların Müşterek İmzalı Bir Belge ile İleri Tarihli Çek Düzenlendiğinin Kanıtlanması mı Gerekecektir? Çek Üzerindeki Yazının Borçluya Ait Olduğu Anlaşılmış, İmzanın ise Borçluya Ait Olup Olmadığı Tespit Edilememişse Takibin İptaline mi Yoksa İtirazın Reddi ile Takibin Sürdürülmesine mi Karar Verilmelidir? Çekin İbrazından Sonra Edinilen Çekte Hamilin Cirosu Yoksa Takip Alacaklısı Çek ile Takip Yapabilir mi? İbraz Tarihi Bulunmayan Çekin Muhatap Bankaya İbraz Edilmiş Sayılabilmesi İçin Koşul Nedir?

18 18 Uygulamalı Çek Rehberi - Keşide Yeri Bulunmayan Çekle Yapılan Takibe Karşı Çek Bedelinin Ödendiği İtirazı Üzerine Çekin Kambiyo Vasfı Tartışılır mı? Takip Alacaklısının Tedbir Kararının Verildiği Dosyada Taraf Olmadığı Durumda, Ciranta Hamil Bankaca Ödenmeyen Çeki Takibe Koyabilir mi? Beşinci Bölüm UYGULAMADA ÇEKLE İŞLENEN GENEL NİTELİKLİ SUÇLAR ÇEKLE İŞLENMİŞ DOLANDIRICILIK SUÇU UYGULAMADA ÇEKLE NE ŞEKİLDE DOLANDIRICILIK SUÇLARI İŞLENMEKTEDİR? Genel Olarak Dolandırıcılık Suçunun Öğeleri Uygulamada Çekle İşlenmiş Dolandırıcılık Suçuna Dair Yargıtay Kararları Sahte İsimle Bankadan Çek Karnesi Alarak Hukuki İlişkide Bu Çekin Kullanılması Zorunlu Öğesi Eksik Karşılıksız Çekin Ödeme Aracı Olarak Başkasına Verilmesi Yetkisi Olmadan Başkasına Ait Hesaptan Çek Keşide Ederek Ciro Suretiyle Menfaat Sağlamak Haksız Olarak Ele Geçirilmiş Çeki Ciro Ederek Yarar Sağlamak Ödemeyi Geciktirmek İçin Sahte Çeki Alacaklıya Vermek Yetkili Olunmadığı Halde Çek Düzenleyip,Hukuki İlişkide Kullanmak Kredi Almak İçin Bankaya Sahte Çek Vermek Kapatılmış Hesaba Çek Düzenlemek Başkası Adına Hesap Açtırıp,Bu Hesabın Kullanılması Sahte Kimlik ve Belgelerle Bankada Çek Hesabı Açtırıp, Aldıkları Çek Yapraklarıyla Haksız Yarar Sağlamak ÇEK SAHTECİLİĞİ SUÇU UYGULAMADA ÇEKLE NE TÜRLÜ SAHTECİLİK SUÇU İŞLENMEKTEDİR? Genel Olarak Çek Sahteciliği Suçu Uygulamada Çek Sahteciliğine İlişkin Yargıtay Kararlarından Örnekler Çeki Yırtmak Suretiyle Ortadan Kaldırmak Çeklerin Üzerinin Çizgi ile Çizilip, İptal Şeklinde Yazılması Çekteki Keşide Yerinin Eksik Olması ve Bu Çekin Dolandırıcılık Olayında Kullanılması Sahte Çek Düzenlemek Suretiyle Bankadan Çek Bedelini Çekmek Sahte Çeklerin Kullanılması ve Teselsül Çekin Sahte Ciro ile Başkasına Verilmesi ve Bilerek Sahte Çekin Hukuki İlişkide Kullanılması Çek Tutarının Farklı Miktarlar, Keşide Tarihinin Farklı Kalemle Değişiklik Yapılması Çalıntı Çekin Ciro Edilerek Kullanılması Çek Bedelindeki Değişiklik Yanındaki Onay İmzada Sahtecilik Yapılması Çek Hesap Sahibinin Sözlü Onayı ile Çek Keşide Edilmesi Tevdi ve Teslim Dışında Ele Geçirilen Çekte Ciranta Gösterilip, Takibe Konulması Sahteciliğin Bir Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağın İspatı veya Gerçek Bir Durumun Belgelenmesi Amacıyla Yapılması Buluntu Çeki Doldurup, İcra Takibine Koymak

19 İçindekiler 19 Sanığın Ayrı Kişilerin İmzalarını Taklit Etmek Suretiyle Düzenlediği Çekleri Aynı Kişiye Vermesi Halinde Ayrı Suç Oluşur Sahte Çek Düzenleyerek Bedellerini Bankadan Çekmek Sahtecilik ve Dolandırıcılık Suçlarını Oluşturur Keşide Yeri Farklı Anlama Gelen Çekin Karşılıksız Çıkması Halinde Eylemin Dolandırıcılık Suçunu Oluşturduğundan Söz Ederek Görevsizlik Kararı Verilemeyeceği Görev Çekişmesi Resmi Belgede Zincirleme Suretiyle Sahtecilik - Temel Cezanın Belirlenmesi Önceden Doğmuş Bir Borç İçin Hileli Davranışlarda Bulunmak Dolandırıcılık Suçunu Oluşturmaz Önceden Doğmuş Bir Borç İçin Hileli Davranışlarda Bulunulması Halinde, Zarar; Kandırıcı Nitelikli Davranışlar Sebebiyle Meydana Gelmediğinden Dolandırıcılık Suçu Oluşmaz AÇIĞA İMZANIN KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU UYGULAMADA AÇIĞA İMZANIN KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU ÇEKLE NASIL İŞLENMEKTEDİR? ÇEKLE TEFECİLİK SUÇU ÇEKLE TEFECİLİK SUÇU NE ŞEKİLDE İŞLENMEKTEDİR? s. TCK, m.241 Kapsamına Göre Tefecilik Suçu s. Kanun Hükmünde Kararname Kapsamına Göre Tefecilik Suçu Tefeciliğe İlişkin Danıştay Kararları Tefecilik Suçuna İlişkin Yargıtay Kararları Birden Fazla Kişiye Sistemli ve Sürekli Faiz Karşılığı Para Vermek Tefeciliktir SENET (ÇEK) YAĞMASI SUÇU SUÇUN DÜZENLENDİĞİ YASA MADDESİ Ek Bölüm İLGİLİ MEVZUAT TÜRK TİCARET KANUNUNUN ÇEKLE İLGİLİ HÜKÜMLERİ ÇEKLE ÖDEMELERİN DÜZENLENMESİ VE ÇEK HAMİLLERİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN (3167s) s. ÇEK KANUNU (RG /27438) Kaynakça Kavramlar Dizini Yazarın Yayınlanmış Eserleri