Uygulamalı - Örnekli Dava ve Ceza Zamanaşımı

Transkript

1 Uygulamalı - Örnekli Dava ve Ceza Zamanaşımı

2

3 Erhan Günay Avukat Uygulamalı - Örnekli DAVA VE CEZA ZAMANAŞIMI 4. Baskı Dava Zamanaşımı Süreleri Kanundaki Süreler Dava Zamanaşımının Başlangıcı Dava Zamanaşımının Kesilmesi Dava Zamanaşımında Sorunlar Örnekli Dava Zamanaşımı Hesaplamaları Dava Zamanaşımı Süresinin Durması 5237 s. TCK. ile ilgili Yargıtay Kararları 765 s. TCK. ile ilgili Yargıtay Kararları Ceza Zamanaşımı Kanundaki Süreler Ceza Zamanaşımının Başlangıcı Ceza Zamanaşımının Kesilmesi Ceza Zamanaşımının Durması Ceza Zamanaşımının Sonuçları Ceza Zamanaşımına Uğramayan Cezalar Fiilin Suç Oluşturmasında Hukuk Zamanaşımı Maddi ve Manevi Tazminat Davalarında, Hukuki Süre, Uzamış Zamanaşımı Etkisi, Uygulamada Sorunlar ve Çözümler Ankara, 2010

4 Uygulamalı Örnekli Dava ve Ceza Zamanaşımı Erhan Günay Hukuk Kitapları Dizisi: 527 ISBN Dördüncü Baskı: Nisan Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayımcılık San. ve Tic. A.Ş. ye aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan, tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı herhangi bir ortamda yayımlanamaz ve çoğaltılamaz. Sayfa Tasarımı: İlhan Eroğlu Kapak Tasarımı: İsmail Çam Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) (Pbx), Faks: (0 312) Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Strazburg Cd. No: 23 Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Abidei Hürriyet Caddesi 179/E (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli- İSTANBUL Tel: (0-212) Web Adresi: E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Seçkin Yayıncılık, Tel: (0 312)

5 4. Baskıya Önsöz Dava ve Ceza Zamanaşımı kitabımızın 3 üncü baskısının kısa süre içinde tükenmesi nedeniyle kitap, güncelleştirilmiş ve genişletilmiş olarak yeniden hazırlanmıştır. Özellikle Yargıtay ın en yeni içtihatlarına yer verilmekle kalınmamış, konular derinlemesine incelenmiştir. Bu arada hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu da zamanaşımının durması yönüyle kitaba eklenmiştir. 3 üncü baskıda fiilin suç oluşturması halinde daha uzun zamanaşımı (ceza) süresi başlığı altında sunulan üçüncü bölüm sonuna Özel hukuk çekişmelerinde zamanaşımı uygulaması yönüyle Yargıtay ın yeni kararları sistematik biçimde eklenmiştir. Uygulamalı ve örnekli biçimde hazırlanan kitabın eksiksiz olduğunu iddia etmeye gerek görülmemiştir. Her bir konuya ilişkin anlatımın Yargısal Kararlarla uyum sağlamasına özen gösterilmiştir. Kitabı yayımlayan ve uygulayıcıya ulaşmasını sağlayan Seçkin Yayınevi adına Aytaç ve Koray Seçkin ile yayınevinin değerli çalışanlarına teşekkürlerimi sunmaktan kıvanç duyuyor, hukuk alemine yararlı olmasını diliyorum. Erhan Günay Milâs

6

7 3. Baskıya Önsöz Her suçun kamu vicdanında bıraktığı etki aynı değildir. Ağır suçlar uzun, hafif suçlar kısa bir zaman sonra unutulup, hatırdan silinebilir. Her davanın ve her ceza hükmünün yaşam boyu korku ve ıstırap veren etkisini sürdürmek kimseye yarar getirmez. İster sanık, ister suçlu olsun, bir insanın ilelebet suç isnadı ve töhmeti altında tutulmasına hiçbir kanun cevaz vermez. Öğretide değinildiği gibi, zamanaşımının esası manevi ceza, arada uslanma, cezanın önleme özelliğinin kaybı, takibatın terki, psikolojik değişme, sosyal faydanın kayboluşu, delillerin toplanamaması düşüncesine dayanır. Ancak ceza hukukunda zamanaşımının, kanunda öngörülen sürelerin gerçekleşmesi ile, artık devletin yargılamak ve cezalandırmak hakkını düşüren bir durum olduğu konusunda görüş birliği bulunmaktadır. Dava zamanaşımı, yargılama ve ceza verme ilişkisini düşürdüğü halde, ceza zamanaşımı, infaz ilişkisini ortadan kaldırır. Başka bir deyişle dava zamanaşımı devletin sanıkla arasındaki ceza verme, ceza zamanaşımı ise, devletin mahkumla arasındaki cezayı yerine getirme ilişkisini bitirir. Dava ve ceza zamanaşımı sanık ve mahkumun rızası hilafına uygulanabildiğinden ve sanık ile hükümlüye herhangi bir yükümlülük getirmediğinden en lehe olan bir kurumdur. Zamanaşımına ilişkin kanunlardaki değişiklikler, failin lehine olup olmadıkları daima göz önünde tutularak uygulanacaktır. Kitapta zamanaşımı tüm boyutları ile incelenerek uygulamada karşılaşılan duraksamaların açıklığa kavuşturulması amaçlanmıştır. Bir süre daha lehe yasa belirlemesi yapılacağı için özen ve titizlikle Yargıtay kararları taranmış, uygulamaya kolaylık ve işlerlik getirilmiştir. Kitabın eksiksiz olduğunu iddia etmenin olanaksız olduğu kuşkusuzdur. Ne var ki, değerli uygulayıcıların hoşgörüleri bu konuda güven ve inanç kaynağımdır. Bilimsel görüşlerden ziyade yargısal kararlardan yararlanmak suretiyle ilgililerin gereksinmelerine yanıt vermeyi düşündüm, bunda da ne denli başarılı olduğumu okurların takdirlerine bırakmaktayım. Kitabın yayımını ve uygulayıcıya ulaşmasını sağlayan Seçkin Yayınevi adına Aytaç ve Koray Seçkin ile yayınevinin değerli çalışanlarına teşekkürlerimi sunmaktan kıvanç duyuyorum. Erhan Günay Milâs

8

9 İçindekiler 4. Baskıya Önsöz Baskıya Önsöz... 7 Birinci Bölüm DAVA ZAMANAŞIMI I. DAVA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ A. İlgili Yasa Maddesi s. TCK. Md s. ETCK. Md s. Kabahatler Kanunu Md B. Tanım Tanım Özellikleri Hukuki Esası C. Dava Zamanaşımının Hesaplanması Genel Kural Cezanın Üst Sınırı Belirsizse Yasa Maddesinde Hapis ve Adli Para Cezası Birlikte Varsa Seçenekli Cezalarda Lehe Kanun Belirlemesi ve Dava Zamanaşımı Uyarlama Davasında Zamanaşımı Özellik Gösteren Suç ve Durumlarda Zamanaşımı a. Suç Vasfının Değişmesi b. Birden Çok Suç c. Gümrük Kaçakçılığı Suçlarında Zamanaşımı d. Özel Ceza Kanunlarda Yer Alan Zamanaşımı e s. TCK. Kapsamına Göre Zamanaşımı İşlemeyen Suçlar f. Vergi Hukukunda Sahte Fatura Kullanma Suçunda Zamanaşımı g. Avukatlık Kanununda Disiplin Yönüyle Kovuşturma ve Ceza Zamanaşımı ğ. Devlet Memurları Kanununda Disiplin Zamanaşımı D. Zamanaşımı Sürelerinin Karşılaştırılması II. DAVA ZAMANAŞIMININ BAŞLANGICI A. İlgili Yasa Madde/Fıkrası s. TCK. Md. 66/ s. TCK. Md. 66/ s. TCK. Md. 267/ s. TCK. Md. 230/

10 10 Uygulamalı - Örnekli Dava ve Ceza Zamanaşımı 765 s. TCK. Md s. Kabahatler K. Md. 20/ B. Çeşitli Suçlar ile Kabahatlerde Zamanaşımının Başlangıcı Zamanaşımının Başlangıcına Esas Alınacak Gün Tamamlanmış Suçlarda Teşebbüs Halinde Kalmış Suçlarda Kesintisiz Suçlarda Zincirleme Suçlarda Çocuklara Karşı Üstsoy veya Hüküm ve Nüfuzu Olan Kişilerce İşlenen Suçlarda İftira Suçunda Birden Çok Evlilik, Hileli Evlilik Suçlarında Tekrar Yargılamayı Gerektiren Hallerde Zamanaşımı Başlangıcı Gümrük Kaçakçılığı Davalarında Suç Tarihinin Zamanaşımı Yönüyle Önemi III. DAVA ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ A. İlgili Yasa Maddesi s. TCK. Md. 67/2, 3, s. TCK. Md. 104, B. Zamanaşımını Kesen Sebepler s. TCK. Yönüyle Bir Yıldan Fazla Dava Zamanaşımına Tabi Suçlarda a. Mahkumiyet Hükmü b. Yakalama Müzekkeresi c. Tevkif Müzekkeresi d. İfade veya Sorgu İçin Celp Müzekkeresi e. İhzar Müzekkeresi f. Sanığın Sorgusu g. İddianame, Lüzumu Muhakeme Kararı Bir Yıldan Aşağı Zamanaşımına Tabi Kabahatlerde s. TCK. Yönüyle a. Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda İfadesinin Alınması veya Mahkeme Tarafından Sorguya Çekilmesi b. Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama Kararının Verilmesi c. Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi d. Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında da Olsa Mahkumiyet Hükmü Verilmesi Dava Zamanaşımı Süresinin Kesilmesinin Sonuçları s. TCK. Md. 67/3, Dava Zamanaşımı Süresinin Dolması Halinde Verilecek Karar Dava Dosyasının ve Hükmün Zamanaşımı Yönüyle İncelenmesi a. Suçun Tabi Olduğu Zamanaşımı Yönüyle Lehe Olarak Dava Zamanaşımı Oluşmuş mudur? b. Zamanaşımını Kesen Sebepler Yönüyle Zamanaşımı Süresi Dolmuş mudur? c. Zamanaşımını Kesen/Kesmeyen Nedenler İsabetle Değerlendirilmiş midir?... 67

11 İçindekiler 11 d. Birden Çok Kesme Nedeni Varsa, Uzamış Zamanaşımı Süresinin Suç Tarihinden İtibaren Başlatılmasına Dikkat Edilmiş Midir? e. Zamanaşımı Süresinin Başlangıcında Yanılgıya Düşülmüş Müdür? f. Zamanaşımı Varken, Beraat Hükmü mü Verilmiştir? g. Sorgu Tarihi ile Temyiz İnceleme Tarihi Arasında Asli Zamanaşımı Süresinin Geçip Geçmediğine Dikkat Edilmiş Midir? Dava Zamanaşımı Nedeniyle Davanın Düşürülmesinin Etkisi (Sonuçları) a. Yargılama Giderleri, Vekalet Ücreti b. Şahsi Hak (Tazminat) İstemi c. Zoralım d. Suç Ortaklarına Sirayet IV. DAVA ZAMANAŞIMINDA SORUNLAR A. Zamanaşımı ile Ön Ödemenin Çatışması B. Zamanaşımı ile Beraatın Çatışması C. Zamanaşımı Süresi ile Sükutu Hak Süresinin Farklılığı D. Yargıtay Ceza Genel Kurulunca Dava, Zamanaşımı Sebebiyle Düşürülebilir Mi? E. Aynı Fiilden Dolayı Değişen Suç Vasfına Göre mi Zamanaşımı Hesaplanmalıdır? F. Zamanaşımı Nedeniyle Dava Düşürülünce Suç Konusu Eşyanın Zoralımına Karar Verilir mi? G. Tutukluluğun Mahsubu ve Zamanaşımı H. Suç Tarihine Göre Davanın Ortadan Kaldırılmasına veya Düşürülmesine Şeklinde mi Karar Verilmelidir? İ. Dava Zamanaşımı ile Şikayetin Karşılaştırılması J. Dava Zamanaşımı ve Uzlaşma İlişkisi K. Zamanaşımına İlişkin Hükümlerin Zaman Bakımından Uygulanması Sorunu L. Zamanaşımı ile 4616 s. Yasanın ilişkisi V. ÖRNEKLİ DAVA ZAMANAŞIMI HESAPLAMALARI A. 765 s. TCK Uygulaması Yönüyle Birden Çok Kesme Sebebinin Varlığı, Uzamış Zamanaşımı İki Kesme Sebebi Arasında Asli Zamanaşımı Süresinin Geçmesi En Son Kesme Nedeni İle Hüküm Tarihi Arasında Asli Zamanaşımı Süresinin Geçmesi Suç Tarihi ile İlk Kesme Sebebi Arasında Asli Zamanaşımı Süresinin Geçmesi Hüküm Tarihi ile Temyiz İnceleme Tarihi Arasında Asli Zamanaşımı Süresinin Geçmesi Bozma Tarihi ile Yeniden Hükmün Kurulduğu Tarih Arasında Asli Zamanaşımı Süresinin Geçmesi Suç Tarihi ile Temyiz İnceleme Tarihi Arasında Uzamış Zamanaşımı Süresinin Geçmesi B. 765 ve 5237 s. TCK. Lehe Uygulama Yönüyle Sanığın Yaşına Göre Zamanaşımı Hesabı ve Lehe Kanun Belirlemesi... 84

12 12 Uygulamalı - Örnekli Dava ve Ceza Zamanaşımı Suça Yönelik Düzenlemenin Lehe Olması ve Uzamış Zamanaşımı Süresinin Geçmesi C s. TCK. Uygulaması Yönüyle Asli ve Uzamış (Kesintili) Zamanaşımı Süresinin Hangisi Lehe ise Davanın Bu Süreye Göre Düşürülmesi Gerektiği VI. DAVA ZAMANAŞIMI SÜRESİNİN DURMASI A. İlgili Yasa Madde/Fıkrası s. TCK. Md. 67/ s. TCK. Md s. CMK. Md. 231/8-son, 253/19, B. Süreyi Durduran Sebepler İzin Karar Bekletici Sorun Sayma Kaçaklık Kararı Verilmesi Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasında Denetim Süresinde Dava Zamanaşımının Durması Çek Kanununda Soruşturma ve Kovuşturma Zamanaşımının Durması C. Durmanın Sonuçları D. Zamanaşımını Kesme ile Durdurmanın Farkı Şeriklere Etkisi Yasada Belirlenmiş Olması Süreye Etkisi Uzamış Süre Davaya Etkisi E. Dava Zamanaşımın Durması ile İlgili Yargıtay Kararları (765 s. K. Uygulaması) VII s. TCK İLE İLGİLİ DAVA ZAMANAŞIMINA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI VIII. 765 s. TCK İLE İLGİLİ DAVA ZAMANAŞIMINA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI A. Dava Zamanaşımının Hesaplanması ile İlgili Kararlar B. Dava Zamanaşımını Kesen Nedenler ile İlgili Yargıtay Kararları C. Dava Zamanaşımını Kesmeyen Nedenler ile İlgili Yargıtay Kararları İkinci Bölüm CEZA ZAMANAŞIMI I. CEZA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ A. İlgili Yasa Maddesi s. TCK. Md

13 İçindekiler s. TCK. Md s. Kabahatler K. Md B. Tanım C. Ceza Zamanaşımı Hesaplaması Genel Kural s. TCK. m. 112; 5237 s. TCK. m. 68/1 Düzenlemesi Karşılaştırılması Ceza Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesine İlişkin Esaslar II. CEZA ZAMANAŞIMI BAŞLANGICI A. İlgili Yasa Maddesi s. TCK. Md. 68/ s. TCK. Md s. Kabahatler K. Md. 21/ B. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı Hükmün Kesinleşmesi İnfazın Kesintiye Uğraması III. CEZA ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ A. İlgili Yasa Maddesi s. TCK. Md s. TCK. Md B. Ceza Zamanaşımının Kesen Nedenler Hükmün İnfazına Yönelik Tebligat Yapılması Hükümlünün İnfaz Amacıyla Yakalanması İki Yıldan Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Kasıtlı Bir Suç İşlenmesi C. Kesilmenin Sonuçları Azami Süre Sirayet IV. CEZA ZAMANAŞIMININ DURMASI A. İlgili Yasa Maddesi s. K. Md s. CGTİHK. Md. 118/ B. Durdurma Nedenleri V. CEZA ZAMANAŞIMININ SONUÇLARI A. Devletin İnfaz Yetkisi B. Hükmün Hukuki Etkisi C. Şahsi Haklar, Tazminat ve Yargılama Giderlerine D. Hak Yoksunlukları E. Müsaderede Ceza Zamanaşımı F. Resen Uygulama

14 14 Uygulamalı - Örnekli Dava ve Ceza Zamanaşımı VI. CEZA ZAMANAŞIMINA UĞRAMAYAN CEZALAR A. İlgili Yasa Maddesi s. TCK. Md. 68/ s. TCK. Md B. Zamanaşımına Uğramayan Yurt Dışında İşlenmiş Suçlar ve Cezalar VII. CEZA ZAMANAŞIMI VE HAK YOKSUNLUKLARI A. İlgili Yasa Maddesi s. TCK. Md Gerekçe VIII. MÜSADERE ZAMANAŞIMI A. İlgili Yasa Maddesi s. TCK. Md Gerekçe Üçüncü Bölüm FİİLİN SUÇ OLUŞTURMASI HALİNDE DAHA UZUN ZAMANAŞIMI SÜRESİ (TAZMİNAT DAVASI) I. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVALARINDA A. İlgili Yasa Maddesi BK. Md B. Anlatım Genel Olarak Suç Niteliği Uzamış Zamanaşımının Kapsamı Başlangıcı Af Kanunlarının Etkisi II. MOTORLU ARAÇ KAZALARINDA MADDİ TAZMİNAT İSTEMLERİNDE A. İlgili Yasa Maddesi s. KTK. Md B. Hukuki Süre, Uzamış Zamanaşımına Etkisi Hukuki Süre Uzamış Ceza Zamanaşımına Etkisi C. Uygulamalı Sorunlar ve Yanıtlar (Yargıtay Kararları Eşliğinde) Sorun: Ceza davası sürerken, zamanaşımı dolsa da hukuk davası açılabilir mi? Sorun: Ceza zamanaşımı işleten hakkında da uygulanacak mıdır? Sorun: Maddi hasar ve bedeni yaralanma nedeniyle zamanaşımı süreleri farklı mıdır? Sorun: Ek dava ceza zamanaşımı süresi içinde mi açılmalıdır?

15 İçindekiler Sorun: Ceza davasının açılmaması veya davanın ortadan kaldırılması, ceza zamanaşımının tazminat davasında uygulanmasını engel oluşturur mu? Sorun: Trafik kazası nedeniyle suç oluşturan fiilden dolayı zorunlu mali sorumluluk sigortacısı aleyhine açılacak maddi tazminat davasında uzamış (ceza) zamanaşımı mı uygulanmalıdır? Sorun: Sigorta tazminatını ödeyen sigortacının zarara sebebiyet veren aleyhinde açtığı davada zamanaşımı, sigorta ettirenin aynı şahıs hakkında açabileceği davanın zamanaşımına mı tabidir? Sorun: Açıkça zamanaşımı definde bulunmadan, davanın uzun süre sonra açıldığından söz etmek zamanaşımı iradesini göstermek anlamına gelir mi? Sorun: Haksız fiillerle ilgili olarak kaç türlü zamanaşımı öngörülmüştür? Asıl dava ile saklı tutulan miktar yönünden zamanaşımını keser mi? Sorun: Zarar görenin tüzel kişi olması halinde zamanaşımı ne zaman işlemeye başlar? Sorun: Karayolları taşıma sigortasında zamanaşımı süreleri ne kadardır? Sorun: Küçüğün sebebiyet verdiği ölümlü trafik kazasında, küçüğün babasına karşı açılan tazminat davasında ceza zamanaşımı mı uygulanmalıdır? Sorun: Suç oluşturan fiil nedeniyle açılacak manevi tazminat davasında ceza zamanaşımı mı uygulanmalıdır? Sorun: Tam ya da eksik teselsülde zamanaşımının borçlulardan birine karşı kesilmesinde diğerine karşı da kesilmiş olur mu? D. Tazminat Davalarında Zamanaşımı ile İlgili Yargıtay Hukuk Kararları E. Hukuk Davalarında Zamanaşımı ile İlgili Yargıtay Hukuk Kararları Kambiyo senetlerinde zamanaşımı Satış vaadi sözleşmesinde zamanaşımı Ayıba karşı tekeffülde zamanaşımı Haksız eylemde ıslah tarihine göre zamanaşımı Hayvan idare edene karşı rücuan tazminat davasında zamanaşımı Ecrimisil davalarında zamanaşımı Mal rejiminden kaynaklanan davalarda zamanaşımı Eser sözleşmelerinde zamanaşımı İcra kefaletinde zamanaşımı Muris muvazaasında zamanaşımı SSK m.26 kaynaklanan rücu davalarında zamanaşımı Vekalet ilişkisinden kaynaklanan davalarda zamanaşımı Bina sahibinin sorumluluğunda zamanaşımı Kaynakça Yazarın Yayınlanmış Eserleri Kavramlar Dizini