İÇİNDEKİLER I. BÖLÜM KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNUN GENEL ESASLARI

Transkript

1 vü İÇİMDEKİLER ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER V VII I. BÖLÜM KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNUN GENEL ESASLARI I. KIYMETLİ EVRAK TERİMİ VE KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNA DUYULAN İHTİYAÇ 1 II. KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNA İLİŞKİN MEVZUAT 2 A. Genel Olarak 2 B. Türk Ticaret Kanunu 3 C. TTK Dışındaki Kanunlar 4 D. Muhtelif Kıymetli Evrak 5 III. KIYMETLİ EVRAKIN TANIMI VE UNSURLARI 7 IV. KIYMETLİ EVRAKIN ÖZELLİKLERİ 7 A. Kıymetli Evrak Bir Senettir 7 B. Kıymetli Evrakta (Senette) ifade Edilen Hak Parasal (Ekonomik) Bir Değer Taşımalıdır 8 C. Kıymetli Evrakta Yer Alan Hak Tedavül Etme Özelliğine Sahiptir 8 D. Kıymetli Evrakta Hakla Senet Arasında Kuvvetli Bir Bağ Vardır 9 E. Kıymetli Evrakta Soyutluk (Mücerretlik) ilkesi Geçerlidir 10 F. Kıymetli Evrak Özel ve Sıkı Şekil Şartlarına Tabidir 11 G. Kıymetli Evrakta Tip Sınırlılığı ilkesi 11 V. KIYMETLİ EVRAKIN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 12 A. Temsil Ettiği Hakkın Türü Açısından Alacak (Para) Senetleri Emtia Senetleri Hisse Senetleri Katılma Senetleri Karma Nitelikli Senetler 13

2 viü B. Hakkın Senedin Düzenlenmesinden Önce Var Olup Olmaması Açısından Kurucu (İhdasi, Yaratıcı) Kıymetli Evrak Açıklayıcı (İzhari, Açıklayıcı) Kıymetli Evrak O Düzenlenmesine Neden Olan işlem veya ilişki ile İlgisi Açısından Soyut (Sebebe Bağlı Olmayan) Kıymetli Evrak Sebebe Bağlı (illi) Kıymetli Evrak 15 D. Devir Şekli Açısından 15 VI. EVRAKSIZ KIYMETLİ EVRAK 16 VII. KIYMETLİ EVRAKA BENZEYEN SENETLER 17 A. ibraz Senetleri 18 B. Teşhis Senetleri 19 II. BÖLÜM NAMA, EMRE VE HAMİLE DÜZENLENEN KIYMETLİ EVRAKIN ÖZELLİKLERİ I. GENEL OLARAK 25 II. NAMA YAZILI KIYMETLİ EVRAK 25 A. Tanım 25 B. Devir 26 O Nama Düzenlenebilecek Kıymetli Evrak 27 D. Nama Yazılı Kıymetli Evrakta Defiler 27 E. Eksik Nama Yazılı Kıymetli Evrak 28 III. EMRE YAZILI KIYMETLİ EVRAK 28 A. Tanım 28 B. Devri 29 C. Emre Düzenlenebilecek Kıymetli Evrak 29 D. Emre Yazılı Kıymetli Evrakta Defiler Mutlak Defiler Nispi Defiler 31 IV. HAMİLİNE YAZILI KIYMETLİ EVRAK 32 A. Tanım 32 B. Devir 33 C. Hamiline Düzenlenebilecek Kıymetli Evrak 33 D. Hamiline Yazılı Kıymetli Evrakta Defiler 34 V. TAHVİL (DÖNÜŞTÜRME) 34

3 III. BOLUM KIYMETLİ EVRAKIN ZİYAI VE İPTALİ I. GENEL OLARAK 39 II. ZAYİ OLMA (ZİYAA UĞRAMA) KAVRAMI 40 III. KIYMETLİ EVRAKIN İPTALİNİN AMACI 41 IV. ZAYİ OLMA HALLERİ DIŞINDA İPTAL DAVASI AÇMANIN MÜMKÜN OLUP OLAMAYACAĞI 41 V. İPTAL DAVASI AÇMANIN ŞARTLARI 42 A. Senedin Zayi Olması 42 B. Senette Yer Alan Hakkın Halen Mevcut Olması 42 O iptali isteyenin Hak Sahibi Olması 42 D. Senedin Zilyetliğinin Yeniden Kazanılmasının Mümkün Olamaması.. 43 E. Senedin Kanunen iptali Mümkün Senetlerden Olması 43 VI. İPTAL KARARI VERME YETKİSİ 43 VII. İPTAL KARARININ HÜKÜMLERİ 44 VIII. KIYMETLİ EVRAKIN TÜRLERİNE GÖRE İPTAL USULÜ 44 A. Nama Yazılı Kıymetli Evrakın iptali 44 B. Emre Yazılı Senetlerin iptali Genel Olarak iptal Prosedürü 46 C. Hamiline Yazılı Kıymetli Evrakın iptali 49 IV. BÖLÜM KAMBİYO SENETLERİNE İLİŞKİN GENEL DÜZENLEMELER I. KAMBİYO SENEDİ TERİMİ 53 II. KAMBİYO İLİŞKİSİ KAVRAMI VE KAMBİYO SENETLERİNİN EKONOMİK FONKSİYONU 54 A. Kambiyo ilişkisi Kavramı 54 B. Kambiyo Senetlerinin Ekonomik Fonksiyonları Ödeme Fonksiyonu Kredi Fonksiyonu Teminat Fonksiyonu 56 III. KAMBİYO SENETLERİNDE TEMEL İLİŞKİ VE KAMBİYO İLİŞKİSİNİN SOYUTLUĞU 57 A. Kambiyo ilişkisi ile Temel ilişkinin Bağlantısı 57

4 1. Temel ilişkinin Bulunması Sorunu Kambiyo İlişkisi ve Temel ilişkinin Birbirinden Ayrı Olmaları Senet Üzerinde Birden Fazla Temel ilişki Olabilmesi 59 B. Kambiyo ilişkisinin Soyutluğu 59 IV. KAMBİYO İLİŞKİSİNİN DOĞUMU 61 V. KAMBİYO SENETLERİNİN ÖZELLİKLERİ 61 A. Şekil Şartlarına Tabi Olmaları 61 B. Kanunen Emre Yazılı Senetler Olmaları 62 C. Alacak Hakkı içeren Senetler Olmaları 62 D. icra Takibinde Özel Düzenlemeye Konu Olmaları 63 E. Sınırlı Sayı İlkesine Tabi Olmaları 63 VI. KAMBİYO SENETLERİNDE UYGULANAN ORTAK HÜKÜMLER: İMZA, EHLİYET VE TEMSİL 63 A. İmza 63 B. Ehliyet Kambiyo Taahhüdünde Bulunma Ehliyetine Ehliyetsizliğin Sonucu 66 C. Temsil iradi Temsil ve Kanuni Temsil Doğrudan ve Dolaylı Temsil Yetkiye Dayanan Temsil ve Yetkisiz Temsil 69 D. Kambiyo Taahhütlerinin Bağımsızlığı ilkesi 71 V. BÖLÜM BONO I. HUKUKİ NİTELİĞİ 75 II. BONONUN ŞEKLİ ŞARTLARI 76 A. Bononun Zorunlu Unsurları "Bono" veya "Emre Muharrer Senet" ibaresi Belirli Bir Bedelin Kayıtsız ve Şartsız Ödenmesi Vaadi Lehtarın Adı ve Soyadı Düzenleyenin imzası Düzenleme Tarihi 81 B. Bononun Alternatif Unsurları Düzenleme Yeri 82

5 2. Ödeme Yeri Vade 84 C. Bononun ihtiyari Unsurları Sorumsuzluk Kaydı Menfi Emre Kaydı Protestodan Muafiyet Kaydı 88 D. Bononun Unsurlarında Eksiklik ve Açık (Beyaz) Bono Unsurlarda Eksiklik Açık (Beyaz) Bono 89 III. BONONUN TEDAVÜLÜ 90 A. Bononun Ciro Dışında Yollarla Tedavülü 90 B. Ciro Cironun Hukuki Niteliği Cironun Şekli Cironun Kayıtsız ve Şartsız Olması Cironun Yapılabileceği Süre Cironun Fonksiyonları Yapılış Amacına Göre Ciro Türleri 101 IV. BONODA AVAL 106 A. Avalin Şartları Temin Edilen Taahhüdün Şeklen Geçerli Olması Avalin Şeklen Oluşması 108 B. Aval Verenin Sorumluluğu ve Hakları Aval Verenin Sorumluluğu Aval Verenin Hakları 110 V. BONONUN ÖDEME AMACIYLA İBRAZI VE ÖDENMESİ 110 A. ibrazın Konusu ve Usulü 111 B. ibrazın Zamanı ve Yeri ibrazın Zamanı ibrazın Yeri 112 O ibrazın Sonuçları 112 D. Bononun Ödenmesi 113 VI. BONODA MÜRACAAT HAKKI 114 A. Müracaat Hakkının Doğması Müracaat Hakkının Maddi Şartları Müracaat Hakkının Şekli Şartları 115 B. Müracaat Hakkının Kapsamı 119 xi

6 XII 1. Hamilin Müracaat Hakkının Kapsamı Ödeme Yaparak Senedi Alan Sorumlunun Müracaat Hakkının Kapsamı C. Müracaat Borçlularının Durumu D. İhbar Mecburiyeti 12 VI. BONODA ZAMANAŞIMI A. Bonoda Zamanaşımı Süreleri 12 B. Bonoda Zamanaşımının Kesilmesi VI. KAMBİYO SENEDİNE DAYANMA İMKÂNI KALMAYAN HAMİLİN DURUMU VI. BÖLÜM POLİÇE I. HUKUKİ NİTELİĞİ 1 3 II. POLİÇENİN ŞEKLİ ŞARTLARI A. Poliçenin Zorunlu Unsurları ^ 1. "Poliçe" ibaresi 1^ 2. Belirli Bir Bedelin Kayıtsız ve Şartsız Havalesi Muhatabın Adı ve Soyadı J; 1 4. Lehtarın Adı ve Soyadı ı Düzenleyenin İmzası 6. Keşide Tarihi B. Poliçenin Alternatif Unsurları 1. Keşide Yeri j 1 2. Ödeme Yeri. -.,, 142 C. Poliçenin İhtiyari Unsurları 1. Kabule Arz Yasağı ^ 2. Kabule Arz Mecburiyeti D. Poliçenin Unsurlarında Eksiklik ve Açık (Beyaz) Poliçe ] III. POLİÇEDE KABUL A. Kabule Arz ^ B. Kabulün Şekli ^ O Kabulün Kayıtsız ve Şartsız Olma Zorunluluğu D. Kabulün Sonuçları.^g E. Kabul Etmemenin Sonuçları

7 xiii III. POLİÇENİN TEDAVÜLÜ 149 IV. POLİÇEDE AVAL 149 V. POLİÇEDE ÖDEME 149 VI. POLİÇEDE MÜRACAAT HAKKI 149 VII. POLİÇEDE ZAMANAŞIMI 150 VIII. KAMBİYO SENEDİNE DAYANMA İMKÂNI KALMAYAN HAMİLİN DURUMU VE ÖZELLİKLE KARŞILIĞIN GEÇMESİ 150 VII. BÖLÜM ÇEK I. GENEL OLARAK 159 II. ÇEKİN EKONOMİK YAŞAMDAKİ İŞLEVİ 159 A. Çek Kullanmanın Yararları 159 B. Çekin Ödeme Aracı Olma Yönünden Uygunluğu 161 III. ÇEKİN HUKUKİ NİTELİĞİ 161 IV. TÜRK TİCARET KANUNU'NA GÖRE ÇEKİN ŞEKİL ŞARTLARI 163 A. Çek Kelimesi 164 B. Belirli Bir Meblağın Kayıtsız ve Şartsız Ödenmesi Emri 164 C. Ödeyecek Kimsenin (Muhatabın) Adı ve Soyadı 165 D. Ödeme Yeri 166 E. Keşide Günü ve Yeri Keşide Günü (Tarihi) Keşide Yeri 168 F. Keşidecinin imzası 169 V TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ÇEKİN ŞARTLARININ EKSİKLİKLERİ HALİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ 170 VI. ÇEK KANUNU'NUN ÇEKTE ŞEKİL ŞARTLARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİ 171 VII. ÇEKTE İSTEĞE BAĞLI OLARAK KONULABİLECEK KAYITLAR 172 A. Kanunda Belirtilen isteğe Bağlı Kayıtlar 172 B. Kanunda Yer Almayan isteğe Bağlı Kayıtlar 173 C. Çeke Konulamayacak Kayıtlar Çek Olma Özelliğine Etki Etmeyen Yasak Kayıtlar Çek Olma Özelliğine Etki Eden Yasak Kayıtlar 174 VIII. ÇEK KARNELERİNİN BANKALAR TARAFINDAN BASTIRILMASI

8 xıv IX BANKALARIN BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ 176 X. ÇEK KEŞİDE EDEBİLMENİN KOŞULLARI 178 A-Karşılık ] 7 9 B. Çek Anlaşması 1 / 3 1. Tarafları Kurulması ve Şekli Hukuki Niteliği Konusu (içeriği) Çek Anlaşmasında Tarafların Özen Gösterme Yükümü Çek Anlaşmasının Sona Ermesi 188 XI. ÇEKTE KABUL YASAĞI '89 XII. MUHATABIN ÇEKE GÜVENİ ARTIRICI İŞLEMLERİ 189 A. Türk Hukukunda Teyitli Çek Çekin Teyidinin Anlamı Çekin Teyidinin Şekli ve Yapılışı Çekin Teyid Edilmesinin Sonuçları 190 B. Çekin Vizesi 191 C. Çek Kartı Uygulaması (Garantili Çek) 191 D. Banka Çeki 191 XIII. ÇEKİN DEVRİ 192 A. Nama Yazılı Çekin Devri 192 B. Emre Yazılı Çekin Devri 192 O Hamiline Yazılı Çekin Devri 194 XIV. ÇEKTE ÖDEME 195 A. Çekin Ödenmek üzere ibraz Edilmesi İbraz Yeri İbraz Süreleri ileri Tarihli Çek (Postdate Çek) Uygulaması 198 B. Çekin Ödenmesi Ödeme Zamanı Ödeme Şekilleri Ödeme 203 O Karşılığı Bulunmayan Çekin Ödenmesi 206 D. Muhatabın Çeki Ödemesinin Sonuçları 207 XV. ÇEKİN ÖDENMEMESİ (KARŞILIKSIZ ÇEK) 208 A. Çekin Ödenmemesi 208

9 XV B. Çekin Ödenmemesi Halinde Muhatap Banka Tarafından Yapılacak işlem 208 C. Karşılıksız Çek Karşılıksız Çek Keşidesi Halinde Çek Kanunu Uyarınca Yapılması Gereken işlemler ve Uygulanacak Esaslar Karşılıksız Çek Keşidesi Halinde Türk Ticaret Kanunun Hükümleri Uyarınca Uygulanacak Esaslar 229 XVI. ÇEK HAMİLİNİN MÜRACAAT HAKKI 230 A. Müracaat Hakkının Kullanılabilmesinin Şartları Maddi Şartlar Şekli Şartlar 231 B. Müracaat Hakkının Kapsamı 233 XVII. ÇEKTE AVAL 234 XVIII. ÇEKTEN CAYMA 235 A. Genel Olarak 235 B. Caymanın Şartları 235 C. Caymanın Sonuçları 236 D. Çekin Ödenmesinin Yasaklanması (TTK'nun Yürürlükten Kaldırılan Md. 711 f. 3 Hükmü) 236 XIX. KEŞİDECİNİN ÖLÜMÜ, FİİL EHLİYETİNİ KAYBETMESİ VEYA İFLASINA KARAR VERİLMESİ HALLERİNİN ÇEKİN GEÇERLİLİĞİNE ETKİSİ 237 XX. ÇEKİN BİRDEN FAZLA NÜSHA OLARAK DÜZENLENMESİ 237 XXI. ÇEKTE ZAMANAŞIMI 238 XXII. ÇEKE UYGULANACAK POLİÇE HÜKÜMLERİ -239 XXIII. POSTA ÇEKLERİ 239 XXIV. SEYAHAT ÇEKLERİ 239 XXV. ÇEK KARTI 240 VIII. BÖLÜM EMTİA SENETLERİ I. MAKBUZ SENEDİ VE VARANT 251 A. Şekli Şartları 252 B. Devirleri 253 C. Varant Hamilinin Hakkı 254 D. Makbuz Senedi ve Varantın Kaybı 255

10 xvi II. TAŞIMA SENEDİ A. Unsurları 2^6 B. Niteliği C. Devri III. KONİŞMENTO (KONŞİMENTO) 257 A. Düzenlenişi 8 2 B. Çeşitleri Düzenlenişi Bakımından Devir Bakımından 259 C. Unsurları 259 D. Konişmento Hamilinin Hakları 260 E. Birden Çok Konişmento Düzenlenmişse Hamillerin Hakları 261 KAYNAKLAR 263