Glomerüler filtrasyon h z n n belirlenmesinde Cockcroft ve Gault formülünün geçerlili i; Tc-99m DTPA ile ölçülen de erler ile karfl laflt rma

Transkript

1 Turkish Journal of Nuclear Medicine Turk J Nucl Med 2003; 12:90-95 Original Articles Glomerüler filtrasyon h z n n belirlenmesinde Cockcroft ve Gault formülünün geçerlili i; Tc-99m DTPA ile ölçülen de erler ile karfl laflt rma Taner Erselcan, Derya Do an, Bülent Turgut, Semra Özdemir Cumhuriyet Üniversitesi T p Fakültesi Nükleer T p Anabilim Dal, Sivas Validity of cockcroft&gault formula in the determination of glomerular filtration rate; comparison with measured values by Tc-99m DTPA ABSTRACT: It is generally accepted that there exists a close relationship between glomerular filtration rate (GFR) and serum level of creatinine. Moreover, several ampiric formulae that predicts GFR from serum level of creatinine have been used in the evaluation of renal function in clinical practice. The aim of the present study was to seek validity of the ampiric formula, derived from serum level of creatinine, by comparing measured GFR values with that of GFR values obtained from ampiric formula. For this purpose the most popular formula of Cockcroft&Gault (C&G) was evaluated. First, we have measured GFR with Tc-99m DTPA by the help of two plasma samples in 32 healthy women (mean age±sd=45.6±10.6 yrs), in whom renal functions were within normal limits and sought the relationship between GFR values and serum creatinine levels. The mean GFR and creatinine were 95.0±19.9 ml/min/1.73m2 and 1.05±0.11 mg/dl, respectively, in the study group. The correlation coefficients between creatinine and age; and creatinine and GFR, [were 0.31 (p<0.1) and (p<0.2)] respectively. Although it was statistically significant, the correlation was weak between measured and calculated GFR values by C&G formula (r=0.39, p<0.03). On the other hand, Bland&Altman analysis showed that calculated GFR underestimated the measured GFR values by 23 ml/min (24%) as compared to measured ones and that calculated GFR would be 14.2 ml/min less or 60.3 ml/min more according to 95% agreement limits. In conclusion, the results of the present study suggest that serum level of creatinine give a very coarse idea about renal function as compared to measured GFR by Tc-99m DTPA in healthy individuals and that calculated GFR by C&G formula may lead to substantial error. ÖZET: Genel olarak glomerüler filtrasyon h z (GFR) ile serum kreatinin düzeyi aras nda oldukça yak n bir iliflkinin bulundu u kabul edilir ve hatta klinik rutinde böbrek fonksiyonlar n de erlendirmek üzere kreatininden GFR yi hesaplayan bir çok ampirik formüle baflvurulmaktad r. Bu çal flmadaki amac m z ölçülen GFR ile serum kreatinin düzeyinden türetilen formülden elde edilen GFR de- erlerini karfl laflt rarak bu formülün geçerlili ini araflt rmakt r. Bu amaçla en çok tan nan ve kullan lan Cockcroft ve Gault (C-G) formülünü de erlendirdik. lk olarak renal fonksiyonlar normal s n rlarda 32 kad nda (ort. yafl±sd = 45.6±10.6) Tc-99m DTPA ve iki plazma örnekli yöntemi kullanarak GFR yi ölçtük ve bu de erlerle serum kreatinin de erleri aras ndaki iliflkiyi araflt rd k. 120 ve 240. dakikalarda al nan plazma örne i ile ölçülen GFR ortalamas çal flma grubunda 95.0 ±19.9 ml/dak/1.73m2 olarak bulundu, kreatinin ise 1.05 ± 0.11 mg/dl idi. Kreatinin ile yafl ve GFR aras ndaki korelasyon katsay lar s ras ile 0.31 (p<0.1) ve ti (p<0.2). C-G formülünden elde edilen GFR de erleri ile ölçülen GFR de erleri aras nda istatistiksel olarak anlaml ancak zay f derecede bir korelasyon saptand (r=0.39, p<0.03). Di er taraftan Bland ve Altman analizinde C-G formülünden hesaplanan GFR de erleri ölçülen GFR de erlerinden ortalama 23 ml/dk azd (%24) ve % 95 uyum limitleri göz önüne al nd nda herhangi bir GFR de erinin ölçülene göre 14.2 ml/dk az ya da 60.3 ml/dk fazla ç kma ihtimali söz konusuydu. Sonuç olarak bu çal flmadaki bulgular, sa l kl bireylerde Tc-99m DTPA ile ölçülen GFR ile karfl laflt r ld nda kreatinin in böbrek fonksiyonlar hakk nda çok kaba bilgi verdi ini teyid etmekte ve C-G formülünden hesaplanan GFR nin ciddi hatalara yol açabilece ini göstermektedir. Anahtar kelimeler: Glomerüler filtrasyon h z, Tc-99m DTPA, kreatinin. Key words: Glomerular filtration rate, Tc-99m DTPA, creatinine Girifl Klinik pratikte böbrek fonksiyonlar hakk nda bilgi için s kl kla baflvurulan parametrelerin bafl nda serum kreatinin (Kr) ve üre düzeyi yer almaktad r. Üre ve kreatinin vücutta çeflitli metabolitlerin y k m ürünleri olan ve vücudun ihtiyaç duymad maddeler olup böbreklerden at l rlar (1,2). Organizmaya d flar dan dahil olan veya vücutta metabolizma sonucu oluflan at klar n organizma d fl na at lmas ile vücut s v lar n n hacim ve bileflimininin kontrol edilmesi, böbreklerin en önemli ifllevlerindendir. Böbrekler bu ifllevlerini plazmay süzerek ve bu süzüntüden vücudun ihtiyac na göre ilgili maddeleri de iflik h zda uzaklaflt rarak yaparlar (2). Bir maddenin birim zamanda plazmadan temizlenen miktar Glomeruler Filtrasyon H z (GFR=Glomeruler Filtration Rate) olarak tarif edilir (1). GFR de erlerinin do ru bir flekilde ölçülmesi bilinen veya yeni tespit edilmifl böbrek hastal klar n n takibinde oldukça önemlidir (3). Bu durum özellikle pediatrik olgularda böbrekler üzerinden at lan kemoterapötik ajanlar n dozlar n n ayarlanmas nda daha da önem kazanmaktad r (4). Böbrek fonksiyonlar hakk nda bilgi elde etmek için endojen maddelerin kan düzeylerinin ölçümünden sonra gelen aflama klirens ölçümü (endojen ya da ekzojen bir maddenin birim zamanda plazmadan temizlenen 90 Turkish Journal of Nuclear Medicine

2 Glomerüler filtrasyon h z n n belirlenmesinde Cockcroft ve Gault formülünün geçerlili i... miktar n n hesaplanmas ) prensibine dayanan yöntem olup, radyoaktif olmayan maddeler için Moller ve Smith Formülü uygulanmaktad r (1): Cx = Ux. V / Px Cx; X maddesinin klirensi, Ux; idrardaki X madde konsantrasyonu, Px; plazmadaki X madde konsantrasyonu, V; idrar ak m h z (ml/dak). Klinik uygulamada s kl kla kreatinin klirensi ne (KrKl) baflvurulur. Ancak bunun için 24 saatlik idrar toplama ifllemi gereklidir. drar toplama iflleminin hasta aç s ndan s k c olmas kadar güvenilirli inin de k - s tl olmas nedeniyle araflt r c lar idrar toplama ifllemi gerektirmeyen ve Kr in plazma düzeyinden hesaplanan klirens ve GFR regresyon eflitliklerine yani ampirik formüllere yönelmifllerdir. Bu ampirik formüllerden klinik pratikte en çok tan nan ve kullan lan Cockcroft ve Gault un (C-G) eriflkinler için, Schwartz ve ark. n n pediatrik olgular için tan mlad GFR formülleridir (5-7). Nefrolojide oldu u kadar genel t p prati i, geriatri ve onkolojide önemli klinik kararlarda C-G formülüne baflvuruldu u bildirilmektedir (6). Di er yandan, Tc- 99m DTPA ve e im-kesim yöntemiyle ölçülen GFR nin referans yöntemlerle karfl laflt r ld nda 10 ml/dak gibi azalm fl klirens düzeylerinde bile do ru sonuç verdi- i çeflitli araflt r c lar taraf ndan bildirilmifltir (8). Bu çal flmadaki amac m z sa l kl bireylerde iki plazma örnekli e im-kesim yönteminin kullan ld Tc- 99m DTPA ile ölçülen GFR ve serum Kr düzeyi aras ndaki iliflkiyi araflt rmak ve C-G formülü yard m yla Kr den türetilen GFR de erlerinin ölçülen GFR de erleri ile uyum derecesini belirlemektir. Gereç ve yöntem Hasta grubu; Nükleer T p Anabilim Dal na çeflitli nedenlerle sevk edilen hastalar aras ndan, çal flmay kabul eden ve yafl grubu içerisinde yer alan 32 kad n hasta araflt rmaya dahil edilmifltir. Diabetes mellitus ya da hipertansiyon gibi sistemik herhangi bir hastal bulunan, bilinen bir böbrek hastal olan hastalar çal flma d fl b rak lm flt r. C-G formülü serum kreatinin düzeyinden türetildi i ve kad n ve erkek için bu formül ayr ayr verildi inden çal flma bütünlü ü için sadece kad n hastalar çal flma grubuna dahil edilmifltir. Bir gece önce saat den itibaren aç kalan hastalarda ertesi sabah Nükleer T p Anabilim Dal nda iki plazma örnekli yöntem kullan larak Tc-99m DTPA ile GFR ölçülmüfltür. Tetkik öncesi boy ve kilo ölçülmüfl, 1. plazma örne i için al nan kan numunesinden yararlan larak kreatinin düzeyi tayin edilmifltir. Serum Kr ölçümü; Otomatik analizör sisteminde (ILab Chemistry Systems) alkali koflullarda Kr in pikrik asit ile reaksiyonu temeline dayanan kolorimetrik yöntem ile çal fl lm flt r. Elde edilen de erler mg/dl fleklinde ifade edilmekte olup, normal de er aral mg/dl dir. GFR ölçümü; GFR, Tc-99m DTPA n n intravenöz bolus enjeksiyonu sonras 120. ve 240.dk larda kan örne i al narak iki plazma örnekli e im-kesim yöntemi kullan larak ölçülmüfl ve hesaplamalarda afla daki formül kullan lm flt r (8); Cl1 = D * ln(p1/p2) / T2-T1 * exp (T1lnP2) - (T2lnP1) / T2-T1 D = enjekte edilen aktivitenin 1 dakikadaki say m P1 = T1 zaman ndaki aktivite (say m/dk/ml) P2 = T2 zaman ndaki aktivite (say m/dk/ml) Elde edilen mutlak GFR de erleri 1.73 m2 ile normalize edilmifltir. GFR ölçümü için Tc-99m ile iflaretlenmifl DTPA kullan ld (Pentacis, CIS Biointernational, Fransa). flaretlenmifl ve kullan ma haz r Tc-99m DTPA kitinin radyokimyasal safl n n kontrolü için Radiochromatographic Quality Control Test kiti kullan ld (BI- ODEX Medical, ABD). fllemler esnas nda kit prospektüsünde tan mlanan yöntemler takip edildi (9). Ba lanma oranlar %95 in üzerinde idi. Hastalara, µci (ortalama 1075±769 µci) Tc-99m DTPA enjeksiyonu yap ld. Çal flmam zdaki rutin renal sintigrafi için gönderilen bir hastaya sintigrafi dozunda Tc-99m DTPA enjeksiyonu yap ld (5378 µci). Ayr ca hasta enjeksiyonlar ile eflzamanl olarak µci (ortalama 947±309 µci) Tc-99m perteknetat 500 ml serum fizyolojik içine kat larak standart solüsyonlar haz rland. Hastalara enjeksiyondan sonra 120. ve 240.dk larda kan örne i al nmak üzere tekrar servisimize gelmeleri ve bu süre içerisinde aç kalmalar gerekti i söylendi. Enjeksiyon yap lmayan kolun venöz sisteminden heparinli tüplere al nan kan örnekleri, dakikada 1000 devirde 10 dk. süreyle santrifüj edilerek plazmalar ayr flt - r ld. Rutin tetkikler aras nda yer alan renal sintigrafi için hastalara ortalama 5-6 mci Tc-99m DTPA verilmektedir, ancak bu çal flmada GFR ölçümü için 1 mci Tc-99m DTPA verilmifltir. Bu durumda hastan n ald radyasyon dozu ihmal edilebilir düzeyde olup bir servikal yan grafi dozuna eflittir (10). C-G formülü; Erkekler için KrKl = (140-yafl) * a rl k / (PlazmaKr * 72) Kad nlar için KrKl = (140-yafl) * a rl k / (PlazmaKr * 85) Formülde; KrKl;ml/dk, yafl;y l, a rl k;kg ve plazma Kr konsantrasyonu;mg/dl dir (5). statistik analiz; Parametreler aras ndaki iliflki korelasyon veya lineer regresyon analizi ile araflt r lm flt r. ki metod aras ndaki uyum analizi için Bland ve Altman analizi kullan lm flt r (11). p < 0.05 anlaml olarak kabul edilmifltir. June

3 Erselcan T, Do an D, Turgut B, Özdemir S. fiekil 1. Çal flma grubunda kreatinin de erlerinin da l m. fiekil 2. Çal flma grubunda kreatinin ile yafl aras ndaki iliflki. Bulgular Çal flma grubuna ait demografik veriler, Kr ve GFR de erleri (ortalama ± SD) Tablo 1 de verilmifltir. Bu verilere göre orta yafl grubu (yafl ort; 45.6±10.6), obez say labilecek (vücut kitle indeksi; 28 kg/m2) ve 95 ml/dak/1.73m2 GFR ile renal fonksiyonu normal s n rlarda bir popülasyon ile çal fl lm flt r. Hastalar n %40 nda Kr de eri 1.0 mg/dl, %28 inde 1.1 mg/dl, %10 unda 1.2 mg/dl idi (fiekil 1). Kr ile yafl (fiekil 2) ve Kr ile GFR (fiekil 3) aras ndaki korelasyon katsay lar (r) s ras ile 0.31 (p<0.1) ve (p<0.2) olarak bulunmufltur. Çal flma grubunda basamakl Kr de erlerine göre ortalama GFR de erlerinin da l m fiekil 4 de verilmifltir. Tc-99m DTPA ile ölçülen ve C-G formülünden elde edilen GFR de erlerinin karfl laflt rmal analizi; C-G formülünden elde edilen GFR de erleri (Tablo 2.) ile ölçülen GFR (Tc-99m DTPA) de erleri aras nda istatistiksel olarak anlaml ancak orta derecede bir korelasyon saptanm flt r (r=0.39, p<0.03). Di er taraftan uyum analizinde C-G ile elde edilen GFR de erlerinin ölçülen GFR de erlerinden ortalama 23 ml/dk az oldu- u (%24) ve % 95 uyum limitleri göz önüne al nd nda fiekil 3. Çal flma grubunda kreatinin ile Tc-99m DTPA ile ölçülen GFR de erleri aras ndaki iliflki. herhangi bir GFR de erinin ölçülene göre 14.2 ml/dk az ya da 60.3 ml/dk fazla ç kma ihtimalinin söz konusu oldu u anlafl lmaktad r (Tablo 2, fiekil 5). Tablo 1. Çal flma grubuna ait demografik veriler, kreatinin ve GFR de erleri. Ortalama De er aral SD Yafl (y l) Kilo (kg) VK (kg/m2) Kreatinin (mg/dl) GFR (ml/dak/m2) VK ; vücut kitle indeksi Tart flma ve sonuç Serum Kr düzeyi renal fonksiyon hakk nda oldukça kaba bir fikir vermektedir. Kr, kas hücrelerinde kreatinin ve fosfokreatininin enzimatik y k m ndan sürekli olarak üretilir (5). Sürekli ayn diyetin uyguland kiflide bile Kr in ekskresyon h z küçük farkl l klar gösterir (12). Klasik kolorimetrik yöntemlerle ölçüm yap ld - zaman serum, plazma ve idrardaki kreatinin miktar glukoz, protein, ürat ve pirüvat gibi maddelerle olan 92 Turkish Journal of Nuclear Medicine

4 Glomerüler filtrasyon h z n n belirlenmesinde Cockcroft ve Gault formülünün geçerlili i... fiekil 4. Çal flma grubunda basamakl kreatinin de erlerine göre ortalama GFR de erlerinin da l m. çapraz reaksiyon nedeniyle normalde vücut s v lar nda bulunan miktardan yaklafl k %20 kadar yüksek ölçülebilmektedir (5). Bu problem otoanalizör ve imidohidrolaz metodlar gibi yeni ölçüm tekniklerinin gelifltirilmesiyle çözülmüfl olsa da, GFR 30ml/dk dan yüksek oldu- unda tekrarlanan ölçümlerde kreatinin için varyasyon katsay s %11 olarak bulunmufltur (5). Kreatinin, kas kitlesi, yafl ve cinsiyete göre de de ifliklikler gösterdi inden böbrek fonksiyonlar n n tayini için hassas bir parametre de ildir (1). Ayr ca kreatinin tübüler sekresyona da u rar (1,6). Atiyeh idrarda mevcut olan kreatininin %10, Wright ise %20 kadar n n proksimal tübülden sekrete oldu unu rapor etmifltir (12,4). Di er yandan kreatinin klirensi, 24 saatlik idrar toplama gereksinimi ve idrar toplama iflleminin hasta uyumu ile yak ndan ilgili olmas, al nan g dalara göre idrardaki miktar n n de iflmesi gibi k s tlamalar olan bir metoddur (1,5). Böbrek yetmezli i hallerinde ise ek olarak kreatininin sekresyonu artar ve yapay olarak klirens yüksek ç kar (1). GFR nin 20 ml/dk/1.73m2 den daha düflük oldu u hallerde ise KrKl nin inülin klirensinin %30-40 kadar yüksek sonuç verdi i belirlenmifltir (13). fiekil 5. Tc-99m DTPA ile ölçülen GFR ile C-G formülünden elde edilen GFR de erlerinin uyum grafi i. Bizim çal flmam z sa l kl bireylerde yap ld ndan elde edilen sonuçlara göre Kr düzeyi 0.8 ile 1.3 mg/dl aras nda yer alan bireylerin pratik olarak GFR düzeylerinin de normal s n rlar içerisinde yer almas gerekti ini söylemek pek yanl fl say lmaz de yay nlanan genifl çapl bir araflt rma raporunda Amerika Birleflik Devletleri nde sa l kl bireyden elde edilen verilere göre Kr in normal de er aral kad nlarda: mg/dl, erkeklerde: olarak tespit edilmifltir (14). Bizim çal flma grubumuzun küçük olmas na karfl n elde edilen de erler ABD kaynakl bu genifl araflt rma ile uyumludur. Ancak say sal anlamda GFR yay l m aral oldukça genifltir. Çal flt m z hasta popülasyonunda GFR 62 ml/dak ile 142 ml/dak de er aral nda yer almaktad r. Nitekim ölçülen GFR ile Kr aras ndaki korelasyon %25 bulunmufltur ve istatistiksel olarak anlaml de ildir (p=0.16). Di er yandan, ölçülen GFR ve C-G ile hesaplanan GFR aras ndaki korelasyon ise %39 bulunmufltur (p<0.03). Bland ve Altman analizinde ise C-G ile elde edilen GFR de- erlerinin ölçülen GFR de erlerinden ortalama 23 ml/dk az (%24) ç kabilece ini ve herhangi bir GFR de- erinin ölçülene göre 14.2 ml/dk az ya da 60.3 ml/dk fazla ç kma ihtimalinin söz konusu oldu unu gösterdik. Wright ve ark. Cr-51 EDTA klirensi ile yapt klar Tablo 2. Tc-99m DTPA ile ölçülen GFR ile C-G formülünden elde edilen GFR de erleri aras ndaki korelasyon ve uyum derecesi. GFR yöntemi Ortalama SD Korelasyon (r) Hata % 95 uyum (ml/dak/1.73 m 2 ) (ml/dak) limitleri Tc-99m DTPA C-G * (p<0.03) C-G; Cockcroft ve Gault formülü June

5 Erselcan T, Do an D, Turgut B, Özdemir S. karfl laflt rmal çal flmada, böbrek fonksiyonu normal olan kemoterapi alacak kanser hastalar nda C-G yönteminin GFR n %12, Dooley ve ark. %16 düflük gösterdi ini bildirmektedirler (4,15). Bizim bu çal flmada elde etti imiz sonuçlar da bahsi geçen raporlar n bulgular yla benzer yönde olup, çal flmam zda C-G formülünden elde edilen GFR de erinin Tc-99m DTPA ile ölçülene göre %24 az oldu unu saptad k. Di er taraftan, Levey ve ark. yapt klar çal flmada ise C-G formülünden elde edilen GFR de erinin I-125 iothalamate kullanarak ölçtükleri GFR ye göre %16 fazla oldu unu bildirmifllerdir (6). Bu farkl l k muhtemelen çal fl lan hasta popülasyonu ve yöntem de iflikli inden kaynaklanm fl olabilir. Nitekim, bizim çal flma grubumuz obez say labilecek bir popülasyonu içermekteydi. Chagnac ve ark. afl r derecede obez 12 hastada (ort. VK =43.8±1.0 kg/m2) GFR n yüksek bulmufllard r (ort. 136±8 ml/dak) (16). Ancak hipertansif veya normotansif ve orta derecede obez hasta (ort. VK =33.2±1.3 kg/m2) ile obez olmayanlar aras nda vücut yüzey alan na normalize edilmifl gerek GFR, gerekse de efektif plazma ak m h z de erleri aras nda anlaml fark bulunmad bildirilmektedir (17). Buna karfl l k mutlak veya boya normalize edilen GFR ve efektif plazma ak m h z de erleri obez hastalarda yüksek bulunmufltur (17). Di er taraftan çal flma grubumuz böbrek fonksiyonu aç s ndan sa l kl bireylerden olufltu u için C-G formülünden elde edilen GFR de erlerinin renal patolojilerde ne flekilde sapma gösterece i konusunda verimiz yoktur. Bu formülün, büyük ço unlu u normal renal fonksiyon gösteren ancak çeflitli nedenlerle hastanede yatan hastalardan elde edilmifl olmas, renal patolojilerde de sapma gösterece ini düflündürmektedir. Nitekim C-G formülünün özellikle ileri derecede böbrek yetmezli i olanlarda hastal n fliddetinin saptanmas nda baz sorunlar yaratt bildirilmektedir (18). Ciddi kronik böbrek yetmezli inde barsakta Kr y k m artt ndan Kr ekskresyonu %50 den daha fazla azalmakta, dolay s ile bu formülle hesaplanan KrKl oldu un- dan yüksek görünebilmektedir. Ayr ca baz hastalar s kl kla proteinden, dolay s yla Kr den fakir diyetle beslenmektedir. Yine, KrKl nin GFR n önemli ve de iflen miktarlarda yapay olarak yüksek ç kartmas ve GFR düfltükçe bu fark n artmas di er bir sapma kayna d r (18). Bizim çal flmam zda yafl ile serum Kr i aras nda istatistiksel olarak anlams z olmakla birlikte do ru orant l ve zay f bir iliflki bulunmufltur (r=0.31, p<0.1). Bu durum Kr düzeyi için yafla göre düzeltme yap lmamas gerekti ini düflündürebilir. Halbuki yayg n kullan m olan C-G formüllerinde kilonun yan s ra yafl önemli bir de iflken olarak regresyon eflitli inde karfl - m za ç kmaktad r. Kr ile GFR aras ndaki iliflkiye bakt m z zaman da (r=-0.25, p<0.2) Kr düzeyi yükseldikçe GFR nda düflüfl oldu u gözlenmifltir. Bu iliflkinin istatistiksel olarak anlaml olmamas, bizim çal flmam - z n sa l kl ve küçük bir populasyonu içermesi ve sa l kl populasyonda serum Kr aral n n dar olmas ndan ( mg/dl) kaynaklanm fl olabilir. GFR ölçümünde kulland m z Tc-99m DTPA hem ucuz, hem de elde edilmesi ve haz rlanmas kolay, her nükleer t p servisinde el alt nda bulunan bir glomerüler filtrasyon ajan d r. Renal fonksiyonun belirlenmesi ve takibinde ampirik formüller yerine Tc-99m DTPA ile GFR ölçümü tercih edilmelidir. Sonuç olarak bu çal flmadaki bulgular, sa l kl bireylerde kreatinin in Tc-99m DTPA ile ölçülen GFR ile karfl laflt r ld nda böbrek fonksiyonlar hakk nda çok kaba bilgi verdi ini teyid etmektedir. Klinik rutinde kullan lan serum kreatinin düzeyine dayanan ampirik formüllerin kullan lmas n n ise önemli hatalara yol açabilece ini düflünüyoruz. Bu çal flma sonuçlar özellikle nefrotoksik ilaçlar n doz ayarlamas nda ampirik formüller yerine Tc-99m DTPA ile ölçülen GFR nin kullan lmas için klinisyenlerin uyar lmas konusunda nükleer t p uzmanlar n n daha çok çaba göstermesi gerekti ini düflündürmektedir. Kaynaklar 1. Summerville DA, Clinton SP, Treves ST. The use of radiopharmaceuticals in the measurement of glomerular filtration rate: a review. Nucl Med Ann. 1990; Guyton AC, Hall JE. Böbreklerde idrar oluflumu I-II. T bbi Fizyoloji. Çeviri: Öner G. 9.bask. stanbul, Nobel T p Kitabevleri 1996; s Sadeleer C De, Piepz A, Ham HR. Influence of errors in sampling time and in activity measurement on the single sample clearence determination. Nucl Med Commun. 2001; 22: Wright JG, Boddy AV, Highley M, Fenwick J, McGill A, Calvert AH. Estimation of glomerular filtration rate in cancer patients. Br J Cancer. 2001; 84: Blumenfeld JD, Vaughan ED Jr. Renal Physiology. Walsh PC, Retik AB, Vaughan ED, Wein AJ (ed). Campell s Urology. Pennsylvania: W.B. Saunders Company, Levey AS, Bosch JP, Lewis JB, Greene T, Rogers N, Roth D. A more accurate method to estimate glomerular filtration rate from serum creatinine: a new prediction equation. Ann Intern Med. 1999;130: Schwartz GJ, Brion LP, Spitzer A. The use of plasma creatinine concentration for estimating glomerular filtration rate in infants, children, and adolescents. Pediatr Clin North Am. 1987; 34: Piepsz A, Colarinha P, Gordon I, Hahn K, Olivier P, Sixt R, van Velzen J. Guidelines for glomerular filtration rate determination in children. Eur J Nucl Med. 2001; 28:BP Miniaturized chromatography procedures for radiopharmaceuticals: 1998 Update. Biodex Medical, USA. 10. Perkins AC, Relative doses and safety; Nuclear Medicine Science and Safety. London, Libbey,1995; pp Turkish Journal of Nuclear Medicine

6 Glomerüler filtrasyon h z n n belirlenmesinde Cockcroft ve Gault formülünün geçerlili i Bland JM, Altman DG. Statistical methods for assessing agreement between two methods of clinical measurement. Lancet 1986; 1: Atiyeh BA, Dabbagh SS, Gruskin AB. Evaluation of renal function during childhood. Pediatr Rev. 1996;17: Kim EE, Pjura GA, Lowry PA, Principles of radionuclide studies of the genitourinary system. Gottschalk A, Hoffer PB, Potchen EJ (eds). Diagnostic Nuclear Medicine. Baltimore: Williams and Wilkins, 1988; pp Jones CA, McQuillan GM, Kusek JW, Eberhardt MS, Herman WH, Coresh J, Salive M, Jones CP, Agodoa LY. Serum creatinine levels in the US population: third National Health and Nutrition Examination Survey. Am J Kidney Dis. 1998; 32: Dooley MJ, Poole SG, Rischin D, Webster LK. Carboplatin dosing: gender bias and inaccurate estimates of glomerular filtration rate. Eur J Cancer. 2002; 38: Chagnac A, Weinstein T, Korzets A, Ramadan E, Hirsch J, Gafter U. Glomerular hemodynamics in severe obesity. Am J Physiol Renal Physiol. 2000; 278: Ribstein J, du Cailar G, Mimran A. Combined renal effects of overweight and hypertension. Hypertension. 1995; 26: Walser M, Drew HH, Guldan JL. Prediction of glomerular filtration rate from serum creatinine concentration in advanced chronic renal failure. Kidney Int. 1993; 44: Corresponding Author Yrd. Doç. Dr. Taner Erselcan P.K. 806 Kampüs S VAS Tel: / 2701 Fax: erselcan@cumhuriyet.edu.tr June