3. ASİTLER VE BAZLAR 3.1. GİRİŞ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "3. ASİTLER VE BAZLAR 3.1. GİRİŞ"

Transkript

1 3. ASİTLER VE BAZLAR 3.1. GİRİŞ Asitler ve bazlar günlük yaşantımızda sıkça karşılaştığımız kavramlardan biridir. İnsanlar, her ne kadar asetil salisilik asit ve magnezyum hidroksit gibi kimyasal isimlerini bilmeseler de, bu bileşikler aspirin ve magnezya sütü olarak bilinirler. Bir çevre sorunu olan "asit yağmuru" gazete ve dergilerin güncel konularından biridir. Ayrıca, televizyonlarda sıkça karşımıza çıkan sabun ve şampuan reklâmlarındaki "ph" sözcüğünün ne anlam ifade ettiği önemlidir. Biz de bu bölümde, yaşantımızda bu denli önemli olan asit ve bazlarla ilgili kuramları, asit ve bazların kuvvetlerini ve de bir anlamda bunların ölçüsü olan ph değerlerini inceleyeceğiz. Asit ve bazlar canlı organizmalarda önemli işlevleri olan maddelerdir. Asitlerin ve bazların çoğu oldukça tehlikeli ve tahrip edici maddelerdir; bunlar proteini çözerek dokuyu tahrip ederler. Örneğin, derişik sülfürik asit kuvvetli bir asittir, suyu tutma özelliğine sahiptir. Eğer sülfürik asit canlı bir dokunun üzerine dökülürse çok kısa süre içinde o doku tahrip olur. Derişik bazlar da hücre duvarlarının (zar) yapımında rol alan yağlar ile reaksiyona girerek bu zarları asitlerden daha çok tahrip ederler. Örneğin, çamaşır yıkamada kullanılan bazı tür sabunlar ve deterjanlar baz içerirler. Yün ve ipek içeren elbiseler bu tür sabun ve deterjan ile yıkandıkları zaman, temizlik maddesinin içindeki bazlar yün ve ipek liflerinin kısalmasına ve kısmen de olsa çözülmelerine sebep olacaktır. Asitler suda çözündükleri zaman elektriği ileten çözeltiler elde ederiz. Asitler çinko, magnezyum gibi elementler ile reaksiyona girerek reaksiyon sonunda hidrojen gazı çıkmasına neden olurlar. Asitlerin tadı ekşidir ve mavi turnusol kâğıdını kırmızıya çevirirler. Bazlar da suda çözündükleri zaman elektriği ileten çözeltiler oluştururlar. Bazların tatları acıdır ve ellendikleri zaman kayganlık hissi verir. Bazlar kırmızı turnusol kâğıdını maviye çevirirler. Bazlar asitler ile reaksiyona girerek birbirlerinin özelliklerini nötralize ederler. Örneğin, mide hastalıkları ile ilgili ilaçlar bir baz olan bikarbonat (HCO - 3 ) içerirler. Bu baz midede bulunan hidroklorik asiti nötralize ederek kişiye rahatlama hissi verir. Bir asit molekülü suda çözündüğü zaman bir su molekülüne bir H + iyonu verir ve hidronyum H 3 O + iyonu oluşur. Örneğin HCI asidi suda çözündüğünde hidronyum ve klorür iyonları oluşur. HCI (suda) + H 2 O (s) ===> H 3 O + (suda) + CI - (suda) Bir asit, hidrojen içeren ve su ile reaksiyonunda H 3 O + iyonlarını meydana getiren bir molekül veya çok atomlu bir iyon olarak tanımlanır. Organik asitler ise yapılarında bulunan karboksil 1

2 (COOH) grubundan dolayı suda iyonlaştıklarında ortama H + iyonu verirler. Bir bileşikteki asidik hidrojen atomu suda H + katyonu şeklinde serbest bırakılabilen hidrojen atomudur. Hidrojen elementi çoğu bileşikte, HCI, HNO 3, H 2 SO 4 gibi, ilk element olarak yazılır. Bazlar suda iyonlaştıkları zaman, OH - iyonu veren maddelerdir. Buna göre baz, suda hidroksil iyonları oluşturan bir molekül veya iyondur. NaOH suda çözündüğü zaman iyonlar birbirinden ayrılır ve hidroksil iyonları derişimi artar. Moleküler bir bileşik olan amonyak, NH 3, hidroksil iyonu içermediği halde, suda iyonlaştığı zaman suyun bir hidrojeni ile bağlanarak amonyum, NH + 4 ve OH - iyonlarını oluşturur. + NH 3(suda) + H 2 O (s) ===> NH 4 (suda) + OH - (suda) Asitler ve bazlar kendi içlerinde zayıf ve kuvvetli asit ve baz olarak sınıflandırılırlar. Kuvvetli asit ve bazlar suda tamamen iyonlaştıkları halde, zayıf asit ve bazlar suda kısmen iyonlaşırlar. HCI kuvvetli CH 3 COOH ise zayıf bir asittir. NaOH kuvvetli, NH 3 ise zayıf bir bazdır. Metal hidroksitler baz özelliği taşıyan bileşiklerdir. Metal oksitlerin çoğu suda bazik çözelti oluşturdukları halde ametal oksitlerin çoğu asidik özellik gösterirler. CaO (k) + H 2 O (s) ===> Ca 2+ (suda) + 2 OH - (suda), (Ca(OH) 2 ) Asit-baz reaksiyonlarına nötrleşme reaksiyonu denir. Bu reaksiyonun sonunda asidin tuzu ve su oluşur. HCI (suda) + NaOH (suda) ===> NaCI (suda) + H 2 O (s) 3.2. Arrhenius Tanımı Asitler ve bazlarla ilgili ilk tanım 1884 yılında İsveçli bilim adamı Svante Arrhenius tarafından ortaya atılmıştır. Arrhenius'a göre; sudaki çözeltilerine H + iyonu veren maddeler asit, sudaki çözeltilerine OH - iyonu veren maddeler baz'dır. Arrhernius, kuvvetli elektrolitlerin sulu çözeltisinde iyonları şeklinde, buna karşın zayıf bir elektrolitin kısmen iyon kısmen molekül şeklinde bulunduğunu ileri sürmüştür. HCI (suda) H + (suda) + CI - (suda) NaOH (k) Na + (suda) + OH - (suda) H + (suda)+ CI - (suda)+na + (suda)+oh - (suda) ==> + Bu reaksiyonlar için net iyonik ifade; Tuz Su H + (suda) + OH - (suda) ===> H 2 O (s) 2

3 Buna göre Arrhenius Kuramı, nötrleşme reaksiyonu hidrojen ve hidroksil iyonlarının su vermek üzere birleşmesidir şeklinde açıklanabilir. Bu kurama göre amonyağın bazik özelliği açıklanamamıştır. Bu durumda, sulu çözeltilerle çalışıldığında değiştirilmiş Arrhenius tanımının kullanılması daha uygundur. Asitlerin ve bazların Arrhenius tanımı: Asit: Suyla reaksiyona girdiğinde H 3 O + iyonu oluşmasına neden olan maddedir. Baz: Suyla reaksiyona girdiğinde OH - iyonu oluşmasına neden olan veya H 3 O + iyonu ile reaksiyona girebilen maddedir. Örneğin; HCl ve HNO 3 asittirler, çünkü suda çözündüklerinde H 3 O + oluştururlar. HCl (g) + H 2 O ===> H 3 O + (suda) + Cl - (suda) HNO 3 (s) + H 2 O ===> H 3 O + - (suda) + NO 3 (suda) CH 3 COOH (s) + H 2 O ===> H 3 O + (suda) + CH 3 COO - (suda) Meydana gelen çözelti, elektriği iletir, bu yüzden asitler "elektrolitler" olarak sınıflandırılabilir. Asit tanımına uyan diğer bir sınıf bileşikte, ametal oksitleridir. Örneğin; SO 3, CO 2 ve N 2 O 5 sulu çözeltilerinde H 3 O + iyonu içerirler ve turnusol kağıdını kırmızıya çevirirler. Bu oksitlere "asidik anhidritler" denir. Bunlar su ile asit oluşturmak üzere reaksiyona girerler. SO 3 (g) + H 2 O ===> H 2 SO 4 ( suda ) Sülfürik asit N 2 O 5 (g) + H 2 O ===> 2HNO 3 ( suda ) Nitrik asit CO 2 (g) + H 2 O ===> H 2 CO 3 ( suda ) Karbonik asit H 2 CO 3 kararsız olduğundan su ile ayrışarak H 3 O + - ve HCO 3 iyonu oluşturur. H 2 CO 3(s) + H 2 O ===> H 3 O + - (suda) + HCO 3 (suda) Bazlar başlıca iki grup şeklinde incelenir; OH - veya O 2- içeren iyonik bileşikler, Su ile tepkimeye girdiklerinde OH - iyonu oluşturan moleküller, İyonik bazlar, NaOH ve Ca(OH) 2 gibi metal hidroksitleridir. Bu bileşikler suda çözündüğünde ayrışırlar. NaOH(k) ===> Na + (suda) + OH - (suda) Ca(OH) 2 ===> Ca 2+ (suda) + 2OH - (suda) 3

4 Çözünen metal oksitleri su ile reaksiyona girdiğinde OH - iyonları oluşturdukları için bazik anhidritlerdir. CaO(k) + H 2 O(s) ===> Ca(OH) 2(suda) 3.3. Lowry Bronsted Kuramı Bu kurama göre, proton veren maddeler asit, proton alan maddeler baz olarak tanımlanır. Bu kurama göre amonyağın bazik özelliği aşağıda açıklanmıştır. Gaz haldeki NH3, suda çözündüğünde bazik çözelti oluşturan moleküler bir bazdır. + NH 3 (suda) + H 2 O(s) ===> NH 4 (suda) + OH - (suda) Baz Asit Veya bu reaksiyonun tersi, + NH 4 (suda) + OH - (suda) ===> NH 3 (suda) + H 2 O(s) Asit Baz Tersinir bir reaksiyon ile yukarıdaki iki reaksiyonu birleştirebiliriz. NH 3 (suda) + H 2 O(s) <===> NH 4 + (suda) + OH - (suda) Baz-1 Asit-2 Asit-1 Baz-2 NH 3 /NH H 2 O/OH - 2 İşaretlenen bu çiftlere eşlenik çiftler denir. Yukarıdaki tepkimenin denge sabiti, Kc aşağıdaki gibi yazılır. Bronsted asit ve bazları, asit ve baz olarak tanımlanan bütün maddeleri kapsar. Brosted tanımı, iyonların da asit veya baz olarak davranmalarını tanımlar. - HCO 3 (suda) + H 2 O (s) H 3 O + 2- (suda) + CO 3 (suda) Oksit iyonu (O - 2 ) kuvvetli bazlara bir örnek olarak verilebilir. O - 2(suda) + H 2 O (s) 2 OH - suda) - Bir asidin eşlenik (konjuge) bazı, bu asidin proton vermesi sonucu oluşan baz, bir bazın eşlenik (konjuge) asidi, bu bazın proton alması sonucu oluşan asit tir. Asetik asit aşağıdaki gibi iyonlarına ayrışır. CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) <==> CH 3 COO - (suda) + H 3 O + (suda) Asit-1 Baz-2 Baz-1 Asit-2 4

5 Ka asit sabiti olmak üzere bu reaksiyon için aşağıdaki denge ifadesi yazılabilir. Hem asit ve hem de baz gibi davranan maddeler Lowry Bronsted kavramına göre amfoter madde olarak tanımlanırlar. Daha kuvvetli bir asidin eşlenik bazı daha zayıftır. Lewis asidi bir elektron çifti alıcısı, Lewis bazı bir elektron çifti vericisi diye tanımlanır. Bir proton bir elektron çifti alıcısı olduğundan Lewis asidi olup H 2 O da olduğu gibi serbest bir elektron çiftini bağlar. Suyun İyonlaşması 2H 2 O (s) <==> H 3 O + (suda) + OH - (suda) Suyun otoprotoliz özelliği, denge çok hızlı kurulur. (Otoprotoliz: Kendi kendine iyonlaşma, proton aktarımı) Bu tepkime için, 25 o C sıcaklıkta saf suda Sulu çözeltilerde H 3 O + (suda) ve OH - (suda) iyonlarının derişimleri otoprotoliz dengesine göre birbirleriyle ilişkilidir. Birinin derişimi arttırılırsa K su değerini korumak için diğerinin azalması gerekir. 4. ph ve poh ph şeklinde tanımlanarak çok küçük derişimli H 3 O + ve poh şeklinde tanımlanarak da OH - iyonları daha anlamlı rakamlarla ifade edilebilir. ph = -log [H 3 O + ] ve poh = -log [OH - ] şeklinde tanımlanır. pk su = - log Ksu = - log (1*10-14 ) = 14 olur. [H 3 O + ] = [OH - ] şeklinde olan bir çözelti nötrdür ve 25 o C sıcaklıkta saf suda [H 3 O + ] = [OH - ] =10-7 M ve ph = poh = 7 dir. Bazik çözelti, ph > 7 Asidik çözelti, ph < 7 5

6 ph ifadesindeki işareti, [H 3 O + ] iyonları derişiminin artması ile ph nın düşmesi anlamına gelir. Örnek. Kalsiyum hidroksit, Ca(OH) 2 20 o C sıcaklıkta 0.16 g Ca(OH) 2 /100 ml su, oranında çözünür. Bu derişik çözeltinin ph sını hesaplayınız. Çözüm. Ca(OH) 2 in çözünürlüğünü M cinsinden ifade edip OH - iyonları derişimini bulabiliriz Ca(OH) 2(k) ==> Ca 2+ (suda) + 2OH - (suda) poh = - log [OH - ] = - log(0.044) ==> poh = 1.36 ve ph = bulunur. 5. Zayıf Asit ve Bazlar, Proton Aktarım Dengesi Suyun proton alma kabiliyeti, kuvvetli ve zayıf asitler arasındaki sınır çizgisini verir. Bir asidin molaritesi, çözeltiye konulan asidin miktarını verdiği halde [H 3 O + ] iyonları derişimi ve ph çözeltideki iyonlaşmayı gösterir. Her iki çözeltide desu iyonları vardır. ancak sudan gelen iyonlar ihmal edilebilecek kadar azdır. Zayıf bir asit olan asetik asit, CH 3 COOH, bir denge tepkimesi ile suda iyonlaşır. CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + CH 3 COO - (suda) ; K a = 1.8*10-5 Bu denge bir proton aktarım dengesidir ve sudaki bütün asit ve bazlar için geçerlidir. Diğer bir denge tepkimesi de zayıf bazik özellik gösteren amonyak için yazılabilir; + NH 3(suda) + H 2 O (S) <===> NH 4 (suda) + OH - (suda) ; K b = 1.8*10-5 Her proton aktarım dengesinde asitten baza proton aktarılarak eşlenik (konjuge) asit-baz çiftleri oluşturulur. Asetik asidn pk a ve amonyağın pk b değerlerini ph benzeri bir yöntemle bulabiliriz. Asetik asit için; K a = 1.8*10-5 ==> pk a = - log(k a ) = - log (1.8*10-5 ) = 4.74 Amonyak için; K b = 1.8*10-5 ==> pk b = - log(k b ) = - log (1.8*10-5 ) =

7 Örnek M bütirik asit (C 3 H 7 COOH) çözeltisinin ph sı 2.72 olduğuna göre, pka değerini hesaplayınız. Çözüm. Suyun iyonlaşmasından gelen H 3 O + iyonları derişimi ihmal edilerek denge tepkimesine göre çözüm yapılabilir. C 3 H 7 COOH (suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + C 3 H 7 COO - (suda) Başlangıç derişimi, M Derişim değişimi, M - X + X + X Denge derişimleri, M 0.25 X X X ph değeri bilindiği (2.72) için H 3 O + iyonları derişimi ph yardımı ile bulunabilir. ph = -log [H 3 O + ] 2.72 = -log [H 3 O + ] [H 3 O + ]= 1.9*10-3 M ==> X = 1.9*10-3 M olur. Buna göre; pk a = - log(k a ) = - log (1.5*10-5 ) = 4.82 Örnek M metil amin (CH 3 NH 2 ) çözeltisinin ph sını hesaplayınız. K b = 4.2*10-4 Çözüm. + CH 3 NH 2 (suda) + H 2 O (s) <===> CH 3 NH 3 (suda) + OH - (suda) Başlangıç derişimi, M Derişim değişimi, M - X + X + X Denge derişimleri, M X X X X = 1*10-3 M bulunur (denge sabiti ifadesinde x ihmal edilmiştir). Ancak bulunan x değeri M dan çok farklı olmadığı için ihmal yapılması büyük hata getirir. Buna göre x ihmal edilmeden denklem yeniden çözülmelidir. 7

8 İyonlaşma yüzdesi 0102-GENEL KİMYA-2- Asitler ve Bazlar Hesaplamalarda yapılacak ihmaller, zayıf asit veya bazın az iyonlaştığı durumlarda yapılmalıdır. Genel olarak yapılacak ihmalin sonucu fazla değiştirmemesi için çözünen zayıf asit ya da baz derişiminin denge sabitine bölümü 100 den büyük olmalıdır. İyonlaşma Yüzdesi Zayıf bir asit veya bazın iyonlaşması, iyonlaşma yüzdesi veya iyonlaşma derecesi ile belirlenebilir. HA zayıf asidinin suda iyonlaşması aşağıdaki gibi gösterilir; HA (suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + A - (suda) Bu tepkimenin iyonlaşma derecesi asit moleküllerinin iyonlaşma kesridir. 1 M HA asidinin iyonlaşması; [H 3 O + ] = [A - ] = 0.05 M ise Buna göre bu asidin iyonlaşma derecesi, HCI CH 3 COOH (Asit molaritesi)*10 3 Şekil.1. Bir asidin iyonlaşma yüzdesinin, derişimin fonksiyonu olarak değişimi. Zayıf asidin aşırı seyreltik durumunda % 100 e yakın iyonlaştığı görülmektedir. 8

9 Tepkimesi için, HA (suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + A - (suda) Çözelti seyreltildiği zaman, V artar 1/V düşer. Ka nın sabit kalması için oranının artması gerekir. Bunun için de; gerekir. Bu da daha fazla HA nın iyonlaşması demektir. azalması Örnek. 1 M, 0.1 M ve 0.01 M CH 3 COOH çözeltilerinin iyonlaşma yüzdelerini bulunuz. K a = 1.8*10-5 CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + CH 3 COO - (suda) Başlangıç derişimi, M Derişim değişimi, M - X + X + X Denge derişimleri, M 1 X X X Benzer işlemler 0.1 ve 0.01 M çözelti için de yapıldığında, 0.1 M için İyonlaşma yüzdesi % M için İyonlaşma yüzdesi % 4.2 olarak bulunur. 6. Asit ve Bazların Kuvvetliliği Bir HA asit molekülünün H 2 O ya proton vermesi, kısmen H 2 O ile HA arasında oluşan hidrojen bağlarıyla ilgilidir. H 2 O ---H-A ==> H 2 O H + + A - 9

10 Oluşan hidrojen bağı ne kadar kuvvetli ise H 2 O un asitten proton çekmesi o kadar kolaydır. H-A bağının polarlığı ne kadar yüksek ise H üzerindeki kısmi pozitif yük o kadar büyük demektir, bu durumda O H-A hidrojen bağı daha kuvvetli olur. H-A bağının polarlığı A nın elektronegatifliği ile arttığı için A nın elektronegatifliği (EN) arttıkça HA asidi daha kuvvetli olur. EN N-H = 0.8, EN F-H = 1.8 olduğundan HF, (NH x ) den daha kuvvetli bir asittir. Genel olarak aynı periyottaki elementlerin ikili asitlerinin asit kuvvetleri sıralamasında bağın polaritesi, aynı grupta bağ kuvveti, büyük rol oynar. Asit kuvvetini etkileyen diğer bir faktör de H-A bağının kuvvetidir. H-A bağı ne kadar zayıf ise H nin ayrılması o kadar kolay olacağı için HA asidi o derece kuvvetli bir asittir Oksi Asitlerin Kuvvetliliği Yapılarında H yanında O atomu da bulunduran asitlere oksi asitler denir. Merkez atoma bağlı oksijen atomu sayısı arttıkça asit kuvveti genellikle artar. Merkez atomun yükseltgenme sayısı ne kadar büyük ise asit o kadar kuvvetlidir. HCIO, HBrO, HIO sırasında asitlik kuvveti azalır. Merkezi atomun elektronegatifliği arttıkça oksi asidin kuvveti artar. Bir molekülde bulunan atomlar ne kadar elektronegatif ise ve oksijen atomlarının sayısı ne kadar fazla ise molekül o kadar kuvvetli asittir. Bu yaklaşım, organik asitlerin kuvvetliliğini değerlendirmede de faydalıdır. Asetik asit, CH 3 COOH ile etanol, C 2 H 5 OH, kıyaslandığında asetik asidin etanol den çok daha kuvvetli asit olduğu görülür. HI HBr HCI HF Bağ uzunluğu, pm Bağın ayrışma en, kj/mol, Asit kuvveti HI > HBr > HCI > HF Ka, Kuvvetli asit zayıf HF in bu kadar zayıf asit olmasının nedeni HF ile H 3 O + arasında oluşan H bağlarıdır. HF + H 2 O (s) [F H 3 O + ] <==> H 3 O + (suda) + F - [F H 3 O + ]: iyon çifti 10

11 6.2. Aminlerin Bazlık Kuvveti Bir aminin bazlık kuvvetini etkileyen en önemli faktör, N atomu üzerindeki ortaklanmamış elektron çiftinin bir asitten asitten proton, (H + ) koparabilme gücü ile ilgilidir. Hidrojenden daha kuvvetli elektronegatifliğe sahip bir birim NH 3 molekülündeki bir H yerine geçtiğinde atomunun elektron yoğunluğu azalır ve baz zayıflar. 7. Çok Protonlu (Poliprotik) Asitler ve Bazlar Yapısında birden fazla iyonlaşabilen H atomu içeren asitlere çok protonlu asit, birden fazla H + iyonu alabilen (OH - verebilen) bazlara ise çok protonlu bazlar denir. Fosforik asit (H 3 PO 4 ) ve sülfürik asit (H 2 SO 4 ) çok protonlu asitlere örnek verilebilir. Fosforik asidin yapısında 3 tane H atomu olduğu için üç basamakta iyonlaşır. 1. H 3 PO 4(suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + H 2 PO - 4(suda) 2. H 2 PO - 4(suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + HPO 2-4(suda) 3. HPO - 4(suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + PO 3-4(suda) Bu iyonlaşmalar, negatif yükü artan bir tanecikten proton koparmanın güçleştiğini göstermektedir. Sülfürik asit, (H 2 SO 4 ), birinci iyonlaşmasının kuvvetli olması nedeniyle diğer çok protonlu asitlerden ayrılır ancak ikinci iyonlaşması zayıf asit özelliği gösterir. 11

12 1. H 2 SO 4(suda) + H 2 O (s) ===> H 3 O + (suda) + HSO - 4(suda) K a1 >> 0, pk a1 <0 2. HSO - 4(suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + SO 2-4(suda) K a2 = pk a2 = 1.96 Tüm iyonlaşma basamakları zayıf olan çok protonlu zayıf bir asidin ph değeri, birinci H nini kaybettiği dengeden diğer iyonlaşmaların önemsiz olduğu varsayılarak hesaplanabilir. Ancak H 2 SO 4 istisnai bir durum gösterir ve birinci iyonlaşması çok kuvvetli olan tek çok protonlu asittir. Örnek. 25 o C sıcaklıkta 0.01 M H 2 SO 4 çözeltisinin ph sını hesaplayınız. Çözüm. ph toplam H 3 O + iyonları derişimine bağlı olduğu için, her iki iyonlaşma basamağı da dikkate alınmalıdır. Birinci iyonlaşmada H 2 SO 4(suda) + H 2 O (s) ===> H 3 O + (suda) + HSO - 4(suda) oluşan H 3 O + (suda) derişimi, başlangıç derişimine eşittir. Bu durumda ph = - log[h 3 O + ]= -log(0.01) ph = 2.0 olur İkinci iyonlaşma; HSO - 4(suda) + H 2 O (s) <===> H 3 O + (suda) + SO 2-4(suda) K a2 =0.011 Başlangıç derişimi, M, Derişim değişimi, M, - X + X + X Denge derişimi, M, X 0.01+X + X Son durumda [H 3 O + ] = = 8. Lewis Asit ve Bazları Bu kurama göre asitlik ve bazlık H + ve OH - verme ile sınırlı değildir. Özellikle bazı organik tepkimelerin aydınlatılmasında bu kuram büyük kolaylık sağlar. Buna göre, Lewis asidi (A), elektron çifti alabilen, Lewis bazı (B:) ise elektron çifti verebilen molekül, iyon, atom, vs. taneciklerdir. A + B: B : A 12

13 Lewis asit baz tepkimesinde oluşan ürün bir katılma ürünüdür. Lewis asidi ile bazı arasında kovalent bağ oluşur. Bir türün başka bir türe elektron çifti vermesiyle kovalent bağ oluşumuna koordinasyon denir ve Lewis asit ve bazını birleştiren kovalent bağa da koordine kovalent bağ denir. Genel olarak Lewis asitlerinde elektron alabilen boş orbitaller, Lewis bazlarında ise ortaklanabilecek elektron çifti bulunur. Değerlik kabuğu tam dolmamış olan bileşikler Lewis bazı ile koordine kovalent bağ yaparak oktetlerini tamamlarlar. Bunlara örnek olarak NH 3 ve BF 3 arasındaki tepkime verilebilir. Örneğin, amonyağın protonlanmasında, NH 3 protona (H + ) bir çift elektron verdiği için bir "Lewis bazı", proton da bir çift elektron kabul ettiği için "Lewis asidi" olarak hareket eder. Böylece bir Lewis asit-baz reaksiyonu bir çift elektron aktarımı ile oluşur. Böyle bir reaksiyonda tuz ve su meydana gelmez. Aşağıdaki bor triflorür (BF3) ve amonyak arasındaki reaksiyon, Lewis tanımına göre bir asitbaz nötralleşme reaksiyonudur. Kirecin SO 2 ile tepkimesi katı-gaz tepkimelerinde Lewis kuramının önemli bir uygulamasıdır. Lewis kuramının başka önemli bir uygulaması da kompleks iyonların oluşumudur. Hidratize metal iyonları sulu çözeltide oluşur. Çünkü su molekülü bir Lewis bazı olarak, metal iyonu ise Lewis asidi olarak davranır. Örneğin susuz AlCI 3 su ile etkileştiğinde çözelti ısınır ve hidratize metal iyonu oluşur. AlCI 3 + H 2 O (s) [Al(H 2 O) 6 ] 3+ Metal iyonu ve su molekülleri arasındaki etkileşim çok kuvvetli olduğundan tuz çözeltisi kristallendirildiğinde su molekülleri metal iyonu ile birlikte hidratize metal tuzu, AlCI 3.6 H 2 O, oluşturur. 9. Asidik ve Bazik İyonlar Zayıf bazların eşlenik asidi olan bütün katyonlar asit gibi davranırlar ve çözeltinin ph sını düşürürler. Örneğin, 13

14 NH + 4(suda) + H 2 O (s) <==> NH 3(suda) + H 3 O + (suda) Asit-1 Baz-2 Baz -1 Asit -2 CH 3 COO - + H 3 O + <==> CH 3 COOH + H 2 O Baz-1 Asit-2 Asit-1 Baz-2 Zayıf bazların eşlenik asitlerinin tuzları asidik sulu çözelti oluşturur. Çapı küçük yükü büyük (Al 3+, Fe 2+ ) metal katyonlarının tuzları asidik katyon oluştururlar. Grup-1 ve Grup-2 metal katyonları, (Be hariç) ve diğer +1 yüklü katyonlar asidik özellik gösteren çözelti oluşturmazlar. Hidroliz: Na + + CI - + H 2 O <==> tepkime olmaz, CI - + H 2 O <==> tepkime olmaz NH + 4(suda) + Na + + CI - + H 2 O (s) <==> NH 3(suda) + H 3 O + (suda) + Na + + CI - Tepkimesinde olduğu gibi bir (NH + 4) ile su arasında meydana gelen tepkimeye hidroliz denir. Buna göre NH + 4 iyonu hidroliz olur ve ortamın ph sını düşürür, CI - iyonu hidroliz olmaz. Sodyum asetat suda çözündüğünde, ph>7 olur. CH 3 COO - (suda) + H 2 O (s) <==> CH 3 COOH + OH - Hidroliz tepkimesi, ancak bir zayıf asit ya da baz oluşturan tepkimelerde gerçekleşir. Kuvvetli asit ve bazların tuzları (NaCI gibi), hidroliz olmazlar, Kuvvetli baz- zayıf asit ve zayıf baz - kuvvetli asit tuzları ile zayıf asit ve zayıf bazların tuzları hidroliz olurlar. Örnek. Siyanürlerin sulu çözeltisi asitlendirilirse çok zehirli bir gaz olan siyanür gazı açığa çıkar. NaCN (aq) çözeltisinin asidik ve baziklik durumunu belirleyiniz. 0.5 M NaCN çözeltisinin ph =? (Ka=6.2*10-10 ) Çözüm. NaCN (k) + H 2 O Na + + CN -, Na + hidroliz olmaz ancak CN - olur. CN - + H 2 O <===> HCN + OH - Başlangıç, M,

15 Değişim, M, -x +x +x Dengede, (0.5- x) x x poh= - log[oh - ]= - log( ) poh = 2.55, ph= bulunur, çözelti baziktir. Bir tuz çözeltisinin ph sini hesaplamak için daha önce çözülen problemlere benzer yöntem izlenir. Burada dikkat edilecek nokta tuzun çözünmesi durumunda oluşacak olan iyonu tespit etmektir. Asidik katyon içeren tuzların sulu çözeltilerinde ph < 7, bazik anyon içeren tuz çözeltilerinde ph > 7 dir. Örnek M NH 4 CI özetlisinin ph sini hesaplayınız. Çözüm. Önce tuzun iyonlaşma denklemi yazılır, daha sonra hidroliz olacak olan iyon belirlenir. NH 4 CI NH 4(suda) + CI - (suda) CI - iyonları hidroliz olma, NH + 4 iyonları hidroliz olur. Buna göre, NH H 2 O <===> NH 3 + H 3 O + NH H 2 O <===> NH 3 + H 3 O + Başlangıç, M, Değişim, M, -x +x +x Dengede, (0.15- x) x x X=[ H 3 O + ] = ph = -log[h 3 O + ] ph = 5.04 bulunur. Asit-Baz Çözeltilerinde Ortak İyon Etkisi (Karışık Çözeltiler) 15

16 0.1 M HCI ve 0.1 M CH 3 COOH çözeltileri karıştırılsın, CH 3 COOH + H 2 O <==> CH 3 COO - + H 3 O +, kısmen iyonlaşma Dengede, M, (0.1- x) x x HCI + H 2 O <==> H 3 O + + CI -, tam iyonlaşma Her iki tepkimenin ortak iyonu hidronyum, H 3 O +, iyonudur. Dolayısıyla son durumda artan bu iyon olacaktır ve (0.1 + x) M kadar oluşur. [H 3 O + ] = (0.1 + x), M CH 3 COOH + H 2 O <==> CH 3 COO - + H 3 O +, Tepkimesine göre, ortama daha fazla H 3 O + iyonları gelirse (HCI den), denge CH 3 COOH oluşumu yönüne kayar. Benzer şekilde, NH 3 gibi zayıf bir bazın iyonlaşması ile, ortama NaOH ilavesini inceleyelim; NH 3 + H 2 O <===> NH OH - Ortama NaOH ilavesi ile OH- derişimi artacağı için, denge NH 3 oluşumu yönüne kayar ve daha fazla NH 3 oluşur. Zayıf asit ve tuzlarının çözünmesi için örnek, CH 3 COONa <==> CH 3 COO - + Na + CH 3 COOH + H 2 O <==> CH 3 COO - + H 3 O + Daha fazla sodyum asetat çözünmesi dengeyi CH 3 COOH oluşturacak yöne kaydırır ve daha fazla CH 3 COOH oluşur. Zayıf baz ve tuzlarının çözeltileri de benzer şekilde davranır. NH 4 CI (suda) NH 4 + (suda) + CI - (suda) NH 3 + H 2 O <===> NH 4 + (suda) + OH - (suda) Tepkimesine göre ortama NH 4 + iyonu eklenmesi dengeyi NH 3 oluşacak yöne kaydırır. Örnek. 0.5 M HNO 2 ve 0.1 M KNO 2 çözeltileri karıştırıldığında çözeltinin ph si ne olur? Çözüm. HNO 2 + H 2 O <==> NO H 3 O +, HNO 2 + H 2 O <==> NO H 3 O +, Başlangıç, M,

17 Değişim, M, -x +x +x Dengede, (0.5- x) (0.1 + x) x x << 0.1 olduğundan ihmal edilmiştir. x = [H 3 O + ] = 2.2*10-3 M ph = -log(2.2*10-3 ) ph = 2.66 bulunur. Tampon Çözeltiler Çözelti ortamına az miktarda asit veya baz ilavesi ile fazla miktarda ph değişimi olmayan çözeltilere tampon çözeltiler denir. Bir tampon çözelti zayıf bir asit ve onun eşlenik bazından oluşur. Tampon etkisi, asetik asit dengesinin kuvvetli bir asit veya bazın ilavesi ile nasıl değiştiği izlenerek aydınlatılabilir. CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) <==> CH 3 COO - (suda) + H 3 O + (suda), K a = 1.8*10-5 Dengede, [CH 3 COOH] = [CH 3 COO - ] olduğunda [H 3 O + ] = 1.8*10-5 M, ph = -log(1.8*10-5 ) ph = 4.74 olur. Bu çözeltiye az miktarda kuvvetli bir asit ilave edildiğinde denge CH 3 COOH oluşumu yönüne kayar. CH 3 COO - (suda) + H 3 O + (suda) <==> CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) Eklenen H 3 O + nötralleştikten sonra [CH 3 COOH] biraz artar buna karşın [CH 3 COO - ] biraz düşer. Benzer şekilde ortama baz ilave edilmesi, [CH 3 COO - ] i çok az miktarda arttıracak ve sonuçta ph fazla etkilenmeyecektir. Örnek g CH 3 COONa uygun hacimde 0.55 M CH 3 COOH ile karıştırılmasıyla hazırlanan 500 ml lik tampon çözeltinin ph si ne olur? Çözüm. 17

18 CH 3 COONa <==> CH 3 COO - + Na + Tepkimesine göre oluşacak olan asetat iyonunun derişimi belirlenir. CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) <==> CH 3 COO - (suda) + H 3 O + (suda), K a = 1.8*10-5 Başlangıç, M, Tuzdan gelen, M Değişim, M, - x x x Denge, M, 0.5 x x x x << ihmal, Çözelti için, ph = -log [H 3 O + ] = -log(1.6*10-5 ) = 4.80 bulunur. Handerson Hasselbatch Eşitliği Zayıf bir asit, HA, ve tuzu NaA örneği ile açıklayalım. HA (suda) + H 2 O (s) <==> A - (suda) + H 3 O + (suda) Buradan Handerson Hasselbatch Eşitliği aşağıdaki gibi yazılır. Bu ifade yalnızca ilk derişimlerin kullanılabilmesi durumunda faydalı olabilir. Örnek M CH 3 COONa ve 0.08 M CH 3 COOH karışımından oluşan bir tampon çözeltinin 25 o C sıcaklıktaki ph sini hesaplayınız. aynı çözeltinin 500 ml sinde 1.2 g NaOH (0.03 mol) çözündüğünde oluşan yeni çözeltinin ph sini hesaplayınız. pka =

19 Çözüm. CH 3 COOH ve eşlenik baz CH 3 COO - dır. CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) <==> CH 3 COO - (suda) + H 3 O + (suda), K a = 1.8*10-5 Tampon çözeltiye eklenen 0.03 mol NaOH iyonları tampon çözeltideki asit ile tepkimeye girer ve asit miktarını 0.03 mol kadar azaltır. Eşlenik bazı olan asetat, miktarı ise 0.03 mol kadar artar. Çözeltinin toplam hacminde fazla bir değişim olmaz. Buna göre, Başlangıç çözeltisinde İlave edilen NaOH asit ile tepkimeye girer. CH 3 COOH (suda) + OH - (suda) <==> H 2 O (s) + CH 3 COO - (suda) Tepkimeye göre; 1 mol asit =1 mol OH - olduğundan 0.03 mol asit tepkimeye girer. Artan asit mol sayısı = = 0.01 mol CH 3 COOH ve ortamda kalan asit derişimi, CH 3 COO - başlangıç mol sayısı, İlave olarak gelen 0.03 mol OH - ile = 0.05 mol oluşur. Artan derişimi; Buna göre son halde proton aktarım dengesi, CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) <==> CH 3 COO - (suda) + H 3 O + (suda), Başlangıç, M, Değişim, M, - x x x Denge, M, 0.02 x x x 19

20 x << 0.02 ihmal, Buna göre çözeltinin ph değeri 4.40 ==> 5.45 e yükselmiştir. Tampon çözeltilerin hazırlanması Tampon çözeltiler başlıca iki yöntemle hazırlanırlar. Örneğin, ph = 5.09 olan bir tampon için, pk a = 5.09 olan bir zayıf asit bulmak gerekir. Ancak her zaman bu şekilde zayıf asit bulunamaz. Bunun yerine, daha ucuz ve bol bulunan asetik asit eşlenik bazı oranından faydalanılarak tampon hazırlanır. Örnek. 0.3 L 0.25 M CH 3 COOH içinde ph = 5.09 olan CH 3 COONa çözeltisi hazırlamak için ne kadar gerekir? Çözüm. Denge tepkimesi, CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) <==> CH 3 COO - (suda) + H 3 O + (suda), K a = 1.8*10-5 ph = 5.09 olan derişim dengedeki hidronyum, H 3 O + derişimidir. ph= - log[h 3 O + ] [H 3 O + ] = 10 -ph = [H 3 O + ] = 8.1*10-6 M olur. [CH 3 COOH] = 0.25 M, [CH 3 COO - ]=? Buna göre gerekli CH 3 COONa kütlesi, 20

21 Bir tampon çözeltiye, az miktarda asit yada baz eklenmesi sırasında ph değişimini belirlemek için stokiyometri kuralları kullanılarak kullanılması gereken bileşen miktarları belirlenir. Daha sonra zayıf asit veya bazın ve tuzunun yeni derişimleri kullanılarak tampon çözeltinin ph sı hesaplanır. Bir tamponun kapasitesi, ph nın değişimine karşı koyma yeteneğini kaybetmeden eklenebilecek asit veya baz miktarını ifade eder. Genel olarak zayıf bir asidin ve eşlenik bazının derişimleri büyük ve birbirine yaklaşık eşit ise tamponlama kapasitesi en yüksektir. Tampon aralığı tampona eklenen asit ve bazların tampon ph sı üzerine etkisinin çok az olduğu ve dolayısıyla ph nın hemen hemen sabit kaldığı ph aralığıdır. Hasselbatch eşitliğine göre, olduğunda, ph = pk dır. CH 3 COOH - CH 3 COONa, 3.7 < ph < 5.7 aralığında NH 3 - NH 4 CI için 8.2 < ph < 10.2, aralığında etkilidir. Zayıf asit, HA NaOH ile titrasyon HA + OH - A - +H 2 O Zayıf baz, B B + H + BH + Zayıf asit, HA ve tuz NaA İstenen ph Zayıf baz, B ve tuz, BHCI HA ve A- karıştırılır Zayıf asit tuzu, NaA HCI ile titrasyon H + +A - HA B ve BH + karıştırılır Zayıf bazın tuzu, BHCI NaOH ile titrasyon BH + + OH - B +H 2 O Şekil. Tampon çözelti hazırlamada altı yöntem kullanılır. 21

22 Örnek M Hac ve 0.56 M AcNa dan oluşan 0.3 L lik bir tampon çözeltiye mol HCI ve mol NaOH eklenmesi ph yı nasıl etkiler? Çözüm. Bunun için önce çözeltinin ph sı bulunur, daha sonra asit ve baz ilavesinin etkisi belirlenmeye çalışılır. Stokiyometrik olarak, eklenen mol H 3 O +, CH 3 COO - ın mol HAc ye dönüşmesini sağlar. CH 3 COO - (suda) + H 3 O + (suda) <==> CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) İlk tampon, mol, (0.3 L*0.56 M) = (0.3 L*0.25 M) = Eklenen, mol, Değişimler, mol, Son tampon, M, Denge hesaplamaları; ph değeri e düşmüştür ve bu değişim çok azdır. Benzer hesaplamalar eklenen OH- iyonları için de yazılabilir. CH 3 COOH (suda) + OH - (suda) <==> CH 3 COO - (suda) + H 2 O (s) İlk tampon, mol, (0.3 L*0.25 M) = (0.3 L*0.56 M) = Eklenen, mol, Değişimler, mol, Son tampon, M, Denge hesaplamaları; 22

23 ph değeri e yükselmiştir ve bu değişim çok azdır. Asit-Baz İndikatörleri İçine konuldukları çözeltinin ph sına görerenk veren bileşiklerdir. İndikatörler zayıf asitler olarak bilinirler ve asit formundaki (HIn) renkleri, eşlenik baz formundaki (In - )renklerinden farklıdır. Çözeltiye az miktarda indikatör damlatıldığında çok az konulmuş olmasından dolayı ortamın ph değerini etkilemez. Ancak ortamda mevcut bulunan [H 3 O + ] değeri indikatörün iyonlaşma dengesini etkiler. Bu durumda indikatör ya asit rengini ya baz rengini ya da bu iki rengin karışımını gösterir. HIn molekülü In - şekline dönüşürken ışığı absorblama özellikleri değişir. Buna göre iyonlaşma, proton aktarım dengesi, HIn + H 2 O <==> In - + H 3 O + Asit rengi Baz rengi İndikatörün ph sı; İndikatörün % 90 dan daha büyük bir kısmı HIn yapısında ise çözelti indikatörün asit rengini, % 90 dan fazlası In - yapısında ise çözeltinin rengi baz (anyon) renginde olur. Asit-baz indikatörleri ph = pk In olduğunda renk değiştiren zayıf asitler olarak bilinirler. Titrasyonun eşdeğerlik noktası ile indikatörün dönüm noktası birbirine yakın seçilmelidir. Nötrleşme Reaksiyonları - Titrasyon Eğrileri Nötrleştirilecek çözelti, analit, içeren bir erlene, bir büretten ayarlı çözelti (titrant) eklenerek gerçekleştirilen reaksiyonlara titrasyon, bu işlem sonunda elde edilen grafiksel değişime titrasyon eğrisi denir. Bir asit-baz titrasyonunun başarısı, eşdeğerlik noktasını ne kadar doğru bulduğumuza bağlıdır. Eşdeğerlik noktasında titrant olarak eklenen H 3 O + (veya OH - ) in mol sayıları analitteki OH - (veya H 3 O + ) mol sayılarına eşittir. Bu noktada nötrleşmeden dolayı çözelti bir tuz çözeltisi olduğu için tuzun içerdiği iyonlara bağlı olarak çözelti asidik 23

24 veya bazik olur. Eşdeğerlik noktası daha önce damlatılan asit-baz indikatörünün renk değiştirmesi ile belirlenir. Bir titrasyonda indikatörün renk değiştirdiği noktaya indikatörün dönüm noktası denir. İyi bir titrasyonda dönüm noktası ile eşdeğerlik noktasının çakışması istenir. Bunun için uygun ph aralığındaki indikatör seçilmelidir. ph değişimine karşı harcanan titrasyon çözeltisinin hacmi alınarak çizilen grafiğe titrasyon eğrisi denir. Asit-baz titrasyonları, kendi içinde kuvvetli asit-kuvvetli baz, zayıf asit-zayıf baz, zayıf asit-kuvvetli baz, kuvvetli asit-zayıf baz gibi gruplara ayrılır. Çok protonlu (poliprotik) asit-baz titrasyonlarında birden fazla dönüm noktası görülür. Örneğin, fosforik asidin (H 3 PO 4 ) NaOH ile titrasyonunda için 3 tane dönüm noktası görülür. Kuvvetli Asit Kuvvetli Baz Titrasyonları ph Eğrisi Asidik bölgeden başlayarak dönüm noktasına yakın bölgeye kadar düz gider (eğim az, ph az değişir) ve dönüm noktasında ani bir şekilde ph artar. Şekil. Kuvvetli asit-kuvvetli baz için titrasyon eğrisi bir dönüm noktasına sahiptir. Ortama asit veya baz ilave edildiğinde ph değişimi çok fazla olmaz. Eşdeğerlik noktası geçildiğinde H 3 O + (veya OH - ) in molar derişimi artacağı için ph daki değişim çok hızlı olur. Bu noktada daha önce ortama eklenen indikatör renk değiştirir. Bu ani değişim eşdeğerlik noktasının oluştuğunu gösterir. Eşdeğerlik noktasından sonra ortama titranr eklemeye devam edilirse ortam ph sı titrant özelliği gösterir. 24

25 Asit-Baz Titrasyonlarında ph Hesapları Bütün asit-baz titrasyonlarında; Eşdeğerlik noktasından önce, Eşdeğerlik noktasında, Eşdeğerlik noktasından sonra Olmak üzere üç bölgede ph hesaplamasının yapılması gerekir. 1. Eşdeğerlik noktasından önce; 2. Eşdeğerlik noktasında, 3. Eşdeğerlik noktasından sonra Örnek. 0.1 m 25 ml HCI çözeltisinin 0.1 M NaOH ile titrasyonunda aşağıda verilen hacimlerdeki ph değerlerini hesaplayınız. a) Titrasyondan önceki ph, b) 24 ml NaOH eklendiğinde, (eşdeğerlik noktasından önce) c) 25 ml NaOH eklendiğinde, (eşdeğerlik noktasında) 25

26 d) 26 ml NaOH eklendiğinde, (eşdeğerlik noktasından sonra) Çözüm. Önce titrasyon eşitliğinin iyonik ve net iyonik ifadeleri yazılır, İyonlaşma (çözeltide); H 3 O + + CI - + Na + + OH - CI - + Na + +2 H 2 O Net tepkime (çözeltide); H 3 O + + OH - 2 H 2 O a) Titrasyondan önce yalnızca 0.1 M HCI olduğunda, ph = - log [H 3 O + ] = - log (0.1) ph = 1.0 b) Titre edilecek H 3 O + iyonu miktarı; 24 ml HCI eklendiğinde OH - miktarı; Nötrleşme tepkimesi; H 3 O + + OH - 2 H 2 O Başlangıç, mmol, Eklenen, mmol, Değişim, mmol, Tepkime sonu, mmol, Bu durumda 49 ml çözeltide (25 ml HCI + 24 ml NaOH) 0.1 mmol H 3 O + vardır. ph = - log [H 3 O + ] ph = - log (0.002) = 2.7 c) Eşdeğerlik noktası H 3 O + ve OH - iyonlarının tamamen nötrleştiği noktadır ve bu noktada çözelti nötrdür.bu durumdaki çözeltide yalnızca NaCI vardır ve ph = 7.0 dır. Na + ve CI - iyonları hidroliz olmazlar. 26

27 d) Eşdeğerlik noktasından sonrası için ph hesabı yapılırken OH - iyonlarının artacağına dikkat etmek gerekir. Eklenen OH - iyonları miktarı, Nötrleşme tepkimesi, H 3 O + + OH - 2 H 2 O Başlangıç, mmol, Eklenen, mmol, Değişim, mmol, Tepkime sonu, mmol, 0.10 Bu durumda 51 ml çözeltide (25 ml HCI + 26 ml NaOH) 0.1 mmol OH - vardır. poh = - log[oh - ] poh = - log (0.002) = 2.7 ph = 14 - poh = = bulunur. Böyle bir titrasyon için, 4 < ph < 10 aralığına düşen bir indikatör kullanılmalıdır. Kuvvetli Baz İle Zayıf Asit Titrasyonu Kuvvetli asit ile zayıf asit tirasyonları arasında birçok farklar bulunur. Ortak yön ise, aynı molaritedeki asit çözeltilerinin eşit hacimdeki miktarlarını eşdeğerlik noktasına ulaştıracak bazın hacmi, asidin kuvvetli veya zayıf olmasına BAĞLI DEĞİLDİR. Zayıf asidin kuvvetli baz ile titrasyonunda, zayıf asidin kısmi iyonlaşmasını dikkate almak için hesaplamalar stokiyometrik ve denge hesapları olarak iki kısımda yapılır ve hesaplama tampon çözeltiye kuvvetli baz eklemeye benzer. Örnek. 25 ml 0.1 M CH 3 COOH ile 0.1 M NaOH ın titrasyonunda aşağıdaki durular için ph değerlerini hesaplayınız. K a = 1.8*10-5 a) Titrasyondan önce, b) 12.5 ml NaOH eklendiğinde, c) 25 ml NaOH eklendiğinde 27

28 Çözüm. a) CH 3 COOH (suda) + H 2 O (s) <==> H 3 O + (suda) + CH 3 COO - (suda) Başlangıç, M, Değişim, M -x + x + x Denge, M, 0.1 x x x b) 12.5 ml 0.1 M baz eklenmesi; Bu miktardaki OH - iyonları asidin yarısını nötrleştirir. CH 3 COOH (suda) + OH - (suda) <==> H 2 O (s) + CH 3 COO - (suda) Başlangıç, mmol, Eklenen, mmol, Değişim, mmol Denge, mmol, c) Eşdeğerlik noktasında nötrleşme tamdır. 2.5 mmol CH 3 COONa 50 ml çözeltide çözünmüştür. CH 3 COONa derişimi, alınır. Bu durumda CH 3 COONa nın ph sını bulmak için CH 3 COO - ın hidrolizi dikkate CH 3 COO - (suda) + H 2 O (s) <==> CH 3 COOH (suda) + OH - (suda) 28

29 x << 0.05 ihmal edilir, Tepkimeye göre, x << 0.05 ihmali doğrudur. poh = -log[5.3*10-6 ] = 5.28 ve ph = 8.72 bulunur. Buna göre bu titrasyonda dönüm noktası bazik bölgededir. Zayıf bir asidin kuvvetli bir baz ile titrasyonundan; Başlangıç ph sı kuvvetli bir asidin ph sinden yüksektir, Titrasyon başlangıcındaph da keskin bir artış görülür, Eşdeğerlik noktası öncsinde tampon çözelti durumu olduğu için, titrasyon eğrisinin büyük bir bölümünde ph artışı yavaş olur. Yarı nötrleşme noktasında, [HA] = [A - ] olduğundan ph = pka olur, Eşdeğerlik noktasında ph > 7 dir, zayıf asidin eşlenik bazı hidroliz olarak OH - oluşturur. Eşdeğerlik noktasından sonra ortamda kalan OH - ile hesaplama yapılarak ph bulunur, Eşdeğerlik noktası dolayında titrasyon eğrisindeki dik yükselme dar bir ph aralığında görülür, Titrasyon için indikatör seçimi, kuvvetli asit-baz titrasyonlarından daha sınırlıdır. (Burada ph nın 7 den küçük olduğu bölgede renk değiştiren indikatörler kullanılamaz) Zayıf asit kuvvetli baz titrasyonunda yarı nötrleşme noktasındaki ph çözeltide mevcut olan zayıf asidin pka değerine eşittir. Zayıf asidin kuvvetli baz ile titrasyonunun eşdeğerlik noktasında ph>7 dir. Kuvvetli asit zayıf baz titrasyonunda eşdeğerlik noktasında ph<7 dir. 29

30 Çok protonlu bir asidin (H 2 SO 4, H 3 PO 4 ) farklı basamaklarda iyonlaşmasının en büyük kanıtı titrasyon eğrisinde görülür. Çok protonlu asitlerde her hidrojen için farklı eşdeğerlik noktası görülür. H 3 PO 4 -NaOH ile titrasyonunda öncelikle H 3 PO 4 moleküllerinin; 1. H 3 PO 4 + NaOH <===> NaH 2 PO H 2 O 2. NaH 2 PO NaOH <===> Na 2 HPO 2-4+ H 2 O 3. Na 2 HPO NaOH <===> Na 3 PO 4 + H 2 O Her bir H 3 PO 4 molü için 1. Eşdeğerlik noktasına ulaşmada 1 mol NaOH gerekir. İlk eşdeğerlik noktasında çözelti başlıca NaH 2 PO - 4 molekülleri içerir ve bu çözelti asidiktir (K a2 > K b ) ve H 3 O + oluşturan tepkime OH - üreten tepkimeye üstün gelir. H 3 PO 4 + H 2 O <===> H 2 PO H 3 O + (K a1 = 7.1*10-3 ) H 2 PO H 2 O <===> HPO 2-4+ H 3 O + (K a2 = 6.3*10-8 ) HPO H 2 O <===> PO H 3 O + (K a3 = 4.2*10-13 ) H 2 PO H 2 O <===> H 3 PO 4 + OH - (K b = 1.4*10-12 ), (metil oranj indikatörü bölgesi) 1 mol H 2 PO - 4 <===> HPO 2-4 dönüşümü için 1 mol daha NaOH gerekir. K b > K a3 olduğundan çözelti baziktir. HPO H 2 O <===> H 2 PO OH - (K b = 1.6*10-7 ), (fenolftalein indikatörü bölgesi) HPO H 2 O <===> PO H 3 O + (K a3 = 4.2*10-13 ) PO H 2 O <===> HPO OH - 30

31 H 2 PO - 4 ve HPO 2-4 nin ph değerleri aşağıdaki gibi bulunur. H 2 PO - 4 için; HPO 2-4 için; Örnek. Zayıf bir diprotik asit olan p-hidroksi benzoik asidin (HO-C 6 H 6 -COOH) 25 ml sinin titrasyonunda birinci eşdeğerlik noktası için ml 0.02 M NaOH kullanılmıştır ml baz eklendiğinde ph = 4.57, ml baz eklendiğinde ise ph = 7.02 oluyor. Asidin pk a1 ve pk a2 değerlerini ve her iki eşdeğerlik noktasındaki ph değerlerini hesaplayınız. (Ödev olarak verilecek) 31

ASİT-BAZ VE ph. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla Evcin Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006

ASİT-BAZ VE ph. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla Evcin Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006 ASİT-BAZ VE ph MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Asitler ve bazlar günlük yaşantımızda sıkça karşılaştığımız kavramlardan biridir.insanlar, her nekadar asetil salisilik asit ve

Detaylı

Suda çözündüğünde hidrojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksil iyonu verebilenler baz olarak tanımlanmıştır.

Suda çözündüğünde hidrojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksil iyonu verebilenler baz olarak tanımlanmıştır. 7. ASİTLER VE BAZLAR Arrhenius AsitBaz Tanımı (1884) (Svante Arrhenius) Suda çözündüğünde hidrojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksil iyonu verebilenler baz olarak tanımlanmıştır. HCl H + + Cl NaOH

Detaylı

ÇÖZELTİLERDE DENGE (Asit-Baz)

ÇÖZELTİLERDE DENGE (Asit-Baz) ÇÖZELTİLERDE DENGE (AsitBaz) SUYUN OTOİYONİZASYONU Saf suyun elektrik akımını iletmediği bilinir, ancak çok hassas ölçü aletleriyle yapılan deneyler sonucunda suyun çok zayıf da olsa iletken olduğu tespit

Detaylı

5.111 Ders Özeti #21 21.1

5.111 Ders Özeti #21 21.1 5.111 Ders Özeti #21 21.1 AsitBaz Dengesi Bölüm 10 Okunsun Konular: Asit ve Bazların Sınıflandırılması, Suyun Öziyonlaşması, ph Fonksiyonları, Asit ve Baz Kuvvetleri, Zayıf Asit İçeren Dengeler. Asit ve

Detaylı

ASİTLER- BAZLAR. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur.

ASİTLER- BAZLAR. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur. ASİTLER- BAZLAR SUYUN OTONİZASYONU: Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur. H 2 O (S) H + (suda) + OH - (Suda) H 2 O (S) + H +

Detaylı

Genel Kimya 101-Lab (4.Hafta) Asit Baz Teorisi Suyun İyonlaşması ve ph Asit Baz İndikatörleri Asit Baz Titrasyonu Deneysel Kısım

Genel Kimya 101-Lab (4.Hafta) Asit Baz Teorisi Suyun İyonlaşması ve ph Asit Baz İndikatörleri Asit Baz Titrasyonu Deneysel Kısım Genel Kimya 101-Lab (4.Hafta) Asit Baz Teorisi Suyun İyonlaşması ve ph Asit Baz İndikatörleri Asit Baz Titrasyonu Deneysel Kısım Asit Baz Teorisi Arrhenius Teorisi: Sulu çözeltlerine OH - iyonu bırakan

Detaylı

ÇÖZELTILERDE DENGE. Asitler ve Bazlar

ÇÖZELTILERDE DENGE. Asitler ve Bazlar ÇÖZELTILERDE DENGE Asitler ve Bazlar Zayıf Asit ve Bazlar Değişik asitler için verilen ph değerlerinin farklılık gösterdiğini görürüz. Bir önceki konuda ph değerinin [H₃O + ] ile ilgili olduğunu gördük.

Detaylı

KİM-118 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü

KİM-118 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü KİM-118 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler ve örnek çözümleri derste verilecektir. BÖLÜM 13 Asitler ve

Detaylı

5.111 Ders Özeti #23 23.1

5.111 Ders Özeti #23 23.1 5.111 Ders Özeti #23 23.1 Asit/Baz Dengeleri (Devam) Konu: Titrasyon Cuma günü ders notlarından Asidik tampon etkisi: Zayıf asit, HA, protonlarını ortamdaki kuvvetli bazın OH iyonlarına aktarır. Zayıf

Detaylı

KİMYA II DERS NOTLARI

KİMYA II DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 KİYA II DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Asit Baz Tanımları Asit ve baz, değişik zamanlarda değişik şekillerde tanımlanmıştır.

Detaylı

5.111 Ders Özeti #22 22.1. (suda) + OH. (suda)

5.111 Ders Özeti #22 22.1. (suda) + OH. (suda) 5.111 Ders Özeti #22 22.1 Asit/Baz Dengeleri Devamı (Bölümler 10 ve 11) Konular: Zayıf baz içeren dengeler, tuz çözeltilerinin ph sı ve tamponlar Çarşamba nın ders notlarından 2. Suda Baz NH 3 H 2 OH Bazın

Detaylı

ASİTLER VE BAZLAR ASİT VE BAZ KAVRAMLARI

ASİTLER VE BAZLAR ASİT VE BAZ KAVRAMLARI ASİTLER VE BAZLAR ASİT VE BAZ KAVRAMLARI Prof. Dr. Mustafa DEMİR M.DEMİR 0ASİT VE BAZ KAVRAMLARI Asit ve baz, değişik zamanlarda değişik şekillerde tanımlanmıştır. Bugün bu tanımların hepsi de kullanılmaktadır.

Detaylı

ASİTLER VE BAZLAR ASİT VE BAZ KAVRAMLARI M.DEMİR ASİT VE BAZ KAVRAMLARI 1

ASİTLER VE BAZLAR ASİT VE BAZ KAVRAMLARI M.DEMİR ASİT VE BAZ KAVRAMLARI 1 ASİTLER VE BAZLAR ASİT VE BAZ KAVRAMLARI M.DEMİR ASİT VE BAZ KAVRAMLARI 1 Asit ve baz, değişik zamanlarda değişik şekillerde tanımlanmıştır. Bugün bu tanımların hepsi de kullanılmaktadır. Hangi tanımın

Detaylı

ARRHENIUS KURAMI ASITLER VE BAZLAR

ARRHENIUS KURAMI ASITLER VE BAZLAR ARRENIUS KURAMI Arrhenius kuramına göre, sulu çözeltide iyonlaşarak hidronyum iyonu, (aq), oluşturan maddelere asit; sulu çözeltide iyonlaşarak hidroksit, - (aq), oluşturan maddelere baz adı verilir. CMU,

Detaylı

ASİT-BAZ DENGESİ ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR

ASİT-BAZ DENGESİ ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR 1. Amonyağın, NH 3, baz özelliği gösterdiğini açıklayan denklem aşağıdakilerden hangisidir? A) NH 3(gaz) NH 3(sıvı) B) N 2(gaz) + 3H 2(gaz) 2NH 3(gaz) C) 2NH 3(gaz) +5/2O 2(gaz) 2NO (gaz) + 3H 2 O (gaz)

Detaylı

ÜNİTE 11. Asitler ve Bazlar. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler

ÜNİTE 11. Asitler ve Bazlar. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler ÜNİTE 11 Asitler ve Bazlar Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Asit ve baz kavramlarını bilecek, Zayıf asit, zayıf baz, kuvvetli asit, kuvvetli baz kavramlarını tanıyacak, Titrasyon ve ph kavramlarını

Detaylı

Bileşikteki atomların cinsini ve oranını belirten formüldür. Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz.

Bileşikteki atomların cinsini ve oranını belirten formüldür. Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz. BİLEŞİKLER Birden fazla elementin belirli oranlarda kimyasal yollarla bir araya gelerek, kendi özelligini kaybedip oluşturdukları yeni saf maddeye bileşik denir. Bileşikteki atomların cins ve sayısını

Detaylı

Sulu Çözeltilerde Asit - Baz Dengesi

Sulu Çözeltilerde Asit - Baz Dengesi Bu notlara Youtube dan Kimya Elbistan kanalında ilgili videolarının açıklamalar kısmında ki linkten ücretsiz bir şekilde ulaşabilirsiniz. A. Asit ve Baz Tanımları Arrhenius Asit - Baz Tanımı Arrhenius

Detaylı

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca H A 9.HAMLE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE ASİT VE BAZ DENGESİ 2.BÖLÜM. kimyaci_glcn_hoca

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca H A 9.HAMLE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE ASİT VE BAZ DENGESİ 2.BÖLÜM. kimyaci_glcn_hoca 13 H A M L E D E 9.HAMLE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE ASİT VE BAZ DENGESİ 2.BÖLÜM ZAYIF ASİT VE ZAYIF BAZ İYONLAŞMA YÜZDESİ 0,1 M Kuvvetli Asit HBr 1. Her iki asit çözeltisinin hacimleri ve derişimleri eşit

Detaylı

ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR

ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR 1. ASİTLER Sulu çözeltilerine Hidrojen İyonu veren maddelere asit denir. Ör 1 HCl : Hidroklorik asit HCl H + + Cl - Ör 2 H 2 SO 4 : Sülfürik asit H 2 SO 4 2H + + SO 4-2 Ör 3 Nitrik

Detaylı

Asitler, Bazlar ve Tuzlar

Asitler, Bazlar ve Tuzlar 1.Ünite Asitler, Bazlar ve Tuzlar Maddelerin Asitlik ve Bazik Özellikleri Test-1 1. I. Tatlarının ekşi olması II. Tahriş edici olması III. Ele kayganlık hissi vermesi Yukarıdaki özelliklerden hangileri

Detaylı

TAMPON ÇÖZELTİLER. Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 09-TAMPON ÇÖZELTİLER 1

TAMPON ÇÖZELTİLER. Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 09-TAMPON ÇÖZELTİLER 1 TAMPON ÇÖZELTİLER Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 09-TAMPON ÇÖZELTİLER 1 Tampon çözeltiler Kimyada belli ph larda çözelti hazırlamak ve bunu uzun süre kullanmak çok önemlidir. Ancak bu çözeltilerin saklanması

Detaylı

Araş. Gör. Can GÜNGÖREN

Araş. Gör. Can GÜNGÖREN 1 ph KAVRAMI VE HESABI Araş. Gör. Can GÜNGÖREN 2 ph ın Önemi Sulu çözeltilerde hidrojen iyonu aktivitesi çok önemli bir rol oynar. Kimyada, çözünmüş hidrojen iyonu aktivitesinin ölçüsüne ph denir. ph bir

Detaylı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı 20.05.2015 Soru (puan) 1 (20 ) 2 (20 ) 3 (20 ) 4 (25) 5 (20 ) 6 (20 ) Toplam Alınan Puan Not:

Detaylı

[H + ] > [OH ] ortam asidiktir. [H + ]. [OH ] = 10 14 'tür. [H + ] < [OH ] ise ortam baziktir. NİTELİK Yayıncılık [H + ] = [OH ] = 10 7 M

[H + ] > [OH ] ortam asidiktir. [H + ]. [OH ] = 10 14 'tür. [H + ] < [OH ] ise ortam baziktir. NİTELİK Yayıncılık [H + ] = [OH ] = 10 7 M BÖLÜM - 3 Suyun Otoiyonizasyonu Çok hassas ölçüm aletleri ile yapılan ölçümlerde suyun mutlak bir yalıtkan olmadığı az da olsa elektriği ilettiği tespit edilmiştir. Bu durum suyun çok az iyonlaşabildiğini

Detaylı

www.kimyahocam.com Bu tepkimede; ile CO 2 konjuge asit baz çiftidir. O ile OH konjuge asit baz çiftidir. CO 3 ÖRNEK 1 HCN (suda)

www.kimyahocam.com Bu tepkimede; ile CO 2 konjuge asit baz çiftidir. O ile OH konjuge asit baz çiftidir. CO 3 ÖRNEK 1 HCN (suda) SULU ÇÖZELT LERDE AS T VE BAZ DENGELER I AS T BAZ TANIMLARI Arrhenius Tanımı Arrhenius a göre, suda çözündüğünde iyonlaşarak H iyonu verebilen maddeler asit, H iyonu verebilen maddeler bazdır. Bu tanım

Detaylı

Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları

Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları Prof. Dr. Mustafa DEMİR http://web.adu.edu.tr/akademik/mdemir/ M.DEMİR(ADU) 2009-06-KUVVETLİ ASİT VE BAZ TİTRASYONLARI 1 Sulu çözeltilerde [H 3 O ] kaynağı 1)

Detaylı

ARES 1-ASİTLER. MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 4-ASĠTLER ve BAZLAR 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ

ARES 1-ASİTLER. MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 4-ASĠTLER ve BAZLAR 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ ARES EĞĠTĠM [Metni yazın] MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 4-ASĠTLER ve BAZLAR 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ 1-ASİTLER Suda çözündüklerinde ortama H + iyonu verebilen bileşiklere asit denir. ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ

Detaylı

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ KĐMYA ÖĞRETMENLĐĞĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME 8. SINIF FEN VE TEKNOLOJĐ DERSĐ 3. ÜNĐTE: MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ KONU: BAZLAR ÇALIŞMA YAPRAĞI

Detaylı

6. I. Sirke ruhu (CH 3 COOH)

6. I. Sirke ruhu (CH 3 COOH) ph ve poh Kavramları - Asit Baz İndikatörleri BÖLÜM 08 Test 04 1. Aşağıdaki maddelerin standart koşullarda ph değerleri ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? 4. mavi turnusol kağıdı kırmızı

Detaylı

Doğal Rb elementinin atom kütlesi 85,47 g/mol dür ve atom kütleleri 84,91 g/mol olan 86 Rb ile 86,92 olan 87

Doğal Rb elementinin atom kütlesi 85,47 g/mol dür ve atom kütleleri 84,91 g/mol olan 86 Rb ile 86,92 olan 87 Doğal Rb elementinin atom kütlesi 85,47 g/mol dür ve atom kütleleri 84,91 g/mol olan 86 Rb ile 86,92 olan 87 Rb izotoplarından oluşmuştur. İzotopların doğada bulunma yüzdelerini hesaplayınız. Bir bileşik

Detaylı

ASİT BAZ TİTRASYONU TEORİ

ASİT BAZ TİTRASYONU TEORİ ASİT BAZ TİTRASYONU AMAÇ Bu deneyde öğrenciler asit-baz titrasyonu ve standart çözelti hazırlamayı öğreneceklerdir. Ayrıca aspirin tableti içindeki asetil salisilik asit yüzdesini ve aspirin çözeltisinin

Detaylı

Suda HCl. + - Suda 3H + + (PO ) Suda HNO 3. Suda 2H + + (CO ) H CO 2 3. Suda H PO. (Nitrik asit) SO (Sülfürik asit) (Karbonik asit) H CO H O.

Suda HCl. + - Suda 3H + + (PO ) Suda HNO 3. Suda 2H + + (CO ) H CO 2 3. Suda H PO. (Nitrik asit) SO (Sülfürik asit) (Karbonik asit) H CO H O. Asitler çözündüklerinde ortama H iyonu verebilen bileşiklere asit denir. Bazı Önemli Asitler HCl : Hidroklorik asit H SO : Sülfürik asit Asitler metal kaplarda saklanamazlar. Çünkü metallerle tepkimeye

Detaylı

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca H A 9.HAMLE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE ASİT VE BAZ DENGESİ. kimyaci_glcn_hoca

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca H A 9.HAMLE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE ASİT VE BAZ DENGESİ. kimyaci_glcn_hoca 13 H A M L E D E 9.HAMLE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE ASİT VE BAZ DENGESİ ASİTLER VE BAZLAR 1.Arrhenius Asit-Baz Tanımı Arrhenius a göre bir madde suda iyonlarına ayrışarak çözündüğünde ortamdaki; H + iyonları

Detaylı

TAMPONLAR-pH ve pk HESAPLAMALARI

TAMPONLAR-pH ve pk HESAPLAMALARI Genel tanımlamalar TAMPONLAR-pH ve pk HESAPLAMALARI YRD. DOÇ.DR SEDAT MOTOR Tamponlarla ilgili açıklamalara geçmeden önce asit, baz, ph ve pk kavramlarını hatırlayalım. Suda çözündügü zaman (H + ) iyonu

Detaylı

Test-1. Asitler, Bazlar ve Tuzlar. 1. I. Deterjanlı su. 4. H 2 SO 4 ve HNO 3 ile ilgili; I. Akü yapımı. II. Sirkeli su. II. Yapay gübre üretimi

Test-1. Asitler, Bazlar ve Tuzlar. 1. I. Deterjanlı su. 4. H 2 SO 4 ve HNO 3 ile ilgili; I. Akü yapımı. II. Sirkeli su. II. Yapay gübre üretimi Kimya BÖLÜM-8 Test-1 1. I. Deterjanlı su II. Sirkeli su III. Amonyak çözeltisi Yukarıda verilen maddelerden hangilerine turnusol boyası damlatıldığında mavi renk alır? 4. H 2 SO 4 ve HNO 3 ile ilgili;

Detaylı

BÖLÜM. Asitler Bazlar ve Tuzlar. Asitler ve Bazları Tanıyalım Test Asitler ve Bazları Tanıyalım Test

BÖLÜM. Asitler Bazlar ve Tuzlar. Asitler ve Bazları Tanıyalım Test Asitler ve Bazları Tanıyalım Test BÖLÜM 5 Asitler Bazlar ve Tuzlar Asitler ve Bazları Tanıyalım Test - 1... 2 Asitler ve Bazları Tanıyalım Test - 2... 2 Asitler ve Bazları Tanıyalım Test - 3... 2 Asitlerin / Bazların Tepkimeleri Test -

Detaylı

Sulu Çözeltiler ve Kimyasal Denge

Sulu Çözeltiler ve Kimyasal Denge Sulu Çözeltiler ve Kimyasal Denge Sulu Çözeltiler Çözelti: iki veya daha fazla maddenin meydana getirdiği homojen karışımdır. çözücü, Kütlece fazla olan (veya çözme işlemini yapan) bileşene çözücü denir.

Detaylı

DENEY 8 POLİPROTİK ASİTLER: ph TİTRASYON EĞRİLERİ KULLANILARAK pka DEĞERLERİNİN BELİRLENMESİ

DENEY 8 POLİPROTİK ASİTLER: ph TİTRASYON EĞRİLERİ KULLANILARAK pka DEĞERLERİNİN BELİRLENMESİ DENEY 8 POLİPROTİK ASİTLER: ph TİTRASYON EĞRİLERİ KULLANILARAK pka DEĞERLERİNİN BELİRLENMESİ 8.1. AMAÇ Bir asidin titrasyonunu yapmak. Poliprotik bir asidin gücünü belirlemek. Bir asidin pka değerlerini

Detaylı

KİMYA II DERS NOTLARI

KİMYA II DERS NOTLARI KİMYA II DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Sulu Çözeltilerin Doğası Elektrolitler Metallerde elektronların hareketiyle elektrik yükü taşınır. Saf su Suda çözünmüş Oksijen gazı Çözeltideki moleküllerin

Detaylı

ASİTLER-BAZLAR VE TUZLAR SU ARITIMI. Hazırlayan: Arif Özgür ÜLGER

ASİTLER-BAZLAR VE TUZLAR SU ARITIMI. Hazırlayan: Arif Özgür ÜLGER ASİTLER-BAZLAR VE TUZLAR SU ARITIMI Hazırlayan: Arif Özgür ÜLGER ASİTLER Sulu çözeltilerinde Hidrojen İyonu maddelere asit denir. veren HCI H + + CI CH 3 COOH CH 3 COO + H + ASİTLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Detaylı

ÇÖZÜNÜRLÜK (ORTAK İYON ETKİSİ ) (Çöktürme ile Ayırma)

ÇÖZÜNÜRLÜK (ORTAK İYON ETKİSİ ) (Çöktürme ile Ayırma) ÇÖZÜNÜRLÜ (ORTA İYON ETİSİ ) (Çöktürme ile Ayırma) Prof. Dr. ustafa DEİR 08ORTA İYON ETİSİ07B ÇÖZÜNÜRLÜ ÇÖTÜRE İLE AYIRA 1 ORTA İYON ETİSİ 08ORTA İYON ETİSİ07B ÇÖZÜNÜRLÜ ÇÖTÜRE İLE AYIRA ORTA İYON ETİSİ

Detaylı

Her madde atomlardan oluşur

Her madde atomlardan oluşur 2 Yaşamın kimyası Figure 2.1 Helyum Atomu Çekirdek Her madde atomlardan oluşur 2.1 Atom yapısı - madde özelliği Elektron göz ardı edilebilir kütle; eksi yük Çekirdek: Protonlar kütlesi var; artı yük Nötronlar

Detaylı

PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6

PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6 PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6 Periyodik sistemde yatay sıralara Düşey sütunlara.. adı verilir. 1.periyotta element, 2 ve 3. periyotlarda..element, 4 ve 5.periyotlarda.element 6 ve 7. periyotlarda

Detaylı

DENEY 4 KUVVETLİ ASİT İLE KUVVETLİ BAZ TİTRASYONU

DENEY 4 KUVVETLİ ASİT İLE KUVVETLİ BAZ TİTRASYONU DENEY 4 KUVVETLİ ASİT İLE KUVVETLİ BAZ TİTRASYONU 4.1. AMAÇ Asit ve baz çözeltilerinin hazırlanması, nötralleşme tepkimelerinin yapılışlarının öğrenilmesi. 4.2.TEORİ Asit ve baz kavramı günlük hayatta

Detaylı

Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM. o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ

Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM. o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ KİMYASAL TÜR 1. İYONİK BAĞ - - Ametal.- Kök Kök Kök (+) ve (-) yüklü iyonların çekim kuvvetidir..halde

Detaylı

İÇİNDEKİLER TEMEL KAVRAMLAR - 2. 1. Atomlar, Moleküller, İyonlar...36. 1.2. Atomlar...36. 1.2. Moleküller...37. 1.3. İyonlar...37

İÇİNDEKİLER TEMEL KAVRAMLAR - 2. 1. Atomlar, Moleküller, İyonlar...36. 1.2. Atomlar...36. 1.2. Moleküller...37. 1.3. İyonlar...37 vi TEMEL KAVRAMLAR - 2 1. Atomlar, Moleküller, İyonlar...36 1.2. Atomlar...36 1.2. Moleküller...37 1.3. İyonlar...37 2. Kimyasal Türlerin Adlandırılması...38 2.1. İyonların Adlandırılması...38 2.2. İyonik

Detaylı

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ KĐMYA EĞĐTĐMĐ ANABĐLĐM DALI ÖĞRETĐM TEKNĐKLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME ASĐTLER VE BAZLAR KONU ANLATIMI ÇALIŞMA YAPRAĞI

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ KĐMYA EĞĐTĐMĐ ANABĐLĐM DALI ÖĞRETĐM TEKNĐKLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME ASĐTLER VE BAZLAR KONU ANLATIMI ÇALIŞMA YAPRAĞI Asit ve Bazların Tanımı HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ KĐMYA EĞĐTĐMĐ ANABĐLĐM DALI ÖĞRETĐM TEKNĐKLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME ASĐTLER VE BAZLAR KONU ANLATIMI ÇALIŞMA YAPRAĞI Hazırlayan: Beyza Ceren ÜNCÜ Asitler

Detaylı

İÇERİK. Suyun Doğası Sulu Çözeltilerin Doğası

İÇERİK. Suyun Doğası Sulu Çözeltilerin Doğası İÇERİK Suyun Doğası Sulu Çözeltilerin Doğası Su içinde İyonik Bileşikler Su içinde Kovalent Bileşikler Çökelme Tepkimesi Asit-Baz Tepkimeleri (Nötürleşme) Yükseltgenme-İndirgenme Tepkimeleri Önemli Tip

Detaylı

Asitler ve Bazlar ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Doç.Dr. Ayşe Eren PÜTÜN

Asitler ve Bazlar ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Doç.Dr. Ayşe Eren PÜTÜN Asitler ve Bazlar Yazar Doç.Dr. Ayşe Eren PÜTÜN ÜNİTE 13 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; asit-baz kavramlarını ve aralarındaki farkı, suyun kendi kendine iyonlaşma olayını ve iyonlaşma sabitini,

Detaylı

TAMPON ÇÖZELTİLER-2. Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR(ADU) 12-TAMPON ÇÖZELTİLER-2 1

TAMPON ÇÖZELTİLER-2. Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR(ADU) 12-TAMPON ÇÖZELTİLER-2 1 TAMPON ÇÖZELTİLER-2 Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR(ADU) 12-TAMPON ÇÖZELTİLER-2 1 Tampon çözelti Tampon çözelti: Konjuge asit-baz çiftinin bulunduğu ve ph değişmelerine karşı direnç gösteren çözeltilere

Detaylı

ASİTLER-BAZLAR VE TUZLAR. Hazırlayan: Arif Özgür ÜLGER Muğla-2016

ASİTLER-BAZLAR VE TUZLAR. Hazırlayan: Arif Özgür ÜLGER Muğla-2016 ASİTLER-BAZLAR VE TUZLAR Hazırlayan: Arif Özgür ÜLGER Muğla-2016 ASİTLER Sulu çözeltilerinde Hidrojen İyonu maddelere asit denir. veren HCI H + + CI CH 3 COOH CH 3 COO + H + ASİTLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Detaylı

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi KİMYASAL DENKLEMLER İki ya da daha fazla maddenin birbirleri ile etkileşerek kendi özelliklerini kaybedip yeni özelliklerde bir takım ürünler meydana getirmesine kimyasal olay, bunların formüllerle gösterilmesine

Detaylı

DENEY 4. ASİT BAZ TİTRASYONLARI (indikatörlü, potansiyometrik)

DENEY 4. ASİT BAZ TİTRASYONLARI (indikatörlü, potansiyometrik) DENEY 4 ASİT BAZ TİTRASYONLARI (indikatörlü, potansiyometrik) AMAÇ: Asit baz titrasyon işlemini öğrenmek ve asit-baz titrasyonu ile derişimi bilinmeyen bir asit ve/veya bir baz çözeltisinin derişimini

Detaylı

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar GENEL KİMYA 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar Kimyasal Türler Doğada bulunan bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin özelliğini gösteren küçük yapı

Detaylı

KİMYASAL BAĞ *Atomları bir arada tutan kuvvete kimyasal bağ denir.

KİMYASAL BAĞ *Atomları bir arada tutan kuvvete kimyasal bağ denir. KİMYASAL BAĞ *Atomları bir arada tutan kuvvete kimyasal bağ denir. *Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişimlerin sonucunda kimyasal bağları meydana getirirler. *Kimyasal bağ oluşurken dışarıya

Detaylı

4. 25 o C de sulu çözeltilerin özellikleri ile ilgili olarak, 5. ph 7 olan sulu çözelti için,

4. 25 o C de sulu çözeltilerin özellikleri ile ilgili olarak, 5. ph 7 olan sulu çözelti için, 1. ( ) ( ) ( ( ) Yukarıda verilen asit baz tepkimesinde asit özellik gösteren maddeler hangileridir? A), 4. 25 o C de sulu çözeltilerin özellikleri ile ilgili olarak, I. ph poh ise OH 1x10 7 II. OH H ise

Detaylı

ASİTLER, BAZLAR VE TUZLAR

ASİTLER, BAZLAR VE TUZLAR ASİTLER, BAZLAR VE TUZLAR Kavramlar / Terimler Asit Baz Tuz Nötralleşme İndikatör p Aktif metal Soy metal Neler Öğreneceğiz? Bu ünitede, asitleri ve bazları gündelik deneyimlerimiz ile ilişkilendirerek

Detaylı

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar GENEL KİMYA 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar Kimyasal Türler Doğada bulunan bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin özelliğini gösteren küçük yapı

Detaylı

PROJE TABANLI DENEY UYGULAMALARI

PROJE TABANLI DENEY UYGULAMALARI PROJE TABANLI DENEY UYGULAMALARI KONU: ASĐTLER VE BAZLAR DERS: ORTAÖĞRETĐM KĐMYA DENEYLERĐ DERS SORUMLUSU: PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL HAZIRLAYAN: NAZLI KIRCI 20338561 HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ANKARA 2007 PROJE

Detaylı

CANLILARDA TAMPONLAMA

CANLILARDA TAMPONLAMA CANLILARDA TAMPONLAMA ph= -log [H + ] / Sorensen, H potansiyeli örnekler Hücreler ve organizmalar özgül ve sabit bir sitozol ve hücre dışı sıvı ph sını korurlar Böylece biyomoleküllerin en uygun iyonik

Detaylı

DENEY 6. CH 3 COO - + Na + + H 2 O ve

DENEY 6. CH 3 COO - + Na + + H 2 O ve DENEY 6 İLETKENLİK TİTRASYONU İLE KUVVETLİ VE ZAYIF ASİTLERİN ANALİZİ Deneyin Yapılışı: Deney için sırasıyla,5 N HCl;,1 N Asetik asit ve ikisinin de bilinmeyen miktarlarda bulunduğu karışımı,1 N NaOH ile

Detaylı

Serüveni 3.ÜNİTE:KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ

Serüveni 3.ÜNİTE:KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ Serüveni 3.ÜNİTE:KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM FİZİKSEL DEĞİŞİM Beş duyu organımızla algıladığımız fiziksel özelliklerdeki

Detaylı

ÜNİTE 3 ELEMENTLER ve ÖZELLİKLERİ Sayfa -1-

ÜNİTE 3 ELEMENTLER ve ÖZELLİKLERİ Sayfa -1- ÜNİTE 3 ELEMENTLER ve ÖZELLİKLERİ Sayfa -1- Sayfa - 2- Sayfa - 3 - Sayfa - 4 - Sayfa - 5 - Sayfa - 6 - Sayfa - 7-4 Sayfa - 8 - NaCl (Sodyum Klorür) Yemek Tuzu Ġyonik Bağlı bileşik molekülleri bir örgü

Detaylı

ASĐTLER ve BAZLAR. Yrd.Doç.Dr. İbrahim İsmet ÖZTÜRK

ASĐTLER ve BAZLAR. Yrd.Doç.Dr. İbrahim İsmet ÖZTÜRK ASĐTLER ve BAZLAR Yrd.Doç.Dr. İbrahim İsmet ÖZTÜRK Asit-Baz Kimyası Asit-baz kavramı, farklı tanımlarla sürekli kapsamı genişletilen ender kavramlardan biridir. Đlk zamanlarda, tadı ekşi olan maddeler

Detaylı

H 3 O + iyonuna hidronyum iyonu denir. Buna göre suyun iyon dengesi daha tam olarak şöyle yazılabilir : H 2 O(s) + H 2 O(s) H 3 O + (aq) + OH (aq)

H 3 O + iyonuna hidronyum iyonu denir. Buna göre suyun iyon dengesi daha tam olarak şöyle yazılabilir : H 2 O(s) + H 2 O(s) H 3 O + (aq) + OH (aq) 5. BÖLÜM ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR Svante ARRHENIUS (1859-197) Elektrolitlerin ayrışması konusunda çağını aşandüşünceler üreten İsveç li kimyacı Arrhenius, 190 te Nobel Ödülünü

Detaylı

PERİYODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR

PERİYODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR PERİODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR 1. Bir elementin periyodik cetveldeki yeri aşağıdakilerden hangisi ile belirlenir? A) Atom ağırlığı B) Değerliği C) Atom numarası D) Kimyasal özellikleri E) Fiziksel

Detaylı

Asitler-Bazlar-Tuzlar. Prof Dr Arif ALTINTAŞ

Asitler-Bazlar-Tuzlar. Prof Dr Arif ALTINTAŞ Asitler-Bazlar-Tuzlar Prof Dr Arif ALTINTAŞ Asitler Asitler kimyada önemli bir bileşik sınıfını oluşturur. Günlük gıda maddelerinin bir çoğunda asit vardır. Canlıların yaşamsal faaliyetlerinde asitlerin

Detaylı

PERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg

PERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg PERİYODİK CETVEL Periyodik cetvel elementleri sınıflandırmak için hazırlanmıştır. İlkperiyodik cetvel Mendeleev tarafından yapılmıştır. Mendeleev elementleri artan kütle numaralarına göre sıralamış ve

Detaylı

7-2. Aşağıdakileri kısaca tanımlayınız veya açıklayınız. a) Amfiprotik çözücü b) Farklandırıcı çözücü c) Seviyeleme çözücüsü d) Kütle etkisi

7-2. Aşağıdakileri kısaca tanımlayınız veya açıklayınız. a) Amfiprotik çözücü b) Farklandırıcı çözücü c) Seviyeleme çözücüsü d) Kütle etkisi SKOOG 7-1. Aşağıdakileri kısaca tanımlayınız veya açıklayınız. a) Zayıf elektrolit b) Bronsted-Lowry asidi c) Bronsted-Lowry asidinin konjuge bazı d) Bronsted-Lowry tanımına dayanarak nötralleşme e) Amfiprotik

Detaylı

kimyasal değişimin sembol ve formüllerle ifade edilmesidir.

kimyasal değişimin sembol ve formüllerle ifade edilmesidir. myasal reaksiyon Bir (veya birden fazla ) madde nin etkileşim sonucu yeni madde(lere) dönüşmesi işlemidir. ziksel değişim - renk değişimi - çökelek oluşumu - gaz çıkışı - ısı değişimi imyasal denklem aktif

Detaylı

Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111

Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111 Sayfa 1 /10 Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111 İsminizi aşağıya yazınız. Sınavda kitaplarınız kapalı olacaktır. 6 problemi de çözmelisiniz. Bir problemin bütün şıklarını baştan sona dikkatli bir şekilde okuyunuz.

Detaylı

KONU 16 Asit-Baz Dengesi

KONU 16 Asit-Baz Dengesi KONU 16 Asit-Baz Dengesi Hedefler ve Anahtar Becerileri Öğrenme: Hidratlı protonun doğasını gösterildiği şekilde kavramak H + (aq) or H 3 O + (aq) Arrhenius asit ve bazlarını tanımlamak ve tespit etmek.

Detaylı

SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE

SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE İMYASAL DENGE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE Prof. Dr. Mustafa DEMİR M.DEMİR 06-İMYASAL DENGE 1 SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE Bileşikler suda, özelliklerine göre az veya çok oranda ayrışarak iyonlaşırlar. İyon içeren

Detaylı

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir.

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir. GENEL KİMYA 1 LABORATUARI ÇALIŞMA NOTLARI DENEY: 8 ÇÖZELTİLER Dr. Bahadır KESKİN, 2011 @ YTÜ Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir

Detaylı

5. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ

5. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ 5. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ Birçok tuz suda çok az çözünür. Tuzların sudaki çözünürlüğünden faydalanarak çökelek oluşumu kontrol edilebilir ve çökme olayı karışımları ayırmak için kullanılabilir. Çözünürlük

Detaylı

BAZ KARIŞIMLARININ VOLUMETRİK ANALİZİ

BAZ KARIŞIMLARININ VOLUMETRİK ANALİZİ BAZ KARIŞIMLARININ VOLUMETRİK ANALİZİ NaOH-Na2CO3 Tayini Alkali ve toprak alkali metallerin hidroksitleri kuvvetli nem çekici özelliğe sahiptirler. Bu nedenle katı haldeki bu hidroksitlerin dış yüzeyleri

Detaylı

ASİTLERİN VE BAZLARIN TEPKİMELERİ

ASİTLERİN VE BAZLARIN TEPKİMELERİ 2. BÖLÜM ASİTLERİN VE BAZLARIN TEPKİMELERİ Asitler ve bazlar kimyasal özellikleri ve tepkimeleri bakımından çok önemli maddeler olup oldukça sık kullanılırlar. Bu bölümde asitler ve bazlar arasındaki tepkimeleri;

Detaylı

Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasına ÇÖZÜNME denir. Çözelti=Çözücü+Çözünen

Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasına ÇÖZÜNME denir. Çözelti=Çözücü+Çözünen ÇÖZÜCÜ VE ÇÖZÜNEN ETKİLEŞİMLERİ: Çözünme olayı ve Çözelti Oluşumu: Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasına ÇÖZÜNME denir. Çözelti=Çözücü+Çözünen Çözünme İyonik Çözünme Moleküler

Detaylı

4. Oksijen bileşiklerinde 2, 1, 1/2 veya +2 değerliklerini (N Metil: CH 3. Cevap C. Adı. 6. X bileşiği C x. Cevap E. n O2. C x.

4. Oksijen bileşiklerinde 2, 1, 1/2 veya +2 değerliklerini (N Metil: CH 3. Cevap C. Adı. 6. X bileşiği C x. Cevap E. n O2. C x. ÇÖZÜMLER. E foton h υ 6.0 34. 0 7 6.0 7 Joule Elektronun enerjisi E.0 8 n. (Z).0 8 (). () 8.0 8 Joule 0,8.0 7 Joule 4. ksijen bileşiklerinde,, / veya + değerliklerini alabilir. Klorat iyonu Cl 3 dir. (N

Detaylı

30.3.2015 + + + + + H H O. Cl H H O. Cl H

30.3.2015 + + + + + H H O. Cl H H O. Cl H 1 Cl O O Cl Cl O O Cl 2 3 4 5 6 7 Moleküler Orbital Kuramı ile Asit ve Bazlık Kuvveti NO 3 2 O NO 3 3 O asit baz = tuz su Kuvvetli asitlerin eşlenik bazları zayıftır. Zayıf asitlerin eşlenik bazları kuvvetlidir.

Detaylı

TİTRASYON. 01/titrasyon.html

TİTRASYON.   01/titrasyon.html 7. HAFTA Titrasyon TİTRASYON Derişi i bilinen bir çözelti ASİT-BAZ) ile tepkimeye giren derişi i bilinmeyen çözeltinin ASİT-BAZ) iktarı ı ve konsantrasyonunun belirlenmesidir. Bir titrasyonda türlerden

Detaylı

SULU ORTAM DENGELERİ: ASİTLER VE BAZLAR

SULU ORTAM DENGELERİ: ASİTLER VE BAZLAR BÖLÜM 15 SULU ORTAM DENGELERİ: ASİTLER VE BAZLAR Asitler ve bazlar tüm kimyasal maddeler içinde en bilinenlerdir. Sirke içindeki asetik asit, limondaki ve diğer turunçgillerdeki sitrik asit, ticari olarak

Detaylı

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur). Bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere

Detaylı

DENEY 7 TAMPON ÇÖZELTİLER, TAMPON KAPASİTESİ ve TAMPONLAMA BÖLGESİ

DENEY 7 TAMPON ÇÖZELTİLER, TAMPON KAPASİTESİ ve TAMPONLAMA BÖLGESİ DENEY 7 TAMPON ÇÖZELTİLER, TAMPON KAPASİTESİ ve TAMPONLAMA BÖLGESİ 7.1. AMAÇ Bir tampon çözeltinin nasıl hazırlandığını öğrenmek. Bir tampon çözeltinin tampon kapasitesini belirlemek. Bir tampon çözeltinin

Detaylı

PERİYODİK CETVEL

PERİYODİK CETVEL BÖLÜM4 W Periyodik cetvel, elementlerin atom numaraları esas alınarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemede, kimyasal özellikleri benzer olan (değerlik elektron sayıları aynı) elementler aynı düşey sütunda yer

Detaylı

Atomlar ve Moleküller

Atomlar ve Moleküller Atomlar ve Moleküller Madde, uzayda yer işgal eden ve kütlesi olan herşeydir. Element, kimyasal tepkimelerle başka bileşiklere parçalanamayan maddedir. -Doğada 92 tane element bulunmaktadır. Bileşik, belli

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ C- BĐLEŞĐKLER VE BĐLEŞĐK FORMÜLLERĐ (4 SAAT) 1- Bileşikler 2- Đyonik Yapılı Bileşik Formüllerinin Yazılması 3- Đyonlar ve Değerlikleri

Detaylı

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s)

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s) 1 Kimyasal Tepkimeler Kimyasal olaylar elementlerin birbirleriyle etkileşip elektron alışverişi yapmaları sonucu oluşan olaylardır. Bu olaylar neticesinde bir bileşikteki atomların sayısı, dizilişi, bağ

Detaylı

6.4. Çözünürlük üzerine kompleks oluşumunun etkisi ------------ 6.5. Çözünürlük üzerine hidrolizin etkisi ---------------------------- 6.6.

6.4. Çözünürlük üzerine kompleks oluşumunun etkisi ------------ 6.5. Çözünürlük üzerine hidrolizin etkisi ---------------------------- 6.6. iii İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ ------------------------------------------------------------------- 2. TANIMLAR ------------------------------------------------------------ 2.1. Atom-gram -------------------------------------------------------

Detaylı

ÖZET. Asitler ve Bazlar ASİTLER VE BAZLAR

ÖZET. Asitler ve Bazlar ASİTLER VE BAZLAR Asitler ve Bazlar Asitlerin Genel Özellikleri Suda çözündüklerinde suya hidrojen (H + ) iyonu verir. Tatları ekşidir. Bunu asidik özellikteki limon, domates ve sirke gibi maddelerin tadına bakarak söyleyebiliriz.

Detaylı

2+ 2- Mg SO 4. (NH 4 ) 2 SO 4 (amonyum sülfat) bileşiğini katyon ve anyonlara ayıralım.

2+ 2- Mg SO 4. (NH 4 ) 2 SO 4 (amonyum sülfat) bileşiğini katyon ve anyonlara ayıralım. KONU: Kimyasal Tepkimeler Dersin Adı Dersin Konusu İYONİK BİLEŞİKLERİN FORMÜLLERİNİN YAZILMASI İyonik bağlı bileşiklerin formüllerini yazmak için atomların yüklerini bilmek gerekir. Bunu da daha önceki

Detaylı

İLK ANYONLAR , PO 4. Cl -, SO 4 , CO 3 , NO 3

İLK ANYONLAR , PO 4. Cl -, SO 4 , CO 3 , NO 3 İLK ANYONLAR Cl -, SO -, CO -, PO -, NO - İLK ANYONLAR Anyonlar negatif yüklü iyonlardır. Kalitatif analitik kimya analizlerine ilk anyonlar olarak adlandırılan Cl -, SO -, CO -, PO -, NO - analizi ile

Detaylı

ASİT VE BAZ TEPKİMELERİ

ASİT VE BAZ TEPKİMELERİ ASİT VE BAZ TEPKİMELERİ METAL AKTİF METAL YARISOY METAL SOY METAL AMFOTER METAL 1A (Li, Na, K) Cu (Bakır) Au (Altın) Zn Cr 2A (Mg, Ca) Hg (Civa) Pt (Platin) Al Pb Ag (Gümüş) Sn 1- ASİT + AKTİF METAL TUZ

Detaylı

Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı

Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani madde yani bileşik

Detaylı

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi. Genel Kimya 101. Yrd.Doç.Dr.Zeynep OBALI e-mail: zobali@etu.edu.tr Ofis: z-83/2

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi. Genel Kimya 101. Yrd.Doç.Dr.Zeynep OBALI e-mail: zobali@etu.edu.tr Ofis: z-83/2 Genel Kimya 101 Yrd.Doç.Dr.Zeynep OBALI e-mail: zobali@etu.edu.tr Ofis: z-83/2 İyonik Bağ; İyonik bir bileşikteki pozitif ve negatif iyonlar arasındaki etkileşime iyonik bağ denir Na Na + + e - Cl + e

Detaylı

9. SINIF KONTEXT KĐMYA UYGULAMASI

9. SINIF KONTEXT KĐMYA UYGULAMASI 9. SINIF KONTEXT KĐMYA UYGULAMASI DERS SORUMLUSU: PROF. DR. ĐNCi MORGĐL HAZIRLAYAN: DERYA ÇAKICI 20338451 ANKARA, 2008 MİDEM NEDEN YANIYOR? Günlük yaşam olayı: Sindirim rahatsızlıklarından mide yanmasının

Detaylı

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 TOBB EKONOMİ VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ-27 Kasım 2013 Bütün Şubeler GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 ÖNEMLİ! Ödev Teslim Tarihi: 6 Aralık 2013 Soru 1-5 arasında 2 soru Soru 6-10 arasında 2 soru Soru 11-15 arasında

Detaylı

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri : Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani

Detaylı

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı. olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel. Üniversitesi Kimyası" Kitabı ndan okuyunuz.

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı. olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel. Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan okuyunuz. KİMYASAL BAĞLAR Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel Üniversitesi Kimyası" Kitabı ndan okuyunuz. KİMYASAL BAĞLAR İki atom veya atom grubu

Detaylı