Sağlık Sistemi ve Politikaları

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Sağlık Sistemi ve Politikaları"

Hande Yıldızoğlu
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TC İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Sağlık Sistemi ve Politikaları Hemşireler: Değişim İçin Bir Güç Sağlık İçin Hayati Bir Kaynak Hazırlayan Esra YURTSEV Sorumlu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ülkü Baykal

2 İÇERİK ICN Teması ve Sağlık Politikaları ilişkisi Sağlık Sistemi ve politikalarının Hemşirelik için önemi Dünya da ve Türkiye de uygulanan sağlık politikaları Türkiye de uygulanan sağlık politikalarındaki reform çalışmaları ve hemşireliğe etkisi

3 Sağlık Sistemi Ve Politikaları Neden Önemli

4 Küreselleşme, hemşirelik eğitimi uygulanan sağlık politikaları ve hemşireliğe yansıması Hemşirenin iş yükü, etkileyen etmenler İş gücü planlaması Uygulanan sağlık politikaları Eğitimli hemşire iş gücü İyi çalışma ortamı Yüksek Kaliteli bakım Sağlık Sistemi ve politikaları

5 Sağlıkta Küresel Dönüşüm kamunun rolü azaltılarak, piyasa dinamiklerine açık, özel sektör yatırımlarını teşvik eden, karlılığı ve verimliliği esas alan kamu-özel işbirliğini özel sektör lehine geliştirmeyi hedefleyen yapılandırılma Elbek O, Adaş EB.(2009).Sağlıkta Dönüşüm: Eleştirel Bir Değerlendirme Türkıẏe Psı kıẏatrı Derneğı Bülteni Cilt 12, Sayı 1,

6 Sağlıkta Küresel Dönüşüm Dünya Bankası (WB), Uluslar arası Para Fonu (IMF) Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi uluslararası ve ulus ötesi organizasyonların etkileri belirleyicidir.

7 temel hedefi, Sağlık alanında artan harcamaları azaltmak ve verimliliği arttırmak, neo-liberal piyasa dinamikleri ekseninde sağlık hizmetinin özelleştirilmesi hedeflenmektedir.

8 Neo-liberal politika çerçevesinde kamu sağlık sektörünün; hizmet sunumu ile finansmanın ayrıştırılarak devletin hizmet sunumundan çekilmesi, hizmet satın alma ve hastanelerin özerkleştirilmesi gibi ademi merkeziyetçi politikaları ile sağlık alanını tümüyle piyasa aktörlerinin rekabetine açarak mevcut sorunlara çözüm getirileceği öne sürülmektedir.

9 Yapılandırma tüm ülkeler için benzerdir; *Kenya- Türkiye örneği; Kenya da hayata geçirilen reform -tıpkı Türkiye de olduğu gibi: sağlığın finansmanının kurulacak sağlık sigortasından karşılanması, hastanelerin özerk işletmeler haline getirilmesi, sağlık hizmetlerinin sunumunda özel sektör payının arttırılması ve sağlık hizmeti kullanımında katılım payı uygulanması biçiminde formüle edilmiştir. Elbek O, Adaş EB.(2009).Sağlıkta Dönüşüm: Eleştirel Bir Değerlendirme Türkıẏe Psı kıẏatrı Derneğı Bülteni Cilt 12, Sayı 1,

10 Küba- Amerika Örneği; DSÖ Küba nın kamusal sağlık sistemini sağlık çıktıları açısından başarılı bir model olarak değerlendirmesine rağmen, Dünya Bankası nın bu başarılı modeli kendi mutlak doğrular ı ile çelişmesi nedeni ile göz ardı ettiği bilinmektedir. Buna karşılık, tümüyle piyasa dinamiklerinin düzenlediği Amerika Birleşik Devletleri sağlık sistemi, olağanüstü yüksek sağlık maliyetlerine rağmen temel sağlık göstergeleri açısından olumsuz bir tablo sergilemektedir.

11 Türkiye de Sağlık Politikalarının 1961 anayasası Gelişimi 224 sayılı sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesi kanunu (1961) 1982 anayasası Sağlık Reformu çalışmaları (1990) Sağlıkta Dönüşüm (2002)

12 1961 Anayasası 49. maddesinde sağlık temel bir hak olarak tanımlanmıştır. sağlık ve sosyal güvenlik hizmetlerinin tüm sorumluluğu devlete ait kılınmıştır. 224 sayılı Yasa ile sağlık hizmetlerinin sosyalizasyonunu sağlayacak hukuki düzenlemeler yapılmıştır.

13 1982 Anayasası nda Sağlık hizmetleri, temel sosyal ve ekonomik bir hak olmaktan çok, devletçe planlanan ve denetlenen bir hizmete dönüşmüştür. Devlet bu görevini kamu ve özel kesimdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak ve onları denetleyerek yerine getirir hükmü yer almaktadır. (Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler başlığı altında 56. madde..)

14 Sağlık reform çalışmaları Sağlıkta küreselleşmenin bir etkisi olarak; dünyada 1980 lerde neo-liberal politikalar ülkemizde de sağlık hizmetlerinde yansıma bulmuş, sağlık reformu adı altında sağlık kuruluşları bir pazar haline ve işletmelere dönüştürülmüştür.

15 Sağlık reform çalışmaları (1990) *hizmet sunumu reformları: Genel sağlık sigortasının kurulması (ilk kez 1982 anayasasında bahsedilmiştir.) Birinci basamak sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi (aile hekimliği ) Kamu hastanelerinin reforme edilmesi Özel sektörden hizmet 15

16 Sağlıkta Dönüşüm Programı Sağlık Bakanlığı nın planlayıcı ve denetleyici rol üstlenmesi, Kaynak kullanımında etkinlik, Özel sektörden hizmet satın alımı, Özel sektörün teşvik edilmesi, Sözleşmeli personel istihdamı, Performansa dayalı ücret, Özel sektör yöntemlerinin kullanılması, İdari ve mali özerkliğe sahip sağlık işletmelerinin hayata geçirilmesi. (Balcı ve Kırılmaz, 2007)

17 Sağlık Finansmanı G.S.S. Sağlık Çalışanlarının İstihdamında Değişim sözleşmelilik Sağlık Bakanlığı nın Yeniden Yapılanması yerelleştirme Sağlıkta dönüşüm Performansa göre ücretlendirme Hastanelerin İşletmeleştirilmesi özelleştirilmesi Birinci Basamakta Aile hekimliği 17 17

18 Sağlıkta Dönüşüm Programı Etkililik, verimlilik ve Hedefleri hakkaniyet aile hekimliği, verimli sağlık işletmeleri, genel sağlık sigortası ve temel bileşenleri sağlık çalışanlarının bilgi, beceri ve motivasyonunu.? insan merkezcilik, sürdürülebilirlik, sürekli kalite gelişimi, temel ilkeleri katılımcılık, uzlaşmacılık ve gönüllülüktür

19 663 sayılı KHK ile 11/10/2011 tarihinde uygulamaya konulmuştur. Kamu hasteneleri birlikleri oluşturuldu. Birliğe bağlı hastaneler hastane yöneticileri tarafından yönetilmeye başlandı. Hastane yöneticisine bağlı olarak başhekimlik, idari ve mali işler ile sağlık bakım hizmetleri müdürlükleri kuruldu.

20 Aslında kamu hastanelerinin klasik işleyişi terk edilerek, özel sektör odaklı bir yönetim öngörülmektedir.

21 Sağlık Reform Çalışmaları Sağlık Çalışanlarını nasıl etkiliyor?

22 Sağlık çalışanlarının istihdam modeli; iş güvencesinden arındırılmış sözleşmeli personel ikinci ve üçüncü basamak sağlık işletmelerinde çalışacak sağlık çalışanları da o işletmenin veya hizmet satın alınan taşeron işletmesinin sözleşmeli elemanları Birinci basamakta aile sağlığı elemanı olarak tanımlanmaktadır.

23 Taşeronlaştırma! düşük ücretler, ağır çalışma koşulları, ciddi sosyal hak kayıpları, sosyal güvencesizlik, işçi sağlığı ve güvenliğinin olmaması ve sendikasızlaşma Kamuda taşeron firmalar aracılığıyla çalıştırılan 174 bin 857 kişinin 108 bin 242 si (%62)Sağlık Bakanlığı na bağlı kurumlarda istihdam edilmektedir.

Sağlıkta Küresel Dönüşümün sağlık çalışanlarına etkileri; Sözleşme ile iş güvencesinin yitirilmesi, işsizlik, fazla çalışma, ikinci işte çalışma, erken emeklilik, emeklilik sonrası tekrar çalışma,

24 Sağlıkta Küresel Dönüşümün sağlık çalışanlarına etkileri; Sözleşme ile iş güvencesinin yitirilmesi, işsizlik, fazla çalışma, ikinci işte çalışma, erken emeklilik, emeklilik sonrası tekrar çalışma, beyin/işgücü göçü, diğer meslektaşlarla rekabetin yarattığı baskı, işe girmek/kaybetmemek için çalışanlar arasında başlayan yarışın yarattığı düşük ücretler ile sosyal haklar,hastalıkta dahi çalışmaya devam etme,

25 Ayrıca; yoğun iş yükü, ölümcül hastalara bakım verme, çalışma süresi uzunluğu, vardiya biçimli çalışma zorunluluğu, hasta ve yakınlarına duygusal destek vermek zorunda kalma, sağlık hizmetindeki finansal ve insan kaynaklı yetersizlikler, ücret düşüklüğü, iş ortamında otonominin kısıtlı olmasına yol açan mesleki kıdemsizlik, eğitim sırasında kazanılan bilgilerin günlük çalışma sürecine aktarılamaması, personelin dengesiz dağılımı gibi sorunlarla baş edemeyen sağlık çalışanlarının iş streslerinin artarak tükenişe sürüklenmesi.

Hemşirelere etkisi Hemşirelerle tartışılmadan hayata geçirildiği Hemşire sayısının azaldığı, Ülkelerin hemen hepsinde ücretlerin düşmesi ve iş yükünün artmasına vurgu yapılmaktadır.

26 Hemşirelere etkisi Hemşirelerle tartışılmadan hayata geçirildiği Hemşire sayısının azaldığı, Ülkelerin hemen hepsinde ücretlerin düşmesi ve iş yükünün artmasına vurgu yapılmaktadır. dökümantasyon ve kayıtla geçen zamanlarının çok fazla arttığına dikkat çekmektedirler. direk hasta bakımına ayrılan sürenin azaldığı, yönetsel görevlerin arttığı görülmektedir. Guevara, E.B., Mendidas, E.P. (2002). Homedes, N., Ugalde, A. (2005), Engstörm, A.K., Axelsson, R. (2010).

27 Corey-Lisle, P., Tarzian, A.J., Cohen, M.Z. ve Trinkoff, A. (1999). Health care reform: Its effects on nurses. Journal of Nursing Administiration. 29:23,

28 Türkiye de Uygulamaların Hemşireler Üzerindeki Etkileri Kamuda yeni işe başlayanlar sözleşmeli statüde işe alınmışlardır. Taşeron şirketlere bağlı olarak hemşire istihdamı, Aile hekiminin yanında çalışacak hemşirelerin görevleri açısından da belirsizlikler bulunmaktadır. Nitekim ilgili yönetmelikte aile sağlığı elemanının görevleri sıralanmış ve en son hekimin verdiği her işi yapar ifadesi eklenmiştir.

29 Hafta sonu ve gece, hemşire başına düşen hasta sayısının ayrıca arttığı belirtilmektedir. Hemşirelik Kanunu nda yapılan değişiklikle de hemşirelerin aile hekimlerinin yanında aile sağlığı elemanı olarak çalışmaları ifade edilmiştir. (Soyer ve ark. 2007,Ülker 2009; Hemşirelik Kanunu 2007).

30 OLUMSUZLUKLARIMIZ KOŞULLAR KÖTÜ, AMA PERFORMANS İYİ! BANA NE BÜTÜN BUNLARDAN! HERKESİN PATRONU İŞYERİ AYRI, SORUNU DA BİZİMLE İLGİSİ YOK, YENİLERİN SORUNU! ESKİDEN GÜVENCE Mİ VARDI? İŞİ BULDUĞUNA DUA ET, DIŞARDA ÇOK İŞSİZ VAR! 30

31 YA, BENİ BULAŞTIRMAYIN! AMA, DİĞER MESLEKLERDEN ÇOK KAZANIYORUZ!. DEMEMELİYİZ!! O KADAR EYLEM YAPILDI, BİR ŞEY DE ÇIKMADI! HERŞEYİ, GÜÇ BELİRLİYOR BU DEVİRDE PARASI OLAN HERŞEYE İTİRAZ EDİYORSUNUZ, SİZİN ALTERNATİFİNİZ NE? 31

32 TEŞEKKÜRLER 32

Benzer belgeler

12. HAFTA. Ulusal sağlık politikaları 3. dönem (1990-günümüz )

12. HAFTA. Ulusal sağlık politikaları 3. dönem (1990-günümüz ) 12. HAFTA Ulusal sağlık politikaları 3. dönem (1990-günümüz ) 2 Ulusal Sağlık Politikaları Birinci dönem: 1920-1961 İkinci dönem: 1961-1990 Üçüncü dönem: 1990-günümüz Yasemin Akbulut-Sağlık Kurumları Yönetimi