M igue lde Icaz a Röportajı[S.80] Yıl: 1 Sayı: 2

Transkript

1 Lnux K u nc D rn ğ 2 O yun K öş s Lnux O yun Dünys dh k yf S s v M üz k Ak us tk d g, nck duyu duğund s s o d ndr r. Açk K ynk dünys ndn h b r r... Açk Anh tr K rptogrf n dr? SnÖ z Ağ, K rpto oj v PK IT k no oj r M oz Th und rd E-pos t yön tm O p no ffc.org 2.0 g n y n k r Progrm m K öş s : PH P 5' bk ş BSD A s 'n Bk ş v BSD Tür v r M gu d Icz Röportj[S.80] Y: 1 Sy: 2 Ns n 2005 p ngu "P ngu nc " Lnux K u nc D rn ğ yyndr. h ttp://p ngu nc.

2 Lnux K u nc D rn ğ ok uyn p ngu nn d rgs 2 İ Çİ NDEK İ LER 2 6 LK D E-D ERGI Ç ALIŞM A G RUBU Yürütm K uru u Born Puh oğ u D vrm Gündüz Erh n Ek c İ tşm p ngu W b St s h ttp://p ngu nc. Açk K ynk H b r r Ö z r Tyz - O s m n So k oğ u O p no ffc.org 2.0' doğru 20 Br Ş n k M s 23 S s v M üz k Doruk Fş k Rdvn Cn LK D Etk n k Ç şm Gru Bü ntbo t 25 Açk K ynk K od B drg s 26 Aynd k onuşuyor m uyuz? P ngu nc d rgs nd k yz v h b r r, Erh n Ek c P ngu n d n r d n çk t? G n K oordns yon Erh n Ek c rh n. k c@ P ngu nc "M rh b" (2) 38 Ys n K ok rc Açk Anh tr K rptogrf A.M urter n PH P 5' Bk ş M h m tşm BSD A s n Bk ş H uz yf Ö n k ynk b rtm k s ur ty bşk ortm rd k s m n v y tm m n yyn nb r. P ngu nc GNU FDL s ns dr. h ttp://p ngu nc. 42 K tp E ştrs - H ck rs Ergn S vnç p ngu

3 Lnux K u nc D rn ğ ok uyn p ngu nn d rgs 3 İ Çİ NDEK İ LER 46 O DTÜ'd n Progrm m Yşm s 48 M oz Th und rd 51 O yun K öş s : Pth o ogc 52 Ç k rd k D r m k t n K ork m yn 59 K b os uz LAN Protok o r 62 SnÖ z Ağ, K rpto oj v PK I 71 D bn H k k nd 75 D bn Sos ysöz şm s 77 G z gn P ngu n 80 Röportj- M gu d Icz P ngu nc Ek b R dk s yon S yf G nç - Bü ntbo t Grfk Dd m Km oy - K m Uz O yun Köş s Doruk Fş k Progrm m Köş s M h m tşm (PH P) G z gn P ngu n Ard Ç tn H b r r Bö üm ü O s m n So k oğ u Dğtm H b r r Ö z r Tyz S s v Müz k Köş s Bü ntbo t DÜs tün Ys n Kok rc W b Ek b M h Ard Y çn r - Erh n Ek c A.MurtEr n Bş Çç k Ergn S vnç H uz yf Ö n MurtKoç Mus tf Şh n O k n Kh rm n R c O k tş Rdvn Cn S rk n Y m z D bn Türk Gru h ttp://p ngu nc. O k n K h rm n Doruk Fş k M urtk oç M us tf Şh n S rk n Y m z Ç vr n : R c O k tş Ç vr n : R c O k tş Ard Ç tn Bş Çç k P ngu nc D rgs Scrs çk k ynk k od u m s üs tü yync k progrm k u n h z r nm k tdr. Scrs progrm h k k nd yrnt b g çn : w w w.s crs.n tdr s n bk b rs nz. p ngu

4 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 4 P ngu nc "M rh b" Söz uçr, yz k r dy r k bş dğm z yo cu uğum uz un k nc durğn u şm nn s vncn yşyoruz. Bu durğ u şn k dr n r yptk p k?k c v s ür k o b m nn g r k rn y rn g trm y ç şyoruz ; yğm z y r yvş m s ğ m bs m y ç şyoruz. Yn k nc s y b rb r tk şm P ngu nc nt rn t s t m z d tm m dk. Br ş y r ştrm, o uşturm, ür tm v py şm...tük tm şk n ğnn yşm rc d ğyşm m c o g ndğ z m nd yp b c k n o m z ş y r dy c k s nz b k n r çn m dönüp çk k ynk dünys n bk tğnz d m nm fk rnz d ğştr c k s nz. Py şm y, öz gür üğü v ür tm y t m n düny y r şm ş tüm o gu k ök ünd n s rs yor, s rs m y d vm d c k. Br rk dşm ortk ş y r ypm k s t dğ z m n tş üs t üs t k oy m d r. Bz r d P ngu nc s o tş üs t üs t k oym y ç ştk, ç şyoruz. Um m dh güz ç şm h p b rb r g rç k ştr b rz. Br top u uk proj s o dh bş o b mk çn d yp m s g r k n ş y r vr b tt. K c v s ür k o b m k "top u uğun" ortk ç şm s v s h p nm s m üm k ün o b c k tr. "P ngu nc " s o çk k ynk uygu m n g ştr n, d s t k y n grup, tüm y r ç vr grup n v d s t k o m k s t y n tüm öz gür yz m gönü ü rn top u uk proj s n d s t k o m y dv t dyoruz. G n P ngu nc y h p b rb r büyüt m. 3. s yd görüşm k üz r... PENGUENCE AILESI h ttp://p ngu nc. p ngu

5 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 5 PENGUENCE 'NIN PO STA K UTUSUNDAN..., ys n b rh k s dm. r M nn n ' b ğ v b c n n ok s nrk ngu m ;ç m P u du g k s o s nd ok m nn o r nm rm. r s v t z k s D d üy h k rnn u nm s y tk d n u r ğ d k n o G ö U ğu r n S Br s t d n d rn ğnz n çk rm ş o du ğu d rg y t s dü f ştm. G rç k t n n u s z r t b rk tm k s tyoru m.... ğ r d rgnz d nu x k u nm n d r y z o rd u rs nu xu öğr n m ş o Ç u ru z. şm nz d b ş r d rm. G ö nd r n S tak tş, İTÜ... m o d m b m y u s n rg c o ru m y p o k g ü cok s t m cg z rm m y tu r h r d.ö rn g rdm ö üm öz g tm n d ür y y z ü nd rgnn b m u tn p t b rogrm r. Gö n O cy d r n Tr z n n h y c n ü g u b z D rgnz ş ç çn gü g n, b ok u du m m u ş... o un u k onu n n b 'd m s Tü rk y m ) yy z. y r (ö z g ü rd nm n y t s vm n n çok d n z n r d şm Ç b u k onu t k f yoru m d m d n b nd rz u m. y m p n y g r n G ö nd y Ö m rb h ttp://p ngu nc. Ö s t nc yor k u m t ş. L sv nu x k k ü r y ' yy oru m tü m ş dr tm k n yp r y m n T n ü d rk ç b n h s t. rh y k rz yn tn S z d rr k m ş n r g n cm yor n r y n nu h yyn çnd m m x rş k n k y n z n. b ş nd Gö n. E rc nd r.. n n Po t ğn m. k r y rn k m k y y h n ö r z s b ö r g Br ğm nd rg d dş r u ğr yu rt ü z d n z? m ü d y ğ N ördü k nk yoru z g t m y ok u n d r U ğu r n G ö ttn h S K ndm Lnux k u ncs ym.eğ r h rh ng k onud v h m k ndm h m d s z k tk m dok unck b gör vd y r b rs m m nn ttr o urum. T ş k k ür r Gönd r n Ak n K o c D rgn z p y b u d u ğu k yr m r mu m b n... b n n D b k k on ny z yo h u r r r r, n ç k r u z...b k onu... t d u r ck k pr ü k d r ogr d ş g o m öy m m y c Gö k m E rt nd r.? n n Gü çs ü z s öy şm c b r g r d n v s k. Ço nc d rgs m u ş p ngu o y t İç rğ d g üz rm dh g m U. z ü g rz m z t d r m ş g k t. b r G ö nd r n rdğ G ök d nz K p ngu

6 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs r Açk K ynk Düny s - H b r 6 R dh tent rprs Lnux 4.0' duyurdu. RH EL ES, n fz k d t k dr Int x86, Itnum 2, EM 64T, v y AM D 64 ş m c r d s t k yor. RH EL AS, H r y rd Untu... d s t k m m rs n, IBM 'n Pow r s rs Son k ç ydr, Untu Lnux dğtm, h z yük s p, M ndrk 'y d ( s rv r S r s v S rv r S r s ) g ç r k, nc s ry yük s d. Ds trow tch.com 'un h r dğtm n s yf n v g n w b trfğ dk k t n yp n s tts tk rd, s on y k v üç S/39 0) v çok bşk ş m cy d y k k yor. Bu frk m m r r d ğ r ndrm rd, Untu nc s rd. D bn t m, nck m nfrm ( s rv r Z s r s v v r n k uru um u v k u nm k o y o n v h r t yd düz n y n s ürüm d s t k, RH EL'un s unucu pz nd çk rn Untu, popü r k k z nd. Bund yn z m nd Untu'nun çk So rs 10 v W ndow s 2003 k rşs nd k ynk k od u öz gür yz m k rn tm m n bğ k m s nn, nck r k b tvntj ndn. f s f d n M ndrk 'nn gd r k uz k şm s nn d tk o duğu düşünü üyor. Y n dğtm, ç k rd k g yor. K ynk : Ds trow tch Y n ç k rd k s y s nd RH EL, ds k Gnom Proj s nd n 2.10 s ürüm ü Grş/çk ş ş m rn z m n yb yor Gnom proj s, 2.10 s ürüm ünü duyurdu. Gnom 2.10'u b gs yr n v k urm dn önc d n m k s t y n r çn d, Gnom Lv CD o uşturu du. uygun Gnom Lv CD, Gnom proj s nn s on öz k rn k u ncy gös t rm k p rform ns n çs ndn, Gnom proj s trfndn d s t k nyor. Gnom 2.10 s ürüm ünün ç k rd k t bz öz k r s şöy : proc s s z m n yc d g yor, v * Bütün şk dönüştürm, vd o oyntcs, t k v g şm ş m s üs tünün çok uortm m dy tk m y m üz k form t d s t ğ. CD' rnd n prç Bu d s t ğ d r tcr ş tm s y d Lnux s s t m ry dh yşb r düz y g m ştr. böy c d çok (şr k oy ds k rttrb yor. Y n yn z m nd y n ş m c v f ) 'h yp rth r dng' k u n n ortm rd p rform ns rtş s ğ yor. Yn * Dh fz donnm v ğ s unucus unun otom tk tnnm s GNO M E'un ok um /yz m ş m rn s ry s ürüm b rb r LVM 2 (Logc Vo um M ng r) k u nm k u nc rh ts z tm d n v k f n k ştrm dn 'h r z m n ç şn' şu nk s ürüm d 1 t rbyt o n yz m r v rdğ ön m gös t rr. dos y s s t m büyük üğü p tbyt r * Uygu m r rs dh y bütün şm, GNO M E uygu m rs nd s vy s n çk yor. Dğ r öz k s g şm ş bğ nt r v p tform r rs s tndrt n k u nm k u nc v s n h fz bğm s z yz m ür tc r d n ym n g ştrm k t dr. M m ory) ts s t m nd orty çk yor. (Vrtu Böy k g çc b k t (cch ) durn v rnn Ch rs tn Sch r, F u ndo Bus n s s Yön tcs v GStr m r g ştrm k p ds k d r, "Bu GNO M E s ürüm ü h y cn v rc", d d. "GNO M E s d c s on s s t m nd k k u nc r çn m k trdk v r rn s öz k onus u o duğu h t düz tm k k m yor, yrc fr d s k top.org, GStr m r v GTK + gb dğ r öz gür yz m k om ün ry k t ç ş Ö z gür Yz m m s üs tünü ry tşyor." d d. "Çk m s y r s ür n bşs z yz m r y rn, GNO M E g ştrc r h z rtyor. d ğşk k v rtbn I/O büyük uygu m n h z ndrck. RH EL Lus V, GNO M E Vk f Üy s v k t m c, "Bu ş yprk n çok ğ nyoruz ", k tm 4.0, s ürüm v d s t k s ç n k rn gör, 349 $ $ rs fyt tk t r pys y s ürü dü. s ğ m g şm r h z r yp, nu y d k k z k u nc m z s unuyor r. Bu h ç tcr m s üs tü ür tcs nn ypm ycğ ş y." K ynk : w w w.r dh t.com - w w w. w k.com h ttp://w w w.gnom.org - Gnom Proj s An St s h ttp://w w w.gnom.org.tr - Gnom Türk y h ttp://p ngu nc. p ngu

7 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs r Açk K ynk Düny s - H b r 7 SuSE Lnux Prof s s on9.3 Ns n orts nd h z r... Ln os, Ent rprs Lnux 4.0'duyurdu RH EL'un Bu s ürüm ün, n s on t k no oj r do u o duğu s öy nyor. Duyuru n k ynk k od ndn d r nm ş v h r tür ü R dh t tcr y n k rd n, XEN Vrtu s ton yn ş tm s s t m nn frk s ürüm rnn m rk yn nd ç ştr b m s dk k t ç k t. Sus Prof s s on9.3, ç k rd k, ndr m ş s unucu dğtm o n X.O rg 6.8.2, K DE 3.4, GNO M E 2.10, O p no ffc.org 2.0 pk t rnn yn s r Ln os VO IP (IP üz rnd n s s tm ) Lnph on ; v Pod uyum u uğun d s h p s ürüm ünü o ck. RH EL'un frk s ürüm rnd k tüm Ayrc SuSE Prof s s on9.3, çnd y n progrm d g yor. F-Spot progrm, v yrc RH 'n frk fotoğrf düz n m rc. Bu rç Goog trfndn ücr ts z dğt n v ürün r o k üm m pk t v s d c W ndow s ş tm s s t m n d s t k y n Pcs 2 y Nov 'n c vb g ştrc pk t dy nt ğnd... progrm ç ryor. Bunun k t nt ğ tşyn Ent rprs duyurdu. ç rk t n Lnux, 4.0 Ln os EL, s ttğ tüm Ln os EL, ürünü çn h ç d s t k NASA'y PH P Tbn Ss t m ABD s vunm s nys nn n güç ü şrk t rnd n Lock h d M rtn, n s n tbn k od o uşturm v rm yor. Ln os y n pk t rn EL, s d c k ynk yyn m y d vm RH k od n ttğ s ür c, d r nm ş k k pk t r s ğ m y d vm d c ğnn grnts n typs ts r m k çn Z nd Studo 4 k u ncğn çk d. Ç vrm ç Proj v ryor. Bu n d n Ln os, RH 'n B g Ss t m (O PIS)'nn k rtk m n ndn o ck o n typ NASA d s t ğn s trobyo og n d s t k y c k. O PIS t k nk s orum us u Rch M orrow, Z nd Studo O PIS'n m m rs nd k, uygu m s ndk v yön tm nd k h tyç k urum s duym yn k u nc r tvs y d yor. k rm şk ğ rğm n çok k s s ür d g rç k ştrm şm s n g dk rn b rtt. B g: O PIS, uz y yo cu uk nd g r k n g şm ş h yt d s t k s s t m çn k u n m s düşünü n v rtbndr. M ndrk s ofto du M ndrv IBM, Nok v R d H t R dm ond' K rşab'y 7 Ns n trh nd çk m ypn M ndrk s oft, ndn s onr şrk t s m nd v ürün rnd "M ndrv" k u ncğn duyurdu. Ö nc r AB trft o n bz şrk t rn Avrup K om s yonu'nun M cros oft' dn o n s vşndn ç k m s üz rn, M cros oft, t k no oj frm nn k om s yon Açk m y k rr n v c z n ony m dğn, AK 'nn k onud y nz o duğunu M ndrk s oft-con ctv b rtm şt. Bunun üz rn, IBM, Nok v R d H t'n öncü üğünd k grup, v Avrup K om s yonu'n d s t k o duk n b rtt. ECIS' gör h m, AB'nn m rk R dm ond' b rt yor. İs m gös t ryor. R N tw ork s v O rc 'n d üy s o duğu ECIS n dyn yptk ş Avrup M h k m s 'nn M cros oft'un t z n göz rd tm s n s t d. odk k nck n Avrup Düz n m M ndrv k rş v rdğ güv n m z k s vşnn h d s t k ndğn K uru u'ndn g n 26 s t k t n 20's n k ttğn gör, k rn şm s H rs t Şrk t d vm dvs ndn Şrk t, çk yn M cros oft, çk k ynk proj rn k t m y r dd tt. Şm d M cros oft s k s nd n d k ynk k od n gös t rm d n t k no ojs n py şm nn yo n yor. ypck n b rtt. h ttp://p ngu nc. d n do y ndğ d ğşk ğ dh y b rt n y n m rk s n tnnm ş v güç ü p ngu

8 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs r Açk K ynk Düny s - H b r 8 H P'd n 11.8 T rf op uk Süp rb gs yr EduK noppx s ürüm ünü duyurdu H P ABD Ps fk K uz ybt U us Lbortuv(PNNL) ş ğy byo oj v k m y rştrm nd k u n m k g rç k n n 11.8 t rf op uk çn ts r np Lnux tbn s üp r b gs yr 2 y k k EduK noppx, İt y k ök n, ğtm m ç, K noppx t m, cd'd n ç şn dğtm. Ö z k çnd s ür cn bşy btrd. ğtc ABD En rj Bk n ğnc j ok m ys m od m, ğr m nt k m ys, y r t Açk K ynk uygu m r uyum u s u k ş s m ü s yon, nno prçck m od m, m o k ü r t rm odnm k v Avrup B gs yr Eh y t (ECDL) k n tk çn k u n n 2000 tn 1.5Gh z ' k Int Itnum 2 gücünd k s s t m, 6.8 ğtm ç rğ g yor. t rbyt ' k b ğ s h p v üz rnd Lnux ş tm s s t m k oşuyor. PNNL Ayrnt b g çn : m t m tk progrm v yön tc r s üp rb gs yn ndüs tr v rştrm bortuvr nn ş ğ u us s orun r h s çöz üm r ür t b c ğn dr y örn k o duğunu w w w. duk noppx.org s öy d. GCC 4.0 g yor... C, C+ +, O bj ctv -C, Fortrn, Jv v ADA S ck w r 'd n 10.1 Sürüm ü d rnd yz m ş progrm 15'n üz rnd frk b gs yr m m rs çn d r m m z Öz k m k n v r n GCC (GNU Com p r Co cton) Vo k rdng'n s ğ k prob m rnd n 4.0 RC1 yyn nd. GNU/Lnux s s t m rn ötürü proj nn g c ğnd n ndş n v duyn ön m, b ş n rnd n k rtk o n o m z s GCC o m z d r yc proj d r S ck w r Şubt't Ptrck k u nc duyuru n 6 S ck w r s ütnn y n s ürüm ü k t d r yc Lnux'un 10.1 s ürüm ü rh t d r n n n f s d. Bu s ürüm, Lnux Fr fox, O p no ffc.org, Lnux Lnux ç k rd ğ gb p k çok yz m n k t s nd v p rform ns nd rtş ç k rd k (Lnux ç k rd ğ b k nyor. K ynk : w w w.fz m s.n t ops yon ), X11R6.8.1, M oz 1.7.5, K DE 3.3.2, v Xfc gb çok pk tç ryor... Sz rd h b r, duyuru vb. b g r p ngu nc 'd yyn nm s çn bz r py şb rs nz. E-Lps D rgs Gönü ü o h yt g çr n proj rd n s o n - ps on n d rgnn k s ys E-pos t : p ngu çk t. PDF form tnd ndr b r. D rg, çok Lnux uygu m s, h b r r, puç v m k r dopdo u (40 s yf) ç rğ ok uyucu n b k yor. h ttp://w w w. - ps.org h ttp://p ngu nc. Sn d rgy dr s nd n dn b rs nz. İ k tpt 3 y k z m n r k nd -d rg çk m s p n nn z m n bğ o rd y k yyn dönüş b r. w w w. - ps.org h ttp://p ngu nc. p ngu

9 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 9 B k yş s on rd. Stndrt r uygun, çk k ynk k od u, nt rn tt g z nty z vk h n g tr n v rk p rn k ys dh güv n g z nty o nk v r n tryc tnşn. 44 m yon k ş k top u uğ k t n. w w w.m oz.org/products /fr fox h ttp://p ngu nc. p ngu

10 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 10 "Lnux, y nz c ş tm s s t m ç k rd ğ proj s dr. Br Lnux dğtm çok frk k ynk rd o uşturu n ç k rd ğ, rç v uygu m yz m n top y k t ç şb r k rn s ğ yn, ortk yön tm ç rç v s ştr n bütündür. Srdn k u ncnn ç k rd ğ v rç t k t k dnp k t ç şm n s ğ m s z orun u uğunu ortdn k drr. U us Dğtm Lnux dğtm o duğundn Lnux ç k rd ğn v nt rç k u nr. Anck d r m y d ğ r k t k o y k uru b r v k u n b r h g trr." Prdus U us İş tm Ss t m Ç şn CD w w w.u udg.org.tr

11 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 11 Doruk Fş k P ngu n d n r d n çk t? Uz un y r boyunc b gs yr uğrşm s n k rşn, prof s yon ş h ytn t dk tn s onr Lnux v öz gür yz m r tnşn yz r; b şm frm s nd s s t m yön tcs v progrm c o ç şyor. Ayn z m nd Lnux K u nc D rn ğ'nn d k tfüy r rs nd y r yor. P ngu n, s nd yz m n k nds doğrudn g o m m s n k rşn uz un y rdr Lnux cm s nn s m g s k onum und. O k uduğunuz d rg b dn ondn yor. Yz d, p ngu nn g çm şn yo cu uk s z b k yor... Evv z m n çnd, h r ş y K m d n : Lnus Torv ds (torv cs.h s nk.f) y nd, rtk K onu : R : Lnux Logo prototp. 5 yşn g n Lnux ç k rd ğnn çğr çn 2.0 s ürüm ü Trh : 9 M ys P rş m b, 17:48: (EET DST) bş d. Brçok Lnux ns n rtk y n s ürüm b rb r Lnux çn uygun Brs ogo yşm s duyurm uştu, b k ns n r k nd fk r rn w b s t s n ogo/m s k ot m z m nnn g dğn gönd r b r r.. H r n ys, p ngu n, s nd dünyy tutb c k k dr güç ü o m yn s öy m y bş m ş rd. z v p ngu n gb duruyor v z c k. Bu çdn p k y, poz tf ogo d ğ.. Lnux çn ogo yşm s duyuru du. Şm d, p ngu n r düşündüğünüz z m n, k o Brçok "k uck ns " cn düşünün. Br n f s dh n, v "şrn" düşünün. Br s ür ğn ogo ön rs bşk ş tm gü ünç yp d. Bz s s t m rnn ogo nn durum r düşürü m s nd n d rn n f s n, v s onr "k uck ns " düşünc s n g r dönün (v n f s m y d vm dn). Sonr "m s t o m uş" o duğunu düşünün. Bury k dr b nm m s nz?iy.. o uşuyordu. Bz k rt, k öp k b ğ gb güç ü v s oy u h yvn rd. Şm d, p ngu n r çn, (o k dr d k uck ns r), "m s t o m uş" d m k y z önc cns Trtşm n nok ts nd Lnux'un şk d unm uş y d tk bs rng b ğ y m ş d m k tr. Söz üm güv nn, b n yrtcs Torv ds, p ngu n r üz rn uz m nm, k s dşnd bşk o s k yok. Şm d, nok td, bz Avus tr y'd Sm b'nn yz Andr w z gn p ngu n şk ndr m k s t m yoruz (s nd, s tyoruz, m po tk d ğ, öy ys Trdg b rb r gttğ h yvnt ypm ycğz ), o z m n rd "tüm m d s rng b ğy do m uş" çs ndn bk yor bh ç s nd o m yz. o n Lnus p ngu n trfndn s r dğndn b r p ngu n r öz s m pt duyduğunu b rtnc trtşm Ö y ys "p ngu n" düşündüğünüz d, h ff fz k o u (*), orc tştrdk tn s onr oturn v h nüz dh y n g ğrm ş p ngu n h y dyor o m s nz. İşt ord h uz ur v otom tk m n o yön doğru k yd. m ut u uk v r n gü üm s m y oturuyor -- k ç g on çğ b k y dk t n s onr düny Bu s f r d ğşk ş k rd p ngu n yşm k çn güz y r v g ğrtnn dh g m k üz r o duğunu h s s d b yors unuz. ön r r g d. En s on dünyy nd (*) ŞİŞM AN d ğ, m yk t durm k çn g rç k t n fz tk bs do u o duğunu tutn gör b m s nz. Burd "fs u y çuv "n düşünün. üz rn p ngu n Lnus ön rs Torv ds, g ms h y nd k p ngu n uz uun uz dy trf d n Şm d, ğ r k ndnz çğ b k y m k m s t o n ş yn y rn k oym k t güç ük -pos t gönd rd (bk nz m cm çtr ç k yors nz, "çk o t" y d bşk ş y r düşünün, m o y k ptnz. Tm m, öy ys çtr Türk ç k onuşuyor) : s v b r, k uck ns, k ndn rng b ğn göm r k tk bs y dk t n s onr oturn p ngu n düşünüyor o m yz. H b nm m s nz? h ttp://p ngu nc. p ngu

12 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 12 ŞİM Dİz or o n k s m g yor. Bu görüntüyü göz ünüz ün önünd n yrm y, s t z t d. P ngu n r s yh /b yz -- s nk h n çz n. Fz c d ty yok - s d c s yh frç tp n ç rç v ( çz gnn s m ok n k n ğnn d ğştğ durum d frç d ttgnz tk y b yors unuz ). İşt BU y t n k do ştk ndn, g r k tryor. İns n r o ç rç v y v rn, v şöy d m r : [m rz tt s s, çocuk s m ok n k onuşm s d t] "Ayy, n k dr k uck ns p ngu n, ddy gr rm d m n tk o n Tux do k m s nn k s tm s bs rng b ğ y m ştr". K üçük çocuk r d h op yp z p yp "nn nn, b nm d o tn o b r m?" dy çğ k tm. Sonr dh büyük v z dh d ty h n k m r ür t dys d, p ngu nn s m ypb rz (b k dünynn k ür s n ys nm ş, m b n g rç k t n At s y d b nz r Tux o b nm s nd. gym ş gb Tux k m s nn d ort k t yn z m nd İng z c g nd. k rş ğ Ç şt bşk "m ço p ngu n" m j v rm m m z g r k tğn düşünüyorum ). O dh d ty h ğ tn k dr B y-boy' şp k tr y d Fr BSD b s z h ok y oynyb r. Am P ngu n ç gn ğ nun d btm d. bs t, t k Ç k rd k g ştrc rnd n A n Cox'un p ngu n ogos u o ur. Dğ r r s d c o k uck ns p ngu nn önd r ğnd m z ns nd k tör o k u n n o ur. Ph Cop nd, M rtn H ous ton, A un Jon s, Rch rd H ugh s, A c Lnus M uff tt, Andr w Pg tt, Dck Port r, Ch rs Sm u 'dn o uşn grup v LnuxW or d d rgs ; Lnus Torv ds ' yş O s rd 22 yşnd o n Lrry Ew ng, H v frçs d z fz düz ş n günü h dy s o Brs to H yvnt 486 DX2-50 b gs ynn bşn g çt. n ydn tt y d k rrtt. İs t dğ Bh ç s 'nd GIM P progrm nn s on s ürüm ü 0.54 s onuç n k dr ç şm p ngu n s pons or o du r. çz m ypm y grşt. bk m dn, t k rr t k rr uygu d. yşyck g rç k Lrry Ew ng'n Tux'u öz gür s ns P ngu nn k b o dş h t n Son o d nd k v üç p ngu nn öz gür yz m f s f s nn örn k çz r k ş bş d, dk k t c ş k d k s yh /b yz tüm h z r yb m k çn GIM P'n Th r s h o d uygu m s o du. Bn rc k nts n k u nd. r s m orty çk t. Frm n ürün rnn d k r k pd. K b h t r trfndn brk n boş uk s yh r nk h rn k m uy m tm s s onucund, Tux ogo nn do durduk tn s onr, frk boyut rd frk Tux pk s n s t s ür n ç şm s Lrry dok undurm dk dünyd Ew ng', 4-5 yboyunc öz gür yz m k yk dünys n k ttğ yz m k odundn çok gy rk n, frk ü k byrk tşrk n, dh fz ün k z ndrd. Logo s çm rk ç rk n ;-), gz t ok urk n görü dü. g yp n oy m Lnux 2.0 Brçok öz gür yz m proj s nn yn s r Pow r d yz n ogo k z nm s n çok dh k oyu s r nk r k üçük düz k rşn, p ngu nn popü r ğ h r g ç n g ştrdk rn vurgu m k frçy ggnn v yk n k öş rn gün gd r k rtt. ogo nd düz frç r ş k ndrm y tt. Ggs n v t k nk d vm yk n d yn y r ştr r k k b h t n ç rn do durdu. Sonr k gö g ndrm y k d. H ff, uygu d; böy c r s m yprk n, frm d Tux'u k z nm y bş d. Ayn ş m çok P ngu n s v r r on s m m k s v çn d uğrş v rd r. Çz n p ngu nn Tux ün ü D d k tf o s t dğ gö g ş k rn y r ştrd. çz g Sm ps on' k t r H om r b nz m s nd n dz do y b gs yr g dk t n s onr s GIM P'n convo v s m n b ğ n n r d o du. Tux s m s üz rnd rcn k k om tr h z u şt. kz Jm s H ugh s k u nm y bş d. Frk boyut rd (T)orvo ds frç h ts b rb r) çok gö g ndrm y dh pürüz s üz h g trd. h ttp://p ngu nc. k u nm m k n trfndn oynd. k rt yş n k t d, h v h ok y oynd, b k k u n çöz üm r çn k nd oyun nd H om r s m n ön r n r o du. Lnn m odund Lnux m c r r t d, go- Ş k v gö g m b r s vy y nk ştrm Tux bs r du r, r k m f m rnd oyntt r. d rn k gr gö g r çn t k rr y b b k y m k k y çn s ny d göb ğnn yüz rc (U)n(X) fd s nn (yz m o m yn k s tm s o d bş Lnux k u nn n s m g s h n g n p ngu n tşört r bs d. p ngu

13 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 13 Vücut n p ngu n dövm r yptrn r o du. Anh tr k, k rvt ğn r, k up, p uş b b k r, k os tüm r, tn m üc vh r r d rk n go oyunck ndn, s rm k t n, k ğttn Tux' r yp d. İns n r Lnux' v öz gür yz m o n s vgs n p ngu n k tt r. P ngu n on y r boyunc ry g tr n, uşturn ortk pyd o du. Doruk Fş k LK D Y n P ngu n r Ö dü r Lnux v Ö z gür Yz m Ş n ğ yşt o n Lnux K u nc D rn ğ Y n P ngu n r Ö dü r ydördüncü k z v r c k. Ö dü ck p ngu n r, s z rn gös t r c ğ dy r rs ndn d rn k üy rm z n oy y b r n c k. İz n c k yönt m g yrnt b g s şöy : - Ö dü r önc k y d yp n ç şm r göz önünd unduru v r r. - Dh önc k t gord 'Y n P ngu n' ödü ünü m ş k ş/k urum /proj t k rr yn ödü dy gös t r m z. Anck frk k t gord dy gös t r b r Ns n - 23 Ns n trh r rs nd, "Ady Gös t rm " s ür c g rç k şr. H r ödük t gors çn w b s yfs nd dy gös t r form u y r ştr r. M vcut dy r çn d, dy r h k k nd d ğ r ndrm yp b m s çn ns n n görüş rn yz b c ğ n o uşturu ur. K üfür v h k r tç rm y n dy g tüm görüş rn yyn nm s s s tr Ns n - 08 M ys trh r rs nd d rn k üy rn çk çğrd unu, h r k t gord dy o n r rs ndn r dy s ç r k oy v rm r s t nr. - Ö dü r 22 M ys 't, 4. Lnux v Ö z gür Yz m Ş n ğ'nn k pnş tör n s rs nd s h p rn v r r. Ayrnt b g çn : h ttp://odu. h ttp://p ngu nc. p ngu

14 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 14 M oz Th und rd E-pos t İ s t m cs w w w.m oz.org/products /th und rd

15 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 15 Rdvn Cn O p no ffc.org 2.0' doğru O p no ffc.org 2.0' k bk tğm z d o gun şm ş öz gür yz m portr s n gör b rz. Pm uk k Ünv rs t s İk ts t bö üm ü m z unu o n Rdvn Cn, çk k ynk proj r Türk ç y r ştrm grup nd k tf o y r m k tdr. Ak tf o k t dğ y r ştrm grup O p no ffc.org, K DE Türk y, Gnom Türk y v M oz Türk y 'dr. Rdvn Cn' rdvn@ k d.org.tr dr s nd n u şb rs nz. K od n dğ StrO ffc 'n bz öz k rnd n yc s yr m ş v k nd k m ğn k z nm y bş m ş dy b rm. Bun n y örn k rd n s O p ndocum nt k u nm y Bundn 5 s n O p no ffc.org 2.0' k bk tğm z d o gun şm ş öz gür yz m portr s n gör b rz. K od n dğ StrO ffc 'n bz öz k rnd n yc s yr m ş v k nd k m ğn k z nm y bş m ş dy b rm. Bun n y örn k rd n s O p ndocum nt b g bçm n k u nm y bş m s... Sun 'n k ynk StrO ffc d bçm n Burd öz ştr m ş k od n çcğn duyurm s ndn s onr O p no ffc.org d ğm? d rs nz, orty çk n O p no ffc.org proj s nn d şn t rs n döndüğünün k nt d n bş o cğn çok dy b rm. k ş th m n Artk O p no ffc.org'u d m yordu.(ö z gür yz m cm s h rç :-) ) h m n h r s h n d görm y h z rz. O p no ffc.org 1.0 çk tk tn s onr çok K m k m k s m n yn brk rs k düz tm nn v bz öz k r k nm s y t k nk s ürüm ün o duğunu, çnd çok k dr u ş d. Bun n ön m g şm r o m s d nc g ştrm s rs nd ypb c k rn n ys n çnd rh t k gör b yoruz. Bn gör s ürüm ü ort m ypcğnz ş m r k o yc o d çok ürünü bş dğnz d g şm nn k u nm y k o yc h s s d b yors unuz. Bun r n r m? H p k t göz t m. k u nc çn g nş m k n r s unuyor v Y n Dos y Bçm y rn g tr b yor. Dh fz s n b k y n r çn En ön m d ğşk k rd n s ndn 2.0 s onr s ürüm ü yo d v h rk s n k bn ç m y h z r nyor. O ASIS o gun şm ş gör b rz. 2.0' O p ndocum nt dos y bçm nn k u n ck o m s. Bu dos y bçm nn O p no ffc.org h ttp://p ngu nc. önc b g bş m s... k bk tğm z d öz gür yz m portr s n yn k u n m y ypdk bütün bş nm s y progrm r rs nd tm uyum u uk s ğ nm ş o ck. p ngu

16 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 16 Bu dos y bçm k u nn progrm r n b ndk k örn k s StrO ffc v K offc. Bu k onud dh çok m k çn b g h ttp://w w w.os s -op n.org dr s n z yr t d b rs nz. Im pr s s 't k y n k r: Üz rnd n çok ç şn bö üm rnd n s d Im pr s s, yn s unum yz m. Bu üründ g rç k t n k u nm k o y ğn ön p n çk rn g ştrm r yp m ş. Sğ trf k onu n Gör v r k s m çok öz ğ k o yc u şm nz s ğ yor. Bunun ynnd rs g çş r d dh görünüm r k o y h g tr m ş. Es k s unu m otorunun t k rr yz d p rform ns h g tr ms yr güz k k tm ş. Bunun ynn düz tm r v k üçük yrnt d k tnc k u n m s dh d z vk PDF k yd tm d y n k r progrm h n g m ş Im pr s s... O O o 1.1.x s ürüm rnd d y r n PDF o b g y k yd tm öz k r g ştr m ş. K rşnz g n dş k trm k rnndn bz yr ypb m m k nnz vr. As y n k : v rtbn Brçok k ş trfndn m rk b k n n v rtbn bö üm ü g trdğ y n k r çok ss g tr c ğ s ürüm rd k o y ştr m ş v ryüz ü Bşk Es k ş m r v rtbn d n tm dh n ş r h g m ş. ş m r b nz yor. yp n v rtbnn bğ n ypb dğnz gb O p no ffc.org' göm ü n v rtbnn d k u nb yors unuz. v rtbn H s q db v Bütün şk Jv tnd ç ş yor. Ss t m nz d Jv yok s, durum v rtbn k u nm ycğnz n m n s s t m n g yor. V rtbn h k k nd dh fz b g m k çn h ttp://h s q db.s ourc forg.n t/ dr s n z yr t d b rs nz. h ttp://p ngu nc. p ngu

17 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 17 Yuk dk g şm r h rk s trfndn d b c k g n o k o yc g şm r. frk Bun n ynnd k üçük m tk k m r v y ştrm rd o duğunu s öy y b rm. Şm dd n n n r o duğun bk m. O tom tk ş k k u nm d d çok g ştrm r çok yp m ş. g çş v S yt r y çn nm s yon k nm ş. Sh rbz r (dh önc AutoP ot o s m ndr yordu) çnd çok y ştrm yp m ş. XForm s d s t ğ form r ç şm dh k o y h g tr m ş. W ordp rf ct d s t ğ dh d g ştr m ş. b gy Bunun çn dh fz h ttp://w p.op noffc.org/f t r.h tm dr s nd n u şb rs nz. B g k urtrm s h rbz d o duk ç bş ç şyor v s z s k nty g nz k urtyor. Es k s n K uru um progrm nn dh y t n k h s ok m dn b gör dh k u n ş o duğunu g dğn s öy y b rm. K uru um Sys m z r öz k rnd n s d progrm nn k dr m s bş ngçt z s öy y b rm. s ys m z (DgtSgntur s ) d s t ğnn k şk ğ n d n o b r. Ö z k Lnux' y n k rd n s d M oz Ek nts 2.0' k t y n O p no ffc.org b g rnn M oz İ g ç k b c k b g nn g m s. Artk çn k m ğnz yrttğnz gös t r n bş yn n k fs n z v k ştrb r. tür v göz d n k çn tryc r çnd gös t r m s. Am k ntnn gör vn m z nz tb yors unuz. bşy y rn g trdğn s öy m k z or. Görs k nt r C c'tk s tr s nr m s n s on Görs o yp n r s b nc o duk ç güz 1.x.x s ürüm rnd C c çnd o n s tr o m uş. t m s n yk K u ndğnz s s t m n uydurn O O o, s s t m s nr m s M S O ffc 't o duğu 65536'y (görs çdn :-) ) tm bütün ük çk m ş. ç şyor. K yd tm p nc r rnd Y n k uru um progrm p nc r s n, d v Sm g rd ş k d yp m ş dy b rz. k dr g şm r d ğnm y Göz üm d n v ç ştm. k çn n o m s m uh t m, çünk ü yz y yz rk n OOo tşm O p no ffc.org tşm şm s ndyd. G ştrm şm s nd k u nb yors unuz. yp m ş. k n n y n k r tşm s s t m K uru um yönt m rnd d bz d ğşk r progrm çnd G n o çm s t r s t rs nz p nc r s n S tup M oz B k dh güz v yüz rc 2.0 h t h b dr r k b t hmn t yor. Çok h um m ç şm n ş r düz o duğunu s öy s k y n o m z s nrm. Z m n z m n 1 h ft çnd 3 düz tm p tform r rs frk k uru um yönt m r b nm s nm ş. W ndow s çn.m s d s t ğ, Es n k rç çuk s ürüm ü Lnux s ürüm r çnd RPM v D b pk t Arç çuk nn yps y ştr r k dh g rb drm n k o y ş m ypb m nz o nk s ğ yor. s öy y b rm. Sz r d b t s ürüm ünü d s t ğ o n k uru um yönt m rn görüyoruz. Bunun ynnd tr.gz g n pk t r d k üçük yrdm y k urb yors unuz. h ttp://p ngu nc. o b tk b çk b yor. çok y Bundn d ç ştğn nyors nz g rb drm ön m k u g ştrc r yrdm c o b rs nz. g şm r rs nd y r yor b nc... Çorbd s z n d tuz unuz o s un :-) Bu d k u nb r k çs ndn p ngu

18 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 18 G n o bk rs k O p no ffc.org'un çok s s g tr c ğ v h rk s k bnd vurck s ürüm o cğn şm dd n s öy y b rm. Sonr d m d d m yn. Şm dy k dr O p no ffc.org k u nm dys nz v O p no ffc.org uyndys, çnz d k u nm hmn s t ğ w w w.op noffc.org dr s n gd r k O p no ffc.org 2.0 b t s ürüm ünü k urb rs nz. Sonrs n O p no ffc.org' öz gür yz m Sonrs m? brk k u nm nn k yfn çk n :-) O p no ffc.org Türk y v ç şm r O p no ffc.org 1.0 s ürüm ünd n ( k k rr s ürüm ) yn O p no ffc.org Türk y Gru (tr.op noffc.org) y r ştrm ç şm n yürütüyor. Bu grun çnd y r n o yptğm z ç şm r h k k nd z b g v rm k s tyorum. 2.0 g ştrm s ür c k t bz m d y r ştrm ç şm m z bş d. Şu nd k t ç şm çk rm k çn yvş r s k d s ür ç s onund çok y Türk ç s ürüm s uncğm z s öy mk s tyorum. Bu s ür ç çnd grub y n rk dş m z k t d v çok n m d ç şm rh t tt r. Bu v s k tk d unn h rk s k nd dm v grup dn t ş k k ür dyorum. Bun n ynnd ön m k s k k o n Türk ç m d n tm s orunum uz Z m b r k ortdn k k m y bş d. İm d n tm d s t ğ k t Türk ç O p no ffc.org k u nm nn d z vk bşk o uyor. H rk s tvs y d rm. :-) Bu progrm öz gür yz m k z ndrn v dünys n ön m do durn Z m b r k k bn boş uğu büyük t ş k k ür borç uyuz. T ş k k ür r... Ö z gürc dm tn... O p no ffc.org k u nn, k u ndrn.:: h ttp://p ngu nc. p ngu

19 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 19 Lnux K u nc D rn ğ D rn k üy ğ, öz gür yz m f s f s n duyu n s m pty v /v y bğ ğ fd d r. D rn ğn üy s o, d rn ğn v yptğ ç şm n doğ prçs h n g b rs nz. Ö n m k rr rd oy k u nb r, d rn ğ görüş rnz yön v r b r v n ön m s d rn ğn s h p rnd n o b rs nz. Ö z gür yz m f s f s n b nm s y n h rk s, p ngu n rn s s n dh güç ü duyurb m k çn d rn ğ üy o örgüt nm y v k o m y çğryoruz. w w w. k d.org.tr w w w.

20 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 20 LK D Etk n k Ç şm Gru Br Ş n k M s H r yk ndn y n y n ş n k t, yd önc k ş n k rd k r k o çok y n tk n k y r ck Y Ay rdn O ck... P ngu n rn 1-4 rd II.Lnux v Ö z gür Yz m Ş n ğ'nd yn o m, r uşup M ys 2003 t İs tn 'd yp n k ynşm h tyç gün b gün rtm k t. çok p ngu n ry g yor. Bu s f r D rk n ş n k? dy fk r tyor h ft ç 3, h ft s onu 6 pr s ond orty v r n v hmn k onuşu m y h z nyor. o uru bş nyor. M k n, z m n o m z Ç şm r s m n r r Lnux v öz gür Grup, h r y yp n ş n k orgnz s yonunun yn s r; düz n s m n r r çn fş h z r nm s v dğt m s, s m n r s on nn düz n nm s, ç şt fur v k onf rns rd s tnd ç m s v nt rn t k f k uru m s gb dğ r tk n k orgnz s yon ş rn yürütür. yz m r h k k nd g nş ç rk s unu uyor. k s n şyor, s pons or r unuyor, orgnz s yon çok nc yrnt n k dr h s p nyor. D rk n, gün g p çtyor v M ys 2002 d Ank r d, Türk y 'd k n büyük Lnux tk n ğ o n, I.Lnux v Ö z gür Yz m Ş n ğ g rç k şyor. Ş n k t o yyk şk 1500 p ngu n ry g yor. Eğ nyor r, m üz k dn yor r, f m z yor r, oyun oynuyor r, Lnux k uruyor r, Lnux trtşyor r, Lnux öğr nyor r, Lnux öğr tyor r. Yurdun h r y rnd n, top um un h r k s m nd n Lnux m rk 4 gün boyunc Lnux v Ö z gür Yz m yşyor. Tm m n yurt g n nd k gönü ü rn gönü r, m k r, çb, z m n n orty k oy bş ttk m tör ruh u prof s yon ş n k ndn s onr g n k s şyor. B k n nn üz rnd k t m v gy k rş şn k ş n ğn ç şn o dön m M c s B g Gru Bşk n d o n Prof. Dr. Z y Ak tş ypyor. G şm n büyük h z s ürdür n Lnux g, Türk y 'd k n k ps m tk n ğ büyük ornd k t m g rç k şyor. Yn oyun turnuvs düz n nyor v Int rn t Cf 'd Lnux tnşb m, g n k s şm ş Y n P ngu n r ödü r k t n s h p rn uyor. görüşm frm n y tk ry frs t v dh çok o nk ş n k z yr tç rn s unu uyor. III. Lnux v Ö z gür Yz m Ş n ğ O rgnz s yon k onus und p ngu n rn M ys 2004 trh r rs nd Ank r M gttk ç K ütüph n 'd göz nyor. Ş n k rtk g rç k ştr yor. Ş n k t prof s yon h g dk r yc oturm uş, ç şt k onu rd 3 pr s ond yp n yurt 54 t k nk s ys 3-4' k t nm ş durum g yor. s oh b t r, s m n rn yn s r, yk üs tü frk Lnux g n nd ç şn gönü ü rn dğtm nn k uru um, oyun turnuv, h z n v, h ttp://p ngu nc. p ngu

21 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 21 İş p ngu n k s m s üç ş n k t n s onr rh t k dyor k : H r y t k rr nck ş n k dz s nd s on k u nc r, K O BI' r, k m uy v ok u r yön k tk n k r ğr k v r d. Ş n k, h ç b m y nn, z b nn, v k u ncs nn, ş dünys nn v Lnux' d s t k v r n frm n uşm nok ts yd. 4 pr s ond yp n tk n k rd s oh b t rd n, s m n r r m k n d rn f s f r d r c d t k nk k dr çok m üm k ün ç şt k onu d. K urum s k u nc r çn -tcr t v ğ yön tm gb k onu r, bş ngç s vy s nd k k u nc r çn öz gür yz m Lnux'un tntm dğtm nn v n dr, ç şt Lnux k uru um unu ç r n s m n r r, r düz yd k k u nc r çn güv n k üz rn v p rform ns rttrm s m n r r yp d. Güv n k, ş n ğn n yoğun o duğu k onu rdn s yd. G nç yz m c r s pons or frm r s yz m v h z m t çöz üm rn, vz yon n py şt r. V y 2005' uyor. P ngu n r üçüncü ş n ğn btm nd ç şm n bş dk M ys dördüncü 2005't, K ütüph n 'd ş n ğ Ank r'd, M Bşk n ğ'nn g rç k ştr c k r M K ütüph n k tk y H r y k ndn y n y n ş n k t, y d önc k ş n k rd k r k o çok y n tk n k y r ck. Türk y 'd k öz gür yz m cm s n ry g tr n ortm s z r d b k yoruz. Ayrnt b g çn : h ttp://s n k. s n h ttp://p ngu nc. p ngu

22 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 22 K nd D nz d dr Turk x, Türk ç v Az rc ds ç n k r, k nd d nd ş tm s s t m k u nm öz gür üğünü s z r s unuyor. Sd c Turk x ş tm s s t m d ğ, çnd bndrdğ w b g z gn, pos t ok uyucus u, yp ndrm rç d k nd d nz d dr. K o ydr M ndrk t m n h z r nn Turk x, M ndrk 'nn üs tün s s t m yön tm k o y k n çnd bndrr. H tt Turk x, 2.0 s ürüm üy b rb r s unu n çok y t r k M ndrk K ontrom rk z tbn y n D n tm M s s, tüm d n tm ş rn t k pn s ğdryor, v dh önc h ç o m dğ k dr k o y s s t m d n tm s ğ yor. Bun gör s s t m nz yön tm k, k u nc yr m k, donnm nz yp ndrm k rtk çok k o y. Üs t k tüm k o y k r k nd d nz d... K uru um G r k trm z Ss t m nz d Turk x k u nm k çn, Turk x' b gs ynz k urm nz g r k yok tur. H ç ş tm s s t m yük nm m ş b gs yr, v y M S W ndow s yük ü b gs yr rh t k Turk x' ç ştrr. Turk x s k dos y s s t m nz z rr v rm z. Tm m n g çc h fz (RAM ) üz rnd n ç şr. Fk t d rs nz, k o y k s s t m nz Turk x' yük y b rs nz d... w w w.turk x.org

23 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 23 Bü ntbo t S s v M üz k YTÜ E k tronk v H b r şm M üh nds ğ bö üm ünd n m z un o du. Ayn bö üm d h b r şm nnd yük s k s ns ypt, h n yn ünv rs t d dok tor ç şm s n s ürdür n Bü nt Bo t, y ndn yn E k tronk v H b r şm M üh nds ğ bö üm ünd rştrm gör v s o ç şm k tdr. B m s g n İş m s z k, ypy s nr ğ, s s n z v s nt z o s r nb r. AK USTIK DALGA, ANCAK DUYULDUĞ UNDA SES O LARAK ADLANDIRILIR. S s v M üz k d k öş m z d n m rh b. Bu A g yc rdn k öş y h z r rk n k m r g n şr t r çöz r, h tp tm s s nf ndrr v n m ndrr. K u k üç t g r k tğn v ç rğnn n o m s g r k tğn s s t m d n o uşur. Dş k u k, ort k u k v ç uz un k u k. K u k k pç s trfndn yk nn s ür düşündüm. Sonund ss t k ns y n rn, oyun progrm c n v k us tk z trfndn ort k u k tk örs, ç k ç v d s t y n r k tronk yön k m üz k ypm k dz yz o m s d g s yngoz s s f k t r o k us tk yz r dk ç m üh nds ğnn g r k tğ bh s d c ğm. bö üm rnd üz rnd s y r rd t m tş ndn Yz ns n dz m z n duym f ng r, z orgnn k t r. S yngoz d gy b ynn yorum yb c ğ k trk s şr t dönüştürm k gör v dr. d Bu k trm v k trk s şr t ç vrm k ş m r, s s t m nn ch orus k u k ss durcğz. İ r y n bö üm rd vbrto, k u k tk üz ng k m k r rc ğ ç k u k tk g r k tğn k rr v rdm. İç rk s s ys k s n şm ş o s d, dş gb m üz s y n r h tp d n f k t rn yn s r ns n duym s s t m nn k t rs tk öz k rnn n b r ycs dr. S s m üh nds ğnn n m c, dönüşüm ş m n g rç ğ n yk n ş k d m od y b m k tr. r v rb gb oyun progrm c n yön k k onu r ğ c ğz. Duym s s t m nd k d t g ycnn o m s nn n büyük S s m üh nds ğ, dn s s d n n doğ (s t r o) o ynn k s n tnm n ypm k bş r. Duyduğum uz s s n yönünü b r y b m S s, k u k trfndn g nb n k us tk y t n ğm z çft yo u duym y borç uyuz. d g n g n ddr. Brz Bs t örn k tnm, h r k us tk tuh f d gy s s o duym y s o um uz d d rgm z d s ydn tbr n h r s ym z d "S s v M üz k " d k öş s y Bü ntbo tbz r o ck tr. h ttp://p ngu nc. v rm k v rm s dr. g r k rs, tm pynonun ç m k t o duğunu h y d m. Pynonun ür ttğ yrts d tnm n ş k d k us tk d g önc s o k u ğm z u şr. o m s nn g ç r n d n r vr k, M P3, O gg Vorbs S s gb rs nd ss s k ştrm gortm h z yk şk m /s 'dr. 2 k u k cm uz k k o duğunu düşünürs k, s ğ k u ğ g n ss k u ğ gör P ngu nc z n nt ndrm yor. İ k bk şt ns nd k uşk u n d n rd n yrr nr. S s v M üz k vntj çft yo u k ç m s ny s o g ck m Şm d s t rs nz z m n k yb tm d n ns n o g c k tr. Dh fz yo k t d n duym s s t m n, yn k u k m z z ss yk ndn bk m. İns n duym s s t m k Böy k k k u k d t k u k v b ynn duym bö g s nd n z m n frk n uğrm ş v dğ rnd n o uşur. K u k r r g yc o d gs z dh z yf yck tr. rs nd prç ş dh fz z yf m ş k frk s s duym görürk n b yn d m rk z ş m c o s s t m n u şm ş o ur. Bunun yn s r s ğ ç şr. k u ğ g n s s n k s m p ngu

24 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 24 k fm z n İÇİNDEN g ç r k g dğ çn Snüz ods s r ür t n s s k ynğm z Eğ r m k tr boz u m uştur. İşt o s un. Bu tüm c y m t m tk s o şu m s k ycnn g n ğnd n y t r k dr ş k d yz b rz : düşük s A, top m, b ynm z n t s pt tm s n Dy m üç tk nn s s n g dğ yönü y t r b gy o uşturur. Burd k, oyun ypm k s tyoruz. fr k ns, p d s (t)=a s nüs ün Sn g n ğ, (w t+ p). w çs bş ngç fz dr. Bu üç şğnn tnd s ) m s k m tk s g rç k şr. İk nc s s n g n ğ m s k ycnn m s k m s s k ynk nn y r rn yrt d b s n z m nn bş ngcndn s onun k dr h r s h ps s tyoruz. N ypm yz?bu s orunun ynt h ng s nd h m n yuk dk s tr rd. S s o duğunu k ynğ oyuncunun rs ndk m s f çs ndn üç d ğ rn n ön m s w 'dr. d ğş n ypddr. Bu o y s vuru bz k k u ğ gd n s s rn rs ndk W, s s n n k dr tz y d p s o duğunu tk s d v r r. E nz n tnd t s ür frk n v z yf m y yk şk o b r r. İk nc s rd s ç g h s p m o nğ s ğ r. Anck k d ğ r s s s n n k dr güç ü o duğunu göz y b rs nz. nndrc çft yo u duym gös t rr. S s n g n ğ n k dr büyük s, o yk şk (tm d ğ ) yn noty k ord f k t s ğ m m z s öy y b rs nz. dh büyük g n ğ m s k m tk s d ğ r s h p g rç k şm z. Bu durum d top m s s, İns n k u ğ g n ğ g n k vr. Bu z m n vrs p ryodk vuru o tk s n Ç gnn k o yc k t n şdd t (gücü) d o k dr yük s k tr.. Son dn. İk t yn nd vurduğunuz d prm tr o n p, s nüs ün t=0 nnd pürüz ü, gücü rtp z n s s d s m ü d b m yz. Bunun çn dn (z m nn bş ngcnd) d rs nz. H RTF (H d dğn b r r k, ns n k u ğ çs ndn yk ştk ç g n k t k d g nm k ord fonk s yonu) h ç d ğ r yok tur. Bşk d yş, frk n bğ o z r. İşt tk s üz g cn h tycm z vr. K u k r gd n ns n k u ğ s s n fz n duyr d ğ dr. vuru o ydr. T rn k ordunu yvşç frk g ck m v frk g n k r s h p Yn s 1(t)=2 s n (10t+ 5) s 2(t)=2 s n uz k ştrdğnz d ss r r t d şk n K fnn h ng şğnd n çnd n g ç r k k u k r u şn s s d K fy y tm z. nd s (t)'nn (m s k m g n ğ d ğ r durum und s s n K t rm z odnn çnd do şrk n prm tr b m nz m s k n n trns f r functon- trns f r H RTF tk s n d h ng d ğ r T rn s k dğm z d (10t+ 250) rs nd k u ğm z çs ndn h ç o ynn rtk bş 3-D s s ortm n s h bz frk yok tur. Bu k şr t rs ndk frk nok tdn d m k tr. Dh yrnt b g çn yz nn dn y r k n ym yz. duyrs nz. T r duyduğunuz nd s onundk nk r bk b rs nz. Anck, tür m k nz m ts r yb mk çn İns n k u ğnn k nc ön m y t n k s z ğ, ön m m k trd m üh nds k b gs n s h p m s k m o m nz g r k tğn unutm yn. vr ğn tk s dr. şt borç uyuz. K onum uz k u ğnn dön c k ş yş k rm şk o m m k o urs k, göründüğü k t, M P3 k ordu önc k uvv t ndğn s onr k vuru h s s d r, t yr yr k n yr yr o t rs ndk k ord frk, k rtk bntg nş ğn v rr. form tnn y t n k s z ğm z M s k m tk s n Ö nüm üz d k bö üm d duym m k nz m s n nc m y d vm ns n n yb m k çn önc bşk k vrm, d rk n, not r rs ndk şk rd n k dr k rtk d bnt g nş ğn bk m m z g r k r. s n dğ K rtk bnt g nş ğ, yk n fr k ns k yr k dr bs t d d ğ dr. K rm şk d ğ dr, s s n yr yr duyu b dğ n k üçük bnt çünk ü ns n k u ğ y g yc d ğ dr. g nş ğdr. Bs t d ğ dr, çünk ü k u ğn fz yo ojs t s öy mk o duğu k şy gör d ğşr. Bu d ğşk k tüm yk n fr k ns ss r yr yr duym z, duym m k nz m s n tk r. Yn d h r t k s s o duyr. M P3 form tnd k u ğn s h p o duğu ortk öz k r vrdr şt duyu m s k om şu s s r trfndn v ng n n s s b ş n r un yok yz dz s nn k onus u, ortk öz k rdr. Dh bh s d c ğz. Br s onrk yz d görüşm k üz r. n ş r ş k d g r k rs, k u ğm z n Bü ntbo t d r. Sk ştrm ş k d s ğ ndğndn v b nz r yönt m r k yp k od m K u ğn tm d n ç şm s n nc m y önc prç ç şm m z g r k yor. d vm m t m tk d v r r.m s k m d b mk tk s n çn m s k yc s s d v m s k ycnn k rtk bnt g nş ğ çnd k uygun g n k m s k n n ss g r k s nm vrdr. h ttp://p ngu nc. p ngu

25 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 25 AÇIK K AYNAK K O D Bİ LDİ RGESİ Türk y B şm ', B şm Açk K ynk Yz m r G şr! İns n k, B m, T k no oj, B g, B şm v İnt rn tn bşn ç k tğ y n top um bçm n g çşn s nc n ç k yor: B g Top um u. B g Top um un gd n yo d u şm dn s vunm y, ür tm d n dğtm, ğtm d n s ğ ğ, tcr tt n k m u yön tm n, tşm d n ğ nc y yşm n tüm boyut n düz n y n k ch z v s s t m rn ön m b ş n yz m dr. Açk k ynk k od yz m r, d üs tünd, k ynk k od h rk s n nc m s n v k u nm n çk yz m rdr. Bu tür yz m n yr dc öz ğ k u ncy yz m d ğştrm öz gür üğü s ğ m s dr. Ack k ynk k od yz m r, ücr ts z, uyr nb r, s ğ m, h z v güv n dr. Açk k ynk k od dünys, y n yz m ür tm bçm, y n ş m od r s unm k tdr. Dünynn h r trfndn b şm uz m n nc m c yönt m ndüs tr s tndrt nd g ştr n çk k ynk k od yz m, ns n ğn ortk m dr. Açk k ynk yz m r, n k üçüğünd n c p t fonu, s t gb göm ü ü s s t m rd n, n büyüğünd n s üp rb gs yr r, v k u nc ndn K O Bİ' r, k m u k urum ndn h r türd n ok u r, tüm k urum v y rn rh tç k u nb c ğ, g r k s nm r gör bs t ştr b n, s ğ m ştr b n, güç ndr b n yz m rdr. Açk k ynk k od yz m r, h r nd çöz üm r s un, yz m t k rn k rş tük tcy s ç n k r s unm k tdr. A m ny, İs pny, M k s k, Br z y, Çn, K or, H nds tn gb çok ü k, k m u k urum nd çk k ynk k od yz m nn k u nm n şm dd n b nm s m ş v b g top um u s trt j rn prçs ypm ş rdr. Avrup Br ğ, UNESCO, Düny Bnk s gb k uru uş r güv n k v ts rruf gb g r k ç r çk k ynk yz m n ön rm k t dr. Düny üz rnd k h m n h r ü k k nd g r k s nm rn gör çk k ynk k od u Lnux dğtm g ştrm ştr. Ü k m z d d TÜBİTAK 'n grşm yönd ULUDAĞ : U us Dğtm Proj s bş t m ş v Lnux dğtm o n Prdus U us İş tm Ss t m h z r nm ştr. Ü k m z d çk k ynk k od cm s 10 y şk n s ür dr unm k t, Turk uz, G c k, İs tn x, Bor s, Turk x gb dğtm r v bşk çk k ynk k od u yz m r v uygu m r g ştr m k t, y r çk k ynk frm k uru m k tdr. Açk k ynk k od yz m r ts rruf v güv n ğn öt s nd d ü k k onom s çn ön m dr. Ü k m z t k no oj, öz k b g t k no ojs ür tm k z orunddr. Açk k ynk ortm, t k no oj ür t b c k g nç r y tştrm nn tk n yo ndn dr. Açk k ynk, th h z r çöz üm r y rn, ü k m z, ü k ns nn güv nm k, on ytrm d m k tr. Açk k ynk, k nd ok u nd g r k s nm rn gör uyr nm ş, güv n, s ğ m v ucuz çöz üm r d m k tr. Açk K ynk yz m r, m üt vz donnm tk n k u nb m k d m k tr. Tüm ür tm v s rvs s k tör rnd b şm m y t gttk ç rtm k tdr. Açk k ynk yz m r, n bşt s ns r n d ny m y t r düşür r k, y r s nyc v b şm cy d s t k d m k tr, ü k nn r k b ty t n ğ rtrm k d m k tr. Açk k ynk yz m, k p k ynk k od yz m r y t n k v p rform ns t yşck k onum ddr. Açk k ynk yz m n tm r k b t ortm nd k p k ynk yz m r yşm s g r k r. K m udk uygu m n p tform bğm s z o m s g r k r. T m b şm ğtm n m rk bğm ğ yrtm yck, k u ncy tüm t rntf p tform v ürün rd ç şb m y t n ğn k z ndrck, ürün r d ğk vrm r ğr k v rm s g r k r. Açk k ynk yz m nn ü k nn b g top um u s trt js nd ön m rooynm s g r k tğn düşünüyoruz. İ g tüm trf n k tk k t m c şür ç s trt j rn b r nm s g r k r. Ü k d h rk s n çk k ynk yz m r tnşm s n ön rrz. İs t r k şs k u nc, s t r k üçük ö ç k ş tm, s t r büyük ö ç k k m u v y öz k uru uşun yön tcs o un, çk k ynk yz m t rntfn, m y tv v rm k cs ndn d ğ r ndrm d n k rr v rm yn! Ü k m z n g c ğnd b şm ön m rooynyck tr. Açk k ynk yz m r çoğu s k tör v y r çn, Türk y 'nn ür tm s v g şm s çn, n tk n v v rm s c n k tr. Yn s çm s z n, y t r k s çn! -Açk K ynk K od P tform u w w w.ck -k ynk.org.tr/

26 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 26 Ys n K ok rc Aynd k onuşuyor m uyuz? Z h nm z d f z n n k vrm, duygu, ts fd tm s, düşünc y "m ydn g trm s " bk m ndn s on d r c öz n o n d ;s r o düşünc nn k t m s n g dğnd top um s ş v k z nr. Z h nm z d f z n n k vrm, duygu, Y n t k no oj rn k şf, y n k vrm n ct ts fd d m s n "m ydn g trm s " tm s, düşünc y bk m ndn s on v g nm s n k vrm n g r k trd. Bş s ürt döndürücü d r c öz n o n d ; s r o düşünc nn h z d r y n s ür ç dh nd, b g k t m s n g dğnd top um s ş v y t rs z ğ, dk k ts z k v k z nr. d h tr s y r k tk s y "duyduğum uz u", Br tuttuğum uz bşk d yş, d m t m z d çç ğn bz öz ns z ğm z n "gördüğüm üz ü", "ok uduğum uz u" doğru k çğrştrdğ, nm s ttğ y d h s s ttrdğ ttk. P k t rs gd n ş y r o duğunu d ş y r n k ttk dy m. H t n r d m? k dr frk o urs o s un, O k uryz r o duğu günd n b r Türk ç 'y m rk o n Ys n K ok rc, m tör n m d d b m v gös t rg b m k onu n şk n m rk n gd rm y ç şm k tdr. K nds n ys nk o@ gm.com pos t dr s nd n u şb rs nz. "E nd k n dr?" s orus unun t k ynt vrdr: "Br d m t çç k ". Bu n d n, "yn D m z k u nrk n d " k onuşn ns n r, rn n m k d nnc n g yor k m z?yn ş t ffuz çn "yn d " k onuşm k z orunddr r. ttğm z k m r yptğm z yn ş r m? Y k onuşm vurgus und yp n h t r? Br y r rd n P k yn d k onuşuyor m uyuz? duyduğum uz v k s tr m dğm z n m n tm s öz cük rn o g şgüz Br d n n doğru k onuşu duğu y r rn k u n m s m? Yok s rdyo, t vz yon, rdyo r (p k tb t vz yon r) v tytro d rg s h n r o duğu s öy nr. K tp ok um y "ybnc" s öz cük r, m od d ym r m?i ç v tytroy o n gm z n h y düşük pros p k tüs rnd düz yd s yr ttğ günüm üz d, top um un d k ç rnd büyük k onuşu n, r k m r vm z k onuk o n, çoğun uğunun bk m ndn bçm ndr n rdyo n v g gös t rm s t vz yon, ön m tm n d o nt rn t v gz t rd k rş ştğm z ok uduğum uz, k rş ştğm z, k u nm nn dv ok u rd yygn şm s y bşgös t r n d n d m?d d k rşm z çk yor. O h â d d d k k us ur s d ştrm nc m k çn bk cğm z k y r rs. "tndk " m z h n " nk " g n k m r ny ty tür t n, k u ğ n o ck? Aynd k onuşuyor m uyuz? Yz n z m, ok uyucunun d th m m ü ü v P ngu nc K t tşm rç nn yygn şm s y, gs o duk ç, P ngu nc 'nn s yf nd tbr n b gnn do şm h z k uşk us uz rtt. Dh s oru n ynt n rycğz. k onuşuyor m uyuz?" d k öş s y Ys n P k k us ur u o n y nz c "on r" m? çok b gy dh k s z m nd u şm k, tşm trfğn h z ndrd. h ttp://p ngu nc. d rgm z d hr s ym z d s ydn "Ayn d K ok rc bz r o ck tr. P k yn d k onuşuyor m uyuz? p ngu

27 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 27 Sourc Forg.N t- En k tfproj r GAIM Annd M s j şm Yz m Ek m SF Ayn Proj s - h ttp://gm.s ourc forg.n t FCK dtor Ç vrm ç M tn Edtörü h ttp://w w w.fck dtor.n t GroupW r Ent rprs Co borton h ttp://w w w. groupw r.org M ngw - M nm s tgnu for W ndow s h ttp://m ngw.s ourc forg.n t/ Az ur us - BtTorr nti s t m cs h ttp://z ur us.s ourc forg.n t/ Expon nti ç rk Yön tm Ss t m h ttp://w w w. xpon ntcm s.org/ 7-Z p h ttp://w w w.7-z p.org/ ph pm yadm n h ttp://w w w.ph pm ydm n.n t

28 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 28 A. M urter n Açk nh tr k rptogrf K RIPTO GRAFI GÖ RDÜM..., W UNJO. TÜBİTAK U us Dğtm proj s nd (w w w.u udg.org.tr) g ştrc o ç şn A.M urt Er n' m r n@ u udg.org.tr dr s nd n uş b rs nz. Açk nh tr k rptogrf, g rç k n m d dh önc k g şm rd n rdk k opuştur. Açk nh tr k rptogrfk s s t m rn n ön m nok t m t m tk s ş v r üz rn t m nm ş o m dr N dr Bu Açk Anh tr K rptogrf?şöy grş m h y tnd... K rptogrf (Cryptogrph y, şfr yz m ), dr Rotor m k n r v DES (Dt Encrypton v Stndrt), ön m vntj r s unm n k tnm m, Yunnc'dn g n k rpto (s k, gz ) v grph y (yz m, rğm n, yz m k ) k m rnd n tür m ş s öz cük p rm üts yon ş m rn o up, ç şt m tod r s ys v r rn rd güv n ğn Stndrt'tr v günüm üz d k çok s m trk v gz ğn s ğ m y h n DES'n k s üps tütüs yon v bğm dr r. Bu ç m Dt Encrypton h d f m ş K rpto oj'nn d dr. Dh şfr m yrnt tnm [1] v [2] dr s rnd n F s t yps b rs nz. şfr n c k b oğun k prçy bö ünm s İ r y n s y rd s m trk gortm s gb şfr m k u nr çn (f s t yps k rptorgrf s s t m rnn öz k r v öz t v h r şm d s d c üz rnd ş m çk rm fonk s yon ndn d bh s tm y yp m s v ş m n s onucunun d p n yorum. s onrk şm d v rnn k nc ys n tk m s Açk nh tr k rptogrf dynn s rm g k ypdr). DES nc m s h y k yf m k rn orty t m s n k dr o n gortm y s h ptr, r y n s y m z d s ür çt yrnt ş k d k u n n s s n s m trk s s t m r göz önünd k rptogrf unduru duğund m m z n önünd h rh ng ng yok. çk nh tr k rptogrfnn g şm s, bütün k rptogrf trh nd k n büyük H r ş y gz s r rdk, v s d c gortm r d vrm dr. toz utu h s p nb n ç şb m s onr, şfr m /d şfr m o duğu Açk nh tr k rptogrf, g rç k n m d dh önc k k opuştur. g şm rd n Açk rdk nh tr dön m nd n s s t m rn ypn rotor m t m tk s ş v r üz rn n k rptogrfk ön m nok t t m nm ş m k n rnn orty çk m s s onucund, o m dr, s nd çk nh tr k rptogrf g n k s k rptogrfd büyük g şm çn m t m tğn çöz üm k yd d d. tk m g tr m dğ durum (örn ğn çok büyük s ynn k s çrpnnn unm s nn E k tro m k nk rotor (k nc düny s vş m t m tk t h rh ng doğrudn çöz üm ü v k rptogrf d nnc k g n m k n r), o m m s gb) k u n güv n k s ğ r, çok yüz d n d fz nc k r k rptogrfk k rm şk g ştr b m s n s ğ d...sonrs nd, b gs yr r k rm şk ts r nd s s t m r tnnn ndn h ttp://p ngu nc. s h p v s s t m rn o n -IBM n- dh v n Lucf r nc nm s yr k yf v h y cn v rr. Dh d ön m s, çk nh tr k rptogrf, t k s m trk nh tr k u nn g n k s şfr m gortm nn t rs n, k yr nh tn grşm g ş r k DES o uşturdu v DES` s m trk dünydk k rptogrf t k nk r rs nd n gör c ğm z gb, nh tr dğtm v k m k k u nm n öngörür. Brz dn yük s k s vy y g trd. d n tm gb gz k v güv n p ngu

29 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 29 g r k tr n durum rd, k nh tr k u nm bs t dh k rm şk y d dh tk tk s onuç r orty k oym uştur. d ğ dr. Anh tr dğtm s nryo d Gz nh tr d rk n, DES, B ow fs h, Tw ofs h, AES, CAST128, RC5 gb h y k yf o m s n rğm n yz d y s m trk yn s d c şfr m ş m n İ r m d n önc, çk nh tr şfr m d g rç k ştrdğnz nh tr v ry d - g bz yygn, yn ş b g rd n ş y r. bh s tm yz. Bu s, çk s onrk yz rd d ğnm y c ğm z şfr y b c ğnz yn ş düşünc rd n şfr m nn, s unn gortm nn Şm d çk nh tr şfr m y g n k u ndğ grş ypm y ç ş m. İ k önc, o m s Brz yönt m rnd n dh güv n o duğudur. g r k tğ gb şn k vrm s ç rç v s n ttğnz gb çk nh tr k rptogrfd Ö rn ğn böy dd, Grdn r n m şh ur bk m y ç şcğz. Bu ş r ş k d yürüm üyor (z s onr!).. Sc ntfc y nd nh tr k rptogrf g nt r s n yp d. As nd, n k todu s g çm k o m z : Açk nh tr G n k s şfr m d n k rptogrfnn, rn k rpton z nh tr yp r g n k s şfr m k rş g n k s şfr m Am rc d yyn dğ m k s nd şfr m nn güv n ğ, uz un uğun v nh tn prtk nok td çk o uyr nş nh tr k s t dyoruz. p ucu v rm ş o dum, th m n yrr n şfr nm ş m tn r şfr m tnn tb k dğ gös t r m d n, t k nğn m m rs g ştr d gönd r c k o n trf r, şfr m v h s ps ş m rn k rm şk ğn dynr. v doğru k d r k yyn nd. K m s d -şfr m ş m r çn, y ş k d İs t r çk prtğn k nd rn güv n o duğun nndk görm d n, s s t m n t ors k gördü ( tm k n yo uy u ştr m ş o n bz unduğum uz nh t k u nck r, b nz r durum u h tr tyor d ğm?). nh tr dğtm Dh fyd nm k g n k s s t r şfr m gör çk nh tr o s un, k rpton z bk ş çs n n dr ğnd n üs tün tutm k tm m n yn ş o ur. nh tr k rptogrfnn şu nd d çnd s onr, çk nh tr şfr m y z orunddr r. yönt m çn, uygu nb r o gös t r n nh tr k u nm çn g ştr m ş t k nk o n çk n ön m şfr m /d şfr m gortm s s o n W h tf d Dff nh tr o n, Stnford g n k s RSA gortm s n nc y c ğz. m rk z nd n Br k nc yn ş düşünc d, g n m ç şfr m nn, d, k rptogrfnn Açk m uct rnd n (dğ r d Ünv rs t s nd n şfr m y m ods g çm ş k dğdr. Tm RSA'nn R's yn z m nd RC5 gb H m n'dr), t rs n, m üth ş tşm d % 100 güv n k s s n h ç g n k s vz g ç c ğ şfr m düşünc s, yönt m rnn, fonk s yon ndn göz ük üyor. s s t m r do y, Açk şfr m d n çk m t m tk s şfr m gortm s n d nh tr dğtm o n, s yn m rk z d Ad m n v Sh m r'dr. k u nm g r k ğn ortdn k drd. Çünk ü gy t ortddr k güv n şfr m Açk şfr m nh tr k rpto s s t m rnn tşm h nd o m k s t y n trf n çoğun uğu, s y r t ors n t m m ştr. k u nck s s t m rnn k u ndğ gz nh tr n Bu bö üm d nh tr dğtm d ğşm çn k u n r. çn, s y r t ors n -n ys k - n m nz k m durum rd üçüncü prt k şnn yd b yor o m nz çok d g r k yok tur. tşm n ş r k b c ğ t h k s n Bunun k t, çk bndrm k t d... Çok çrk n durum. Son o, çk s m trk öz ü g ştrm ş o n Ron Rv s t' ttr. Dğ r r h tm dş nh tr çoğun uk nh tr k rptogrfnn M rtn nh tr şfr m v r n s onuç g m k nh tr şfr m k u n rk n, g n k s şfr m nn dh gortm h k k nd k s n yrgy h ntnh tr dğtm m rk z r (K DC) vrm k k rş ştr dğnd, k s m n b m k g r k dr. çk nh tr çn, s y r t ors nn bz Açk gz nh tr y tk s nd n m, Anh tr K rpto Ss t m rn K t rs tk r s s t m rn nh tr dğtm nn üz rnd k f yoru m s g r k m y n, s rdn v Açk Anh tr bs t ş o duğun dr yn ş n yş Pr ns p r K rpto Ss t m rn fk t, g n k s şfr m yönt m rnn h tyç duyduğu t m s c r v pros dür r, çk m rk z nh tr şfr m nn h tyç duyduk ndn dh h ttp://p ngu nc. s z g rç k t n ön rm : Açk vrdr. As nd, protok o ün bz bçm r g r k dr İşt nt r s n nh tr şfr m /d - şfr m gortm, şfr m çn Açk nh tr şfr m nn t m m c, g rç k ştr c ğ d vrm g n k s nh tr, d -şfr m çns nh tr m t m tk s şk s o n - şfr m nn n büyük prob m n çöz üm m nh tr o m yn- k nc s ğ m k t: gz nh tr n dğtm. nh tr h tyç duyr r [3]. p ngu

30 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 30 Yn şm d şöy o uyor öy m?o rtd k Bu nh tn, g n o n k s m dr (pub c nh tr vr. Brs, dğ r m t m tk s k y dy g ç r). Ö z nh tr s k tutu ur. şk ç rs nd, yn b rb r ür t yor r. * Eğ r, h rh ng A, h rh ng B'y, Brs n h rk s b yor (g n nh tr t B'nn ttğm z, b nm k n k m s nn d w b s yfm dn m s j k nds nd n bşk görüntü y m dğn m n m s j yo m k s t rs, u şb c ğnz nh tr), dğ rn d k m s o b c ğ b m yor, v s onr s şfr n n m tn m s j B'nn g n nh tn k u n s d c şfr r. dğ r ç b yor. V b n m t m tk s şk nn n o duğunu b dğm, * B, m s j dğnd, m s j k nd öz b m yors m d z s onr öğr n c ğm, v nh tn k u n d -şfr d r. Dğ r nh tr rdn s n s h p o duğum h d h ç c (dy m k ğ rdn h rh ng dğ r nh t (g n nh tr şk o n nd k s nff r) m s j d -şfr y m z, öz nh t) m yorum öy m?ev t, çünk ü m s j d -şf m yors unuz, v v t, b nc d h yt nh t s d c B b r. d c k o n öz çok grp. Bu İşt, çk yuk rdk s nryo, B s d c nh tr k rptos s t m r [3] k nds nn ok uduğundn v bşk h rh ng ön rm s yo u güv n k s ğ m ş o ur r. k m s nn görüntü y m dğnd n m n K fnz tk dğn b dğm m t m tk s o duğu m s j r. Fk t nun k m d n şk y z s onr d ğn c ğz fk t, önc g dğnd n m n o m z. Gz k s ğ nm ş gortm n k t rs tk r o ur. Yuk rdk s on k dm n şu ş k d s rg dğn gör m k ttğm z bş k boş g rç k şm ş o duğu s nryoy bk m gtm s n: d : * Sd c şfr m h ng k rptogrfk gortm v d nh t v r m şk n, tk m * Eğ r, h rh ng A, h rh ng B'y B'nn A'dn g dğn m n o h s p m r yo u şfr m nh tn ok uyb c ğ m s j yo m k s t rs, m k m üm k ün d ğ dr. m s j k nds nn gz nh tn k u n * H r k b nz r nh tr d şfr m v d - şfr r. şfr m * B, m s j dğnd, m s j A'nn g n b rb r, çn k u n m şs, k u n b r. nh tr Bunun şfr m d -şfr m çn çn nh t d -şfr r. Dğ r üçüncü prt dğ r c n h r d nu ypb r, çünk ü nh tr k u n m dr. Açk nh tr şfr m nn t m m c, g rç k ştr c ğ d vrm g n k s şfr m nn n büyük prob m n çöz üm s ğ m k t: gz nh tr n dğtm. Gz nh tr d rk n, DES, B ow fs h, Tw ofs h, AES, CAST128, RC5 gb s m trk yn s d c şfr m ş m n g rç k ştrdğnz nh tr v ry d -şfr y b c ğnz yp r s unn g n k s şfr m gortm nn k u ndğ nh tr k s t dyoruz A'nn g n nh t h rk s c b nm k t dr. Bu durum d B, m s jn A'nn g dğnd n, v t Ayrc k bc çk nh tr şfr m k nds nd n oturum u şu dm r g rç k şr: u şn k dr yo d h rh ng y rnn k nds n d ğştr m dğnd n m n o ur. Çünk ü A'nn * H r ğdk h r s on s s t m, k u nc y d g n nh t d -şfr dğ m s jn b nz r, m s j ndğnd şfr m v d - s d c A'nn b b c ğ öz nh tr şfr m şfr nm ş o b c ğn b r. çn k u nck o duğu nh tr prç n yrtr. * H r s s t m, şfr m nh tn h rk s ç Bu s nryo d rş b c k d n tm s ğ nm ş o ur. H m gz ğn h m ç rs n dos y y d yz m ç k yd d r k y d duyur h rk s c rş b c k ş k d py şr. h ttp://p ngu nc. d gz k y rn k m k k m k d n tm nn s ğ nb c ğ s nryo d şu ş k d o b r durum d: p ngu

31 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 31 İşt s z g rç k t n nt r s n ön rm : Açk nh tr şfr m /d -şfr m gortm, şfr m çn nh tr, d -şfr m çns nh tr m t m tk s şk s o n -m nh tr o m yn- k nc nh tr h tyç duyr r [3]. * Eğ r, h rh ng A, h rh ng B'y, 3. A c B`nn, öz nh tn k u n, B'nn A'dn g dğn v yo d k nds nd n şfr nm ş m s j orjnh n g trm s bşk h s ps o k o y o m dr. k m s nn ç rğn görüntü y m dğn m n o ok uyb c ğ m s j yo m k s t rs, M = D K RB(C) = D K RB(E K UB(M )) m s j k nds nn gz nh tn k u n şfr r, dh s onr orty çk n m s j d 4. H rh ng rk p çn, g n nh t B'nn g n nh tn k u n şfr r. b r k, öz nh t m s h s ps o m k ns z o m dr. Bu s y d d h m gz k h m d k trf 5. H rh ng rk p çn, g n nh t, k m k d n tm s ğ nm ş o ur. şfr m tn (C`y) b r k orjn m s j (M `y) Tüm n n yönt m r h ng m t m tk s s ğ ndğ k onus undk d tm s h s ps o m k ns z o m dr. m rk nz z dh rttrm k çn d Bun r k o, yrr o m s n rğm n şğdk bş ğ nc y m, RSA y d g r k o m yn E -G m k y b rz : çk nh tr şfr m gortm s yz m k s t rs nz tnc m dd y şğdk g r k k r s ğ m nz g r k c k... Dh 6. Şfr m v d -şfr m fonk s yon s onrs nd d RSA'y z nc yp, onun h r k s r d uygu nb r o m dr. k u ndğ yönt m göz tcğz. M = E K UB(D K RB(M )) Açk Anh tr K rptogrf çn G r k k r Bun r, s ğ nm s g rç k t n z or o n g r k k rdr. Bu yüz d n, çk Dh önc H m n, s öy dğm z h rh ng gb Dff çk v nh tr nh tr k rptogrf fk rnn r s ürü düğünd n yn g ç n y r s ür s nc s d c k ç gortm nn vr ğn gös t rm k s z n gortm g nş k t trfndn k bh s ttğm z d m ştr. Bunun s s t m b rb r, vrs ym ş rdr. rd yz m s m uh t m gortm n y rn g trm r Bu k dr z or g r k k rn s t nm s nn g r k n durum şöy s r m k tn d s b p rn çk m dn önc g r k m m ş rdr*: nok ty, t k n ön m yön ü fonk s yonu (on -w y functon) çk y m. Söz k onus u o n t k 1. Br B çn, nh tr prç n (g n yön ü fonk s yon şöy dr: fonk s yonun - nh tr o duğu r k t, t rs n h s p m k v öz nh tr) yrtm k, h s ps o k o y o m dr. 2. Gönd r nn gönd r c ğ (A k şnn nh tn b dğ v o s un), (B o s un) şfr n c k m k ns z m s j g n k n, h s p nm s fonk s yonun k o ydr; k nds nn çk nh tr k rptogrfnn d h ş tdynk nok ts. o n m s j (M o s un) b dğ durum d, uygun şfr m tn (C o s un) yrtm k h s ps Y = f(x) çok k o y k n -1 X = f (Y) ş m nn çok z or o m s durum u. o k o y o m dr. Tb b rt m s g r k n nok t d şudur, C = E K UB(M ) h ttp://p ngu nc. "k o y" dn k s t, fonk s yonun grd p ngu

32 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 32 uz un uğun z m n bğ o s ür s po nom ç rs nd çöz ü b r Uygu m çk nh tr k rptogrf Bu tnm nn k oşu r gör KU = gortm s nn g ştr m s yuk rdk gb [,n] g n nh tr v K R = [d,n] d o m s dr. Şöy k, ğ r grd uz un uğu n bt tuz k öz nh tr o m uş, yuk rdk ş m k drs, fonk s yonun h s p nm s çn g r k n s ür, s bt s y k n, n gb unuşun bğ dr, s onrs k o y. Ron d Rv s v rk dş yuk rd bh s ttğm z gortm s fonk s yon ornt o m dr. "İm k ns z " h r ş y s ğ yn yp g ştrm y nh tr şfr m s, o duk ç nk durum u fd tm k bşrm ş r: RSA. RSA'y bk m z d o m s çn gortm nn şğdk çn k u n r. Br prob m n çöz üm ünün v g r k k r y rn g tr n RSA o uyor, m t m tk s o o nk s z o duğundn, prob m nn n o duğunu gör m... şu k p t k yön ü fonk s yonun k rm şy s ğ yn m t m tk çk RSA'nn grş büyük üğün bğ o çöz üm çn nh tr o ur. v Ek d şfr m o, çk ttm n dc çn d ğ r rn ns duğun d g c ğz, m rk tm yn: h rcnn çbnn, po nom z m ndn Br Açk Anh tr K rptos s t m O dh h z rttğ durum d bh s d b rz. RSA 1. M < n o duğu k oşu d, M d m od n k n,, d, n d ğ r rn m k m üm k ün Ö rn ğn, n grd bt fonk s yonun çöz ü m gös t r rk n, n z m n 2 gb Dff v H m n'n 76 y nd yyn dk o m dr. m ydn ok um y c vp fz g ck m d n, 77 y nd M IT'd k Ron Rv s t, Ad Sh m r 2. M < n k oşu unu s ğ yn tüm M d ğ r r çn M v Cd d ğ r rnn m k ns z v L n Ad m n'dn g d, v 78 y nd h s p nm s ns p t n k o y o m dr. H s ps yyn nn ün ü m k r (A M th od for 3. Y nz v n v r dğnd, d d ğ rnn O btnng Dgd Sgntur s nd Pub c- h s p nm s m k ns z o m dr. gortm nn k om p ks ğn n k ötü durum K y Cryptos ys t m s, F b ) Dff v yd ort m durum odk r. Bu H m n'n bh s ttk r g r k k r y rn Şm d orn r k rptogrf çn d ğ rs z dr, çünk ü g tr n gortm o n RSA duyuru du. odk n m z, şğdk form çn fonk s yon bğ o fonk s yonun çöz üm ünün o duğunu düşün b rz. k om p ks ğn k rptogrfd çn rtyors, g n k s fk r r fonk s yonu tüm gr n r t rs n ç vrm k n r d ys s s orunum uz üz rnd şk m m z g r k yor, yok s ş RSA yps, tk m n tm s y çn 0 o nk s z dr, k n g n m, n k ötü n-1 rs nd s onuç r ür t n b ok durum yd ort m durum çn g ç r şfr m d ğ dr. gortm nn tnm n g ç m rtk :) yps dr (s m y). o m yck : M d = m od n Tm m, Eu r'n ns v n d n böy ş y Şm d d RSA'd düz m tn, b ok r çnd şfr nr, duğun h ç k s r rdr m dğm h s p nm s k o y, dğ r trftn s h r b ok n s ys ndn dh z k t or m n gör, v r n k s s y p v b r k b g r b nm dk ç h s p nm s d ğ r s h ptr. B oğun büyük üğü og2(n) d ğ rn şt y d dh z o m dr; prtk t b ok büyük üğü 2k bttr, q, v k tm s y n v m o m k üz r n durum d n çn s ğ nm s g r k n durum k k + 1 d 2 < n 2 şts z ğdr. Şfr m v s y r şöy şk o uşturur: o nk s z s on o n o, tuz k trftn k p t k yön ü fonk s yonun (trp-door on -w y functon) çk nm s n z m nd bk m. fonk s yonun h s p nb r. Po nom n t rs Adm -dm k b gy öz t y b rz : = pq v 0>m >n o duğu durum d k yf s ç m ş k tm s ys s ç m ş dğ r d -şfr m düz m tn b oğu M v şfr Yz d y r n form ü rn tm o Tuz k k p t k yön ü fonk s yon, t rs n m tn b oğu C çn şu ş k d dr ( v d'nn bşk ç vr b r fonk s yon n ( fk ) s dr. Şöy k ; n r d n çk tğndn s onr bh s d c ğz, m üm k ün yrc m odü r rtm tğ s vyoruz ): C = M m od n d vm n M = Cd m od n = (M )d m od n = M d m od n h ttp://p ngu nc. Y = fk (X) k v X b nyors k o y... X = fk -1(Y) k v Y b nyors k o y... form t k t m s o m dğndn yz nn O p no ffc.org b g s m tn o s t s nd n ok um nz rc d rz. H m gönd rc, h m d c n d ğ rn X = fk -1(Y) Y b nyor fk tk b nm yors çöz ü m z... h ttp://p ngu nc. b m dr. Gönd r n, d ğ rn b r v s d c c d d ğ rn b r. A. M urter n p ngu

33 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 33 Lnux K u nc D rn ğ h ttp://s n k.

34 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 34 M h m tşm PH P 5' bk ş Ayn ş k d M ysql n y n v rs yonu o n M ysql 4.1 çn yr k ütüph n g ştr d. Y n v rs yon M ysql çn g ştr n k ütüph n m ys q o d ndr d. PH P 5 n M ysql 4.1 çn g ştrdğ Rz 'nn İyd r ç s nd doğdu. D ğşk yyn orgn nd yz r k ypp ç şt frm rd gör v n M h m t Şm, M k s m um İ tşm d frm d yz m c o gör v m k tdr. m ys q k ütüph n s, dğ r v rtbn n bğ nş s s t m tğnd n çok dh frk bçm d Uz un z m ndr üz rnd ç ş n PH P 5 O O P v rs yonu k rr unm k t. Bu çdn b bk dğnd yyn nd. PH P 4 s ürüm ünün PH P 5 n M ysql n k dr d ğ r v rdğn s ürüm ü g çtğm z günüm üz y rd t k no oj rn yns tm s nn fz c ynnd d z vntj, n n s n m ntğy v r ş-v rşnd k vryb rz. büyük yön m O O P m ntğndn yo çk n PH P 5 k rr progrm m m ntğn dynm m s yd. k ontrom k nz m s nd g ştr r k try {} Brçok ctch k şy büyük gör PH P 5 g n n y n k OOP m ntğnn {} öz ğn ç rs n d. Artk tüm k rr k ontro m k nz m n m ntk s g ştr m s dr. Eğ r Jv progrm m d n t m r ypm ycğz. Bunu d n b yors nz PH P 5 n n s n yön m s öy rk n progrm m m ntğn h ç z or nm dn h tycm z tm m n k pnd gb yn ş dpt o ck s nz. n m m ntk s d n t m r doğm m! Sd c o n ş m n doğru v y yn ş tru & f s yrm n y n PH P 5 g n dğ r y n k d, doğ k rr-k ontro m k nz m s y M ysql d s t ğnn y rn SQLt dndk ypb c ğm z d n bh s dyoruz. k üçük v rtbn progrm nn m s. PH P 5 çk m dn nn b g rd doğm ysql V rs yon yük s tm rnd d s t ğnn n büyük yz m c, k dr cğn duyn PH P k u nm yck rtk m yz çok M ysql s rz nş rnd k rşm z çk n s orun, s k s ürüm r yz n progrm n y n v rs yond çk rm s. Bu o gu PH P 5 d s orun k rşm z unuyor rd. Bu s on d r c yn ş çk m yor. Yn PH P nn s on v rs yon nd düşünc! Z r PH P optm z ş k d (4.3 v ç şn v rtbn progrm M ysql d v PH P 5 d ç ştrrk n h rh ng s orun h yn o gu d vm tm k t. PH P 4 ü k rş şm yz. O nun çn PH P 5 g çm k t d r rk n M ysql s tr n k m d n d h rh ng t r ddütünüz o m s n. PH P 4 --w th -m ys q M ysql k u nb yorduk. şnys nz PH P 5 d örn k r nc y r k d ğşk ğ uğryn uns ur nun s nr ndrb rz. Artk d r rk n m uh k k k prm tr rn k u nm m z Ak s PH P tk drd 5 k u nm yz. h ttp://p ngu nc. Uz un z m ndr üz rnd ç ş n PH P 5 v rs yonu g çtğm z y rd k rr s ürüm ü yyn nd. PH P 4 s ürüm ünün günüm üz t k no oj rn fz c yns tm s nn ynnd n büyük d z vntj, n s n yön m progrm m m ntğn dynm m s yd. Brçok k şy gör PH P 5 g n n büyük y n k O O P m ntğnn g ştr m s dr. Eğ r Jv progrm m d n b yors nz PH P 5 n n s n yön m progrm m m ntğn h ç z or nm dn dpt o ck s nz. s onrs ) yz dğm z progrm d rg boyunc n tcğm z PH P 4 PH P 5 PH P 5 rs ndk d r m gör r k PH P 5 v rs yonun k o yc dpt P ngu nc o b rs nz. Bu bğ m d s ym z d PH P tbr n h r s ym z d PH P k öş s 5 M h m tşm bz r o ck tr. g r k yor. M ysql y n k rn g n n r PH P 5 K öş s y n k rd n o duğunu k rr-k ontro d rgm z d s ydn m k nz m s n d ğn c ğz. p ngu

35 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 35 try { //K rr k ontro ü} K rr K ontrom k nz m s ctch ( H t o gus u ) { //H t o duğu tk drd yp ck ş m } PH P 5 g n y n k rn bşnd h t k ontro m k nz m s nd yp n y n k g m k t dr. PH P Bs t o 4't yuk dk tüm o s k r m ntk s d n t m r PH P 5 g n h t k ontro m k nz m s gbdr. Bu m k nz m h r n k dr Jv yp rk n PH P 5't s tpk Jv'd o duğu gb progrm m d n b nz s d, Jv yndr d m k Jv "try" progrm m d n büyük h k s z k o ur. Z r Jv nn ç rs nd yps k u n, n v Jv'y nt grs yon gd m k t o duğu görü üyor. H r n g n büyük Jv k ütüph n s PH P k t g m yor. O nun k dr n ş m s çok k o y yönt m o s d, çn PH P 5 Jv y k ys m k büyük yn g o ur. yönt m z m tör o d ğ r ndr b r. İşt m ntk tn yo çk n PH P g ştrc r Yuk d v rdğm z k rr k ontro m k nz m s nd, ş m n gru, PH P d n n s n tbn d ç vrm k n r d yp cğ v ş m h t çk m s durum und n rn çn çb s rf tt r. A dğm z duyum r gör yp cğn b rt n ctch m k nz m s nn ç şm m ntğn Jv nn w b t k no ojs nd k vrm nz tpk M cros oft un ASP s nd o duğu gb JSP d d rtk frk d r çn bs t örn k v r r k k onum uz u s om ut ştr m. k u nb c ğz. En z ndn nun üz rnd ç şn frm r şn s onunu Jv nn typs ndn ç rs nd PH P, P r, g tr b r rs yrr n Pyth on gb JSP d r k u nb c ğz. <?ph p $s y = 10.1; try { f(! s _ nt($s y) ) Bu o gudn yo çk n PH P g ştrc r, PH P th row n w Exc pton("sy D ğ "); Jv d n n } ç rs nd yk n ştrm k çn PH P nn k rr-k ontro Jv dn ctch (Exc pton $ ) m k nz m s n k u nm y k rr v rd r v k d { n yk n ştrd r. Bu y n k r s y s nd d ("{$ ->g tm s s g ()}"); n z ndn PH P d n h k m progrm c n Jv } üz rn ch o "\$s y d ğşk n s ydr"; fk r s h b o m dh d k o y şck tr.?> Jv progrm m d n şnys nz PH P 5 Yuk dk k odu nc rs k, rd o uşturduğum uz d ğşk n g n y nk r z or nm dn dpt o ck s nz. d ğ r typ, d ğ rn s y d ğ r o up o m dğn Eğ r s d c m ntk s d n t m PH P d n b yors nz PH P 5 k ontro dyoruz. M ntk s g çm k t z z or ncğnz s öy m k t yrr d n t m d s y d ğ r o m m s durum und ş m ypm k vr. PH P 3 d n PH P 4 progrm c r çn (!) ün m şr t k oyuyoruz. B rt n ş m n tru yn doğru z or nm d r m PH P 4 d n PH P 5 g çş z o dönm s durum und v r c k h t rporunu b r mk s nc o ck. Am nu s öy rk n şunu d çn d th row n w Exc pton k bn k u nyoruz. H t ş m b rtm k yp dğnd g r k r k, g çşt PH P g ştrc r o uşck poz s yonu b r mk çn ctch ASP.NET t k gb k ök t n d ğşk ğ gtm d. bö üm ünd M um y rdr VB yz n progrm c r, VB.NET k bn önünd g ç rk n h y boc dk şk r. PH P d prnt z r çnd böy durum s öz k onus u d ğ. PH P b dğm z yz dryoruz. Tnm dğm z $s y d ğşk nn tm s y d ğ r s s t m tk yo un d vm dp, PH P 4 d k v rm dğm z çn, m ntk s d n t m doğo Exc pton, k om ut yps n yn n PH P 5 d d k oruy d yn fz dn öz k r k tt. Lf uz tm dn k rr bö üm ünd tnm dğm z h t m tnn "{$ ->g tm s s g ()}" k ontrom k nz m s nn ns ş dğn bk m. d ym k rn yz dryor.. h ttp://p ngu nc. Exc pton k bn k u n, o uşn h ty o uşturcğm z o uşb c k d o uşn h t d ğşk n h tnn durum und tyoruz. Süs ü n yp ck o duğunu ş m r p ngu

36 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 36 H t K odu <?ph p PH P 5 k vrm nn k şm s nd functon h t($ ) { k rr g tm s s g () Exc pton bö üm ünd $h t = "Dos y d : {$ ->g tf ()}<br> tnm nn h t m s jn v rr H t num rs : {$ ->g tln ()}<br> g tcod () H t k odu H t m s j : {$ ->g tm s s g ()}<br> g tf () H tnn o uştuğu dos ynn H t k odu : {$ ->g tcod ()}"; dz ny k t d r turn $h t; g tln () H t num rs } k ontro unm k t. y n Bu m k nz m s k onuyu n s n öğr nrs nz k vryp yön m n öz k ş m rnd v rtbn rtk yön m rn d n s n k u n k od g ştr r k prof s yon ğ dm tostrng() Tüm h t k od m s tb rs nz. $s y = 10.1; Burd v rdğm z k rr k ontro m k nz m s n ç ştrrs k k rşm z Sy try { D ğ cüm s g c k tr. P k k rr f(! s _ nt($s y) ) Bu k ontro th row n w Exc pton("sy D ğ "); yön m n } v rtbn ş m rnd D n ym progrm c r n yck tr; PH P ctch (Exc pton $ ) { yön m rn k u n k od g ştr r k h rh ng h ty k rş ştğ durum d d (h t($ )); prof s yon ğ dm tb rs nz. dos ynn ok unm s n durdur, t k s m } göz rd tm k t. Br n v xt k u nm ş?> m k nz m s nn yz dğm z ch o s onund s trn n o du? k onuyu k vryp d y n öğr nrs nz n s n öz k rtk n s n PH P 5 çn IDE Edtör PH P çn d ğşk yz m r ür t n, PH P gb PH P ok um y k s m k t. Bu öz k f m ntk s d n t m s nd yok tu. Yuk dk Yuk d t k yptğm z m uh t m h t n d nnc k k g n frm o n Z nd örn ğ z d ğştr m : n r T ch no og s $s y = 10.1; o cğn tnm dğm z fonk s yon y r ştrm k t n br t. ch o "Bu s ydr"; ç rs n Fonk s yonu y rd frm s, çk rdğ g çtğm z Z nd prnt z r ç rs n y r ştrp, Exc pton bk tğm z d çok k şy nnd bş ctch öz ğnn tnm dğm z top yn d ğşk n s { prnt z r d ç rs n öz k rn h t s üs ü ç rğn fonk s yonun k oy, fonk s yonun ç rs n dtörü gör o n n Z nd Studo nun 4 v rs yonund v rtbn bğ nt s s t m tğn bndrm s, çöz üm d yz m cy g tr r k büyük ç rs nd top u k o y k r ch o "Bğm s z m tn"; fonk s yond tnm dğm z m otoru d vr y s ğ m s g rç k t n çok s ok, öz k. O nun çn PH P 5 yz m hr h ük rd m ntk s d n t m nn h t h t PH P Int rn tt gönd ryoruz. o uşn o uşn v rs yonun } Yuk dk k om ut yps n ç ştrdğm z d Böy c h t Studo progrm n h y g ştr r k PH P 5 tt. çn, } ch o "Bu s y d ğ dr"; çn dpt çğrm k f(!s _ nt($s y)) { b r mk rgüm n n s t y r k o uşturduğum uz k odd n r d g ştrm k h t o duğunu k o yc t s pt dyoruz. ön r b c ğm z y gn IDE progrm progrm nz progrm c r Z nd Studo. s onundk ch o k om utu ç şck tr. Bu yrm göz önün s t y n güz Görü düğü gb PH P 5 g n k rr k ontro m k nz m s z nn d dğ k dr z or PH P 5 g n h z r b ş n r b ş m b g r tnyn Z nd Studo g rç k t n çok k ontro m k nz m s nn bş dtör. En z ndn günüm üz m k nz m s n dh k rr k u nm k çn ş yşnn m ntğn k vrdys nz, r y n şrt n gör dh g şm ş IDE fonk s yon o uşturup, fonk s yond s yf rd progrm yok. h t z or nm yck s nz. o uşturm nz d yrr vr. PH P 5 g n düz n ğn s t dğm z d k rr k r d fonk s yonu ş m rm z d k u nb rz. h ttp://p ngu nc. k ontro tnm yp, çğr d ğ. Burd şğnd h t PH P 5 v rdğm z k vrm Z r bbnd PH P 5 k vrm nn k şm s nd k rr k ontro m k nz m s unm k t. M h m tşm p ngu

37 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 37 Lnux B g ndrm Ç şm Gru Lnux v Açk K ynk K od u yz m k onus und n g nş Türk ç dok üm n k ynğn s h p şs z k ynk. NASILb g rnn, k vuz v b g s yf dğ r uygu m yrdm b g rnn d m z ç vr m s nn yn s r Lnux k u nm n k o y ştrck y n b g rn h z r nm s k onus und d ç şm r ypyor r. Sz rd ç şm r k t b rs nz. w w w.b g r.org

38 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 38 H uz yf Ö n End runx yz m g ştrm k bnn üy s o n H uz yf Ö n, öz otom otv frm s nd ğ yön tcs o ç şm k tdr. Unx r t m d k n bö üm d nc nr. Bun rdn s ys t m V dğ r s BSD'dr. BSD B rk y Softw r Ds trton n k s t m şdr (B rk y Yz m Dğtm ). BSD ş tm s s t m k opy d ğ dr, fk tt m d UNIX n ts s y n AT& T nn R s rch UNIX n çk k ynk k odundn o uşur. Bugünk ü BSD rn çoğu y rd yz m ş o n 4.4BSD t tbn dr. 4.4BSDLt, s on r s m BSD s ürüm üdür BSD A s n G n Bk ş Yps n tm m y orty çk n k çk k ynk k od u v öz gür BSD dğtm N tbsd dr. N tbsd y çok k s s ür s onr çk n Fr BSD tk p tt. Br s ür s onr d N tbsd proj s nd n tm m n frk m ç r yön k O p nbsd d y n BSD proj s doğdu. Unx r t m d k n bö üm d nc nr. BSD s ns GPL tür v d ğ dr v Bun rdn s ys t m V dğ r s BSD'dr. gör c o BSD B rk y Softw r dğtm ortm s unr. Ds trton n k s t m şdr (B rk y Yz m GPL d n dh öz gür Dğtm ). BSD ş tm s s t m k opy d ğ dr, fk t O rgnz s yon: *BSD r s s t m t m d k od r UNIX n ts s y n AT& T nn R s rch UNIX n çk o uşur. Bugünk ü k ynk k odundn BSD rn çoğu CVS t tüm (Concurr nt V rs ons Sys t m ) d pos und tutu ur v d po ç şt y tk r h rk s çk tr. Br progrm y rd yz m ş o n 4.4BSD t tbn dr. k odund yp n h rh ng d ğşk k 4.4BSDLt, s on r s m BSD s ürüm üdür. dğ r progrm c trfndn görü b r v böy c g ştrc r rs nd bütün ük Yps n tm m y orty çk n k çk k ynk k od u v öz gür BSD N tbsd dr. N tbsd y çok s ğ nm ş o ur. dğtm k s s ür Yön tm Ş k : BSD g ştrc r tüm s onr çk n Fr BSD tk p tt. Br s ür düny üz rnd frk m k n rd yşr r. s onr d N tbsd proj s nd n tm m n Çoğu frk m ç r yön k O p nbsd d y n ortm ndn h b r rşr. Dğ r rnd n frk BSD o proj s doğdu. Günüm üz d k BSD g ştrcs O p nbsd s d c proj s nt rn t hr y durum bk tğm z d s g n k üç g ştrc rn uşturur (h ck ton). BSD n BSD dğtm n t m m ş ç şt BSD g ştrc r t m o üç yr r: dğtm doğm uştur; fk t proj rn çoğu h nüz g şm şm s nddr. Contrtors (K tk d unn r): Sd c k od yz r y d dök üm nts yon s ğ r r. BSD Unx rn ortk öz k r Bu H r n k dr h r frk m c yön k trfndn d n t n r k s s t m dh d r. grun yptğ ş m r com m tt rs o g şm n s ürdürs d öz gür BSD UNIX rn çok BSD A s Bu s ym z dn tbr n h r s ym z d H uz yf Ö n"bsd A s " k öş s y bz r b rb r o ck tr. öz ğ vrdr v Com m tt rs (K om s yon Üy r ): K ynk nn g ştrdğ öz k dğ rn ortk k od ğcn k od k m rşm n s h p k o y k k n b r. BSD UNIX' rn bz o n top u uk tur, top u uğ gr b m k çn ortk öz k r şun rdr: g ştrcnn g o duğu nd üs tün bş gös t rm s g r k r. Ls ns ys s : o m k k t vrdr. T m öz k r yn k ç frk BSD s ns Ö z gür BSD Unx r BSD Cor T m (Ç k rd k Tk m ): Fr BSD v N tbsd ç k rd k tk m s h ptr. s ns ndn n k u nr r. h ttp://p ngu nc. p ngu

39 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 39 O p nbsd proj s nd tk m d r ğ vrdr. Ö z gür v Ç k rd k dğtm tk m o uşturu m s proj nn g şm s rs nd v çk k ynk k od u BSD progrm n ypr r v ro r tm o b d ğ dr. H r frk m c yön k o m k üz r Ç k rd k üç t m BSD dğtm vrdr. Bun r çk ş Tk m üy rnn görüş r h r z m n dğ r rnd n üs tündür. trh n gör N tbsd, Fr BSD v O p nbsd o s y b r. Ss t m Yps : BSD proj r s d ç k rd k t n o uşm z ; k k, ç şt d r yc r, X W ndow s s s t m gb t m s s t m g r k s nm rn ç r n yps vrdr. Pk t Yön tm s s t m : Ö z gür BSD Ö z gür BSD UNIX rn ğb y o nt ndr n N tbsd proj s nn t m h d f z m s vy d tşnb r k tr;yk şk 58 frk m m ry d s t k r. Proj nn s ogn N tbsd nn h d fn çk r ş k d dr: O fcours t runs N tbsd ( E b tt N tbsd k u nyor). proj r k s k Unx pk t yön tm s s t m (./confgur & & m k & & m k ns t ) h rcnd ş tm s s t m n uyum s orun gd r m ş v h z r h g tr m ş pk t r N tbsd k u nm k çn ports s s t m s unr. Ports s s t m k u nc s t dğ h rh ng Ö z gür BSD UNIX rn progrm nt ndr n N tbsd t k k drb r v k om ut günc y b r. yük y b r, Ar nd ğb y proj s nn t m h d f z m ufk t f k frk k r o s d k u n n port yk şk 58 s s t m r b nz rdr. Ö z k Fr BSD nn Proj nn s ogn N tbsd nn h d fn ports s s t m o duk ç g şm ş öz k r çk r ş k d dr: O f cours t runs s h ptr. BSD r k t k u n n port N tbsd ( E b tt N tbsd k u nyor). İ k s s t m n s ürüm ü 20 Ns n y nd 0.8 o t d ty b g k ynk r bö üm ünd n dn b r. s vy d o frk m m ry Tüm d s t k r. duyuru m uştur, şu nk günc s ürüm ü s 2.0 dr. K u nm B g m: tşnb r k tr; BSD proj r b gs yr n, n m s üs tünd n büyük ö ç k s unucu b g m y çok ön m v rr. K od yz n m k n rn k bn NASA nn Num rca ros pc Sm u ton ynnd progrm r t b g m d n s orum u k p vrdr v b g rn çk, doğru v k dr uz nr. N tbsd proj s nd d k u n m ştr. günc o yürütü m s nd n s orum udur. Günüm üz d s k k u n n BSD ç şt r Günüm üz d k BSD Unx r 3 n bş k Fr BSD tnd nc n b r: 1. Ö z gür v çk k ynk k od u BSD dğtm 2. Tcr BSD dğtm 3. H rh ng tcr y d öz gür BSD dğtm n t m m ş BSD dğtm y nn s on y nd N tbsd d n h m n s onr çk n Fr BSD Th Pow r to S rv (Sunum Gücü) s ognn k nds n t m m ç o b r m ş v g şm n yönd s ürdürm k t dr. h ttp://p ngu nc. p ngu

40 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 40 Ö z gür BSD dünys nn s çocuğu o b n n O p nbsd proj s N tbsd proj s n bş tn 4 k şd n o n Th o D Rdt[1] trfndn öz d güv n k m ç o bş t m ştr. Proj nn bş m s b b y nd Tk m Ld r Th o D Rdt n N tbsd k ynk k odun rşm nn k s t nm s dr. K o y yön tm, d s t k dğ donnm progrm fz ğ(son v O p nbsd nn dğ r ön m öz ğ d Fr BSD K nd tbn o m s s b b şfr m s ürüm ünd (5.3) d t) s b b g k od n yurtdşn çk m s nd öz gür BSD r rs nd n yygn k u nm s orun yşnm m s dr. s h ptr. Dğ r öz gür BSD proj rn orn dh Fr BSD nn s unduğu rç s y s nd g şm ş tüm s s t m yön tm y n o m s v t k güv n k, proj nn t m m cnn doğru uk v s tndrt r k om ut günc n b r y d üs t s ürüm uyum u uk o m s s onucund k t b r. Fr BSD donnm v proj s v ş tm progrm dh d s t ğ z ç rr. s s t m nn yön tm h k k nd d ty b gy O p nbsd proj s nn yön tm h r t yd k uru u çk n s ürüm v s ürüm bğ o Fr BSD s s t m nz d /us r/s h r /doc/h ndbook / dz n tnd y g ry d ş k nd dr, yn O p nbsd 3.7 çk tğnd nt rn t üz rnd Fr BSd n s yfs nd b rs nz. 3.5 yön k s on s ürüm ün k s ürüm o n d s t k d s t k bt r. O p nbsd nn dğtm -r s, -s tb v curr nt o m k üz r üç frk ş k d dr. R s h r t yd çk n s ürüm ün ddr, r s çk tk tn s onr s ürüm g çk n ym n v p rform ns k m rnn unduğu s ürüm O p nbsd G ştrc rn üz rnd s tb 'dr. ç ştk v Ö z gür BSD dünys nn s çocuğu o s onrk s ürüm ü o uşturck s ürüm curr nt b n n O p nbsd proj s N tbsd proj s n o d ndr r. O p nbsd g d ty bş tn 4 k şd n o n Th o D b g Rdt[1] trfndn öz d güv n k m ç dn b r o bş t m ştr. Proj nn h ttp://w w w.op nbs d.org dr s nd n bş m s b b y nd Tk m Ld r Th o D Tcr BSD Unx r Rdt n N tbsd k ynk k odun rşm nn k s t nm s dr. K onu g d ty b g M c O S-X Th o D Rdt v N tbsd tk m rs nd g ç n -pos t trfğn[2] ok uy App Com put r Inc. t M cntos h r çn ts r nm ş dn b r. s ürüm üdür. N tbsd Th o D Rdt rs nd g ç n n s on Dğ r ş tm ş tm s s t m s s t m rnn k s n ç k d ğ çk k ynk k od udur. -pos t trfğnd n s onuç m yn Th o D Rdt, b nz r düşünc r s h p BSD/O S g ştrc r rd top y O p nbsd proj s n bş tm ştr. Bş ngçt tm m n BSD v BSD/386 o d b n n tcr k nd m k n r v ns ytf yürüy n proj BSD z m n çok ç vr nn dk k tn ç k r k yygn şm s v ç vr rn proj y yrdm v d s t k t 2001 y nd W nd Rv r Sys t m s trfndn unm s n s ğ m ştr. Bun rdn d n 2003 y nn s on n doğru s tş DARPA durduru m uştur. (D f nc Advnc d Proj cts s ürüm ü, öz gür BSD rn ç şt s b p r s onucu R s rch Ag ncy) dr. h ttp://p ngu nc. p ngu

41 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 41 Tür t m ş BSD UNIX r DrgonF ybsd Drw n Drgonf ybsd Fr s BIE proj s Fr BSD ç k rd k Fr BSD ş tm n ds k tk m ndn yr n g ştrc rnn Fr BSD yük nm d n cdrom App Com put r Inc. trfndn ür t n 4.8 ç M c O S-X ş tm s s t m nn tm m n çk o duk ç y n(h z rn 2003 bş ngç trh ) CD). k ynk k od u ç şddr. XNU d çk proj dr. b nz r s rs n t m g ştrdk r k ynk k od u ç k rd k üz rnd ç şr. k u n n Lnux rc ğ s ürüm üdür(lv dünys ndk yps Fr BSD'y öğr nm k üz rn K noppx' vrdr. Proj s t y n fk t İ k o 2000 y nd duyuru m uştur. Proj Proj nn t m m c Fr BSD 4 s rs n ds k n h k k nd d vm ortm rd Fr BSD k u nm k s t yp d ty b g ttr r k 4 h ttp://d v op r.pp.com /drw n/ p rform ns, dr s nd n dn b r. öz k r g ştr r k s rs nn ö ç k n b r k s ğ dğ v dğ r s ürdürm k tr. Tbn k urm k tn ç k n n, gttğ d uz un k uru um s ür ç r s t m y n k u nc r çn o duk ç yrr dr. o Fr BSD proj s n m s n rğm n Trus t dbsd dğ r öz gür fyd n m ştr BSD proj rnd n D ty h ttp://w w w.drgonf ybs d.org nc n b r. b g d çn dr s İs t n dğ o nğ tk drd d Fr s BIE ds k vrdr. 1.1'dr v tbn dr. yük m Son s ürüm ü Fr BSD 5.3 h ttp://w w w.fr s b.org dr s nd n proj h k k nd d ty b g dn b r. s t rs nz Fr s b ' Turk y End runx'n ftp d n m k yns s o n s t s nd n (ftp://ftp. nd runx.org/pub/fr SBIE/) ndr b rs nz. H uz yf Ö n Fr BSD proj s n t m yo çk n proj Inform ton T ch no ogy S curty Ev uton trfndn b r nm ş Com m on Crt r k nt rn Fr BSD ş tm s s t m n dh tm çbs çnd dr. Proj n v S Lnux Lnux ç k rd ğ üz rnd yp n güv n k y ştrm rn Fr BSD ş tm s s t m çn ypm y ç şm k tdr. Proj nn g ştrc rnn çoğu yn z m nd K onu g bğ nt r: * h ttp://z us.th os.com /d rdt/- [1] * h ttp://z us.th os.com /d rdt/cor m.h tm - [2] * h ttp://w w w. nd runx.org/docs / xp nng_ bs d_ tr.h tm * h ttp://w w w. nd runx.org/docs /bs d_ bros uru/ * h ttp://w w w.trus t dbs d.org/ * h ttp://w w w.os n w s.com - O SN w s Port * h ttp://w w w. nd runx.org/s d s /M tu2004/ports s m.pdf Fr BSD g ştrcs dr. Proj h nüz g şm şm s nd o duğu çn prtk k u nm h nuz yygn şm m ştr. Proj y DARPA, NSA (NtonS curty Ag ncy), Yh oo! V P ns vny Ünv rs t s gb çok büyük k uru uş d s t k v rm k t dr. Proj h k k nd d ty b g v dök üm nts yon h ttp://w w w.trus t dbs d.org dr s çn z yr t d b r. h ttp://p ngu nc. p ngu

42 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 42 H ck rs - SrdşBr Dön m n SrdşH k y s Ergn S vnç Ö z gür yz m o nn ş y s nd t k nk /progrm m boyutunun öt s nd "tvr" v "düny görüşü". B gnn s rb s tç k tm v ns n r rs py şm n üs ts vy d o m s n h d f dn n "görüş" s s nd o duk ç s k r dynyor. Grz gh P k yz y k onu o n k tp n yn n s yd v b n n d n k k p d k tb 2004 yz nn s ck gün rnd n nd, - ok um k s t m ştm? pos t m k ontro d rk n b n şşrtn şu ty k rşm d gördüm : Ö z gür Yz m İs t m ş o duğunuz "H ck rs - H ro s of th Günüm üz d, öz gür yz m (Fr Softw r ) Com put r R vo uton" d yyn k ütüph n m z k onus und g m ştr k rşnz v t k nk ş m r yp m k tdr. k rştrm o yprs nz Lnus Torv ds 'n o duğu GNU/Lnux İş m r bttk t n s onr yyn k t oğum uz dn ç k rd ğn görü b r. Bu durum u on n ş tm s s t m, ş tm s s t m nn bz m k t oğum uz dn tk p d b rs nz. yz m ş şm z yrm s n s ğ yn n ön m k ş o n Rch rd St m n'n GNU proj s v İTÜ K ütüph n v Dök üm nts yon Dr Bşk n ğ" dh p k çok d ğşk proj r, s m r k rş ck s nz. Frk n vrcğnz n ön m nok t s şu o ck : öz gür yz m Br n çn durk s dm o duğunu tm o v şşrdm, n k vrym m ştm. o Dh s onr s h tr m s ür c prç r "tvr" yvş s rb s tç yvş y rn oturm y bş d. nn ş y v "düny k tm görüşü". v Üs tt k tnn bn gönd r dğ trh t n 3-4 py şm n üs t s vy d y dn n "görüş" s k dr önc k ütüph n nn wb s yfs nd "Yyn İs t m " k s m n grm ş s nd t k nk /progrm m boyutunun öt s nd B gnn ns n r rs o m s n h d f s nd o duk ç s k r dynyor. v g rç k t n np nm ycğndn Edtörün Notu m k tr şüph d duy d g ç n k tbn İşt, "H ck rs : H ro s of th b g rn Int rn tt n up grm ştm. O k u R vo uton" k tb d ns n r rs b g Bu yz Ergn S vnç trfndn btp d yz tt nn ys n g ndğnd v v py şm dynn s ür cn b g s rs vy.org s t s çn h z r nm ş b n böy s t k t unduğum u çok tn nt ğnd. K tpt bh s d n k t r rn o up yz n z ny "P ngu nc " unutm uşk n s t ğm g rç k ştr m şt! İşt büyük bö üm ü çok göz önünd unn, d rgs nd yyn nm ştr. şm d s m rn k tp k rşm dyd, k m püs t k duyunc M rk z K ütüph n 'd rtk b nd n d z tnyb c ğ v h pm z n Com put r hmn b gs yr nnd n vrd. Ak d m k o rk m d fz z ngn r rs n grm ş m şh ur s m r h ttp:// rs vy.org/rs yf.ph p?no bş brk m s m d k tb ok uyup d ğ nck d =h ck rs.h tm s n n c k bş y n k uşk r do y nok ts h ps nn d o s k tk m o ck t! (y d böy öz bğ o m s v k nd "Tnr" k n k tpt bh s d n rn ortk b gs yr r nd düşün r k m ut u o m k h oşum gdyordu) h ttp://p ngu nc. p ngu

43 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 43 n ttk r dünyd duyduk çocuk ç Bu bö üm d y r n v k tbn cn c coşk u s vg, nok t nn bşnd g n k s m "H ck r Etk " o d ndr n k ur r bütünü. v h s s ttk r s vg. Bu t k no ojy bütün şk ns n n yşyn s t rc uğrştk h tt ş rd n gün rc yr m m nn, çoğunun düz n ş rn k yb tm rnn, H ck r m nf s tos u d ndrb c k o d k ur r şu ş k d öz t nyor: ş rnd n yr m nn v s os yh yt bğ nt nn s gr düz y nm s nn d 1. H rk s n b gs yr s rb s tç rşm s b b yn z m nd... h k k o m v tüm b g öz gür bçm d py şm çk o m. G n D ğ r ndrm 2. O tort r güv nm yn, m rk z şm y k rş çk n yp nm d s t k yn! Bunc ftn s onr rtk k tp g g n 3. H ck r r yorum s r g d. d ğ r ndr m dr; yşnd yptk ş r dp om, o duk, cns y t r k ç y d Bö üm 1 : G rç k H ck r r k onum y d ğ. K tp, üç n bö üm d n o uşuyor. İ k bö üm 4. Yptğnz ş r b gs yrd "güz k " "G rç k orty k oyb rs nz. H ck r r". Bu k s m d n t n h ck r r çn yşm v proj ry n 5. B gs yr r h ytnz dh y o ck "pür" (s f) h ck r tvrn s h p o n r yönd d ğştr b r. d n b r ' rn s onun doğru M IT' Bö üm 2 : Donnm H ck r grp k ndn Ypy Z k Lbortu'nd Öz k 3. v n z k ns n n, od büyük üğünd k nd rn v z yd k ç m yon m k n r do r k rş şm s d ğ rnd k v rdndn çoğu 4. m dd r h ck r n z m n "s ntç" o progrm cdn İ k bö üm d n frk o k tbn görm rnn d k nc bö üm ünd y t m ş ortm d güz çk m s s y b r. b gs yn bşnd uğrşn ns n r g ş n o y r bö üm ü o uşturuyor. Bu k oc m k n r K tbn k bö üm ünd n çok s vr n v k şy ry top y k nd rn yrc bö üm yr m ş o n b nç v yz m, s trnç progrm v m c k t r r Rch rd ç şn çöz n progrm r; DEC'n PDP-1 m k n s Gos p r. Pr k progrm m y t n k rnn Bunun g dğ z m n duyu n h y cn v h m n yns r trf ndk ns n n s oru n s onund bütün dünyy s rm ş o n ynt y d vrm c m k n k çn d f k o yz p d ğ, t rs n m üm k ün o duğunc çok g ştr n s s m b r d r yc r, m üz k y n çn F m rd m nyk b m dm o bo c k rşm z çk n s os y, üs tün bşn öz n gös t rm y n, k dn r rs h ç y o m yn v "h yttn k opuk " o nt ndr n ns n n görü düğü k s m d şt rs. Tm dnm ş ğn s rg ndğ v d rs rnd n k dğ çn ok u dn t dğ h d v gb görüğü M IT Ypy Z k Lbortu'n g m y d vm dp progr m ypn ns n n y r d rs. s vyn h ck r r... v Gr nb tt v proj rn n tp B y n b gs yr s vgs n top um yym y ns n r s b b v k rş şyoruz. z d y n k ç fk r r ür t r k bortuvn ok uş v görü b r. 70' rd ruh o yşnn o y n görm s n s ğ yn ns n n d bşnd n t dğ F m rd m nyk b m dm o bo c g yor k s m. B Gos p r m t m tk s b gs yrd yz n progrm n n k rşm z çk n s os y, üs tün gortm r g nrk n Gr nb tt s k dr öz n gös t rm y n, k dn r rs h ç y s s t m "s nts " o duğunun yn s r top um o m yn o ğ m h ck r. Rch rd Gr nb tt' çn "n nt ndr n ns n n görü düğü k s m d yrc ön m k n tk n d k tbn t k no ojk d ğşm n dünyy cb "y şt s on n m v rs. s rg ndğ v "h yttn Tm k opuk " bşn dnm ş ğn progrm m y doğru v k rşm z donnm çk n "Ls p k tbn 60' n "z k c ş yok s bö üm ünd, ts r nm ş" yrdğ" v k ötü v büyük bçm d m d rs rnd n k dğ çn M ch n " d n n, ç şm t m nn Ls p tk y c ğ" s oru h z yük s yor. ok u dn t dğ h d v gb görüğü M IT ypy z k â d nn üz rn k uru m uş o n Ö y k, k tbn k bö üm ünd y r n Ypy Z k Lbortu'n g m y d vm Ls p m k n s n g ştr n k ş o m s. k m M IT h ck r proj rnn m dd dp progr m ypn ns n n y r d k ynğn ABD rs. k rş dğ çn o s rd ç ştk ş r Svunm Bk n ğ brk m y t rch dyor. h ttp://p ngu nc. p ngu

44 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 44 İns n n b nc t k no ojk o s rg dk r m tn tbn m c r oyunu oynrk n b g r unc şşrr v dh s onr d d r k : py ştk k t k o uşuyor z m n. "Rob rt; b gs yr r m üh nds rn, b m Ö ğr ncs nd n ünv rs t h ocs n, S k on dm nn v fnns uz m n nn ş rn Vds 'nd k yryck t r. Y ş r yprs n y büyük m üh nds nd n d ğn p k dndk r v h ob çok o uşturduğu şrk t rd ç şn m ç uğrşnn frk k s m d n ns nn k t k dönüşüyor: "H om br w k u üb d ş rn s ğ yck yp m s n progrm r, k o y k d r yc r v s s t m r g ştrrs n..." Com put r C ub". H om br w Com put r C ub, k t m k s t y n Fk t s onr rk dş rs nd d z vk h rk s çk ; y t r k s öy y c k ş ynz b gs yrd oyun oynyn görünc K n y d dn m y k nds n s t r s t m z şu s oruyu s orr: yön k m rk nz o s un. K u üp top nt k m z m n ok u "Acb k m püs ünd k s nft k m z m n s k u üp k u n b r v üy rnn nn grjnd g rç k ştr yor. s t b r m?". Bu s orunun c vb k tbn "H om br w üçüncü h v s v Com put r C ub"n g trdğ ş y r yrtm h y cn b gs yr r oyun m ç oyun progrm yz p bö üm ünü o uşturuyor: K n W m s 'n k urduğu S rr O n-ln frm s k tbn k nc bö üm ünd d ty bçm d oyun yz m ür t n v "Am rk n ş n n k onu r rs nd. Rüys "nn b gs yr oyunu s k töründ k k rş ğn t m s dyor. Yn bö üm d, rtk k p yn v m yon büyük od do r d ğ rnd k K n W m s tpk Am rk, dh m k n rd n dh k üçük v ns n n d g nç ğnd n tbr n "ns z ngn o s m ", d b c ğ fytt " v ypm " (h om br w ) "n d n dh d çok prm o m s n k ", "40 b gs yr r orty çk yor. A tr m rk yşnd m k o s m f n m o ur yn" b gs yr ş k nd s oru r h ytn yön v r n v orty çk n düşünc, norm d H w tt Pck rd'd ç şn m n m d d tuttuğunu k oprn boş k t r. vk tnd "App " s m b gs y g ştr n St v W oz nk doruğ u şyor. B gs yr oyunu s k töründ k çğ görüp trfn top dğ g nç v progrm m y s v n ns n r büyük Yz dğ BASIC d r ycs nn k ynk s rv tn d s h b. k odunun ç ndğn dd d r k h rk s şk y tç o n v o z m n rd h nüz dh W m s 'n "y n y tm " o n B Gt s şrk tnd ns n rrs şk r s nd 50' v BASIC k urduğu üz rn d rg o m s p n nnn m y rdk dh s onr g n o b gs yr nnd şk r h r k onuy çk progrm c r o m y k ndn pr ns p M IT h ck r b nz yor. k f O n-ln rs ndk Ö rn ğn şrk tt k k ştğ z m n dn n Dr.Dobbs Journ 'n (DDJ) h k y r rnd vu m gb h tyç duym dn k tbn k nc bö üm ünün g ç k n k s m K n W m s rs nd y r yor. W m s, ş dğ p k çok progrm cnn k nd Bö üm 3 : O yun H ck r s tn görüş b m k t. Ayrc dğ v rd k m s n s ğ m k t ( n v ojm n s s t m ) v yz k m p düz n n r k h ttp://p ngu nc. S rr şrk tç cüm bür İşnd n vn dön n K n W m s, k s c m t ğ n m k t ( n v m otvs yon Rob rt'nn vd k b gs yrd s s t m ). p ngu

45 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 45 Bütün n r günüm üz ün t rm ry düşünü düğünd s m m y t, m m nuny t ür tm v p rs on rttrm k g ştr m ş s trt j r o çn g nb r. Anck o z m n n büyük şrk t rnd s g n d p k d k rş ş n Lbortuvndn döngüy dm k rş çk t v k s r k nd k ur doğru tus und fk r rn h yt g çrm y bş d. Bu dm n d Rch rd M. St m n y d k nd fd s RM S. durum r d ğ... Şrk t s h b K n W m s 'n y dz St m n 19 71'd m pr k h ck r rdn onu yrn çok fz utngç progrm c ndn Joh n M IT' g dğnd yok tu. O d "g c dğ r H rrs ' k z yr m k çn h rcdğ onc frk çb s bügünk ü ş s trt j rnd b p k yşyn, yşm k k rş ş n durum d ğ! progrm m k çn yşyn yd. Anck z m n K rö dü yşs n Y n K r progrm c "şdm "n m odund" çn progrm yn v rk dş nn dönüşm s, b gs yr bortuvndk s s t m d h r k u nc çn 80' rn bşndn tbr n s ön m yr pro /k u nc d tnm nm s v dön m ç orty çk yor: H ck r Etğn H ck r m nf s tos undk py şm c ğnn k rş k pz r gd r k yok o m s St m n' progrm m g ş n o y n s trt js. Günüm üz d k ns bş dğn dr 80' r g ndğnd ş yşm b gs yr s k törün k nd k ur n dytm y v progrm c r d k nd rn k ur r dpt tm y bş m şk n bütün ş rn bş ngc o n M IT Ypy Z k Lbortuvndn dm k s r döngüy k rş çk t v k nd k ur doğru tus und fk r rn h yt g çrm y bş d. Bu dm n d Rch rd M. St m n y d k nd fd s RM S. dşnd ş y r ypm y yön tt. K nd Bu k tb b gs yr dünys nn s on k tbn bö üm ü o duk ç dk k t ç k c. fd s y "(...) rtk Çn y m ğ yy r k y k trh n d ğn n k tp o Artk b g k ş v py şm s rb s t d ğ dr h y cn v rc proj r h k k nd s t rc d gör b rs nz, t k no oj g şrk n çünk ü k onuşcğm onun n r r "şrk t s rr" h n g m ştr. Ö rn ğn Atr şrk tnd progrm n k od n brk n b cdd rştrm g r k trm k t dr! W m s 'n S rr ş y r ypm m g r k yordu". O n-ln trfndk düşünc rd n o y rdn ns örn k y n s r o d. H ng yönünün dh ğr bs cğ ok uyucu H ck rs " rdn yo çk o s z k m ş. Şu g rç k k z m n M IT nrşs t Rch rd bortundk k m z m n k m Robn St v n L vy h r k bk ş çs n d m üm k ün o duğunc k ynştr şrk tnd g r k s W oz nk 'n App 'nd H ood'vr m ücd s n, rdndn yz dğ güz ş s ür s onr p n m c r, k onom s t r, şç- EM ACS progrm n v ok unck s r orty k oym uş. şv r n GNU şk rn düz n y n "uz m n" v tk ndğn K tbn s on bo üm ü "Th Ls t of Th Tru St m n'n K n k m m şt v görm y progrm c nn s m rn öğr nm k G r k k m s k urucus u o duğu çk rm ş v z vk proj s h ck r m nf s tos unu k ş r y r rn r. H ck r m nf s tos u yştm yönünd yptk n n tyor. y rn k pt s t s s t m n pz r s trt js Günüm üz d GNU/Lnux ş tm s s t m nn k ur n t rk tm k z orund k m ştr... vr ğn borç u o duğu GNU uygu m (Atr S rr O n-ln rs nd yşnn v ruh u düşünü düğünd g şm n ns Pck M n t f h k k dvs k onud bş dğ görm k çs ndn s on bö üm d Not r v r m ş güz örn k o k rşm z n z dğ r bö üm r k dr çrpc. K tp B gs : H ck rs : H ro s O f Th çk yor) Ergn S vnç Com put r R vo uton /St v n L vy Sonuç P ngun Book s, 455 s yf, fyt: 15$. G rç k H ck r n Sonuncus u "H ck rs : 80' r g ndğnd ş yşm b gs yr H ro s O f Th R vo uton" k tb üs tt Com put r k trdk m n Tk s m E t K tb v'nd n üs tt k fyt (+ K DV) s k törün k nd k ur n dytm y v dşnd dh p k çok ön m d ty ç ryor Ayrc progrm c r d k nd rn v k ur r yz St v n dpt tm y bş m şk n bütün ş rn n tm ndn ötürü bş ngc o n M IT Ypy Z k s ür d s yor. h ttp://p ngu nc. d k tb g trtm k İs tn T k nk m üm k ün. Ünv rs t s L vy'nn k c M rk z K ütüph n s v İs tnb g ok uyucuyu k s Ünv rs t s K uşt p K m püs ü K ütüph n s 'nd k tp m vcut. p ngu

46 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 46 Y şm nc çn yz şm dr s : P ngu O DTÜ'd n progrm m yşm s O DTÜ B gs yr Top u uğu, B gs yr M üh nds ğ Bö üm ü B O DTÜ /Ank r Ünv rs t öğr nc rn b gs yr b m rn gcc t şvk tm k, ü k m z n prob m r h z, m k n s nd gcc d r n r k k ontro d r. doğru Ünv rs t öğr nc rn b gs yr b m rn t şvk tm k, ü k m z n prob m r h z, doğru v k s k s z çöz üm r n m üh nds r k z nm s n yrdm c o m k, b gs yr gönüv r n g nç r ry g tr r k r nd dos t uk r o uşm s n k tk d unm k m cy O DTÜ B gs yr Top u uğu h r s n Ünv rs t öğr nc r rs progrm m yşm s düz n m k t dr.yşm w b üz rnd n yp ck ön m v b gs yr bşnd g rç k ştr c k fn d n o uşm k tdr. v k s k s z çöz üm r b rt c k ) Lnux n m üh nds r k z nm s n yrdm c o m k, Bşvuru r b gs yr gönü v r n g nç r ry s onucund n fz pun n n çok 30 g tr r k dy, brj göz t m k k oşu uy fn r nd dos t uk r o uşm s n k tk d unm k m cy B gs yr Top u uğu h r s n O DTÜ Fn düz n m k t dr.yşm ön bşnd wb üz rnd n Fn, v b gs yr Bö üm ü m d ğ r ndrm r k t m y h k k z nr. öğr nc r rs progrm m yşm s yp ck çnd Ünv rs t g rç k ştr c k fn d n O DTÜ B gs yr M üh nds ğ bortuvr nd yön tm k uru um uz c dh önc d n b r n n trh t o uşm k tdr. yp r. donnm o B gs yr r, ön Ö n E m d ğ r ndr m s nd Yşm m z b gs yr bşnd yp cğ o ur. m yz m v s onuç nn k u n n r öz d ş çn yşm c r yn nt k t çok s yd b gs yr m k K u nb c ğm z g r k dr. b gs yr r o duğundn ön m s nr fn s t r s ç c k tr. Yşm c n n rh t d c k r ortm s ğ m k m cy b gs yr n h ps nd k u nm y s t y b c k r m cs, v(m ), pco gb çok popü r dtör unur. D r yc Lnux d o yygn o H r s n ön m s oru m z Şubt-M rt k u n n GNU C GNU C+ + (gcc v g+ + ), y d gg r o d gdb k u n r. Ayrc rs nt rn t s yfm z dn rşm DO S tnd Turbo C progrm m y ç rm k tdr; yn z m nd ç şt gz t şk n k u nc n ybnc k ç k m m r v d rg rd (B m T k nk, Focus, PCN t, çn Turbo C/C+ + n k u nc ryüz ün çok Rdk ) yym nm k tdr.ö n m r b nz y n s n ryüz ü o n rh d k uru u o ur. rh d, çs (h ttp://yrs m.cc ub.m tu. du.tr) 1 M rt- 15 Ns n rs nd GNU C/GNU D gg r yp ck tr.ayrc bs trm ş o duğum uz fş o gcc v gdb k u ndğ çn ryüz v k u nc n rgonom dşnd vntj broşür r vs ts y Türk y d k 81 ünv rs t y u şm k tyz. Spons or m z n bğ nt v nt rn t s ğ m z. ortm ndk duyuru d yşm m z n duyuru m s n Tüm büyük rç r s h p o k tk s ğ m k tdr. Yşm y yşm c r şt şrt rd, yn yşr r. Yşm k t m k s t y n r on- n bşvuru form unu s ür s s onund yşm c n progrm do durduk tn s onr s oru n c vp n önc d n yşm c r b rt n ş k d bz d r nr v k r k utu (B ck Box) yönt m y C+ + tm k t dr r. Çöz üm rd prog m m Çöz üm r d C v y k u n m dr. k ontro d rk n progrm r (ç k rd k (k rn ) v h ttp://p ngu nc. s ürüm ü gönd r n d ğ r ndr r. Ö n m d ys k r k utu yönt m n k o k ynk k od bk o s k opy grşm r ön nr. p ngu

47 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 47 T k nk d ty r dşnd, yşm c m z n Lnux d Yşm u şm, k onk m v yşm s rs ndk yy c k ç c k h tyç n s pons or m z n Bçm o örn k dğm z yşm n d yrdm y k rş m k tyz. çoğund k u n n u şm ştr. Bun k Yşm nn v Soru n T m Ö z k r çöz üm r b m rn v v rm ş k d s nyck s ğ ğ çk çöz üm r n m t rn cdd progrm r yz m k çn m t rn çnd, Soru r yşm c n prob m r DO S, o, DO S tnd prob m n o uşturduğu t k nk g mk k nds nd n çok z or uk n üs t s nd n g r k m k t dr.anck Lnux uygu yb m rn progrm cy dh s n k v progrm m trz ddr; b gs yr b m nn y t n k rnn s nnm s çn dh uygun yönt m r tk bçm d k u nb m k s s tr. ortm s unm k tdr. Bun k o, Lnux v Lnux tnd ç şn progrm m rç ücr ts z o y d çok k üçük Yşm s oru g n d h k y nn çn ücr t k rş ğ s ns o d d b r. oturtu Böy k s oru m k t, böy c t m o m yn h ytt s oyut v s oru r y rn k rş ş b c k dönüştürü m k t dr. g rç k s orun r Yşm c rdn ns n n z or m k s z n k t b m rn Yşm m z n v y ş tm ortm nd s s t m n öz çöz üm h z r nm n h rh ng görs güz k, t k nk d ty m dd v yşm y o nk n s nr n yşm y tnnm k tdr. ön m öz ğ düz n n n k Lnux yşm b k nm m k t dr. As o n progrm n o m s dr. çöz üm Com putng M ch n ry) nn yşm nd t k nk rdr. Yn s oru r, çöz üm H tt ACM (As s octon for t k nk r g ştr dk t n s onr t m Lnux g çş dh bz d n s onr o m uştur. progrm m Yşm c n C v y C+ + progrm m b gs y rh t k çöz ü b c k trz d o ck tr. s ç n ğnn s unu m s s yşm c r s n k k O ym pd n Inform tcs v U us B m O m pyt (Tübtk n düz n ms s ğ yck tr. Bu d rn s ç m s nn n d n s b şm dünys nd çok yygn o k u n m dr. g rç k şm k t dr) d yn s s rd v b nz r yönt m r yp m k tdr. Bu yşm r h k k nd yrnt b g çn : W b dr s : h ttp://w w w.cc ub.m tu. du.tr -pos t dr s : * h ttp://w w w.cm.org h ot- cc ub.m tu. du.tr * h ttp://w w w.tubtk.gov.tr T :(312) * h ttp://o ym pds.w n.tu.n /o/ Fx(312) Yşm nn t k nk typs nd v Yz şm dr s : orgnz s yonund gör v k p, ü k m z n v s h p ğ yptğ B gs yr O m pyt nd gör v k ş rd n o uşm k tdr. Bu s y s nd U us rrs k rş ş b c k üs t s nd n k o y k m ş d n ym O DTÜ B gs yr Top u uğu, B gs yr M üh nds ğ Bö üm ü B O DTÜ /Ank r s orun n g nm s h d f nm k t dr. h ttp://p ngu nc. p ngu

48 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 48 M oz Th und rd;s çocuk r güç nyor... Tüm şk RSS v B og O k uyucus u Fr fox trycs nd o duğu gb Th und rd d RSS h b r ç rk rn u şb rs nz. Ardk frk, Fr fox cn y rm r k u n ç rğ u şm nz s ğ rk n O k n K h rm n GNU/Lnux ş tm s s t m r v ğ güv n ğ g n n O k n K h rm n Ank r'd b şm frm s nd çok k tm n wb tbn yz m m m r r üz rn ç şm k tdr. K nds n u şm k çn ok h c tt p. du.tr dr s n -pos t tb rs nz. Th und rd s z g n -pos ty ok ur gb RSS ç rk rn ok uyb rs nz. O duk ç Fr fox IE rs nd yşnn r k b t prtk v k u nş o duğunu s öy y b rm. k dr s s g trm s d bügün rd -pos t s t m c r rs nd d s s s z c k z şn K yt Arm Dz n r v Arm Çuğu r k b t vr. M oz Vk fnn bz r h dy ttğ bşk s çocuk, Th und rd, 1.0 K yt rm dz n r önc d n b rtm ş s ürüm ü o duğunuz rm k rt r rn uygun o r k b t dh d k z ştrm y k rr görünüyor. t rnz görüntü y b rs nz. Sz t r f tr y r k frk dz n rd g n tutm k Fr fox 1.0 s ürüm ünün duyuru m s ndn y rn s on 3 gün ç rs nd tndğnz yk şk 2004 k şd n g n t r s t y n k yt trh nd d f Th und rd 1.0 çn rm dz n o uşturb rs z ; h tt t r duyuru yp d. M oz Vk f trfndn frk dz n rd uns b. y s onr, 7 Ar k T m v Ek nt D s t ğ Çok u t m v k nt s ç n k r s z n yyn nn duyuruyu ok uduk tn s onr b n d dğ r çok s t m cs n hmn ns n gb -pos t ndrdm v Th und rd k şnn s t ğn gör öz ştr b n göm ü ü s pm f tr s b rb r g yor. G rç k t n d günüm üz d bş b s o n yğn pos t r k rş tk yk m y t n ğ s unuyor. k ndnz Etk -pos t Yön tm Arç h s ypm nz k öz ştrm r m k n v rr. d n m rm bş dm. Ö z k b rtm k Brd n fz s ydk PO P3 h s p nz çn h ttps ://ddons.updt.m oz.org/ xt ns s t rm k Th und rd s ny r ç rs nd t k g n g n k utus u tnm yb r v ons / k uru uyor. g n t rnz n h ps n yn y r dz nd k nt r Th und rd tutb rs nz. İs t dğnz tk t, trh ç vrm o v y gör ypb r O z m n rd k şf ttğm öz k r g n k t göz t m. G şm ş Spm F tr s gönd r n t rnz grup yb rs nz. M s g n k utum uz d unn t r trh gör dr s nd n ç v y ndr c ğnz üz rnd n s öz ük rm s fvor m dy yürütücünüz ü k ontro d b rs nz. grup rs k, rdk t r gün, dün, g ç n h ft Çok u P tform v DD s t ğ öz ştr b n göm ü ü s pm f tr s ş k nd tk t ndr r k Th und rd b rb r g yor. G rç k t n d günüm üz d Güv n k m ç Th und rd k şnn s t ğn gör o grup nr r. tnm dğnz W ndow s s pm k u nc n öğr tyors unuz, z uğrştryor m m n o un s onund ttm n dc s onuç r yors unuz. güv n r v s ğ r. k o y h b r şm ortm h rh ng *NIX s s t m üz rn, M co S X yd bş b s o n yğn pos t r k rş tk k ş rd n g n t r üz rnd k uz k yk m y t n ğ s unuyor. By s n r s m rn yük nm s n ön r. Th und rd f t rng yönt m k u nn s t m cy n yn bütün öz k r s y s nd s z h z, o duğunu s t m cs n üz rn k urb rs nz. s ny r ç rs nd İ k tpt A m nc, İng z c v Türk ç d s ç n k r h z m tn s unu n Th und rd b n yz y h z r dğm s r rd 23 frk d s ç n ğ İnt rn tt n ndr b yordu. h ttp://p ngu nc. p ngu

49 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 49 S ttngs ->Forw rdng nd PO P bğ n tk p d r k PO P h z m tn k tf h g trn. Sv Ch ng s bğn tk yp yr nz k yd tm y unutm yn. Artk PO P h z m t çk v bz b k yor. H s p s h rbz ndn E-pos t H s b 'n s çtk t n s onr r d vm dyoruz. İs m nz s m yz n y r h rh ng grdk t n s onr E-pos t dr s yz n y r k u nc_ d@ gm.com gryoruz. Burdk k u nc d s z n dh önc d n Gm 'd n m ş o duğunuz dnz dr. Bu b g r d k u nc grdk t n s onr k rşm z Sunucu B g r s k m s g r. G n pos t s unucus u türü o PO P s çyoruz v G n Pos t Sunucus u nn pop.gm.com dr s n gryoruz. Burdk G n G n K utus unu K u n s ç n ğn şr t rs nz dğ r PO P h s p nz d g n k utus un yön ndr b rs nz. Gd n Pos t Sunucus u nn s m tp.gm.com M vcuti s t m c rd n K o y G çş # tr xz vfth und rd-1.0.tr.gz dr s n grp d vm dyoruz. Bşk -pos t s t m cs n g çş h ç k dr k o y o m m ştr h rh d. k om utu tr rşvn çtk. Ev t, k uru um K u nc n bütün yr k t - k dr, rtk bş m k çn h ç ng pos t n, pos t k m d. d ft r rn dğ r dz n rn dr s Tr rşvn çtğm z dz n s t m c rnd n ç rs nd th und rd dnd y n dz n (Eudor,M S O ut ook, M S O ut ook Expr s s, o uştu. Bu dz nn tnd d yn s m N ts cp ) tşyb yor. ç ştr b r dos y o uştu. Bu dos yy yr n d ç ştr -pos t s t m cs n bş tb rz. Böy c pos t v k nd ç rs n k u nc r s k k yb tm m ş o uyor. nc öz k t n bş r bş m z k rşnz s onr H s p Sh rbz g c k tr. Bu s h rbz Th und rd s t m cs n h k urm dnz k u n y n -pos t h s b, RSS m? h b r Ypm nz g r k n k ş y v y h b r guru h s b s on gün rn h ttp://w w w.m oz.org/products /th und rd/ o uşturb rs nz. dr s nd n s ürüm ünü göz d s Gm çn y n -pos t h s b ndrm nz v ğ r b nm gb GNU/Lnux yrtcğz. Gm ücr ts z PO P s rvs ş tm s s t m k u nyors nz tr rşvn s ğ dğ çn h rh ng k s t dğnz h tyç duym uyoruz, nck önc k Gm İndrdğnz progrm n dz n dos y [s ürüm.no].tr.gz Gm 'd n dh önc g n n r dğm z k u nc s m n gryoruz. Sonrk s k m d g n H s p İs m nn o duğu gb brk yoruz v d vm yrtyoruz. d r k Artk y n Th und rd h s bm z üz rnd tnm y n -pos t h s bn s h bz. Şm d Gm çn g r k bz port v Uygu m An ttğm K u nc İs m s k m s nd s on tn s m o ck tr. günc s ürüm ü 1.0. h ttp://p ngu nc. çm nz. Br k t progrm th und rd- h s bnz n Şu g trm nz g rk yor. Bunun çn h s bnz ndk PO P h z m tn k tf h güv n k yr n ypm m z g r k. Bunun çn Th und rd rç çuğund unn Düz n m nüs ü tndk Pos t v h b r grup yr... bö üm ün gryoruz. Bu p nc r d s otrft tnm h s p m z n görüntüğü ç rk yön tcs vr. Burdn z önc yrttğm z h s b s çyoruz v s unucu yr s k m s n gryoruz. Burdk Port bö üm ün gryoruz v Güv n Bğ nt K u n (SSL) s ç n ğn şr t yoruz. grş ypn v g n n s yfd p ngu

50 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 50 Son o s o yön tcs nd n Gd n trftk Pos t ç rk Sunucus u (SM TP) s k m s n gryoruz v rdk Port nn 465 gryoruz. Güv n bğ nt k u nm s çn yn SSL s çyoruz v Tm m ' tk y yptğm z d ğşk k r k yd dyoruz. Artk Th und rd s t m cs n k u n pos t Gm h s bnz u şb r, g n t r görüntü y b r v y n t r o uşturb rs nz. Ev t, bs t o -pos t h s b ns yrt r nu üz rnd nc dk v ypb c k rnz Th und rd çn grş yptk. Bundn s onr s z n h tyç nz gör Th und rd s t m cs n öz ştr b r v tk n h b r şm ortm yrtb rz. Um m rd k onu r d d ynm frs t uruz. Tüm p ngu n r y ğ nc r... O k n K h rm n h ttp://p ngu nc. p ngu

51 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 51 Doruk Fş k O yun K öş s : Pth o ogc Uz un y r boyunc b gs yr uğrşm s n k rşn, prof s yon ş h ytn t dk tn s onr Lnux v öz gür yz m r tnşn yz r; b şm frm s nd s s t m yön tcs v progrm c o ç şyor. Ayn z m nd Lnux K u nc D rn ğ'nn d k tfüy r rs nd y r yor. O rtd durduk ç Pto ojk oyun... K fnz yorck, bğm k yrtck, m s y yum ruk m nz yoçck. H tt uyk uy d m k üz r yk n göz ünüz ün önünd b y r yuvr nck. Bu m c oyun n s vyors nz k s n k k çrm m s nz. y ns yuvr nm y bş yn r nk b y r vr. B y rn g çtğ yo rd s on tk y b c k çok ygt vr. Am ç, yo n s onund y r n t k r rn çn uygun r nk t b y r y r ştr r k t k r tm m m k. T k r rn h ps nn ş bttğnd oyunun o s vy s nn d s onun g yors unuz. İşt Pth o ogc. Bs t m göz ük üyor? B k v t, b k h yr :-) B y rn t k r r gd rk n yoboyunc bşn g m dk k rş ştk bşk k m yb yor. Yo d ygt r gör r ng boynb yor, çoğ b yor, yutu b yor. g çrm rnn d ğştrm y yn Bşk şm s r yön z or nb yor r, h tt şn nb yor r. yrm c ğ b y r Bz ypyor, dşndk b y r yo r b r Pth o ogc50 tn frk s vy g yor. önc s, s onr k rm z v n s on y ş O yunun r nk b y rd n çnd n çk n n yn s r, t k r tm m m nz s t s nd n oyunun k u nc trfndn r nk s t y b r. Br t tk yc dh b t rn ypp h z r nn k 27 s vy y d b rs nz. r nk yn r nk t d ğd, b rttğ r nk rd v O yunun s vy düz n m rc, k ndnz n s r m d b y r t k r o uşturm nz d y n oyun s vy r ypm nz o nk s t y b r. tnyor. Bu k ur r ür t b c k 77 frk g çt v rm yor. O z m n b y r g rs n g ry S vy d y r ck trfk şğ s z d n dönm k z orund k b yor r. Tb tüm n n ynnd z m n pto ojk s nryoyu m us unuz? Norm k oşu r tnd (NK A), t k r s ür yşm nz g r k. Vk t g çrm d n oyunu tm m m nn oyunun h r s vy s n d b rt n z m n b y y g çryor. t k rn O ys yo u, yn r nk t n çn 4 y r ştrm k t n k oşu r h r z m n norm o m yb yor. çnd çnd t k r tm m m nz k ç s ny y r ştrm nz, g r k yor. yüz ünd n tüm B nc h y d b yor k s t m d cbs. Br b y y b r m üm k ün d ğ, ndrp, oynm y bş yn. Yok s mk rnz h ttp://pth o ogc.s ourc forg.n t boş gd b r. Doruk Fş k h ttp://p ngu nc. p ngu

52 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 52 Ç k rd k d r m k t n k ork m yn... Brçok Lnux k u ncs cb s s t m m ş y o ur m u v y donnm m ç şm z m dy y n ç k rd k d r m k t n h p uz k durm y t rch d r r v k u ndk dğtm n ç k rd k günc m rn ypm s n b k r r. Bu t rch d s t k k onus und tvz v rm m rn g r k tr n K urum s Sunucu (Ent rprs S rv r) k u nc çn doğru yk şm o m s n rğm n s s nd h rk s y n ç k rd k r k nds d r yp t s t d b r. Tb cüm y nz c m rk k u nc r çn g ç r o b r. Y n ç k rd k v rs yonu çk tğnd v y t s t şm s nd o n ç k rd k rn n gb öz k r o duğunu öğr nm k s t y n k u nc r M urtk oç Bşt GNU/Lnux o m k üz r Açk K ynk K od u s s t m r uz un y rdr g n n M urt K oç, yn z m nd K v B şm T k no oj r şrk tnn k urucu ndndr. K nds n m urtk oc@ k v.com.tr dr s nd n u şb rs nz. çn g n d ç k rd k d r m k s nc ş m dr. Bu yz d 2.6 s rs ç k rd ğ n rh t ns d r y c ğnz v k nd donnm z uygun o ns yr ycğnz n tcğz. H ng Ç k rd ğ N r d n Bu cğm? İşn n k o y k s m o m s n rğm n s z dh bs t Ö nc k yönt m o n n tcğm. ç k rd k s t s h ttp://w w w.k rn.org dn n s on h ng ç k rd k v rs yonun o duğunu gör b rs nz. Şm d 07/03/ :45 tb s t y bk tğm z yndk görüntüyü görüyoruz. Eğ r s orun çk rm yn ç k rd k ç şm k s tyors nz ypcğnz nk nn üz rn Dğ r v rs yon tk m k k u nm k ş y o ck tr. çn s ç k rd ğnz o nk rn üz rn tk y ndr c ğnz dos y r g r k r. Bunu ypm k ptch ym m nz çn s s t m nz d progrm nn yük ü o m s : En s on s tb s ürüm o ç k rd k v rs yonu bk 2: Bu s ürüm üz rnd BtK p r ( h ttp://w w w.btk p r.com /Br v rs yon k ontro progrm ) k u n o uşturu n n s on ç k rd k görüntüs ü(s nps h ot) : En s on s tb s ürüm 2.4 s rs ç k rd k g r k m k t dr pr 2: Br s onrk s ürüm ünd n önc k 2. ön v rs yon. Burdn k ynk ç k c ğnz k od dr. o uşturm k çn dos y r ç k rd k K nd ç k rd ğnz k od rdn d r m pr 2-bk 3: Bu 2. ön v rs yon t m BtK p r k u n o uşturu n n s on ç k rd k s nph ot : En s on s tb s ürüm 2.2 s rs ç k rd k. ypm nz g r k m k t dr. Bunu ypm nn rc2: Br s onrk s tb s ürüm ünd n önc k 2. r s cndtt v rs yonu. uz un yo u tr dos y çm k : En s on s tb s ürüm 2.0 s rs ç k rd k. g r k n ptch r ypm k c12: Efs n v K rn H ck r A n Cox trfndn s rs ç k rd k üz rn bş m k tr. v d r m y h z r nm ş ym r m m 1: Andr w M orton trfndn s rs ç k rd k üz rn h z r nm ş ym r. h ttp://p ngu nc. p ngu

53 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 53 Fk t s ürüm rn y n v rs yon çk tğ k v:~ # k tch up z m n ypcğnz ş y y bütün k ynk Us g : k tch up [optons ] [v r] k odu t k rr ç k m k v y ym ç k r k - --rch v (/root/.k tch up) cch dr ctory nz d k k ynk -d --dr ctory (.) dr ctory to updt k odun üz rn ptch progrm ym m nz g r k r. -f--fu -trb funpck ng trb, dow n od th t s t -g --gpg-pth (/us r/bn/gpg) pth for GnuPG Bunu ypm k s t y n r çn 2000 y nd -G --no-gpg ds b GPG s gntur v rfcton 2.4 -k --k rn -ur(h ttp://w w w.k rn.org/pub/ nux/k rn ) s rs ç k rd k (h ttp://w w w.b g r.org/h ow to/k rn - bs urfor k rn.org m rrorv ns.h tm ) çn --- s t-tr s s ts upport d tr s yz dğm dök üm n ok uyb r r. -m --s h ow -m k f outputv rs on n m k f [rg] -n --dry-run don'tdow n od or pp y ptch s Bu ş m ns p t n uğrştrc o cğ çn -p --s h ow -pr vous outputv rs on pr vous to [rg] s z -q --q u t r duc output M tt M ck trfndn yz m ş k tch up ( h ttp://w w w.s nc.com /k tch up/ ) -r --r nm -dr ctory r nm updt d dr ctory to nux-[v] progrm n k u nm nz ön r c ğm. Bu -s --s h ow - t s t outputth t s tv rs on of[rg] progrm s z n uğrşm nz g r k k m dn -u --s h ow -uroutputurlfor [rg] g r k dos y ndrm y v -w --w g t(/us r/bn/w g t) com m nd to us for w g t s t dğnz v rs yon g çm k çn ym ypn progrm. Burdn k tch up-0.9 d Fk t b n üş ng ç o duğum dn v w w w.k rn.org progrm ndrn v /us r/s bn tn k tch up güv ndğm d n prm tr y k u ncğm. s m k yd dn. Bu ş m root o Şm d k tch up -dy r k progrm h ng ç k rd k r ypm nz k u nb c ğm z gör m. g r k tğn unutm yn. Dh g çn v ord s onr /us r/s rc dz nn k rn -s ourc dy dz n o uşturun. k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # k tch up (s gn d) k v:~ # cd /us r/s rc/ o d s tb k rn s r s k v:/us r/s rc# m k dr k rn -s ourc 2.4-pr (s gn d) k v:/us r/s rc# cd k rn -s ourc / o d s tb k rn s r s pr r s s k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # pw d 2.6 (s gn d) /us r/s rc/k rn -s ourc curr nts tb k rn s r s dz n g çtk t n s onr k tch up progrm nn prm tr rn görm k çn 2.6-bk (s gn d) curr nts tb k rn s r s s nps h ots h rh ng prm tr v rm d n k tch up 2.6-m jb (s gn d) k om utunu M rtn B gh 's rndom co cton 'o crp ç ştrn. Ek rn g n prm tr rd n g n k u nm d h rh ng 2.6-m m (s gn d) n Andr w M orton's -m m d v opm nttr k u nm nz k u ncğnz g r k prm tr yok tur. -G T k (--no-gpg) 2.6-pr (s gn d) prm tr s o ck tr. Bunun n d n s curr nts tb k rn s r s pr r s s nn 2.6-rc (s gn d) dos y n k rş ştr m n gpg doğru o m nz s gntur n dos y o m s ndn s ğ m k tr. Eğ r curr nts tb k rn s r s pr r s s 2.6-tny (s gn d) h ttp://w w w.k rn.org dn cğnz n gpg M ttm ck 's -tny tr for s m s ys t m s s gntur 2.6-tp (s gn d) m port prm tr y d rs nz d k u nm nz curr nts tb k rn s r s tp g r k m y c k tr. h ttp://p ngu nc. p ngu

54 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 54 Açk m ndn d gör b c ğnz gb k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # k tch up -G , 2.4-pr, 2.6, 2.6-bk, 2.6-pr, 2.6-rc Cr tng cch dr ctory /root/.k tch up v y M rtn B gh, Andr w M orton v y Non -> M tt M ck trfndn Dow n odng nux tr.bz 2 ç k rd k ym nm ş s ürüm ünü s s t m nz d k u nb rs nz. --01:21:35-h ttp://w w w.k rn.org/pub/ nux/k rn /v2.6/ nux tr.bz 2 Bz k önc 2.6 s rs ç k rd k => `/root/.k tch up/ nux tr.bz 2.prt ' bş y m. v k tch up -G 2.6 k om utunu R s o vng w w w.k rn.org v r m. (Ş k ynd). Şm d dz nm z n Conn ctng to w w w.k rn.org[ ]:80... çn conn ct d. bk tğm z k ynk z m n ç k rd k k odunun ç m ş ş k d H TTP r q u s ts nt, w tng r s pons O K d r m m z çn bz b k dğn gör b rz. L ngth : 37,075,679 [pp cton/x-bz p2] Bu şm y k dr h rh ng s orun 100% [=============================>] 37,075,679 k rş şm dk K /s ETA 00:00 Şm d çs ndn Andr w d n y m. Şu örn k o m s M orton s rs n nd m z d s rs nn k ynk k od unm k t. k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # k tch up -G 2.6-m m > m m 1 01:23:55 ( K B/s ) - `/root/.k tch up/ nux tr.bz 2.prt ' s v d [ / ] Unpck ng nux tr.bz 2 Dow n odng m m 1.bz 2 k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # h d -n 5 M k f --01:59 :23-- VERSIO N = 2 h ttp://w w w.k rn.org/pub/ nux/k rn /p op PATCH LEVEL= 6 /k pm /ptch s /2.6/2.6.11/ SUBLEVEL= m m 1/ m m 1.bz 2 EXTRAVERSIO N = => `/root/.k tch up/ m m 1.bz 2.prt ' NAM E=W ooz y Num bt R s o vng w w w.k rn.org k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # s Conn ctng to CO PYING Docum ntton M k f REPO RTING-BUGS w w w.k rn.org[ ]:80... crypto fs ntk rn m m s crpts s ound conn ct d. CREDITS M AINTAINERS READM E rch drv rs nc ud H TTP r q u s ts nt, w tng r s pons... pc b n ts curty us r 200 O K L ngth : 2,849,456 [pp cton/x-bz p2] Görü c ğ üz r 2.6-m m s rs ç k rd k ym s ndr d v 100% [============================ bz m ===>] 2,849, K /s ETA 00:00 bk m. k ynk k od m z ym nd. Bunun v rs yonun k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # h d -n 5 M k f 01:59 :35 ( K B/s ) `/root/.k tch up/ m m 1.bz 2.prt ' s v d [ / ] VERSIO N = 2 PATCH LEVEL= 6 SUBLEVEL= 11 EXTRAVERSIO N = -m m 1 App yng m m 1.bz 2 h ttp://p ngu nc. NAM E=W ooz y Num bt p ngu

55 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 55 Bu yz d d r y c ğm z v rs yonunu çn t k rr v rs yonun g r dön m. Görü düğü üz r m m 1 -> App yng m m 1.bz 2 -R k tch up v rs yon r rs nd k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # k tch up -G 2.6 k u n z h m ts z c g çş ypb yoruz. k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # h d -n 5 M k f VERSIO N = 2 PATCH LEVEL= 6 SUBLEVEL= 11 Şm d yvş yvş ç k rd k d r m k çn EXTRAVERSIO N = h z r nm y NAM E=W ooz y Num bt bş y m. Ç k rd k d r m d n önc yp n n büyük h t k nd s s t m nz yz m tnm dn v undurm dn g r k d r m y bş nm y ç ş m s dr. k v:/us r/s rc/k rn -s ourc #./s crpts /v r_ nux Ifs om f ds r m pty or ook unus uyou m y h v n o d v rs on. Com pr to th curr ntm nm r q ur m nts n Docum ntton/ch ng s. İ k önc s s t m m z d ç k rd k d r y b m k çn g r k o n yz m n o up o m dğn v g r k v rs yon rd Lnux k v.k v.com.tr rc5-m m 1-k oc #13 Th u M r 3 00:34:05 EET GNU/Lnux o up o m dğn k ontro d m. Gnu C Bunun çn k rn k ynk ç rs nd g n s crpts dz nnd v r_ nux d b tğ ç ştrcğz. (b tçk ts ynd) Gnu m k 3.80 bnut s 2.15 ut - nux 2.12p m ount2.12p B nm s s t m m d ç k rd k d r m k çn g r k o n yz m n h ps s t n n v rs yond unm k t. Bu progrm n h ps s z n s s t m nz çn g r k d ğ dr m yük m nz tvs y d rm. Açk m dn d gör b c ğnz gb ğ r yz m n v rs yon k rşs nd num rs ndn boş uk bşk v y çk t yors nz yük m nz g r k m k t dr. m odu -nt-too s 3.2-pr 1 2fs progs 1.36 r s rfs progs r s r4progs pcm c-cs PPP Lnux C Lbrry Dynm c nk r ( dd) Procps N t-too s 1.60 Ss t m m z ç k rd k d r m k çn uygun h g trdk t n s onr s r g d k nd s s t m m z h k k nd b g s h b o m y. K nd s s t m nz o m dn k k rs nz ğ r h k k nd ç k rd k k rş şcğnz b g s h b d r m y ş y büyük h tm ç şt K rn pnc o ck tr. Bunu ön mk çn k nd s s t m nz d n rn o duğunu h ng donnm r s h p o duğunuz u y b m nz g r k m k t dr. Cons o -too s Sh -ut s ud v 054 M odu s Lod d ntfs oop s ofs s nd_ v82xx s nd_ c9 7_ cod c s nd_ m pu401_ urts nd_ rw m d s nd_ s q _ d vc s nd_ pcm _ os s s nd_ m x r_ os s s nd_ pcm s nd_ tm r s nd_ pg _ oc s nd s oundcor r s rfs f_ pck t p bnfm t_ m s c m d5 pv6 prport_ pc prport f oppy rtc v_ gp gpgrtv_ rh n n s _ s o8859 _ 9 n s _ cp857 vftftn s _ bs dm _ m od w 83627h f2c_ s ns or 2c_ s 2c_ cor d _ cd cdrom unx h ttp://p ngu nc. p ngu

56 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 56 Sry s s t m d k ygt, cpu b gs n, k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # s pc rm 0000:00:00.0 H os tbrdg : VIA T ch no og s, Inc. VT8377 [K T400/K T600 AGP] H os t m k tn, f s ys t m b g rn öğr n m. Brdg (r v 80) 0000:00:01.0 PCI brdg : VIA T ch no og s, Inc. VT8237 PCI Brdg AygtB gs : 0000:00:0f.0 IDE nt rfc : VIA T ch no og s, Inc. VIA VT6420 SATA RAID Contro r (r v 80) PCI s ot ornd s pc s z n s t m nz büyük y t r dr. (b nm çn s s t m m d k çk t ynd görü m k t dr.) 0000:00:0f.1 IDE nt rfc : VIA T ch no og s, Inc. VT82C586A/B/VT82C686/A/B/VT823x/A/C PIPC Bus M s t r IDE (r v 06) 0000:00:10.0 USB Contro r: VIA T ch no og s, Inc. VT82xxxxx UH CI USB 1.1 Contro r (r v 81) Burdn çk n b g r yorum rs k b nm 0000:00:10.1 USB Contro r: VIA T ch no og s, Inc. VT82xxxxx UH CI USB 1.1 s h p o duğum donnm r: Contro r (r v 81) 0000:00:10.2 USB Contro r: VIA T ch no og s, Inc. VT82xxxxx UH CI USB 1.1 VIA ch ps t nk rt, VIA SATA Contro r (r v 81) k ontro r, VIA IDE rm, VIA USB :00:10.3 USB Contro r: VIA T ch no og s, Inc. VT82xxxxx UH CI USB 1.1 v 2.0 k ontro r, VIA s s k rt, VIA Rh n Contro r (r v 81) Eth rn tk rt, v Nvd grfk k rt. 0000:00:10.4 USB Contro r: VIA T ch no og s, Inc. USB 2.0 (r v 86) 0000:00:11.0 ISA brdg : VIA T ch no og s, Inc. VT8237 ISA brdg [K 8T800 South ] Şm d ş m c b gs n bk m. Bunun çn 0000:00:11.5 M u tm d udo contro r: VIA T ch no og s, Inc. /proc/cpunfo dos ys n ok um m z VT8233/A/8235/8237 AC9 7 Audo Contro r (r v 60) o ck tr. (B nm y t r s s t m m d k ş m c b gs ynd görü m k t dr) 0000:00:12.0 Eth rn tcontro r: VIA T ch no og s, Inc. VT6102 [Rh n -II] (r v 78) 0000:01:00.0 VGA com ptb contro r: nvd Corporton NV5M 64 Burdn AM D ş m cy s h p o duğum b gs v d s t k n n f g n [RIVA TNT2 M od 64/M od 64 Pro] (r v 15) s t s n k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # ct/proc/cpunfo gör b yoruz. proc s s or : 0 Şm d rm m k tm z m k tm z bk m. Rm v ndor_ d : Auth ntcam D bk m m z n s b b ğ r cpu fm y:6 89 6M B d n fz RAM s h p s k m od : 8 m k tn üs tünd k n k u nb m m z m od nm : AM D S m pron(tm ) H gh M m ops yonunu K u ndğnz ops yonu k u nyors K s n o dğtm çm k k s m m n çndr. s t ppng : 1 H gh M m cpu M H z : ç k rd k cch s z : 256 K B ğ r d r nm m ş çn k u nm z s nz. o b mk çn s fdv_ g : no h t_ g : no dm d cod d yz m k u n RAM f00f_ g : no s ot nz dk com _ g : no m k t gör b rs nz. ş k d d RAM m k tm z bk cğz. 2 fpu : y s fpu_ xc pton : y s cpud v : 1 w p : y s f gs : fpu vm d ps ts c m s r p m c cx8 pc s p m trr pg m c cm ov ptps 36 m m x fxs r s s pn s ys c m p m m x xt3dnow xt3dnow bogom ps : h ttp://p ngu nc. p ngu

57 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 57 k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # ct/proc/m m nfo H nd 0x0007 M m Tot : k B DM I typ 6, 12 byt s. M m Fr : k B M m ory M odu Inform ton Buff rs : 3744 k B Sock td s gnton: A0 Cch d: k B Bnk Conn ctons : 0 1 Sw pcch d: k B Curr ntsp d: 60 ns Actv : k B Typ : O th r SDRAM Inctv : k B Ins t d Sz : 512 M B (Doub -bnk Conn cton) H gh Tot :0kB Enb d Sz : 512 M B (Doub -bnk Conn cton) H gh Fr : 0 k B Error Sttus : O K Low Tot : k B H nd 0x0008 Low Fr : k B DM I typ 6, 12 byt s. Sw ptot : k B M m ory M odu Inform ton Sw pfr : k B Sock td s gnton: A1 Drty: 104 k B Bnk Conn ctons : Non W rt bck : 0 k B Curr ntsp d: 60 ns M pp d: k B Typ : Unk now n S b: k B Ins t d Sz : NotIns t d Com m tlm t: k B Enb d Sz : NotIns t d Com m tt d_ AS: k B Error Sttus : O K Pg Tb s : 3064 k B H nd 0x0009 Vm octot : k B DM I typ 6, 12 byt s. Vm ocus d: 6820 k B M m ory M odu Inform ton Vm occh unk : k B Sock td s gnton: A2 Bnk Conn ctons : Non Rm m k t: Curr ntsp d: 60 ns Üs tt k ş k d n b nm K B Rm s h p Typ : Unk now n o duğum u görüyoruz. Bu b gy ony m k çn Ins t d Sz : NotIns t d dm d cod rm s ot n bk m. Enb d Sz : NotIns t d Error Sttus : O K Yndk b gd n 3 tn 512M B k t k RAM s ottn 1 tn s nd o duğunu gör r k /proc/m m nfo dn dğm z b gy ony m ş v H gh M m ops yonunu s çm m z g r k k m dğn görüyoruz. böy c ç şt f s ys t m n d n K rn Pnc h ts n m m z ön m ş o cğz. Ss t m m d / (k ök ) dos y s s t m xt3 o m ount d m ş n ön m o n k s m. Ç k rd k d r rk n xt3 d s t ğn v rm ym v y ntrd ç rs n ynnd m ut k ntfs, /d v/s d2 on /typ xt3 (rw, rrors =r m ount-ro) proc on /proc typ proc (rw ) s ys fs on /s ys typ s ys fs (rw ) d vpts on /d v/pts typ d vpts (rw,gd=5,m od =620) Şm d s s t m nz d k dos y s s t m b g rn bk m k v:/us r/s rc/k rn -s ourc # m ount y r ştrm ym. vft v r s rfs v rm m g r k tğn görüyoruz. h ttp://p ngu nc. Bunun d s t k rn tm pfs on /d v/s h m typ tm pfs (rw ) us bfs on /proc/s /us b typ us bfs (rw ) /d v/s d3 on /h rs y typ vft(rw,ud=1000,q u t) /d v on /.d v typ unk now n (rw,bnd) non on /d v typ tm pfs (rw,s z =10M,m od =0755) non on /proc/s ys /fs /bnfm t_ m s c typ bnfm t_ m s c (rw ) /d v/h db3 on /m nttyp r s rfs (rw ) /m nt/op n nt rprs /o s - nux-1-ns t.s o on / typ s o9 660 (rw, oop=/d v/ oop0) /d v/s d1 on /w ndow s typ ntfs (rw ) p ngu

58 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 58 Bu nok tdn s onr rtk h z r s y rz ç k rd k d r m ş m n bş m y. İ k önc yp m s g r k n h ng v r c k o m nz dr. ç k rd k rm k u nm y 2.6 yp ndrm s rs k dr s s t m b rb r d ğşt. Bu d ğş k b rb r grfk rm o n s çm m nüs ü öntnm o QT k u nm y bş d do ys ğ r grfk rm m nü k u nm k s tyors nz QT d v opm nt k ütüph n rnn s s t m nz d k uru u o m s g r k yor. Bunun ynnd GTK k u n yz m ş o n grfk rm k u nm k s t rs nz s gtk 2, g d 2 v g b2 d v opm nt k ütüph n rn s h p o m nz g r k yor. B nm tvs y ttğm yönt m s k ons o rm nun çn s ncurs s d v opm nt k ütüph n rn s h p o m s nz. Eğ r h ç yok s t xt o k onfgurs yon ş m n ypb rs nz m p k tvs y tm m. Bu rm rn k rn görüntü r şğdk ş k d. Bz k ons o rm k onfgurs yonum uz u ypcğz. İ k önc k s m n y n k onfgurs yon s s t m nn h p bk m nun çn m k h p k om utunu v ryoruz. H rh ng ops yon v rm d n s d c m k k om utunu v r r k bş yb rs nz. Sd c v r r k hm d r m ş m n s onr s v r r k d r m ç k rd ğ m k hm ypm ş m k ş m n d k om utunu m odü rn o urs unuz. Bundn m odu s _ ns t k om utunu d r dğnz m odü r g dz n y r ştr m s n s ğ yb rs nz. "m k " k om utu v s onrs nd yp m s g r k n v "prtk " d r m k s m n yz m z n 2.k s m nd yrnt o d ğn c ğz. 3. s yd görüşm k üz r... M urtk oç h ttp://p ngu nc. p ngu

59 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 59 M us tf Şh n K b os uz LAN Protok o r İTÜ E k trk -E k tronk Fk ü t s T k om ünk s yon bö üm ünd yük s k s ns ğtm n d vm d n M us tf Şh n yn z m nd İTÜ Uz k tn Eğtm M rk z 'nd uz m n o ç şm k tdr. K nds n m us tf@ uz m.tu. du.tr dr s nd n u şb rs nz. K b os uz h b r şm fk r orty t dk tn çok k s s ür s onr k b os uz h b r şm s tndrt tnm nm ş v düny çpnd yygn şm ştr. P k n r h ng öz k r göz önün n h z r nm ş, ns dvrnr r v rn gör vntj v d z vntj n rdr? nm k tdr. Eğ r yük s k h z d tm g rç k ştrm k v rnn IEEE trfndn y nd tnm nn k t k rr nm dn gönd r b c ğ n düşük k b os uz tşm s tndrddr dğ r o m k tdr. İ tm nn rttrm k çn güç tüm vrys yon nn tbn o n bs t İnt rn tn h ytm z d k dr çok y r tük tm n rttrb r, m durum d d k b os uz t k no oj s tndrddr. m s, ch z n pöm rü z m k tdr. İ tm h z n trfm z d unn çok s t nrs ch z n k nd r nd k onuşm s v rttrm nn dğ r yo u d dh yük s k İ tm H z : 1.2 M bps nt rn t bğ nm s b gs yr ğ n fr k ns rd tm g rç k ştrm k tr. Bu M k nz m : Dr ct S q u nc o n t p v s t ğn çk k ntdr. durum d d t k rr m s z tm nm z Sp ctrum Durum böy o unc n t k tm n o n k s m k tdr. Ö z t y c k o urs k : Spr d Sp ctrum (FH SS) * Yük s k v r orn =K s tm n A n Spr d (DSSS) - Fr q u ncy H opp d fz k s k tm nd b s t m c rn h ng ortm d v h ng k ur r gör h b r ş c ğ b m dm çn ön m rştrm k onus u h n K b os uz h b r şm t dk tn çok k b os uz k s orty s ür h b r şm tnm nm ş g m ştr. fk r v s onr s tndrt düny çpnd yygn şm ştr. P k h ng öz k r göz önün n dvrnr r v h z r nm ş, ns rn gör vntj v d z vntj n rdr? Fr k ns (GH z ) * Yük s k güç tük tm =Artn tm n, EEE, k b o u k b os uz ğ rd ğ rd o duğu d gb, s tndrt r k onus und num r k uru uştur. Bu s tndrt r FCC Com m unctons k s n pöm rü USA Gh z * Yük s k fr k ns t tşm =Dh yük s k Avrup Gh z v r h z, dh k s tm n. jpony Gh z Frns Gh z İ s pny Gh z (F d r Com m s s on) Yuk d bh s d n tm k ur v trfndn yp n düz n m r yn ns n n h tyç bz ç rç v trfndn şğd bh s d n s tndrt r b tnm nm ştr. V s tndrt r üz rnd ç şm r h d vm tm k t dr. d ğşk k K b os uz LAN s tndrt : yp d. W -f t k no ojs nd yps nd ç şck ş k d o uştru m k tdr. Rdyo tşm nd fz k s bz k ur r vrdr. G r k n k u nm s tndrt r o uşturu urk n öz k r göz önün IEEE b g s tndrd IEEE üz rnd k trfndn büyük y nd d ğşk k k o y ğ, k uru um, s n k k v gör c fyt bk m ndn s çrm o duyuru du. h ttp://p ngu nc. p ngu

60 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 60 Ç şm Fr k ns : 2.4 Gh z g * : K b os uz tm nnd görüntü İ tm H z (t ork ) : 1, 2, 5.5, 11M bps g, m vcut s orgu m h nd k IEEE v s s tm g nm k t dr. İ tm H z (ö çü n) : 4M bps (ort m ) s tndrddr. 11g nn, 11 v 11b nn bz * n: n h z n fs t th rn t (m n M k nz m : Dr ct S q u nc Spr d öz k rn ştryor o m s onu şs z 100M bps ) h z n çk rm y m ç m k tdr. Sp ctrum (DSSS) k m k tdr. 11g, 11b K nsys : 11(non-ov r ppng) fr k ns n k u nm k t v M k s m um Uz k k : 175ft. (ort m ) 11b 5.5 v 11M bps h z nd uyum u çb r o v rm k t dr. yn ç şm CCK k u n ç şb m k t dr. Bunun ynnd Avntj D z vntj An z : 11b nn göz 11g, 11 nn O FDM çrpn 54M bps h z nd d ç şm k tdr. k d z vntj 2.4 Gh z d t k no ojs n K b os uz h b r şm çok h z bçm d Bugün s onuç n çok ünv rs t k m püs ünd, ü k rn ün ü s ok k nd, şy r rnd ç şm s dr çünk ü 2.4Gh z bnd çok g bütün k b os uz unm k tdr. nt rn t H tt ADSL rşm t k no ojs k b k o m y bş m ştr. Bu bntt Ç şm Fr k ns : 2.4Gh z s y s nd çok vd d k b os uz ADSL ç şn k b os uz İ tm H z (t ork ) : 54M bps m od m r d ğşk v r tm r çok s ny (m k rod g k b os uz t fon r, ch z..v.b. gb frn, B u tooth g n bndd İ tm H z (ö çü n) : (ort m ) M k nz m : Com p m ntry k u n nt rn t s ğ nm k tdr. Su tnd k uru n, h r Cod h ücr s k brt k utus undn k üçük boyutt o n K yng(cck ), O FDM h t k b os uz ç şn ch z n s ny r ) grşm K nsys : 3 (1, 6, 11) d pr m g s s m k ypb m k t dr r. M k s m um Uz k k : 175ft. (ort m ) m rk z t b m k t dr Avntj D z vntj rşm An z : 11g K b os uz ğ r(d-h oc n tw ork s ) v r r top yp n h b r şm s s t m, k b o u s tndrd üz rnd k nc büyük m k s m um um uz k ğn yk ştğ z m n ğ n o uşturu m dğ ortm rd tşm d ğşk k IEEE 11 s ğ m k t s on n doğru dk k t ç k c trfndn yp m ştr. h z rtş (11b nn n rd ys 5 k t) orty çk m ştr. gb h yük s k tm s ğ ym m k tdr. 2.4 Gh z d h z ç ştğ rttrm k tdr. s y d Ayrc ç şm v rm n ö ç k n b r ğ çn çok fz grşm m ğruz k m s n (s c b ty) s y s nd d tşm c s ys nn rğm n frm v y k u nc r çs ndn g nş m s n k o y k çok ç s t yrr r s ğ m k tdr. 11b d s t k y b m k t dr. Yuk d bh s d n Ç şm Fr k ns : 5.8Gh z uyum u o on m vntj ndn do y k b os uz h b r şm İ tm H z (t ork ) : 54M bps k dr öz ğdr. s s t m rn nnd b m s ç şm r h z d vm İ tm H z (ö çü n) : (yk şk k o yc ort m ) yp b m k t dr. 11g, 11 y gör M k nz m : Es k d n k uru m uş y n nm s v günc ms dh tm k t v m ydn g n g şm r göz önün ndğnd nd gd b c k ucuz t rntftr. Sonuç o 11g, 11b s on nok tnn s d c h ygücü s nr Dvs on M u tp xng (O FDM ) v 11 k rş ştr dğnd k ndn fyt o duğu görü m k t dr. K nsys : 12 (üs tüs t bnm y n) p rform ns (yük s k h z v gör c düşük M k s m um Uz k k : 80ft. (ort m ) fyt) çs ndn yrc k y r m uştur. Avntj D z vntj An z : Bu s s t m Ek Stndrt r: k u nm k * c : Bu s tndrt rşm nok t z O rth ogon Fr q u ncy ç şm s çok m y t o b m k t M us tf Şh n çünk ü yn n k p m k çn 11 d rs nd k öprü k urm k s orum udur. dh * fz rşm duyu m k tdr. nok ts n Am 11b y h tyç gor d: yygn şm s v s tndrt nn k görm s k uru um, yp ndrm v rşm nok ts g nm k t dr. y r ştrm çs ndn (12 tn yr üs t * f: üs t bnm y n k n dn o uştuğu çn) ür t n dh bs ttr. Ayrc 11b y g ry doğru uyum u uğu nc yp çöz üm m k t dr. d s t k s ğ m m k tdr. * : An odk nm nok ts k b os uz D ğşk rşm ür tc r trfndn nok t nn rs ndk güv n k tr. h ttp://p ngu nc. p ngu

61 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 61 From : torv k v.h s nk.fi (Lnus B n dcttorv ds ) N w s groups : com p.os.m nx Subj ct: R : W h tw ou d you k to s m os tn m nx? Sum m ry: y s - t's nonportb M s s g -ID: <19 9 1Aug @ k v.h s nk.fi> Dt : 26 Aug :06:02 GM T O rgnz ton: Unv rs ty ofh s nk In rtc <19 9 1Aug @ nntp.h ut.f> jk p@ cs.h UT.FI (Jyrk K uopp ) w rt s : >> [r : m y pos tboutm y n w O S] >T us m or! Do s tn d M M U? Y s, tn ds M M U (s orry v rybody), nd ts p cfc y n ds 386/486 M M U (s t r). >>PS. Y s - t's fr ofny m nx cod, nd th s m u t-th r d d fs. >>>Its NO T protb (us s 386 ts k s w tch ng tc) >H ow m uch of t s n C?W h t dffcu t s w th r b n portng?nobody w b v you bout non>portb ty ;-), nd I for on w ou d k to port t to m y Am g (M ch n ds M M U nd M nx s not >fr ). Sm p y, I'd s y th t portng s m pos s b. It's m os t y n C, t m os t p op w ou dn't c w h t I w rt C. It us s v ry conc vb f tur of th 386 I cou d fnd, s t w s s o proj ct to t ch m bout th 386. As r dy m nton d, tus s M M U, for both pgng (notto ds k y t) nd s gm ntton. It's th s gm ntton th t m k s t REALLY 386 d p nd nt ( v ry ts k h s 64M b s gm nt for cod & dt - m x 64 ts k s n 4Gb. Anybody w h o n ds m or th n 64M b/ts k tough cook s ). It s o us s v ry f tur of gcc I cou d fnd, s p cfc y th s m dr ctv, s o th t I w ou dn't n d s o m uch s s m b y ngug obj cts. Som of m y "C"-f s (s p cfc y m m.c) r m os t s m uch s s m b r s C. It w ou d b "nt r s tng" v n to port t to noth r com p r (th ough w h y nybody w ou d w ntto us nyth ng oth r th n gcc s m ys t ry).

62 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 62 S rk n Y m z SnÖ z Ağ, K rpto oj v PK IT k no oj r Bu yz d Sn Ö z Ağ (VPN) k vrm, VPN ğ o uşturm k çn şfr m v doğru m (Auth ntcton) m k nz m nn ns ç ştk v k rpto oj v PK I t k no oj rnd n bh s d c k tr. Sn Ö z Ağ (VPN), K rpto oj v PK IT k no oj r VPN-SbtBğ ntk rş ştrm s O rgnz s yon r rs nd k r k h t r v y dğ r top u k u nm çk o m yn Es k ş h r doğum u o n S rk n Y m z, s ğtm n İz m r Bornov Ando u Ls s 'nd, s ns ğtm n s H c tt p Ünv rs t s Fz k M üh nds ğ Bö üm ünd tm m d. Yz r h n S n K om ünk s yon A.Ş.'d ğ v ğ güv n ğ t k no oj r üz rn ç şm k tdr. s rk n.y m s ncom m s.co m.tr pos t dr s nd n k nds n u şb rs nz. k n r üz rnd n v r tşm y n VPN (SnÖ z Ağ) G n Bk ş k ons pt d ğ dr. Bş ngçt tşm Aşğdk k s m rd SnÖ z Ağ (VPN) y r ğ r k vrm, VPN ğ o uşturm k çn şfr m h tyç v g nş tt v büyük m s f r rs nd d doğru m m k nz m nn (Auth ntcton) ns ç ştk m t yd nck, doğru tus und ns n r ç rç v y v r tşm yygn şt. n t m k tdr. yk t k m s ür s v k u n b r bntg nş ğ SnÖ z Ağ (VPN) Grş d ğ r r göz önünd unduru duğund, s bt bğ nt r çn Ö nc r, şrk t r dğtk y r n ğ g n k güv n b rdr d n b r. (LAN) dck gbyd. Günüm üz d s, Bunun b rb r, h rh ng k ş t fon Int rn t çok y r n ğnn r ş b k s n bğ nts n s ğ m k tdr. Fk t b ndğ v y üz r, Int rn t, v r güv n ğ çs ndn tndn çk rtp k nd ch z n s s t m ndğnd güv n s y b c k ortm k m dk ç s ğ ym m k tdr, do ys y ğ d n b r. Int rn t t m s uç v m üdh d fb roptk /bk r unm dk ç h t toprğn h t r çn güv n dr d s dr rdn k orum k m c Fr w, IDS, nt-vrus Sbt uz k yz m v n r b nz r bşk güv n k güv n k ytrm k u n m k tdr. o m s f bğ nt r, g r k t d r ndğnd öz ğ d ğ r ndr b r. A v B d k şrk t rs nd s bt bğ nt k r nm ş G nş n dğ m ş k urum r, uz k s, h t s d c A v B şrk t r nok t rd, h tt yutdşnd ofs r o n rs nd trfk şrk t r v dh k rtk nok t rd y r n fz şrk t yrtb rs nz. Eğ r rs nd bğ nt k urum r, k nd ç rnd v y t rch ttk r g rç k ştrm k s t rs nz, bütün şrk t r k urum r /k ş r rs nd bğ nt nt rn t üz rnd n güv n bçm d v r ş-v rş ypm k g r k m k t dr, s t dk r tk drd SnÖ z Ağ r (VPN) k o y k rtck tr: k r nm s durum d m y t k u n r. h ttp://p ngu nc. p ngu

63 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 63 * İk Şrk tçn s d c bğ nt g r k m k t dr Doğru m v Bütün ük (Auth ntcton * Üç şrk tçn üç d tbğ nt g r k m k t dr * B ş şrk tçn on d tbğ nt g r k m k t dr k m ğnn doğru nm s, böy k y tk * Y d şrk tçn yrm d tbğ nt g r k m k t dr k ş r dşnd bşk h ç k m s nn m s j * O n şrk tçn k rk b ş d tbğ nt g r k m k t dr rşm n z n v r m m k t dr. Ayrc m s j * Yüz şrk tçn d tbğ nt g r k m k t dr tm s ns nd d ğşm uğrm m k tdr. Int grty) - M s j gönd r n k şnn Bz durum rd v r tm çn bğ nt k r m k y rn, rdk dğ r şrk t İ nk r h ttnn M s j gönd r n k şnn m s j gönd rdğn k u nm s öz Ö rn ğn B şrk tn k onus u o b r. v r yo m k çn, nk âr Ed m m (Non-R pudton) d m m s dr. VPN r norm d v r r B şrk t bğ nts o n C şrk t s d c üz rnd n gönd rm k gb. Böy c B şrk t İnk r d m m doğrudn bğ nt k urm k z yd ş m t m nd nm dr. g r ğ gz k v - doğru m g dr. s n tw ok k tm nndn ortdn k k r, örn k k üçük ö ç k rd ş yryb r. Ö t tm m y yndn yön t b r b s s t m o s Şfr m T m r bz durum rd k u n m yb r. Ö rn ğn Şfr m b m, g n n m, b g r frm o, r k b t d n on yr gz tutm m c üz rn oturtu m uştur. Bu m üşt rnz k s m o duğunu düşünün. Sz c m üşt r rd n h ngs b g rnn dğ r rk p üz rnd n gönd r m s n bs t şfr m t k nk rn s prş/fyt ç rm k t dr. Ö rn ğn A fb tk bğ nts çok bs t şfr m t k nğdr. frm Rots yon k d r? Do ys bşk çöz üm g r k m k t dr. Şfr m gortm s fb d unn tüm h rf r dm yuk m k tdr, y b, Güv n k v çs ndn bğ nr k bk dğnd (conn ctvty) orgnz s yon r m y n y dönüştürm k t dr. Şfr çöz m gortm s s fb d unn tüm rs nd bğ nty s ğ yn Sn Ö z h rf r dm şğ m k tdr, b y Ağ r, s bth t r gb d ğ r ndr b r. t k rr n y y t k rr m y dönüştürm k t dr. Şm d şğdk m s j K rptogrf v Doğru m nc y c k o urs k : (Auth ntcton): TH IS IS A SECRET M ESSAGE K rptogrf, İnt rn t üz rnd n, ytrm, k r k h t, k b o v bğ nt ytrm n güv n Sn g r k Öz k dğ r k duyu m dn Ağ (VPN) Şfr m d nd m s j düz m tn o g ç r (p nt xt). Eğ r m s j yuk d bh s d n gortm dn g çr rs, UIJT JT B TFDSFU NFTTBH F o uşturu m s n vs t o ur. h nd k şfr nm ş m tn dönüş c k tr. K rptogrf tnm şğd tnm nn t m Böy s gortm güv n m s j şm k t k nk r v yrr k ps r: s t y n grup trfndn k u n b r. Eğ r üy h ttp://p ngu nc. gruptn yr m k s t rs, Gz k (Confd nt ty) b gy s d c z n güv n tşm n d vm ğn s ğ m k v r n k ş rn z n v r n yo r rşm m cy n m n g r. Gz k şfr m s ğ nr gortm g ştrm s g r k m k t dr. grun k nds n y n p ngu

64 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 64 Günüm üz d k tüm s şfr m gortm 40 Bt k nh tr uz un uğu m k tdr. 776 d t k om bns yon o uşturm k tdr. Bu gortm nd, nh tr uz un uğu z m n r y t rnc doğru güv n s y b c k büyük ük t d, fk t nh tr k u nm n s s Anh tr şfr m gortm b ns d, nh tr k u n m dn şfr nn çöz ü m s h y b şm t k no oj rnd k z ordur. n tc s nd şfr h z g şm r k rm s ür r drm tk o z m k tdr v böy s uz un uk tk Yuk d v r n örn k t, nh tr fb rots yonundk ry dm fb s n düşünürs k vrdr v s ys dr. Ing z top m d 26 h rf k u n b c k m k s m um nh tn k r m s, k ç g tr ms PC nn durum und o uşturu ck s s t m yrdm nck h ft k s ür ck tr. Anck nh tr rots yon s ys 25 dr. Böy s nh tr k n c k h r bt k om bns yon s ys n k k o y k çğ çk rt b r. k tn çk rtm k tdr. Böy s s s t m 46 bt k nh tn k r m s yk şk 64 Büyük nh tr uz un uk, k om bns yon n tüm o s d n nm s Tüm prtk m ç r çn, şfr nm ş m s jn k r m s çn ç şm k d m k, doğru o n unn k dr tüm o s nh tr n r r d n m s d m k tr. Bu t k nğ Brut Forc d v r m k t dr. h ft, 50 bt k nh tn k r m s s n r d ys 1 ys ür c k tr. g r k ğnd n, şfr nn k r m s ür s nn rtm s n s ğ m k tdr. Bunun b rb r; yn nh tr k u n v r şfr nm m dr, yük s k boyut u ğ r m üm k üns Ips c Çts A tnd Şfr m A gortm K u n n nh tr b r p ryot rd d ğştr m dr. Güç ü o tnm nn çok şfr m V r m ş o n fb tk rots yon şfr m gortm s m vcuttur fk t IPS c çts örn ğ g rç k h yttk h tyç b tt tnd k u n m k üz r n rdn s d c k rş ym yck k ç r s m n d k r uygu m dr nck şfr m nn t m rn çk yb m k çn Dgt Encrypton güz örn k tr. Trp -ps s DES. Es s nd, günüm üz d k u n n n y DES d m ştr: DES, Stndrd, v 3DES, 56-bt nh tr k u nm k tdr v şfr m gortm çk gortm rdr k u n n dğ r 40-bt k gortm r yn (pub c gortm n güc s h p o duğu düşünü m k t dr. Trp - güv nr ğ dz yn nn gz tutu m s nd ps s DES s h r üç DES g çşnd üç yr d ğ, nh tr nn nh tr k u nm k dr v t ork o 168- gorth m s ). Bu n k dr güv n o duk nddr. bt k nh tr uz un uğu o uşturm k tdr. Tüm Bunun b rb r, çok IPS c uygu m s prtk m ç r çn, şfr nm ş m s jn k r m s çn ç şm k doğru o n unn k dr tüm d m k, o s şğd örn k r v r n dğ r b n n şfr m gortm n d k u nm k tdr. nh tr n r r d n m s d m k tr. Bu t k nğ Brut Forc d v r m k t dr. * DES (56 bts ) * 3DES (168 bts n th ory) Brut Forc t k nğ k u n şfr * B ow fs h ( bts ) m s jn çöz ü m s çn g r k n z m n, * CAST-128 (128 bts ) nh tn uz un uğun v d büyük ö çüd *AES ( bts ) şns bğ dr. h ttp://p ngu nc. p ngu

65 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 65 Int rn tk y Exch ng, v ry şfr m k v doğru m k g r k o n r şfr m v doğru m gortm v n r çn g r k nh tr dr. IK E protok o ü oturum nh tr nn (s s s on k ys ) dğtm n ypm k v VPN uç nok t nn h ng güv n k po tk nd n şck n k rr ştrm k çn k u n n m totdur. Doğru m M k nz m s nn Ro ü (Auth ntcton M ch ns m ) Dğ r k s m s trns f r d n g rç k IP v rs dr. Bu trns f r IK E görüşm s nd üz rnd Şfr m y v rnn k o, IPS c şfr nm ş doğru uğunun s ğ nm s v m cy (Auth ntcton) v r n AH Doğru m k u nm yp r. Şfr m şfr m v doğru m m tod g r k ESP, g r k bütün üğün m k nz m s n k u nm k tdr. k rr g r k s k IPSEc protok o ünün d y t rnc IK E, Int rn tk y Exch ng güv n k s ğ m yor m u? dy s oru b r. Şfr m, m s j n s ğ m k tdr, fk t n ş m m s n V ry şfr mk t n o n r şfr m v doğru m gortm m s jn d ğştr m s n k rşn tk n ğ yok tur. v tm s ns nd d ğştr ms uç M k nz m s gr r. M k nz m po tk nd m s jn gönd rdğn g rç k t n k şd n g dğn s pt d r v ön m s, m s jn gönd r n b dğ g r k oturum nh tr nn (s s s on k ys ) dğtm n ypm k v VPN s öz k onus u o duğund d vr y Doğru m cy, doğru m k n r çn g r k nh tr dr. IK E protok o ü M s jn v nok t nn h ng güv n k n şck n k rr ştrm k çn k u n r m totdur. dh d trfndn IK E n üç n gör v vrdr: gönd r dk t n s onr d ğştr m dğn s pt d r. VPN k vrm s bt bğ nt r k ys ndğnd, bütün o öz k rn tüm ü VPN k vrm n dh ç k c * Uç nok t r k rş k doğru m çn yönt m s ğ r * Y n IPSEC bğ nt o uşturur (SA r yrtr) * M vcutbğ nt yön tr k m k tdr. IK E IPS c T m r h r bğ nty SA th s s d r k bğ nt n z n tutr. SA bğ nt çn tnm ş ESP, AH, oturum nh tr gb IPS c Grş tüm prm tr r IPs c, Int rn t Protoco S curty, n tw ok g r ğ t k yön üdür. tnm r. SA tbt k tm nnd IP güv n ğ s ğ m k çn IETF (Int rn t Engn rng Ts k Forc ) IK E Görüşm s (N gotton) trfndn tnm nm ş protok otk m dr IPS c t m VPN k k s m dn o uşm k tdr: Görüşm oturum u prm tr r çok fz v m od dn o uşm k tdr r: * Int rn tk y Exch ng protok o ü (IK E) * IPs c protok ü (AH /ESP/tüm ü) * IK E Ph s -1 IK E nn ns k oruncğ Brnc k s m, IK E, k görüşm (n gotton) fz dr. Bu fz d k VPN uç nok ts IP * IK E Ph s -2 tfğn h ng m tod r güv n k IPS c n ns k oruncğ v tn cğ k onus und n şr, n k o k şnd IK E, (S curty doğru m oturum nh tr n s ğ m k bğ nt çn ph s -1 d n y n nh tr m z m s Güv n k As s octons -SAs ) İ şk r k ur yön tr. SA r t k yön üdür v böy c h r k u n ck VPN v r şfr m v tür tm. IPS c bğ nts çn k d tsa unur. h ttp://p ngu nc. p ngu

66 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 66 IK E v IPS c bğ nt nn m t öm ür r Y r v Uz k Ağ r/b gs yr r vrdr. Bu öm ür r z m n (s ny ) v y v r m k t (k obyt ) o öm ür r bğ nt n tnm nr. çok üz ün s ür r boyunc k u n m m s n s ğ m k tnm nr r. IPS c Bu bğ nt çn öm rü Uz k g çtyo u IPs c protok ü (ESP/AH /tüm ü) IK E doğru m IK E öm ür g n k IK E bğ nt öm ründ n k s dr v IPs c DH group IPS c IPs c doğru m bğ nts uygu n bğ nt ph s -2 k o y k öm rü görüşm s y n n b r. tük nm dk ç IK E Ph s -1 IK E Doğru m M tod (M nu, PSK, görüşm s n g r k o m yck tr. S rtfk ) IK E Ö n r r (Propos s) M nu Anh tr Grş IPS c bğ nts bş tn VPN g çtk ps VPN k rş trf ön r s t s gönd rr. Bu m nu nh tr s t d tn m todd IK E h ç k u n m z v k rş k k k u n b c k VPN uç nok ts n şfr m, doğru m bğ ntnn nb ms güv n k çn k onfgürs yonunun n grşnd n bs t yo u g ç r. Bu m tod r/prm tr r unur (şfr m, nh tr v dğ r prm tr r m nu doğru m gortm gb). gr r. Üz rnd görüşü n bğ nt v r güv n ğn Avntj : s ğ yn IPS c bğ nts o b r v y IK E Düz m ntğ s h p o duğu çn k s m bğ nts k t -ç şb r (nt rop rb ) ypy güv n ğn s ğ yn IK E bğ nts nn k nds o b r. s h ptr. Br k t ç şb r k VPN o uşturb mk çn, IK E görüşm s s ns nd k u n b c k çok prm tr m vcuttur. VPN bğ nts n o uştururk n prm tr rn yc n ş m s v prm tr r dk k t d ms g r k m k t dr. prob m r çoğun uk IK E d yşnr. M nu nh tr Ls t y n k rş trf m vcut po tk n grş IK E y tm m y byps d r bğ o k nds n n uygun m todu s ç r v s çm n k rş trf tr. IPS c, SA tnm bz z ttnm nr. IK E Prm t r r D z vntj : VPN o uşturb mk çn, IK E görüşm s IK E k u nm ndn önc s ns nd k u n b c k çok prm tr k m vcuttur. VPN bğ nts n o uştururk n fonk s yon k rnd n uz k tr. Bu yüz d n prm tr rn yc n ş m s v bz m t m r vrdr, örn ğn h r z m n prm tr r yn nh tr r k u n r v İnk r Ed m m dk k t d ms m toddur, g ştr m ştr v g r k m k t dr. öz ğ k s k tr. Uç Nok t Tnm m Bu tp böy k bğ nt r p y ttck s IK E nn o d ndr n s dr r k rş çk tr, 3. Tün /trns portm odu şh s b r z m nd gönd r n şfr M n/ggr s s v m od pk t r k yd d r v IK E şfr m t k rr gönd rr. VPN uç nok ts pk tn IK E DH grup s onrdn PFS çk /k p /k m k g r k t d m z. IK E güv n k IPs c şfr m çğn k ptm k tdr gönd r dğn m üdd t s onr g ym z v IPs c öm rü h ttp://p ngu nc. p ngu

67 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 67 Ö n-tnm Anh tr m (Pr -Sh r d K yng- PSK ) Avntj : Es n k tr. Br çok VPN s t m cs Ö n-tnm Anh tr o m dn yön t b r, Ö n-tnm Anh tr m m todund VPN s t m cnn s rtfk s bşk s trfndn uç nok t gz nh t py şr. Bu g çr m şs, s d c o s t m cnn s rtfk s s rvs IK E trfndn s ğ nr v s rvs pt d r v y d s s t m M nu Anh tr Grş m todun g çt r/s t m c r k ys s n k k r. s rtfk ndrm ç şm s n g r k yok tur. Avntj : D z vntj : M nu Anh tr Grş m todun k ys İy yön tm yz m o m dn yön t ms çok güçtür. vntj vrdr, örn ğn, uç nok t doğru m s s ğ r, tün y n nr, çn D z vntj : cdd (AH v g çt r rs ndk g rç k d z vntj m todund nh tr y nd n IPs c Protok o r (ESP/AH ) IPS c protok o r Ö n-tnm Anh tr m dğ r VPN öm ür r tnm nb r, y n nh tr tnm nb r. n ESP) VPN v r trfğn k orum k m c k u n r. dğtm s orunudur. Gz nh tr r uç nok t VPN AH (Auth ntcton H d r) g çt rn AH dt k şn doğru m k çn k u n n v y s t m c rn güv n ş k d ns dğt ck? protok o dür. IP pk tnd v rd n M AC o uşturm k S rtfk unn çn k rptogrfk h s h fonk s yonu k u nr. E d d n M AC, k rş trf, m s jn k orunduğunun v y d n çok k ök s rtfk s n s h ptr. pk t k t t r. H r uç nok t s rtfk s nd unn çk AH protok o ü IP pk t v rs nn yn s r IP nh tr d nk bş ğnn v g n öz nh tr k nds nd unur. öz nh tr s d c n ş m s bütün üğünün H r VPN g çd k nds n h s s rtfk y v s h ptr h ttp://p ngu nc. prç n d çn orjn doğru r. protok o ü IP bş ğndn s onr AH AH bş ğ y r ştrr. p ngu

68 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 68 Bu tp p tform n uz k tn v m rk z yön tm r g n s s t m yön tm n s d c k s m çöz üm g tr b m k t v routng p rform ns ort ö ç k n tw ork çn dh y t r k m yb m k t dr. Donnm Tbn VPN K nd ş tm s s t m rn Fr w v Rout r s h p bz ch z d, s onrdn k n b n yz m, donnm d s t k r VPN h z m t v r b m k t dr r. ESP (Encps u tng S curty Py od) ESP protok o ü IP şfr nm s h m d k u n r. ESP s d c şfr nm s pk tnn hm doğru nm s çn protok o ü IP pk tnn v y s d c doğru nm s çn d k u n b r. ESP protok o ü IP bş ğndn s onr ESP bş ğ y r ştrr. ESP bş ğndn s onrk tüm v r şfr nm k t dr doğru nm k tdr. AH ESP IP v /v y prtok o ünd n frk ; pk tnn şfr nm s n s ğ m k tdr. VPN İ N K ULLANIM ALANLARI Extrn tvpn Fr w r b n n ş tm İş ortk, ştrk r, ortk ç ş n şrk t r b rb rnd yp n güv n bğ nt rdr. prob m rn s s t m rnn g trdk r güv n k çğ v p rform ns prob m rn şm ş rdr fk t routng VPN, g nş n dğ m ş k urum r, uz k R m ot VPN nok t rd, h tt yutdşnd ofs r o n M ob k u nc, k üçük / v uz k şrk t r v (SO H O ) m rk z d -up o güv n Rout r r ş k d bğ m k tr. s s t m rnn k rtk nok t rd y r n k urum r trfndn, k nd ç rnd v y p rform ns norm o z yfdr. ofs r t rch ttk r k urum r /k ş r güv n bçm d v r ş-v rş ypm k s t dk r s, güv n k VPN Tİ PLERİ çğ p rform ns z m n t rch d r. b n n ş tm g trdk r prob m rn prob m rn v şm ş rdr. Routng p rform ns o duk ç ydr Yz m Tbn VPN VPN İ N K ULLANIM ŞEK İ LLERİ Yz m tbn s s t m rnd fk t VPN r, ç şt VPN k rptogrfk düşük tür v yz m yön tm nd n bğm s z ç ştrr r. Br çok s oftw r tbn VPN VPN M rk z ofs v dr s m typs nn v y şub rnz n v y protok o p rform ns s unucu St -to-st (Intrn t) VPN bö g yn b rb rnd tbnnd ğ yön tm, s s t m r, güv n k d ğ dr. İd m vcut n tw ork prçs o, tüm o duğu n tw ork r VPN güv n tün m ypb r fk t tp VPN r uygu m r çn ş fff, ö ç k n b r, ş k d n bğ m k tr. donnm t m VPN' r k o y düşük p rform s s rg r r... h ttp://p ngu nc. orn dh yön t b r o m v yük s k p rform ns s rg m dr. p ngu

69 Lnux K u nc D rn ğ P ngu nc ok uyn p ngu nn d rgs 69 Bu m r dh m k nz m s onr şfr m k u n dğnd k m k doğru m, y tk ndrm v djtm z nn k ontro ü gb güv n k h z m t v r b r r. Açk nh tr şfr m s s t m nd çk nh tr v öz nh tr unm k tdr. Bu nh tr r t k yön ü ç şm k tdr r fk t rn tm m r r. şfr mk cn, Açk nh tr öz nh tr d çk nh tn şfr dgn d şfr tm k k u n r.ö z nh tr s d c t o dugu k s d unm k t nck çk cn nh tr c s t s k rd ns n r t b m k t dr, Dİ Jİ TAL SERTİ Fİ K ALAR PK I (Pub c K y Infrs tructur, Açk yn çk o dğt r. Anh tr A typs ) Djt S rtfk r k urum y d k ş rn PK I dğtk k m ğn, m z m k (pub c k y) v djt b gy v s s t m rd X.509 çk nh tr r djt s rtfk n trfndn ony nm s, k u nm n s ğ yn nh tr bğ r. DjtS rtfk r, k ş v k üm s dr v yn z m nd Açk nh tr g r k tğ durum rd onyn g r nm s, k uru uş n k şs ş m rn A typs (PK I) k ş rn s h p o duk çk s on ndr m s gb ş m r vrdr. tşm ğ üz rnd güv n ş k d v öz nh tr k u n o uşturu n g rç k ştrm rn s ğ r. v b g typs dr. Açk h z m t r typd nh tr n o uşturu m s, y tk k urum şfr m k çn k u n n çft k tronk tcr güv n k Bu nh tr s rtfk n s k nm s v dğt m s, PK I : typs nn t m gör v, nt rn t/ntrn t * Gz k (Confd nt ty) Br E k tronk S rtfk dört n b ş nd n üz rnd * V r Bütün üğü (Dt Int grty) o uşur: k urum r rs nd güv n n djtm r * İnk r Ed m m (T ch ncnon-r pudton) o uşturm k tr. * Doğru m (Auth ntcton) h b r ş n, ç şn k ş r v y *Açk nh tr *Anh t s h bn bğ yn k şs b g r * S rtfk y v r n m k m h k k nd b g * S rtfk y v r n m k m n m z s DjtS rtfk r N ri ç rr? S rtfk r t m o çk nh tr çn tşyc gör v görür r. Anck çk nh trdn dh fz b r yc b gy s h p o duk çn çok dh ş vs dr r. Djt S rtfk r, s h bnn nonm nh tn, dn, s on k u nm trh n, Djt S rtfk y h z r yn S rtfk M rc'nn dn, s r num rs n -pos t dr s n v dğ r bz b g r ç rr. h ttp://p ngu nc. p ngu