ANTALYA KENT İÇİ TOPLU TAŞIMA SORUNUNA METRO ÇÖZÜMÜ

Transkript

1 ANTALYA KENT İÇİ TOPLU TAŞIMA SORUNUNA METRO ÇÖZÜMÜ Vedat BELEN Saraçoğlu Turizm A.Ş., Antalya ÖZET Antalya 1990 ve 2000 yılı nüfus sayımına göre %51,95 ile en fazla nüfus artışı olan ilimizdir. Antalya turizmin başkenti olması nedeniyle, nüfus sayımlarında çıkan insanlardan daha çok insana hizmet vermekte, dolayısı ile kentin ulaşım problemleri de buna paralel hızla artmaktadır. Antalya üst yapısı daha önceki yıllardan gelen ÇAĞI YAKALAYAMAYAN ŞEHİR PLANLARI yüzünden tıkanan ulaşım sistemi,toplu taşımayı lastik tekerlekli sistemlerle (klasik dolmuş ve otobüs ile) çözmesi mümkün değildir. Antalya insanları olarak ileriki yılları düşünmek şimdiden Metro ile Hızlı tren sistemini etüt ederek proje, hazırlık ve tartışma aşamasına getirmek geleceğe olan görevimizi eksiksiz yapmak zorundayız. Ulaşım çözümlerini üç ana başlıkta toplayabiliriz; 1- Akaryakıta bağlı lastik tekerlekli sistemler 2- Yer üstü raylı hafif sistem 3- Yer altı Metro ile buna bağlı yerüstü hızlı tren ler ile çözülmektedir. 4- Bu çalışma Antalya şehir merkezi ve bağlantılarını kapsayan toplu taşıma sistemine üç alternatifli çözüm yaklaşımını ve bunlardan en doğru olduğuna inanılan METRO sistemini anlatmakta ve savunmaktadır. Anahtar kelimeler : Ulaşım, Metro, Gelişim.

2 ABSTRACT Antalya is the city which has the most population growth with 51,95%,by the year of 2000 on the other hand, Antalya is hosting more people than its enumeration (legal population) Of this reason,common transportation problems arouse widely with this over-population. To solve the transportation problem of Antalya s superstructure seems impossible with the Out of Era City Plan from the past. This perceptiveness of the mass transportation with classical bus and dolmuş will be useless within future years. Antalya should make the preliminary studies, researches and projects for the Metro and speed railways systems for a beter future,from now on. The solutions for the transportation could be summarized in 3 titles: 1-Dolmuş and buses with gasoline,fuel systems, 2-Buses on a railway systems 3- Underground Metro (subways) and Speed Railways Systems. This study is abaut a three alternative solution approcach to the Antalya City Center and connection roads for mass tranportation. Besides it will try to explain the author s best alternative solution of Metro. Keywords : Communication, Underground Metro, Development. 1.GİRİŞ Dünyanın belli başlı turizm merkezlerinden biri olarak kabul edilen Antalya için hazırlanan bu bildirinin amacı, özellikle turizmi ön plana çıkan kentin çoklu ulaşım sistemleri ile 21. yüzyılda kapsamı değişen turizmin, festivaller, kongreler, turnuvalar, büyük spor faaliyetleri, eğlence, kültür faaliyetleri büyük seminerler, ihtisas fuarları ve yoğunluk getiren tüm faaliyetler için sorunsuz erişilebilir,rahat kesintisiz bir metropolitan şehir olmasıdır. Antalya nın nüfusu çeşitli nedenlerden dolayı sürekli artış göstermektedir. Kontrol dışı artan bu nüfus,yeni yerleşim birimlerinin,istihdam alanlarının,merkezi iş alanlarının doğmasına neden olmuştur. Kentin büyümesi ve yapılaşması kontrol altına alınıp planlı ve programlı olarak gerçekleştirilemediği için ulaşım ve alt yapı sistemi, hızla büyüyen ve yapılaşan Antalya ya milyonlarca turist getiren turizmin hızına paralel olarak geliştirilememiştir. Antalya nın çağdaş bir Büyükşehir vizyonuna sahip olması için ulaşım sisteminin 2020 yıllarındaki yolcu sayıları ve hareketleri hedeflenerek planlanması ve bu planlara bağlı kalınarak alt ve üst yapıların geleceğe yönelik projelendirilmesi gerekmektedir.

3 Antalya 2004 yılında çıkan 5216 sayılı kanun ile hizmet ve ulaşım alanı ha dan ha a çıkarılmıştır.(şekil 1.)Buda Antalya nın ana ulaşım planlarını çağın gereklerine uygun şekilde çözme zorunluluğunu getirmiştir. Şekil 1 2. ULAŞIM PLANLARI İLE KENT ARAZİSİNİN KULANIMI Ulaşım planları, kent planlarının ayrılmaz ve çok önemli bir öğesidir ve kent planları ile birlikte geliştirilmelidir. Gelecekteki ulaşım talepleri, öncelikle,gelecek için öngörülen arazi kullanım kararlarına göre oluşacak kent yapısına bağlıdır.arazi kullanım yapısı ile ulaştırma sistemi arasındaki etkileşim iki yönlüdür.kentin arazi kullanım yapısı (nüfus, istihdam, sanayi, ticaret, okullar, konut alanları ve mevcut inşaat alanları) ve ulaştırma sisteminin karakteristikleri,ulaşım taleplerini belirlemektedir.öte yandan,yeni bir ulaştırma projesi ile belirli bölgelere ulaşılabilirliğin sağlanması orta ve uzun dönemde o bölgelerin arazi kullanım yapısını da etkilemektedir. Arazi kullanım planları ile ulaştırma arasındaki ilişkilerini iyi anlayarak ve kentin gelecekteki arazi kullanım yapısını doğru planlayarak gelecekteki ulaşım taleplerini azaltmak,diğer bir deyimle birçok ulaşım sorununun ortaya çıkmasını önlemek mümkündür. Otomobil odaklı kentsel ulaşım sistemini özendirmekle ulaşım sorunları ve çevre kirliği artmakta,kent içindeki değerli araziler boşa heba edilmektedir.

4 3.YOLCU SAYISINA GÖRE ULAŞTIRMA ÇÖZÜM SİSTEMLERİ 1. Bir yönde saatte kişi için Minibüs 2. Bir yönde saatte kişi için Otobüs 3. Bir yönde saatte kişi için Tramvay 4. Bir yönde saatte kişi için Hafif raylı sistem 5. Bir yönde saatte kişi için Metro Sistemleri önerilmektedir. Bu öneriler geliştirilirken, doruk dışı saatlerdeki talep düzeyleri ve yönleri de ayrıca değerlendirilmekte, böylece önerilecek bir altyapı tesisinin atıl kapasite yaratmaması, dolayısıyla da işletme giderleri nedeniyle zarar etmesi ve giderek işletilemez hale gelmesi önlenmeye çalışılmalıdır. 4. ANTALYANIN ULAŞIM İHTİYAÇLARI Antalya Kale Kapı merkezli ışınsal bir ulaşım ağı yoğunluğu düşünülürse 1- Kale Kapı sı, Otogar, Kepez hattı 2- Kale Kapı'sı,Meltem, Liman hattı 3- Kale Kapı'sı, Fener, Lafa hattı 4- Kale Kapı'sı, Topçular, Havaalanı hattı Bu ana hatlar Antalya nın ana yoğunluğunu taşıyan hatlardır,bu ana alterlerin ulaşım sorununu çözmek Antalya ulaşımının sorununu çözmekle eş anlamlıdır. Bu ihtiyaçları karşılamak için ekonomik çözüm gibi görünen hafif raylı taşıma (HRT) liman hattı için meltem mahallesinden sonra,kepez hattı için otogardan sonra,havaalanı hattı için Tedai tan sonra,lafa hattı için ise Of Oteli sonrası için güzel bir çözümken, imarlaşmasını bitirmiş merkezi yaklaşık Kale Kapı'sı olan on kilometre çaplı bir daire içinde (HRT) arazi kullanımı ve varolan yolu daraltması, hemzemin geçitlerde hız kesileceği için kapasite düşüreceğinden bu 10 km. çap içinde yer altı metro sistemi daha uygun olacaktır. Bu alan içindeki üst yapının zaten mevcut olan ulaşım sorunlarını çözemediği göz önüne alınırsa ilave HRT sistem zaten işleyen yolları kaplayarak hem faydalı olacak hem de zararlı yan etkileri olacaktır.( Işıklar güzergahındaki treleybus örneği) Antalya ulaşımı kent merkezinde Metro ile çözülürken merkezden beş kilometre dışında hafif raylı taşın (HRT) ile ara yoğunluk koridorlarının da Lastik tekerlekli araçlar ile çözülmesi daha gerçekçi ve akılcı olacaktır. 5. ANTALYA KENTİNE NEDEN METRO GEREKLİ Antalya çalışma alanı içindeki kamuya ait Arazi kullanımı Antalya nın bugün ve gelecekteki nüfus artış hızının getireceği Toplu ulaşımına çözüm sağlayamayacak şekilde planlandığı ve gerçekleştirildiği için metro önerilmekte,önerinin ana fikri ise kamuya ait yer altı arazisini kullanarak Toplu ulaşıma gerekecek hızlara ait yüksek

5 değerdeki yatay ve düşey kurpları ile aliymanlara ait çözümler metroyla sağlanmaktadır. Böylece zemindeki kent arazisi başka amaçlar için kullanabilmektedir 6. METRONUN ANTALYA YA SAĞLAYACAĞI FAYDALAR 1- Antalya toplu ulaşımını kaliteli bir şekilde çözdüğü gibi kentin büyümesine paralel yeni hatlar açılarak yeni çözümlere imkan tanınır. 2- Kentin hava kirliği azalacağı için sağlık sorunları önemli ölçüde azalır. 3- Elektrik,su, telefon,drenaj gibi alt yapı sorunları daha rahat çözülür. 4- Toplu taşının petrole olan bağımlığını en aza indirerek olası bir petrol krizinde ulaşımın zarar görmesi engellenir. 5- Ulaşım ucuzladığı için ticaret canlanır. 6- Kent içi planlamaya rahatlık getirerek uzak mesafelerin değer kazanmasına yol açarak kent rantının dengelenmesine yardımcı olur. 7- İstasyonlardaki yeni alış veriş merkezleri belediyelere yeni gelir olanakları sağlar, 8- Kentimizin turistik değeri artar. 9- Sıcak bir Antalya da serin taşımacılık sunulur. 10- Kentin ulaşım değerlerindeki farklılaşma kent üst yapısında farklılıklar getirerek olumlu gelişmeleri de beraberinde getirmesidir. 11- Metro inşaatlarının yapılma ve işletme aşamasında yeni istihdam olanakları yaratması. 6. ANTALYA JEOLOJİSİ METRO YA UYGUN MU? Kısaca Antalya jeolojisi,antalya travertenlerinin karasal ve çok sığ(bataklık) ortamda geliştiğini belirtmektedir.travertenler çökelme ortamındaki flora,karbonat yoğunluğu,sıcaklık ve derinlik değişimleri nedeniyle sıkı dokulu,masif,süngerimsi,boşluklu olmak üzere 3 tipte gelişmiştir.sıkı geçirimliği diğerlerine göre daha az,nadir bitki fosili,aragonit kristalli olarak gelişmiştir.süngerimsi Traverten,su kütlesinin ince kalınlık gösterdiği,kütlesel ısınmanın çabuk olduğu,buharlaşmanın ve CO(2) kaybının fazla olduğu ortamlarda gelişmiştir.erime boşluklu Traverten, bazen dayanıklı olup bitki boşluklarının çökelme ortamında gelişen bitki kök ve gövdelerinin kireçlenmesi ve sonradan çürümesiyle oluşmuştur. Metro maliyetlerinin en önemli kriteri seçilen güzergahın zemin ve jeolojik yapısı belirlemektedir.yukarıda seçtiğimiz ana yoğunluk ulaşım koridorları içinde Metro açmayı düşündüğümüz zeminlerin % 90 ı Traverten kayaçtır. Bu kayaç maliyeti çok ucuzlatacağı gibi zemin takviye önlemleri azalacağından inşaat süresi çok kısalacaktır. Antalya nın metro çalışma alanı Traverten kayaç üzerinde olması teknik ve ekonomik açıdan olumlu yönleri çok fazladır.

6 Teşekkür Bizlere Antalya nın teknik sorunlarına farklı bakış açısı ve değişik çözümlerini tartışmaya açma fırsatı veren TMMOB-İMO Antalya şubesine,düzenleyen kuruluşlara ve onursal danışma kurulu üyelerine teşekkürü bir borç biliriz. KAYNAKÇA Traverten platosu karstik hidroleoloji Jeoteknik hizmetleri DSİ Antalya Travertenlerinin oluşum özellikleri JMO bülteni İnan 1985 Antalya Büyükşehir belediyesi Antalya ana ulaşım planı güncelleştirme ve Genişletilme projesi nihai rapor 2005 Mevcut durum sorun ve yetersizlikleri raporu 2005

7 Şekil 2