BIRLIK ten. Zorunlu sigortalarda tazminat ödemesi. Sigorta flirketlerinin. sigortalarda tek ifllevi, prim toplayarak,

Transkript

1 ISSN: Temmuz - Eylül 2010 SAYI: 21 BIRLIK ten TÜRK YE S GORTA VE REASÜRANS fi RKETLER B RL YAYINIDIR Zorunlu sigortalarda tazminat ödemesi Sigorta flirketlerinin zorunlu sigortalarda tek ifllevi, prim toplayarak, fon oluflturmak ve bu fondan da tazminat ödemek midir? Yoksa riski asgariye indirip, zararı azaltmak mıdır?

2 BIRLIK ten Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli i yay n d r 3 ayda bir yay nlan r Para ile sat lmaz ISSN: mtiyaz Sahibi Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli i Ad na Hulusi TAfiKIRAN Genel Yay n Yönetmeni Erhan TUNÇAY Sorumlu Yaz flleri Müdürü Gamze D LER Yay n Kurulu Erhan TUNÇAY Zihni METEZADE Mehmet KALKAVAN Gamze D LER Yay n Dan flman Noyan DO AN Grafik Tasar m ILGIN BALA Çizer Serdar GÜNB LEN Yönetim Yeri Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli i Adres: Büyükdere Cad. Büyükdere Plaza No: 195/ Levent / STANBUL Tel: Faks: E-posta: birlikten@tsrsb.org.tr B RL K ten dergisinde yay mlanan yaz ve foto raflar n tüm haklar Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli i ne aittir. Kaynak gösterilerek kullan labilir. Dergide yeralan köfle yaz lar ndan do abilecek hukuki sorumluluk, yazarlar n kendisine aittir. Bask Ömür Matbaac l k A.fi. Haramidere Beysan Sanayi Sitesi Birlik Cad. No: Büyükçekmece - stanbul info@omur.com.tr çindekiler GÖRÜfi Baflkan dan...1 Bize Göre...2 Hazine Müsteflar Sigorta Genel Müdürü...48 B RL K TEN HABERLER Japonya Nippon Life stanbul da...3 Zaman nda Sigorta Yar flmas...4 TSRfiB Kurumsal Web Sitesi Yenilendi...6 TO Sigorta Bilinci Semineri...7 NCELEME - ARAfiTIRMA Sigortac l kta Kriz Yönetimi Kapak Konusu: Sigortac Sadece Tazminat m Öder?...17 Mevzuat Sorunlar ve Yarg Kararlar...22 Sigorta statistikleri...34 AB ve S GORTA Sigorta Teknik Karfl l klar...26 AB de Bankasürans...30 Rotterdam Kurallar...32 TSEV Hasar Riski ve Maliyet Azaltmaya Yönelik Workshop...41 Kurumsal S nav Hizmeti...43 Sigortac l kta Sat fl Uzmanl E itim Program...45 Aktüerlere Yönelik statistik ve Olas l k E itim Program...47 HABERLER SEGEM...50 GÜVENCE HESABI...52 S GORTA B LG MERKEZ...54 TARS M...61 DIfi BASIN Avrupa Komisyonu QIS 5 i Tan mlad...67 Polonya ya Sel Kontrolü Uyar s...68 Rus Çiftçilerden Ürün Sigortas na lgi...69 Yenilenebilir Enerji Kullan m na Teflvik...70

3 BAfiKAN dan De erli Meslektafllar m, Birli imizin 2008 y l ndan bu yana haz rlay p üyeleri ile paylaflt Trafik Sigortas Rehber tarifesi çal flmas, 2011 ilk alt ayl k dönemi için tamamlanm flt r. Bu çal flmada yap lan gözlemlere göre; 2009 y l nda yaz lan portföyün 4. Y l H/P oran n n yüzde 113 olaca tahmin edilmektedir. Bu oran n, 2008 için de yüzde 108 olaca anlafl lmaktad r. Bu sonuçlar H/P oran n n y llar itibariyle piyasada yaz lan fiyatlarla artmaya devam etti ini göstermektedir. Bu art fl trendi, artan hasar frekans ve maliyetlerine karfl l k sigorta sektörü taraf ndan yap lan primlendirmenin yetersizli- ine iflaret etmektedir. Yenilenen Rehber tarife çal flmas nda bir önceki rehber tarifeye göre ortalama yüzde 6.5 fiyat art fl gerçekleflmektedir. Rehber tarife çal flmas nda, günümüze en yak n ve en fazla olgunlaflm fl ifl yaz m y l olan 2009 y - l n n verileri kullan lm fl, henüz tamamlanmam fl dönemlere iliflkin gerekli tahminler yap lm flt r. Bulunan bu de erler belli metotlarla tarifenin geçerli olaca 2011 dönemine tafl nm fl ve chain- ladder yöntemi ile ileriye dönük hasar tahminleri yap lm flt r. Bu tahminlerden yola ç karak oluflturulan Rehber tarife tarife ile hedeflenen Hasar/Prim oran yüzde 74,8 tir. Bunun anlam Rehber Tarifenin, ya da ona uygun fiyat seviyelerinin yakaland bir pazar ortam nda bileflik rasyonun yüzde yüz olarak gerçekleflece idir. Birli imiz bünyesinde çal flmakta olan Kaza nceleme ve Araflt rma Komitesinin Rehber Tarife kapsam nda yürüttü ü çal flmalar; sigorta sektörümüzün Trafik Sigortalar nda yapt fiyatlaman n halen, kâr edecek seviyelerin çok uza nda oldu unu, dolay s yla hasar maliyeti ortam ndaki h zl de iflim ve belirsizlikleri dikkate alan bir fiyatlaman n yap lmas n n zorunlu hale geldi ini bir kere daha göstermektedir. Ayr ca rehber tarifenin son birkaç dönemdir çok sa l kl bir öngörü oldu u memnuniyetle görülmekte, ayn flekilde bu tarifenin alt nda oluflan piyasa fiyat uygulamas n n da yukar da ifade etti im zararlar üretti i de üzüntüyle müflahede edilmektedir. Hasar frekans n n yüzde 8 lere oturdu u ve dolay s yla tüm tahakkuk eden primin bu hasar frekans na yetmedi i dikkate al nd nda, ayr ca kötü niyetli kiflilerin KTT ile getirilen ça dafl uygulamay istismar etmelerinin bir nebze de olsun önlenebilmesi amac yla, özellikle bir dönem içinde birden fazla hasara sebep veren araç veya kullan c lar n yenileme aflamas nda yeterli seviyede cezaland r lmad klar görülmektedir. fiirketlerimizin, kötü kullan m veya kötü niyetle havuzun sonuçlar n bozanlara, sigorta tekni inin gerektirdi i flekilde tepki göstermesi, flahsi kan mca gerek hakkaniyet aç s ndan, gerek kamu görevi olarak bir gerekliliktir. fiirketlerimizin bu konuda daha rahat davranabilmelerini teminen, Birli imizce Hazine Müsteflarl ndan bugün itibar yla uygulama hakk m z olan yüzde 300 lük fiyat art fl tavan n, yüzde 500 e yükseltilmesi talebinde bulunulmufltur. Sadece y lda iki veya daha fazla hasar yapan plakalar n birden fazla oluflan hasarlar n n sisteme yükü yüzde 15 civar ndad r ki, salt bu araçlar n yeterli prim art fl na tabii tutulmas halinde mevcut piyasa zarar n n bertaraf edilebilece i görülmektedir. Bu gerekli ciddiyeti hep beraber gösterebildi imiz takdirde, uzun vadede uygulanabilecek di er teknik kriterler ve daha cazip oranlarda uygulanabilecek hasars zl k indirimleri ile sigorta tekni inin gerektirdi i daha ça dafl fiyatland rma modellerinin oluflabilece ine inanmaktay m. Bu çerçevede sektörümüze dönük önemli bir hizmet oldu una inand m rehber tarife çal flmas n n, Trafik Sigortalar nda yürüttü ümüz faaliyetlerimize gereken katk y sa layaca n umuyor, bu çal flma sonuçlar n n flirketlerimiz özelinde yap lacak di er çal flmalar için referans olmas gerekti ine olan inanc m sizlerle bir kere daha paylaflmak isterim. Sevgilerimle, Hulusi TAfiKIRAN Baflkan

4 B ZE GÖRE De erli Okurlar, 2010 y l n n üçüncü çeyre ini de arkada b rak rken, sigorta sektöründe yaflanan olumlu geliflmeleri dergimiz arac l ile sizlerle paylaflmak istiyoruz. Bu say m zda Ulusal platformda gerçekleflen yeni uygulamalar, yap lanmalar, etkinlikler ile birlikte Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli i olarak öncülü ümüzde gerçekleflen faaliyetleri okuyucular m za aktar rken, dünyada sigorta sektöründe neler olmufl diyerek k sa bir özeti de gözler önüne serece iz. Birlik olarak iki y ld r aktif olarak sürdürdü ümüz sigorta bilinci yayma misyonumuzun bir parças olarak TV8 televizyon kanal nda Zaman nda Sigorta adl yar flma program 3 yar flmac n n büyük ödüle ulaflt, toplam 22 yar flmac n n da çeflitli para ödülü ile birlikte ferdi kaza sigortas sahibi olmas ile son buldu. Sigortan n önemine dikkat çekmek istedi imiz bu genel kültür ve bilgi yar flmas nda sigortal olmak ile olmamak aras ndaki fark bizzat yar flmac lar ile gözler önüne sererek konuyu bir kez daha ifllemeyi tercih ettik. Yar flmaya olan ilgi ise emeklerimizin bofla gitmedi inin bir göstergesi oldu. Di er taraftan stanbul Ticaret Odas n da gerçeklefltirilen Sigorta Bilincini Art rma Semineri ile bu alanda yap lan çal flmalar kat l mc - larla paylaflarak bilgilendirme zincirimize bir halka daha ekledik. Bu arada Japon, Koreli, ve Azeri yat r mc lar Birli imizi ziyaret ederek sektörümüz hakk nda bilgi sahibi olurken, karfl l kl fikir al flveriflinde bulunduk.cea taraf ndan düzenlenen Solvency II QIS 5 Çal fltay na kat lan Birli imizin ise benzer bir çal fltaya stanbul da yine CEA Temsilcilerinin de kat l m yla ev sahipli i yapmas planlan yor. Yaz dönemini genel seyrin aksine oldukça yo- un geçiren sigorta sektörünün güz dönemine de h z n art rarak girdi ini rahatl kla söyleyebiliriz. stanbul un Finans Merkezi olmas için yap - lan çal flmalara destek veren Birli imiz say l Resmi Gazete de yay mlanan 2010/11 say l Baflbakanl k Genelgesi çerçevesinde oluflturulan çal flma grubu toplant lar na kat larak stanbul un Finans Merkezi olmas ile ilgili altyap, finansal ürünler, vergi, hukuk, tan t m ve organizasyon ile insan kaynaklar etkin kullan m, stratejik planlama ve eylemler oluflturma hususunda yürütülen çal flmalara katk sa l yor. Di er taraftan Sigorta Bilgi Merkezimiz arac l ile Hazine Müsteflarl Sigortac l k Genel Müdürlü ü ortaklafla projesi olan Türkiye nin Hayat ve Sa l k Tablolar çal flmas devam ediyor. SBM, SEGEM, Güvence Hesab, TARS M, DASK, TSEV gibi sektörümüze katk sa layan kurumlar - m z n faaliyetlerini ise detayl bir flekilde sayfalar m zdan takip edebilirsiniz. Bu say m zda Dergimizin Kapak Konusunu Sigortac Sadece Tazminat M Öder? diyerek çarp c bir bafll kla belirledik ve asl nda sigortal kiflinin sorumluluklar ile sigortac n n sorumluklar - n n s n rlar n belirleyelim istedik. B RL KTEN i keyifle okuyaca n za inan yoruz. Sa l k ve mutluluk dolu günler dile imiz ile... Erhan TUNÇAY Genel Sekreter 02

5 B RL K TEN HABERLER Azeri Yat r mc lar n Ziyareti Baflbakanl k Yat r m Destek ve Tan t m T.C. Ajans (TYDTA) yetkilileri liderli inde Azeri yat r mc heyeti 6 Temmuz 2010 tarihinde Birli e bir ziyaret gerçeklefltirdi. Türk sigorta sektörü ve sektöre yönelik yat r m imkânlar n n de erlendirildi i toplant da Birlik, Birlik Genel Sekreter Yard mc s Mehmet Kalkavan, Uluslararas liflkiler Uzman Yard mc s Müge Soysal ile Japonya Nippon Life fiirketi stanbul da Baflbakanl k Yat r m Destek ve Tan t m T.C. Ajans (TYDTA) yetkilileri liderli inde Japonya merkezli Nippon Life flirketinden bir heyet 28 Temmuz 2010 tarihinde Birli e bir ziyaret gerçeklefltirdi. Türk sigorta sektöründeki hayat branfl na yönelik yat r m imkânlar n n de erlendirildi i toplant da Birlik, Birlik Baflkan Hulusi Taflk ran, Birlik Genel Sekreteri Erhan Tuncay, Birlik Genel Sekreter Yard mc s Mehmet Kalkavan irlik, Temmuz ay içerisinde stanbul Uluslararas Finans Merkezi Projesi kapsam nda B Yüksek Planlama Kurulu taraf ndan 2 Ekim 2009 tarihli ve say l Resmi Gazete de yay mlanan stanbul Uluslararas Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Plan dikkate al narak 1 May s 2010 tarihli ve say l Resmi Gazete de yay mlanan 2010/11 say l Baflbakanl k Genelgesi çerçevesinde oluflturulan çal flma grubu toplant lar na kat ld. Hukuk, vergi, altyap, tan t m, organizasyon, insan kaynaklar, finansal ürün ve hizmet ile düzenleyici ve denetleyici çerçeveye iliflkin toplanan Mali ve Finansal Düzenlemeler Sorumlusu Onur Acar taraf ndan temsil edildi.toplant kapsam nda Birlik taraf ndan, Birli in gerçeklefltirdi i çal flmalar, Türk sigorta sektörü ve sektörün temel göstergelerine iliflkin bir sunum gerçeklefltirildi. Sunumun ard ndan ise Azeri heyet taraf ndan Türk sigorta sektörüne iliflkin yöneltilen sorular cevapland r ld. ve Uluslararas liflkiler Uzman Yard mc s Müge Soysal taraf ndan temsil edildi. Toplant da Birlik taraf ndan Birlik, Birli in gerçeklefltirdi i çal flmalar, Türk sigorta sektörü ve sektörün temel göstergelerine iliflkin bir sunumun gerçeklefltirilmesinin ard ndan Türk sigorta sektöründeki hayat branfl hakk nda kapsaml de- erlendirme yap ld. TSRfiB, stanbul Uluslararas Finans Merkezi Projesi çin Çal fl yor çal flma gruplar, stanbul Uluslararas Finans Merkezi Projesi kapsam nda altyap sorunlar çözülmüfl bir mekân inflaa edilmesi, uluslararas standartta iflleyen bir hukuk alt yap s oluflturulmas, çeflitlendirilmifl finansal ürünlerin sunulmas, iyi kurgulanm fl bir düzenleyici ortam yarat lmas ve etkin uygulanan bir vergi sisteminin oluflturulmas, nitelikli insan kayna ihtiyac n karfl layacak bir e itim alt yap s n n hayata geçirilmesi, dünya ölçe- inde tan t m, iflletme ve izleme yapacak özel bir organizasyon yap s n n oluflturulmas na yönelik strateji ve eylemler üzerinde çal flmalar yürütüyor. 03

6 B RL K TEN HABERLER Zaman nda Sigorta Yar flmas Ödülleri Verildi amazan süresince her akflam TV8 ekranlar nda izleyicilerle buluflan Zama- R n nda Sigorta adl yar flma program bayramla birlikte sona erdi. TSRfiB sponsorlu unda gerçeklefltirilen TV program na kat lan yar flmac lar kazand klar para ödüllerini ve ferdi kaza sigortas arma anlar n TSRfiB yetkililerinden ald. 7 den 70 e her yafltan tüketiciye sigorta bilinci afl lamak amac yla farkl alanlarda pek çok tan t m çal flmas n hayata geçiren Birlik, bu kez bir yar flma program na sponsor oldu. 9 A ustos 2010 da TV8 de izleyicilerle buluflan Zaman nda Sigorta adl yar flma program ramazan ay boyunca ekranlara geldi. Tamam yla özgün bir formata sahip olan yar flma program n ünlü oyuncu Tunca Aydo an sundu. TSRfiB nin sigorta fark ndal ve bilincinin artt r lmas yolundaki hedefleri do rultusunda haz rlanan program, sunum, içerik ve soru kalitesi aç s ndan da oldukça yüksek bir seyir keyfi sa lad. A ustos, Eylül aylar nda her akflam izleyicilerle buluflan Zaman nda Sigorta program fieker Bayram bitimindeki son bölümüyle ekranlara veda etti. Yar flmaya kat lan ve para ödülü almaya hak kazanan yar flmac lar n ödülleri ise final sonras nda kendilerine teslim edildi. TV8 stüdyolar nda gerçeklefltirilen ödül törenine Birlik Genel Sekreteri Erhan Tunçay, Genel Sekreter Yard mc s Mehmet Kalkavan, Bas n, Reklam ve Halkla liflkiler Yönetmeni Gamze Diler, Yar flma program yap mc l n üstlenen Perfore TV Film ekibi ile bölüm sponsorlu u bulunan sigorta flirketleri yetkilileri kat ld. Zaman nda Sigorta ya kat lan tüm yar flmac lara ferdi kaza sigortas ve kazand klar para ödülleri TSRfiB yetkilileri taraf ndan teslim edildi. 04

7 Sigorta bilincinin afl lanmas için önemli bir ad m Ödül töreninde k sa bir konuflma yapan TSRfiB Genel Sekreteri Erhan Tunçay, Zaman nda Sigorta ya kat lan tüm yar flmac lara teflekkür etti. Türkiye de sigorta bilincinin henüz yerleflmedi ine dikkat çeken Tunçay, TSRfiB taraf ndan gerçeklefltirilen farkl projelerle bu bilincin oluflturulmaya çal fl ld n ifade etti. letiflim alan yüksek bir a olan televizyonda sigorta bilincinin izleyicilere aktar lmas n n öneminin alt n çizen Tunçay, Yar flman n konsepti dolay s yla s k s k sigortan n önemini vurgulad - m z program m z tüketicilerin bilinçlenmesi anlam nda önemli bir ad m oldu. Program m za gösterdi iniz ilgi için hepinize çok teflekkür ederiz. Program n yap m nda yo un çaba gösteren Perfore TV Film e, TV8 yetkililerine ve programda eme i geçen herkese teflekkürlerimizi sunuyoruz dedi. 05

8 B RL K TEN HABERLER TSRfiB Kurumsal Web Sitesini Yeniledi ay nlad sektörel veriler, duyuru ve Y araflt rmalarla sigorta sektörü hakk nda bilgi sahibi olmak isteyenler için referans bilgi kanal haline gelen yenilendi. Yeni tasar m ve eklenen bölümleriyle daha kullan fll hale getirilen web sitesiyle birlikte hayata geçirilen ise tüketicileri TSRfiB nin sosyal projeleri hakk nda bilgilendirmeyi hedefliyor. ki ay süren çal flmalar sonucunda sigorta sektörüyle ilgili araflt rma ve verilere ulaflma konusunda referans olan web sitesi, ziyaretçilerin siteyi daha kolay kullanmalar için yepyeni bir görünüme kavufltu. Daha önceki tasar ma göre daha fazla kullan c kolayl sa lamas yla dikkat çeken eklenen yeni sekmelerle pek çok yenili i de beraberinde getirdi. Sitenin yeniden yap lanmas ve tasar - m sürecinde 3 proje yöneticisi, 1 tasar m uzman ve 2 gelifltirme uzman görev ald. Sitenin yeni yüzünde modern ve yenilikçi tasar m, kurumsal renklerle bütünleflmifl zarif, sade ama dinamik bir yap dikkat çekiyor. KULLANICI DOSTU TASARIM ye eklenen kelime arama bölümüyle kullan c lar, istedikleri bilgilere konuyla ilgili bir kelimeyi girerek ulaflabiliyorlar. Daha önceki web sitesinden farkl olarak eklenen takvim e t klayan kullan c lar ise TSRfiB nin yurtiçi ve yurtd fl ndaki etkinlikleri hakk nda bilgi sahibi olabilecekler. Ayr ca site ziyaretçileri ile çeflitli anketler yaparak yorum sahibi olmak isteyen Birli in iletiflime aç k ve birçok projeyle farkl çal flmalar yaparak web sitesi arac l ile sigorta sektörüne kolay eriflimi ve do ru bilgi için referans adres olma öncülü ünü devam etmesi hedefleniyor. SOSYAL PROJELER da fi k, sade ve fonksiyonel tasar m yla dikkat çeken web sitesine ek olarak güvenceli yaflam adl sosyal siteyi de hayata geçiren TSRfiB, bu web sitesinde ise imza att sosyal projelere yer veriyor. TSRfiB sponsorlu unda gerçeklefltirilen reklam ve tan t m kampanyalar, sosyal sorumluluk projeleri ve yar flmalara yer verilen u ziyaret eden tüketiciler bu sayede TSRfiB nin yürüttü ü sigorta bilinci yaratma çal flmalar hakk nda bilgi sahibi olabiliyorlar, yap lacak çeflitli etkinlik ve organizasyonlara bu siteden ulaflabiliyorlar. Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli i nin hem kurumsal hem sosyal web sitesi Fusse taraf ndan projelendirildi. 06

9 Koreli Heyetin TSRfiB Ziyareti ore merkezli Hanwha flirketinden bir K heyet 31 A ustos 2010 tarihinde Birli- e bir ziyaret gerçeklefltirdi. Türk sigorta sektöründeki hayat branfl na yönelik yat r m imkânlar n n de erlendirildi i toplant da Birlik, Teknik Birim Yöneticisi Atilla Oksay, Hukuk ve Mevzuat Uzman Av. Hüseyin Arslan ile Uluslararas liflkiler Uzman Yard mc s Müge Soysal taraf ndan temsil edildi. Toplant da Birlik taraf ndan Birlik, Birli in gerçeklefltirdi i çal flmalar, Türk sigorta sektörü ve sektörün temel göstergelerine iliflkin bir sunumun gerçeklefltirilmesinin ard ndan hayat branfl hakk nda kapsaml de erlendirme yap ld Birlik, Solvency II QIS 5 Çal fltay na Kat ld irlik, 4 A ustos 2010 tarihinde üyesi B oldu u Avrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu (CEA) taraf ndan düzenlenen Solvency II Etki De erlendirme Analizi Çal fltay na kat ld. Avrupa Komisyonu ve Avrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik Denetçileri Komitesi (CEIOPS) temsilcilerinin Solvency II uygulama düzenlemeleri ve QIS 5 süreci hakk nda genel bilgiler verdi i çal fltayda, CEA temsilcileri taraf ndan QIS 5 in bir önceki QIS 4 ten farklar ile QIS 5 te yer alan de erleme ilkeleri, özsermaye kalemleri, SCR ve MCR hesaplamas yla ilgili düzenlemeler hakk nda sunumlar gerçeklefltirildi. Avrupa Birli i nde flirketlerin gönüllü kat l m esas na dayanan ve 2012 y l sonunda yürürlü e girecek olan Solvency düzenlemelerinin flirketler üzerindeki etkilerini tespit etmeyi amaçlayan QIS 5 hesaplama süreci 31 Ekim tarihine kadar devam edecek. QIS 5 çal flmas n n Türk sigorta flirketleri taraf ndan da yap lmas planlanmakta olup, Solvency II htisas Komitesi bu çal flmalara öncülük edecek. Bu çerçevede, Avrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu temsilcilerinin kat laca benzer bir çal fltay n Birlik organizasyonunda stanbul da da düzenlenmesi planlan yor. TO da Sigorta Bilinci Art r lmas Semineri igorta sektörünün temsilcileri 17 Eylül S 2010 Cuma günü stanbul Ticaret Odas nda gerçeklefltirilen Sigorta Bilincinin Artt r lmas konulu seminerde bir araya geldi. Aç l fl konuflmas n TO Genel Sekreteri Ahmet Naci Helvac n n yapt toplant n n oturum baflkan ise TO Meclis Üyesi 14 No lu Meslek Komitesi Baflkan Levent Korkut oldu. Sigorta bilincinin artt r lmas için yap labilecek etkinliklerin masaya yat r ld seminerin son bölümünde ise acenteler yönetmeli i tasla tart fl ld. Oturum baflkan Levent Korkut un sigorta bilincinin önemini vurgulad aç l fl konuflmas n n ard ndan bafllayan seminerde ilk olarak Maltepe 07

10 B RL K TEN HABERLER Üniversitesi Ö retim Üyesi Abdurrahman Savafl Özkan söz ald. Özkan, sigorta bilincindeki eksikli i, inanç ve güven düzeyindeki düflüklü e ra men beklenti düzeyinin yüksek olmas na ba lad. Özkan, gelir düzeyi yükseldikçe güvenlik ihtiyac n n artaca na ve sigortan n önem kazanaca na dikkat çekti. Seminerin ikinci konuflmac s ise Kadir Has Üniversitesi Ö retim Üyesi Doç Dr. Tekin Memifl oldu. Sigorta bilincinin artt r lmas için reklam kampanyalar na a rl k verildi ini dile getiren Memifl, Elde etmek istedi imiz sonuç birkaç poliçe daha fazla satmaksa bu reklamlar yeterlidir. Daha etkili bir sonuç almak içinse yar flma programlar, çizgi film çal flmalar ve tan - t m programlar na da a rl k vermek gerekir. Ancak sigorta bilinci için as l gereken e itimdir. Bu konuda herkes üzerine düfleni yapmal - d r dedi. Reklamlar n insanlara bir ürünün duyurulmas aç s nda önemli bir araç oldu unu kaydeden Memifl, Art k her fleyin reklam n n yap labildi i bir dönemdeyiz ve sigorta sektörü bu kanal oldukça iyi kullan yor. Ancak kanaatime göre sektörün yapt reklamlar sigorta bilinci oluflturmaktan ziyade sigorta fark ndal yaratmaktad r. Bu da tüketicilere sigorta seçene i oldu unu söylemek anlam nda çok önemli bir ad md r diye konufltu. Seminerin ikinci oturumunun ilk konuflmac s TSRfiB Bas n Reklam ve Halkla liflkiler Yönetmeni Gamze Diler olurken, son konuflmac T.C. Baflbakanl k Hazine Müsteflarl Sigortac l k Genel Müdürü Dr. Ahmet Genç oldu. Barda n her zaman bofl taraf n görmemek gerekti ini vurgulayan Genç, Sektörün son senelerdeki performans na bakt m zda poliçe say s n n artt rd n görüyoruz. Ayr ca son dönemde gerçeklefltirilen tan t m kampanyalar n n da daha önce yap lmad n biliyoruz. Biz art k AB ölçe inde ifller baflar yoruz, onlardan geri kald m z bir nokta yok. Bizim ihtiyac m z olan 70 milyon vatandafl m z n da bize kat larak sigorta bilincine sahip olmas - d r dedi. TSRfiB nin de sigorta flirketlerinin de son dönemde baflar l tan t m çal flmalar na imza att n belirten Genç, Hazine olarak reklam kampanyas yapmak gibi bir flans m z yok. Ancak tan t m ve bilinçlendirme ad na çal flmalar yapabiliriz dedi krizi sonras nda ortaya ç kan olumsuz geliflmelerden sektörün yeni kurtuldu unu kaydeden Genç, Kötü örnekleri ortadan kald rmak önem arz ediyor. Sigorta flirketleriyle ilgili yans yan flikâyet dilekçeleri tarihsel olarak minimum seviyede. Tahkim sistemi de tüketicilerin sigortaya olan güvenini artt ran bir geliflme oldu diye konufltu. TSRfiB nin sigorta ihtiyac na dikkat çeken tan t m çal flmalar - na, flirketlerinse ürünlere ve kendi kurumsal kimliklerine yönelik çal flmalara a rl k verdi- ini ifade etti. S GORTACILIK HAFTASI YOLDA Hazine Müsteflarl ndan Sigortac l k Genel Müdürlü ü ne bir tan t m ve bilinçlendirme stratejisi haz rlama görevi verildi ini kaydeden Genç sözlerini flöyle sürdürdü: Biz bir çal flma grubu oluflturarak haz rl klara bafllad k ve çal flman n son aflamas na geldik. Burada önemli olan husus, TSRfiB ve sigorta flirketlerinin tan t m çal flmalar n güçlendirecek çal flmalar yap lmas. Sigorta bilinciyle ilgili akl m zda olan bir di er konu da sigortac l k günü veya haftas gibi bir oluflum. Bu konuda farkl kurumlardan farkl tarih talepleri geldi. Biz en uygun zaman bulmak ve herkesçe kabul edilmesini sa lamak için çal flmalar m z yürütüyoruz. Ben en uygun zaman n ilkbahar oldu unu düflünüyorum. Nisan- May s ay gibi etkinli e uygun aylar üzerinde konufluyoruz. 08

11 NCELEME ARAfiTIRMA Sigortac l kta Kriz Yönetimi -3- Doç. Dr. M. Akif ÖZER Gazi Ün. BF Kamu Yönetimi Böl. Ö retim Üyesi riz iletiflim yönetiminde temel amaç örgütsel iletiflimin kurulmas d r. Örgütsel K aç dan iletiflim; örgütü oluflturan birimler aras nda bilgi iletiminin sa lanmas n n yan nda, örgütte dikey, yatay, çapraz, kurmay veya kumandal iliflkilerin kurulmas, örgütlerin bir sistem olarak yürütülebilmesinin temel arac d r. Toplumsal aç dan iletiflim ise, üç flekilde ortaya ç kmaktad r. Bunlar; çevreyi analiz ederek toplumla iliflkilerin gelifltirilmesi, ikinci olarak toplum bireyleri aras nda etkileflimin sa lanmas son olarak toplumsal de er ve geleneklerin sürdürülmesinin araçlar n gelifltirmektir (Tutar, 2004:175). Kriz dönemleri, iyi yönetilebilirse ve de erlendirilebilirse örgütlerin güven tazeledikleri ve itibarlar n toplumun her kesimine etkili bir flekilde yans tt klar dönemler de olabilir. Krizlerin üstesinden gelebilmek için krizi yönetmek, krizi yönetmek için de kriz yönetimini bilmek ve bunu iletiflim süreçlerine tafl mak gerekir (Cener, 2007:10-12). Örgüt üst yönetimleri, kriz döneminde; emin olunmayan bir konuda aç klama yapmamal, her zaman için o anda mevcut olan bilgilere baflvurmal ve nedensellik yerine kronolojik geliflimi takip etmelidirler (Tengilimo lu-öztürk, 2004:190). Esas nda halkla iliflkiler, kriz yönetimini planlamay gerçeklefltiren bir çal flmad r. Amac ve ifllevi muhtemel krizleri önceden görerek, bunlara karfl haz rl k sa lamakt r. Halkla iliflkiler kriz esnas nda tüm yönetim görevinin önemli bir parças n oluflturur. Bu süreçte halkla iliflkiler kriz sonras ndaki döneme yönelik olarak haz rlan c çal flmalarda bulunur (Çöklü, 2004:288). Bu kapsamda afla da yer alan hususlar, kriz yönetimi ve iletiflimi sürecinde her örgütün kendi kültürüne göre uyarlayabilece i baz faaliyetleri belirtmektedir. fiimdi k saca bu faaliyetleri özetleyelim: Kriz komitesinin kurulmas : Örgütün hiyerarflik yap lanmas ndaki farkl l klar da dikkate alarak bir kriz komitesi kurulmal d r. Komite ne çok kalabal k olmal ne de krizi yönetmek için gerekli insan gücünden yoksun olmal d r. Tam yetki ile donat lmal, baflta para harcamak olmak üzere örgütün kriz dönemini aflmas na yönelik tüm kararlar baflkalar na dan flmadan verebilmelidir. Örgütün iç ve d fl iletiflimine yönelik koordinasyon mutlaka kriz komitesinden yönlendirilmeli, dedikodu üretilmesine olanak tan yacak iletiflim ortamlar köreltilmelidir (Cener, 2007:10-12). Komite bu süreçte tam zamanl olarak çal fl r. Çal flmalar sürerken kendi asli ifllerine zaman ay rmas belki de çok önemli bir ayr nt n n atlanmas na neden olabilir. Bu nedenle kriz komitesi baflkan n n komite çal flmalar n tamamlad n aç klamas na kadar, üyelerin kendi ifllerine dönmeleri do ru de ildir. Komite; mevcut durumu analiz etmek, mevcut durum ve örgütün gelecek beklentilerine paralel stratejik kararlar almak, krize neden olan konuyu yönetmek, teknik koordinasyon yapmak ve bu kararlar o örgütün tüm sosyal ortaklar ile paylaflarak alg lama yönetimi yapmak (Kad beflegil, 2002:78) olarak s ralayabilece imiz temel ifllevleri vard r. Çal flanlara kriz komitesinin kuruldu unun duyurulmas : Öncelikle çal flanlara bir kriz komitesinin kuruldu u duyurulmal d r. Bu duyuru 09

12 NCELEME ARAfiTIRMA önce yaz l olarak yap lmal ve en k sa zamanda kriz komitesi üyeleri ile ortak bir toplant yap laca bu duyuru içinde belirtilmelidir. Bu duyuruda ayr ca; kriz komitesinin kimlerden olufltu unu, örgütün hangi bölümünde faaliyet gösterece ini, mesai saatlerini, hangi yetki ve sorumluluklar ile donat ld n, komite üyelerine nas l ulafl labilece ini belirtmek yerinde olur. Kriz komitesi bilgi üretmelidir: Kriz komitesine seçilen üyeler ola anüstü dönemin kendine özgü koflullar n benimseyerek toplant yapmal d rlar. Toplant lar öncelikleri belirlenmifl en fazla üç maddeden oluflan gündemle olmal d r. Kriz dönemi sözcüleri ve sosyal paydafllar: Komite örgütte yaflanmakta olan beklenmedik durumu yönetmek üzere bir arada çal flacak olan ekiptir. Kimlerden ve kaç kifliden oluflursa oluflsun, komitenin görevi krizin üstesinden gelmektir. Komitenin tamam n n mutlaka o örgütü temsil eden kiflilerden oluflmas gerekmez. Yaflanmakta olan krizin özelli ine göre, kendi alan nda uzman profesyoneller ve akademisyenler de bu komitenin do al üyeleri olabilirler (Kad beflegil, 2002:77). Komitede; çal flanlar, aileleri, tedarikçiler, müflteriler, yerel yönetimler, kamu bürokrasisi, medya, akademik çevreler, sivil toplum örgütleri gibi tüm aktörlerin lisan na yabanc olmayan kiflilerin temsil edilmesi gerekmektedir. Bilginin arflivlenmesi ve ön araflt rma: Kriz komitesince üretilen bilgiler mutlaka yaz l olmal ve taslak çal flmalar da dahil her fley sistematik olarak arflivlenmelidir. Kriz komitesinin sekretaryas na özellikle s cak dönemde çok ifl düflmektedir. Bilgisayarlarla da yap lsa tüm çal flmalar yedeklenmelidir. Kriz komitesi ayr ca ald kararlar n gerçekçili i, inand r c l ve yönetimin krizin üstesinden gelebilece ine iliflkin kanaatleri araflt rmal d r. 7/24 iletiflim: Kriz komitesi, iletiflim hatlar n günün her saati ve haftan n her günü, yak n çevreden gelebilecek her türlü iletiflime aç k tutmal d r. Özel bir telefon numaras, web adresi, elektronik postan n yan s ra, ifle gelifl ve gidifller s ras nda ana kap ya yerlefltirilecek iletiflim kutular komite üyelerine çok de erli bilgiler tafl yabilir. Gerçek bilgilerin önemi: Örgütün, kriz dönemini sosyal paydafllar nezdindeki güvenini tazelemesi ve itibar na katk sa lamas amac na yönelik yönetebilmesi için tüm iletiflimini gerçek bilgi ve bulgular üzerine inflâ etmesi gerekmektedir. Kriz komitesi elindeki tüm bilgi ve bulguyu yal n ç plakl k ile paylaflmal d r. Ald kararlar n arkas nda durmal, fedakârl k yap l yorsa bunu herkesin gözünde net olarak ortaya koymal d r. Kriz komitesinin iletiflim araçlar : Kriz komitesi her sosyal paydafl için ayr ayr iletiflim araçlar gelifltirebilece i gibi baz araçlar ortak bir iletiflim platformu olarak da kullanabilir. Ancak kriz döneminde iletiflim araçlar n n etkin kullan - m için baz hususlara normal zamanlardan daha fazla dikkat edilmesi gerekebilir. Araflt rmalara duyarl olunmal : Kriz komitesi, bafllang çta hangi konuda, nas l bir karar al rsa als n; kriz döneminin k sa, orta ve uzun vadeli politikalarla yönetilece i, örgütün vizyon, misyon, strateji ve kültürünün bu politikalarla uyumlu olaca ve ilgili sosyal paydafllar nezdinde küçük araflt rmalar yap lmas ve sonuçlar n n yine ilgili kesimlerle paylafl lmas (Cener, 2007:10-12) hususlar nda araflt rmalar yapmal d r. Kriz iletiflim yönetiminde krizlerin, uluslararas, ulusal, örgütler aras ya da yerel boyutlar olabilece i de unutulmamal d r. Kriz yönetimi teorisyenleri bu çeflitlilik karfl s nda ortak çözümler bulmaya çal flmaktad rlar (Rosenthal ve Kouizmin; 1997:3). Son y llarda uluslararas krizlerin yönetiminde uluslararas kurulufllar önem kazanmaya bafllam flt r. Finlandiya'da kurulan ba ms z, kâr amac gütmeyen, hükümet d fl bir sivil toplum kuruluflu olan Uluslararas Kriz Yönetimi Merkezi, bu konuda ön plana ç kan kurulufllardand r. 10

13 NCELEME ARAfiTIRMA Kuruluflun amac ; uluslararas toplumun dünyadaki çat flmalar n önlenmesi amac yla kriz yönetimi kapasitelerinin gelifltirilmesidir. Ayr ca dünyadaki global sorunlara çözüm bulabilmektir. Bu amaçla bir çok faaliyette bulunan Kriz Yönetimi Merkezi, özellikle kriz yönetimi alan nda yapt toplant larla ve düzenledi i konferanslarla soruna dikkat çekmeye çal flmaktad r (Uluslararas Kriz Yönetimi için bkz. Bruno, 2007:1). Bu kapsamda krizlerin bir an önce kontrol alt na al nmas ve krizin üstesinden gelebilmek için yeterli kayna ay rmalar hususunda (Kad beflegil, 2002:57) örgüt yönetimlerini uyarmaktad r. STRATEJ K B LG S STEM VE KR ZLER Bugün birçok örgütte, d fl çevre ile ilgili veri ve bilgilerin büyük boyutlara ulaflm fl oldu u aç kça gözlemlenebilmektedir. Ayn flekilde, büyük boyutlu bu bilgilerin, genifl bir yelpazeye da lm fl olduklar ve oldukça karmafl k bir görünüm sergiledikleri de bilinmektedir. Çevresel veri ve bilgilerle ilgili bu tipik hacim art fl, alan genifllemesi ve karmafl kl k durumu, örgütlerde baz yeni gereklilikleri gündeme getirmektedir. Bunlardan biri de, stratejik bilgi sisteminin oluflturulmas zorunlulu udur. Bilgi sistemlerine yat r mla örgütsel baflar aras nda do rusal bir iliflki bulunmaktad r. Çünkü örgütlerin rekabetinde en önemli silah, bilgi ve bilgiye dayal örgütlenmedir. Örgütün yap s ve iletiflim yetene i, stratejik yönetimde baflar n n temeli ve önemli bir göstergesidir. Günümüzde, örgütün sürdürülebilir yüksek baflar y sa layabilmesinde, özellikle üst düzey yönetim aç s ndan artan bilgi ihtiyac n karfl layacak bir sistem zorunluluk haline gelmifltir. Bu zorunluluk özellikle üst düzey yöneticilerin amaca uygun do ru ve zamanl stratejik karar vermeleri ve bunlar baflar ile uygulayabilmeleri aç s ndan önemlidir. Stratejik kararlar n etkinli i, büyük ölçüde örgütün çevresine ait bilgilerin, ilgili kaynaklardan istenen özelliklerde elde edilmesine ve stratejik karalarda uyum içerisinde kullan lmas na ba l d r. Kriz s ras nda acil karar alma ve h zl hareket etme zorunlulu u oldu undan, üst düzey yönetim organlar n n, stratejik bilgi ihtiyaçlar da artmaktad r. Artan stratejik bilgi ihtiyac n n karfl - lanmas örgütlerde stratejik bilgi sistemlerini gerektirir. Bugün birçok örgütün, stratejik bilgi sistemlerinin f rsat ve yararlar n anlamaya yöneldi i ve bu sistemden gere i gibi yararlanabilmek için daha etkili bir sistem gelifltirme çabas içine girdi i gözlemlenmektedir. Stratejik bilgi sistemi, örgüt ile ilgili mevcut ve muhtemel çevresel f rsatlar ve tehditleri de- erlemek ve örgütün üstün ve zay f yönlerine göre, bunlara uygun tepkilerin ortaya ç kar lmas na yönelik stratejik kararlarda, üst düzey yöneticilere gerekli iç ve d fl bilgileri sa layan bilgisayar destekli sistemlerdir. Bilgisayar deste- i sistemin bilgi ak fl n sürekli, zamanl ve etkin k lmak aç s ndan gereklidir. Bu sistemin temel amac üst düzey yönetime örgütün mevcut ve gelecekteki durumu hakk nda sürekli bilgi sa lamak fleklinde özetlenebilir. Sistem mümkün oldu unca stratejik de erlemeye imkan verecek d fl çevreye ait stratejik bilgileri, örgütteki her bir bölüm, ürün ve/veya stratejik ifl birimi ile iliflkili olarak sunmaya çal fl r. Stratejik kararlar, çok farkl özelliklere sahip olduklar ndan dolay, belirli bir düzeni ve flekli olmayan bir yap ya sahiptirler. Bununla birlikte, çevrede oluflan veya oluflabilecek uzun dönemli stratejik de ifliklikleri örgüt yarar na de erlendirebilmek için, formel yap da ve çok karmafl k olmayan bir stratejik bilgi sisteminin oluflturulmas oldukça yararl olacakt r. Ayr ca stratejik bilgi sisteminin etken durumsal de iflkenlere kolay uyum sa layacak esneklikte olmas da önemlidir. Örgütlerin amaçlar na yönelik baflar l faaliyetlerde bulunabilmesi, öncelikle çevre ile ilgili belirsizliklerin azalt lmas na yani bilgi düzeyinin art r lmas na ba l d r. Bilgi güçtür ancak kriz ortam nda salt bilgi sahibi olmak yeterli olmaz. Bu aç dan örgüt ve faaliyetleri ile ilgili bilginin 11

14 NCELEME ARAfiTIRMA tan mlanmas, çevresel unsurlara ait verilerin elde edilmesi, ifllenerek bilgiye dönüfltürülmesi ve bu bilgilerin karar sürecinde kullan lmas yaflamsal öneme sahiptir. H zl de iflen çevre koflullar nda yavafl iflleyen karar süreci uygun de- ildir. Bu nedenle stratejik bilgi sistemi belirsiz çevre koflullar nda, karar sürecinde h z ve esnekli i sa layarak karar n etkinli ini art raca için daha uygun olabilir. Yönetimin görevlerinden birisi de, iflletme faaliyetlerinde ortaya ç kacak olumsuzluklar önceden belirlemeye yönelik yöntemleri kurmak ve ifller hale getirmektir. Bu durum muhtemel krizleri önceden belirlemek için de çok yararl olur. Bu amaçla, stratejik karar veren üst düzey yöneticiler, s k s k çevresel de iflkenlerin gelecekte nas l ve ne yönde hareket edece ini tahmin etmeye çal flmal d rlar. Bu çerçevede stratejik bilgi sisteminin örgüt üzerinde etkili olabilecek çevresel de ifliklikleri, çeflitli yöntemlerle saptayabilecek ve önceden haber verebilecek bir sorun belirleme ve uyar sistemi ile desteklenmesi veya bütünlefltirilmesi daha yararl olur. Böylece sistem sorun belirleme ve yöneticileri uyarma görevini de yerine getirebilecektir. Bu yönü ile stratejik bilgi sistemi, örgütlerin erken uyar sistemi içinde önemli bir yere sahip olmaktad r. nsan-makine bileflimi bir sistem olan erken uyar sistemleri, çevresel veri ve bilgileri toplar, ifller ve erken uyar bilgileri olarak ilgili yöneticilere aktar r. Bu sayede örgütün içinde bulundu u durum ve gelecekteki riskler nicelik olarak belirlenebilir. Erken uyar sistemi ile zenginlefltirilmifl bir stratejik bilgi sistemi, yöneticilerin çevresel f rsat ve tehditleri önceden görmelerini sa layaca için, kriz yönetiminde etkinli in art r lmas n sa layacak önemli bir yönetim tekni idir. Üst düzey yöneticiler, stratejik bilgi sistemi ile, örgütü ilgilendiren geliflmelerin h z n ve yönünü tahmin ederek, zamanlar n n büyük bir bölümünü gelece e yönelik etkin stratejik kararlar vermek için kullanabilme imkan na kavuflurlar. Böylece rakiplerine göre daha güçlü duruma geçebilirler. Sistem, kriz yönetiminde; çevre analizi sürecinde bir çevre tarama sistemi olarak, stratejik kararlar n al nmas nda bir karar destek sistemi olarak kullan labilir. Bu ifllevini yerine getirirken formel bilgi ak fl ile birlikte informel bilgi ak fl n da kullanabilir. Stratejik bilgi sistemi kriz yönetimine yeni bir bak fl aç s getirmekle birlikte, hiç bir zaman sihirli bir formül olarak da görülmemelidir. Sisteminin üst düzey yöneticilere çeflitli karmafl k analizler sonucu bilgiler sa layaca ve kriz yönetiminde onlara yard mc olaca, ancak yöneticiler için düflünüp karar veremeyece i de unutulmamal d r. Yani stratejik bilgi sisteminin etkinli i ile birlikte yöneticinin kalitesi de önemlidir (Karakaya, 2007:4-5). KR Z VE YÖNET C LER Daha önce de belirtti imiz gibi kriz, örgütü ve yöneticiyi s k nt ya sokan, do ru, tam ve güncel bilgilerin toplanamamas, sa l kl iletiflim kurulamamas, haberleflme engellerinin giderilememesi ve yönetsel/örgütsel faaliyetlerin yeterince yerine getirilememesi durumudur. Örgütsel faaliyetlerde bulunanlar, de iflen koflullar karfl s nda, gerekli etkinli i gösterememekten kaynaklanan ve farkl beklentilere cevap verememe durumunda ortaya ç kan problemler dizisi olarak adland r lmaktad r (Tutar, 2004:14). Kriz yönetiminde öncelikle krizin nedenleri araflt r l p ortaya ç kar lmal d r. Kriz nedenleri ya örgüt içinden ya da örgüt d fl ndan kaynaklan - yor olabilir (Öztekin, 2002:109). Krizin nedenlerinin etkin bir flekilde ortay ç kar labilmesi için örgüt üst yönetiminin devreye girmesi gerekir. Üst yönetim, kriz durumlar nda otoritesini kullanarak hiyerarfliye uyulmas n sa lamal d r. Kriz zamanlar nda tek çare, örgütteki herkesin hiyerarfliyi soru sormadan kabullenmesidir. Kriz zamanlar nda biri mutlaka komutay ele almal d r. Kayna ne olursa olsun her yönetim bunal - m nda bir insan etkeni vard r. Acil sorunu çözümlemek, yönetim fonksiyonunun ancak bir bölümünü oluflturur. Yönetici krizi çözümlemeli, ilgili kiflilerde meydana gelen manevi zararlar onarmal ve mümkün oldu u ölçüde ayn durumlar n tekrarlanmamas için önlem almaya çal flmal d r. 12

15 Kriz ortaya ç kt nda yap lmas gereken ilk fley krizin boyutlar n n belirlenmesidir. Kriz ortaya ç kt nda, yönetici önce durumun boyutlar n saptamak zorundad r. Zaman nda ve yerinde sorular sormak ço unlukla sorunun çözümünde kilit rol oynar. Yöneticiler aç s ndan bir kriz an nda sorulabilecek sorular flu flekilde s ralayabiliriz (Cener, 2007:5): Durumun kritik seviyesi nedir? Olabilecek en kötü fley nedir? Bu karmaflan n ana etkeni nedir? Alternatif çözüm yollar nelerdir? En fazla kimin moralinin bozulmas ihtimali var? lgili kiflilerin en çok suçlayaca kifli kim olacakt r? Durumdan yararlanmaya kalkacak kifliler var m d r? Her fley bittikten sonra hangi gruplar birbirlerine güvensizlik duyabilirler? Sorunsuz bir ortamda, bir çok kural ve yönetmelik, ortalama zekâya ve yetene e sahip bir kifli taraf ndan baflar yla uygulanabilir. Kiflilerdeki yöneticilik becerisine en çok kriz anlar nda gereksinim duyulur. flte böyle anlarda baz klasik yöneticilik kurallar ve kuramlar ifllevini yitirir veya bir süre için bir kenara b rak lmalar ya da de ifltirilmeleri gerekir. Daha da önemlisi, her birinin, duruma ve kiflilere göre ayr ayr ele al - narak, özellikle huzursuz ve kritik dönemlerde ortaya ç kan kiflilerin problemlerinin çözümünde kullan lmalar gerekir. Kriz zamanlar, yöneticilerin en çok arand zamanlard r. Yöneticilerin bu zamanlarda sergileyecekleri yönetsel beceriler, örgütü da lmaktan kurtar r ve krizin yaratt pani i gidererek kriz durumunun bir an önce giderilmesine yard mc olur. Bu süreçte yöneticilerin hedeflerine ulaflmalar konusunda, kendileri için gerekli olan gücün kayna, içinde bulunduklar zamand r. Kriz dönemlerinde üst yönetim önemli görevleri k sa sürede yerine getirmek durumundad r. çinde bulunulan koflul ne olursa olsun, bütün dönemlerde ifllerin öncelik s ralamas vard r. Yaflamsal öneme sahip ifllerin yan nda ertelenebilir nitelikte ifller vard r. Burada yöneticiden beklenen, özellikle kriz dönemlerinde yaflamsal önemi olmayan ve zaman eriten ifllerden s yr larak, yaflamsal önemi olan ifllere yönelmektir (Tutar, 2004:66). Kriz yönetimi sürecinde yöneticiler belirli yeteneklere sahip olmal d rlar. Kriz yönetiminde yöneticilerin sahip olmalar gereken yeterlikler; kriz sinyallerini alabilme, krize haz rlanma ve korunabilme, kriz yönetimi sürecinde etkili karar verebilme, otoriteyi kullanabilme, kriz yönetimi sürecini planlayabilme, örgütleyebilme, kriz yönetimi sürecinde iletiflim sa layabilme, eflgüdüm sa layabilme, kriz yönetimi sürecini denetim alt na alabilme, normal duruma geçifli sa layabilme ve kriz yönetimi sürecinde ö renme ve de erlendirme (Cener, 2007:5) fleklinde belirtilebilir. Kariyerin her hangi bir aflamas nda ço u yönetici bafl nda bulundu u örgütün bir krizi atlatmas na liderlik eder. Bu kriz bir küçülme, bir birleflme ya da yeni teknolojinin sektör genelinde yol açt bir altüst olufl olabilir (Hill-Wetlaufer, 2000:180). Kriz yönetimi sürecinde örgütlerde lider ve yönetici fark aç k olarak ortaya ç kmaktad r. Genelde yöneticiler örgütte neler olup bitti inden, konumlar, para ve koflullar yüzünden yal - t lm fl durumdad rlar. Lider ise, bir yönetici olarak kendisini dünyaya yeniden tan tabilen, baflkalar n n gözündeki imaj n araflt rabilen ve liderlik etti i insanlara dokunabilen kiflidir (Tu cu, 2004:8). Krizi yönetirken bu özellikleri çok etkili olur. Kriz yönetimi hem örgütler hem de liderleri için çok kolay ulaflamayacaklar ç kt lar sa lamaktad r. Bu yönüyle liderin yetene ine do rudan ba l d r. Her ne kadar liderler krizi yönetirken do ufltan gelen yeteneklerini kullansalar da, krizi, kriz yönetimi tekniklerini ö renmeleri oldukça önemlidir (Suarez, 2007:1). Örgütlerde liderleri gruplar oluflturur. Liderlik, kiflili i de il, grup üyeleri aras ndaki iliflkiyi yans t r. Bu vasf ile liderlik de, örgütün veya grubun düzenini sa lama, problemlerini çözme ve yol 13

16 NCELEME ARAfiTIRMA gösterme gibi ifllevleri yerine getirmektedir. Burada kiflinin özellikleri, lider olmas n sa lar. Zeka, kiflilik sa laml ve önsezi liderlik için gerekli özelliklerdir. Bunun yan nda, lider olmak için verilen yetki yeterli de ildir. Lideri lider yapan sadece yetkiye sahip olmas de il, o yetkiyi kullanabilmekte gösterece i beceridir. Lider, yönetici demek de ildir ve kriz durumlar nda örgütlerin yöneticilerden çok, liderlere ihtiyac vard r. Yönetim kopyalama ve var olan sürdürme üzerine yo unlafl rken, liderlik yarat - c l k, uyum sa lama ve çeviklik üzerinde durur. Yönetici dönem sonu kâr-zarar tablosunun son toplam çizgisine bakarken, lider ufuk çizgisine de bakar. Yönetici sistemler, denetimler, süreçler, politikalar ve yap üzerinde yo unlafl rken, lider güven uyand rma ve insan iliflkileri üzerinde çal fl r. Örgütlerde liderlere en çok ihtiyaç duyulan kriz durumlar, örgütte bir kenetlenmeyi sa lar ve çal flanlar aras nda karfl l kl güveni art r r. Bu, liderlerin normal zamanlarda da yaratmaya çal flt bir ortak bilinçtir. Kriz ayn zamanda hedefe ulaflmada iflbirli i sa lad ndan lidere otoriter biçimde kararlar verme ve uygulatma özgürlü ü tan r. Normal zamanlarda ise, liderler hedefe ulaflma yolunda çevresindekilerle tart flarak ilerler ve ortak bir noktaya daha büyük zorluklarla, daha uzun zamanda ulafl rlar Son y llarda küresel anlamda yaflanan krizlerde örgütlerde lider ve yöneticiler aras ndaki fark somut olarak görülmüfltür. 11 Eylül krizi bir kez daha lidere güven duygusunu beraberinde getirmifl, dönemin New York valisi Giuliani kriz dönemindeki uygulamalar ile takdir toplam flt r. Giuliani, baflar s n n arkas nda kendi gelifltirdi i bir yönetim stratejisi bulundu unu belirtmektedir. Kriz an nda liderlere; yetenekli insanlarla çal flmalar n, günlük toplant lar düzenleyerek çal flanlar n ilgisini canl tutmay, temel hedefi tan mlayarak ona uygun stratejilerin gelifltirilmesini ve bunu sürekli denetlemelerini, kiflilerden sorumluluklar n yerine getirmelerini istemelerini, çal flanlarda güven uyand rmalar n ve yerine getirilen bütün ifllerle ilgili bilgi sahibi olmalar n (Tu cu, 2004:8-10) tavsiye etmektedir. Kriz yönetimini kamu yöneticileri aç s ndan de- erlendirirsek, karfl m za ilk önce kamu yönetiminin statükocu yönü ç kmaktad r. Bu durum hemen hemen, bütün ülkelerin kamu yönetimlerinin ortak özelli inin bu oldu u söylenebilir. Elbette, bu statükoculu un boyutu, ülkelerin geliflmifllik düzeylerine, ülkenin siyasal sistemine, kurumsallaflma düzeyine, örgüt kültürüne, benimsenen yönetim felsefesine, tarihsel sürece ba l olarak oluflan kamu bürokrasisine ve genel yönetim anlay fl na göre baz de ifliklikler gösterebilir. Ancak, kamu yönetimlerinin, di- er kesimlere nazaran, geliflmelere, de iflimlere, toplumsal taleplere, hedef kitlelerin de iflen e ilimlerine ve pazar koflullar na duyarl l ; baflka bir ifadeyle, esnek yönetim düzeyi daha düflüktür. Geliflen koflullara uyum, çevresel de iflikliklere olumlu tepki verme ve de iflimi alg layarak buna uyum sa lama, örgütlerin en çok zorland klar konular n bafl nda yer almaktad r. Çevresel koflullar n de iflimine uyum gösterme, kamu örgütleri için ayr bir güçlük tafl - maktad r. Bunun pek çok nedeninin oldu u bilinmekte ve uzun zamandan beri de tart fl lmaktad r (Tortop- sbir vd, 2007:251). Bugüne kadar, dünyada kamu yönetimleri, ortaya ç kan sorunlar karfl s nda yavafl hareket etmekle suçlanm fllard r. Gerçekten de, kamu yönetiminin kendisini mevzuatla s n rl tutmas yüzünden, ortaya ç kan beklenmedik sorunlar karfl s nda, gerekti i ölçüde inisiyatif al namamakta ve esnek yönetim modelinin gerektirdi i yönetim becerileri ortaya konulamamaktad r. Son y llarda beklenmedik sorunlar n ortaya ç kmas n önlemek, gerekli önlemleri almak ve uygulamak amac yla kriz yönetimi uygulamalar gündeme gelmifltir. Mevzuatla kendisini s k s k ya ba l sayan ve rutin ifllerle kendisini s n rlayan kamu yönetimleri için kriz yönetimi modeli büyük önem tafl maktad r (Aykaç, 2001: 9). Kriz yönetimini kamu kurulufllar nda çok önemli hale getiren di er bir unsur, kamu yöneticile- 14

17 rinin afl r mevzuatç olmalar d r. Yapt klar bütün eylem ve ifllemlerin yasalarda yaz l olmas - n istemeleri, sürpriz geliflmeler karfl s nda h zl karar almalar n engellemektedir. Bu ise örgüt yönetimini olumsuz etkilemektedir. Kamu yöneticilerinin, yasalar n izin verdikleri hususlar bir görev olarak yerine getirme yükümlülükleri vard r. Bunun ötesinde de, yasalar n yasaklamad klar eylem ve ifllemleri, inisiyatif kullanarak, kamu yarar gerekçesiyle yerine getirme sorumluluklar vard r. Bunun yan nda kamu yönetiminin yeni geliflmelere karfl yeterince duyarl olmad da bilinmektedir. Toplam kalite yönetimi, ö renme yönetimi, kriz yönetimi, stres yönetimi, çat flma yönetimi, de iflim yönetimi, yarat c l k, k yaslama, yenilikçilik, de iflim mühendisli i gibi yeni gelifltiren modellerin ve modern yönetim tekniklerinin uygulanmas veya en az ndan bu modellerden yararlan lmas konusunda isteksiz olmalar, mal veya hizmet üretiminde özel kurulufllara nazaran, çok gerilerde kalmalar na neden olmaktad r. Böyle bir durumun ortaya ç kmas, kamu kurulufllar olan güvenin giderek azalmas na yol açacakt r. Son y llarda görülen, do al afetlerin, siyasi ve ekonomik krizlerin, kamu yönetimlerini olumsuz etkilemesi, geliflmelere ve de iflimlere h zl bir flekilde uyum sa lanamamas sonucu, bu olumsuzlu un boyutlar n n artmas, kriz dönemlerinde, baz yeni uygulama biçimlerinin gelifltirilmesi gerekti ini ortaya koymufltur. Özellikle, baz örgütlerde, kriz yönetimi için farkl özellikler tafl d, yap lan baz araflt rmalar sonucu ortaya ç km flt r. Farkl örgütlerde farkl uygulamalar n yap labilmesi, kriz dönemlerinde uygulanmak üzere; yönetim birimlerine daha çok yetki verilmesi, bürokratik engellerin kald r lmas, kaynak kullan m n n formalitelerden ar nd r lmas, yöneticilerine daha çok inisiyatif tan nmas, yetki devrinin yayg nlaflt r lmas, esnek bir yönetim anlay fl n n yerlefltirilmesi, daha h zl karar al - nabilmesi ve bunlar n uygulamaya konulabilmesi için baz düzenlemelerin önceden yap lmas gerekmektedir (Aykaç, 2001:10). B T R RKEN.. Krizler örgütlerin ve toplumlar n yaflam nda karfl lafl labilecek kaotik durumlard r ve karmafla yarat rlar. fl dünyas nda s k görülmeye bafllayan kriz dönemleri,örgütleri do rudan etkide bulunamad klar olaylarla karfl karfl ya b rakmaktad r. Bu nedenle, örgütler her geçen gün daha yo un olarak kriz yönetimi tekniklerine baflvurur hale gelmifllerdir. Örgütlerin istenmeyen bir durumla karfl - laflmalar halinde yürürlü e girmesi beklenen uygulama olarak bilinen kriz yönetimi; örgütlerin zarar gören imajlar n n düzeltilmesi, örgütün kendi do as ndan dolay karfl lafl lmas muhtemel olumsuzluklar n önlenmesi ya da en az zararla atlat labilmesini sa lama amac n tafl maktad r. Günümüzde artan rekabet ortam nda operasyonel verimlilik çok önemli bir unsur olmakla birlikte, kriz zamanlar nda olmazsa olmaz bir koflul haline gelmifltir. Verimlili i art r p tasarruf sa layacak önlemler derhal uygulamaya al nmal d r. Kriz yönetiminde ifl süreçleri verimli hale getirilmeli ve teknolojinin daha etkin kullan - m gündeme al nmal d r. Kriz yönetimi sürecinde yöneticiler belirli yeteneklere sahip olmal d rlar. Baflar için insan unsuru ve özellikle ekip çal flmas çok önemlidir. Örgütte motivasyon üst düzeyde tutulmal, ekip çal flmas ve baflar için herkes çaba harcamal d r (Cener, 2007:15). Kriz yönetiminde baflar l olmak için geçmifl uygulamalardan yararlanmak gerekmektedir. Ekonomi ve siyasette yap lanlar n do rular ve yanl fllar belirlenmeli, geçmiflten dersler al nmal, baflar l örgütler, ülkeler örnek al nmal d r (Bozgeyik, 2006:2). Krizlere karfl en etkin çözüm tedavi edici de il koruyucu önlemlerdir. Hastal klara karfl hastal - n ortaya ç kmas n önleyecek tedbirler almak daha do rudur. Mükemmel organizasyon oluflturulmas yönünde önceden yap lacak çabalar kriz an nda koruyucu ve krizin ilk etkilerini geciktirici etkiler gösterir (Aktan, 2007:1). 15

18 NCELEME ARAfiTIRMA Günümüzde örgütler art k kriz dönemlerinin bir yaflam tarz olarak de erlendirilmesi gerekti ini anlam fllard r. Yönetim konusunun örgüt yöneticilerine anlat lmas, muhtemel krizlere haz rl kl olunmas, devletin ekonomik istikrar sa lay c politikalar gelifltirmesi ve kriz dönemlerinde uygulanan stratejiler (Cener, 2007:15) oldukça önemli hale gelmifltir. Çal flmam z örgütler için önemi inkar edilemeyen kriz yönetimi konusunda örgüt üst yönetimlerine tavsiyelerle bitirelim: Ürün/hizmet eskimesine dikkat edin. Sundu unuz ürün veya hizmet güncelli ini çabuk yitirebilir. Bu durumda ya baflka piyasalarda pazarlayabilece iniz ürün ve servisler gelifltirin ya da daha ucuz ürün veya hizmet için çaba harcay n. Bölgesel istikrars zl k: Bölgenizi sarsabilecek felaketler üzerine tahminler yap n. Bölgenin güçlü ve zay f yönlerinin analizini yap n. Sonra da tedbirler al n. Piyasa bunal m : Olas bir ekonomik kriz örgütünüzü fliddetli bir flekilde sarsabilir. Bundan dolay ekonomik durgunluklar, enflasyon gibi sorunlara karfl haz rl kl olun. En büyük servetler zor zamanlarda yap l r. Tasarrufu unutmay n. Krizi daha yüksek baflar lara ulaflmak için bir atlama tahtas olarak kullan n. Krizin etkilerini önceden tahmin edin. Savafl arkadafllar n z iyi seçin. Gerçek likidite yarat n. Zaman kazan n. Masraflar k s n. Sokak kavgas taktiklerini ö renin. Bir yenile ve ilerle plan gelifltirin. Plan n z uygulamaya koyun. (Giriflimci Güç Dergisi, 2007:1-3). Toplumunuzdan haberdar olun. Örgütünüzle ilgili her olas l a karfl haz rl kl olun. Bir kriz oldu unda kontrolü elinize al n ve neye mal olursa olsun düzeltin. Kamuoyuna bildi iniz her fleyi tam ve do ru olarak söyleyin. Büyüklü ünüzü gösterin. Hatan z oldu unda üstünüze al n ve düzeltmek için söz verin. Gerekti inde halktan özür dilemeye haz rl olun. Hatalar n zdan ders al n. Kendiniz dahil herkes için adil olan bir çözümü gelifltirmek için inisiyatifinizi kullan n. Çözümü uygulamaya geçirin, problemleri düzeltin (Kad beflegil, 2002:61). KAYNAKÇA AKTAN, C.Can; "Ekonomik Kriz", Yeni Türkiye Dergisi, yonetim/kriz-yonetim/kriz-yonetimi.htm ( ). ALDERSLADE, Richard; Who Perspective and Experiences on Crisis Management, Public and Private Crisis Management, 2. Int. Meeting, Yeditepe Ün. Pub, stanbul, ARSLAN, Mahmut; Yönetim ve Organizasyonun Baz Temel Kavramlar, Yönetim ve Organizasyon, Ed. Salih Güney, Nobel Yay., Ankara, AUGUSTINE, Norman; Önlemeye Çal flt n z Krizi Yönetmek, Kriz Yönetimi, Harward Business Review, Çev. Salim Atay, stanbul, AYKAÇ, Burhan; "Kamu Yönetiminde Kriz Ve Kriz Yönetimi", GÜ. BF Der., 3, 3, BOZGEY K, Abdullah; "Kriz Üzerine Sesli Düflünceler", cm/yon/mkl_list.php?id=( ). BOZKURT, Ömer-T.ERGUN-S. SEZEN; Kamu Yönetimi Sözlü ü, TODA E, CENER, P nar; "Kriz Yönetimi", ( ). ÇÖKLÜ, Ece Y.; Halkla liflkiler Mesle i Çerçevesinde Kriz Yönetimi ve Sa l k letiflimi, Public and Private Crisis Management, 2. Int. Meeting, Yeditepe Ün. Pub, stanbul, FLIN, Rhona; "Capacity for Crisis Management: Identifying Core Skills of Crisis Managers", Discussion Paper Managing Crises in the European Union: A First Assessment ESF SCSS Exploratory Workshop, St Maxime, June 25-26, GÖRPE, Serra; Krizi Aflmada Toplumsal Sorumlulu un fllevi, Public and Private Crisis Management, 2. International Meeting, Yeditepe Ün. Pub, stanbul, HILL, Linda and S.WETLAUFER; Fikir Alacak Biri Olmad nda Liderlik, Kriz Yönetimi, Harward Business Review, Çev. Salim Atay, stanbul, KADIBEfiEG L, Salim; Kriz Geliyorum Der!, MediaCat, stanbul, KARAKAYA, Abdullah; Stratejik Bilgi Sisteminin Kriz Yönetimine Etkisi, danismend.com. ( ). MUMCU, Cumhur; Basic Principles of Crisis Management, Public and Private Crisis Management, 2. International Meeting, Yeditepe Ün. Pub, stanbul, ÖZTEK N, Ali; Yönetim Bilimi, Siyasal Kitabevi, Ankara, ROSENTHAL, Uriel; KOUZMIN, Alexander; "Crises and Crisis Management: Toward Comprehensive Government Decision Making", Journal of Public Administration Research & Theory, Vol. 7, Issue 2, April SAVAfi, Serdar; Dünya Sa l k Örgütü nün Kriz Yönetimine liflkin Bak fl Aç - s ve Deneyimleri Üzerine Yorum, Public and Private Crisis Management, 2. International Meeting, Yeditepe Ün. Pub, stanbul, SUÁREZ, Gerald; Beyond Crisis Management: Leading and Shaping the Corporate Future, ( ). TENG L MO LU, Dilaver-Y. ÖZTÜRK; flletmelerde Halkla liflkiler, Seçkin, Ank., TORTOP, N.; B. AYKAÇ; E. SB R; H. YAYMAN; A.ÖZER; Yönetim Bilimi, Nobel Yay n, Geniflletilmifl ve Gözden Geçirilmifl 7. Bask, Ankara, TU CU, fiule T.; Kriz Yönetiminde Liderlik Kavram n n Önemi, Selçuk Ün. letiflim Fak. Dergisi, Ocak, TUTAR, Hasan; Kriz ve Stres Yönetimi, Seçkin Yay., Ankara, TÜZ, Melek V.; Kriz Yönetimi, Uygulama çin Temel Ad mlar, Alfa Yay., stanbul,

19 KAPAK KONUSU Sigortac Sadece Tazminat m Öder? Mehmet KALKAVAN TSRfiB Genel Sekreter Yard mc s igortac, belirli bir prim karfl l nda, sigortal n n sahip oldu u k ymetlere S gelebilecek zararlar veya sigortal n n kusurlu olarak üçüncü flah slara verece i zararlar tazmin etme ifllevini yerine getirir. Sigortac tazminat ödedikten sonra, tazminat n dayana n oluflturan zarar n oluflumunda kusuru bulunanlara rücu ederek yapm fl oldu u giderleri kusur nispetinde tahsil eder. Trafik gibi baz sorumluluk sigortalar n n ilgili oldu u alanlarda kusursuz sorumluluk geçerli oldu- undan, sigortal n n baflka bir kifli veya kurumun kusuruyla zarara sebebiyet vermesi durumunda sigortac zarar görene tazminat ödeyerek kusurlu kifliye rücu eder. Sigorta dendi inde ülkemizde yayg nl ndan olsa gerek ilk akla gelen trafik sigortas - d r. Menfi teknik sonuçlar nedeniyle en çok trafik sigortalar konufluluyor olsa da zorunlu sigorta uygulamas na geçifl y l olmas sebebiyle 2010 y l nda gündemi oluflturan sorumluluk sigortalar T bbi Kötü Uygulamaya liflkin Zorunlu Mali Mesuliyet ve K y Tesisleri Deniz Kirlili i Zorunlu Mali Mesuliyet sigortalar d r. Bu nedenle s ras geldikçe bu üç branfla da de inece im. Sorumluluk sigortalar hangi ifllevi görürler diye soruldu unda, do al olarak birçok kiflinin akl na, sigortal n n kusuru ile zarar gören kiflilerin zarar n giderme ifllevi görürler düflüncesi gelmektedir. Bir sorumluluk sigortas neden zorunlu hale getirilir? Bunun nedeninin ilgili sigortan n teminat sundu u alanda zarar görenlerin çoklu u ve de zarar verenlerin bu zarar gidermede mali aç dan yetersiz kalabilecek olmalar n öncelikli olarak sayabiliriz. Zarar görenlerin u rad klar kay plar zarara sebep olan kiflilerin mali gücünden ziyade sigorta gibi kurumsal bir enstrümanla alt na almak art k modern toplumlarda s kça baflvurulan bir yöntemdir. Sorumluluk sigortalar n di er sigortalardan ay ran en önemli fark tazminat ödemesinin sigortal ya de il de sigortal ad na, sigortal - n n veya sigortal n n fiillerinden sorumlu oldu u kiflilerin kusurlu olarak zarar verdi i kiflilere yap lmas d r. Di er bir önemli fark ise sorumluluk sigortalar nda, sigorta bedelinin primi ödenmek suretiyle istendi i gibi art r - labilmesi veya eksiltilebilmesi, di er bir deyiflle herhangi bir s n rlamaya tabi tutulmamas d r. Örne in bir otomobilin bedeli TL ise kasko sigorta bedeli de TL olmal d r, ancak ayn araç için zorunlu olan trafik sigortas kaza bafl na maddi zararlar için TL, sakatl k veya ölüm gibi bedeni zararlar ile tedavi giderleri için TL teminat vermektedir. Ayr ca bu zorunlu sigortan n üzerine motorlu kara tafl tlar ihtiyari mali sorumluluk sigortas ile istenildi i kadar ilave teminat al nabilmektedir. K sacas sigortal TL tutar ndaki bir araca sahip olabilir ancak o araçla sebep olabilece i zararlar karfl layabilecek mali güce sahip midir? Soruyu farkl bir flekilde soracak olursak ülkemizdeki araç sürücülerinden acaba yüzde kaç yukar da verilmifl olan teminatlar kendi özvarl klar yla karfl lamay taahhüt edebilir? Böylesine önemli bir teminat sa layan sigortan n zorunlu olmas na karfl n tüm araçlarda bulunmay fl, ülkemiz insan n n tafl makta ol- 17

20 KAPAK KONUSU du u riskleri do ru alg layamamas ndan ileri gelmektedir. Oysa geliflmifl ülkelerdeki sorumluluk branfl prim üretiminin toplam prim üretimi içerisindeki pay ülkemize k yasla yaklafl k dört kat fazlad r. Bu ülkelerde nüfusun önemli bir k sm sorumluluk anlam ndaki riskleri üzerinde tutmamakta, bunlar sigorta flirketlerine devretmektedirler. Buraya kadar sorumluluk sigortalar ile bunlar n öneminden ve ifllevinden bahsettik. Bu noktada sorulmas gereken soru fludur: sigorta flirketlerinin zorunlu sigortalarla korunmas öngörülen alanlardaki tek ifllevi prim toplayarak fon oluflturmak ve bu fondan da tazminat ödemek midir? Yurt d fl uygulamalarda, sigorta flirketlerinin bu alandaki rolü tazminat ödeme ifllevi kadar, belki de bundan da önemli bir fonksiyonu daha içermektedir. Bu fonksiyon risklerin gerçekleflme ihtimalini azaltmak, di er bir deyiflle var olan risk düzeyini asgari seviyelere çekmektir. Bu nas l olmaktad r? Konuya en yayg n olan zorunlu sigortam zdan, Karayollar Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortas ndan (Trafik Sigortas ) bafllayal m. TRAF K KAZALARI Ülkemizin en önemli sorunlar ndan bir tanesi olan, yerine konulmas mümkün olmayan can kay plar n n yan s ra sakatl klara ve oldukça yüksek mebla larda zarara sebebiyet veren trafik kazalar n n, geliflmifl ülkelerle karfl laflt r ld nda bir hayli yüksek seyretti i yetkili makamlarca ifade edilmektedir. Meydana gelen trafik kazalar n n arzu edilen seviyelere çekilmesi hedefine ulaflmak için en büyük katk n n, her alanda oldu u gibi e itim vas tas yla gelece i olaca kuflkusuzdur. E itimi takiben, karayollar kalitesinin yükseltilmesi, sinyalizasyon sisteminin düzgün kurgulanmas ve denetim, kazalar n azalt lmas yönünde akla gelen ilk tedbirlerdendir. Bunlara ilaveten edebilece imiz ve sigortac lara düflen görev (örne in Amerika Birleflik Devletleri) trafik kurallar na uymad tespit edilen sürücülere ilave ekprim uygulamas d r. Bu flekilde sigorta flirketlerince sürücüler üzerinde bir bask da kurulmaktad r. Afl r sürat yapan, hatal sollayan, trafik fl klar na riayet etmeyen sürücülerin di er flah slara zarar verme ihtimali bu tür ihlalleri gerçeklefltirmeyen sürücülere k yasla son derece yüksektir. Bu de erlendirme sonucunda kurallar s kça ihlal eden sürücüler zaman zaman sat n alabilecekleri bir sigorta bulmakta oldukça zorlanmakta, trafi e ç kamama riski ile karfl karfl ya kalmaktad rlar. Bu noktada sigorta sektörü, sürücüleri trafik kurallar na uymaya zorlamakta ve kazalar önleyici bir misyonu baflar ile yerine getirmektedir. Sigorta sektörü trafik de dahil olmak üzere di er tüm alanlarda düzenleme ve denetlemeden sorumlu otoritelere gerek duyuldu unda sorumluluklar n hat rlatmal ve bir kusur durumu varsa, ilgili merciler nezdinde gerekli ifllemler bafllatmal d r. Örne in, hatal kurgulanarak hizmete sokulan bir kavfla n veya hatal bir sinyalizasyon sisteminin neden oldu u bir kazay ele alal m. Sigorta sektörü bu kazada araçlarda meydana gelen zarar ve yaralananlar n tedavi giderlerini tazmin etmekte veya araçta sürücü ve/veya yolculardan hayatlar n kaybeden var ise yak nlar na destekten mahrumiyet tazminat ödemektedir. Do al olarak bu tazminatlar n bir k sm trafik sigortas ndan ödenirken, bir k sm da kasko flirketinden ödenecektir. Bu noktada, kazan n oluflumunda yolda veya sinyalizasyondaki hatan n da pay varsa, sigortac kusurlu kurum kurulufllara kusurlar oran nda rücu ederek ödedi i tazminat n tamam n veya bir k sm - n tahsil etmelidir. Nitekim baz sigorta flirketleri bu yönde uygulamalara bafllam flt r ancak bir genelleme yap labilecek hale bugün itibariyle gelinememifltir. Bu uygulama genele yay ld nda, hatal bir kavflak veya sinyalizasyon gibi nedenler nedeniyle birkaç kez zarar tazmin etmek durumunda kalan kurum, bu kusurunu k sa süre içerisinde düzeltecektir. Kusura ba l takibat, ödenmifl olan tutarlar n geri al nabilmesinden ziyade, 18