Kronik solunumsal hastalıklarda. pulmoner rehabilitasyonun uygulama gerekçeleri, eleri, hedefleri, komponentleri

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Kronik solunumsal hastalıklarda. pulmoner rehabilitasyonun uygulama gerekçeleri, eleri, hedefleri, komponentleri"

Pembe Parlak
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Kronik solunumsal hastalıklarda pulmoner rehabilitasyonun uygulama gerekçeleri, eleri, hedefleri, komponentleri Prof Dr. Müzeyyen M Erk İ.Ü.. Cerrahpaşa a Tıp T p Fakültesi Göğüs s Hastalıklar kları Anabilim Dalı

2 Konuşman manın n Planı 1. PR nun tanımı 2. Kronik solunum sistemi hastasının n tanımı 3. Pulmoner rehabilitasyon-genel kavramlar

3 Pulmoner rehabilitasyonun tanımı Semptomatik ve günlg nlük k yaşam am aktiviteleri azalmış kronik solunum sistemi hastaları için in kanıta dayalı, mültidisipliner,, ve çok yönly nlü bir yaklaşı şımdır. Semptomları azaltmak, fonksiyonel durumu iyileştirmek, tirmek, işbirlii birliğini ini arttırmak, rmak, ve sağlık harcamalarını azaltmak,, dolayısıyla yla hastalığı ığın sistemik bulgularını stabilize etmek veya geriletmek amacıyla hastanın n bireysel tedavisine eklenir. American Thoracic Society/European Respiratory Society Statement on Pulmonary Rehabilitation. Am J Respir Crit Care Med Vol 173. pp , 2006

4 Semptomlar Maliyet Yaşam aktiviteleri Egzersiz kapasitesi Bağımsız olma AMAÇ Kronik akciğer hastalıklarında rehabilitasyonun amacı

5 PR programlarından yararlanan solunumsal hastalıklar KOAH Astım Toraks duvarı hastalıklar kları Kistik fibrozis, bronşektazi İnterstisyel akciğer hast., ARDS ye bağlı fibrozis Akciğer kanseri Nöro-musküler hastalıklar (Ör:( Post-polyo sendromu) Pulmoner vasküler hastalıklar Hill NS. Pılmonary Rehabilitation. Proc a Thorac Soc 2006; 3: 66-74

6 (2) Kronik solunum sistemi hastasının n tanımı

7 KOAH da fiziksel kapasite 100 N:74 Standart skor P< BAZ Yıl Maltais ve ark. AJRCCM 1996; 153: 228

9 Kronik SH da egzersize dayanıklılığın azalmasını sağlayan faktörler 1. Vantilasyon bozukluğu 2. Gaz değişimi bozukluğu 3. Kardiyak disfonksiyon 4. İskelet kaslarının disfonksiyonu 5. Solunum kaslarının disfonksiyonu

10 1. Vantilasyon bozukluğu KOAH da egzersiz sırass rasında vantilasyon beklenenden fazla artar. Nedeni: Ölü mesafe vantl.. artma Gaz değişimimde imimde bozukluk Kas disfonksiyonuna bağlı vantılasyon gereksiniminin artması Egzersiz sırass rasında maksimal vantilasyon akciğer deki sorunlara ait karşı şıt t kuvvetler tarafından engellenir. Bu karşı şıt t kuvvetlerin en belirgin olanı dinamik hiperinflasyon dur ve solunum işinin i inin artmasına,dispneye neden olur

11 KOAH da egzersiz sırass rasında dinamik hiperinflasyon TLC IC IC RV EELV

12 KOAH da dispne sınırıs Volüm (L) TLC IRV V T IC Dispne (Borg) TLC Egzersiz süresi (dak) IRV (L) Sabit iş yükü 5%W max O Donnell DE et al. Am J Respir Crit Care Med 1997;155:

14 2. Gaz değişiminin bozulması Hipoksi Periferik kemoreseptör hipervantilasyon laktik asit Kas yorgunluğu Hipovantilasyon CO2 artışı

15 Egzersize yanıt t biçimleri imleri KOAH İAH KKY MKH PVH SA VO2 max KTA submaks. iş,n KTA maks. VE submaks. iş Peak VE / MVV,bazanbazan N,N N N,N, LT N N N N, Peak VT / VC N, N N N N? N Desatürasyon +, KOAH:Kronik obst. Akc. Hast., İAH: İnterst. Akciğer hast., KKY: Kronik kalp yetm., MKH: Mitral kapak hastalığı, PVH: Pulmoner vasküler hastalık, SA: Sağlıklı antrenmansız, LT: Lactate threshold

16 KOAH da Egzersiz - Laktik Asit ve Oksijen Tüketimi Maltais ve ark. AJRCCM 1996; 153: 228 Laktik asit (m mol/ L) 10 KOAH Sağlıklı VO2 (L/dak)

17 3. Kardiyak disfonksiyon Kronik akciğer hastalıklar klarında kardiyovasküler sistem çok yönly nlü etkilenir Pulmoner vasküler direnç artar HipoksikHipoksik vazokonstriksiyon Vasküler hasar Polisitemi Sağ ventrikül afterload u artar Sağ ventrikül hipertrofisi,, yetersizliği

18 4. Kas Disfonksiyonunun Mekanizması Williams RS. N Eng J Med 1999; 341: Agusti. Monaldi ACD 2000; 55: 6, İskelet kaslarındaki disfonksiyonun nedeni karmaşıktır Çok faktör rol oynayabilir o o o o o o o o Hipoksemi İnaktivite Sistemik inflamasyon Kötü beslenme Steroid yan etkisi Sigara Aşırı apopitozis (kardiyak kaşekside olduğu gibi) Anabolik hormonların seviyesinde azalma

19 Kronik sistemik hastalık Yaşam alışkanlıkları Kronik inaktivite Sistemik inflamasyon Hipoksi Oksidatif stres İlaçlar (Kortikosteroid) Kasın kullanılmaması Miyopati Periferik kas disfonksiyonu (Kas güçsüzlüğü) Kasın kullanılmaması ve miyopati, periferik kas güçsüzlüğüne neden olan iki ayrı antitedir. Couillard A. ERJ 2005; 26:

20 Kas güçg üçsüzlüğü önemlimidir? 1.0 Survival BMI > 29 Kg/m 2 BMI Kg/m BMI Kg/m 2 BMI < 20 Kg/m Follow-up, months Schols et al. AJRCCM 1998; 157:

22 Couillard A. ERJ 2005; 26:

23 KOAH prognozunda BMI ve FFM KOAH hastaları: : 1898 kişi i (Copenhagen( Copenhagen ) 7 7 yıl y l takip FFM: Biyoelektrik impedans analizi BMI, FFMI (FFM/m 2 ) ile mortalite Yaş,, cinsiyet, SFT, sigara ile mortalite BMI normal, FFMI düşük d k kişi i sayısı: : %26.1 Her türlt rlü ölüm m nedeni: FFMI risk oranı: : 1.5 KOAH dan ölüm: FFMI risk oranı: : 2.4 FFMI ve BMI mortalite prediktörüdür Vestbo J ve ark. AJRCCM 2006; 173: 79

24 Kronik SH da egzersize dayanıklılığın azalmasını sağlayan faktörler 1. Vantilasyon bozukluğu 2. Gaz değişimi bozukluğu 3. Kardiyak disfonksiyon 4. İskelet kaslarının disfonksiyonu 5. Solunum kaslarının disfonksiyonu

25 Kas GüçG üçsüzlüğünün n Tedavisi Elimizdeki Olanaklar Oksijen Beslenme Rehabilitasyon Araştırmalar rmalar Antiinflamatuvar Antioksidanlar Proteolysis inhibitörü Growth faktör Testesteron Anabolizan hormonlar NF-KB B inhibitörü ACE inhibitörü Kreatin suplemanı

26 KOAH tedavisinde klinik amaçlar Semptomları iyileştirmek Sağlık k durumunu iyileştirmek Egzersiz toleransını arttırmak rmak Alevlenmeleri önlemek ve tedavi etmek Komplikasyonları önlemek ve tedavi etmek Mortaliteyi zaltmak,, yaşam am süresini s uzatmak Tedavi yan etkilerini minimize etmek Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease: Executive Summary.

27 KOAH da hasta merkezli sonuçlar ve hava hapsi ilişkisi KOAH Hipoksemi Havayolu obstrüksiyonu Alevlenmeler Takipne Vant. Gereksinimi Hava hapsi Anksiyete Kondisy. azalma Hiperinflasyon Hasta merkezli sonuçlar Dispne HRQoL da azalma Kısıtlı aktivite Cooper CB. Am J Med 2006; 119(10A): S21-S31.

28 (3) PR- Genel kavramlar

29 Pulmoner rehabilitasyon 1970 ler: PR ile ilgili ilk kontrollu çalışmalar 1980 ler: İlk şüpheci yaklaşımlar RKÇ da klinik olarak anlamlı iyileşme elde edilerek PR nun yararı kanıtlandı GOLD: FEV1 < % 80 in altında olan hastalarda PR göz önüne alınmalıdır İdeal aday: Optimal medikal tedaviye rağmen, solunum fonksiyonları ve günlük yaşam aktivitesi bozuk olan, dolayısıyla sağlığa bağlı yaşam kalitesi düşük olan hasta

30 PR Endikasyonları Solunumsal hastalığ ığa bağlı semptomlar Standart medikal tedavi rejimi ile semptomların iyileşmemesi Hevesli, kooperabl hasta PRKontrendikasyonları İsteksiz olmak Kooperabl olmamak Finansal sorun Ağır kognitif bozukluk Ağır r psikiyatrik sorun Kontrol altında olmayan Anjina,, KKY Egzersizde ağıa ğır hipoks. Egzersize engel: Artrit,, inme Sigara*

31 PR programları Genel egzersiz eğitimi Periferik ve solunumsal kas eğitimi Solunum egzersizleri Meşguliyet tedavisi Beslenme Psikososyal destek Eğitim/kendine bakım Destek tedavileri: Oksijen, MIMV, Kreatin

PR ekibinin mültidisipliner yapısı Nicholas S. Hill. Pulmonary Rehabilitation. Proc Am Thorac Soc Vol 3. pp 66 74, 2006 www.atsjournals.

33 PR ekibinin mültidisipliner yapısı Nicholas S. Hill. Pulmonary Rehabilitation. Proc Am Thorac Soc Vol 3. pp 66 74, Doktor Göğüs s hekimi Psikiyatr Terapist Fizik tedavi Meşguliyet Solunumsal Hemşire / egzersiz fizyoloğu Sosyal görevliler Psikolog

34 PR nun başarısı için anahtar faktörler? Hasta seçimi Programın komponentleri

35 Aday seçimi Solunum fonksiyonları Yaş Ko-morbid hastalıklar Sigara Psikososyal koşullar Kas güçsüzlüğü Egzersiz kapasitesi Program adaptasyonu!

36 Rik Gosselink, Universitaire Ziekenhuizen Leuven, ERS 2006 Kardiyovasküler Solunumsal Akciğerde oksijen transportu Periferik kas gücü Diğer nedenler Kas güçsüzlüğü Hiperinflasyon Evet Evet Hayır Egzersiz sırasında Hipoksemi / hiperkapni? Evet Evet Evet Endurans eğitimi Intervalegzersiz O2 ilavesi IMT Body positioning Rollator NIMV Aktif ekspirasyon Büzük dudak sol. Kas eğitimi Beslenme Elektriksel kas stimülasyonu Evet Psikososyal. yaklaşım

37 PR nun değerlendirilmesi erlendirilmesi Semptom kontrolü Günlük k yaşam am aktivitesi Egzersiz performansı Yaşam am kalitesi Akciğer fonksiyon testleri BMI Egzersiz testleri Dispne ölçüm yöntemleri Yaşam kalitesi anketleri Anksiyete/depresyon anketleri Sosyal/aile desteği Kendi kendine bakım ölçütleri

38 Donner CF, Eğitim Psiko- sosyal destek Genel egzersiz eğitimi Selektif kas eğitimi Göğüs fizyotera pisi Meşguliye t tedavisi Beslenme KOAH Astım KF & bronşektazi (*) ++(*) Göğüs duv hast Nöromüsküler h Uyku hastalıklar kları İnterst. akc.. has PR programlarının n komponentleri ve uygulanan hasta grupları CF, Decramer M. Pulmonary Rehabilitation ERJ Monograph,, 2000: 13: Pre-post operat Trakeos hast (+): Kanıt yok, (++): Az kanıt var, (+++): Yeterli kanıt var, (*): Transplantasyon hazırlığı için başvurulmuştur.

39 Egzersiz kapasitesinin artması A Dispne hissinin azalması A Yaşam am kalitesinin artması A Hospitalizasyonun azalması A Anksiyete ve deprs.. azalması A Üst ekst.. Kas gücüg artışı B Egzers.. Yararı süregenliği Yaşam am süresine s etki Solunum kas eğitimie itimi Psikososyal destek KOAH da PR nun yararları, GOLD Exc. Summ B B C C

40 Pulmoner Rehabilitasyonun Kanıtlanm tlanmış Yararları Semptomlarda azalma Anksiyete ve depresyonun azalması, öz güvenin artması Günlük yaşam am aktivitelerinin kolaylaşmas ması Egzersiz yeteneğinin artması Daha iyi bir yaşam am kalitesi Hospitalizasyon günlerinin azalması Yaşam am süresinin uzaması Hodgkin,JE,Clinics in Chest Med. 1990

42 SONUÇ PR, kronik akciğer hastalıklar klarında mutlaka yer alması gereken mültidisipliner bir tedavi yaklaşı şımıdır Hastayı eğitmek, itmek, kas gücünüg arttırmak, rmak, psikolojik veya sosyal destek vermek yaşam am kalitesini arttırmay rmayı mümkün n kılark PR sayesinde kronik akciğer hastalıklar klarının n maliyeti azalır Kronik akciğer hastalarının n profesyonel kişiler iler ile evde düzenli d izlenmesi mortalite, morbidite ve maliyet açısından a önemlidir.

43 Program adaptasyonu Doktor daha aktif olmasını istedi.. Ben de haftada üç kez televizyon kumandasını saklıyorum!

44 TEŞEKKÜRLER

Benzer belgeler

Kronik solunum hastalıklarında pulmoner rehabilitasyon; bileşenleri, organizasyon

Kronik solunum hastalıklarında pulmoner rehabilitasyon; bileşenleri, organizasyon Prof. Dr. Müzeyyen Erk Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD Plan Kronik solunumsal hastalıklar KSH da egzersiz