Yıldız Teknik Üniversitesi

Transkript

1 Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi Makine Mühendisliği Isı Prses Dalı Mesleki Alan 1 ve 2 Staj Defteri Ersin Yıldız Termtek Prje Dan. San. Ve Tic. A.Ş. İstanbul,

2 Firma Prfili Termtek Prje Danışmanlık Sanayii ve Ticaret A.Ş. üretim ve satış firmasıdır. İştigal ettiği knular ısı değiştiricileri(eşanjör) ve sıcak su deplama ekipmanlarıdır. Firmada tplam 5 kişi çalışmaktadır. Çalışanlar; satış ve pazarlama birimi, muhasebe birimi, sevkiyat ve ljistik birimi, imalat ve servis birimi çalışanlarından luşmaktadır. Termtek firması; 2013 te, 3 girişimcinin rtaklığı ile Ataşehir deki YEDPA yerleşkesinde kuruldu. Kısa sürede işlerini büyütmesiyle, Nisan 2014 te Ataşehir Ferhatpaşa ya taşındı. O tarihten beri Ferhatpaşa da varlığını sürdürüp, çalışmalarına devam etmektedir. Termtek, Funke distürbitörlüğü ve tescilli markası FBT ile, eşanjör ve sıcak su deplama tankı üretimi ve satışı yapmaktadır. Müşteri prtföyü; mekanik tesisat firmaları, taahhüt firmaları, inşaat firmaları, bayiler ve sn kullanıcılardan luşmaktadır. CE ve Gst kalite belgeleriyle müşterilerine güven veren Termtek firması, misynunu, çalışanlarının, tedarikçi firmalarının ve müşterilerinin memnuniyetini sağlayan, gelişen teknlji ve yenilikleri bünyesine alan, kaliteli ve verim üreten bir mühendislik firması lmak larak benimsemiştir. Organizasyn Şeması Yönetim Kurulu İmalat ve Servis Birimi Muhasebe Birimi Satış ve Pazarlama Birimi Satış Müdürü Teklif Hazırlama Birimi Satış Snrası Hizmetler Birimi Sevkiyat ve Ljistik Birimi İtalat ve İhracat Birimi

3 Yönetim Kurulu ve İdari Birimler Yönetim Kurulu Yönetim kuluru, firmanın idaresini ve denetimini sağlar, firmayı temsil eder. Termtek yönetim kurulu 3 kurucu rtaktan luşmaktadır. Firmanın alacağı kararlarda, tüm raprlar yönetim kuruluna sunulur ve alınacak kararlar layık görülürse naylanır. Kanunlar çerçevesinde gerekli defterleri yönetim kurulu tutar veya tutulmasını sağlar. Satış ve Pazarlama Birimi Pazarlama; firmaların, hangi malların veya hizmetlerin müşterilerinin ilgisini çekeceğini tayin etmelerini ve satış, iletişim ve işletme idaresi geliştirmeleri için strateji belirlemelerini kapsayan bir süreçtir. Termtek firmasında, satış ve pazarlama süreçleri tek birim tarafında idare edilmektedir. Bu birim yönetim kuruluna bağlıdır. Bu birimde çalışanlar, satış ve pazarlama mühendisleri, srumlu ldukları ürünler hakkında fnksiynları, bileşenleri, ve bilimsel çalışma mantığı dahil her knuda geniş bilgi sahibi lmak durumundalardır. Teknik bilgilerini bu ürünlerin yararlarını ptensiyel müşterilerine aktarmak ve rakiplerinden ayrıldıkları yönlerini göstermekte kullanırlar. Teklif Hazırlama Birimi Bu birim, satış biriminin srumluluğundadır. Müşteriden gelen teknik destek ve ürün taleplerini, en uygun ve ptimal çözümler ile ürünü satışa hazırlayan birimdir. Sipariş alımı öncesi lan teklif hazırlama süreci ile satış süreci başlar. Muhasebe Birimi Muhasebe birimi, yönetim kurulu idaresinde çalışır. Satılan ürünlerin belgelenmesini sağlamak, şirketin mali dengesini ve nakit akışlarını krumak ve kntrl etmek, banka görüşmelerini ve banka merkezli finansal işlemleri gerçekleştirmek gibi srumluluklara sahiptir. İmalat Birimi İmalat birimi, eşanjör imalatından ve imalathaneden srumlu birimdir. Yönetim kuruluna bağlıdır. İmalatın sağlıklı ve düzenli gerçekleşmesi, imalathane stk kayıtlarının tutulması, iş güvenliği ve sağlığı kurallarının benimsenmesi ve uygulanması gibi srumlulukları vardır. Satış Snrasi Hizmetler Birimi Bir ürünün satılmasından snraki tüm girişimler satış snrası hizmetler biriminin srumluluğudur. Satılan üründe karşılaşılan bir hata ya da arıza durumunda, müşterinin muhattabı satış snrası hizmetler birimidir.bu birim yönetim kuruluna bağlıdır. Söz knusu ürün garanti süresi içindeyse satış snrası hizmetler bölümünün görevlendireceği servis elemanları ürünü garanti kapsamında ücretsiz larak işleme alırlar. Söz knusu ürün garanti süresiden çıktıysa, servis yllanır ve gerekli bakım ve narım ücrete tabi larak yapılır.

4 Sevkiyat ve Ljistik Birimi Sevkiyat ve ljistik birimi, satış ve imalat birimleri arasındaki krdinasynu sağlar. Bu birim, gerekli takip ve kntrlü yapabilmek için, siparişlerin her aşamasından haberdar lmak durumundadır. Olası srunlarda, gerekli birimlere gerekli bildirimler yapılır ve hızlı bir planlamayla srun çözülmek üzere işleme alınır. Sevkiyat ve ljistik biriminin srumluluklarından biri de sevkiyat işlerini idare etmektir. Sevklerin zamanlaması ve rganizasynu ayarlanır, gerekli irsaliye kesimi yapılır, sevkiyat süreci kntrl edilir. İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ Genel larak, bir rganizasyndaki tüm çalışanlar insan kaynakları nı luşturur. Daha açık bir ifade ile, rganizasyndaki üst, rta ve alt kademe yöneticiler, teknik persnel, danışman larak istihdam edilen persnel, tam süreli ya da kısmi süreli çalışan persnel, işçi ve memurlar ve diğer şekillerde istihdam edilen tüm persnel rganizasynun insan kaynaklarını luşturur. İnsan kaynaklarının yönetimi denildiğinde ise rganizasynun amaçlarına ulaşabilmesi için, tüm insan kaynaklarının en dğru, etkin ve verimli bir şekilde kullanılması anlaşılmalıdır. Bilindiği üzere, rganizasynların amaçları rganizasyn türüne göre değişmektedir. İnsan kaynakları yönetimi, bir başka açıdan rganizasyn ve yönetimde insan byutunu ele alan disiplin larak tanımlanabilir. İnsan kaynakları yönetiminin temel amaçlarını ise aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz. İnsan kaynarını en etkin ve verimli şekilde kullanmak Dğru insanları, dğru işlerde istihdam etmek; başka ifadeyle, iş için gerekli bilgi, beceri ve yeteneğe sahip kişileri seçmek ve bunları kendilerine en uygun birimlere ya da departmanlara yerleştirmek İnsanların perfrmanslarına uygun şekilde işte yükselmelerini sağlamak Çalışanları takdir ve mtive etmek; rganizasynda çalışanlar üzerinde de demtive edici faktörleri rtadan kaldırmak Çalışanların perfrmans değerlendirilmesini bilimsel esaslar ve standartlar dahilinde yürütmek Ücret ve maddi teşviklerin takdir edilmesinde adil lmaya çalışmak kişilerin iş perfrmanslarına dayalı ücret takdir etmek ve bunu mümkün lduğu ölçüde bjektif kriterler çerçevesinde yapmak Termtek firmasında İnsan Kaynakları adında kurulmuş direkt birim yktur. İnsan kaynakları yönetimi ve işe alım süreci satış müdürünün ve ilgili birim yetkilisi ile birlikte ölçme ve değerlendirmeye tabi lmaktadır.

5 Termtek Firmasında İşe Alım Süreci Firmaların işe alım süreçleri, firmanın büyüklüğüne, vizynuna, stratejisine bağlı larak farklılık göstermektedir. İşe alımlar, bir yada birkaç birimdeki çalışan ihtiyacından dğar. Termtek firmasi çalışan alacağı durumda internete ilan vermesiyle birlikte, genellikle referans yluyla persnel alımı yapmaktadır. İşe alım sürecinde, işe alıma ihtiyaç duyulan birim bellidir. Gelen başvurular, birim yöneticileri ve satış yöneticisi tarafından değerlendirilir. Bu değerlendirme aşağıdaki kriterlerce yapılır. Yaş İkametin firmaya yakınlığı Süreklilik Adli yönden sıkıntılı durum lmaması Adayın, düşünülen psizynun görev tanımına lan uygunluğu Erkek adaylar için askerlik hizmetinin tamamlanmış lması Bu değerlendirmeler snunda firma satış müdürünün nayıyla kişi veya kişiler yönetim kuruluna sunulur. Yönetim kurulun nayıyla ryantasyn prgramı başlatılır. Oryantasyn prgramında, 2 aydan fazla lmamak şartıyla, firma ve yeni persnelin karşılıklı larak uyumu incelenir. Herhangi bir sıkıntıyla karşılaşılmazsa çalışan firmada görevine devam eder. Aksi taktirde karşılıklı larak yllar ayrılır. ÜRETİM SÜRECİ Termtek firmasında plakalı eşanjör üretimi, Termtek imalathanesinde gerçekleşir. Plakalı eşanjör imalatı ayrıntılı larak ayrı başlık altında anlatılmıştır. Bu başlıkta imalathane düzeni ve imalat işleyişi anlatılacaktır. Termtek firmasının imalathanesi, Ferhatpaşa Ataşehir de bulunup 300 m 2 kapalı alana sahiptir. Firmanın fisi de aynı lkasynda lup, imalathanenin asma katındadır. İmalathanenin yerleşim düzeni yandaki krkide gösterilmiştir. 1. Isı transfer plakaları 2. Cntalar 3. Baskı plakaları 4. Tezgah 5. Masa 6. Sevke hazır plakalı eşanjörler ve bylerler 7. Vinç 8. Mutfak 9. Merdiven 10. Lavab ve tuvalet

6 Termtek imalathanesindeki başlıca aletler ve makineler aşağıda liste halinde sunulmuştur. Spiral taşlama makinesi Havalı trnavida makinesi (sıkma makinesi) Mengene Transpalet Mekanik istifleyici 5 tnluk vinç ve 1 tnluk yardımcı vinç Eşanjör imalatı öncesi, kullanacak tüm malzemeler ve aletler, kullanma sırasına göre tezgahlara yerleştirilir. Sıra düzeni sayesinde dağınıklık ve karışıklıklar önlenmiş lur. Eşanjör büyük byutlarda ise, eşanjör baskı plakalarını kaldırmak ve hizalamak için vinç kullanılır. Vinç kullanılırken gerekli iş güvenlik önlemleri alınır. Olası bir hata ya da kaza durumunda, yüksek farkındalıkla durum anlaşılır ve gerekli müdahaleler yapılır. Genel anlamda tüm riskleri en aza indirgemek için güvenlik önlemlerine dikkat edilir. Gerektiğinde baret, eldiven ve gözlük ekipmanları kullanılır. Çelik burun ayakkabı her zaman kullanılan bir güvenlik ekipmanıdır. İş güvenliği knusu İş Güvenliği ve Sağlığı başlığında ayrıntılı anlatılmıştır. İmalat sürecinde, Plakalı Eşanjörün İmalatı başlığı adında anlatılanların hepsi büyük titizlikle yapılır. Bu sürecin önemli unsurları güvenlik, dğruluk, süreklilik ve yeniliğe açıklıktır. SATIŞ VE PAZARLAMA SÜRECİ Satış ile pazarlama birbirine karıştırılır, ysa bunlar birbirlerinden farklı işlerdir. Günümüzde satış lmadan pazarlama, aynı şekilde pazarlama lmadan da satışın lamayağı kabul edilmektedir. Satışın ne lduğunu bilmeyen yktur, ysa pazarlama denildiği zaman, herkesin farklı bir fikri vardır yılında American Marketing Assciatin (Amerikan Pazarlama Derneği), ilk defa pazarlamanın tam larak tanımını yapmıştır. Pazarlama, kişisel ve örgütsel amaçlara ulaşmayı sağlayabilecek mübadeleleri gerçekleştirmek üzere malların, hizmetlerin ve fikirlerin geliştirilmesi, fiyatlandırılması, tutundurulması ve dağıtılmasına ilişkin planlama ve uygulama sürecidir. Pazarlama, pazarın yapısı, pazarın büyüklüğü, pazarın talebi, pazara uygun ürünü, pazarın gelişimini inceleyen endüstriyel bir bilimdir. Pazarlama, bu araştırmaları yaparak, üretilecek ürünleri tespit eder, üretim yerine veya şekline karar verir, ambalajını veya paketleme şeklini belirler, fiyatlandırır, dağıtım stratejisini luşturur, sattırır, tanıtım tutundurma faaliyetlerini planlar ve hayata geçirir. Büyün bunlardan snra, ürünün pazardaki knumunu, pazarın payını, tüketici gözündeki imajını, rakip ürün ve şirketlerin faaliyetlerini araştırır ve bütün bu verilere göre, pazarlama stratejileri luşturur. Gerekirse, ürünü pazardan çeker, ürünü çeşitlendirir veya ürün üzerinde bir takım değişiklikler yapar. Satış, ürünün ve hizmetin özelliklerini çk iyi bilerek, müsteriye nasıl ve ne şekilde faydalar sağlayacağını anlatıp, müşteride satınalma arzusu yaratmak ve sahip lunan bilgiyi, deneyimi ve beceriyi snuç daklı davranışa dönüştürebilme sürecidir. Satış görüşmelerinin amacı, müşteriye satınalma kararı verdirmektir.

7 Satışın özü, bir ihtiyacın dğru larak tanımlanıp bu ihtiyacı karşılayacak çözümlerin ve müşterinin elde edeceği faydaların dğru yaklaşımla sunulmasıdır. Bir başka ifadeyle satış; Müşteriye fayda yaratmaktır. Müşterinin karar vermesine yardım etmektir. Belirgin bir amacı lan görüşmedir. Her hangi bir satış işlevinin başlayabilmesi için şu dört başlama unsurunun lması gerekmektedir; 1. Müşterinin ihtiyacı 2. Müşterinin satınalma gücü 3. Müşterinin satınalma arzusu ve isteği 4. Müşterinin ürünü yada hizmeti satınalacağı firmaya yada ürünü-hizmeti satan satış elemanına duyduğu güven Satış sürecinin kalitesi, satış temsilcisinin satış bilgisi ve satış yapma isteği ile müşterinin alım yapmasına yardım etme becerisine bağlıdır. Diğer bir ifadeyle, satış temsilcisinin satış daklı değil, müşteri adına nunla birlikte çözüm daklı lması gerekmektedir. Çünkü; satış, ptansiyel müşterinin istek ve ihtiyaçlarını belirleyerek, bu istek ve ihtiyaçları müşteriyi memnun edecek şekilde çözüm daklı karşılamaktır. Satış, müşterinin yenildiği, satışçının kazandığı bir güç yarışı ya da satış yapılamadığında kaybedilen bir savaş değildir. Plansız prgramsız çat kapı dlanarak yapılan bir iş, şık kıyafet giyip, iyi arabalarda gezmek hiç değildir. Kendi lanakları içinde gelişen bir süreçtir. Satış, insanların zrla ikna edilmesi değildir. Satış ile pazarlamanın görevleri çk farklıdır. Pazarlama hiçbir zaman satıştan kpmaz, satış departmanı ile birlikte hareket eder. Pazarlama ürün hazırlar, ürünü satış departmanına satılması için sunar. Her türlü bilgiyi satıştan alır ve değerlendirir. Satış snrası ise pazarlamanın görevleri bitmez, ürünün tutundurma çalışmalarına devam eder. Bu anlatımdan, her şeyi pazarlamanın yaptığının, satışın ise sadece ürünü satmak gibi bir işlem yaptığının çıkarımını yapmak yanlış lur. Satış, şirketin vurucu gücüdür. Satış, ürünü kime satacağını, kaç tane satacağını, müşterinin ticari riskini, satılan ürün bedelinin tahsilatını üstlenir. Aslında pazarlama lmazsa, satış yapılamaz; satış lmazsa da pazarlama yapılamaz. Kurumsal firmalarda satış ve pazarlama işleri ayrı departmanlar tarafında yürütülür. Termtek firmasında satış ve pazarlama işleri, Satış ve Pazarlama Birimi adı altındaki birimde yürütülmektedir. Termtek firmasının satış ve pazarlama birimi bir satış müdürü ve iki satış mühendisinden luşmaktadır. Bu birimin satış süreci genel larak aşağıdaki maddeler sırasıyla gerçekleşmektedir. Teklif talebi luşturma: Satışın gerçekleşmesi için müşteride bir alım talebi lmalıdır. Satış persneli, firmayı ve ürünü müşterinin bilgisine sunar ve müşteride alım talebi luşturur. Teklif luşturma: Alım talebi luşmuş müşteriye, alacağı ürünün tüm bilgileri ve fiyatıyla beraber bir teklifle sunulur. Bu teklifi müşteri, diğer firmalardan da almış lduğu tekliflerde karşılaştırarak bir tercih yapar.

8 Sipariş alımı ve kaydı: Teklife lumlu bakan müşteri, firmadan alacağı ürünü kabul eder ve firmaya siparişte bulunur. Siparişi alan firma, gerekli bilgileri kayıtlarına girer ve ürün imal edilecekse, imal edilmesi için imalathaneye gerekli bilgilendirmeyi yapar. Ürün tedarik edilecekse, satınalma persneline tedarik edilecek ürünün bilgilendirmesi yapılır. Tedarik veya imalat süreci: Sipariş ürünleri tedarik edilir ya da imal edilir. Satış: Hazır lan ürünün satışı yapılır. İrsaliye çıkarılır ve ürün fatura edilir. Tahsilat: Satılmış lan ürünün tahsilatı gerçekleşir. SATINALMA SÜRECİ Satınalma birimleri, firmanın ihtiyacı lan ve diğer firmalardan satın alınacak ürün, hizmet, ham madde ya da malların belirlenmesini, piyasa araştırmasını, fiyat analizlerini, siparişini, tedariğini, raprlamasını yürütür. Termtek firmasında, satınalma işleri Satış ve Pazarlama Birimi tarafından yürütülür. Eşanjör imalatında kullanılacak malzemelerin, imalathaneye alınacak makinelerin, fis ve imalathane işletme ihtiyaçlarının ve persnellerin ihtiyaçlarının pazar araştırmalarını, fiyat analiz ve değerlendirmelerini, gelecek değer araştırmalarını, kalite araştırmalarını ve tedarik işlerini yürütür. Satınalma işi çk kapsamlı lduğundan, satınalmayla ilgili kişinin, firmanın tüm birimleriyle çk iyi iletişim içinde lması ve tüm birimlerle krdine bir şekilde çalışması gerekmektedir. Özellikle imalathanenin malzeme ihtiyacını karşılarken, malzeme ve piyasası hakkında yeterli bilgiye sahip lunup, imalat biriminin de naylayacağı malzemenin alınmasına karar verilmesi gerekir. Satınalma ilgilisinin üzerine düşen en önemli görev; alınacak malın kalite - fiyat dengesini sağlamasıdır. İyi kalitedeki mallar genellikle yüksek fiyattan satılmaya çalışılır. Bu durumda satın alma ilgilisi, satışçı firma hakkındaki bilgisi, alınacak malın pazarı hakkındaki bilgisi, satışçı firmanın rakip firmalarının takibi, gerçekçi değer analizleri ve pazarlık etkisiyle kaliteli malı uygun fiyata almayı hedeflemelidir. Genel larak satın alma birimlerinin görevleri aşağıdaki gibidir. Satın alınacak ürün ya da mallarla ilgili fiyat, piyasa, ürün/mal ve firma araştırmaları yapmak Gerekli lan alınacak ürün ya da malları, diğer birimlerin danışmanlığıyla belirlemek Satınalım sözleşmelerini hazırlamak Tedarikçilerle iletişime geçmek En avantajlı fiyatları yakalamak adına piyasa araştırması yapmak, teklifler hazırlamak Satınalma biriminde yapılan işlerle ilgili üst birimlere rapr sunmak Yapılan işlerle ilgili kayıtların tutulmasını sağlamak Arşivleme ve dsyalama takibini yapmak Meslek alanı ile ilgili gelişmeleri takip etmek ve uygulamak

9 SATIŞ SONRASI HİZMETLER Satış snrası hizmetler, bir ürün satıldıktan snraki süreçte müşteriye sunulan teknik destek larak tanımlanabilir. Bu hizmetler arasında garanti, sigrta, ürün güncellemeleri ve bakım - narım hizmetleri ve markaların tüketicilere sundukları çağrı merkezleri, karg bilgileri ve farklı kanallardan iletişim klaylıkları gibi seçenekler yer alır. Sağlıklı bir satış snrası hizmet sunmak için müşteriyi anlayarak nunla empati kurmak ve müşteride güven hissini luşturacak, kişinin srununa çözüm bulunacağı hissini yaratmak ldukça önem taşıyr. Srunlarına çözüm bulan ve gerektiği zaman gerektiği desteği alabilen müşterilerin kalıcı müşterilere dönüşme ranlar daha yüksektir. Termtek firması, üretim yapılan tüm ürünlerin ya da sistemlerin arkasında lunmasını amaç edinerek, ciddiyet ve özveri ile knulara yaklaşarak, mecvut prensiplerinden taviz vermeden ve özellikle en müşkül anlarında lmak kaydıyla daima tüm müşterilerin yanında yer almaktadır. Termtek firması, satış snrasi hizmetlerinin kalitesini sürdürmek ve geliştirmek için aşağıdaki davranışları gösterir. Müşterilerin, firmaya klay ulaşabilecekleri farklı kanallar luşturur. Tüketicilerin srunlarına hızlı bir dönüş yapılır. Eşanjörlerin paketlenme ve sevkiyat aşamasında müşteri bilgilendirilir. Destek ekibini, ürünler hakkında ve müşteri ilişkileri knusunda bilgilendirir. Hızlı sevkiyat hizmeti sunar. Müşterinin geri bildirimlerini dikkate alır ve değerlendirme yapar. Ürünlerin garanti ve iade kşullarının açık şekilde belirtir. Firma hatalarını kabul ederek, hatayı telafi edecek adımlar atar. BİRİMLER ARASI KOORDİNASYON Birimler arası krdinasyn, birimler arasında birbirlerinden haberdar ve eş zamanlı şekilde çalışılmasının tanımıdır. Bir firmanın varlığını sürdürebilmesi, işinde daha iyi knumlara ulaşabilmesi için firma birimleri birbirleri ile krdineli bir şekilde çalışmak durumdadır. Birimlerin birbirlerinden haberdarlığı, iletişimleri azalırsa, firma kpukluk ve karışıklık, üretim hacminde daralım, hizmet kalitesiden düşüş, pazar rekabetinde güç kaybı yaşamaya mahkum hale gelir. Bu başlıkta Termtek firmasının birimleri arasındaki krdinasynu, firmadan geçen birkaç süreçten özet geçilerek anlatılacaktır. Firmada bir eşanjör siparişi alınacak, üretilecek, satılacak ve sevk edilecek lsun. Öncelikle pazarlama persneli tarafından eşanjör ürünün gerek yeter şartlarının sağlanması, üründe lmasını istediği özellikleri belirlenip imalat birimine bildirilmesi, reklamdırılması, tanıtılması ile pazarlama süreci gerçekleşir. Hedef pazar belirlenir, fiyatladırma yapılır snrasında satış biriminden satış persnelleri, müşteriler ile iletişime geçer, uygun ürünü belirler ve bu ürünü müşteriye satmaya çalışır.

10 Müşteri ile iletişimde satış persneli müşteriye teklifler gönderir. Müşteri ile anlaşma sağlandığı taktirde müşteri ürünü sipariş eder, satış persneli siparişin kaydını yapar. Kaydı açılan sipariş ljistik birimine devredilir. Ljistik birimi bu siparişin üretim kaydını alır ve imalat birimine siparişi bildirir. İmalat birimi sipariş edilen ürünü imal eder, gerekli testleri yapar ve durumu ljistik birimine rapr eder. Ljistik birimi üretilen siparişi kntrl eder, ürün testi raprlarını tekrar incelemeye aldırır ve ürünün sevkiyata hazırlanmasını sağlar. Satış persneli, kaydedilen bu aşamalardan haberdar edilir, gerektiğinde satış persneli müşteriye bildirimler yapar. Sevkiyat işlerini ljistik birimi üstlenir. Satış birimi de bu sırada müşteri ile teslimat bilgilerini paylaşır ve teslimat gerçekleşir. Firmada eşanjör üretminde bir yeniliğe veya değişikliğe gidilecekse, bu pazarlama biriminin srumluluk alanıdır. Pazardaki ihtiyaca, müşteri geri bildirimlerine, tasarım iyileştirmelerine, strateji değişikliklerine göre ürün üretimi değiştirebilir ya da yeniden yaratılınabilinir. Böyle bir durumda pazarlama persneli yapılmasını istediği tüm yenilikleri imalat birimiyle paylaşıp nayını ister. Karar, önemli bir karar ise yönetim kurulununa sunulur ve yapılacak değişiklikler/yenilikler uygulamaya alınır. Ofisin ya da imalathanenin genel giderleri kapsamı altında firmaya alınan herhangi bir eşyanın ya da mazemenin tedariği, satınalma biriminin vazifesidir. Böyle durumlarda satınalma birimi, herhangi bir ihtiyaç sahibi birim ile iletişime geçer ve bu iki birimin rtak kararıyla alınacak eşya/malzeme belirlenir. Satınalma birimi alınacağı tedarik eder ve ihtiyaç sahibi birime ulaştırır. Yukarıdaki örnek süreçlerden anlaşıldığı üzere, firmadaki tüm iş işleyişleri, birimler arası krdinasyn gerektirir. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İşçilerin iş kazalarına uğramalarını önlemek amacı ile güvenli çalışma rtamı luşturmak için alınması gereken tedbirler dizisine iş güvenliği denir. İş sağlığı ve güvenliği; işin yapılması sırasında iş yerindeki fiziki çevre şartları sebebiyle işçilerin maruz kaldıkları sağlık srunları ve mesleki risklerinin rtadan kaldırılması veya azaltılması ile ilgilenen bilim dalıdır. Bir kuruluşun gerçekleştirdiği faaliyetlerden etkilenen tüm insanların(çalışanların, geçici işçilerin, ziyaretçilerin, müşterilerin ve işyerindeki herhangi bir kişinin) sağlığına ve güvenliğine etki eden faktörleri ve kşulları inceleyen bilim dalı larak tanımlanmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği, İSG tüzük ve kanunlarla çalışanların krunmasını sağlamaya yönelik inceleme ve uygulamalar bütünüdür. İş sağlığının ve güvenliğinin sağlanması için, işverenin ve devletin srumlulukları vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir. İşverenlerin Temel Görevleri; Önlemleri almak Çalışanlarını bilgilendirmek Gerekli eğitimleri vermek Çalışanlarla işbirliği yapmak Gerekli denetimleri yapmak Kayıt ve bildirim zrunluluğunu yerine getirmek

11 Devletin Görevleri; Çalışma hakkını krumak Çalışma özgürlüğünü sağlamak Sözleşme özgürlüğünü krumak zrla çalıştırılmayı engellemek Angaryayı önlemek İşsizliği önlemek Çalışma barışını sağlamak Özel teşebbüslere güvence sağlamak İşçi sağlığını lumsuz yönde etkileyen bazı faktörler aşağıdaki gibidir. Gereğinden fazla sıcak ve nemli rtamlarda veya kirli havada çalışmak, Yetersiz ışıklandırma, Fazla gürültü, Bedeni, gözü ve(ya) kulağı yğun larak yran işler, Çalışma tempları, Ara verme imkanlarının az lması, Gece işi veya vardiya işler, Ağır çalışma şartları, İşyeri atmsferinin kötü lması ve iş stresine sebebiyet verebilecek bütün lumsuz etkenler. Fabrikalarda ve imalathanelerde uyulması gereken başlıca iş güvenlik kuralları aşağıdaki gibidir. İş için istenilen giysi ve kişisel kruma araçları mutlaka kullanılmalıdır. Tüm güvenlik işaretlerine uyulmalıdır. Fabrikalar temiz tutulmalıdır. Tüm alet, techizat ve makineler emniyetli bir şekilde işletilmelidir. Tüm alet, techizat ve makineler yetkili persnel tarafından veya nun denetimi altında kullanılıp işletilmelidir. Şirkete zarar verebilecek herşey ilgilisine bildirilmelidir. Elektrik techizatı ile makinelerin tamir, düzeltme, değiştirme ve ayarlarını yetkili persnel dışında kimse yapmamalıdır. Tüm kaza ve yaralanmalar derhal bildirilmelidir. Kavga, şaka, kşma ve alkl kullanımı şirket kurallarına göre yasaktır. Birlikte çalıştığınız kişilerin zarar görmesini önlemek için güvenli bir şekilde hareket edilmelidir. Termtek firması iş güvenliği ve sağlığı knusunda ldukça hassas ve duyarlıdır. Periydik larak çalışanlara iş güvenliği eğitim sunumları izletilmektedir. Gerekli tüm ikaz levhaları imalathanede asılıdır. İlk yardım dlabı herkesin klaylıkla görebileceği ve hızlıca ulaşabileceği bir yerde duvarda asılı knumdadır. İmalathane içerisinde çelik burunlu özel tasarım ayakkabı giymek zrunludur. Gerektiğinde de baret, eldiven ve gözlük kullanmak mecburidir. İmalathanenin temizliğine özen

12 gösterilir ve iki haftada bir temizlik şirketlerince atanmış prfesynel temizlik çalışanları imalathanenin temizliğini yapmaktadır. Termtek firmasında en çk karşılaşılabilinecek iş güvenliği ve sağlığı riskleri aşağıdaki gibidir. Isı transfer plakalarının syulması ve cntanlaması sırasında luşabilecek el, parmak kesikleri Rtları(saplamaları), kesme makinesi ile keserken luşabilecek riskler Büyük ebattaki eşanjörlerin imalatında, vinç kullanımına bağlı luşabilecek riskler Bu sıralı etmenler dışındaki diğer risklerin Termtek firmasında gerçekleşme ihtimali çk çk düşüktür.

13 Isı Değiştiricileri Isı Değiştirici Tanımı Aynı ya da farklı cins ve özelliklerdeki, aralarında sıcaklık farkı lan akışkanların birbirlerine karışmadan aralarında ısı transferi gerçekleştirmesini sağlayan devre elemanına ısı değiştirici(ısı eşanjörü, eşanjör) denir. Isı değiştiricilerinde, akışkanlar birbirlerinden bir ısı transfer yüzeyi ile ayrılırlar ve bu sayede akışkanların birbirlerine karışmaları önlenir. Isı Değiştiricilerin Kullanım Alanları Isı değiştiricilerinin kullanım alanları çk geniştir. Prses, petrkimya, enerji santralleri, bina ısıtma-sğutma, klima santralleri,sğutma, gemi inşa, kağıt üretimi, ısı geri kazanımı ve diğer endüstriyel sektörlerde yaygın larak kullanılmaktadır. Günlük yaşamda karşılaşılan en yaygın örnekler larak; araba radyatörleri, split klima serpantinleri, hava ısıtıcılar, kmbilerdeki kullanma suyu ısıtıcıları, yağ sğutucuları ilk akla gelenlerdendir. Isı Değiştiricilerin Sınıflandırılması Eşanjörlerin sınıflandırılması aşağıdaki etmenler göre yapılır. 1- Knstrüksiyna göre eşanjör sınıflandırılması 2- Isı transfer prsesine göre eşanjör sınıflandırılması 3- Yüzey yğunluğuna göre eşanjör sınıflandırılması 4- Geçiş çeşitliliğine göre eşanjör sınıflandırılması 5- Akışkan sayısına göre eşanjör sınıflandırılması 6- Isı transfer düzeneğine göre eşanjör sınıflandırılması Knstrüksiyna Göre Eşanjör Sınıflandırılması 1- Brulu eşanjör a- Çift brulu eşanjör(duble pipe) b- Gövde brulu eşanjör 1) Plaka tipi yönlendiricili eşanjör 2) Rd tipi yönlendiricili eşanjör c- Burgulu brulu eşanjör 2- Plakalı eşanjör a- Cntalı plakalı eşanjör b- Lehimli(kaynaklı) plakalı eşanjör c- Çelik kaynaklı plakalı eşanjör 3- Genişletiliş yüzeye sahip eşanjör a- Finli brulu eşanjör b- Finli plakalı eşanjör

14 4- Regenaratörler a- Sabit matris eşanjörü b- Döner tip eşanjör(rtary) Isı Transfer Prsesine Göre Eşanjör Sınıflandırılması 1- Dğrudan temas halindeki eşanjör tipleri 2- Dlaylı temas halindeli eşanjör tipleri a- Dğrudan ısı transferi b- Deplama ısı transferi Yüzey Yğunluğuna Göre Eşanjör Sınfılandırılması 1- Kmpakt eşanjörler(yüzey alan yğunluğu >= 700 m^2/m^3) 2- Kmpakt lmayan eşanjörler(yüzey alan yğunluğu <= 700 m^2/m^3) Geçiş Çeşitliliğine Göre Eşanjörler 1- Tek geçişli eşanjörler a- Paralel akışlı eşanjör b- Ters akışlı eşanjör c- Kesişen akışlı eşanjör(crssflw) 2- Çk geçişli eşanjör a- Genişletilmiş yüzeye sahip eşanjör 1) Kesişen ters akışlı eşanjör 2) Kesişen paralel akışlı eşanjör b- Paralel ters akışlı genişletilmiş yüzeye sahip eşanjör(gövde ve bru karışık dizayn) c- Ayrılan akışlı genişletilmiş yüzeye sahip eşanjör d- Bölünen akışlı genişletilmiş yüzeye sahip eşanjör Akışların Sayısına Göre Eşanjör Sınfılandırılması 1- İki akışkanlı eşanjör 2- Üç akışkanlı eşanjör 3- Üçten fazla sayıda akışkanlı eşanjör Isı Transfer Düzeneğine Göre Eşanjör Sınıflandırılması 1- Her iki taraf da tek fazlı knveksiynlu eşanjör 2- Bir tarafta tek taraflı diğer tarafta iki fazlı knveksiynlu eşanjör 3- Her iki tarafta fa iki fazlı knveksiynlu eşanjör 4- Radiyative ısı transferi ile kmbine knveksiynlu eşanjör Isı Değiştirici Çeşitleri Isı değiştiricilerinin çeşitliliği çk fazladır. Bunlardan en sık kulanılanları aşağıda sıralanmıştır. Plakalı ısı değiştiricileri Serpantinli Bylerler Gömlek tipi ısı değiştiriciler Brulu (shell and tube) ısı değiştiriciler

15 Plakalı Isı Değiştiriciler Plakalı Isı Değiştirici Tanımı Isı transferini sağlayan plakalar, saplamalar vasıtasıyla çelikten yapılmış ön ve arka baskı plakaları arasında, alt ve üst taşıyıcı barların üzerine dizilerek sabitlenir. Plakaların herbiri yekpare larak preslenmiş lması, plakaların yüksek mukavemet değerlerine sahip lması için önemidir. Plakalar arasındaki sızdırmazlığı sağlamak ve ısı transferi kanalını luşturmak için, plakalar kaynatılır ya da cntalanır. Eşanjördeki plaka sayısı, uygulamada gerekli ısı transfer miktarına bağlı larak seçilir. Artan ya da azalan gerekli ısı transferi miktarına bağlı larak, plaka sayısı snrada artırılıp azaltılabilir. Plakalı Isı Değiştirici Çeşitleri 1- Cntalı Plakalı Isı Değiştiricileri En yaygın larak kullanılan plakalı ısı değiştiricisi çeşidi lduğundan, sektörde plakalı eşanjör ismiyle ifade edilen eşanjör, cntalı tip plakalı ısı değiştiricilerdir. Bu bölümden snraki bölümlerde cntalı plakalı ısı değiştiricisi için, plakalı eşanjör tabiri kullanılacaktır. Plakaların arasındaki sızdırmazlığı saplamak ve eşanjörün ısı transfer kanalını luşturmak için cnta kullanılır. Kullanılacak akışkanın cinsine ve sıcaklığına bağlı larak uygun cnta seçimi yapılmalıdır. Maksimum 25 bar kullanım, 32 bar test basıncına dayanıklıdır. Uygulamadaki basınç 25 bardan fazla ise kaynaklı plakalı ısı değiştiriciler kullanılmalıdır. 2- Lehimli(kaynaklı) Plakalı Isı Değiştiricileri Akışkanın sıcaklığının ve basıncının yüksek lduğu uygulamalarda kulanılan eşanjördür. Tüm plakalar birbirlerine kaynaklanır, dlayısıyla cnta kullanılmaz. Cntalı tip eşanjörün mukavemet larak yetersiz kaldığı basınç kşulunda ve cntaların dayanamadığı sıcaklık kşullarında kaynaklı plakalı ısı değiştiricileri tercih sebebidir. 3- Çelik Kaynaklı Plakalı Isı Değiştiricileri Güvenlik tedbirlerinin en üst seviyede lduğu, hassas prseslerde kullanılan plakalı ısı değiştiricileridir. İki plaka birbirine kaynaklanır ve tek plaka larak kullanılır. Bu tip plakada cnta kullanılır. Kaynaklı plakalar arasındaki hava bşluğu nedeniyle göze alınabilir bi ısı tranfer düşüşü beklenir. En çk gıda endüstirisi uygulamalarında kullanılır.

16 Plakalı Eşanjörler Plakalı Eşanjörlerin Knstrüksiynu Yandaki ftğrafta, flanş bağlantılı cntalı plakalı ısı değiştiricisi tüm parçalarıyla gösterilmiştir. Baskı Plakaları: Ön ve arka lmak üzere iki baskı plakası vardır. Baskı plakaları, eşanjörün gövdesini luşturur ve diğer tüm parçaların taşınmasını sağlar. Isı transfer plakaları, smun-saplama-rndela elemanlarıyla baskı plakaları arasına sıkılarak knumlanır. Bağlantı elemanları genellikle sadece ön plaka üzerindedir; fakat bazı özel uygulamalarda akışkan eşanjörü arkadan terk ettiğinden, arka baskı plakasında da bağlantı elemanı mevcuttur. Baskı plakalarının malzemesi genellikle St37 çeliğidir. St 37 baskı plakaları bar akışkan işletme basıncına kadar dayanıklıdır ki bu da çğu uygulama için emniyetlidir. Daha yüksek basınç içeren uygulamalarda St52 malzemesi kullanılarak gerekli emniyet sağlanır. Baskı plakaları imal edilirken, eşanjörün maksimum çalışma basıncına uygun, mukavemet hesaplamaları yapılarak en uygun gövde kalınlığı hesap edilir. Kullanılan prsese göre gövde malzemeleri paslanmaz larak da imal edilebilmektedir. Maliyetin daha düşük lması istenen uygulamalarda, karbn çeliğinden yapılmış lan gövde, paslanmaz malzeme ile kaplanır. Baskı plakaları imal edilirken sırasıyla delik merkezlerinin işlenmesi, kumlama, yağ alma, fsfatlama ve byama işlemleri gerçekleşmektedir. Destek Klnu: Taşıma barları arasında destektir. Destek klnua eşanjörün ayaklarında biri mntajlanır. Eşanjörün dik, dengede ve güvenli durmasını sağlar. Taşıma Barları: Ön baskı plakası ve destek klnuna bağlı barlardır. Isı transfer plakaları alt ve üst taşıma barları arasına dizilirler. Eşanjörün sıkılması işleminde arka baskı plakası makara yardımıyla, üst taşıma barı byunca sıkışma yönüne dğru hareket edebilme kabiliyetine sahiptir.

17 Hareket Makarası: Isı transfer plakaları dizilmiş eşanjör sıkılmaya hazırdır. Eşanjör, saplama-smun-rndela elemanları yardımıyla sıkılırken arka baskı plakası taşıma barları byunca hareket ederek ön baskı plakasına yaklaşmak durumundadır. Bu hareket esanasında hareket makarası kullanımı, sürtünme direnç kuvvetini rtadan kaldırarak hareketi klaylaştırır. Civata-Smun-Rndela-Saplama: 6.8 kalite ve elektr-galvaniz kaplı lan bu mntaj elemanları, eşanjörün byutuna göre M16 dan M30 a kadar byutsal değişkenlik gösterebilmektedir. Bağlantı Elemanları: Eşanjöre giren ve çıkan bru hatları, eşanjöre bağlantı elemanları ile bağlanırlar. Bağlantı elemanları genellikle ön baskı plakasındadır. Bazı özel prjelerden gelen farklı siparişlerde, çıkış bağlantı elemanları arka baskı plakasında istenebiliyr. DN25 ten DN200 e kadar dişli ya da flanşlı baglantı elemanları çeşitliliği vardır. Bağlantı elemanlarında malzeme larak genellikle galvaniz kaplı St37 çeliği tercih edilir. Fakat avrupada çğunlukla paslanmaz çelik kulanılır. St 37 kullanımında, galvaniz kaplama parçanın yüzeyini tamamen kapatarak paslanmayı labildiğince geciktirir. Isı Transfer Plakaları: Karşıt akışlı iki akışkan arasındaki ısı transferini sağlayan elemandır. Akış kanalları, akışkanı türbülans akışa skacak şekilde tasarlanmıştır. Kanal tiplerine göre H ve L plaka lmak üzere iki çeşittir. L Plaka H Plaka L plakalarda akışkan daha hızlı hareket eder ve akışkanın plaka içindeki kat edeceği yl fazladır. Bunun yanında akışkan plakayı daha uzun sürede terk eder. Bu durum ısı transfer miktarını artırır. Termtek firması müşteriden özel istek gelmediği taktirde, bir H bir L larak plaka dizilimini yapmaktadır. Funke firmasından alınan ısı transfer plakaları, mavi pşetlenmiş şekilde tedarik edilir. Plakalar stk edilirken pşetli halde tutulur. Kullanıma alınacak plakalar pşetlerden syularak işleme alınır.

18 Kullanılan akışkana göre ve istenen maksimum çalışma mukavemetine uygun plaka malzeme seçimi çk önemlidir. Genel larak aşağıdaki plaka malzemeleri kullanılmakta lup en sık kullanılan malzeme tipi / AISI 316 dır. Plakalı eşanjör üretiminde maliyet kalemlerinin %90 lık kısmını malzeme maliyeti luşturmaktadır. Paslanmaz çelik ve karbn çelik malzeme maliyetleri bütün dünyada hemen hemen aynıdır fakat Çin den gelen bazı eşanjör plakaları ucuz lmasının sebebi, işçilikteki maliyetlerin düşük lması değil paslanmaz çeliğin kalitesinin düşük lmasıdır. AISI 316 ya da AISI 304 paslanmaz çelik yerine SS 200 serisi larak adlandırılan bu plaka malzemesi hızlandırılmış tuz testi yapıldığında kararmaktadır. İçerisindeki krm ve nikel ranı çk düşük lan bu plaka uzun dönem testlerde ise delinmektedir. AISI 304, akışkan sıcaklıklarının 20 C aşmadığı kapalı devre sistemlerde kullanılır. Genelde sğutma sistemlerinde tercih edilir. AISI 316 en yaygın larak kullanılan plakadır. AISI 304 tip plakaya göre daha pahalı lmasına rağmen daha kaliteli ve uzun ömürlüdür. Müşteriden özel bir talep gelmemesi durumunda Termtek firmasının kullanacağı plaka tipi AISI 304 tür. Titanyum plakalar ise agresif akışkan larak bilinen tuzlu(deniz suyu, dğal dere vs.) akışkanlar için kullanılır. Cntalar: Cntalar, plakalı eşanjörde plakalar arası sızdırmazlığı sağlayan elemandır. Sızdırmazlık sağlanmazsa eşanjörden akışkan sızar, prblem luşturur. Kullanılacak akışkanın türüne ve sıcaklığına göre uygun cnta seçimi yapılmalıdır. Aksi takdirde cnta aşınabilir, yumuşayabilir ve sızdırmazlık özelliğini kaybedebilir. Cntaların diğer bir kullanılma amacı da akışkana yön vermektir. Yandaki şekilden de anlaşılacağı üzere, eşanjöre giren akışkanlar ayrı yllara girerek farklı plaka aralarından geçip çıkıştan çıkarlar. Cntalar bu şekilde akışkanlara yön vermeseydi akışkanlar birbirlerine karışırdı. Dğru cntalama ve plaka dizilimi ile akışkanlar bir sıcak bir sğuk şeklinde akarlar bu da aralarında ısı transferi gerçekleşmesine imkan sağlar.

19 Cntalar plakalara elle geçirilir ve plakalar taşıyıcı barlar arasına dizilmeden önce tek tek knrl edilir. Tam geçmemiş ya da gevşek cntalar sızıntı için yeterli sebeptir. Sızdırmazlık için cntalar kadar önemli lan diğer bir faktör de plakaların sıkılmasıdır. Farklı byutlar için farklı sıkma ranları mevcuttur. Gerekli sıkma ölçüsü kullanılmazsa sızıntı meydana gelebilir. Cnta malzemeleri birçk kauçuk madde ve katkı maddelerinin karışımından luşur. Bazen farklı tedarikçilerin malzemeleri birbirine benzerken, çğu zaman her firmanın aynı malzeme cntası farklı özellik gösterir. Örneğin farklı iki firmaya ait NBR cntasının tavsiye edilen kullanım sıcaklığı birbirinden farklılık gösterebilir. En önemli içerik, ağırlıkca %15 ile %70 arasında değişen plimerdir. Tipik bir cnta reçetesi şöyledir; %50 plimer, %40 dlgu, %5 yumuşatıcı %2 etkinleştirici, %1 iyileştirici, %1 hızlandırıcı, %1 antiksidan. Termtek firmasında genellikle NBR(nitril) ve EPDM cntalar kullanılıyr. NBR sıcaklıkları 110 C yi geçmeyen su ve yağ uygulamalarında kullanılır. Buharda asla kullanılmaz. EPDM cntalar sıcaklıkları 160 C yi geçmeyen su ve buhar uygulamalarında kullanılır. NBR HT ve EPDM HT tipi cntalarsa, standartlarına göre 10 C daha sıcak uygulamalara dayanabilir. Yağda asla kullanıllarmaz. Sıcaklık 185 C ye kadar çıkabiliyrsa FKM(vitn) cnta kullanılır. Cnta tiplerinin birbiri ile karışmaması için, bi cntanın kenarındaki çıkıklıkta tipe özgü renk damgası bulunur. Heri firma kendi renk-tip düzenini kendi luşturabilir. Termtek firması, Funke firmasının cntalarını kullandığı için Funke standartını baz alır. Funke standartlarına göre sarı renk NBR, sarı-siyah NBR HT, mavi EPMD, mavi-beyaz EPDM HT dir. Plakalı Eşanjörlerin Çalışma Prensibi ve Isı Transfer Terisi Isı Transfer Terisi Isı, sıcaklık farkı snucu bir sistemden diğerine transfer edilebilen bir enerji türü larak tanımlanmıştır. Bir termdinamik çözümleme, bir sistem bir denge durumundan diğerine geçiş yaparken ısı transfer miktarıla ilgilidir. Böyle bir enerji transferinin hızlarını bulmakla ilgilenen bilim dalı ısı transferidir. Enerjinin ısı larak trasnferi, her zaman yüksek sıcaklıktaki bir rtamdan düşük sıcaklıktaki rtama dğrudur ve iki rtam aynı sıcaklığa eriştiğinde ısı transferi durur. Isı, üç farklı ylla aktarılabilir; iletim(kndüksiyn), taşınım(knveksiyn) ve ışınım(radyasyn) İletim: İletim, parçacıklar arası etkileşmenin snucu larak bir maddenin daha yüksek enerjili parçacıklarla bitişikliklerindeki daha düşük enerjili lanlara enerji aktarmasıdır. İletim, katılarda, sıvılarda veya gazlarda labilir. Gazlarda ve sıvılarda iletim, mleküllerin gelişigüzel hareketleri sırasında çarpışmaları ve yayılmaları sebebiyle lur. Katılarda ise, kafes mleküllerinin titreşimleri ve serbest elektrnlarla enerji aktarımı gerçekleşir.

20 Levhada ısı transferi: Bir levhada ısı transfer hızı, tabaka byunca sıcaklık farkı ve ısı transfer alanı ile dğru, tabakanın kalınlığıyla ters rantılıdır. Q = k A T 2 T 1 x Q : Isı transfer hızı [W], Q = k A dt dx [W] k : Isıl iletkenlik, bir malzemenin ısıyı iletme kabiliyetinin ölçüsü [W/m.K] A: Levha yüzey alanı [m 2 ] x, dx : Levha kalınlığı ölçüsü ve türevleri [m] T 2-T 1: Sıcaklık farkı [K] Taşınım: Taşınım, bir katı yüzey ile na bitişik, hareket halindeki sıvı veya gaz arasında enerji aktarımı türüdür; iletim ve akışkan hareketinin birleşik etkilerini kapsar. Akışkan hareketi ne kadar hızlı lursa, taşınım ısı aktarımı da kadar büyük lur. Yığın akışkan hareketinin rtadan kalkması halinde, katı yüzeyle bitişiğindeki akışkan arasındaki ısı transferi saf iletimle lur. Eğer akışkan, yüzeyin üzerinden fan, pmpa veya rüzgar vasıtasıyla akmaya zrlanıyrsa, taşınıma zrlanmış taşınım denir. Taşınım aksi haldeyse dğal taşınım larak adlandırılır. Taşınım ısı transfer hızı sıcaklık farkıyla rantılı lduğu gözlenmiştir ve Newtn un sğutma kanunu ile uygun şekilde frmülize edilmiştir Q = h A (T s T ) [W] h: Taşınım ısı transfer katsayısı [W/m 2.K] A: Isı transfer yüzeyi [m 2 ] T s : Yüzey sıcaklığı [K] T : Akışkanın yüzeyden uzak bölgesinin sıcaklığı [K] Işınım: Işınım, atm ve mleküllerin elektrnik düzenlerindeki değişmelerin snucunda maddeden elektrmanyetik dalgalar (veya ftnlar) şeklinde yayılan enerjidir. İletim ve taşınımdan farklı larak ışınımla ısı transferi bir aracı rtam gerektirmez. Isı transfer çalışmalarında, cisimlerin sıcaklıkları sebebiyle yaydıkları ışınım türü la ısıl ışınım ile ilgilenilir.

21 Plakalı Eşanjörlerde Isı Transferi Bir ısı değiştiricide ısı transferi genellikle, her bir akışkan tarafında taşınım ve iki akışkanı ayıran yüzeyde iletim içerir. Isı değiştiricinin bir knumunda iki akışkan arasındaki ısı transfer hızı, yerdeki sıcaklık farkının büyüklüğüne bağlıdır; söz knusu bu farklılık ısı değiştirici byunca değişir. Dlayısıyla bir ısı değiştiricinin ısı transfer hesabı ldukça karmaşıktır. Bir eşanjörün, ısı transferi analizini yapmak iyi seviyede mühendislik prgramlarını kullanabilme bilgisi gerektirir. Ancak prgramlar aracılığı ile bir eşanjörün çalışması tamamiyle analiz edilenebilir. Eşanjör satış firmaları aldıkları her bir sipariş için bu tarz prgramlar kullanamayacaklarından, eşanjör seçim prgramı kullanma yluna başvurmuşlardır. Termtek firması, Funke firmasının yazılımını yaptığı bir eşanjör seçim prgramı kullanmaktadır. Bu prgram hakkında bilgiler ve prgramın kullanımı Eşanjör Seçim Prgramının Kullanımı başlığında anlatılmıştır. Plakalı Eşanjörün Çalışma Prensibi Plakalı eşanjörlerde, tüm ısı değiştiricilerinde lduğu gibi aralarında ısı transferi gerçekleşen medyalar primer(birincil) ve seknder(ikincil) devre adıyla isimlendirilir. Genellikle anlam bütünlüğü sağlamak adına; - Primer devre; ısıtan veya sğutan devre - Seknder devre; ısınan veya sğuyan devre larak adlandırılır. Termtek firmasının ürettiği eşanjörlerde, çğunlukla, primer devre ısıtan, seknder devre ısınan rlündedir. Bu durumun kaynağı, gelen eşanjör siparişlerinin ısıtma sistemlerinde kullanılacak lmasıdır. Plakalı eşanjörlerin bağlantı ağızları ön baskı plakasındadır ve F1, F2, F3 ve F4 ile gösterilir. Primer devreden gelen sıcak akışkan eşanjöre F1 den girer, F4 den sğumuş şekilde çıkar. Seknder devreden gelen sğuk akışkan eşanjöre F3 den girer, F2 den ısınmış şekilde çıkar. Böylece sıcak devreden sğuk devreye enerji(ısı) geçişi gerçekleşir. Fark edildiği üzere akışkan girişlerinin biri altta diğeri üsttedir. Bu şekilde karşıt akış eldesi,aşağıdaki akışkanların sıcaklık - yl grafiğinden de anlaşılacağı gibi, akışkanların arasındaki sıcaklık farkının krunmasını sağlar ve ısı transferini artırır.

22 Plakalı Eşanjörlerin Avantajları-Dezavantajları Plakalı eşanjörlerin bazı avantajları şöyle sıralanabilir; Akışkanların birbirine karışmasını önleyen özel cnta tasarımı Kmpakt tasarımı sayesinde düşük ağırlık ve düşük mntaj hacmi Tam türbülans sayesinde yüksek verim, düşük maliyet 1 C sıcaklık farkı yakınlığının sağlanabilmesi Klayca kapasite artırımının gerçekleştirilebilmesi Daha düşük bakım maliyetleri Klay temizlik ve bakım Plakalı eşanjörler, brulu eşanjörlerle kıyaslanırsa; Plakalı eşanjörlerin bazı dezavantajlarını söyle sıralarız; Deplamanın lmaması (kullanım sıcak suyu için) 185 C üzeri sıcaklık uygulamalarında kullanılamaması Akışkanların dar kesitten geçmeye zrlanmasından dlayı karşılaşılan direnç kayıplarının fazla lması

23 Aşağıdaki tablda brulu, cntalı plakalı ve lehimli plakalı eşanjörlerin birbirlerine göre kıyaslanması açıklanmıştır. Plakalı Eşanjörlerin Uygulama Alanları HVAC Uygulamaları Kullanım sıcak suyunun ısıtılması Bina ısıtma suyu ısıtılması Havuz suyunun ısıtılması Sğutma sistem suyunun hazırlanması Yüksek katlı binalarda basınç kırıcı larak kullanımı Üniversite, tplu knut ve jetermak gibi merkezi sistem uygulamaları Devre ayırıcı lara kullanılması Endüstriyel Uygulamalar Makinelerin sğutulması Isı geri kazanımı Ofsi katlarının sıcak kullanım suyu eldesi Buhar uygulamaları Denizcilik ve gemi sektöründeki uygulamalar Gıda uygulamaları Anlık sıcak veya sğuk su uygulamaları

24

25 Plakalı Eşanjör Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Plakalı eşanjörlerin; kullanılacağı uygulamaya ve maksimum basınca uygun, dğru plaka malzemesini, dğru cnta malzemesini ve istenen mukavemete sahip gerek ısı transfer plakası gerekse baskı plakası kalınlığını seçmek çk önemlidir. Bunun yanında ürünün sahip lduğu kalite belgeleri ve meşei de büyük önem arz etmektedir. Bugünlerde ne yazık ki sadece ucuz fiyata malzeme satabilmek için, çk düşük kalitedeki plakaları ve cntaları gerek Çin de ve gerekse imalat yerleri belli lmayan yerlede ürettiren ve piyasaya pazarlayan firmalar mevcuttur. Bugün hemen hemen her firmanın ISO 9001 sertifikası lmasına karşın, plakaları ve cntaları üzerinde geriye dönük araştırma imkanı sağlayan markalama, birçk firmanın plakası ve cntası ve hatta baskı plakası malzemesi üzerinde yer almamaktadır. Bu da kullandıkları sertifikaların ne derece dğru lduğu hakkında bir fikir vermelidir. Bu sebeple, günümüz teknljisini kullanarak üretim yapan, gerek yurt içinde gerekse yurt dışında referanslara sahip lan firmaların tercih edilmesi, istenilen değerleri sağlayan ve verilen ücretin karşılığı lan, ürüne sahip lmak için çk önemli lacaktır. PLAKALI EŞANJÖRLERDE SEÇİM YAPMA KRİTERLERİ Daha önce de belirtildiği gibi, eşanjör seçimi işinde ayrıntıya inildikçe işin içinden çıkmak zrlaşmaktadır. Günümüzde ayrıntılı analizler değerlendirilerek yazılmış eşanjör seçim prgramları ile bu işlem saniyeler içinde yapılmaktadır. Satış birimi bu prgramları, müşteriye ihtiyacı dğrultusunda çözümler üretmekte kullanır. Dğru eşanjör seçimi yapılabilmesi için, müşteriden gelen talep bilgileri çk önemlidir. Müşteri, satış mühendisine ne istediğini, istediğini nerede ve nasıl kullanacağını dğru şekilde iletmelidir. Satış mühendisi, müşteriden gelen talep bilgileri dğrultusunda uygun seçimleri ve alternatifleri müşteriye sunar. Bir sıcak su uygulamasında müşteriden gelen talep bilgileri genellikle şu şekildedir. Yapının cinsi: Sıcak suyun nerede ve ne kadar kapasitede kullanılacağının bilgisidir. İstenilen su sıcaklığı: Kullanılacak sıcak suyun sıcaklık değeri bilgisidir. Genellikle kullanım suyu ( duş, eviye için) 45 C istenir. Müşteriden gelen özel isteğe göre 60 C kullanım suyu da elde edilebilir. Eş zaman kullanım bilgisi: Yapının ihtiyaç duyduğu anlık sıcak su miktarının ölçüsüdür. Deplama bilgisi: Yapının cinsi ve niteliği bakımından üretilen sıcak su miktarının ne kadarının hazırda tutulması gerektiğini (cihaz hacimini) belirleyen ölçüdür. Satış mühendisi, müşteriden gelen bu bilgiler ışığında debi hesabı ve ardından cihaz seçimi yapmaktadır. Kullanım sıcak su miktarı belirlenecek yapının cinsine göre tüm kullanım alanları adetleri ile birlikte alttaki tabldan alınan sayılarla tek tek çarpılarak tplanır.

26 Bulunan değer yukarıdaki eş zaman kullanım faktörlerinden uygun lanla çarpılarak anlık sıcak su ihtiyacı bulunur. Daha snra sıcak su deplanma hacmi hesaplanır.bunun içinde müşterinin verdiği bilgiler ya da yukarıda bulunan tabldaki deplama faktörü kullanılır. Burada önemli lan kullanım sıcak suyu üretimini ve deplamasını yapacak ürün seçimidir. Byler yada plakalı eşanjör + akümülasyn tankı sistemlerinden hangisinin uygulamada kullanılması gerektiği tasarımcı tarafından belirlenir. Seçeceğimiz sistem, ister bylerden ister plakalı eşanjör + akümülasyn tankından luşsun, dahilinde primer devre ve seknder devreyi barındırmaktadır. Primer devre akışkanı kazandan ısınmış şekilde sisteme gelen ısının kaynağıdır. Isıtma sisteminde kazanlar genellikle 90 C 70 C sıcaklıklarında çalışır. Yani kazana akışkan 70 C girer, 90 C çıkar. Seknder devre akışkanı kullanım suyudur. Bu akışkan da genellikle 10 C 45 C sıcaklıklarında sirküle edilmektedir. Bulduğumuz ve belirlediğimiz değerler aşağıdaki frmülde yerine knulur. Q = m 1 c 1 dt 1 = m 2 c 2 dt 2 = k A LMTD Q : İletilmek istenen ısı kapasitesi m 1: Primer devre debisi c 1: Primer devre akışkanının özgül ısısı dt 1: Primer devredeki akışkanın eşanjöre giriş çıkış sıcaklıkları farkı m 2: Seknder devre debisi c 2: Seknder devre akışkanının özgül ısısı dt 2: Seknder devredeki akışkanın eşanjöre giriş çıkış sıcaklıkları farkı k: Prgram tarafından seçilen eşanjör plakasının ısı transfer katsayısı A: Seçilen plakalı eşanjörün istenilen ısı transfer miktarını karşılamasını sağlayan plaka alanı

27 LMTD: Belirtilen primer ve seknder devre sıcaklıklarının lgaritmik rtalaması (prgram tarafından hesaplanmaktadır) Bu förmülden, seçilecek cihazın gücü (Q değeri) rahatlıkla bulunabilir. Sistem elemanı larak seçim byler lacaksa, gerekli ısıtma gücü (Q ) ve deplama hacmi verilerinin, byler katalğunda kesişimindeki byler seçilir. Bylerler, ısıtma gücünün fazla lduğu talepleri karşılayamamaktadır. Böyle durumlarda eşanjör + akümülasyn tankı seçimi yapmak daha uygundur. Eşanjör seçimi, elde edilen verilerin eşanjör seçim prgramına girilmesiyle, çk hızlı ve efektif bir şekilde prgram tarafından gerçekleşir. Akümülasyn tankı hesabı ise tamamen sıcak su deplama hacmi ile ilgilidir ve kaç litre deplama hacmi gerekliyse kadar litre akümülasyn tankı seçilir. Yapılan tüm bu değerlendirmelerin yanında fiyat, yer alanı, stk durumu gibi faktörler de değerlendirmeye katılarak cihaz seçimi yapılır. Bu başlık altında anlatılanlar bir uygulama ile ilerki bir başlıkta örneklendirilmiştir. Plakalı Eşanjör Seçim Prgramının Kullanımı Günümüz teknljisinde zaman önemli bir faktördür. Tesisat sektörüde varlığını sürdüren bir satış firmasına herhangi bir tesisat elemanı siparişi geldiğinde, firmadaki satış mühendisleri müşteriye uygun ürünü hızlı ve efektif şekilde seçmek ve sağlamak durumundalardır. Birçk tesisat elemanının seçiminde satış mühendisleri, ürün katalğundan faydalanarak ürün seçimi yapabilirler. Fakat eşanjör gibi bazı tesisat elemanlarında katalglar satış mühendislerine çk yardımcı lamamaktadır. Böyle durumlarda satış mühendislerine ya da tasarımcılara klaylaylık sağlamak amacıyla yazılmış ürün seçim prgramları kullanılır. Termtek firması eşanjör seçiminde Funke firmasının eşanjör seçim prgramını kullanmaktadır. Bu prgram, prgramın arayüzüne girilebilen sıcaklık farkı, basınç kaybı, debi, güç gibi parametrelerden birkaçının girilmesiyle çk hızlı şekilde uygun bir eşanjör seçimi yapmaktadır. Bir snraki sayfada, Funke firmasının eşanjör seçim prgramının kullanıcı arayüzünün ekran görüntüsü bulunmaktadır. Prgramın anlaşılması ve kullanılabilmesi adına, görüntü üzerindeki işaretli kısımların detaylı anlatımı yapılmıştır.