Özel Borç İlişkileri Dersi Vize Sınavı Cevap Anahtarı. (Çift Numaralı Öğrenciler İçin)

Transkript

1 Özel Borç İlişkileri Dersi Vize Sınavı Cevap Anahtarı (Çift Numaralı Öğrenciler İçin) Sorular ve Cevaplar: 1) Olayın özelliklerini dikkate alarak, (A) ile (B) arasındaki sözleşme ilişkisini nitelendirerek, buna hangi hükümlerin uygulanacağını açıklayınız. Olayda A ile B arasında yapılan sözleşmeye göre A, B den bir adet minibüsü rayiç değerinden TL ucuza satın almış, bu indirim karşılığında da B nin kargolarını 1 yıl süreyle ücret almaksızın taşımayı taahhüt etmiştir. Ayrıca A nın, satış bedelini 4 eşit taksitte ödemesi kararlaştırılmıştır. Buna göre, A ile B arasında taksitle satış sözleşmesi ile taşıma sözleşmesi unsurlarını taşıyan bir birleşik sözleşme kurulmuştur. Birleşik sözleşmeler, kanun tarafından düzenlenmeyen, bu nedenle de isimsiz (atipik) sözleşmeler olarak nitelendirilen sözleşmelerdendir. Hukuki nitelikleri ve diğer özellikleri itibarıyla birbirinden tamamen bağımsız olan sözleşmelerin sözleşme serbestisi çerçevesinde, tarafların iradesiyle birbirine bağlanması ile ortaya çıkan sözleşme, birleşik sözleşme olarak nitelendirilmektedir. Bu sözleşmelerin karakteristik özelliği, kendisini meydana getiren sözleşmelerin ortak bir amaca yönelmiş olmaları ve kendilerine özgü özelliklerini kaybetmeden birbirlerine bağlanmalarıdır. Şayet ortak amaca yönelmiş bir bağlılık söz konusu değilse birleşik sözleşmeden bahsedilemez. Birleşik sözleşmeyi oluşturan her bir sözleşme tipine kendisine ilişkin hükümler uygulanır. Somut olayda da A ve B arasındaki sözleşmeye taksitle satış sözleşmesi ve taşıma sözleşmesine ilişkin hükümler uygulanacaktır. 2) (A), minibüsü teslim aldıktan 5 gün sonra herhangi bir gerekçe göstermeksizin iade etme hakkına sahip midir? Açıklayınız. Olayda taksitle satış sözleşmesine ilişkin olarak cayma hakkının varlığı incelenmelidir. Taksitle satış sözleşmesinde cayma hakkı TBK. m. 255 te düzenlenmiştir. Hükmün ilk fıkrasına göre; taksitle satış sözleşmesi, alıcı bakımından, taraflarca imzalanmış sözleşmenin bir nüshasının eline geçmesinden yedi gün sonra hüküm ve sonuçlarını doğurur. Alıcı, bu süre içinde irade açıklamasını geri aldığını satıcıya yazılı olarak bildirebilir ve bu hakkını kullanırken herhangi bir gerekçe göstermek zorunda değildir. Alıcının geri alma bildirimini sürenin son gününde postaya vermiş olması, cayma hakkının geçerli olarak kullanılmış olması için yeterlidir. Somut olayda A, minibüsü kargo taşımacılığında yani ticari işletmesinde

2 kullanmak üzere satın almıştır. TBK. m. 263/f. son hükmünde ise: Alıcının tacir sıfatıyla hareket ettiği veya malın bir ticari işletmenin ihtiyacı için ya da meslekî amaçlarla satın alınması durumunda, taksitle satışa ilişkin hükümlerden sadece 259 uncu maddenin ikinci fıkrası, 260. maddenin birinci fıkrası ve 261. maddesi hükümleri uygulanır denmek suretiyle cayma hakkı uygulama alanı dışında bırakılmıştır. Dolayısıyla A, minibüsü teslim aldıktan 5 gün sonra herhangi bir gerekçe göstermeksizin iade etme hakkına sahip değildir. 3) (A), minibüsün tavanındaki boya nedeniyle kime karşı, hangi süre içerisinde, hangi talepleri ileri sürebilir? Alıcı malı teslim aldıktan sonra işlerin olağan akışına göre muayene etmekle ve ayıpları satıcıya uygun bir zaman içinde ihbar etmekle yükümlüdür. Bunlar birer külfet oluşturur. Yerine getirilmemeleri hak kaybına neden olacaktır. Ayıbın ayrıca açık ayıp ve gizli ayıp olarak ikiye ayrılması gerekir. Açık ayıp olağan gözden geçirme ile anlaşılabilen ayıplardır. Gizli ayıp ise olağan gözden geçirme ile anlaşılamayacak ayıp türüdür. Bu halde ayıbın ortaya çıktığı anda bildirimde bulunulması gerekmektedir. Olayda gizli ayıp mevcuttur. Olayda tüketici işlemi değil, tacirler arası bir satış söz konusudur. Bu nedenle Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uygulama alanı bulamayacak, kural olarak Türk Ticaret Kanunu uygulanmak gerekecektir. Ticari satışlarda ayıbı düzenleyen TTK m. 23 e göre ise, ticari satışlarda, satılan şeyde açıkça belli olan ayıp varsa teslimden itibaren 2 gün içinde, açıkça belli olmayıp bir gözden geçirme ile ortaya çıkan ayıplarda ise teslimden itibaren 8 gün içinde ayıp ihbarında bulunmak gerekir. Buna karşılık Türk Ticaret Kanunu nda, gizli ayıba ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır; TTK.m.23/c, gizli ayıplar bakımından Türk Borçlar Kanunu hükümlerine gönderme yapmıştır. Minibüsün tavanının boyalı olması bir gizli ayıp teşkil ettiği için olayda ticari satış bulunmasına rağmen gizli ayıp nedeniyle Türk Borçlar Kanunu uygulanacaktır. (A), ayıbın ortaya çıkmasından sonra derhal (B) ye ayıp ihbarında bulunmalıdır. Zamanaşımı süresi ise TBK. m. 231 de düzenlenmiştir: TBK. m. 331 e göre alıcı bu haklarını, satıcı daha uzun bir süre için üstlenmiş olmadıkça, satılandaki ayıp daha sonra ortaya çıksa bile, satılanın alıcıya devrinden itibaren iki yıl içinde kullanabilir. Olayda satılanın alıcıya devrinden itibaren henüz 9 ay geçtiğinden (A), (B) ye başvurabilecektir. Burada bir tüketici işlemi söz konusu olmadığından (A), ayıptan doğan haklarını yalnızca satıcı (B) ye karşı ileri sürebilecektir. Ayıp halinde (A) TBK 227 de belirtilen seçimlik haklara sahip olacaktır. Bunlar,

3 (i) (ii) (iii) (iv) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme. Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinde indirim isteme. Aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme. İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme. 4) (C) nin yedek parçaları tarihinde teslim etmemesi durumunda, (B) hangi haklara sahip olur? Açıklayınız. Bu durumda satıcı (C), satıcı temerrüdüne düşmüştür. Satıcı temerrüdü ile ilgili olarak TBK m. 212/I, ticari bir satış yoksa satıcının temerrüdü halinde borçlu temerrüdüne ilişkin genel hükümlerin uygulanacağını belirtmektedir. Satış sözleşmesi, iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme olduğundan, TBK.m.123 vd. hükümleri burada uygulanacaktır. Ancak olayda ticari satış bulunmaktadır. (B), mesleki faaliyeti çerçevesinde yedek parça isteminde bulunmuştur. TBK m. 212/II de bu hususta özel düzenleme bulunmaktadır: Zilyetliğin devri için belirli bir süre konulmuş olan ticari satışlarda, satıcı temerrüde düşerse alıcının, devir isteminden vazgeçerek borcun ifa edilmemesinden doğan zararının giderilmesini istediği kabul edilir. Buna göre, ticari satışlarda belirli bir vade öngörüldüğü takdirde, Kanun bu belirli vadeye kesin vade ile aynı sonucu bağlamaktadır. Olayda satıcı (C) nin temerrüde düşürülmesi için bir ihtara lüzum bulunmamaktadır, zira (B) ve (C) belirli vade tayin etmişlerdir. Aralarında ticari bir satış sözleşmesi bulunduğundan bu belirli vade kesin vade ile aynı sonucu doğuracaktır. Bu durumda, kesin vade bulunduğundan seçimlik hakların kullanılması için borçluya uygun bir süre verilmesinin bir istisnası oluşacak ve (B), seçimlik haklarını kullanabilmek için (C) ye uygun bir süre vermek zorunda olmayacaktır (karş. TBK.m.123). Ticari satışlarda satıcı temerrüdünün, genel hükümlerden ayrılan bir diğer özelliği ise, bu durumda alıcının, ifadan vazgeçip olumlu zararını istediği karine olarak kabul edilir. Diğer bir ifade ile alıcı aynen ifa ve gecikme tazminatı istiyorsa veya sözleşmeden dönerek olumsuz zararının (baskın görüş çerçevesinde) tazminini talep edecekse, bunu derhal temerrüde düşmüş satıcıya bildirmelidir. Aksi halde, alıcının ifadan vazgeçip olumlu zararının tazminini talep ettiği varsayılacaktır. Burada zararın hesaplanmasına da dikkat edilmelidir. Satış sözleşmesinde Olumlu zararın hesaplanmasında kanun koyucu fark teorisini kabul etmiştir. Buna göre hesaplamanın somut metot ve soyut metot olarak ikiye ayrılarak incelenmesi gerekmektedir. Somut metot halinde alıcı, satış bedeli ile kendisine devredilmeyen satılanın yerine, bir başkasını almak için

4 dürüstlük kurallarına uygun olarak ödediği bedel arasındaki farkı, olumlu zarar olarak talep edebilir. Soyut metot halinde ise alıcının ikame alım yapmasına gerek yoktur. Satılan, borsada kayıtlı veya piyasa fiyatı bulunan mallardan ise alıcı, onun yerine bir başkasını satın alma zorunda olmaksızın satış bedeli ile belirlenmiş ifa günündeki piyasa fiyatı arasındaki farka göre hesaplanacak zararın giderilmesini isteyebilir. 5) Türkiye Engelliler Vakfı nın aracı, yönetim kurulu üyelerinin kullanımına tahsis etmesi durumunda, (B) herhangi bir talepte bulunabilir mi? Açıklayınız. Bağışlama karşılıksız kazandırmadır, edim ve karşı edim değiş tokuşu söz konusu değildir. Bununla birlikte bağışlama, ivazlı bir sözleşme içinde de yapılabilir. Bir malın değerinin çok altında bir fiyata satılması da bu tür bağışlamaya örnek teşkil eder ve buna karma bağışlama denir. Olayda da değerinin oldukça altında satılan bir minibüs söz konusudur; satış sözleşmesi içinde bağışlama da yer almaktadır. Bu nedenle olayda karma bağışlama söz konusudur. Yine olayda yüklemeli karma bağışlama söz konusudur. Yüklemeli bağışlamada bağışlanan, belirli bir edimi yerine getirme yükümü altına girmektedir. Bağışlanan şeyin belirli bir amaçla kullanılması da buna örnek teşkil eder ve buna yükleme adı verilir. Yükleme, bağışlayan, bağışlanan veya üçüncü bir kişi lehine olabilir. Olayda, engelli çocukların taşınması amacıyla minibüs bağışlanmıştır; dolayısıyla üçüncü kişi lehine bir yüklemeden söz etmek gerekir. Dikkat etmek gerekir ki burada yüklenilen edim, bağışlama ile bir karşılıklılık, başka bir deyişle bir değiş tokuş ilişkisi içinde değildir. Yükleme, bağışlamaya oranla ikincil bir nitelik taşır. Olayda yerine getirilmeyen bir yükleme söz konusudur. Bağışlayan kişi, bu takdirde bağışlanandan, yüklemenin yerine getirilmesini bir dava ile talep edebilir. Bağışlayanın ölümü halinde bu hak mirasçılarına geçer. Bundan başka, TBK m. 295/b. 3 uyarınca bağışlanan, yüklemeli bağışlamada haklı bir sebep olmaksızın yüklemeyi yerine getirmemişse bağışlayan, yerine getirdiği bağışlama sözünü geri alabilir ve bağışlananın istem tarihindeki zenginleşmesi ölçüsünde, bağışlama konusunun geri verilmesini isteyebilir. Olayda, yükleme yerine getirilmediğinden, bağışlayan (B), yüklemenin yerine getirilmesini dava yoluyla talep edebileceği gibi, bağışlamayı da geri alabilir.

5